Fietsroutes2025

SPECIAL
Fietsroutes
LANGS HISTORISCHE BOERDERIJEN
Van stolp
tot
los
hoes
ZEELAND
OVERIJSSEL
FRIESLAND

GELDERLAND
ZEELAND
NOORD-HOLLAND
FLEVOLAND
UTRECHT
Flevoland
Na de
ontginning
16
Inhoud
Lekke band? Zo plak je hem. 18
Onderhoud van je fietsaccu 20
5 vragen over knooppunten 49
Knooppunt kwijt? 76
Colofon 114
Drentse
krimpenboerderij
66
Routekaartjes
om uit
te knippen
108-113
4 Fietsroutes

Routes
NOORD-HOLLAND
Piramides in het polderland 6
De boerderijen van Wieringen 8
Hooihuisboerderijen 10
Langhuisstolp: twee typen in een 12
FLEVOLAND
Pioniers van de polder 14
Na de ontginning 16
ZUID-HOLLAND
Alblasserwaardse boerderijen 22
Gebied van de schurvelingen 24
Krimpenerwaardse hallen- en langhuizen 26
In het zomerhuis 28
Langs de bollenschuren 30
UTRECHT
Een dwarshuis of een T-boerderij? 32
Schaapskooien 34
Tabak bij Amerongen 36
Langhuizen rond Eemnes 38
GELDERLAND
Boerderij in de stad 40
Wolfsdaken op de Veluwe 42
Betuws met een T 44
De boerderij van de scholte 46
OVERIJSSEL
Staphorster boerderijen 50
Niet-Saksische boerderijen 52
Het land van Vollenhove 54
Hoeven langs de IJssel 56
Los hoes 58
DRENTHE
Hallenhuizen in Drenthe 60
Aan de wederopbouw 62
Drentse dwarshuizen 64
Krimpenboerderijen 66
FRIESLAND
Friese kop-(hals-)romp 68
Boerderijen van het Bildt 70
Amerikaanse boerderijen in Friesland 72
Geen stolp, maar stelp 74
GRONINGEN
Kop-hals-romp in het hogeland 78
Boerderijen van Oldambt 80
Langs de wemen 82
Herenboeren 84
ZEELAND
Bijzonder Schouwen-Duiveland 86
Schuren van Zeeland 88
Zeeuwse boerderijen op Tholen 90
NOORD-BRABANT
Korte gevels 92
Lange gevels 94
Vlaamse schuren 96
Ontginningsboerderijen in De Peel 98
LIMBURG
Boerderijen van de Romeinen 100
Boerderijen in een vierkant 102
Kloosterboerderijen 104
Mooi stukje vakwerk 106
Fietsroutes
5

Niet alleen in
Egypte vind je
piramides. Ook
in het vlakke
polderland van de
Schermer en de
Beemster staan
er veel. Het is de
karakteristieke
vorm van de Noord-
Hollandse stolp.
De Drie
Koningshoofden
76
77
78
58
WEST-GRAFDIJK
80
STOMPETOREN
79
De Twaalf
Apostelen
60
43
SCHERMERHORN
27 28
29
Agrarisch Museum
Westerhem
7
MIDDENBEEMSTER
6
S
Piramides
in het polderland
Je kunt amper over een polderweg in de
Schermer of Beemster fietsen zonder
minstens één stolpboerderij tegen te komen.
Dit boerderijtype ontstond halverwege de
zestiende eeuw. Waar daarvoor de vierkante
hooibergen los van de bebouwing stonden,
ontwikkelde zich een voorkeur voor het opslaan
van hooi en graan in een vierkante schuur. Later
werden hier ook nog de stallen en het woongedeelte
aan toegevoegd, zodat de typerende
vierkante stolpboerderijen met piramidedak
ontstonden. Noord-Hollandse stolpboerderijen
werden vooral veel gebouwd in polders als de
Schermer en Beemster, drooggelegd in dezelfde
periode als de opkomst van de stolp.
Vlak na knooppunt 6:
Agrarisch Museum Westerhem
Meteen aan het begin van je fietstocht kun je al
een bezoekje brengen aan het Agrarisch
Museum Westerhem aan de Middenweg 185A in
Middenbeemster. Hier zie je een stolpboerderij
en een herenhuis uit 1877. Het herenhuis was
ooit de woning van de burgemeester, in de
stolp woonde de boerenknecht met zijn gezin.
6 Fietsroutes

NOORD-
HOLLAND
Piramides
38
KM
TER BESCHIKKING GESTELD DOOR BOERDERIJEN-
STICHTING NOORD-HOLLAND © MART GROENTJES
De Drie Koningshoofden, Stompetoren
Tegenwoordig is dit een fraai agrarisch museum,
waar je niet alleen een authentieke stolp in al
zijn glorie van binnen kunt bekijken, maar ook
een kaas- en botermakerij, rijtuigen en allerlei
agrarische gereedschappen.
Bij knooppunt 78:
De Drie Koningshoofden
De Schermerpolder wordt doorsneden door
twee oude hoofdwegen met vaarten: de Noordervaart
en Zuidervaart. Langs deze wegen
staan veel prachtige stolpen, waarvan een groot
deel ouder is dan een eeuw. Rechts op het
kruispunt van de Zuidervaart met de Noordervaart
staat een opvallende stolp: De Drie
Koningshoofden. Deze enkele stolp met dubbele
singel is nog niet zo oud, omdat hij in 1952 werd
herbouwd na een brand van de oorspronkelijke
boerderij. De bijzondere naam dankt de boerderij
aan de beelden van de hoofden van de drie
koningen (wijzen) uit de Bijbel in de voortuin.
Deze beelden komen uit het Midden-Oosten en
werden in de zeventiende eeuw meegenomen
door een Amsterdamse koopman.
Tussen knooppunt 79 en 27:
De Twaalf Apostelen
Dicht tegen Schermerhorn op Noordervaart 17
aan de overkant van de vaart staat een van de
oudste boerderijen van de Schermer: De Twaalf
Apostelen. Deze enkele stolp werd gebouwd in
1641, slechts zes jaar na het volledig droogmalen
van de Schermeer. Een bijzonder kenmerk aan
deze eeuwenoude boerderij is de trapgevel aan
de voorzijde.
S
Startadres: TOP Middenbeemster
Middenweg 150, 1462 HL Middenbeemster.
Vanaf parkeerplaats: bij het
kruispunt is knooppunt 6.
KNOOPPUNTEN:
SCAN DE QR-CODE
OM DEZE FIETSROUTE
TE DOWNLOADEN.
6 43
60
58
80 76 77 78 79 27
28
29
7
6
Fietsroutes
7

Lekke band?
Zo plak je hem
Je ontkomt als fietser helaas niet aan een lekke band zo op zijn tijd.
Als er een fietswinkel in de buurt is, kun je daar eventueel voor hulp naartoe.
Zo niet, dan moet je zelf aan de slag.
HET JUISTE GEREEDSCHAP MEE
Je band plakken met het juiste gereedschap bij
de hand is niet echt moeilijk. Neem daarom
altijd een bandenplakdoosje mee, bijvoorbeeld
van Simson of de Hema. Hier zit alles in wat je
nodig hebt. Een doosje met kunststof bandenlichters
is aan te raden, zodat je de velgen niet
beschadigt. Daarnaast heb je natuurlijk een
fietspompje nodig dat past op de ventielen van
je fiets en eventueel vochtige doekjes zodat je
je handen schoon kunt maken. Een bandenknecht
voor de buitenband is ook een handig
apparaatje.
stap
1 OP EEN GOED PLEKJE
Merk je dat een leeglopende of platte band hebt
onderweg, zoek dan een rustig plekje op, weg
van het verkeer. Een gewone fiets kun je op zijn
kop neerzetten op een vlakke harde ondergrond.
Omdat een e-bike zwaar is, kun je die op
zijn zij leggen. Zo beschadig je ook de display op
het stuur niet. Check of er geen kabels, zoals
van de rem, in de knel zitten. Haal losse spullen
van de fiets, zoals een bidon en dingen in een
fietstas en leg je bandenplakdoosje en fietspomp
alvast klaar.
stap
2
CONTROLEER EERST
HET VENTIEL
Draai het ventieldopje los en controleer of het
ventiel goed vastgedraaid zit. Draai een losgetrild
ventiel vast en pomp de band op. Als hij nu
niet leegloopt, was het ventiel het probleem en
kun je weer verder fietsen zonder plakwerk.
stap
3
CONTROLEER DE BUITENBAND
VAN BUITEN
Kijk of je iets aan de buitenkant van de band ziet
wat het lek veroorzaakt kan hebben. Zo ja, trek
voorzichtig het voorwerp uit de band. Markeer
of onthoud die plek.
stap
4 LICHT JE BUITENBAND
Steek de eerste bandenlichter tussen de velg en
de rand van de buitenband. Bij voorkeur tegenover
de ventielkant, anders is de band lastiger
los te krijgen. Haak eventueel de andere kant
van de bandenlichter achter een spaak. Steek de
tweede bandenlichter een centimeter of 15
naast de eerste bandenlichter onder de buitenband
en voeg ook eventueel nog de derde op 15
cm daarnaast toe. Druk de bandenlichters
omlaag zodat de buitenband uit de velg komt.
Trek de rest van de buitenband rustig los met je
vingers of door een bandenlichter onder de
18 Fietsroutes

buitenband rond te schuiven. Laat de andere
kant van de buitenband om de velg zitten.
stap
5
CONTROLEER DE BUITENBAND
VAN BINNEN
Voel voorzichtig aan de binnenkant op de eventuele
veroorzaker van je lekke band.
Controleer ook op scheurtjes. Als je iets vindt,
verwijder dat dan en onthoud de plek.
stap
6
CHECK OP HET LEK IN
DE BINNENBAND
Pomp de band eventueel wat op, om te horen
en voelen waar het lek zit. Als het lek te groot is,
kun je de band niet meer plakken en moet er
een nieuwe binnenband in. Markeer het lek
eventueel met een pen of krijtje.
stap
7 PLAK DE BAND
Maak de binnenband bij het lek eerst goed
droog. Schuur het gebied rond het lek lichtjes
op met een schuurpapiertje. Veeg daarna het
geschuurde deel schoon. Bij niet-zelfklevende
plakkers moet je lijm gebruiken. Als je de plakker
moet uitknippen, doe dat dan eerst, zodat je
een goed idee hebt van het formaat. Smeer de
lijm op en rondom het lek op het formaat van
de plakker. Wacht een paar minuten. Druk de
plakker stevig op de lijm, vooral bij de randen.
Wacht nog een paar minuten zodat de lijm kan
drogen en hechten. Bij zelfklevende plakkers
heb je geen lijm nodig. Plak er gewoon een op
het lek en druk hem stevig aan.
stap
8 CHECK DE BINNENBAND
Pomp de band op en controleer of het lek echt
goed dicht zit. Zo niet, dan moet je hem
opnieuw plakken.
stap
9 PLAATS JE BUITENBAND TERUG
Zorg dat de binnenband een beetje lucht heeft,
zodat je de buitenband makkelijker terug kan
plaatsen. Stop de binnenband vanaf het ventiel
stukje voor stukje in de buitenband en op de
velg, totdat hij er helemaal in en op zit. Controleer
vervolgens of er geen vouwen in de binnenband
zitten en of hij niet gedraaid is.
Je duwt de buitenband daarna stukje voor
stukje terug in de velg, beginnend tegenover het
ventiel en afwisselend een stukje naar rechts en
naar links. Het lastige laatste deel bij het ventiel
help je door de band vanaf het startpunt op te
rekken in de lengterichting. Of je gebruikt een
bandenknecht.
stap
10 DE LAATSTE LOODJES
Check of er geen binnenband tussen de velg en
buitenband naar buiten steekt. Als dat wel zo is,
moet je de buitenband loshalen en de binnenband
goed in de velg stoppen. Daarna pomp je
de band weer helemaal op. Draai bij banden
met een vast ventiel deze vast zodat er geen
lucht meer uit de band kan ontsnappen.
Nu kun je weer lekker met je fiets op pad.
Fietsroutes
19

KOP
EEN DWARSHUIS
WIKIMEDIACOMMONS/VYSOTSKY
Dwarshuisboerderij Molenhoef
T-boerderijen en
dwarshuisboerderijen
kom je in
veel provincies
tegen, zo ook in
Utrecht. Ze vallen
op omdat bij
beide het woonhuis
dwars op de
rest van de boerderij
staat.
Maar wat is het
verschil?
OF EEN T-BOERDERIJ?
Zowel dwarshuis- als T-boerderijen stammen
af van de oorspronkelijke hallenhuisboerderijen.
Bij beide typen is het woongedeelte,
dat oorspronkelijk in dezelfde lijn lag als
de rest van de boerderij, een kwartslag gedraaid
en vaak uitgebreid. De ruimere en mooiere
woning demonsteerde de toegenomen
welvaart van de boer.
Waar de naam dwarshuis vandaan komt, is
daarmee meteen verklaard, en eigenlijk ook de
naam T-boerderij. Ze lijken dan ook in veel
details op elkaar, maar er zijn ook subtiele
verschillen.
Bij een T-boerderij is het woonhuis vaak echt
een stuk breder dan de achterliggende schuur
en stal, terwijl dat bij een dwarshuisboerderij niet
zo prominent is, mede door een bredere schuur.
Bij een dwarshuis sluit de schuur lang niet altijd
direct aan bij het huis, zoals bij een T-boerderij
juist wel het geval is. Bij dwarshuisboerderijen
heeft het woonhuis ook vaak een niet-boerderijuitstraling,
meer dat van een deftig woonhuis. Bij
deze route onderin Utrecht bij de grote rivieren
kun je zelf eens het verschil tussen dwarshuisen
T-boerderijen bekijken.
Bij knooppunt 50:
Herberg van Friesland
Aan de Kromme Rijn in het plaatsje Cothen ligt
het boerderijcomplex Herberg van Friesland.
Het hoort bij Landgoed Kasteel Rhijnestein en
ligt dan ook bij de oprijlaan van het kasteel. De
boerderij is een T-huistype, waarbij het
zeventiende-eeuwse voorhuis evenwijdig aan
de straat ligt, met daarachter loodrecht een stal.
De onregelmatige indeling van de voorgevel is
het gevolg van een latere uitbreiding.
32 Fietsroutes

Tussen knooppunt 60 en 76: Molenhoef
In Werkhoven staat een dwarshuisboerderij uit
1910 op de plek van een oude zeventiendeeeuwse
boerderij, gebouwd in opdracht van
baron van Heeckeren van Enghuizen. De naam
Molenhoef is afkomstig van een ooit nabijgelegen
korenmolen. Het gebouw heeft een zadeldak
met pannen, fraai siermetselwerk in gele
bakstenen en luiken in de kleuren horend bij het
landgoed Beverweerd, waar de boerderij bij
hoort. Om de Molenhoef te zien: sla voor de
Kromme Rijn rechtsaf op de Beverweertseweg
naar nummer 65.
78
Molenhoef
74
79
96
DRIEBERGEN-
RIJSENBURG
24
16
3
6
43
Tussen knooppunt 27 en 95:
T en dwars
UTRECHT
T of dwars
42
KM
Als je een T-boerderij en een dwarshuisboerderij
met elkaar wilt vergelijken, biedt de Langbroekerdijk
in Langbroek je daarvoor de mogelijkheid.
Op nummer 27 - wat verborgen achter
een heg - staat een T-huis met wit gepleisterde
en gesauste muren, een afgewolfd, rieten
zadeldak boven het woonhuis en dakpannen
boven het werkgedeelte. Op nummer 10 zie je
een dwarshuisboerderij met een rieten zadeldak
dat is afgewolfd aan de zijgevels.
70
7
S
Startadres:
TOP Kersenpracht
Graaf van Lynden van Sandenburgweg
2, 3945 PB Cothen
Vanaf parkeerplaats: ga linksaf
op de Groenewoudseweg en volg
de route naar knooppunt 50.
Startpunt: vlak na
knooppunt 13.
WERKHOVEN
60
30
57
76
56
LANGBROEK
COTHEN
50 S
27
9
95
8
T en dwars
Herberg
van
Friesland
13
WIJK BIJ
DUURSTEDE
SCAN DE QR-CODE
OM DEZE FIETSROUTE
TE DOWNLOADEN.
KNOOPPUNTEN:
50 56
30
57
60
76
78
79
74 96 16
24
3
6
43
7
70
8
9 27 95
13 50
Fietsroutes
33

Staphorst staat bekend als
een eigenzinnig dorp.
Zo eigenzinnig zelfs dat het
zijn eigen type boerderij
heeft: de Staphorster
boerderij.
ROUVEEN
10
72
STAPHORST
Staphorster
boerderijen
86
87
80
22
88
89
81
S
76
IJHORST
Type
langhuisboerderijen
61 72
97
98
11
3
STAPHORSTER
21
23
NIEUWLEUSEN
SCAN DE QR-CODE
OM DEZE FIETSROUTE
TE DOWNLOADEN.
BOERDERIJEN
Het eigen dorpskarakter van Staphorst zie je
terug in unieke kenmerken, zoals de
bekende klederdracht die een deel van de
vrouwelijke bevolking nog steeds draagt. De
Staphorster boerderij heeft ook zo zijn unieke
kenmerken. Het type is afgeleid van de hallenhuisboerderijen
die veel voorkomen in het
oosten en noorden van Nederland, en is bijvoorbeeld
herkenbaar aan de dwarsdelen met
zijbaanders. Baanders zijn hoge deuren waardoor
een hoog beladen boerenwagen naar
binnen kan rijden. De vaak volledig rieten daken
zijn van het type wolfsdak, waarvan de nok
veelal niet recht doorloopt, maar als gevolg van
verlengingen in de loop van de tijd een
verzakking heeft gekregen. Dit wordt daarom
ook wel een kamelenrug genoemd. Opvallend
zijn de felle kleuren, zoals blauwe raamdorpels
en plinten met groene raamluiken en deuren.
Bij knooppunt 10: Rouveen
Tijdens het eerste deel van de route kom je
langs een kerkdorp dat dicht bij Staphorst ligt
en er nauw mee verbonden is: Rouveen. Het is
net als Staphorst een langgerekt lintdorp langs
de Oude Rijksweg. Daar fiets je al langs heel wat
Staphorster boerderijen. Bij deze boerderijen zie
je de veelal groene raamluiken en de typerende
kleine raampjes bovenin de voorgevel.
50 Fietsroutes

OVERIJSSEL
Staphorster boerderijen
57
KM
WIKIMEDIA/HENKVD
Staphorster boerderij, Rouveen
Bij knooppunt 72: Staphorst
De Oude Rijksweg loopt rechtstreeks door in
Staphorst met ook daar de lange reeks van
Staphorster boerderijen aan beide wegzijden.
Misschien is je zo inmiddels een bijzonder
aspect van dit type boerderijen opgevallen: de
levensboom boven de voordeur. Dit is een
meestal gietijzeren ornament in de vorm van
een boom met daarachter het raam. Ze lijken in
grote lijnen op elkaar maar verschillen in details
bij de wortels en de kruin. De symboliek van
zo’n levensboom verwijst naar de verbinding
tussen hemel (kruin) en aarde (wortels).
KNOOPPUNTEN:
22 23 21 3 11 10 72
89 80 76 61 72 97 98
Bij knooppunt 89 en 81: IJhorst
Het dorpje IJhorst ligt in de gemeente Staphorst
maar is er minder direct mee verbonden dan
Rouveen, door een veel minder orthodoxe
benadering van het geloof. Ook wijken daarmee
de boerderijen af van het Staphorster type en
zijn ze meer van het langhuistype zonder de
kenmerkende Staphorster details. Je kan ze al
fietsend op de Kerkweg
zo goed vergelijken
met Staphorst en
Rouveen in het
achterhoofd.
87
86
81 88
22
S
Startadres:
Parkeerplaats
De Zwarte Dennen
Vijverweg 5, 7715 PA Staphorst
Vanaf parkeerplaats: volg de
route naar het zuiden naar
knooppunt 22. Startpunt:
vlak voor knooppunt
22.
Fietsroutes
51

LANDLEVEN
AANBIEDING
Hoe is het om te wonen
op een boerderij? En wat komt
daar allemaal bij kijken?
Nu
€14,95
Wie buitenaf woont heeft altijd werk. In het
fraaie fotoboek Werk aan Boerderijen vind
je inspirerende informatie en praktische tips
over het vele werk wat gepaard gaat met het
wonen op een originele boerderij. Ervaringsdeskundigen
Arjan Wijnstra en Natasja Bekkers,
laten door middel van duidelijke foto’s en aan de hand
van sprankelende woorden de praktische details zien van onder
andere: het plaatsen van een dakkapel in ‘stijl’, het vervangen
van een rieten dak, het verbouwen van de deel tot woonruimte
en het aanleggen van een klinkerpaadje naar de voordeur.
+ €2,95
verzendkosten
Hardcover | 144 pag.
Zo krijg je een goed beeld
van de hoeveelheid werk en of
je dit zelf aandurft, al dan niet
met hulp van vrienden,
kennissen en buren!
DIRECT BESTELLEN OP
WWW.LANDLEVEN.NL/LL-WERK
of SCAN DE QR-CODE
Colofon
www.landleven.nl
Klantenservice
Telefoon Nederland: 020 - 894 74 87
(€ 0,45 per gesprek), bereikbaar van 9.00 - 17.00 uur
België: 078 - 35 33 13 of ga naar
www.abonnementen.be
E-mail klantenservice@landleven.nl
Postadres Postbus 606, 7000 AP Doetinchem
Website www.landleven.nl/klantenservice
Landleven Fietsroutes
is een uitgave van Roularta Media Nederland,
een onderdeel van Roularta Media Group.
Hoofdredacteur Mario Broekhuis
Redactie Alex Wit
Eindredactie Christel Bollen
Vormgeving Karen van Gelderen
Algemeen Directeur Marjolein Denekamp
Uitgever Pim Osterhaus
Marketing Suzanne van den Berg,
Patricia de Bruin, Merel de Jong
Sales Tonny Beerten, Esther van Uhm (traffic)
Adverteren www.landleven.nl/adverteren
Tel. 088 - 435 08 19
Druk Roularta Printing
Distributie Aldipress, Nic Oud (Nederland),
Ubiway (België)
Levering van tijdschriften en artikelen geschiedt volgens de Leveringsvoorwaarden abonnementen
en artikelen. Je kunt deze vinden op www.roularta.nl/voorwaarden. Je kunt de voorwaarden
ook schriftelijk opvragen via de klantenservice. Alle rechten voorbehouden.
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geauto matiseerd
gegevensbestand, of openbaar gemaakt in enige vorm op enige wijze, hetzij elektronisch,
mechanisch, door fotokopieën, op enige manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
van de uitgever.
Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste geweten is
samengesteld. Evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor juistheid
of aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen
en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.
114 Fietsroutes