2007 was het jaar van de plannen. - Hogeschool Leiden

JAARVERSLAG
HOGESCHOOL
LEIDEN 2007
Hogeschool Leiden kiest voor passie, talent en menselijke maat

Colofon
Uitgave
Hogeschool Leiden
Zernikedreef 11
2333 CK LEIDEN
Telefoon 071 518 88 00
Fax 071 518 88 01
E-mail: infohl@hsleiden.nl
Internet: www.hsleiden.nl
Concept
Lansu+Paulis Communicatiepartners, Leiden
Redactie en eindredactie
Dienst Marketing & Communicatie, Hogeschool Leiden
Rutger den Haan, secretaris CvB
Lansu+Paulis Communicatiepartners, Leiden
Fotografie
Hielco Kuipers, Leiden
Vormgeving
Creja ontwerpen, Leiderdorp
Druk
Drukkerij Groen, Leiden
Oplage
1500
Juni 2008

JAARVERSLAG
HOGESCHOOL
LEIDEN 2007
Hogeschool Leiden kiest voor passie, talent en menselijke maat

5 6 8
Voorwoord Visie, missie, doelstellingen Verslag Raad van Toezicht
Inhoud
Samenwerking beroepspraktijk Huisvesting en organisatie
43
53

11 23
31
Kwaliteit van het onderwijs Praktijkgericht onderzoek Talentontwikkeling
59 69 79
Sociaal jaarverslag Financieel jaarverslag Organisatie

Voorwoord
Inspirerend en betekenisvol
2007 was een buitengewoon inspirerend jaar. Een jaar waarin ik mij heb gerealiseerd hoezeer ik het naar mijn zin heb op Hogeschool Leiden. Omdat
het een fantastische school is en omdat het prachtig is om te werken voor een organisatie die ertoe doet. Na een dienstverband van ruim 33 jaar
hebben wij afscheid genomen van collegelid Bert Vork. Hij heeft vol toewijding gewerkt aan de opbouw van een hele mooie school. Hiervoor past
dank. Met de komst van Agnita Mur per 1 november is het College van Bestuur weer op sterkte.
De totstandkoming van het nieuwe instellingsplan is in 2007 natuurlijk heel belangrijk geweest. Wij zijn in gesprek gegaan over het onderwijs: waar
draait het om, waar moet het heen, en hoe vertalen wij dat naar onze hogeschool? Talloze medewerkers hebben actief bijgedragen aan dit plan en
dat maakt het ijzersterk. Opvallend is dat alle zeer uitgesproken meningen soepel samensmolten tot een gemeenschappelijke lijn. Van conciërge tot
clusterdirecteur en van docent tot CvB-lid: dit is het plan van ons allemaal.
Trots ben ik op de bijdrage die de hogeschool levert aan de maatschappij. Dan denk ik bijvoorbeeld aan de studenten die de Hogeschool Leiden Prijs
hebben gewonnen. Hun onderzoek is niet alleen van excellente kwaliteit, maar gaat ook werkelijk ergens over. En ik denk aan onze lectoren, onder
wie Henk Rosendal, die samen met het LUMC en Valent een werkplaats heeft opgezet die het predicaat academisch verdient. En Willem van Leeuwen
met zijn toplab, waar studenten worden klaargestoomd voor het neusje van de zalm onder de laboratoria. Stuk voor stuk zijn de lectoren van Hogeschool
Leiden toonaangevende specialisten op hun vakgebied. Door dit soort mensen aan ons te verbinden, kunnen wij het verschil maken.
Ook in 2007 is de hogeschool gegroeid. De nieuwe opleiding Toegepaste Psychologie is daaraan debet met een instroom van 250 studenten, maar
ook andere opleidingen zijn succesvol en laten een gestage groei zien. Verheugend vind ik dat een aantal opleidingen als goed is geaccrediteerd:
Verpleegkunde, Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, Management in de Zorg en jonge opleidingen als Commerciële Economie en Communicatie.
De kwaliteit van de opleidingen vertoont een stijgende lijn. Opvallend genoeg geldt dit niet voor de tevredenheid van de studenten: die zakt
juist. Ik denk dat dit komt doordat ons pand te klein is, waardoor ook voorzieningen als ICT, restaurant en roosters in het gedrang komen.
De hogeschool is in een nieuwe fase aanbeland. De huidige omvang vereist een andere vorm van inrichten en organiseren. Daar werken wij hard
aan: met professionalisering van de clusters en de interne diensten en met nieuwbouw. Ook studenten hebben hun wensen op huisvestingsgebied
ingebracht. De herinrichting is in 2007 in de steigers gezet. In 2008 gaan wij hiermee voortvarend verder. Zodat ook onze voorzieningen straks top
zijn en de kwaliteit van onze studenten en ons onderwijs evenaren.
Paul van Maanen
Voorzitter College van Bestuur
5

Visie, missie, doelstellingen
Nederland staat de komende jaren voor belangrijke uitdagingen,
waaronder toename van innovatiekracht en arbeidsparticipatie,
sociale innovatie en sociale cohesie. Het instellingsplan van
Hogeschool Leiden sluit aan bij deze issues.
Missie
Hogeschool Leiden werkt met passie, talent en menselijke maat.
Wij bieden een activerende leer- en werkomgeving en dragen bij
aan innovatie van de beroepspraktijk en aan de ontwikkeling van
professionals. Wij zijn betrokken bij actuele beroepsmatige en maatschappelijke
vraagstukken.
Visie
Onze visie beschrijft de ambities die wij in 2012 gerealiseerd willen
hebben. Traditioneel vormen de initiële hbo-opleidingen onze
belangrijkste kernactiviteit. Wij investeren in het onderwijs door in te
zetten op een goede kwaliteit en een sterke binding met studenten.
Praktijkgericht onderzoek en innovatie zijn een tweede kernactiviteit.
Dit realiseren wij door een goede aansluiting binnen de onderwijskolom,
met strategische allianties binnen (inter)nationale netwerken,
en door het gezamenlijk optrekken met onze eigen studenten en het
werkveld bij leer- en innovatieprocessen en de vraagstukken op het
gebied van onderwijs-arbeidsmarkt. Deze cocreatie stelt hoge eisen
aan de gemeenschappelijke doelstellingen en een gezamenlijke
organisatie.
6
Doelstellingen
In het Instellingsplan 2008-2012, dat eind 2007 is gereedgekomen,
staan de missie en visie verwoord. In dit plan zijn ook zes kernambities
opgenomen, die de komende jaren richtinggevend zijn
voor het beleid van de hogeschool. Van maatwerk in het initiële
onderwijs tot praktijkgericht onderzoek, van talentontwikkeling tot
een doelmatige serviceorganisatie. Ieder hoofdstuk in dit jaarverslag
gaat over een van de zes onderwerpen die de betreffende kernambities
adresseren. De ambities in het instellingsplan zijn concreet
gemaakt in veertien operationele doelstellingen, die vanaf 2008
terug zullen komen in het jaarverslag.
Externe betrokkenheid
Hogeschool Leiden is een kennisinstelling die op vele niveaus de
samenwerking zoekt met externe partijen, zoals organisaties binnen
of buiten de regio en andere kennisinstellingen. In dit jaarverslag
staan in het hoofdstuk ‘Samenwerking beroepspraktijk’ mooie voorbeelden
van die samenwerking. Door middel van beroepenveldcommissies
worden externe stakeholders structureel betrokken bij
de opzet en continue verbetering van opleidingen.

Verslag Raad van Toezicht
De bestuursstructuur (bestuur en toezicht) is ingericht volgens de
principes van governance en getoetst aan de branchecode voor het
hbo. Statutair zijn de onderscheiden functies van toezicht en bestuur
geregeld. Voorts is de mandatering van het onder het College van
Bestuur vallend management geregeld. De Raad van Toezicht heeft
een interne taakverdeling vastgesteld. Er zijn drie commissies die de
Raad van Toezicht bijstaan: de auditcommissie Financiën, de commissie
Strategie en Beleid en de Remuneratiecommissie. De reglementen
van deze commissies zijn in juni 2006 goedgekeurd. Een zogeheten
klokkenluidersregeling is voorbereid en in januari 2007
goedgekeurd. Momenteel wordt binnen Hogeschool Leiden gewerkt
aan het opstellen van een integriteitscode en een kwaliteitszorgsysteem.
Dit systeem legt een verbinding met de wettelijke eisen
voor accreditatie en de strategische doelstellingen van de hogeschool.
De Raad van Toezicht heeft het functioneren van de accountant
positief geëvalueerd. Wel heeft de Raad aangedrongen op een
andere verantwoordelijk accountant (tekenend accountant). De
accountant Deloitte heeft daarop de tekenend accountant vervangen.
In 2007 heeft een tussentijdse evaluatie van de werkwijze van de
Raad van Toezicht plaatsgevonden. De evaluatie leverde een positief
beeld op. Het positieve oordeel geldt met name drie belangrijke
criteria voor goed toezicht:
• kwaliteit samenstelling Raad van Toezicht;
• kwaliteit governance-instrumentarium;
• kwaliteit van het toezichthoudende ‘spel’.
8
In zijn werkzaamheden in 2007 heeft de Raad toezicht gehouden op
de hoofdlijnen van de planning en de financiële gevolgen van
nieuwbouw in Leiden en in Rotterdam.
In juni 2007 heeft de Raad van Toezicht de jaarrekening 2006 en het
jaarverslag 2006 goedgekeurd, mede op basis van de bevindingen
van de externe accountantscontrole en een analyse van de financiële
positie van de hogeschool. De accountantsverklaring is bijgevoegd.
Op deze terreinen heeft de auditcommissie Financiën de Raad
bijgestaan. De auditcommissie heeft daarnaast de uitkomsten van
de interimcontrole besproken met de accountant (dit door middel
van de zogenaamde managementletter). Tot slot heeft de auditcommissie
in 2007 het treasurystatuut vastgesteld. De auditcommissie
is in 2007 driemaal bijeen geweest.
De commissie Strategie en Beleid heeft zich georiënteerd op enkele
belangrijke beleidsthema’s, zoals organisatieontwikkeling, onderwijsvernieuwing
en kwaliteitszorg. Voorts heeft de commissie zich
gericht op de voortgang van de beleidscyclus van de hogeschool.
Deze activiteit is uitgevoerd in het perspectief van een nieuwe
koersbepaling van de hogeschool in het Instellingsplan 2008-2012
en van het daarbij behorende instrumentarium voor toezicht.
De commissie heeft alle lof voor de totstandkoming van dit
instellingsplan en de vormgeving van het instrumentarium voor
toezicht. De commissie Strategie en Beleid is in 2007 driemaal bijeen
geweest.

Verslag Remuneratiecommissie
In 2007 heeft de Remuneratiecommissie de werving en selectie van
een lid van het College van Bestuur ter hand genomen, met externe
begeleiding van Corgwell. Er is een profiel opgesteld dat is voorgelegd
aan interne geledingen van de hogeschool en aan stakeholders.
Dit heeft geleid tot de unanieme voordracht en benoeming van
mevrouw A.M. Mur tot lid van het College van Bestuur.
In 2007 is de samenstelling van de Raad van Toezicht niet gewijzigd.
Bij de samenstelling is rekening gehouden met de in de Branchecode
Governance vastgelegde eisen van onafhankelijkheid.
Raad van Toezicht 1e benoeming Lopende periode
Voorzitter W.J. Speets 09-12-02 tot 09-12-05 tot 2008
Plv. voorzitter Mw. dr. M.C.G. Hartmann 14-02-05 tot 2011
Leden Prof. dr. J.A. Bruijn 13-06-05 tot 2010
Mw. C. Langelaar 18-04-05 tot 2008
Dr. P.A.T. Tetteroo 14-04-03 tot 2009
Drs. J.W.M. Zegveld 13-06-05 tot 2010
9

1Kwaliteit van het
onderwijs
De kenniseconomie vraagt om vakspecialisten én om kenniswer-
kers met een generalistische achtergrond. Daarom kiest Hoge-
school Leiden ervoor om studenten zowel beroepscompetenties
als algemene leer- en werkcompetenties te laten ontwikkelen.
Zodat zij professionals worden met goede sociale en communi-
catieve vaardigheden, hoogwaardige specialistische kennis én
het vermogen zichzelf te blijven ontwikkelen. Hogeschool
Leiden is een hogeschool waarin de menselijke maat zichtbaar
is. Wij vinden het belangrijk dat de opleidingen zijn afgestemd
op de behoeften van regionale en landelijke partners en stake-
holders, en volgen de actuele beroepsontwikkelingen op de
voet. Wij bevorderen kwaliteit van docenten, van toetsing en van
het gerealiseerde eindniveau en besteden aandacht aan de
studeerbaarheid van opleidingen.
11

Instellingsplan: passie, talent
en menselijke maat
Een nieuwe koers voor Hogeschool Leiden. Keuzes en ambities
voor de jaren 2008-2012. Van april tot september deden ruim
honderd medewerkers actief mee aan de totstandkoming van een
nieuw instellingsplan (TIP). Resultaat: een goed doordachte en
breed gedragen toekomstvisie.
Hoe ziet Hogeschool Leiden eruit in 2012? Welke ontwikkelingen zijn
er in het onderwijs, wat verwacht de omgeving, en welke dilemma’s
komt de hogeschool de komende jaren tegen? En hoe wil de hogeschool
intern en extern samenwerken om de visie en ambities in de
toekomst te realiseren? Deze vragen stonden centraal op de werkconferenties
van het project TIP. Medewerkers waren nadrukkelijk
uitgenodigd mee te praten over de toekomst van de hogeschool:
een zo divers mogelijke vertegenwoordiging van het personeel nam
deel aan de bijeenkomsten. Ook de inbreng van studenten was
verzekerd: de uitkomsten van de studentenconferentie over SPACE
vormden input voor de werkconferenties. Desk research, scenarioplanning,
cultuur- en waardeonderzoek en participatieve besluitvorming
hebben geleid tot een krachtig instellingsplan.
LEIDEN 2008-2012
INSTELLINGSPLAN
HOGESCHOOL
passie, talent en menselijke maat
12
De stappen:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
24 april: ontbijtbijeenkomst. Introductie en aftrap van het
project
21 mei: rondetafelbijeenkomst over de toekomst van het hbo,
met sleutelfiguren uit het onderwijsveld
31 mei en 1 juni: werkconferentie Scenario’s: wat gebeurt er in
de omgeving?
14 en 15 juni: werkconferentie Waardegedreven Missie en Visie,
op basis van cultuuronderzoek onder alle medewerkers
26 en 27 juni: werkconferentie Toetsen van Missie en Visie aan
Scenario’s
9 en 10 juli: werkconferentie Koersbepaling en Scenario 2012
13 en 14 september: werkconferentie Van Visie naar Operationele
Doelstellingen
15 september: slotconferentie Besluitvorming Instellingsplan
2008-2012
oktober t/m december: consultatie Medezeggenschapsraad,
Raad van Toezicht
12 november: presentatie hoofdlijnen concept instellingsplan
op Onderwijsconferentie
7 januari 2008: presentatie definitieve instellingsplan tijdens
nieuwjaarsreceptie
Het Instellingsplan 2008-2012 beschrijft de ambities en doelstellingen
die Hogeschool Leiden de komende jaren gaat realiseren, en vanuit
welke waardegedreven missie en visie dat gebeurt.

Onderwijsvernieuwingen
Goed onderwijs bieden waaraan de maatschappij behoefte heeft,
betekent voortdurend bezig zijn met vernieuwing van het aanbod.
Of dat nu een volledig nieuwe opleiding betreft of een nieuwe
minor.
Psychologie op hbo-niveau
In februari 2007 begon de eerste studentenlichting aan de nieuwe
hbo-opleiding Toegepaste Psychologie. De studie maakt het vakgebied
van de psychologie, dat eerder uitsluitend universitair terrein
was, toegankelijk voor hbo’ers. In een vierjarige opleiding verdiepen
studenten zich in menselijke drijfveren, voeren praktijkgericht onderzoek
uit en nemen psychologische testen af. Daarnaast geven zij met
Sanne de Bakker (19) startte in 2007 met de opleiding Toegepaste Psychologie.
“Mensen doorgronden zit in mijn aard”
“Het doorgronden van mensen zit echt in mijn aard. Daarom past de opleiding Toegepaste Psychologie goed bij mij. Het is een hele brede studie, waarin
je met de dagelijkse problemen van mensen te maken hebt. Psychologische gespreksvoering vond ik het leukste onderdeel uit het eerste jaar. Hierin heb
ik geleerd om in gesprekken niet direct met een oplossing voor een probleem te komen, maar met mijn gesprekspartner verschillende opties te bespre-
ken. Zo komen zij met eigen ideeën in plaats van dat ik met een oplossing kom. Het project geheugentraining vond ik ook interessant. Ik bedacht onder
andere ‘hersenkrakers’ voor een zelfstandig wonende oudere en schreef een cursusboek over geheugentraining.”
14
behulp van onderzoeksmethoden uit de wetenschappelijke psychologie
antwoord op vragen als: wie is de meest geschikte sollicitant,
hoe stuur je een voorlichtingscampagne aan, wat is de juiste aanpak
bij rouwverwerking?
De hbo-opleiding Toegepaste Psychologie is internationaal erkend
en baseert zich op recente kennis, inzichten en toepassingen van de
psychologie. Hogeschool Leiden ontwikkelde de opleiding samen
met collega-instellingen Fontys Hogescholen en Hanzehogeschool
Groningen. Afgestudeerden ontvangen het diploma Bachelor
of Applied Psychology en kunnen onder andere aan de slag als
adviseur, coach, trainer, consulent, voorlichter of mediator.

Wijzigingen in het onderwijsaanbod
Nieuwe opleidingen
HBO Toegepaste Psychologie
Operationeel Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening (deeltijdopleiding)
Nieuwe minoren (een selectie)
Minor Action Research
Minor Innovatie en Ondernemerschap
Minor Ondernemerschap in zorg en welzijn
Minor Eerstelijnszorg
Minor Academische basisschool
Minor Menselijke dynamieken
Nieuwe masters
Special Educational Needs, in samenwerking met Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg
Overig nieuw aanbod
Nieuwe afstudeervariant Muziek, binnen de voltijdsopleiding Kunstzinnige Therapie
Verleende accreditaties
Commerciële Economie
Communicatie
Management in Zorg en Dienstverlening
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening
HBO-V
Culturele en Maatschappelijke Vorming
Informatica
Bio-informatica
16

Competentiegericht onderwijs
Hogeschool Leiden wil dat studenten de competenties verwerven
die nodig zijn om hun toekomstige beroep te kunnen uitoefenen
en om zich in dat beroep te blijven ontwikkelen. Daarbij is van
belang dat de methode van competentiegericht onderwijs past bij
de opleiding. Twee voorbeelden.
Hoger Laboratorium Onderwijs: vier componenten
De opleidingen Chemie en Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek,
die samen het Hoger Laboratorium Onderwijs (HLO) vormen,
werken sinds september 2006 met het ‘Four Components Instructional
Design’-model, kortweg 4CiD. Zoals de naam al doet vermoeden,
bestaat het onderwijs bij HLO uit vier componenten:
• leertaken met een sterke relatie tot de beroepspraktijk;
• ondersteunend onderwijs (met de conceptuele theorie);
• vaardigheidstrainingen waar de student zich zaken als Excel en
statistiek eigen maakt;
• ‘just in time’-informatie om de bediening van apparatuur te
leren.
Bewust is gekozen voor variëteit in leer- en werkvormen om de opleiding
voor zowel studenten als docenten aantrekkelijk te houden.
De competenties die een afgestudeerd HLO’er moet bezitten, zijn
geïntegreerd in de vier componenten.
Daarnaast is de kennis van een student in het opleidingsprofiel geexpliciteerd.
Dit is voor het werkveld zeer verhelderend. Zo kan een
student met de competentie ‘onderzoeken’ op het eerste niveau
onderzoek uitvoeren in opdracht van een ander. Bezit hij niveau
twee, dan werkt hij analyserend en oplossend en kan hij verbetervoorstellen
aandragen. Niveau drie staat gelijk met het einde van de
studie; de student kan de kennis die hij heeft opgedaan, ook in
17
nieuwe situaties toepassen en is dus klaar om researchmedewerker
te worden.
Informatica: echte opdrachten
Na het eerste jaar, waarin de basisvaardigheden van projectmatig
werken worden geleerd, werkt Informatica alleen nog maar met echte
opdrachten, voor echte bedrijven, die een concreet resultaat verlangen.
Gedurende de studie voert iedere student minimaal acht van
deze opdrachten uit. Elke opdracht vraagt een op maat samengestelde
projectgroep. Zo zijn voor het bouwen van een database
voor een woningbouwvereniging onder andere een projectleider, een
user-interfaceontwerper, een beveiliger en een programmeur nodig.
Een student bepaalt in overleg met zijn studieloopbaanadviseur
welke rol hij in een projectgroep wil vervullen. Dit hangt nauw samen
met de minor die hij verderop in zijn studietraject gaat kiezen. De
studenten zijn ieder verantwoordelijk voor hun eigen deel én werken
samen naar een eindresultaat toe. Bovendien onderhouden ze zelf
contact met de opdrachtgever.
Begeleiding door de opleiding gebeurt op projectniveau en per
vakgebied. In intervisiebijeenkomsten zitten bijvoorbeeld alle
beveiligers bij elkaar om gezamenlijk problemen te bespreken die
ze in hun afzonderlijke opdrachten tegenkomen. De theoretische
vakken die studenten daarnaast volgen, bieden de nodige kennis en
vaardigheden. Door het geleerde toe te passen in de praktijk behaalt
een student zijn competenties.
Studenten ervaren de werkwijze als zeer positief en ook de bedrijven
zijn enthousiast. Want zij krijgen een uitgelezen kans om studenten
te selecteren die bij hun bedrijf passen, voor een stage of misschien
zelfs een baan.

Jubileum
Kunstzinnige
Therapie
De opleiding Kunstzinnige Therapie bestond in 2007 vijftien jaar.
Zowel de opleiding als het beroep van kunstzinnig therapeut
heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld. Het werkterrein is
uitgebreid, de opleiding heeft er met muziektherapie een nieuwe
afstudeerrichting bij, en het recente lectoraat levert een bijdrage
aan kennisontwikkeling.
Het lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg is op 1 januari 2007
ingesteld. Voor het terrein van de kunstzinnige therapie werkt de
opleiding samen met lector Erik Baars aan het systematisch beschrijven
van de therapie en de werkzaamheid ervan. Hiermee komt de
opleiding tegemoet aan de groeiende behoefte aan verantwoording
en onderbouwing.
In november organiseerde de opleiding een manifestatie voor
alumni en vertegenwoordigers uit het werkveld. Er werden inleidingen
en workshops verzorgd over actuele toepassingen van
kunstzinnige therapie. Ook hier bleek weer dat het werkterrein in de
loop der jaren enorm is verbreed. Kunstzinnig therapeuten zijn
werkzaam in de (geestelijke) gezondheidszorg en het onderwijs, en
geven begeleiding bij arbeidsgerelateerde vraagstukken. Er waren
ruim 150 bezoekers en er verscheen een boekje, getiteld Klank en
kleur in ontwikkeling.
18

Rekenen als de beste
Rekenen en taal zijn belangrijke vakken op de basisschool.
Vandaar dat alle eerstejaars pabo-studenten moeten aantonen
dat ze die vakken zelf voldoende beheersen. Hogeschool Leiden
bereidt studenten met succes voor op deze toetsen. In 2007
slaagde 79% van de studenten (in Leiden en Rotterdam) voor de
rekentoets (landelijk gemiddelde: 76%).
Aan het eind van het eerste studiejaar moeten de taalbeheersing en
rekenvaardigheid van pabo-studenten minimaal op het niveau van
groep acht uit het basisonderwijs liggen om verder te mogen studeren.
Dit niveau wordt landelijk getoetst met de Wiscat-rekentoets en
Taaltoets, de zogenoemde entreetoetsen.
Bijspijkercursussen aankomende studenten
Vierdejaars scholieren van ROC-Leiden die leraar basisonderwijs willen
worden, kunnen bij Hogeschool Leiden een speciaal programma
volgen om zich voor te bereiden op het vereiste niveau voor rekenen.
Victor Philipsen, docent Taalvaardigheid, pabo Leiden
“Student moet uitstijgen boven basisschoolniveau”
Andere aankomend studenten kunnen deelnemen aan een voorjaarsof
zomercursus voor taal en/of rekenen op de hogeschool.
Begeleiding eerstejaars studenten
Zittende studenten krijgen als onderdeel van hun eerste studiejaar
een extra rekenvaardigheidsprogramma aangeboden om zich voor
te bereiden op de Wiscat-toets. Daarnaast zijn er reguliere colleges
ter voorbereiding op de 8+-toets voor taal en rekenen, waarmee een
student aantoont dat hij boven de stof van de basisschool staat. Een
voldoende voor deze toets is noodzakelijk om de propedeuse te
behalen (uiterlijk aan het eind van het tweede studiejaar).
Mens en maatschappij
Voor het natuuronderwijs, aardrijkskunde, biologie en geschiedenis
– de mens- en maatschappijvakken – gaat de hogeschool eveneens
entreetoetsen instellen. Hiervoor zocht de hogeschool samenwerking
met zo’n twintig andere pabo’s.
“Een student met onvoldoende taalbeheersing valt tegenwoordig meteen in het eerste jaar door de mand. De landelijke Taaltoets is dan een struikelblok
om de opleiding te kunnen volbrengen. Ook de zwaardere toets die nodig is om de propedeuse te verkrijgen, kan een struikelblok zijn. De student moet
85% van die toets goed hebben en als dat ook in het tweede leerjaar niet lukt, moet hij alsnog de opleiding verlaten. Dat blijft natuurlijk altijd triest. Het
is echter een noodzakelijke eis, want een student Educatie moet boven de leerstof van de basisschool staan. Bovendien mag er wat mij betreft nog meer
aandacht komen voor vaardigheden als een verhaal kunnen vertellen, een verslag kunnen maken en een betoog kunnen schrijven.”
19

Studentenaantallen
Aantal onderwijsvolgende* studenten Hogeschool Leiden
2002 2003 2004 2005 2006 2007
Leraar Basisonderwijs voltijd 980 1006 1136 1105 1193 1120
Leraar Basisonderwijs deeltijd 355 409 428 361 293 265
Leraar 2e graad Verpleegkunde deeltijd 96 79 69 24
Leraar vo 2e graad Verzorging voltijd 4
Leraar vo 2e graad Verzorging deeltijd 39 87 89
Opleiding tot Leraar Allochtone Levende Talen deeltijd 31 11 3
Leraar vo 2e graad Omgangskunde voltijd 2 7
Leraar vo 2e graad Omgangskunde deeltijd 19 35
Personeel en Arbeid voltijd 151 155 143 144 134 120
Personeel en Arbeid deeltijd 63 56 51 45 44 46
Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd 219 191 144 128 110 116
Sociaal Juridische Dienstverlening deeltijd 51 48 31 29 17 10
HBO Rechten voltijd 74 174 279 324 395
HBO Rechten deeltijd 12 27 37
Toegepaste Psychologie voltijd 288
Commerciële Economie voltijd 77 155 203 251 269 275
Communicatie voltijd 85 159 197 242 225 219
Management in de Zorg 58 47 49 42 47 41
Ad Management in de Zorg 1 51
Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek voltijd 250 271 311 355 402 414
Chemie voltijd 172 169 185 190 205 221
Informatica voltijd 117 167 219 241 267 250
Bio-informatica voltijd 23 45 59 77 79
Verpleegkundige voltijd 215 247 282 327 363 400
Verpleegkundige deeltijd 116 91 90 113 115 137
Verpleegkundige duaal 166 203 216 201 192 162
Advanced Nursing Practice 11 30 40 43
Fysiotherapie voltijd 409 435 418 416 429 444
Kunstzinnige Therapie voltijd 184 180 190 218 225 216
Kunstzinnige Therapie deeltijd 82 87 102 113 142 174
Culturele en Maatschappelijke Vorming voltijd 75 96 98 96 102 90
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd 154 143 160 166 204 242
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening deeltijd 25 34 27 32 30 35
Sociaal Pedagogische Hulpverlening voltijd 291 309 319 345 372 399
Sociaal Pedagogische Hulpverlening deeltijd 76 75 84 95 121 124
HL totaal * 4498 4920 5385 5698 6078 6548
*Bekostigd en onbekostigd, incl. CO en CE.
Jaarlijkse groei 9,07% 9,38% 9,45% 5,81% 6,67% 7,73%
20

Het aantal studenten dat aan Hogeschool Leiden is ingeschreven,
blijft stijgen. In 2007 bereikte de totale studentenpopulatie een
omvang van 6548. Opnieuw een stijging, ditmaal met 7,73% (+470)
ten opzichte van 2006.
De groei van de instroom liep echter terug van bijna 11% in 2006 naar
bijna 5% (+118) in 2007. Uit de instroomoverzichten blijkt dat de groei
wordt gedragen door de nieuwe opleidingen HBO Toegepaste Psychologie
en Operationeel Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening
(samen: +276). De gezamenlijke instroom van de bestaande
opleidingen is zelfs enigszins teruggelopen (-158).
21
Omdat de totale studentenpopulatie harder is gegroeid dan de
instroom, kan worden geconcludeerd dat de gemiddelde verblijfsduur
van studenten aan de hogeschool iets is toegenomen ten
opzichte van 2006. Studenten deden er in 2007 gemiddeld iets
langer over om met, dan wel zonder diploma de hogeschool te
verlaten.
Alleen voor de opleidingen Fysiotherapie en HBO Toegepaste
Psychologie gelden inschrijvingsbeperkingen; voor beide opleidingen
geldt een instellingsfixus.

Aantal instromende studenten in opleiding
2002 2003 2004 2005 2006 2007
Leraar Basisonderwijs voltijd 329 344 429 391 479 388
Leraar Basisonderwijs deeltijd 176 200 181 144 137 118
Leraar 2e graad Verpleegkunde deeltijd 53 42 35
Leraar vo 2e graad Verzorging voltijd 4
Leraar vo 2e graad Verzorging deeltijd 39 55 30
Opleiding tot Leraar Allochtone Levende Talen deeltijd 15
Leraar vo 2e graad Omgangskunde voltijd 2 4
Leraar vo 2e graad Omgangskunde deeltijd 19 24
Personeel en Arbeid voltijd 49 47 39 46 40 30
Personeel en Arbeid deeltijd 22 18 17 17 12 13
Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd 94 50 34 52 60 47
Sociaal Juridische Dienstverlening deeltijd 22 16 3 12 11 4
HBO Rechten voltijd 74 133 176 158 191
HBO Rechten deeltijd 12 18 15
Toegepaste Psychologie 238
Commerciële Economie voltijd 55 92 79 90 106 111
Communicatie voltijd 85 91 65 63 41 51
Management in de Zorg 28 23 28 17 30 7
Ad Management in de Zorg 1 39
Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek voltijd 73 100 120 133 158 120
Chemie voltijd 48 50 76 66 66 60
Informatica voltijd 80 71 68 74 88 57
Bio-informatica voltijd 23 30 35 35 24
Verpleegkundige voltijd 81 113 111 124 139 141
Verpleegkundige deeltijd 41 22 27 44 48 62
Verpleegkundige duaal 76 94 61 45 67 51
Advanced Nursing Practice 11 30 23 23
Fysiotherapie voltijd 134 135 144 148 141 174
Kunstzinnige Therapie voltijd 60 69 69 84 85 77
Kunstzinnige Therapie deeltijd 31 26 36 34 63 82
Culturele en Maatschappelijke Vorming voltijd 24 37 29 40 31 30
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd 52 42 52 59 86 91
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening deeltijd 25 19 1 10 10 19
Sociaal Pedagogische Hulpverlening voltijd 92 109 112 130 135 142
Sociaal Pedagogische Hulpverlening deeltijd 30 43 40 41 48 43
HL totaal 1775 1950 2030 2156 2392 2510
jaarlijkse groei 9,23% 9,86% 4,10% 6,21% 10,95% 4,93%
22

2Praktijkgericht
onderzoek
Praktijkgericht onderzoek en innovatie behoren tot onze
kernactiviteiten en onze lectoraten maken dat concreet
zichtbaar. Eind 2007 heeft de hogeschool zeven lectoraten:
Educatie, Mensen met Chronische Ziekten, Toekomstonderzoek
in de ICT, Innovatieve Moleculaire Diagnostiek, Antroposofische
Gezondheidszorg, Jeugdzorg en Jeugdbeleid en tot slot
Innovatiemanagement en Ondernemerschap. Dit aantal moet
de komende jaren uitgroeien tot tien à twaalf. Het afgelopen
jaar werkten docenten, studenten en het werkveld intensief
samen aan innovatieve projecten in strategische allianties, met
partners uit onderwijs, werkveld en samenleving op regionaal
en (inter)nationaal niveau. Deze projecten werden mede op
basis van derde geldstromen gefinancierd.
23

Kennisontwikkeling is
corebusiness hogeschool
Naast onderwijs krijgt onderzoek een steeds prominentere plek
binnen Hogeschool Leiden. Logisch in een samenleving die
razendsnel verandert, en in een land dat wil uitgroeien tot een
van de leidende kenniseconomieën in Europa. De hogeschool
investeert flink in kennisontwikkeling en heeft in het instellingsplan
duidelijke ambities geformuleerd op dit gebied. Een mijlpaal,
volgens Erica de Heus, directeur van het cluster Zorg en Welzijn.
“De tijd dat een hogeschool zich beperkte tot kennisoverdracht
is voorbij. Dit besef spreekt ook duidelijk uit het
instellingsplan, waarin keiharde doelstellingen staan op het gebied
van onderzoek. Dat maakt het tot een onlosmakelijk onderdeel van
het primaire proces. Kennisontwikkeling betekent dat wij samen met
de beroepspraktijk nieuwe methoden, processen of werkwijzen
ontwikkelen, die het professioneel handelen van werknemers
versterken. Het kan ook gaan om evaluatie van bestaande methoden
en processen. In beide gevallen gaan wij op zoek naar nieuwe kennis.
En wij doen het altijd in samenwerking met anderen: instellingen in
het veld, universiteiten, hogescholen of onderzoeksinstituten.
Onderzoeksvaardigheden zijn onmisbaar voor een
hbo-student. In welk beroep hij ook terecht komt, hij moet zich
blijven ontwikkelen. Tegenwoordig kun je je niet permitteren stil te
staan, er verandert te veel, te snel. Daarnaast heeft kennisontwikkeling
een eigen functie. Wij willen bijdragen aan de professionalisering
van de beroepspraktijk. Dit doen we door problemen die daar leven
24
te helpen oplossen. Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek zul
je op de hogeschool niet aantreffen. Wij richten ons op concrete
vragen uit de markt. Uiteraard gebruiken wij die kennis vervolgens
weer in ons onderwijs.
In 2007 zijn vier nieuwe lectoren aangesteld: een lector
Antroposofische Gezondheidszorg, een lector Jeugdzorg en Jeugdbeleid,
en nieuwe lectoren op de bestaande lectoraten Innovatieve
Moleculaire Diagnostiek en Innovatiemanagement en Ondernemerschap.
Ook is de masteropleiding Special Educational Needs gestart
(in samenwerking met Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg)
en zijn er voorbereidingen getroffen voor twee masteropleidingen:
de master Fysiotherapie/Oefentherapie bij mensen met
chronische ziekten en de master Jeugdzorg.
Kennisontwikkeling is niet voorbehouden aan lectoren,
al spelen zij er wel een belangrijke rol in. Er zijn
bijvoorbeeld ook meerjarige onderzoeken waarin studenten participeren,
zoals op het gebied van opleiden in de school, verslaving en
criminaliteit. Docenten voeren zelf praktijkgericht onderzoek uit,
veelal samen met andere kennisinstellingen. En wij hebben een
aantal promovendi dat onderzoek doet binnen de hogeschool. De
lectoren fungeren als spil in een netwerk van belanghebbende
partijen: onderzoeksinstituten, universiteiten, hogescholen, instellingen
uit het werkveld en subsidiegevers. Je ziet dat hun activiteiten
een aanzuigende werking hebben en weer nieuwe vragen oproepen.

Het onderzoek moet zichzelf kunnen financieren. De
hogeschool investeert weliswaar, maar er is financiering nodig van
externe partijen. Subsidie bijvoorbeeld, zoals van ZonMW voor
onderzoek naar ouderenzorg en chronisch zieken, of van SIA/Raak
voor het project ‘Lucht in de keten’ (onderzoek naar ketenzorg voor
COPD-patiënten). Of er moeten opdrachtgevers zijn die bereid zijn te
betalen. Denk aan het lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg,
dat voor de helft wordt gefinancierd door de sector. Daar ligt namelijk
een belang: doel is dat praktijkmensen leren hoe ze hun antroposofische
geneeswijzen met onderzoek kunnen onderbouwen. En het
lectoraat Toekomstonderzoek in de ICT wordt grotendeels gefinancierd
door TNO.
Een deel van het onderzoek betreft specialistische
expertise. Dat geldt bijvoorbeeld voor het onderzoek in het
TOPlab, van de lector Innovatieve Moleculaire Diagnostiek. Het gaat
dan om een inhoudelijk specialisme binnen life sciences, dat goed
past bij de locatie van de hogeschool in het Bio Sciencepark. Bij het
lectoraat Jeugdzorg en Jeugdbeleid ligt dit heel anders, omdat op dit
gebied nog weinig onderzoek beschikbaar is. Daar richt de hogeschool
zich op professionalisering van de beroepspraktijk. Wat is de
effectiviteit van gehanteerde methoden en werkwijzen, en hoe
up-to-date is de kennis van de werknemers? Dan gaat het niet zozeer
om innovatie, maar om ‘evidence-based’ handelen. Wij brengen dat
onze eigen studenten bij en bieden scholing aan ervaren hulpverleners,
in de vorm van een masteropleiding.
25
Om succesvol te zijn is de keuze van thema’s cruciaal. Wij moeten
niet alles willen. De onderwerpen moeten maatschappelijk relevant
zijn én meerwaarde bieden aan ons onderwijs. In het instellingsplan
heeft de hogeschool aangegeven zich te willen profileren op een
aantal speerpunten. Voor een deel moeten deze nog worden
gekozen. Een aantal tekent zich al af: life sciences, jeugdzorg en chronische
ziekten. Hieromheen ontstaat een conglomeraat aan activiteiten:
studentonderzoek, deskundigheidsbevordering van het eigen
docentenkorps, een lectoraat, onderzoek door promovendi, een
masteropleiding en contractonderwijs. De ambitie is onderscheidend
te zijn: voor deze thema’s moet je bij Hogeschool Leiden zijn.”

Lectoraat Mensen met Chronische Ziekten
Het aantal mensen met chronische ziekten neemt in de komende
jaren met tientallen procenten toe. Deze mensen moeten zo goed
en adequaat mogelijk worden behandeld. Dat is nu lang niet altijd
het geval.
Het lectoraat Mensen met Chronische Ziekten wil de zorg voor deze
groep optimaliseren, door geïntegreerde zorg te stimuleren, ontwerpen,
begeleiden, monitoren en evalueren. Lector Henk Rosendal legt
de nadruk op ketenzorg. Hierbij staat de patiënt centraal. Instellingen
en beroepsbeoefenaars werken samen in regionaal of lokaal verband
en hebben een gemeenschappelijk doel: optimale behandeling van
een patiënt. Zo zijn mensen met COPD gebaat bij een goede kennisuitwisseling
en afstemming tussen de verschillende professionele
26
zorgverleners waarmee zij te maken krijgen. Huisarts, longarts, longverpleegkundige,
fysiotherapeut en diëtist weten wat er van ze
verwacht wordt. Ketenzorg brengt veranderingen in de organisatie
van de zorg met zich mee. Deze zijn nodig om de kwaliteit van de
zorg op het gewenste niveau te brengen en de zorg betaalbaar te
houden.
Resultaten
Een greep uit de belangrijkste resultaten van het lectoraat in 2007.
In dit jaar:
• zette het lectoraat de slaag- en faalfactoren bij implementatie
van ketenzorg op een rij. De resultaten zijn gepubliceerd in het
Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice;
• rondde het lectoraat het onderzoek af naar de meerwaarde van
het huisartsgerichte werken door wijkverpleegkundigen in
Maassluis;
• ontwikkelde het lectoraat samen met TNO een leergang
speciaal voor ketencoördinatoren;
• diende het lectoraat samen met Valent en het LUMC een
aanvraag in voor een academische werkplaats, om preventieactiviteiten
in de thuiszorg wetenschappelijk te onderbouwen;
• organiseerde het lectoraat het jaarlijkse symposium over
ketenzorg;
• ontwikkelde het lectoraat een leergang Onderzoeksvaardigheden
voor docenten;
• startte het lectoraat een onderzoek naar de inzet van een
robothondje bij ouderen;
• boekte het lectoraat goede voortgang met de evaluatie van
casemanagement bij dementie.

Joke Talma, gebiedsmanager bij Careyn:
“Samenwerking verhoogt werkplezier én de kwaliteit”
“In de thuiszorg wordt van oudsher wijkgericht gewerkt. Ik liep al jaren met het idee rond om een koppeling met huisartsenpraktijken te maken. In 2005, ik was toen
zorgteammanager in Maassluis, deed zich plots de gelegenheid voor. In Maassluis zijn er zogenaamde ‘hoeden’, wat staat voor ‘huisartsen onder één dak’. Rondom
elke hoed heb ik een thuiszorgteam gebouwd, bestaande uit verzorgenden, verpleegkundigen en een hbo-verpleegkundige, die de liaison met de huisarts is. Hij of zij is
dagelijks in de praktijk aanwezig, legt op verzoek van de huisarts huisbezoeken af en stuurt het thuiszorgteam aan. Zo ontstond een manier van werken die uniek is in
Nederland. Tegenstanders riepen echter altijd dat het te omslachtig en te duur is, en ik wilde wel eens weten of dat klopt. Via het Van Kleef Instituut kwam ik in contact
met Henk Rosendal, lector aan Hogeschool Leiden. Hij was onmiddellijk enthousiast. Vanuit het lectoraat is vervolgens het effect van mijn werkwijze onderzocht. De
titel van het in 2007 gepubliceerde rapport luidt ‘Praktijkgebonden thuiszorg: in Maassluis een succes!’. Want alle betrokken professionals vinden het een prettige
manier van werken. Verzorgenden bijvoorbeeld weten met welke artsen ze te maken kunnen krijgen, en de artsen hebben overzicht over hun thuiszorgteam. Boven-
dien zie je een taakverschuiving op gang komen: van arts naar verpleegkundige, van verpleegkundige naar verzorgende. Zo wordt de zorg goedkoper, terwijl de kwali-
teit gewaarborgd blijft. En het verhoogt het werkplezier van huisartsen en wijkverpleegkundigen. Omdat wij maar een halfjaar onderzoekstijd hadden, hebben wij
alleen indirect kunnen kijken wat het effect voor de cliënt is. Daaruit bleek: ook hij wordt er beter van.”
27

Ontwikkeling door Onderzoek
Samen met Bob Koster en Jeroen Onstenk schreven Ton Kallenberg,
lector Educatie, en Wybren Scheepsma, associate lector, het boek
Ontwikkeling door Onderzoek. Het roept leraren op kritisch te kijken
naar de manier waarop zij hun beroep uitoefenen, en zich voortdurend
te blijven ontwikkelen. “Als leraar ben je een sleutel tot kennis
voor kinderen. Tijd en moeite investeren in het ontwikkelen van
vakkennis en in het overbrengen van die kennis op leerlingen is
daarom een zinvolle bezigheid. Het loont eigenlijk altijd de moeite
om op onderzoek uit te gaan naar nieuwe kennis die je voor leerlingen
bereikbaar maakt”, schrijven de auteurs. Het boek werd een
bestseller en op vrijwel alle hbo-instellingen behoort het inmiddels
tot de verplichte literatuur. Met zijn mix van praktijkvoorbeelden,
theoretische achtergronden en praktische toepassingsmogelijkheden
is het boek ook bedoeld voor gebruik binnen schoolteams die
willen werken aan hun ontwikkeling.
Het boek gaat over iets nieuws. Het is een voorbeeld van een kennisproduct
dat afkomstig is uit de lectoraten in het hbo. Dat maakt deze
publicatie op zich al interessant, maar het is vooral ook een bruikbare
handleiding voor docenten die zich willen scholen in praktijkonderzoek.
Recensie van Kees de Both in Beroep: Docent, nummer 1, 2007
De lectoraten van Hogeschool Leiden
In 2007 stelde Hogeschool Leiden drie nieuwe lectoraten in. Hiermee kwam het aantal op zeven. Een overzicht per 31 december 2007, inclusief
de lectoren en het jaar waarin het lectoraat is ingesteld.
2003 Educatie – Ton Kallenberg
2005 Mensen met Chronische Ziekten – Henk Rosendal
2005 Toekomstonderzoek in de ICT – Hans Stavleu
2005 Innovatieve Moleculaire Diagnostiek – Willem van Leeuwen
2007 Antroposofische Gezondheidszorg – Erik Baars
2007 Jeugdzorg en Jeugdbeleid – Adri van Montfoort
2007 Innovatiemanagement en Ondernemerschap – Paul Delnooz
28

Kennisontwikkeling rond
jeugdzorg en jeugdbeleid
Als eerste in Nederland stelde Hogeschool Leiden in oktober
2007 een lectoraat Jeugdzorg en Jeugdbeleid in. Lector Adri van
Montfoort wil met onderzoek en opleidingen bijdragen aan de
professionaliteit van de sector jeugdzorg.
De jeugdzorg staat onder druk, onder andere doordat de maat-
schappij hoge en niet altijd even realistische verwachtingen heeft
van wat de jeugdzorg vermag. Hulpverleners moeten kortdurend
en snel werken om de wachtlijsten te verminderen, de hulp moet
aansluiten bij de vraag van kinderen en ouders en gebruikmaken
van wetenschappelijk bewezen methoden, zodat het effect
aantoonbaar is. De hulp moet zich richten op de ouders. Tegelijk
verwacht de politiek net als de publieke opinie dat het kind volledig
wordt beschermd. Ernstige kindermishandeling kan leiden tot
strafvervolging van de hulpverlener.
Onderwijs
De afgelopen jaren is de kwaliteit van de jeugdzorg vooral verbeterd
door versterking van management en organisatie. Hierdoor is
echter een splitsing ontstaan tussen inhoud en organisatie. De
loopbaanperspectieven van de beroepskrachten zijn beperkt:
hogerop betekent weg van de inhoud. Instellingen hebben nu
behoefte aan professionalisering van de beroepskrachten, zodat
een middenkader ontstaat dat op basis van inhoudelijke deskundigheid
en ervaring leiding kan geven aan teams en aan complexe
interventies. Het lectoraat ontwikkelt daarom samen met de instellingen
een hbo-minor ‘Preventie en vroegsignalering’ en een
29
masteropleiding voor de jeugdzorg. Dit verhoogt de kwaliteit van
het werk en maakt het aantrekkelijker.
Onderzoek
Opvoeden en opgroeien zijn thema’s die hoog op de publieke en
politieke agenda staan. De overheid zoekt de oplossing van de
problemen in de voorgenomen centra voor jeugd en gezin. Daar
komen instellingen voor gezondheidszorg en pedagogische hulpverlening
onder één dak. Wat is er nodig om de huidige jeugdgezondheidszorg
te verbreden naar opvoeden en opgroeien? Hoe werken
dergelijke initiatieven in de praktijk? Wat zijn precies de behoeften
van ouders en kinderen? Deze en andere vragen zijn onderwerp van
onderzoek door het lectoraat.

Studentonderzoeken
Lectoren zijn niet de enigen die onderzoek doen binnen Hoge-
school Leiden. Ook docenten en studenten ontwikkelen kennis
door middel van onderzoek. Zo participeren studenten in meerjarige
onderzoeken, bijvoorbeeld op het gebied van verslaving,
criminaliteit en opleiden in de school. Bij diverse opleidingen
doen vierdejaars volwaardig afstudeeronderzoek bij een bedrijf
of instelling. Hier één voorbeeld: Hester Boersma van de opleiding
HLO.
Chronische longaandoening bij vroeggeboren baby’s
HLO-studente Hester Boersma deed onderzoek bij het neonatologisch
laboratorium van de afdeling Kindergeneeskunde van het
Leids Universitair Medisch Centrum naar een betere behandelmethode
voor bronchopulmonale dysplasie (BPD). Deze chronische
longaandoening komt voor bij zeer premature kinderen die worden
beademd met hoge zuurstofconcentraties. De beschadigingen en
ontstekingen die hierdoor ontstaan, leiden uiteindelijk tot een longemfyseemachtig
ziektebeeld en een permanente verkleining van het
ademhalingsoppervlak van de long. Om ethische redenen worden
interventiestudies uitgevoerd in een proefdiermodel. Pasgeboren
ratten worden langdurig blootgesteld aan 100% zuurstof, waardoor
zij BPD krijgen.
Hester onderzocht de effecten van sildenafil (merknaam Viagra) in
het experimentele rattenmodel en vond dat dit middel de ontstekingsrespons
in de long significant verminderde. De afdeling Kindergeneeskunde/Neonatologie
van het Leids Universitair Medisch
Centrum gaat nu verder om te kijken of Hesters bevindingen met
30
sildenafil in de kliniek toegepast kunnen worden als therapie voor
BPD in zeer premature kinderen.
Hester won met haar onderzoek de Hogeschool Leiden Prijs, een prijs
die jaarlijks door een externe jury wordt toegekend. De prijs is bedoeld
voor het beste werkstuk of product dat studenten maken in de
hoofdfase van hun studie.

3Talentontwikkeling
Iedere student verdient de kans om het beste uit zichzelf te
halen. Hogeschool Leiden geeft ze die kans met geflexibiliseerd
onderwijs dat bestaat uit een combinatie van standaard-
programma’s en maatwerk. Wij bieden onze studenten active-
rende werkvormen met veel praktijk, onderzoek en projecten.
Wij stimuleren ze tot zelfverantwoordelijk en samenwerkend
leren, omdat dit goed aansluit bij de beroepspraktijk. Het onder-
wijs is competentiegericht en biedt keuzevrijheid en uitdaging
voor elke student. De begeleiding van studie, competentieont-
wikkeling en loopbaanoriëntatie zorgt ervoor dat talent tot bloei
komt.
31

Onderwijs: van visie
naar agenda
In 2007 heeft Hogeschool Leiden de onderwijsvisie uitgewerkt
in een concrete, puntsgewijze onderwijsagenda. Docenten én
studenten kunnen zich hierin vinden en gaan ermee aan de slag.
De student staat centraal bij Hogeschool Leiden. Het onderwijs en de
organisatie zijn erop gericht om studenten door de opleiding heen
hun eigen leerroute te laten volgen, en hen voor te bereiden op de
beroepspraktijk. Die visie heet ook wel SPACE. Dit acroniem staat
voor Studentgerichte aanpak, Persoonlijke leerroute, Assessment,
Competentiegericht en Effectief en eigenzinnig. De vraag in 2007
was hoe deze visie door docenten werd geïnterpreteerd. En hoe zorg
je er als hogeschool voor dat de visie verder ontwikkeld wordt?
Daarom werkte de hogeschool in 2007 de onderwijsvisie uit in een
onderwijsagenda. Leeskringen, communities en SPACE-cafés brachten
medewerkers van diverse opleidingen, uit verschillende clusters
en van uiteenlopende niveaus, bij elkaar. Het resulteerde in een
agenda met punten waar iedereen achter staat. Maatwerk, flexibiliteit
en individuele leerroutes staan op één. Studenten zijn geen
nummer bij de hogeschool; zij worden op maat begeleid. De differentiatie
van het onderwijsprogramma maakt dit mogelijk. Daarnaast
staat samenwerking met het beroepenveld centraal. Opleidingen
stellen hun competentiematrix samen in overleg met het werkveld,
studenten verwerven minstens de helft van die competenties in het
veld. De hogeschool op zijn beurt levert een erkende bijdrage aan de
beroepspraktijk met zijn masteropleidingen en lectoraten. En heeft
een student eenmaal het diploma behaald, dan blijft de hogeschool
in het vizier. Want talent is nooit uitgeleerd. Bij de hogeschool als
loopbaancentrum kun je een leven lang leren.
32

Iedereen is welkom
Talentontwikkeling, dat betekent dat álle talenten worden aange-
sproken, ook die van culturele minderheden en van mensen met
een functiebeperking. Veel bestaande activiteiten van Hogeschool
Leiden op deze terreinen zijn in 2007 geformaliseerd in beleid.
Bovendien startte het traineeship ‘Nieuw Goud’.
Diversiteitsbeleid
In 2007 behoorde een kleine 15% van de inwoners van Leiden tot
een etnische minderheid uit een land van buiten de EU.
Bij de studenten aan Hogeschool Leiden bleef dit aandeel steken op
5%. En dat terwijl werkgevers, bijvoorbeeld in de sectoren van de
lerarenopleidingen en Social Work, zitten te springen om werknemers
afkomstig uit etnische minderheden. Ook het aantal medewerkers
dat afkomstig is van een land buiten de EU, is
ondervertegenwoordigd op de hogeschool. Van de 550 medewerkers
zijn er in 2007 10 uit deze groep afkomstig.
Redenen genoeg voor Hogeschool Leiden om het interculturele
karakter te gaan vergroten met een eigen diversiteitsbeleid. Bij dit
beleid staat talentontwikkeling van studenten en medewerkers,
behorend tot een etnische minderheid, centraal. Een hogeschoolbrede
werkgroep presenteerde in maart 2007 vier doelstellingen
voor diversiteit en talentontwikkeling:
1. De samenstelling van het totale aantal studenten en medewerkers
vormt een betere afspiegeling van de samenleving.
2. Iedere medewerker is in staat om culturele verschillen te benutten
in de dienstverlening naar (aankomende) studenten, het samenwerken
met collega’s en de talentontwikkeling van studenten.
34
3. Elke opleiding besteedt aandacht aan culturele verschillen die in
het werkveld een rol spelen.
4. Hogeschool Leiden is voor iedereen een stimulerende leer- en
werkomgeving.
Studiereis UCLA
Om diversiteitsbeleid binnen de hogeschool een brede impuls te
geven, zijn vijf medewerkers meegeweest met de ECHO-studiereis
naar de University of California in Los Angeles. Zij hebben kennisgemaakt
met het unieke diversiteitsprogramma van deze universiteit
en good practices op het gebied van instroom, doorstroom en
uitstroom van studenten uit etnische minderheidsgroepen.
Nieuw Goud
Hogeschool Leiden introduceerde in 2007 het traineeship ‘Nieuw
Goud’. Het project mikt op talentvolle, biculturele/allochtone medewerkers
met minimaal een afgeronde hbo-opleiding en een academisch
werk-/denkniveau die zich willen ontwikkelen tot (junior)
docent. Zij krijgen een introductieprogramma, interculturele
coaching en didactische scholing aangeboden. Het doel van Nieuw
Goud is om het docentenbestand van Hogeschool Leiden een afspiegeling
te laten zijn van de bevolking in de omringende regio. De
(junior) docenten fungeren als rolmodellen voor allochtone
hogeschoolstudenten.

Key to Success
Een uitwerking van diversiteitsbeleid is de deelname van Hogeschool
Leiden aan het Leidse coachingsproject ‘Key to Success’. Hierbij
coachen studenten van Hogeschool Leiden als rolmodel een jaar
lang een leerling van een middelbare school in Leiden. Daarbij gaat
het vaak om vmbo’ers uit een etnische minderheid die onvoldoende
steun krijgen van hun omgeving. In 2007 werden zo’n vijftien
studenten tot coach opgeleid.
Studeren met een functiebeperking
Bijna 90.000 Nederlandse studenten in het hoger onderwijs hebben
een functiebeperking. Dit is 16%. Onder functiebeperkingen vallen
alle (zichtbare) motorische, zintuiglijke of psychische aandoeningen,
evenals niet-zichtbare aandoeningen als dyslexie, rsi en depressie.
Hogeschool Leiden draagt met het beleidsplan ‘Studeren met een
functiebeperking’ bij aan een betere voorlichting, ondersteuning en
begeleiding van studenten met een zichtbare of onzichtbare handicap.
Iedere student heeft recht op zodanige aanpassing dat de studie
normaal kan verlopen. Dit betekent dat voorzieningen die noodzakelijk
zijn, geleverd worden. Een voorbeeld: ieder leslokaal moet bereikbaar
zijn, ook voor iemand in een rolstoel. Studenten met een
functiebeperking bespreken samen met de decaan de studiemogelijkheden
en inventariseren of er eventueel aanpassingen nodig zijn.
Sinds 2007 is binnen elke opleiding minimaal één medewerker belast
met de begeleiding van studenten met een functiebeperking. Voor
extra deskundigheid en knowhow laat Hogeschool Leiden zich adviseren
door Expertisecentrum handicap + studie.
35

Resultaten werving specifieke doelgroepen
Instroom allochtone studenten
1999-2000 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 2007-2008
2,6% 2,5% 2,6% 2,9% 3,4% 4,6% 2,6% 2,2% 1,4%
Het percentage instromende studenten van allochtone afkomst is
voor het derde achtereenvolgende jaar afgenomen van 4,6% van de
totale instroom in 2004 naar nog slechts 1,4% van de totale instroom
in 2007. Om beter te kunnen inspelen op de in de regio aanwezige
Instroom vrouwen
culturele diversiteit is het zaak dat de ontwikkeling van beleid ten
aanzien van culturele diversiteit op korte termijn in daden wordt
omgezet, waaronder versterkte aandacht voor de werving van
allochtone studenten (zie ook de voorgaande pagina’s).
2002 2003 2004 2005 2006 2007
% vrouwelijke student van totale instroom HL 74,2% 72,1% 69,9% 70,4% 69,1% 71,4%
% vrouwelijke student van totale instroom landelijk 52,9% 53,7% 53,7% 53,6% 53,5% 53,7%
De instroom van vrouwelijke studenten blijft ongeveer gelijk. Hoge-
school Leiden zit hiermee boven het landelijk gemiddelde. Dit heeft
te maken met de aard van de opleidingen, die voor een groot deel
Instroom leeftijdsgroepen
opleiden tot onderwijs- en zorgfuncties, werkvelden waarin traditioneel
veel vrouwen vertegenwoordigd zijn.
Leeftijdsopbouw 2002 2003 2004 2005 2006 2007
% stud < 20 jr van totale instroom 47,9% 50,9% 52,3% 60,2% 51,0% 52,6%
% stud 20 t/m 22 jr van totale instroom 24,3% 24,7% 25,4% 19,9% 25,2% 24,7%
% stud > 22 jr van totale instroom 27,8% 24,4% 22,4% 19,9% 23,8% 22,7%
De verhouding tussen de leeftijdscategorieën in de instroom biedt
de afgelopen jaren een redelijk stabiel beeld. In absolute aantallen is
er een toename van (oudere) deeltijdstudenten bij de hogeschool,
36
maar de totale absolute studentenbevolking neemt eveneens toe,
door de start van nieuwe (voltijdse) studies.

Maatwerk in het onderwijs
Onderwijs op maat is vanzelfsprekend voor een hogeschool die
iedere student wil stimuleren het beste uit zichzelf te halen. Wat
iemand al kan, hoeft hij niet meer te leren. Zeker voor mensen met
de nodige werkervaring is dat een aantrekkelijke werkwijze.
De lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn en de lerarenopleiding
Omgangskunde hebben een specifieke doelgroep: studenten
zijn gemiddeld 36 jaar oud, hebben enige jaren werkervaring en
beschikken in bijna alle gevallen over een afgeronde beroepsopleiding.
Voor hen ontwierp Hogeschool Leiden diverse maatwerktrajecten,
in voltijd en deeltijd, gebaseerd op vooropleiding.
Studenten zien van tevoren voor welk traject zij in aanmerking
37
komen en hoe lang ze over de studie gaan doen. Zo kan iemand
met een Pabodiploma in een jaar zijn bevoegdheid Omgangskunde
halen. Inmiddels trekt Hogeschool Leiden met zijn maatwerktrajecten
studenten uit het hele land. Ook de accreditatiecommissie,
die in 2007 de opleidingen bezocht, is enthousiast. Het systeem is
simpel en duidelijk, voor zowel hogeschool als studenten. En het
werkt. Dat komt omdat de studenten leren en werken tegelijk, en
het geleerde dus direct in de praktijk kunnen brengen. Hogeschool
Leiden stelt namelijk één aanvullende eis: studenten moeten een
relevante werkplek hebben, als opleider in een gezondheidszorgof
welzijnsinstelling, een vmbo of een roc. In de praktijk blijkt dat
altijd te lukken.

Nanda van der Pol-Keizer (36 jaar), student Lerarenopleiding
Gezondheidszorg en Welzijn:
“De vakinhoudelijke modules
hoef ik niet te volgen”
“Tot voor kort was ik Spoedeisende Hulp-verpleegkundige, maar
ik wilde wat anders. Omdat de gezondheidszorg echt mijn ding is,
heb ik voor deze opleiding gekozen. Ik wist al van de maatwerk-
trajecten via de brochure en ben vervolgens naar de open dag
gegaan. Mijn studieduur is twee jaar en vier maanden. De vakin-
houdelijke modules hoef ik niet te volgen. Met mijn achtergrond
zijn EHBO-lessen natuurlijk overbodig. Didactiek en pedagogiek
daarentegen zijn onbekend terrein voor mij. Ik leer erg veel en wat
ik in theorie krijg, kan ik direct toepassen in de praktijk. Want
sinds januari werk ik als docent Zorg en Welzijn op het vmbo. Een
van de voorwaarden van deze studie is namelijk dat je een rele-
vante werkplek moet hebben. Toen ik in september begon, vroeg
ik me wel af of dat me zou lukken. De opleiding stelde me gerust.
Hun ervaring is dat voor het eind van het studiejaar iedereen een
relevante werkplek heeft. En dat klopt, want ook mijn medestu-
denten hebben intussen bijna allemaal een geschikte werkplek
gevonden.”
38

Studierendement en studieduur
In studiejaar 2006-2007 werden 408 bindende studieadviezen afgegeven, in 2005-2006 waren dit er 429. Uit onderstaande tabel blijkt dat
studiestakers in 2007 eerder de hogeschool verlieten dan in voorgaande jaren.
Gemiddelde studieduur studiestakers (in jaren)
2002/03 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07
Leraar Basisonderwijs voltijd 1,38 1,50 1,29 1,37 1,03
Leraar Basisonderwijs deeltijd 1,08 1,10 1,23 1,29 1,25
Leraar 2e graad Verpleegkunde deeltijd 1,00 0,89 1,55 1,86
Leraar vo 2e graad Verzorging deeltijd 0,71 1,14
Leraar vo 2e graad Omgangskunde deeltijd 0,78
Personeel en Arbeid voltijd 1,41 1,05 1,79 2,05 1,90
Personeel en Arbeid deeltijd 1,80 1,13 1,13 2,50 4,80
Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd 1,12 1,61 1,60 1,21 1,23
Sociaal Juridische Dienstverlening deeltijd 1,90 1,14 2,71 1,22 1,00
HBO Rechten voltijd 0,86 1,07 1,15 1,29
HBO Rechten deeltijd 0,67 1,20
Commerciële Economie voltijd 1,29 1,24 1,09 1,23 1,05
Communicatie voltijd 0,89 1,00 1,38 1,52 2,00
Management in de Zorg deeltijd 0,4 1,08
Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek voltijd 1,48 1,53 1,35 1,34 1,55
Chemie voltijd 2,24 2,00 1,61 1,63 1,76
Informatica voltijd 0,87 1,29 1,50 1,59 1,74
Bio-informatica 0,88 1,19 0,83 1,59
Verpleegkundige voltijd 1,26 1,08 1,46 1,47 1,47
Verpleegkundige deeltijd 1,48 1,56 1,77 1,67 2,25
Verpleegkundige duaal 1,43 1,47 1,96 1,93 1,39
Advanced Nursing Practice duaal 1,00 0,87
Fysiotherapie voltijd 1,66 1,65 1,45 1,25 1,32
Kunstzinnige Therapie voltijd 1,55 1,84 1,06 1,40 1,52
Kunstzinnige Therapie deeltijd 1,71 1,53 1,29 1,53 1,27
Culturele en Maatschappelijke Vorming voltijd 1,79 1,67 1,88 1,44 1,52
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd 1,96 1,31 1,47 1,35 1,24
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening deeltijd 0,50 1,13 2,00 2,20 0,00
Sociaal Pedagogische Hulpverlening voltijd 1,89 1,17 1,74 1,68 1,34
Sociaal Pedagogische Hulpverlening deeltijd 1,71 0,94 1,38 1,75 1,14
HL totaal 1,55 1,51 1,54 1,55 1,51
Tegelijk ligt de gemiddelde studieduur van studenten aan de hogeschool gemiddeld op 3,9 jaar. De stijging van de afgelopen jaren zet zich hiermee voort.
39

Gemiddelde studieduur geslaagden (in jaren)
2002 2003 2004 2005 2006
Leraar Basisonderwijs voltijd 3,59 3,72 3,61 3,74 3,74
Leraar Basisonderwijs deeltijd 2,50 2,38 2,53 2,47 2,67
Leraar vo 2e graad Verzorging deeltijd 1,27
Personeel en Arbeid voltijd 3,95 3,67 4,55 4,07 4,21
Personeel en Arbeid deeltijd 2,75 2,93 2,87 3,14 2,86
Sociaal Juridische Dienstverlening voltijd 3,58 3,66 3,67 3,85 4,58
Sociaal Juridische Dienstverlening deeltijd 2,56 2,75 2,88 2,50 5,00
HBO Rechten voltijd 1,00 3,63
Commerciële Economie voltijd 3,78 3,74 4,14
Communicatie voltijd 3,81 4,14
Kader in de Gezondheidszorg deeltijd 1,77 1,88 2,14 2,00 3,00
Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek voltijd 3,67 3,53 3,62 3,75 3,63
Chemie voltijd 3,57 3,77 3,82 4,00 4,00
Informatica voltijd 3,43 3,68 3,93
Bio-informatica voltijd 3,67
Verpleegkundige voltijd 3,74 3,58 3,40 3,45 3,88
Verpleegkundige deeltijd 4,00 4,00 3,92 3,42 3,53
Verpleegkundige duaal 3,54 3,72 3,39 3,58 3,93
Advanced Nursing Practice 0,89 1,88
Fysiotherapie voltijd 4,40 4,27 4,26 4,09 4,25
Kunstzinnige Therapie voltijd 4,39 4,30 4,00 4,12 4,29
Kunstzinnige Therapie deeltijd 2,00 3,75 4,25 4,31 4,65
Culturele en Maatschappelijke Vorming voltijd 4,75 3,92 3,95 4,00 4,26
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening voltijd 3,61 3,80 3,86 3,78 3,95
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening deeltijd 3,86 4,08
Sociaal Pedagogische Hulpverlening voltijd 3,76 3,72 3,82 3,94 3,76
Sociaal Pedagogische Hulpverlening deeltijd 2,71 2,25 3,43 3,42 3,93
HL totaal 3,55 3,60 3,63 3,71 3,90
40

Samenwerken in het buitenland
Een aantal clusters binnen de hogeschool formuleerde al beleid
met betrekking tot internationalisering. Zij werken aan verhoging
van student- en stafmobiliteit en aanpassingen in het curriculum.
Hiermee sluiten zij aan bij het onderwijsbeleid in Nederland en
de EU, dat zich richt op talentontwikkeling en het creëren van een
kenniseconomie binnen één Europese onderwijsruimte.
De hogeschool biedt studenten de mogelijkheid een deel van hun
studietijd in het buitenland door te brengen. Een ervaring die hun
leven verrijkt. Studenten komen tijdens hun buitenlandbezoek niet
alleen in aanraking met de cultuur van een land, ze maken ook een
persoonlijke en professionele groei door. Daarnaast levert het hun
een vakoverstijgende leerervaring op.
Ex-change
Voor buitenlandse stages werkt de hogeschool samen met
Ex-change, een organisatie die zich met haar projecten richt op
basisvoorzieningen in ontwikkelingslanden, zoals het verzorgen van
schoon drinkwater in Kenia. In samenwerking met Ex-change en het
international office van de hogeschool hebben enkele opleidingen
de handen ineen geslagen en zijn gaan werken in stageteams. De
teams zijn opgebouwd uit Nederlandse studenten van verschillende
opleidingsniveaus en Nederlandse en lokale begeleiders.
De hogeschool heeft veel aandacht voor projecten op het gebied
van ontwikkelingssamenwerking, ook met betrekking tot kennisuitwisseling.
Zo zijn er meerjarenprojecten in Guatemala en
Oeganda. In Zuid-Afrika is in 2007 een start gemaakt met een project
vanuit de Pabo.
41
Congresbezoek
Een verblijf in het buitenland vergt een gedegen voorbereiding. Voor
ondersteuning bij subsidie- en beursaanvragen, visa en inentingen
kunnen studenten en docenten bij het international office van de
hogeschool terecht. Het afgelopen jaar is hiervan veel gebruikgemaakt.
Daarnaast stimuleert het international office docenten om
workshops en congressen op het gebied van internationalisering te
bezoeken.

Bushpost
Lisa is student HLO en verbleef voor haar stage in 2007 drie
maanden in Kenia.
“ Bij deze ons laatste berichtje vanuit het o zo mooie Kenia! Onze
stageperiode zit er alweer bijna op. De bedoeling was dat ons team
een systeem op poten zou zetten om de kwaliteit van water te
testen. Het protocol moet enigszins draaiende zijn als Danny en Mick,
onze leraren van de hogeschool, zaterdag langskomen.
Voor Nicole en mij (Lisa) was het dus haasten na onze safari in Tanzania.
Daarnaast werd er van ons verwacht dat er op maandag gewoon
weer watermonsters gehaald werden. Zo vertrokken Nicole en ik op
zondagochtend uit Arusha in Tanzania om vervolgens om drie uur
‘s middags gebroken in Nairobi aan te komen. We zochten meteen
de dichtstbijzijnde fastfoodketen op om op de valreep nog even drie
hamburgers naar binnen te schrokken. Je weet immers nooit hoe
lang je weer zonder zit. Daarna togen we weer naar de matatu-standplaats
voor de volgende lange zit. Na vier uur hobbelen – de wegen
zijn werkelijk ongelofelijk slecht tussen Nairobi en Kitui – kwamen we
dan eindelijk om een uur of acht ’s avonds aan in Kitui. Moe, hongerig,
maar op de een of andere manier ontzettend vrolijk, zijn we
direct doorgelopen naar The Bubbles, een restaurantje in het
centrum, waar we Danny, Mick, Anne en Arnoud zouden ontmoeten
voor een hapje eten. We hebben die avond behoorlijk gelachen.
Maar Danny en Mick waren natuurlijk niet alleen voor de gezelligheid
gekomen. We hebben het voor elkaar gekregen een aantal kwalitatief
goede dingen door te voeren op het lab, maar zoals ik al eerder
heb gezegd: de dingen gaan hier gewoon langzamer ...”
42

4Samenwerking
beroepspraktijk
Hogeschool Leiden ontwikkelt onderwijs in samenwerking
met de beroepspraktijk. Een gedeelte van het initieel
onderwijs vindt plaats buiten de school, in allerlei projecten
die bij en in samenwerking met het werkveld plaatsvinden.
Ook het onderwijs voor werkenden, ter ondersteuning van
een leven lang leren, ontwikkelen wij in samenspraak met
de beroepspraktijk. Daarnaast verzorgen wij incompany-
opleidingen, cursussen, coaching en adviesopdrachten. Tot slot
stimuleren wij deskundigheidsbevordering van onze docenten,
onder andere door uitwisseling met het werkveld.
43

Weekdagboek regioregisseur
“Veel voorbeelden van vruchtbare
samenwerking passeren de revue”
Regioregisseur Paula van Elburg is de schakel tussen de hoge-
school en het regionale bedrijfsleven. Zij onderhoudt intensieve
contacten binnen en buiten de hogeschool, bijvoorbeeld om te
achterhalen welke behoefte aan kennis en onderzoek er leeft
bij ondernemers en in hoeverre kunnen studenten, docenten
en lectoren daarin voorzien? Innovatieve onderzoeksprojecten,
subsidies of onorthodoxe samenwerkingsverbanden – de regioregisseur
fungeert als aanjager. Een werkweek van Paula van Elburg.
Maandag
De laatste voorbereidingen voor de conferentie Werken en Leren, die
morgen plaatsvindt. Als partner van Leerwegen in Rijnland heeft de
hogeschool een actieve rol gespeeld in de organisatie. Bedrijven,
onderwijsinstellingen en overheid moeten sámen optrekken voor
een goede aansluiting tussen opleiding en arbeidsmarkt. Met onze
CvB-voorzitter Paul van Maanen spreek ik zijn verhaal nog even door.
Ik ben blij dat het gelukt is de bijeenkomst bij een bedrijf op het
Bio Science Park te houden. Veel beter voor de uitstraling. En met
Centocor werkt de hogeschool intensief samen: het cluster Techniek
heeft een laboratoriumopleiding ontwikkeld voor medewerkers op
mbo 2-niveau. Mogelijk volgt uitbreiding naar niveaus 3 en 4 of zelfs
een duale hbo-opleiding. Verder de gebruikelijke telefoontjes: een
installatiebedrijf zoekt een stagiair die een ICT-applicatie kan bouwen,
een andere ondernemer wil een exportplan. Voor mensen die
de hogeschool nog niet kennen, ben ik het eerste aanspreekpunt.
Ik verwijs ze door naar de juiste persoon.
44
Dinsdag
De conferentie start met enkele inleidingen, zoals over de (zorgelijke)
situatie op de regionale arbeidsmarkt. Paul van Maanen, de voorzitter,
roept bedrijven op concreet te definiëren waar hun tekorten aan
hoger opgeleiden zitten. In het forum verschansen partijen zich in de
gebruikelijke loopgraven: ‘het onderwijs is wereldvreemd’, roept het
bedrijfsleven, ‘ondernemingen investeren te weinig in studenten’,
klaagt het onderwijs. Ik verbaas me erover, want dit stadium zijn wij
echt voorbij! Gelukkig bewijzen de workshops dat ik gelijk heb. Hier
ontmoeten ondernemers mensen uit de onderwijspraktijk. Veel voorbeelden
van vruchtbare samenwerking passeren de revue: de
aanpak van laaggeletterdheid bij Heineken; werving, selectie en
opleiding van personeel in de maakindustrie en de zorg; innovatieve
toepassingen van het draadloos netwerk in het toerisme en de thuiszorg.
De belangstelling is groot. Voor mij een prima gelegenheid om
bij te praten.
Woensdag
De reacties op de conferentie zijn positief. Ook de studenten Personeel
en Arbeid die ik heb geïntroduceerd, waren onder de indruk. Ik
begeleid hun onderzoek naar ‘docentenstages’: op welke manieren
kunnen docenten zorgen dat hun kennis van de praktijk up-to-date
blijft? Een weekje meelopen, meedraaien in een project, werkbezoeken.
Wat gebeurt er al, wat willen docenten, en wat hebben bedrijven
te bieden? Met de uitkomsten gaan wij in het voorjaar van 2008
de boer op, om nieuwe initiatieven van de grond te krijgen.

Verder een bijeenkomst over de provinciale speerpunten in het
onderwijs- en arbeidsmarktbeleid. De provincie haakt met subsidies
aan op de economische pijlers, waarvan bio science er een is. ‘Leiden:
life meets science’, waarin onze directeur Techniek John van de Willik
zit, is al bezig met een subsidieaanvraag voor een duale HLOopleiding.
Donderdag
Met mijn collega-regioregisseur Marion Fenijn van de Haagse Hogeschool
regel ik de administratieve en financiële afsluiting van enkele
innovatieve onderzoeksprojecten. Bijvoorbeeld een onderzoek door
studenten en docenten HLO naar de onverwachte sterfte bij bijen. Ik
informeer naar een project dat ik naar de internationale afdeling van
de Haagse Hogeschool heb doorgespeeld: een Noordwijkse ondernemer
zocht studenten die zowel Engels als Chinees spraken. Ook
bespreken wij de plannen van onze lectoren Paul Delnooz (Leiden)
45
en Saskia Harkema (Den Haag) om het ondernemerschapsonderwijs
samen vorm te geven. ’s Avonds bestuursvergadering van de Kamer
van Koophandel Rijnland en Haaglanden. Ik zit als ondernemer in het
bestuur, maar neem de gelegenheid te baat te vertellen over de
samenwerking tussen de hogeschool en het bedrijfsleven. Want ook
als ik de deur van de hogeschool heb dichtgetrokken, blijf ik regioregisseur.
Vrijdag
Mijn ondernemersdag. Met mijn man run ik De Oude Pastorie, een
kunst- en antiekzaak in Lisse. Ik doe wat regelwerk voor de antiekcursussen
die wij aanbieden, en voor de inkoop. Als raadslid in de
gemeente Lisse heb ik verder stukken te lezen. En ik overleg met de
griffier van de Commissie regionale zaken die ik voorzit, over de
komende vergadering. Ook hier gaat het over samenwerking, maar
dan tussen de gemeenten in de regio.

“Aan het eind van de stage kun je de stagiair bij
wijze van spreken zo naar een zitting sturen.”
46
Externe betrokkenheid
Praktijk en theorie profiteren van elkaar en daarom stimuleert
Hogeschool Leiden de betrokkenheid van externe partijen – het
werkveld – bij het onderwijs. De praktijk is vertegenwoordigd in
beroepenveldcommissies, biedt relevante stageplaatsen aan en
brengt in wisselwerking met de hogeschool de kennis van zowel
professionals als studenten op een hoger niveau.
Kees van Oosten (40), advocaat bij TeekensKarstens
Op welke manier bent u betrokken bij Hogeschool Leiden?
“Ik ben lid van de beroepenveldcommissie van HBO Rechten. Vanuit
de praktijk doe ik suggesties voor de samenstelling van het curriculum,
de lesstof en de invulling van stages. Eens in de drie maanden
kom ik daarvoor samen met mensen uit de sociale dienstverlening
en de overheid. Ook verzorg ik gastcolleges, zowel op de hogeschool
als bij TeekensKarstens. Dat laatste is natuurlijk extra leuk voor de
studenten, daardoor krijgen ze voeling met de praktijk.”
Welke suggesties doet u zoal?
“Een afgestudeerde hbo-jurist die op een advocatenkantoor terechtkomt,
moet veel juridische kennis hebben. Daarom heb ik aangegeven
dat het curriculum meer juridische vakken moet bevatten, zoals
burgerlijk recht en verbintenissenrecht. Deze disciplines waren nog
verpakt in ondernemingsrecht; binnenkort zijn het aparte vakken.
Er komt ook een scherpere scheiding tussen de sociale vakken van
Sociaal Juridische Dienstverlening en de juridische vakken van HBO
Rechten door splitsing van de propedeuses. De suggesties van de
beroepenveldcommissie hebben bijgedragen aan deze verandering.”

Waarom bent u actief voor Hogeschool Leiden?
“Ik ben graag bezig met onderwijs, omdat het leuk is om een aandeel
te hebben in de ontwikkeling van jonge mensen. Ik merk dat hbo’ers
echte vechtertjes zijn. Die motivatie verrast me. Ik waardeer het als
studenten bewust aan hun toekomst werken.”
Hoe is de aansluiting van de opleiding op de praktijk?
“De stage in het derde jaar is een goede manier om de praktijk te
verkennen. In die tien maanden leren studenten heel veel. Aan het
begin van een stage kunnen de stagiairs echter al goed uit de
voeten. Er zijn regelmatig stagiairs bij TeekensKarstens. Bij binnenkomst
kunnen zij direct aan de slag, omdat ze veel competenties
verwerven tijdens hun studie. Daarin verschillen ze duidelijk van
universitaire studenten, die vooral wetenschappelijk onderlegd zijn.
Aan het eind van de stage kun je de stagiair bij wijze van spreken zo
naar een zitting sturen.”
Dus een afgestudeerde kan bij u aan de slag?
“Er zit een gat tussen de ‘supersecretaresse’ en de mensen die tot
notaris of advocaat worden opgeleid aan de universiteit. Daartussen
is een hele grote categorie aan werkzaamheden, waarvoor mensen
met competenties nodig zijn. De hbo-jurist komt bijvoorbeeld als
juridisch medewerker op de incassoafdeling terecht en stelt dagvaardingen
op. Of op de faillissementsadministratie als notarieel medewerker,
waar hij onder meer wettelijke rente- en incassokosten
berekent. Het met kennis van zaken afhandelen van dossiers is de
taak van de hbo-jurist. Als de stagiair goed is en wij hebben een
vacature, dan zeggen wij. ‘Kom hier werken!’”
47
Opleiden in school
Studenten die tijdens hun stage praktijkervaring opdoen én het
team van leerkrachten nieuwe inzichten en ontwikkelingen vanuit
de Pabo aanreiken. Dat is de essentie van ‘opleiden in de school’,
een formule waarmee Pabo Thomas More al de nodige ervaring
heeft opgedaan.
Een goed voorbeeld van opleiden in de school is het PDS-traject. PDS
staat voor Professional Development Schools, scholen die een opleidingsplek
bieden aan derdejaars studenten. PDS-studenten zijn drie
dagen per week op de basisschool en maken deel uit van het team.
Ze ‘draaien’ twee dagen per week een eigen klas en voeren de derde
dag een praktijkonderzoek uit. Zo leveren ze een bijdrage aan de
schoolontwikkeling, bijvoorbeeld op het gebied van ICT-innovatie of
cultuurbeleid. Leerkrachten worden met opleiden in de school gestimuleerd
om een coachende rol in de begeleiding van studenten te
spelen. De nascholingscursussen Coachen van het cluster Educatie
zijn dan ook in trek.
In september 2007 werd tijdens een conferentie een tussentijdse
balans van opleiden in de school opgemaakt. De opkomst was groot,
de betrokken scholen waren enthousiast. Want met opleiden in de
school komt een drierichtingsverkeer op gang waar studenten, leerkrachten
én pabo-docenten profijt van hebben. En de basisschoolleerlingen,
want uiteindelijk leidt de formule tot beter onderwijs.

Projecten met het werkveld
De praktijk is een uitstekende leeromgeving waar studenten veel
kennis kunnen opdoen in praktische projecten. En als de praktijk
er dan ook nog iets aan heeft, dan is samenwerking snel gevonden.
Een greep uit de vele projecten met het werkveld.
Keuzeproject Diversiteit
Opdrachtgever: Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk
Werkers (NVMW). De NVMW heeft onder meer een beroepsprofiel en
een beroepscode opgesteld waar (geregistreerde) maatschappelijk
werkers zich aan moeten houden.
Doel project: Studenten bewustmaken van het bestaan van verschillende
minderheden en inzicht geven in wat zij later zelf (in hun
beroep) voor deze groeperingen kunnen betekenen.
Voor wie: Het project is vrij te kiezen door tweedejaars Maatschappelijk
Werk en Dienstverlening (MWD) en Sociaal Pedagogische Hulpverlening
(SPH). Vanaf het schooljaar 2008-2009 is het project voor
alle tweedejaarsstudenten MWD verplicht.
Inhoud: Studententeams beginnen met vragen als: hoeveel minderheidsgroeperingen
zijn er en hoe reageert de samenleving op deze
groepen? Uiteindelijk kiezen de teams één minderheid, bijvoorbeeld
analfabeten, naar wie zij specifiek onderzoek verrichten. Hierin komt
onder andere aan de orde wat een maatschappelijk werker of sociaal
pedagogisch hulpverlener voor de minderheid kan betekenen en
welke acties de (gemeente)politiek kan ondernemen om hen te
helpen.
Resultaat: De studenten presenteren een adviesnota waarin zij
uitleggen hoe de beroepsgroep (onder andere de maatschappelijk
werker) een bijdrage kan leveren aan de begeleiding van de minder-
48
heid. Het project eindigt met een presentatie en een debat, waarbij
ook vertegenwoordigers van de NVMW, politieke partijen en mensen
uit de doelgroep zelf aanwezig zijn.
Lastposten?! De handelingscyclus in de jeugdhulpverlening
Werkvelddeelnemer: De Jutters, centrum voor Jeugd-GGZ Haaglanden.
De Jutters richt zich op jongeren met psychiatrische problemen.
Studenten: Het project is verplicht voor tweedejaarsstudenten
Sociaal Pedagogische Hulpverlening (voltijd). Zij tonen in teams aan
een (be)handelingsplan te kunnen opstellen voor jongeren met
(gedrags)problemen. Dit plan moet aantoonbaar uitvoerbaar zijn.
Werkwijze: Studenten gaan aan de slag met reële casussen die zijn
aangeleverd door jeugdhulpverleningsinstelling De Jutters. Studenten
schreven onder meer een behandelplan voor een geadopteerd
meisje met aanpassingsproblemen en voor een jongen met een
angststoornis die op jonge leeftijd zijn zus zag verongelukken.
Andere onderdelen: Daarnaast gaat de studentengroep aan de slag
met het onderdeel Eigen Kracht Conferentie. Dit betekent dat zij
fictief een Eigen Kracht Conferentie voor de familie organiseren en
een hulpverleningsplan (door de familie opgesteld) schrijven dat is
afgestemd op de wensen van familie, vrienden en andere bekenden
van het kind. Ook passen zij een bestaande behandelmethodiek toe.
Een voorbeeld daarvan is ‘Families First’, bedoeld voor gezinnen in
acute crisissituaties, waarbij uithuisplaatsing van kinderen niet meer
te voorkomen lijkt.
Eindpresentatie: Studenten verwerken hun onderzoeksresultaten in
een workshop voor mbo-leerlingen. Daarna volgt een individueel
eindgesprek met hun docent.

Project Mytylschool
Organisatie: Mytylschool ‘De Thermiek’ in Leiden, een school voor
kinderen met een lichamelijke en/of een verstandelijke beperking.
Activiteit: In februari 2007 voerden leerlingen van de Mytylschool
‘De Thermiek’ de musical ‘Klassenstrijd’ op in de aula van Hogeschool
Leiden. Tweedejaarsstudenten Culturele Maatschappelijke Vorming
(CMV) en leerlingen en docenten van de Mytylschool werkten enkele
maanden samen aan de totstandkoming van de musical.
Vaardigheden: Studenten van Hogeschool Leiden plannen, bedenken
en verzorgen muzieklessen voor leerlingen uit de bovenbouw
van De Thermiek. Zij worden daarbij ondersteund door docenten van
de mytylschool en de hogeschool. Ook zijn zij onder andere verantwoordelijk
voor het organiseren van de musicalavond, het versturen
van de uitnodigingen en de muzikale ondersteuning.
Resultaat: CMV’ers maken kennis met de doelgroep van lichamelijk
en/of geestelijk beperkte kinderen. Zij leren bovendien lesprogramma’s
te ontwikkelen die speciaal zijn afgestemd op het niveau en de
wensen van deze doelgroep. Daarnaast doen studenten ervaring op
met het organiseren van een culturele avond en ontwikkelen zij
daardoor organisatorische en planmatige vaardigheden.
Eindpresentatie: De musical is twee keer opgevoerd: ‘s middags voor
de studenten/leerlingen van de Mytylschool zelf, ‘s avonds voor genodigden,
waaronder familie en ouders van de leerlingen. Uiteindelijk is
de voorstelling bekeken door zo’n vierhonderd mensen.
49
Contractactiviteiten
Onderwijs en onderzoek, gefinancierd door de belanghebbenden:
het neemt een steeds grotere vlucht bij Hogeschool Leiden. Of het
nu gaat om na- of bijscholing voor professionals of om trainingen
in opdracht van organisaties. Hier volgt een aantal voorbeelden.
Life Sciences in de praktijk
De afdeling Contractactiviteiten Techniek vierde in juni de afsluiting
van het twintigste cursusjaar en lanceerde haar nieuwe naam:
Centrum Bioscience en Diagnostiek, kortweg CBD. De belangrijkste
taak van het CBD blijft scholing op hoog niveau aan medewerkers
van ziekenhuizen, waterlaboratoria, tuinbouwinstituten, artsenlaboratoria,
researchinstellingen en andere verwante bedrijven. Daarnaast
zette het centrum in 2007 twee nieuwe diensten in de markt:
consultancy en toegepast onderzoek. Opdrachten op deze gebieden
moeten nog op gang komen.
Naast het vaste cursusaanbod (circa vijftig cursussen) verzorgt het
CBD steeds vaker individuele scholingstrajecten en incompanytrainingen.
Docenten reizen daarvoor van Maastricht tot Groningen. Uit
de trainingen ontstaan regelmatig vruchtbare samenwerkingsverbanden.
Zo draagt NAKtuinbouw uit Roelofarendsveen al enige tijd
bij aan diverse plantspecifieke cursussen in zowel het postgraduate
als het reguliere onderwijs. Ook heeft het bedrijf de specialisatie
plantpathologie binnen het HLO helpen vormgeven. Deze samenwerking
werd in 2007 officieel. Het CBD droeg verder bij aan het
reguliere onderwijs met de professionalisering van docenten en met
de aanschaf van apparatuur, zoals een digitale filmcamera voor de
fotomicroscopie en beamerprojectie, en ‘real time’-PCR-apparatuur.
Deze techniek is sterk in opkomst. In het derdejaars projectonderwijs
maken nu zestien van de twintig projectgroepen hiervan gebruik.

In 2007 is ook het voorstel van het CBD om een onderzoeksfaciliteit
in te richten gehonoreerd. Aanleiding was de benoeming van Willem
van Leeuwen tot lector Innovatieve Moleculaire Diagnostiek en de
hieruit voorvloeiende noodzaak tot adequaat ingerichte laboratoria.
In het najaar werden de eerste experimenten in het TOPlab gedaan.
Vooralsnog wordt het laboratorium gebruikt door het lectoraat en
zijn kenniskring. In de toekomst brengt het TOPlab zowel hogeschool
als bedrijven voordeel, namelijk onderzoeksfaciliteiten, potentiële
arbeidskracht en professionalisering van docenten.
Van enthousiaste cursist tot incompanytraining
Tevreden cursisten zijn vaak de bron voor incompanytrainingen. Zo
ook bij waterlaboratorium Vitens in Leeuwarden. Een medewerker had
deelgenomen aan een theoriecursus over PCR. Toen ook scholing van
zijn collega’s nodig bleek, verzocht het bedrijf het CBD dit te verzorgen.
Het CBD ontwikkelde scholing op maat op het gebied van ‘real time’-
PCR. Het doel was de medewerkers niet alleen inhoudelijke kennis bij te
brengen, maar hen ook in staat te stellen gangbare praktijkproblemen
te onderkennen en zelf op te lossen. De uitdaging voor het centrum lag
enerzijds in het beperkte budget van de opdrachtgever en anderzijds in
de verschillende opleidingsniveaus van de medewerkers van Vitens.
Hun achtergrond varieert namelijk van mbo tot hbo en niet iedereen
heeft een microbiologische en/of moleculaire specialisatie.
Informatica in de praktijk
Bij Informatica staat wisselwerking met het werkveld centraal: de
studie wil iets toevoegen aan de beroepspraktijk, en andersom levert
de beroepspraktijk een bijdrage aan de opleiding. Bovendien moet
de samenwerking altijd drieledig zijn: kennisinstellingen, technische
bedrijven en gebruikers van toepassingen. De opleiding zoekt die
50
uitgebreide samenwerkingsverbanden om elkaar te versterken en te
leren kennen. De onderzoeksvragen zijn reëel, met een concreet
eindresultaat en een harde deadline. Want de ervaring leert dat
studenten er juist dan hard voor gaan. Tegelijkertijd vergroten de
projecten de expertise van de docenten en kan de opleiding gestaag
uitgroeien tot belangrijk kenniscentrum. Toevallige ontmoetingen
leveren vaak de basis voor samenwerking. Zo ook bij Free Discovery,
een project dat via het draadloze netwerk in de regio Leiden nieuwe
communicatiemogelijkheden en -technologie ontwikkelt. Het begon
met een groepje enthousiaste vrijwilligers dat kwam praten op de
hogeschool. Enthousiasme werkt aanstekelijk: deskundigen, bedrijven
en kenniscentra sloten zich aan. Subsidie maakte vervolgens een
professionaliseringsslag mogelijk. Inmiddels is het project, na een
succesvol eerste jaar, voor twee jaar verlengd.

Samenwerking in de landbouw
Agrariërs moeten voor ieder perceel gegevens over bemesting, gewasbescherming,
teelt en dergelijke bijhouden en rapporteren aan de overheid.
Dat kost hun veel kostbare tijd. In 2007 meldde een groep landbouwers
(de vereniging Agribase) zich bij de opleiding Informatica met de vraag
of gegevenswinning en rapportages ook geautomatiseerd konden
worden. Hieruit groeide een samenwerking tussen de Agribase, Hogeschool
Leiden en Alterra, het kennisinstituut van Wageningen Universiteit
en Researchcentrum. De samenwerking resulteerde in een systeem
dat werkt met een black box en een centrale database, ‘Agribase’. De
black box is bevestigd op de trekker en registreert via gekoppelde sensoren
alle handelingen van de agrariër. Hij voorziet de gegevens van een
tijd-, plaats- en handelingskenmerk en stuurt ze via GPRS naar een
webserver. Zo bouwt de boer een centrale database met alle relevante
bedrijfsinformatie op. Partijen als de overheid, keuring- en certificeringinstanties,
leveranciers of afnemers, kunnen worden gemachtigd om
informatie op te halen.
Nettie Buitelaar, directeur Leiden – life meets science
“Wereldwijd is goed personeel vestigingseis nummer één”
“Mijn belangrijkste taak is het Bio Science Park onder de aandacht brengen en nieuwe bedrijven aantrekken. Marketing, communicatie en acquisitie zijn
daarbij belangrijke middelen. Wereldwijd is goed personeel echter vestigingseis nummer één. In die zin is Hogeschool Leiden voor ons een heel belang-
rijke partner. Wij werken op veel vlakken samen, maar vooral op het gebied van de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt. Waar mogelijk
geven wij de hogeschool een podium om zijn diensten helder voor het voetlicht te brengen, bijvoorbeeld tijdens het Life Science café dat wij elke maand
organiseren. Ik probeer vraag en antwoord nauwgezet op elkaar af te stemmen. Want ik hoor bijvoorbeeld vaak eerder van bedrijven wat ze nodig
hebben, zowel wat betreft onderzoek en onderwijs als stageplekken. Hogeschool Leiden kan dan, met zijn TOPlab, zijn Centrum Bioscience en Diagnos-
tiek en zijn opleidingen HLO, MLO en Bio-informatica, een oplossing bieden.”
51
Community Health
Doelgroep: Hbo-opgeleiden die uitgezonden willen worden naar
ontwikkelingslanden.
Resultaat: Afgestudeerden worden uitgezonden door diverse gerenommeerde
organisaties, zoals Artsen zonder Grenzen, VSO en het
Rode Kruis.
Externe betrokkenheid: Tijdens de opleiding wordt zeer regelmatig
gebruikgemaakt van gastdocenten uit de praktijk. De begeleidingscommissie
bestaat uit vertegenwoordigers van uitzendende
organisaties.
PHBO Mediation
Frequentie: Tweemaal per jaar start een groep van zeventien
cursisten aan deze eenjarige opleiding.
Erkenning: Door Stichting Post-HBO Nederland en door het
Nederlands Mediation Instituut.

Profiel: Deelnemers zijn hbo-opgeleiden met minimaal drie jaar
werkervaring. Zij bekleden uiteenlopende beroepen, zoals hoofd
P&O, makelaar, ambtenaar, lobbyist, maatschappelijk werker of directeur
basisschool.
Bovendien: Viermaal per jaar een cursusdag voor NMI Mediators.
Opleiding Sociaal Verpleegkundige
Doel: Optimaliseren van of kwalificeren voor de beroeps- en/of functie-uitoefening
in de openbare gezondheidszorg.
Begeleidingscommissie: Bestaat uit vertegenwoordigers van
diverse expertisecentra op het gebied van public health, zoals SOAS,
Aids Nederland en KNCF.
Extra: Uit de opleiding is een samenwerking ontstaan met de Dienst
Justitiële Inrichtingen, waar in 2007 een tweedaagse cursus infectieziekten
is aangeboden aan verpleegkundig medewerkers van
(jeugd)gevangenissen. Er waren negentig deelnemers.
VO-management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening
Doelgroep: Hoger opgeleiden met minimaal twee jaar leidinggevende
ervaring op hbo-niveau.
Werken en leren: De studenten moeten tijdens de opleiding werken
in een voor de opleiding relevante functie waar zij in staat worden
gesteld om praktijkopdrachten uit te voeren.
Aantal studenten: 28 per jaar.
Begeleidingscommissie: Leden van de Raden van Bestuur van
representatieve zorginstellingen uit de regio.
Cursus Pedagogisch Didactische Vaardigheden
Doelgroep: Hbo- en mbo-docenten die wel in het onderwijs werkzaam
zijn, maar nog niet in het bezit zijn van een didactische
bevoegdheid.
52
Uitgangspunten: Het dagelijks werk van de docent staat centraal en
de scholing is afgestemd op de actuele behoeften van de praktijk.
Resultaat: De cursus richt zich op het verbeteren van het gedrag van
docenten, met de SBL-competenties als referentiekader (SBL =
Samenwerkingsverband Beroepskwaliteit Leraren).
Werken in gedwongen kader
Wat: Ontwikkelen en uitvoeren van hoger beroepsonderwijs met en
voor het werkveld.
Initiatief: Genomen door vier hogescholen, waaronder Hogeschool
Leiden.
Voor: Reclassering Nederland, Reclassering Leger des Heils, Raad
voor de Kinderbescherming, forensische- en tbs-instellingen.
Olievlek: Inmiddels hebben zich justitiële en gesloten jeugdinrichtingen
en drie andere hogescholen aangesloten bij dit initiatief.
Lucht in de keten
Wat: Project met als doel ketenzorg te realiseren voor COPDpatiënten
in de regio.
Wie: Hogeschool Leiden (lector Henk Rosendal) is projectleider,
opdrachtnemer en penvoerder.
Partners: ActiVite (voorheen: Thuiszorg Groot Rijnland), Rijnland
Ziekenhuis, REOS, Rijnlands Revalidatie Centrum.
Cursus Leerkrachtondersteuning
Wat: Nascholing ten behoeve van een nieuwe functie in het speciaal
onderwijs.
Wie: De pabo verzorgt de cursus en geeft het certificaat af.
Inhoud: Samengesteld met het Pedologisch Instituut in Leiden.

5Huisvesting en
organisatie
In 2007 is een begin gemaakt met de nieuwe organisatie van
Hogeschool Leiden. Deze omvat onder andere een strakkere
beleidsplanning- en controlcyclus met concrete afspraken
en de omvorming van de ondersteunende diensten tot een
flexibele serviceorganisatie. Na de fysieke uitbreiding van het
gebouw in 2009 voldoen wij aan de actuele eisen en wensen
van gebruikers en opdrachtgevers. Met een uitgebreide digitale
leer- en werkomgeving en een goed uitgeruste mediatheek
ondersteunen wij de ontwikkeling van professionaliteit en
innovatie.
53

Groei hogeschool vraagt om
professionalisering interne organisatie
Hogeschool Leiden is de afgelopen jaren explosief gegroeid.
Nieuwe opleidingen zorgen voor een toename van de studentenaantallen
en een groeiend docentenkorps. Gevolg is dat de
hogeschool uit zijn voegen barst, letterlijk en figuurlijk. Om het
ruimtegebrek op te lossen komt er nieuwbouw. En de ondersteunende
diensten ondergaan een metamorfose: van stafafdelingen
naar een volwaardige serviceorganisatie. In 2007 is de professionalisering
in de steigers gezet. Agnita Mur, sinds 1 november
2007 lid van het College van Bestuur, heeft de bedrijfsvoering in
haar portefeuille.
54
“2007 was het jaar van de plannen. Bij mijn aantreden in
november maakte ik net het staartje mee van de totstandkoming van
het instellingsplan. Een stuk om trots op te zijn, vind ik. En dat gaan we
dus nu uitvoeren. 2008 wordt het jaar van de vertaling van het instellingsplan
naar de dagelijkse praktijk op alle niveaus van de organisatie.
We hebben eind 2007 voor het eerst managementcontracten
afgesloten met de clusters en afdelingen, waarin
staat welke prestaties zij leveren voor welk budget. Met behulp van
de zogenoemde planning en controlcyclus meten we de voortgang.
De afspraken zijn zo concreet mogelijk, om een voorbeeld te noemen:
iedere leidinggevende voert met iedere medewerker jaarlijks
een POP-, functionerings- en een beoordelingsgesprek. Vervolgens
geldt: afspraak is afspraak.
Om de ambities uit het instellingsplan waar te maken,
is een goed gestructureerde en geoliede ondersteuning
onmisbaar. Een serviceorganisatie die werkelijk toege-
voegde waarde levert aan het primaire proces: onderwijs en
onderzoek. In het onderwijs gebeurt het. Alle andere diensten zijn
daaraan ondersteunend, zoals personeelszaken, financiën en marketing
en communicatie. Nu zijn taken soms versnipperd over clusterbureaus
en centrale afdelingen; onduidelijk is wie precies welke
diensten levert onder welke voorwaarden. Daar komt verandering in.
We zijn teruggegaan naar de tekentafel om de serviceorganisatie
opnieuw in te richten. De omslag van staf naar
dienstverlening is een omvangrijke en ingrijpende operatie. Eind

2007 hebben we in het CvB een nieuwe besturingsfilosofie opge-
steld, uitgangspunten geformuleerd voor de serviceorganisatie en
ontwerpprincipes afgesproken. Het CvB wil de verantwoordelijkheden
en bevoegdheden zo laag mogelijk in de organisatie neerleggen.
De ondersteunende producten en diensten beschrijven we in
catalogi; de clusters geven aan wat ze willen afnemen. We kiezen
ervoor te standaardiseren. Dat betekent dat er duidelijke kaders
komen waarbinnen de dienstverlening plaatsvindt. Zodat iedereen
weet waar hij aan toe is en niet langer de waan van de dag en de
uitzondering regeren.
Nu het ontwerp er ligt, kunnen we de organisatie
bouwen. Wat gebeurt bijvoorbeeld centraal en wat binnen de
clusters? Er komen kwartiermakers die met de medewerkers in kaart
gaan brengen welke diensten nodig zijn: waar ligt de toegevoegde
waarde, waaraan heeft de klant behoefte? En wat is daarvoor de
beste organisatievorm? Uiteindelijk krijgen dan alle medewerkers
een plek. Heel spannend natuurlijk zo’n verandering. Al is er geen
krimpdoelstelling, verandering brengt altijd onzekerheid met zich
mee. Dat realiseren we ons terdege, en daarom kiezen we voor een
heel zorgvuldige aanpak. De mensen om wie het gaat, zullen er
nauw bij worden betrokken. Het perspectief van een goed werkende
serviceorganisatie is aantrekkelijk: werken voor tevreden klanten
geeft veel meer voldoening en maakt het werk dus leuker.
Bij de nieuwe manier van werken past een andere
wijze van aansturing en leiderschap. Dat geldt niet alleen
voor de ondersteuning, maar voor de hele hogeschool. In de manier
waarop we werken, staan de kernwaarden centraal: we communiceren
open, nemen verantwoordelijkheid voor het resultaat en werken
met betrokkenheid en visie. Dit vraagt om situationeel leiderschap,
dat uitgaat van de motivatie en competenties van medewerkers. We
zijn bezig om in kaart te brengen wat de intrinsieke motivatie en de
55
drijfveren zijn van leidinggevenden. Vervolgens krijgt iedereen een
op de persoon toegesneden ontwikkelingstraject. Opvallend is dat
we als hogeschool als geheel sterk zijn in analyse, samenwerking en
het ontwikkelen van plannen. Iets minder prominent aanwezig zijn
kracht, durf en vooruitgang boeken. Dat gaan we de komende tijd
aanboren.
Al met al staat er veel op stapel. De ambities zijn geformuleerd,
de randvoorwaarden ingevuld, de plannen opgesteld. Dat was
2007. Nu gaan we het doen.”
Wie is Agnita Mur?
Agnita Mur is sinds 1 november lid van het College van Bestuur van
Hogeschool Leiden. Zij verdiende haar sporen in management en
bedrijfsvoering, als laatste in de functie van directeur Bedrijfsvoering
bij Hogeschool Holland en directeur Marketing & Communicatie en
Facilitaire Zaken bij INHOLLAND. Haar keuze voor het onderwijs is
ingegeven door het maatschappelijke belang van de sector. Ook
spreekt haar aan dat het onderwijs in beweging is. Mur wordt wel
getypeerd als ‘hard op de inhoud, zacht op de relatie’.

Ruimte voor de toekomst
In 2007 is het ontwerp voor de nieuwbouw in Leiden afgerond.
In januari 2008 gaat de bouw van start. Eind december nam het
cluster Zorg en Welzijn voor de duur van de nieuwbouw zijn intrek
in een pand dat gehuurd is van de Universiteit Leiden. De start
van de nieuwbouw in Rotterdam, gepland voor najaar 2007, heeft
helaas vertraging opgelopen vanwege procedures rondom de
bouwvergunning.
Nieuwbouw Leiden
Hogeschool Leiden werkt aan het verbeteren van de faciliteiten. In
2007 zijn de voorbereidingen afgerond voor de bouw van een
vleugel die is afgestemd op de eisen van nieuwe onderwijsvormen.
Er komen veel studentenwerkplekken, een leerplein, ruimtes voor
groepswerk en een multimedialab, naast een collegezaal, een
tweede auditorium en een gymzaal. Een grand café fungeert als
ontmoetingsplaats en de faciliteitenboulevard bundelt alle beno-
56
digde studievoorzieningen, van helpdesk tot repro. De architectuur
maakt het gebouw transparant en leefbaar. Met de nieuwbouw krijgt
de hogeschool er 12.500 vierkante meter bij (de helft van het huidige
aantal vierkante meters) en krijgt de toekomst de ruimte.
De Uitwijk
Zorg en Welzijn pakte in december de dozen in voor een grootscheepse
verhuizing. Tijdens de nieuwbouw vindt het cluster een
tijdelijk onderkomen in het oude universitaire Pathologiegebouw.
Het ‘nieuwe’ gebouw stond al op de nominatie voor renovatie en zal
mogelijk worden gebruikt voor studentenhuisvesting. De locatie is
vooral gekozen om haar centrale ligging, direct naast het hoofdgebouw.
Een prijsvraag riep alle hogeschoolstudenten op om mee te denken
over een nieuwe naam voor het tijdelijke gebouw. Stijn van Cuijck
(HBO Rechten) won met zijn inzending ‘De Uitwijk’. Uit deze benaming
blijkt dat het gebouw slechts een tijdelijk onderkomen is.
Bovendien verwijst de eerste letter ‘U’ naar het oude clustergebouw
(‘het U-gebouw’) en naar de universiteit als voormalig bewoner en
eigenaar.
Nieuwbouw Rotterdam
Voor de nieuwbouw van pabo Thomas More heeft de provincie Zuid-
Holland in 2007 de verklaring van geen bezwaar verleend. Deze
vrijstelling maakt het mogelijk dat gebouwd mag worden, in afwijking
van het thans vigerende bestemmingsplan. De sloopvergunning
is verleend; de benodigde bouwvergunning nog niet.

Voorzieningen
Een moderne hogeschool maakt gebruik van innovatieve digitale
hulpmiddelen, om het studeren zo goed mogelijk te ondersteunen.
Hogeschool Leiden vernieuwde in 2007 de Blackboardvoorzieningen
en maakte het mediacentrum volledig digitaal
toegankelijk. Tegelijk was er aandacht voor de keerzijde van het
computergebruik: de kans op rsi.
Blackboard: meer mogelijkheden en gebruiksvriendelijker
Blackboard is een digitale leeromgeving voor studenten van hogescholen
en universiteiten. Hier kunnen zij met elkaar en met hun
docenten online communiceren of thuis aan de slag met opdrachten.
Hogeschool Leiden heeft in 2007 flinke stappen gezet in het verbeteren
van Blackboard door, in navolging van onder andere TU Delft, te
gaan werken met Blackboard Portal.
De verbeterde versie van Blackboard bevat verschillende miniwebsites
(‘portaalmodules’). Hierop staan onder andere onderwijscourses,
informatie over personeelszaken en ICT-handleidingen. Een
onderwijscourse is een plek waar studenten alle informatie en activiteiten
rondom een vak, module of blok kunnen opvragen. Niet alle
informatie is voor iedereen toegankelijk. Zo kunnen studenten
bijvoorbeeld niet bij de informatie over personeelszaken. Informatie
die voorheen alleen via infonet beschikbaar was, zoals roosterinformatie,
kwam in 2007 op Blackboard Portal te staan.
De clusterbureaus zijn de onderwijscourses administratief gaan
beheren, waardoor docenten daar geen werk meer aan hebben. Zij
maakten gezamenlijke afspraken over de vormgeving. Door deze
uniformiteit kunnen studenten eenvoudiger informatie vinden.
57
Willem van Gorkum is conciërge bij Hogeschool Leiden
“Stickeren in de kerstvakantie”
“De voorbereiding voor de verhuizing naar De Uitwijk begon al in
juni met het aanvragen van een gebruikersvergunning bij de brand-
weer. De handen gingen pas echt uit in de mouwen bij aanvang van
het nieuwe studiejaar. Aan mijn collega’s van facilitaire dienstverle-
ning en mij de taak om vijftien verwaarloosde theorielokalen in te
richten. Door jaren van achterstallig onderhoud was onze eerste
kennismaking met het voormalige Pathologiegebouw best even
schrikken. In de kerstvakantie moest ik samen met vijf conciërges en
het hoofd Facilitaire Dienstverlening vol aan de bak. Wij ruimden de
kantoren van het cluster in het hoofdgebouw leeg en stickerden
verhuisdozen. Nu de verhuizing achter de rug is, zeg ik: een oud
gebouw heeft ook zijn charmes.”

Digitale media
Het mediacentrum ontving in 2007 dagelijks een kleine 700 bezoekers
en leende in een jaar tijd ruim 33.000 materialen uit (boeken,
cd-roms, dvd’s, video’s en cd’s). Studenten kunnen een bezoek
brengen aan het virtuele mediacentrum en thuis de catalogus
opvragen.
Vanuit elke werkplek binnen de hogeschoolgebouwen, evenals
vanaf huis, kunnen studenten verschillende databanken raadplegen.
Het aanbod van deze databanken is onder meer uitgebreid met de
‘Vakbibliotheek Verpleegkunde’ voor de opleiding Verpleegkunde. In
het begin van 2007 is bovendien een licentie gestart bij EBSCO-host:
een database die verwijst naar artikelen uit meer dan 16.500 (academische)
tijdschriften en direct artikelen presenteert uit ruim 7.200
tijdschriften. Bijna alle takken van de wetenschap zijn in de database
vertegenwoordigd.
De Audiovisuele Dienst heeft de overgang naar digitale media in
2007 volledig voltooid. De dienst maakte bovendien een start met
workshops ‘werken met camera en iMovie’ voor studentengroepen.
Deze instructie is nodig omdat studenten voor hun studieopdrachten
steeds vaker gebruikmaken van audiovisuele middelen: van digitale
camera’s tot voice-datarecorders.
Rsi-preventie voor studenten
Studenten brengen gemiddeld twee tot zes uur per dag achter de
computer door, relatief veel eerstejaars studenten weten niet wat rsi
is, en 60% van de studenten heeft klachten aan nek, schouders of
armen. Dat bleek uit de enquête die Hogeschool Leiden in mei 2007
onder de studenten heeft gehouden. Het doel was om vast te stellen
welke behoefte onder studenten bestaat aan een cursus rsi. Op basis
58
van de resultaten is besloten om vanaf 2008 alle eerstejaars studenten
een workshop rsi aan te bieden.
Bovendien zijn alle beeldschermwerkplekken voor studenten in
augustus 2007 voorzien van in hoogte verstelbare stoelen. Ook
kunnen studenten bij langdurig gebruik van een laptop een rsipreventiekit
lenen bij de ICT Helpdesk. Deze kit helpt hen om een
goede werkhouding te realiseren. Een aantal laptopwerkplekken kon
niet worden aangepast. Bij deze werkplekken geldt een maximale
gebruikstijd per persoon van twee uur per dag.
Colleges downloaden
De ICT-afdeling van Hogeschool Leiden heeft in 2007, na een audit
die de sterke en de verbeterpunten van de afdeling signaleerde, de
fundamenten gelegd voor de toekomst. De hogeschool biedt innovatieve
ICT-toepassingen die de student het leren gemakkelijker
maken. Een college downloaden op je iPod? Binnenkort moet het
mogelijk zijn. Er wordt daarom een visie ontwikkeld op een nieuwe
Learning Community Portal, die aansluit op wat toekomstige studenten
verwachten op ICT-gebied. Parallel hieraan heeft de afdeling
expertise opgebouwd op het gebied van trends in de technologie.
Welke platforms zijn geschikt, hoe moet de infrastructuur eruitzien
en welke hardware is nodig? Ook dit is in 2007 in kaart gebracht. Op
basis van keuzes in 2008 gaat de hogeschool dit in gang zetten.
De dialoog met de collega’s binnen de hogeschool – de klant – is
zowel bij de plannen voor de toekomst als bij het dagelijks gebruik
van ICT van het grootste belang. Daarom is in 2007 een start gemaakt
met het voeren van klantgesprekken. Hierdoor kan de klant
de juiste vragen stellen en vervolgens de ondersteuning krijgen die
hij verwacht.

6Sociaal jaarverslag
Zeker ook voor de medewerkers van Hogeschool Leiden was
2007 een jaar van verandering. Ze hebben een belangrijke
rol gespeeld bij de totstandkoming van het Instellingsplan
2008-2012, en hebben zich daarmee ook uitgesproken over hun
eigen werk en werkhouding. De medewerkers willen gedreven
en betrokken zijn en een kritisch-reflexieve houding hebben.
Bovendien willen zij continu leren en zich persoonlijk en
professioneel ontwikkelen. Ze werken op een resultaatgerichte
manier. Het management ondersteunt hen hierbij, en stuurt
op proces en resultaat. Hierbij draait het om talent kennen
en herkennen; dat is de essentie van het HRM-beleid met een
menselijke maat van Hogeschool Leiden.
59

Organisatie
In het voorjaar van 2007 is op initiatief van het College van Bestuur
een herschikkingstraject gestart van taken en werkzaamheden van
het bureau van de hogeschool. Hiermee wordt per 1 januari 2008
een eenduidige structuur bereikt met een duidelijke scheiding
tussen bestuur en management. In de nieuwe situatie ondersteunen
de secretaris en de bedrijfscontroller het College van Bestuur in zijn
bestuurlijke rol. Hiernaast bestaan vijf diensten met ieder een eigen
directeur. Het College sluit met de vijf dienstdirecteuren jaarlijks een
managementcontract over de te behalen resultaten.
Personeelsbeleid
Eerste cyclus functioneren en beoordelen afgesloten
In 2007 werd de eerste ronde functionerings- en beoordelingsgesprekken
met alle medewerkers van de hogeschool gevoerd.
De gesprekscyclus is in eerste instantie bedoeld om de dialoog
tussen medewerker en leidinggevende over de kwaliteit van het
werk op gang te brengen, en biedt tevens houvast bij de uitvoering
van het HR-beleid. Gespreksonderwerpen zijn: ambitie en professionalisering,
het persoonlijk ontwikkelplan (POP) van de medewerker,
het al dan niet behalen van resultaatafspraken en waardering
van het functioneren.
Medewerkers en leidinggevenden konden een training volgen om te
leren dergelijke gesprekken te voeren. Ongeveer tweehonderd
medewerkers en het merendeel van de leidinggevenden maakten
hiervan gebruik. In het najaar zijn de gesprekscyclus, trainingen en
60
documenten geëvalueerd. Met de uitkomsten hiervan wordt de
uitvoering van de gesprekscyclus verbeterd.
“Ik ervaar de nieuwe functionerings- en beoordelingscyclus als heel
prettig. De resultaatafspraken zijn duidelijk en verhelderend, maar
wat me vooral aanspreekt, is dat ik nu een beter overzicht heb van
waar medewerkers mee bezig zijn én wat hen bezighoudt.”
Scholing en ontwikkeling
In oktober 2007 heeft de hogeschool in samenwerking met de stichting
Mobiliteitsfonds een debat georganiseerd over het belang van
het persoonlijk ontwikkelplan. Ongeveer veertig medewerkers
hebben hieraan deelgenomen. Daarnaast heeft de hogeschool
diverse trainingen in ICT-vaardigheden aangeboden (in overleg met
de dienst ICT) om de kwaliteit van het werken naar een hoger plan te
tillen. Instituut Schoevers verzorgde voor clusterbureaumedewerkers
en secretaresses workshops timemanagement, klantgerichtheid,
proactiviteit, secretariële vaardigheden en communicatie en
samenwerking.
Verbeteringen openbaarvervoersplan
In samenspraak met de vakbonden heeft Hogeschool Leiden in 2007
verbeteringen doorgevoerd in de vergoeding van woon-werkverkeer.
In 2005 gaf de hogeschool nog € 134.000 uit aan woon-werkverkeer, in
2007 was dit bedrag gestegen naar € 276.000. Een hogeschoolmedewerker
ontving in 2005 gemiddeld € 275 woon-werkvergoeding per
jaar, in 2007 € 418. De hogeschool heeft een collectief contract met de
NS om gebruik van het openbaar vervoer te stimuleren. In 2007
maakten zestig medewerkers hiervan gebruik.

Gezondheid en
arbeidsomstandigheden
Preventief gezondheidsprogramma
Van oktober tot en met december 2007 heeft de hogeschool een
gezondheidsprogramma aangeboden, bestaande uit een Basis
Health Check, leefstijltraining en een workshop rsi. Met de gegevens
die uit het gezondheidsprogramma naar voren zijn gekomen, worden
preventieve instrumenten ontworpen die zijn afgestemd op de
wensen en behoeften van de medewerkers.
De deelnemende werknemers scoorden gemiddeld vrij goed op de
Health Check. Ook op het onderdeel leefstijl scoorden de meeste
deelnemers vrij goed, maar waren er voor veel medewerkers verbeterpunten
mogelijk. De hogeschool kan hierin een stimulerende rol
spelen, bijvoorbeeld door medewerkers aan te moedigen dagelijks
voldoende te bewegen. De workshop rsi is door de deelnemers als
zeer leerzaam ervaren. Bijna alle deelnemers (89%) hebben meer
kennis gekregen van de risico’s van beeldschermwerk en hoe deze
risico’s te voorkomen dan wel te beperken.
Overige gezondheidsmaatregelen
•
•
Nieuwe medewerkers krijgen werkplekinstructies. Ook aan
zittende medewerkers worden deze instructies op verzoek
gegeven.
Informatieboek Arbeid & Gezondheid: in augustus hebben
medewerkers dit boek ontvangen om zich op de hoogte te
stellen van de preventieve en curatieve maatregelen in het
kader van gezondheidsbevordering.
61
•
Quickscan Veiligheid & Gezondheid ‘De Uitwijk’: deze quickscan
vond plaats vóór de definitieve intrek in ‘De Uitwijk’ en onderzocht
al geconstateerde knelpunten en aspecten die door
gebruikers zijn gesignaleerd. Naar aanleiding van de scan is een
plan van aanpak opgesteld.
Ongewenst gedrag
Als integraal onderdeel van het arbeidsomstandighedenbeleid is
beleid met betrekking tot ongewenst gedrag geformuleerd. Om
ongewenst gedrag te voorkomen richt het beleid zich in de eerste
plaats op het stimuleren van gewenst gedrag. Hiertoe is een
gedragscode opgesteld. In de tweede plaats gaat het erom ongewenst
gedrag te bestrijden (Regeling ongewenst gedrag van Hogeschool
Leiden). De contactpersonen ongewenst gedrag zijn medewerkers
van de hogeschool en hierdoor laagdrempelig bereikbaar.
Overkoepelend is een onafhankelijke vertrouwenspersoon aangesteld.
Samen dragen zij zorg voor de opvang van degenen die
melding doen van ongewenst gedrag. Alle personen die bij Hogeschool
Leiden een arbeidsovereenkomst hebben en/of een opleiding
volgen, kunnen een beroep doen op de klachtenregeling.

Verzuim
Verzuimcijfers van Hogeschool Leiden worden volgens toolkitmaatstaven
gemeten. Deze toolkit bestaat uit normafspraken en heeft tot
doel om het verzuim binnen het hbo op een eenduidige wijze te
registreren. Zo zijn begrippen als ‘lang verzuim’ geijkt. Op deze wijze
is benchmarking binnen het hbo mogelijk.
Verzuimgetallen
Uit onderstaande tabel blijkt dat het ziekteverzuim van Hogeschool
Leiden volgens deze toolkitmaatstaven onder de landelijke norm
blijft. In bepaalde maanden in 2007 steeg het verzuim boven de
norm uit. Dit ziekteverzuim kan in direct verband worden gebracht
met veranderprocessen. Hiervoor worden passende maatregelen
getroffen.
Hogeschool Personeel Aantal Personeel Fte Maand VP Voortschrijdend
200612 200712 200612 20712 200612 200712 VF VD VP
Totaal 550 661 389,22 487,43 6,61% 6,25% 1,22 10,96 4,82%
M 204 247 160,53 198,95 4,56% 3,98% 0,94 10,31 3,76%
V 346 414 228,69 288,48 8,05% 7,81% 1,38 11,23 5,56%
OP 387 460 264,94 324,93 0,89% 4,99% 1,06 10,31 3,99%
OBP 163 201 124,28 162,51 0,65% 8,76% 1,57 11,23 6,52%
15-24 16 12 5,91 6,63 12,65% 0,43 9,67 2,33%
25-34 91 136 66,57 108,15 7,70% 6,25% 1,49 8,66 4,07%
35-44 147 172 105,94 122,97 9,49% 5,88% 1,30 12,44 5,60%
45-54 179 210 121,37 151,03 4,97% 5,62% 1,15 10,75 4,51%
55 < 117 128 89,43 97,64 5,05% 7,30% 1,05 12,02 5,21%
Bureau 93 114 77,10 95,75 9,72% 10,52% 1,70 13,29 8,08%
Educatie 136 151 97,22 113,34 3,64% 4,50% 1,10 7,35 2,50%
M&B 78 119 54,26 85,44 8,69% 7,85% 1,22 11,44 5,82%
Techniek 75 80 57,72 64,86 4,61% 5,11% 1,12 10,99 3,81%
Z&W 168 197 102,92 128,05 7,10% 4,11% 1,07 11,48 4,44%
62

Personeel in cijfers
Personeelsbezetting
Hogeschool Leiden kent een gestage groei van het aantal medewerkers, vooral in de categorie Ondersteunend en Beheer Personeel (OBP). De
groei wordt veroorzaakt door de toename van de studentenaantallen.
700
600
500
400
300
200
100
0
OP OBP
113,63
232,11
153
342
Personeelsbezetting over drie jaar in fte’s en aantallen per categorie
Personeelsinstroom
De tabel ‘Personeelsinstroom over drie jaar in aantallen en per categorie’ laat de verhouding zien tussen de verschillende soorten contracten
binnen de hogeschool. Volgens een oud principe binnen het hbo is het aantal tijdelijke contracten maximaal 20% van het totale aantal. In 2007
ligt dit percentage hoger, vooral als gevolg van de start van nieuwe opleidingen die veelal met tijdelijke contracten werken.
De inzet van gastdocenten en detacheringen is in de tabel buiten beschouwing gelaten. Deze inzet verschilt sterk per cluster/organisatieeenheid.
Management en Bedrijf zette in 2007 0,38 fte aan gastdocenten en detacheringen in, Educatie 0,6, Techniek 0,13 en Zorg en Welzijn
4,47 fte. De verschillen zijn het gevolg van didactische keuzes.
2005 2006 2007
OP OBP Totaal OP OBP Totaal OP OBP Totaal
Vaste aanstelling (D2) 2 1 3 1 1
Tijdelijke aanstelling, uitzicht op vast (D3) 9 7 16 3 4 7 13 22 35
Tijdelijke aanstelling (D4) 34 22 56 76 40 116 107 58 165
Totaal 43 29 72 81 45 126 121 80 201
Personeelsinstroom over drie jaar in aantallen en per categorie
124,29
264,81
163
388
161,4
326,05
Fte Personen Fte Personen Fte Personen
31-12-2005 31-12-2006 31-12-2007
63
201
461

Jubilea
In 2007 vierden 3 medewerkers hun 25-jarig jubileum bij Hogeschool Leiden, 5 werknemers waren 12,5 jaar aan de hogeschool verbonden.
Voor 1 medewerker was 2007 het jaar van het 40-jarig ambtsjubileum en 8 medewerkers vierden hun 25-jarig ambtsjubileum.
Arbeidsmarkttoelage
Om personeel te kunnen werven binnen ongunstige arbeidsmarktomstandigheden kunnen volgens de cao toelagen worden toegekend. In
2007 gebeurde dat bij 6 werknemers, hier was een totale post van € 8128,80 mee gemoeid. Gemiddeld bedroeg de toelage € 1354,80 op jaarbasis.
Voor de werknemer kan dit een verschil maken van € 390 tot € 3000 op het jaarinkomen.
Uitstroom personeel
In verhouding is de uitstroom hoger bij werknemers met een tijdelijke aanstelling. De reden voor vertrek het kan zijn dat de werknemer om
arbeidsbeëindiging vraagt, of dat de aanstelling wegens afloop van een project niet verlengd wordt.
2005 2006 2007
OP OBP Totaal OP OBP Totaal OP OBP Totaal
Vaste aanstelling (D2)
- Eigen verzoek 3 5 8 12 3 15 19 14 33
- Pensioen/FPU 5 5 4 1 5 3 2 5
- WAO/WIA 1 3 4
- Overlijden 1 1 1 1
- Ontslag 1 1 1 1 1 1 2
- Wederzijds goedvinden 1 1
Tijdelijke aanstelling (D3)
- Eigen verzoek 1 1 2 1 1
- Niet verlengen aanstelling 2 3 5
Tijdelijke aanstelling (D4)
- Eigen verzoek 2 2 8 5 13 13 2 15
- Afloop vervanging, wegens ziekte, ouderschaps- en
buitengewoon verlof
2 2 2 2
- Afloop projectaanstelling 7 2 9 15 6 21 13 7 20
- Afloop student-assistentschap 15 15 21 21
Totaal 24 13 37 42 32 74 50 49 99
Uitstroom van personeel
64

Overlijden medewerker
In 2007 betreurde de hogeschool het overlijden van medewerkster Frannie Berkman. Zij werkte bij het Mediacentrum als informatiebemiddelaar
voor Social Work en Personeel & Arbeid.
Verhouding mannen/vrouwen
Het aandeel van vrouwen in het personeelsbestand neemt toe. In bepaalde sectoren zijn meer vrouwen werkzaam dan mannen; opvallend is het
verschil tussen OP en OBP. Traditioneel werken vrouwen vaker in ondersteunende functies. Maar ook onder onderwijzend personeel zien wij
grote verschillen. Bij het cluster Educatie werken driemaal zoveel vrouwen als mannen in deeltijd; een weerspiegeling van de landelijke situatie
in het basisonderwijs. Bij het cluster Techniek zijn deze verschillen veel kleiner.
Per 31-12-2007 Man Vrouw
Verhouding man/vrouw (in aantal personen) Vt Dt Vt Dt
Zorg en Welzijn
OP 14 48 9 99
OBP 3 9 15
Educatie
OP 27 20 13 63
OBP 2 12 14
Management en Bedrijf
OP 15 25 7 53
OBP 5 14
Techniek
OP 31 13 8 16
OBP 1 1 10
Bureau Hogeschool
OBP 40 8 16 50
OP 87 106 37 231
OBP 43 11 43 103
Totaal 130 117 80 334
Verhouding man/vrouw per cluster/categorie/functie over drie jaar
65

De volgende tabel toont het aantal mannen en vrouwen in dienst van Hogeschool Leiden, verdeeld naar functie.
Per 31-12-2007 Aantal mannen Aantal vrouwen
Aantallen Fte Aantallen Fte
Management 4 4,00 2 2,00
Staf 12 11,70 18 14,63
Ondersteuning Bureau 34 32,14 51 36,86
Ondersteuning Cluster 3 2,40 74 58,41
Docent A 5 3,70 9 4,90
Docent B 76 52,01 112 67,17
Docent C 69 54,26 103 71,51
Docent D 23 21,13 26 22,75
Docent E/afdelingshoofd 8 7,90 4 3,80
Onderwijsassistent A 1 0,40
Onderwijsassistent B 1 1,00
Onderwijsassistent C 3 2,50 6 3,90
Onderwijsassistent D 1 1,00
Onderwijsassistent E 2 2,00 6 1,80
Student-assistent 2 0,50 2 0,30
Lector 4 2,70
Totaal 247 198,95 414 288,48
Verhouding man/vrouw in fte gespecificeerd naar functie over de laatste drie jaar
Leeftijdsopbouw van personeelspopulatie
In de leeftijdsopbouw van het personeel van de hogeschool wordt de vergrijzing van de werknemers zichtbaar. Een eerste uitdaging voor de
hogeschool ten gevolge van deze vergrijzing is: hoe houden wij personeel gezond aan het werk? Hiertoe hebben wij de seniorenregeling onderwijspersoneel
(SOP) ingesteld. In 2007 maakten 20 werknemers gebruik van deze SOP; dit leverde een kostenpost op van € 45.088. Oudere werknemers
kunnen ook de levensloopregeling inzetten om de regie te nemen over de afbouw van hun actieve carrière. Hier maakten in 2007 slechts
20 mensen gebruik van, omgerekend naar landelijke trends zou dit aantal 120 moeten zijn. Verder heeft de hogeschool een akkoord met de
vakbonden over een aanvullende ouderenregeling. Hierin wordt € 140.000 geïnvesteerd.
Naast de vraag hoe oudere werknemers gezond aan het werk te houden, krijgt de hogeschool in de nabije toekomst te maken met een grotere
vervangingsvraag veroorzaakt door uitstroom van oudere werknemers. Kwaliteitsborging en voldoende kwantiteit (afhankelijk van de arbeidsmarkt)
zijn aandachtspunten.
66

Per 31-12-2007
Leeftijd (in jaren) < 25 25-34 35-44 45-49 50-54 55-59 ≥ 60 Gem. Leeftijd
Zorg en Welzijn 45,75
OP 28 32 28 39 29 14 46,65
OBP 4 4 10 1 3 4 1 40,04
Educatie 43,88
OP 3 22 26 20 23 18 11 45,63
OBP 16 7 2 2 1 36,18
Management en Bedrijf 42,22
OP 2 24 27 14 22 8 3 42,57
OBP 6 7 3 1 2 40,37
Techniek 44,69
OP 13 26 9 5 8 7 44,43
OBP 1 1 4 1 1 2 2 46,17
Bureau Hogeschool
OBP 2 23 32 19 19 12 7 43,58
OP totaal 5 87 111 71 89 63 35 45,17
OBP totaal 7 50 60 26 24 22 11 41,93
Totaal 12 137 171 97 113 85 46 44,18
Leeftijdsopbouw per afdeling en categorie
2003 2004 2005 2006 2007
OP 16 17 15 17 18
OBP 2 3 4 5 2
Totaal 18 20 19 22 20
Aantal gebruikers seniorenregeling onderwijspersoneel (SOP)
67

Per 31-12-2007
Salarisklasse
Cao hbo-schalen 1-3 4-7 8-9 10-12 ≥ 13
OP 11 23 411 16
OBP 3 100 52 30 15
Totaal 3 111 75 441 31
Salarisklasse categorie
De afgelopen jaren nam de groei van het aantal werknemers vanaf schaal 8-9 toe. Hieruit blijkt een dalend aanbod in werk in de hieronder
gelegen schalen. Voor schaal 10 tot en met 12 en (hoger dan) 13 bleef de groei gelijk aan voorgaande jaren.
Spaarregelingen en overige regelingen
In 2007 spaarden slechts 19 werknemers met de levensloopregeling, in totaal is een saldo gespaard van € 59.272,60. Dit betekent een gemiddelde
van € 3119 per werknemer. Van deze spaarmethode wordt niet veel gebruikgemaakt, dit in contrast met het al langer bestaande loonsparen.
Hieraan nemen 236 werknemers deel, wat in 2007 een totaal gespaard bedrag van € 134.406 opleverde en een gemiddelde van € 569,50 per
persoon. Slechts 17 werknemers sparen binnen deze regeling niet voor het maximaal mogelijke bedrag.
In 2007 maakten 13 werknemers gebruik van het betaald ouderschapsverlof, een totaalpost van € 17.125, per werknemer is dit gemiddeld
€ 1317. Van de fietsregeling maakten 47 mensen gebruik.
68

7Financieel
jaarverslag
69

Financieel jaarverslag
Exploitatierekening
Hieronder wordt een verklaring gegeven van de belangrijkste
verschillen tussen exploitatie en begroting.
Baten
Het verschil tussen de baten Rijksbijdrage OCenW en de begrote
baten wordt als volgt verklaard:
• In de begroting 2007 hebben wij de gegevens van de voorlopige
rijksbijdragenbrief, welke wij in juni 2006 hebben ontvangen,
overgenomen. Hierin is de loon/prijscompensatie die ieder
jaar geldt en pas gedurende het begrotingsjaar, wederom in de
vorm van een voorlopige rijksbijdrage, in de maand juni 2007 is
gecommuniceerd niet opgenomen. Daarnaast is in de Rijksbijdrage
een bedrag voor kennisontwikkeling en innovatie opgenomen
die wij eveneens in juni 2006 voor de begroting 2007
niet konden voorzien.
Ook is in de baten een bedrag van ruim € 1 miljoen opgenomen
voor de uitvoering van een subsidie project genaamd motie
Dittrich. Hiervan is echter een beperkt deel direct bestemd voor
de Hogeschool ter dekking van de uitvoeringskosten. De rest
wordt conform de verleende subsidie doorbetaald aan de deelnemende
instellingen. De doorbelasting is terug te vinden bij
de overige instellingslasten.
De baten collegegelden liggen iets lager dan begroot. Dit is per saldo
het gevolg van de volgende 3 oorzaken:
• Een lager aantal studenten in de realisatie dan in de begroting
rekening mee is gehouden
70
•
•
Een hoger bedrag restituties dan is begroot
Een hoger collegegeldbedrag voor het studiejaar 2007/2008 dan
in de begroting rekening mee is gehouden.
De baten werk in opdracht van derden zijn hoger dan in de begroting
2007 opgenomen. Het verschil wordt grotendeels verklaard doordat
meer subsidies zijn verstrekt in de vorm van diverse Raak projecten.
Lasten
Personele lasten
In totaal is in de begroting 2007 voor personele lasten een bedrag
van € 33,4 miljoen opgenomen. In de jaarrekening is een bedrag van
€ 34,0 miljoen gerealiseerd. Naast een overschrijding op totaalniveau
van € 0,6 miljoen zijn de afwijkingen ten opzichte van de begroting
2007 op twee onderdelen hoog maar goed verklaarbaar. Zo blijven
de lonen en salarissen met € 1,5 miljoen achter op de begroting en is
de inzet uitzendkrachten, detacheringen e.d. met een bedrag van
ruim € 2,2 miljoen overschreden. De verklaring van het meer gebruik
maken van uitzendkrachten en detacheringen ligt in het feit dat de
Hogeschool, naast de groei in studentenaantallen en de nieuwe opleiding
Toegepaste Psychologie, volop in beweging is. Dit betekent dat
voor bepaalde sleutelposities en projecten vaak een beroep gedaan is
op externen. Ook voor 2008 is de verwachting dat ingehuurde derden
nog een wezenlijke bijdrage leveren aan het realiseren van onze doelstellingen.
Na 2008 zal het inhuren van derden aanzienlijk afnemen.
Binnen onze planning en controlcyclus wordt specifiek aandacht
besteed aan de beheersing van de interne en externe personele
lasten.

Afschrijvingen
De afschrijvingen zijn ruim € 0,3 miljoen hoger dan begroot. Dit
wordt veroorzaakt door de verandering van een tweetal afschrijvingstermijnen.
Deze zijn: ICT van 4 jaar naar 3 jaar en Leermiddelen
van 10 jaar naar 5 jaar.
Instellingslasten
De Instellingslasten zijn ruim € 1,8 miljoen hoger ten opzichte van de
begroting 2007. Een deel van de verklaring is hiervoor bij de verklaring
van het verschil in rijksbijdrage genoemd, namelijk het project
motie Dittrich. Daarnaast zijn de verschillen te verklaren door de
groei van de organisatie, het in gebruik nemen en gebruikklaar
maken van het pand van de Universiteit, de huur van dit pand als ook
de portocabins.
De instellingslasten zijn verder hoger door de inhuur van advies voor
projecten als ICT organisatie en Serviceorganisatie.
Saldo financiële baten en lasten
Het saldo financiële baten en lasten ligt ruim € 0,5 miljoen hoger dan
begroot. Het verschil wordt verklaard door enerzijds een hogere
rentevergoeding en anderzijds een gemiddeld hoger saldo aan
liquide middelen dan begroot.
Algemeen financieel beleid
Stichting Hogeschool Leiden kent geen winstoogmerk. Hogeschool
Leiden streeft ernaar om de baten en lasten van marktactiviteiten
derden neutraal te laten verlopen. Deze marktactiviteiten, met een
omvang van € 4,2 miljoen worden gescheiden van de 1e geldstroom
71
activiteiten geregistreerd waardoor als gevolg van deze gescheiden
administratie alle kosten van deze marktactiviteiten ten laste
gebracht worden van deze activiteiten. Daarbij past Hogeschool
Leiden geen activering toe op gemaakte kosten.
Stichting Hogeschool Leiden streeft naar een doelmatige uitvoering
van de taken. De doelmatigheid wordt getoetst aan het beleid van
de hogeschool. Hogeschool Leiden beschikt over een ruim eigen
vermogen. Dit eigen vermogen wordt de komende jaren in ruime
mate aangesproken door de voorgenomen investeringen in Huisvesting
(waaronder ook uitbreiding praktijklokalen en studentenvoorzieningen),
ondersteunende middelen (waaronder ICT) en Personeel.
Door deze omvangrijke investeringen zal de solvabiliteit eind 2008
rond de 50% uitkomen en aan het eind van de investeringshorizon in
2012 zal de solvabiliteit zich stabiliseren rond de 40%.
Treasurybeleid
Een belangrijk aandachtspunt was het ontbreken van een treasurystatuut.
In de tweede helft van 2007 is het treasurystatuut opgesteld.
Dit statuut is in de vergadering van 11 december 2007 door de Raad
van Toezicht vastgesteld.
Het treasurystatuut geeft inzicht in de bevoegdheden, de taken,
de verantwoordelijkheden en de maximaal toegestane risico’s.
De hogeschool heeft geen beleggingen. Wel is op 31 december 2007
€ 10 miljoen in deposito.
Risicomanagement
In 2006 is door ABN AMRO, in nauwe samenwerking met de HBOraad,
de benchmark risicomanagement uitgevoerd. De benchmark

etreft een twaalftal aandachtsgebieden. Uit de benchmark komen
voor de Hogeschool Leiden het verzekeringsmanagement en het
treasurybeleid als belangrijkste aandachtspunten naar voren. Van
beide aandachtsgebieden zijn de aandachtspunten in 2007 opgepakt
en zijn de verbeteringen geïmplementeerd.
In 2007 is de centrale kalender Planning & Control Cyclus vastgesteld.
In deze kalender is duidelijk wie wanneer wat oplevert voor de
verschillende cycli binnen de hogeschool. Het risicomanagement is
in de planning & control cyclus verankerd.
Zo wordt het begrotingsproces afgerond met een managementcontract
tussen de directeuren en het college. In het managementcontract
worden ook de onderkende risico’s voor het betreffende cluster
of dienst inclusief de te nemen maatregelen en acties vastgelegd.
Tijdens de kwartaalgesprekken tussen de directeuren en het college
van bestuur worden deze en mogelijk nieuwe risico’s besproken en
wordt beoordeeld of de genomen maatregelen voldoende zijn.
In december 2007 is het instellingsplan 2008-2012 vastgesteld en
goedgekeurd. In de eerste helft van 2008 zullen de doelstellingen
van het instellingsplan worden vertaald naar een hogeschoolbrede
Balanced Scorecard. Daarbij zullen ook de risico’s die het realiseren
van de doelstellingen in de weg kunnen staan, in kaart worden
gebracht. Deze risico’s zullen zoveel mogelijk worden gekoppeld aan
beheersmaatregelen die de risico’s wegnemen of verminderen. De
monitoring van de risico’s en de beheersmaatregelen zullen een vast
onderwerp zijn van de kwartaalgesprekken tussen de directeuren en
het college van bestuur.
72
Gelden uit de rijksbijdrage voor private activiteiten
De hogeschool heeft in 2007 geen gelden uit de rijksbijdrage
onttrokken voor private activiteiten.
Aangaan van tegenstrijdige belangen door het College
van Bestuur
Door het College van Bestuur zijn geen tegenstrijdige belangen
aangegaan.
Uitbesteding onderwijsprogramma’s van in het CROHO
geregistreerde opleidingen
Uitbesteding van een of meer onderdelen van een of meer onderwijsprogramma’s
van in CROHO geregistreerde opleidingen aan een
private organisatie heeft niet plaatsgevonden.
De volledige jaarrekening over 2007 is als afzonderlijke uitgave
verschenen.

Accountantsverklaring
Opdracht
Wij hebben gecontroleerd of het in het jaarverslag opgenomen financieel jaarverslag van de Stichting Hogeschool Leiden te Leiden over 2007
op de juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2007 van de Stichting Hogeschool Leiden. Bij die jaarrekening
hebben wij op 14 mei 2008 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. Het College van Bestuur van de Stichting is verantwoordelijk
voor het opstellen van het financiële jaarverslag in overeenstemming met de grondslagen zoals geformuleerd in de jaarrekening 2007 van Stichting
Hogeschool Leiden. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake het financiële verslag te verstrekken.
Werkzaamheden
Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te
plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat het financiële verslag op de juiste wijze is ontleend aan de
jaarrekening.
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
Oordeel
Naar ons oordeel is het financiële verslag in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening.
Toelichting
Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de
resultaten van de Stichting en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle het financiële verslag dient te worden gelezen in
samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 14 mei 2008 verstrekte goedkeurende
accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel.
Deloitte Accountants B.V.
drs. G.J. Straatman RA
Letter of Representation
Het College van Bestuur van Stichting Hogeschool Leiden verklaart hierbij dat zij eindverantwoordelijk is voor de juistheid van de gepresenteerde gegevens in de jaarrekening
2007. Tevens verklaart het College van Bestuur de accountant alle relevante informatie verstrekt te hebben die de accountant nodig heeft voor zijn werkzaamheden. Daarbij
verklaart het College van Bestuur dat alle feiten en of omstandigheden die voor de jaarrekening van materieel belang zijn beschikbaar te hebben gesteld aan de accountant.
Het College van Bestuur heeft dit bevestigd in de Letter of Representation die zij op 14 mei 2008 heeft verstrekt aan Deloitte
73

Kasstroomoverzicht
2007 2006
Kasstroom uit operationele activiteiten € €
Exploitatiesaldo 690.474 4.651.051
Afschrijvingen 2.416.945 1.900.362
Mutaties werkkapitaal
• Voorraden -9.904 4.815
• Vorderingen -864.279 643.216
• Kortlopende schulden 3.980.028 1.566.444
Mutaties voorzieningen -569.754 319.686
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
5.643.510 9.085.574
(Des)investeringen materiële vaste activa -6.590.672 -1.586.949
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Leningen o/g, netto -381.126 -1.415.784
Mutatie liquide middelen -1.328.288 6.082.841
Beginstand liquide middelen 27.954.027 21.871.186
Mutatie liquide middelen -1.328.288 6.082.841
Eindstand liquide middelen 26.625.739 27.954.027
74

Balans
Balans x € 1000,-- 31-12-2007 31-12-2006
Activa
Vaste activa:
- Materiële vaste activa 38.189 34.016
- Financiële vaste activa
Vlottende activa
- Voorraden 31 21
- Vorderingen op korte termijn 5.884 5.019
Liquide middelen 26.626 27.954
Totaal activa 70.730 67.010
Passiva
Eigen vermogen 46.301 45.610
Voorzieningen 528 1.098
Schulden op lange termijn 6.569 6.950
Schulden op korte termijn 17.332 13.352
Totaal passiva 70.730 67.010
75

Financiële positie
Ter analyse van de financiële positie van de stichting dient de volgende opstelling, ontleend aan de balans.
financiële positie x € 1.000,-- 31-12-2007 31-12-2006
Op korte termijn beschikbaar:
Vorderingen met looptijd korter dan één jaar 5.884 5.019
Liquide middelen 26.626 27.954
32.510 32.973
Af: kortlopende schulden 17.332 13.352
Liquiditeitssaldo 15.178 19.621
Voorraad 31 21
Saldo der vlottende middelen 15.209 19.642
Vastgelegd op lange termijn:
Materiële vaste activa 38.189 34.016
Gefinancierd met op lange termijn beschikbare middelen 53.398 53.658
De financiering vond plaats met:
Eigen kapitaal 4.673 4.467
Kapitaal post-hbo 1.812 1.687
Reserves 39.816 39.456
Voorzieningen 528 1.098
Langlopende schulden 6.569 6.950
53.398 53.658
Solvabiliteit (eigen vermogen/totaal vermogen) 65,5 68,1
Liquiditeit (vlottende activa/vlottende passiva) 1,9 2,5
De financiële positie van de Stichting Hogeschool Leiden is goed te noemen.
76

Exploitatierekening
resultaat x € 1.000,-- jaarrekening begroting jaarrekening
Baten
2007 2007 2006
Rijksbijdrage 34.272 30.982 29.412
Collegegelden 8.609 8.743 7.939
Baten werk i.o.v. derden 4.238 3.953 3.314
Overige baten 1.253 1.027 1.172
Totaal baten 48.372 44.705 41.837
Lasten
Personele lasten 33.982 33.404 26.510
Afschrijvingen 2.417 2.071 1.900
Overige instellingslasten 12.207 10.359 9.121
Totaal lasten 48.606 45.834 37.531
Saldo baten en lasten (234) (1.129) 4.306
Saldo financiële baten en lasten 924 342 345
Resultaat uit gewone bedrijfsvoering 690 (787) 4.651
77

College van Bestuur
Raad van Toezicht
Overige
Belastbaar Pensioen- vergoedingen Belastbaar Pensioen-
(Functie) Datum in Datum uit jaarloon afdracht betaalbaar Beloning jaarloon afdracht Beloning
naam dienst dienst 2007 (wg en wn) op termijn 2007 2006 (wg en wn) 2006
€ € € € € € €
Ouwerkerk 1-8-1974 1-2-2007 16.789 3.180 nvt 19.969 299.102 37.739 336.841
Van Maanen 1-10-2006 nvt 117.268 29.491 nvt 146.760 27.486 6.583 34.068
Vork 1-8-1975 31-12-2007 200.900 24.482 389.394 614.775 97.671 24.544 122.215
Mur 1-11-2007 nvt 15.047 3.881 nvt 18.928 nvt nvt nvt
Toelichting
Dhr. Ouwerkerk: De beloning 2007 is inclusief de uitkering van het vakantiegeld over periode juni 2006 tot en met januari 2007. Dit betreft een vergoeding van € 6.511. De beloning 2006 is
inclusief de uitkering van het in het verleden niet opgenomen verlof. Dit betreft een vergoeding van € 183.114.
Dhr. Van Maanen: Geen opmerkingen
Dhr. Vork: De beloning 2007 is inclusief een beëindiginguitkering. Voor deze uitkering zijn de totale lasten meegenomen. De lasten 2007 voor de organisatie zijn lager omdat met deze
uitkering het reeds opgebouwde recht op vakantiedagen en het sabbatverlof van € 216.886 is komen te vervallen. De lasten voor deze vakantiedagen en het sabbatverlof
waren reeds in het verleden als verplichting op de balans opgenomen.
Mevr. Mur: Geen opmerkingen
Naam Bruto Overige Totale
Salaris kostenver- Bezoldiging
goedingen
€ € €
Bruijn 6.400 0 6.400
Hartmann 9.200 714 9.914
Langelaar 6.400 0 6.400
Speets 11.000 1.694 12.694
Tetteroo 6.400 0 6.400
Zegveld 6.400 0 6.400
Totaal 48.208
78

8Organisatie
79

Hogeschool Leiden
Bezoekadres: Zernikedreef 11, 2333 CK Leiden
Postadres: Postbus 382, 2300 AJ Leiden
Telefoon: 071 - 518 88 00
Fax: 071 - 518 88 01
E-mail: infohl@hsleiden.nl
Internet: www.hsleiden.nl
Instellingsgegevens
College van Bestuur per 1 januari 2007 per 31 december 2007
Voorzitter Drs. E.P. van Maanen Drs. E.P. van Maanen
Lid Dhr. E.A. Vork (tot 31-12-2007) Mw. A.M. Mur (vanaf 1-11-2007)
Secretaris Drs. H.M. Weijs (tot 1-10-2007) vacature
Clusters (per 31 december 2007)
Educatie
Directeur Drs. D.H.J.M. Hoozemans
Afdelingshoofden
Afdeling Leiden Dhr. H.G.M. Post
Afdeling Rotterdam Mw. D.L. van Nieuwenhoven
Afdeling Gezondheidszorg en
Welzijn & Omgangskunde Mw. A.G.M. van Dobbenburgh
Management en Bedrijf
Directeur
Afdelingshoofden
Mw. H.J.K. Meijering
Commerce & Communication Dhr. D. de Groot
Recht Mr. drs. M. Meuleman
Management Dhr. H.M. Sleebe
Pabo Thomas More
Onderdeel Hogeschool Leiden
Bezoekadres: Stationssingel 80, 3033 HJ Rotterdam
Telefoon: 010 - 465 70 66
Fax: 010 - 465 29 25
E-mail: thomas.more@hsleiden.nl
Internet: www.pabothomasmore.nl
80
Techniek
Directeur
Afdelingshoofden
Drs. J.A. van der Willik
Contractonderwijs Mw. dr. B. van Pelt
Hoger Laboratorium Onderwijs Mw. dr. E. Hilhorst
Informatica en Bio-informatica Drs. W. Smit
Zorg en Welzijn
Directeur
Afdelingshoofden
Mw. drs. E. de Heus
Fysiotherapie Dhr. P.A. van Schie
Kunstzinnige Therapie Drs. D. Keijzer
Social Work Dhr. N. van Tol
Verpleegkunde Drs. A. Rietveld

Bureau van de Hogeschool
Secretaris College van Bestuur Drs. H.M. Weijs (tot 1-10-2007)
Directeur Bestuursondersteuning en Strategisch Advies vacature
Directeur Bedrijfsvoering Dhr. G.W.A. Zanoni
Directeur Huisvesting en Facilitaire Diensten Dhr. F. Wulffers
Directeur Marketing en Communicatie Dhr. A.J.E. Govers
Directeur Informatie, Communicatie & Technologie Ir. C. Tils
Medezeggenschapsraad
Per 31 december 2007 had de Medezeggenschapsraad van Hogeschool Leiden de volgende samenstelling:
Studentgeleding:
Anouschka Borst (Management en Bedrijf)
Ernestina Awuku (Techniek)
Gaby Steba (Techniek)
Kirsten Veldhoen (Management en Bedrijf)
Michelle Boon (Zorg en Welzijn)
Rosine van Dam (Zorg en Welzijn)
Eva Oppel (Management en Bedrijf)
Ine Agerbeek (Management en Bedrijf)
Steven Cheung (Techniek)
Personeelsgeleding:
Aart van Wingerden (Zorg en Welzijn)
Ami Tolba (Techniek)
Dennis Hoogervorst (Techniek)
Jos de Klerk (Educatie)
Jurjen van der Meij (Techniek)
Frans Holtkamp (Educatie)
Rob Tempelaars (Educatie)
Wessel Klos (Educatie)
Wim Heijman (Techniek)
81

Organisatieschema
Per 31 december 2007
Educatie
• afd. PABO Leiden
• afd. PABO Thomas More, Rotterdam
• afd. Tweedegraads lerarenopleiding
Management en Bedrijf
Secretaris College
van Bestuur
clusterbureau
• afd. Commerce & Communication
• afd. Management
• afd. Recht
Techniek
clusterbureau
• afd. Inforatica en Bio-informatica
• afd. Hoger Laboratorium Onderwijs
• afd. Centrum Bioscience en Diagnostiek
Zorg en Welzijn
clusterbureau
• afd. Fysiotherapie
• afd. Kunstzinnige Therapie
• afd. Social Work
• afd. Verpleegkunde
clusterbureau
Raad van Toezicht
Collega van Bestuur
82
Bedrijfscontroller
Medezeggenschapsraad
Bestuursondersteuning en
Strategisch Advies (BOSA)
• afd. Bestuurssecretariaat
Bedrijfsvoering
• afd. Financiële Administratie
• afd. Human Resource Management
• afd. Studentzaken
Huisvesting en Facilitaire Diensten
• afd. Facilitaire Dienst
• afd. Mediacentrum
Marketing en Communicatie
Informatie, Communicatie
Technologie
• afd. Beheer
• afd. Ontwikkeling

Bij het CROHO geregistreerde initiële opleidingen in 2007
Bacheloropleidingen
Educatie
• Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (Voltijd)
• Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (Deeltijd)
• Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (Duaal)
• Opleiding tot Leraar Voortgezet Onderwijs van de tweede graad in Verpleegkunde (Deeltijd)
• Opleiding tot Leraar Voortgezet Onderwijs van de tweede graad in Gezondheidszorg en Welzijn (Voltijd)
• Opleiding tot Leraar Voortgezet Onderwijs van de tweede graad in Gezondheidszorg en Welzijn (Duaal)
• Opleiding tot Leraar Voortgezet Onderwijs van de tweede graad in Omgangskunde (Voltijd)
• Opleiding tot Leraar Voortgezet Onderwijs van de tweede graad in Omgangskunde (Deeltijd)
• Opleiding tot Leraar Voortgezet Onderwijs van de tweede graad in Omgangskunde (Duaal)
• Opleiding tot Leraar Allochtone Levende Talen (Voltijd)
• Opleiding tot Leraar Allochtone Levende Talen (Deeltijd)
• Opleiding tot Leraar Allochtone Levende Talen (Duaal)
Management en Bedrijf
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Commerciële Economie (Voltijd, onder licentie van de Haagse Hogeschool)
Commerciële Economie (Duaal, onder licentie van de Haagse Hogeschool)
Communicatie (Voltijd, onder licentie van de Haagse Hogeschool)
HBO Rechten (Voltijd)
HBO Rechten (Deeltijd)
Management in Zorg en Maatschappelijke Dienstverlening (Deeltijd)
Personeel en Arbeid (Voltijd)
Personeel en Arbeid (Deeltijd)
Sociaal Juridische Dienstverlening (Voltijd)
Sociaal Juridische Dienstverlening (Deeltijd)
83

Techniek
•
•
•
•
•
Bio-informatica (Voltijd)
Bio-informatica (Deeltijd)
Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (Voltijd)
Chemie (Voltijd)
Informatica (Voltijd)
Zorg en Welzijn
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Opleiding tot Fysiotherapeut (Voltijd)
Opleiding tot Verpleegkundige (Voltijd)
Opleiding tot Verpleegkundige (Deeltijd)
Opleiding tot Verpleegkundige (Duaal)
Culturele en Maatschappelijke Vorming (Voltijd)
Culturele en Maatschappelijke Vorming (Deeltijd)
Kunstzinnige Therapie (Voltijd)
Kunstzinnige Therapie (Deeltijd)
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (Voltijd)
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (Deeltijd)
Sociaal Pedagogische Hulpverlening (Voltijd)
Sociaal Pedagogische Hulpverlening (Deeltijd)
Sociaal Pedagogische Hulpverlening (Duaal)
Masteropleiding
Zorg en Welzijn
•
Masteropleiding Advanced Nursing Practice (Deeltijd, Duaal)
Associate Degree
Management en Bedrijf
•
Operationeel Management in Zorg en Maatschapelijk Dienstverlening
84

JAARVERSLAG
HOGESCHOOL
LEIDEN 2007

JAARVERSLAG
HOGESCHOOL
LEIDEN 2007
Hogeschool Leiden
Zernikedreef 11, 2333 CK Leiden
Postbus 382, 2300 AJ Leiden
Telefoon: 071 518 88 00
E-mail: infohl@hsleiden.nl
Internet: www.hsleiden.nl
86