2025 03 30 Miserere - Lets Radiokoor

Zo 30 mrt 2025
Grote Zaal
20.15 uur
Serie Koren
Miserere
Lets Radiokoor
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Miserere
Lets Radiokoor
Serie Koren
Zo 30 mrt 2025
Grote Zaal
20.15 - 22.00 uur
ca. 40 minuten voor de pauze
ca. 40 minuten na de pauze
Sigvards Kļava dirigent
Dit concert wordt opgenomen
door de NTR voor een
uitzending op NPO Klassiek
Staat je mobiele telefoon al uit?
Dank je wel.
2

Programma
Felix Mendelssohn (1809 - 1847)
Sechs Sprüche op. 79 (1843-46)
1. Im Advent
2. An Weihnachten
3. Am Neujahrstage
4. In der Passionszeit
5. Am Karfreitage
6. Himmelfahrtstage
Warum toben die Heiden op. 78 nr. 1 (Psalm 2) (1843-44, rev. 1845)
Krzysztof Penderecki (1933 - 2020)
Song of Cherubim (1986)
Miserere (1965)
Agnus Dei (1981)
Pauze
Arvo Pärt (1935)
Triodion (1998)
Introduction
Ode I: O Jesus the Son of God, Have Mercy upon Us
Ode II: O Most Holy Birth-giver of God, save Us
Ode III: O Holy Saint Nicholas, Pray unto God for Us
Coda
Alfred Schnittke (1934 - 1998)
Three Sacred Hymns (1984)
1. Bogoroditsé Dévo (Wees gegroet, Maria)
2. Gospodi lissoussé Khristé (Heer Jezus Christus)
3. Otché nash (Onze Vader)
James MacMillan (1959)
Miserere (2009)
3

Toelichting
Zolang er muziek is, wordt die verbonden met religie. De eerste genoteerde muziek (het
9e-eeuwse gregoriaans) is voor de kerk bedoeld, maar ook wanneer er geen directe
connectie tussen religie en muziek wordt gelegd, wordt muziek toch wel graag beschouwd
als een manifestatie van een pure schoonheid die verder reikt dan het beperkte aardse
mensenleven.
Veel componisten hebben door de eeuwen
heen muziek gezien als een manifestatie van
het sublieme en er een morele waarde aan
toegekend. Ludwig van Beethoven vond dat
je van begrip van muziek een beter mens
werd, en al die als hogepriesters aan hun
kunst toegewijde romantische componisten,
dachten er ook zo over.
Stijl, tijd en geloofsovertuiging hebben geen
vat op de behoefte aan religieuze muziek
en wat die al of niet aan goddelijks uitdrukt.
Felix Mendelssohn vermeed vragen over
zijn geloofsbeleving, maar hij schreef wel
grandioze religieuze koormuziek. Krzysztof
Penderecki’s unheimisch verglijdende
klanksculpturen zijn in muzikale zin
abstract en nogal ongrijpbaar, maar juist dat
ongrijpbare geeft zijn religieuze koormuziek
een typerend mystieke kwaliteit.
Felix Mendelssohn
Sechs Sprüche / Warum toben die Heiden
Felix Mendelssohn werd geboren in een rijk
bankiersgezin van joodse oorsprong dat
zich tot het lutheraanisme had bekeerd.
Mendelssohn werd luthers gedoopt, schreef
veel lutherse kerkmuziek, een katholiek
Agnus Dei en twee christelijke oratoria.
Maar er is ook de heidense Walpurgisnacht
waarin een onchristelijke blasfemische
nacht vol erotiek en heksen heel beeldend is
beschreven. Wat Mendelssohn geloofde en
of hij zichzelf als joods of luthers zag, is niet
meer te achterhalen. Getuigen uit zijn directe
omgeving meldden dat hij vrijwel nooit over
zijn diepste innerlijke gedachten sprak en
indien hij dat wel deed zijn woorden dusdanig
ironisch koos dat je niet zeker wist of hij
meende wat hij zei.
Zeker is wel dat Mendelssohns religieuze
koormuziek behoort tot het beste wat
hij maakte. Muziek die niet uit religieuze
overweging klinkt als ze klinkt, maar is
wat ze is, omdat Mendelssohn een groot
bewonderaar was van Johann Sebastian
Bach (de meester van de lutheraanse
kerkmuziek), dol was op Mozart, die
schitterend dramatische religieuze werken
schreef, en omdat hij graag naar nog oudere
muziek terugkeek als die van de oude
renaissancemeester Luigi da Palestrina. In de
Sechs Sprüche (zes hymnes die volgens de
kerkelijke liturgie bij specifieke feestdagen
horen) en in de psalmzetting Warum toben
die Heiden klinkt Bach en Mozart maar vooral
ook Palestrina. Diens muziek is ongelooflijk
mooi welluidend en toch kaal op de essentie
van de tekst gericht. Het vloeit in langzame
bogen op en af in een diep ernstige eb en
4

Toelichting
vloed. Mendelssohn koos in deze kerkelijk
stukken voor een romantische variant daarop.
Hij combineerde de onthechte puurheid
van Palestrina met het drama dat Mozart zo
prachtig kon sturen met de tonaliteit die in
Palestrina’s dagen niet bestond. Mendelssohn
zet secties in verschillende toonsoorten
dramatisch tegenover elkaar en geeft de
muziek op die manier veel dwingender
richting dan Palestrina deed. Het klinkt
grandioos eenvoudig en direct en eerder
tijdloos dan gebonden aan de klassiek/
romantische stijl. Het is een geraffineerde
fusie tussen oud en nieuw, die alleen in
Mendelssohns koormuziek te vinden is.
Krzysztof Penderecki
Song of Cherubim, Miserere, Agnus Dei
Krzysztof Penderecki maakte in jaren
zestig van de vorige eeuw naam als avantgardist
met dissonante muziek vol dichte
toonstapelingen en in krijsende glissandi
verglijdende violen die als krassend vogels
op de luisteraar afduiken.
Zijn eerste grote succes, Threnody to
the victims of Hiroshima, herdenkt de
slachtoffers van de eerste atoombom in
een bijna gewelddadige partituur vol ruig
bewegende klankmassa’s. Een nog groter
succes werd zijn Lucas Passion waarin
naast die klankmassa’s ook ineens een
stralend E-groot akkoord opduikt, verstilde
naar het gregoriaans verwijzende vocalen
voorbijkomen en een enorm orkest dat
ondanks alle avant-garde technieken –
inclusief mathematische seriële passages –
ook bijna romantisch filmisch klinkt. In
1966 was dat voor de muzikale avant-garde
vloeken in de kerk. De combinatie van een
liturgische tekst en die vrije, modernistische
muziek was al net zo controversieel, en
eigenlijk was het katholicisme van Penderecki
dat ook.
Voor Penderecki stond de Lucas Passion een
stuk dichter bij zijn muzikale persoonlijkheid
dan de extremere Threnody. Zo abstract als
de toenmalige avant-garde was Penderecki
ook in zijn eerste successtukken niet – al die
klankmassa’s en het heftige drama van de
muziek staat ver af van de koele abstractie
van Boulez’ en Stockhausens seriële
structuren. De scherpe kantjes gingen er in
de jaren zeventig nog verder af. Penderecki
vond een eigen taal die zweeft tussen
neoromantiek en een componeren dat om
kleur en massa gaat; een taal die niet per se
tonaal is, maar dat best mag zijn. Melodie is
evenmin taboe en verwijst vaak naar Oost-
Europese muzikale tradities.
De Song of Cherubim en het Agnus Dei zijn
in Penderecki’s intrigerend zwervende stijl
gecomponeerd. Muziek met een spiritueel
karakter en toch ook groots en massief. Het
is soms statisch, maar het kan ineens ook als
een compacte wolk opstijgen op een manier
die heel herkenbaar Penderecki is; trage
muziek die iets bezwerends heeft. Er zit een
stevige abstractie in de in bogen zonder
vaste tonale ankers op- en afbouwende
structuur, maar dat duister zwerven heeft
5

Toelichting
ook iets mystieks dat bij de geheimen van het
geloof en van de mystiek past. Het Misere
is uit dezelfde tijd als de Lucas Passion. De
klanklawines zijn al verdwenen, maar die
prachtig oplichtende clusters op twee derde
van het stuk die sterk aan Ligeti’s muziek
doen denken, zijn er nog wel.
Arvo Pärt
Triodion
De titel Triodion verwijst naar het
liturgische boek met hymnes bedoeld voor
de maanden voorafgaand aan Pasen.
Arvo Pärt componeerde deze lofzangen
voor Jezus, Maria en de heilige Nicolaas
(beschermer van kwetsbaren) voor Lancing
Collage, een Engelse privé universiteit die
banden had met de door Pärt bewonderde
componist Benjamin Britten. Muzikaal hebben
deze hymnes niets met Brittens muziek te
maken, ze verwijzen ook niet de Anglicaanse
liturgie of de muzikale traditie ervan. Deze
muziek is een voorbeeld van Pärts ingetogen
spirituele stijl die naar de Oost-Europese
orthodoxe muziek verwijst.
De drie odes zweven tussen de toonsoorten
d, g en Bes, maar drijven daarvan weg af,
omdat Pärt vaak tertsen vermijdt in zijn
samenklanken (die geven de specifieke
kleur aan een toonsoort) en een bijna
middeleeuwse voorkeur voor kwinten en
kwarten heeft. De muziek bouwt steeds
vanuit verstilling op naar een grootse
meerstemmige climax en verstomt dan in
bijna geprevelde bezweringen. Pärt roept de
sfeer op van het klooster en een diep geloof
en combineert een statische rust met een
dramatische opbouw en een grandioos talent
voor registerwisselingen (dezelfde harmonie,
maar ineens in een veel hogere of lagere
ligging). Met die simpele middelen maakt hij
ook in dit stuk stiltemuziek die ook heftig
dramatisch is.
Alfred Schnittke
Three Sacred Hymns
Alfred Schnittke componeerde in een groot
aantal van de verwarrend veel verschillende
muzikale stijlen die voorbijtrokken tijdens
zijn muzikaal actieve leven vanaf het
midden van de jaren vijftig tot aan zijn dood
in 1998.
Schnittke was een meester in het parodiëren
en ironiseren van al die stijlen in zijn eigen
muziek die hij polystilistisch noemde, maar
in deze gewijde werken klinkt een andere
Schnittke: een componist die een diepe
devotie in wil uitdrukken op een pure
eenvoudige manier die ver van zijn vaak
zo gelaagde andere muziek staat. Deze
hymnes voor Maria, Jezus met de bekende
Onze Vaderbede als afsluiting zijn bijna
pure Russisch-orthodoxe muziek, die ook
honderden jaren eerder zou kunnen zijn
gemaakt dan in 1984. Net als in de muziek
van Pärt heerst er rust en welluidende kalmte
in deze soepel en langzaam voortglijdende
6

Toelichting
muziek, die wat tonaler is dan die van Pärt –
minder streng en ascetisch ook – maar die
net als Pärts muziek naar een verleden wijst
dat een verdwenen archaïsche rust en oude
spirituele waarden ademt.
James MacMillan
Miserere
James MacMillan is behalve Schot en
voetbalfan ook belijdend katholiek. Zijn
Miserere past in het streven naar de
uitdrukking van spirituele, religieuze
waarden in het muziekklimaat van
vandaag en dat geldt ook voor de in wezen
ouderwets romantische stijl van de muziek.
MacMillan schuwt een enkele dissonant
niet, maar zijn Misere ligt dichter bij Anton
Bruckners 19e-eeuwse koorwerken dan bij
Penderecki’s Miserere dat in tijd dichter bij
MacMillans heden ligt. Net als Penderecki
bijna een halve eeuw eerder deed, verwijst
ook MacMillan naar het gregoriaans en de
renaissance polyfonie, en ook zijn muziek
is sterk dramatisch. MacMillan biedt geen
ruimte aan de modernistische abstractie die
er bij Penderecki nog wel is: zijn Miserere
begint in donker e-klein en beweegt zich
via mooi archaïsche solopassages naar een
magistraal klinkende verlichting in A-groot
die past bij de hoopvolle slotregels van de
tekst.
Roeland Hazendonk
7

Liedteksten
Felix Mendelssohn Bartholdy
Sechs Sprüche, op. 79
1. Im Advent
Lasset uns frohlocken,
es nahet der Heiland,
den Gott uns verheißen.
Der Name des Herrn sei gelobet in Ewigkeit.
Halleluja!
2. An Weihnachten
Frohlocket, ihr Völker auf Erden und preiset
Gott!
Der Heiland ist erschienen, den der Herr
verheißen.
Er hat seine Gerechtigkeit der Welt
offenbaret, Halleluja!
Frohlocket, ihr Völker auf Erden, Halleluja!
3. Am Neujahrstage
Herr Gott, du bist unser Zuflucht für und für.
Ehe denn die Berge worden,
und die Erde und die Welt erschaffen worden,
bist du Gott von Ewigkeit zu Ewigkeit.
Halleluja!
1. In de Advent
Laten we ons verheugen,
de Verlosser nadert,
die God ons beloofd heeft.
Moge de naam van de Heer geprezen worden
tot in eeuwigheid.
Hallelujah!
2. Met Kerstmis
Verheugt u, alle volken der aarde, en prijst
God!
De Verlosser is verschenen, die de Heer
heeft beloofd.
Hij heeft zijn gerechtigheid aan de wereld
geopenbaard, alleluia!
Verheugt u, volkeren der aarde, alleluia!
3. Op nieuwjaarsdag
Here God, u bent onze toevlucht tot in
eeuwigheid.
Voordat de bergen werden geschapen,
en de aarde en de wereld,
bent u God tot in eeuwigheid.
Halleluja!
8

Liedteksten
4. In der Passionszeit
Herr, gedenke nicht unserer Übelthaten,
und erbarme dich unseres Elends.
Herr, der du unser Heiland bist, stehe uns bei,
erlöse uns und vergib uns unsere Sünden
um der Herrlichkeit deines Namens willen.
Halleluja!
5. Am Karfreitage
Um unsrer Sünden willen
hat sich Christus erniedriget,
und ist gehorsam geworden
bis zum Tode am Kreuze;
darum hat Gott ihn erhöhet,
und ihm einen Namen gegeben,
der über alle Namen ist. Halleluja!
6. Himmelfahrtstage
Erhaben, o Herr, über alles Lob,
über alle Herrlichkeit;
herrschest du von Ewigkeit zu Ewigkeit.
Halleluja!
4. In de passietijd
Heer, gedenk onze ongerechtigheden niet,
en ontferm U over onze ellende.
Heer, die onze Redder bent, help ons,
red ons en vergeef ons onze zonden
omwille van de glorie van uw naam.
Alleluia!
5. Op Goede Vrijdag
Omwille van onze zonden
vernederde Christus zichzelf,
en werd gehoorzaam
tot de dood aan het kruis;
daarom verhief God hem,
en gaf hem een naam,
die boven elke naam verheven is. Halleluja!
6. Hemelvaartsdag
Verheven, Heer, boven alle lof,
boven alle heerlijkheid;
U heerst voor eeuwig en altijd.
Alleluia!
9

Liedteksten
Warum toben die Heiden (Psalm 2)
Tekst: Psalm 2
Warum toben die Heiden,
und die Leute reden so vergeblich?
Die Könige im Lande lehnen sich auf,
und die Herr’n rathschlagen mit einander
wider den Herrn und seinen Gesalbten.
Laßt uns zerreißen ihre Bande,
und von uns werfen ihre Seile!
Aber der im Himmel wohnet, lachet ihrer,
und der Herr spottet ihrer.
Er wird einst mit ihnen reden in seinem Zorn,
und mit seinem Grimm wird er sie schrecken.
Aber ich habe meinen König eingesetzt
auf meinem heiligen Berge Zion.
Ich will von einer solchen Weise predigen,
daß der Herr zu mir gesagt hat:
Du bist mein Sohn, heute hab’ ich dich gezeuget;
heische von mir, so will ich dir die Heiden zum
Erbe geben,
und der Welt Ende zum Eigenthum.
Du sollst sie mit eisernem Scepter zerschlagen,
wie Töpfe sollst du sie zerbrechen.
So lasset euch nun weisen, ihr Könige,
und lasset euch züchtigen, ihr Richter auf Erden.
Dienet dem Herrn mit Furcht,
und freuet euch mit Zittern!
Küsset den Sohn, daß er nicht zürne,
und ihr umkommet auf dem Wege,
denn sein Zorn wird bald anbrennen,
aber wohl allen, die auf ihn trauen.
Ehre sei dem Vater, und dem Sohne, und dem
heiligen Geiste.
Wie es war von Anfang, jetzt und immerdar,
und von Ewigkeit zu Ewigkeit.
Amen!
Waartoe leidt het woeden van de volken,
het rumoer van de naties? Tot niets.
De koningen van de aarde komen in verzet,
de wereldmachten spannen samen
tegen de HEER en zijn gezalfde:
‘Wij moeten hun juk afwerpen,
ons van hun boeien bevrijden.’
Die in de hemel troont lacht,
de Heer spot met hen.
Dan spreekt hij tot hen in woede,
en zijn toorn verbijstert hen:
‘Ikzelf heb mijn koning gezalfd,
op de Sion, mijn heilige berg.’
Het besluit van de HEER wil ik bekendmaken.
Hij sprak tot mij:
‘Jij bent mijn zoon, ik heb je vandaag verwekt.
Vraag het mij en ik geef je de volken in bezit,
de einden der aarde in eigendom.
Jij kunt ze breken met een ijzeren staf,
ze stukslaan als een aarden pot.’
Daarom, koningen, wees verstandig,
wees gewaarschuwd, leiders van de aarde.
Onderwerp u, toon de HEER uw ontzag,
breng hem bevend uw hulde.
Bewijs eer aan zijn zoon met een kus,
anders ontvlamt zijn woede, en uw weg loopt
dood,
want bij het geringste ontsteekt hij in toorn.
Gelukkig wie schuilen bij hem.
Ere zij de Vader en de Zoon, en de Heilige Geest.
Zoals het was in den beginne, nu en immer,
en van Eeuwigheid tot Eeuwigheid.
Amen.
10

Liedteksten
Krzysztof Penderecki
Song of Cherubim
Let us the cherubim mystically representing,
and unto the life-giving Trinity
the thriceholy chant intoning,
now lay aside all earthly care:
That we may raise on the King of all,
by the angelic hosts invisibly attended.
Alleluia.
Laat ons de cherubs die mystiek voorstellen,
en tot de levengevende Drie-eenheid
de drievoudige gezangen intoneren,
nu alle aardse zorg opzij leggen:
Opdat wij mogen verheffen op de Koning van
allen,
bijgestaan door de engelen die onzichtbaar
aanwezig zijn.
Alleluia.
Miserere
Miserere mei Deus,
quoniam conculcavit me homo
tota die inpugnans tribulatvit me.
God, heb medelijden met mij
omdat de mens op mij heeft getrapt
de hele dag viel hij mij lastig door aan te vallen.
Agnus Dei
Agnus Die,
qui tollis peccata mundi,
dona eis requiem sempiternam.
Lam Gods,
dat wegneemt de zonden der wereld,
geef hen eeuwige rust
11

Liedteksten
Arvo Pärt
Triodion
Introduction
In the name of the Father, and of the Son,
and of the Holy Spirit. Amen.
Ode I O Jesus the Son of God, Have Mercy
upon Us
We do homage to Thy pure image,
O Good One, entreating
forgiveness of our transgressions,
O Christ our God:
for of Thine own good will Thou wast
graciously pleased to
ascend the Cross in the flesh, that Thou
mightiest deliver
from bondage to the enemy those whom
Thou hadst fashioned.
For which cause we cry aloud unto Thee with
thanksgiving:
with joy hast Thou filled all things, O our
Saviour,
in that Thou didst come to save the world.
O Jesus the Son of God, have mercy upon us.
O Jesus the Son of God, have mercy,
O Jesus the Son of God,
O Jesus,
O Jesus the Son of God,
O Jesus the Son of God, have mercy,
O Jesus the Son of God, have mercy upon us.
Introductie
In de naam van de Vader en de Zoon,
en de Heilige Geest. Amen.
Ode I O Jezus de Zoon van God, ontferm U
over ons
Wij brengen hulde aan Uw zuivere beeld,
O Goede, en vragen
om vergeving van onze overtredingen,
O Christus onze God:
want uit Uw eigen welbehagen hebt Gij het
genadig behaagd
het kruis te bestijgen in het vlees, opdat Gij
hen die Gij gevormd hebt,
zoudt kunnen bevrijden van slavernij aan de
vijand.
Daarom roepen wij U uit met dankzegging:
met vreugde hebt Gij alles vervuld, o onze
Verlosser,
omdat Gij gekomen zijt om de wereld te redden.
O Jezus, Gods Zoon, ontferm U over ons.
O Jezus, Zoon van God, ontferm U,
O Jezus, Zoon van God,
O Jezus,
O Jezus, Zoon van God,
O Jezus, Zoon van God, ontferm U,
O Jezus, Zoon van God, ontferm U over ons.
12

Liedteksten
Ode II O Most Holy Birth-giver of God,
save us
Unto the Birth-giver of God let us sinners
and humble
ones now diligently have recourse; and let us
fall down in
penitence exclaiming, from the bottom of our
souls:
O Sovereign Lady, help us, having
compassion on us!
Show zeal, for we perish with the multitude
of our sins;
turn not Thy servants away empty; for we
have Thee as our only hope.
O Most Holy Birth-giver of God, save us.
Ode III O Holy Saint Nicholas, pray unto
God for us
A rule of faith and a model of meekness, a
teacher of
abstinence hath the reality shewn thee unto
thy flock;
therewithal hast thou acquired: by humility
– greatness,
by poverty – riches: O Father hierarch
Nicholas, intercede
before Christ the God that our souls may be
saved.
O Holy Saint Nicholas, pray unto God for us.
Coda
Glory be to the Father, and to the Son, and to
the Holy Spirit,
both now, and ever and unto ages of ages.
Amen
Ode II O Allerheiligste Geboortegever van
God, red ons
Tot de Geboortegever van God moeten wij,
zondaars en nederigen
nu ijverig onze toevlucht nemen; en laten we
in
berouw neervallen en uitroepen, vanuit het
diepst van onze ziel:
O Soevereine Vrouwe, help ons, heb
medelijden met ons!
Toon ijver, want wij vergaan door de veelheid
van onze zonden;
keer Uw dienaren niet ledig af, want U bent
onze enige hoop.
O Allerheiligste Geboortegever van God, red ons.
Ode III O Heilige Nicolaas, bid tot God
voor ons
Een regel van geloof en een toonbeeld van
zachtmoedigheid, een leraar van
onthouding heeft de werkelijkheid u
geschonken voor uw kudde;
daarmee hebt u verworven: door nederigheid
– grootheid,
door armoede – rijkdom: O Vader
Hiëronymus Nicolaas, doe voorbede
bij Christus de God dat onze zielen gered
mogen worden.
O Heilige Nicolaas, bid tot God voor ons.
Coda
Eer aan de Vader, en aan de Zoon, en aan de
Heilige Geest,
nu en altijd en tot in de eeuwen der eeuwen.
Amen.
13

Liedteksten
Alfred Schnittke
Drie geestelijke gezangen
1.
Bogoroditse Devo, raduysa,
Blagodatnaja Marije, Gospods toboju:
Blagoslavenna Ty v zhenakh,
i blagoslaven plod chreva Tvojego,
jako Spasa rodila jesi dush nashikh.
2.
Gospodi, Gospodi Iisuse, Gospodi Iisuse
Khriste,
Syne Bozhij, pomiluj ma,
Pomiluj ma greshnogo.
3.
Otche nash Izhe jesi na nebesekh,
Da svetitsa ima Tvoje, da priidet Tsarstvie
Tvoje,
da budet vola Tvoja, jako na nebesi i na zemli.
Khleb nash nasushchnyj dazhd nam dnes.
i ostavi nam dolgi nasha,
jako zhe i my ostavlajim dolzhnikom nashim.
I ne vedi nas vo iskushenije, No izbavi nas ot
lukavago.
Jako Tvoja jest Tsarstvo i sila i slava vo veki.
Amin.
1.
Glorie aan de Heilige Maagd, Moeder van God
Wees vreugdevol, gezegende Maria. God is
met u;
U bent de gezegende onder de Vrouwen,
en gezegend is de vrucht van Uw schoot,
want U heeft gebaard de Redder van onze
zielen.
2.
Heer Jezus Christus,
Zoon van God, wees mij genadig,
wees mij zondaar genadig.
3.
Onze Vader die in de hemel zijt!
Geheiligd zij uw naam, Uw koninkrijk kome.
Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood
en vergeef ons onze zonden,
zoals wij aan anderen hun zonden vergeven.
En leid ons niet in verzoeking,
maar verlof ons van het kwade.
Want aan U is het koninkrijk, de kracht en de
heerlijkheid tot in de eeuwigheid.
Amen
14

Liedteksten
James MacMillan
Miserere
Miserere mei Deus,
secundum magnam misericordiam tuam.
Et secundum multitudinem miserationum
tuarum dele iniquitatem meam.
Amplius lava me ab iniquitate mea
et a peccato meo munda me.
Quoniam iniquitatem meam ego cognosco
et peccatum meum contra me est semper.
Tibi soli peccavi et malum coram te feci,
ut justificeris in sermonibus tuis et vincas
cum judicaris.
Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum
et in peccatis concepit me mater mea.
Ecce enim veritatem dilexisti: incerta
et occulta sapientiae tuae manifestasti mihi.
Asperges me hyssopo et mundabor;
lavabis me et super nivem dealbabor.
Auditui meo dabis gaudium et laetitiam
et exsultabunt ossa humiliata.
Averte faciem tuam a peccatis meis
et omnes iniquitates meas dele.
Cor mundum crea in me, Deus,
et spiritum rectum innova in visceribus meis.
Ne projicias me a facie tua,
et spiritum sanctum tuum ne auferas a me.
Wees mij genadig, God, in uw trouw,
u bent vol erbarmen, doe mijn daden teniet,
was mij schoon van alle schuld,
reinig mij van mijn zonden.
Ik ken mijn wandaden,
ik ben mij steeds van mijn zonden bewust,
tegen u alleen heb ik gezondigd,
ik heb gedaan wat slecht is in uw ogen.
Laat uw uitspraak rechtvaardig zijn
en uw oordeel zuiver.
Ik was al schuldig toen ik werd geboren,
al zondig toen mijn moeder mij ontving,
maar u wilt dat waarheid mij vervult,
u leert mij wijsheid, diep in mijn hart.
Neem met majoraan mijn zonden weg en ik
word rein,
was mij en ik word witter dan sneeuw.
Laat mij vreugde en blijdschap horen:
u hebt mij gebroken, laat mij ook juichen.
Sluit uw ogen voor mijn zonden
en doe heel mijn schuld teniet.
Schep, o God, een zuiver hart in mij,
vernieuw mijn geest, maak mij standvastig,
verban mij niet uit uw nabijheid,
neem uw heilige geest niet van mij weg.
15

Liedteksten
Redde mihi laetitiam salutaris tui
et spiritu principali confirma me.
Docebo iniquos vias tuas
et impii ad te convertentur.
Libera me de sanguinibus, Deus,
Deus salutis meae, et exsultabit lingua mea
justitiam tuam.
Domine labia mea aperies,
et os meum annuntiabit laudem tuam.
Quoniam si voluisses sacrificium dedissem
utique; holocaustis non delectaberis.
Sacrificium Deo spiritus contribulatus:
cor contritum et humiliatum, Deus, non
despicies.
Benigne fac, Domine, in bona voluntate tua
Sion,
ut aedificentur muri Jerusalem.
Tunc acceptabis sacrificium iustitiae,
oblationes,
et holocausta: tunc imponent super altare
tuum vitulos.
Red mij, geef mij de vreugde van vroeger,
de kracht van een sterke geest.
Dan wil ik verdwaalden uw wegen leren,
en zullen zondaars terugkeren tot u.
U bent de God die mij redt, bevrijd mij, God,
van de dreigende dood, en ik zal juichen om
uw gerechtigheid.
Ontsluit mijn lippen, Heer,
en mijn mond zal uw lof verkondigen.
U wilt van mij geen offerdieren,
in brandoffers schept u geen behagen.
Het offer voor God is een gebroken geest;
een gebroken en verbrijzeld hart zult u, God,
niet verachten.
Wees Sion welgezind en schenk het
voorspoed,
bouw de muren van Jeruzalem weer op.
Dan zult u de juiste offers aanvaarden,
offers in hun geheel verbrand, dan legt men
stieren op uw altaar.
(Psalm 51)
16

Biografieën
Componisten
Felix Mendelssohn (1809 -
1847) groeide op in Berlijn
in een geassimileerde, rijke
joodse bankiersfamilie.
Zijn talenten en die van
zijn lievelingszusje Fanny
werden tot bloei gebracht
door zeer goede privéleraren
als Carl Zelter en Ludwig
Heyse. Hij was een muzikaal
wonderkind en debuteerde
op negenjarige leeftijd op de
piano en componeerde op zijn
17e al de geniale ouverture
Een Midzomernachtsdroom.
In 1829 dirigeerde hij de
eerste uitvoering van de
Matthäus Passion van Johann
Sebastian Bach. Mendelssohn
bracht in zijn te korte leven
onwaarschijnlijk veel tot stand:
een groot oeuvre waaronder
symfonische muziek (o.a.
Italiaanse en Schotse
symfonie), soloconcerten,
pianomuziek, kamermuziek,
liederen en oratoria (o.a.
Elias). Maar ook werd
hij beroemd als dirigent,
onder andere van het
Gewandhausorchester in
Leipzig en als oprichter van
het conservatorium aldaar.
De Poolse componist
Krzysztof Penderecki
(1933) nestelde zich als een
komeet aan het front van
de naoorlogse avant-garde
met zijn uit 1961 stammende
Threnody for the victims
of Hiroshima. Penderecki
volgde zijn opleiding aan de
Muziekacademie van Krakau
waar hij later zelf compositie
doceerde. Met Threnody for
the victims of Hiroshima liet
hij een geheel nieuw geluid
horen dat velen tot inspiratie
dienden. Ook veel andere
werken waarin Penderecki
gebruik maakte van enorme
clusters, glissandi en andere
klankeffecten, spraken tot
de verbeelding. Vanaf de
jaren tachtig keerde hij de
avant-garde deels de rug
toe en concentreerde hij
zich meer op traditionele
elementen als melodie en
harmonie, al blijven zijn acht
symfonieën en vele koor- en
kamermuziekwerken altijd
doordrongen van een zekere
‘demonische’ klankkwaliteit.
foto: Rene Jakobson
Het oeuvre van Arvo Pärt
(1935) valt uiteen in twee
delen, gescheiden door
een periode van stilte in de
jaren zeventig. Voor die tijd
schreef hij in stijlen die in
de jaren veertig en vijftig
17

Biografieën
gangbaar waren. Daarna
trad zijn Russisch-orthodoxe
geloof in zijn werk op de
voorgrond. In zijn ‘stille’
jaren bestudeerde hij muziek
uit de middeleeuwen en
de renaissance. Sporen
van die belangstelling
zijn nog steeds in zijn
composities terug te horen,
enerzijds in het gebruik van
eenvoudige melodielijnen
die geïnspireerd zijn op
het gregoriaans, anderzijds
in het toepassen van zijn
zogeheten tintinnabuli-stijl,
gebaseerd op de drieklank
die klokken voortbrengen.
Het merendeel van zijn
composities heeft een
religieuze lading. Hij is
veruit de meest populaire
Estlandse componist.
Alfred Schnittke (1934 -
1998) begon zijn muzikale
opleiding in Wenen, maar
zette deze na drie jaar voort
aan het Conservatorium
in Moskou, waar hij later
instrumentatie gaf van
1962 tot 1972. Daarna
werd Schnittke zelfstandig
componist en schreef muziek
voor meer dan zestig films.
Zijn vroege composities
zijn sterk beïnvloed door
het naoorlogse serialisme.
18
Al snel vond hij deze stijl
onbevredigend en zocht
hij zijn eigen weg door de
muziekgeschiedenis. Zijn
al dan niet parodistische
gebruik van verschillende
stijlen en vormen leidde tot
het polystilisme.
Hij werd geïnspireerd
door een groot aantal
vooraanstaande uitvoerders,
waaronder Mstislav
Rostropovitsj, die zich
inzette om zijn twee
Celloconcerten wereldroem
te verschaffen. Vanaf 1980
kreeg Schnittkes muziek
meer en meer internationale
aandacht en ontving hij veel
awards en eremedailles.
James MacMillan (1959)
kreeg zijn opleiding aan
de Edinburgh en Durham
University en startte in 1986
een carrière als universitair
docent aan de Manchester
University. Als componist
liet hij zich in met een
doorwrocht post-serieel
modernisme waarmee hij
weinig publiek bereikte.
Geïnspireerd door de
sociale bewogenheid van
zijn mentor Peter Maxwell-
Davies keerde MacMillan
terug naar Schotland.
foto: Philip Gatside
Sindsdien veranderde
zijn muziek en werd die
toegankelijker. Hij gebruikt
elementen uit het katholieke
geloof, Schotse volksmuziek,
de aloude traditie van de
Britse koorzang, minimalisme
en moderne 20e-eeuwse
technieken om een stijl
te creëren vol spirituele,
religieuze en ook politieke
thema’s die voor velen zeer
aansprekend is.

Biografieën
Uitvoerenden
Sigvards Kļava
Dirigent
Sigvards Kļava (1962)
is een van de meest
vooraanstaande Letse
dirigenten, tevens
professor in dirigeren en
producer. Sinds 1992 is hij
muzikaal leider van het Lets
Radiokoor.
Dankzij de voortdurende
inspanningen van Sigvards
Kļava is het Lets Radiokoor
uitgegroeid tot een
internationaal erkend en
foto: Janis Deinats
vocaal onderscheidend
ensemble. Onder zijn leiding
heeft het koor talrijke
koorwerken opgenomen van
minder bekende of volledig
vergeten componisten uit
het verleden. Daarnaast
heeft hij een hechte
samenwerking opgebouwd
met verschillende
vooraanstaande Letse
componisten. Sigvards Kļava
is Associate Professor aan
de Letse Muziekacademie
Jāzeps Vītols. Hij is
meerdere keren bekroond
met de Latvian Grand Music
Award en ontving daarnaast
een onderscheiding
toegekend door de Letse
regering.
Lets Radiokoor
Het Lets Radiokoor werd in
1940 opgericht en behoort
tot de absolute top van de
Europese professionele
kamerkoren. Het ensemble
wordt geroemd om zijn
expressie en vocale
techniek.
Het koor wijdt zich aan
een breed repertoire van
renaissance tot hedendaags.
Vooral door zijn interpretatie
van moderne koormuziek
heeft het koor grote naam
gemaakt en de reputatie
van een ‘klanklaboratorium’.
De zangers van het koor
hebben zich op bijzondere
vocale vaardigheden, zoals
de intonatie van kwarttonen
en het boventoongezang
gespecialiseerd en verdiepen
zich geregeld in de geheimen
van de oeroude zangtradities
van hun geboorteland
Letland. Sinds 1992 wordt
het Lets Radiokoor door
twee dirigenten geleid: chefdirigent
en artistiek leider
Sigvards Kļava en tweede
dirigent Kaspars Putniņš.
Een belangrijke doelstelling
van het koor is het promoten
van Letse componisten.
19

Biografieën
foto: Janis Deinats
Sopraan
Iveta Apine
Ilona Dzērve Tālute
Nora Kalniņa
Agate Pooka
Inese Romancāne
Inita Vindava
Alt
Santa Kokina
Ilze Konovalova
Gundega Krūmiņa
Inga Martinsone
Dace Strautmane
Shino Yamasaki
Tenor
Rūdolfs Bērtiņš
Egils Jākobsons
Jānis Kurševs
Normunds Ķirsis
Kārlis Rūtentāls
Christopher Walsh Sinka
Bas
Aldis Andersons
Kārlis Bimbers
Eduards Toms Ceplenieks
Gundars Dziļums
Jānis Kokins
Vitālijs Stankevičs
Pēteris Vaickovskis
20

Verwacht
Serie Koren
Zo 18 mei 2025
Grote Zaal
20.15 uur
Molitva, gebed voor de
vrede
RIAS Kammerchor
Oorlog is, helaas, van alle tijden. Maar gelukkig verheft
ook de vrede regelmatig haar stem. Niettemin blijft een
extra oproep tot vrede altijd actueel. Het wereldberoemde
RIAS Kammerchor noemt zijn concert Molitva, gebed voor
de vrede, naar het gelijknamige stuk dat de Oekraïense
Galina Grigorjeva in 2005 schreef. Ook in de andere werken
klinkt iets pacifistisch door. Religieuze muziek met een
belangrijke missie.
De Letse Krista Audere is een van de meest gevraagde
koordirigenten van deze tijd. Nu leidt zij het RIAS
Kammerchor, in 1948 opgericht in de Amerikaanse sector
van Berlijn. Naast Grigorjeva klinkt onder andere een
Nederlandse première van de veel uitgevoerde Let Pēteris
Vasks. Van de Drei geistliche Gesänge van Alfred Schnittke is
vooral het Otche Nash (Onze Vader) van grote schoonheid.
Pēteris Vasks
Programma: Einojuhani Rautavaara Missa a cappella
Galina Grigorjeva Molitva / Alfred Schnittke Drei geistliche
Gesänge / Arvo Pärt And I heard a voice … / Henri Dutilleux
Trois strophes sur le nom de Sacher / Pēteris Vasks The
Fruit of Silence / Siltums bezgalīgs (Nederlandse première)
Jēkabs Jančevskis When
21

Verwacht
April
Minimal Music Special
do 3 t/m vr 4 apr
do 3 apr
20.15 uur
Reich/Richter
Asko|Schönberg
vr 4 apr
13.30 uur
Openbare repetitie nieuw
werk Elena Rykova
The Monochrome Project
20.15 uur
Verpletterend minimal
The Monochrome Project
Sonate Marathon
za 5 apr
17.00 uur
Sonate Marathon I
Tamara Stefanovich
19.00 uur
Sonate Marathon II
Tamara Stefanovich
21.00 uur
Sonate Marathon III
Tamara Stefanovich
Kijk Muziek
zo 6 apr
13.30 uur
Muziekfabriek (6+)
Calefax
13.30 + 15.30 uur
Kleine Zaal
Naar het bos (2+)
Dianto Reed Quintet
wo 9 apr / 20.15 uur
De stem van de spiritualiteit
Amsterdams Andalusisch
Orkest
do 10 apr / 12.30 uur
Lunchconcert
i.s.m. de Sweelinck Academie
do 10 apr / 20.15 uur
Schönberg & Padding
New European Ensemble +
Maria Milstein
vr 11 apr / 13.30 + 15.30 uur
Kleine Zaal
Curiosa (6-18 maanden)
Theater de Spiegel
vr 11 apr / 20.15 uur
Melike Şahin
za 12 apr / 09.30, 11.30 +
14.00 uur / Kleine Zaal
Curiosa (6-18 maanden)
Theater de Spiegel
SoundLAB Workshop
Maak je eigen muziek met de
wonderlijkste instrumenten.
Voor kinderen (7+) met
volwassenen in de Atriumzaal
om 13.00 uur op verschillende
zondagen. Kaartjes via
muziekgebouw.nl/soundlab
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van
de Wolff van Martijn Padding
ter herinnering aan oprichter
van het Muziekgebouw
Jan Wolff (1941 - 2012).
muziekgebouw. nl/
huilvandewolff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen.
muziekgebouw.nl/geheimtips
22

Foto: Erik van Gurp
Op de hoogte blijven?
Mis geen enkel concert en schrijf je
in voor onze nieuwsbrief! Scan de
QR-code of ga naar muziekgebouw.
nl/nieuwsbrief. Of volg ons via
Facebook, LinkedIn of Instagram.
Dudok aan ‘t IJ
Kom voor of na het concert eten
in Dudok aan ‘t IJ. Reserveren:
020 788 2090 of dudokaanhetij.nl.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heb je
geen toegang meer tot de zaal.
- Zet je mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of
geluidsopnamen in de zaal alleen
met schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen
Reserveringskosten zijn bij de
kaartprijs inbegrepen.
Ook een drankje, tenzij anders
vermeld op je concertkaartje.
Word Vriend
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten.
Word vriend: met jouw steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/wordvriend
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
druk & printservice
23