Columbus Travel Balkan bladerboek

6
Inhoud
9
Slovenië
11
Kroatië
10
Roemenië
8
Bosnië en
Herzegovina
Servië
6
4
1
2
3
Kosovo
7
Montenegro
Noord-
Macedonië
5
Bulgarije
Albanië
1
ALBANIË, KOSOVO EN MONTENEGRO
Balkan voor
beginners
pagina 10
2
ALBANIË, KOSOVO EN MONTENEGRO
Tussen de reuzen van
de Vervloekte Bergen
pagina 28
3
ALBANIË
Naar de rand van de
bewoonde wereld
pagina 44
4
BOSNIË EN HERZEGOVINA
Kennismaken met een
grote onbekende
pagina 62

7
Inhoud
5
BULGARIJE
Zuidoost-Europa
buiten het boekje
pagina 76
10
SERVIË
Opgeklommen uit
de vergetelheid
pagina 164
6
KROATIË
Binnendringen tot het
vergeten achterland
pagina 98
11
SLOVENIË
In de ban van de
Europese beer
pagina 178
7
NOORD-MACEDONIË
Zuidelijk landschap
met vele gezichten
pagina 114
8
ROEMENIË
Op ontdekking in de
Donau-delta
pagina 128
9
ROEMENIË
De lokroep van
het platteland
pagina 142
Eilanden in de Balkan
pagina 24
Zinderende hoofdsteden
pagina 92
Nationale parken
pagina 122
Roerige geschiedenis
pagina 158
Spectaculaire hikes
pagina 192

Kadiut-brug bij Përmet,
Albanië

Crnojevića-rivier bij Pavlova Strana,
Montenegro

11
Albanië, Kosovo en Montenegro
ALBANIË, KOSOVO EN MONTENEGRO
Balkan voor
beginners
Elke reis die je maakt wordt interessanter als je in de geschiedenis
duikt, maar dat geldt zeker voor Albanië, Kosovo en Montenegro.
Hoewel niet elk land volledig wordt erkend, is het kinderlijk eenvoudig
om dit Balkantrio als verrassende vakantiebestemmingen
te erkennen.

Meer van Koman
VORIGE PAGINA Vervloekte Bergen rond Valbonë

56
de eigengereide bevolking nog steeds zó autonoom
dat de grenzen van Albanië, Kosovo en Montenegro
lijken te vervagen. Omdat Besi deze veerboot al
jaren pakt, leerde hij de bemanning kennen. ‘Dat is
Nik’, wijst hij op de kapitein. ‘Die vaart hier al bijna
vijftien jaar. Wist je dat dit stuwmeer ooit met hulp
van China is aangelegd om energie op te wekken
uit het water? Dat was tijdens de periode van het
communisme in ons land.’
Het verleden is aangesneden, zoals dat zo vaak tijdens
deze reis een onderwerp van gesprek is. Dat is
ook niet gek, want in het licht van de geschiedenis
is Albanië nog maar relatief kort ontwaakt uit een
pikdonkere periode. Bijna veertig jaar lang werd
het land hermetisch afgesloten van de rest van de
wereld. Pas in de jaren 90 kwam daar verandering
in. De herinneringen aan een spijkerhard communistisch
regime zijn nog levend. En de weg naar de
toekomst is zo hobbelig als die naar de haven van
Koman. Want ook Besi fronst als de ontwikkeling
van het noorden ter sprake komt. ‘Toen ik elf jaar
geleden begon als gids, waren er maar een handvol
mensen in de bergen. Plekken als Theth en Valbonë
waren nog echt wild. Op meerdaagse hikes kon ik
dagenlang niemand tegenkomen, behalve een paar
herders met hun kudde schapen. Maar de laatste
jaren gaan de deuren naar het noorden van Albanië
steeds verder open. Er worden wegen aangelegd,
hotels gebouwd. Het land is in trek. Dat is op zichzelf
goed natuurlijk, maar de verandering gaat soms
te snel.’
Besi neemt een hijs van zijn sigaret en vervolgt.
‘Bergdorpen als Theth en Valbonë liggen in natio nale
parken’, legt hij uit, ‘maar rangers zijn er niet om
de natuur te beschermen. Meer toeristen betekent
ook meer mensen die niet weten hoe je je moet
gedragen in de bergen. Die niet weten dat je respect
moet hebben voor de natuur en de mensen die hier
vandaan komen. Gastvrijheid is in Albanië zo ontzettend
belangrijk, zeker in het noorden, dat is het
in de geschiedenis van ons land altijd geweest.’ Zijn
blik wordt serieuzer nu. ‘In mijn beginjaren weigerden
mensen in de bergen om me iets te laten betalen
als ik bij ze sliep. We verbleven bij families thuis,
aten met ze samen. Daarom zijn de agriturizams zo
belangrijk, plekken zoals waar jullie net vandaan
zijn gekomen. Die worden bestierd door families
die hier vandaan komen, die weten waar het in deze
regio om draait. Dat mag nooit verloren raken.’
DE LAATSTE HERDER
‘Kun je het je voorstellen? Dat er hier een asfaltweg
zou lopen? Alles moet maar makkelijk en snel
tegenwoordig, maar als je iets op eigen kracht
bereikt is het zo veel mooier.’ Erind Zalli, onze
eigen berggids, gaat op een grote steen hoog boven
Valbonë zitten en kijkt de vallei in. We hebben er

57
Albanië
▲ Schoolkinderen in Bajram Curri

76
Rotsformaties rond
Belogradchik

77
BULGARIJE
Zuidoost-Europa
buiten het boekje
Op de Balkan gaan moderniteit en absurditeit hand in hand.
Tijdens een rondreis langs rode rotsformaties, groen beboste
bergen en glinsterend blauwe gletsjermeren zijn het toch vooral
de onverwachte ontmoetingen die het onontdekte Bulgarije
kleur geven.

86
▲ Klooster van Rila

87
Bulgarijë
◀ MET DE KLOK MEE Junk Museum, Kocherinovo
Hisar Kapia, de middeleeuwse stadspoort van Plovdiv
Junk Museum, Kocherinovo
Zhabeshko ezero (Kikkermeer) in Nationaal Park Pirin.
Sjipkamonument

92
7× zinderende hoofdsteden
Waar de natuur in de Balkan vaak leeg en ongerept is, zijn de meeste
hoofdsteden dat allerminst. Het zijn stuk voor stuk verzamelplekken
van cultuur, geschiedenis en een vaak bruisend nachtleven.
1
Belgrado
– Servië
Op het kruispunt van de rivieren
Sava en Donau ligt een van de meest
iconische steden van de Balkan:
Belgrado. Naar de Servische hoofdstad
ga je voor een mooie mix van
geschiedenis en archi tectuur – van
Ottomaanse moskeeën tot een
mengeling van art nouveau en
jugend stil en van socialistisch beton
tot modernisme en brutalisme. Maar
de stad staat vooral bekend om een
zinderend nacht leven. Uitgaan doe
je er op de Splavovi, drijvende bars,
clubs en restaurants die aan de
oevers van de twee rivieren liggen.
Of anders in de wijk Savamala, die de
afgelopen jaren enorm in populariteit
is gestegen door opkomende kunstgaleries,
streetart en culturele
evenementen, festivals en open luchtconcerten.

93
Zinderende hoofdsteden
2
Ljubljana
– Slovenië
Echt rauw is Ljubljana niet (meer), maar met een
behoorlijk bruisend nachtleven, een autovrij
centrum waar de terrassen langs het water elkaar
opvolgen en een levendige studentensfeer
dankzij de universiteit is het in de hoofdstad van
Slovenië nooit saai. De parken en oevers van de
Ljubljanica-rivier en de beboste hellingen van
de heuvel waarop het kasteel staat dat hoog
boven de stad uittorent, hebben er in 2016 voor
gezorgd dat Ljlubljana werd uitgeroepen tot
Groene Hoofdstad van Europa. En de nabijheid
van Triglav Nationaal Park en het Meer van Bled
dragen alleen maar bij aan de band met de
natuur.

102
▲ Cetina
RECHTERPAGINA Roški-watervallen
ZWEMMEN IN HET OOG
Als de muur van een verafgelegen klooster doemt
de volgende ochtend de massieve Dinara op aan
de horizon. Deze bergketen ziet er elke dag anders
uit, vandaag grijs en dreigend. We duiken dieper
het binnenland in en moeten oppassen dat we
niet verdwalen. Telefoonbereik is er niet. Muurtjes
van opgestapelde stenen scheiden akkers vol
zwerfkeien. Huizen zonder daken staan verspreid
over het landschap, als een constante herinnering
aan de vreselijke oorlog die hier woedde. Soms
groeit er een boom uit zo’n huis. Dat achterland, of
Hinterland zoals ze het hier noemen, is eind mei al
ontzettend groen. Maar naarmate de zomer oprukt,
zal het landschap steeds bruiner kleuren.
Onderweg passeren we watervallen, bronnen, meren
en rivieren. Mocht Europa ooit opdrogen, dan zal
Kroatië nog water hebben. Veel steden filteren hun
drinkwater direct uit de rivieren, bijvoorbeeld uit
de Cetina. Toeristen komen hiernaartoe voor een
heldere bron die Het Oog wordt genoemd. Zwemmen
is hier echter uit den boze. De kans op vervuiling
van de bron door parfum, bodylotion en zonnemelk
is groot. Vorig jaar nog hebben de lokale bewoners
geprotesteerd. Ze willen dat erop gehandhaafd
wordt. Een man buldert dat zwemmen verboden is
en een Kroatische tiener die door het water waadt,
krijgt op haar donder. Een woordenwisseling volgt,
tot de tiener en haar vrienden afdruipen, nog nat
van hun duik.

103
Kroatië

122
7× nationale parken
Een van de biodiverste regio’s van Europa heeft ruim veertig nationale
parken. Van de spectaculaire bergen in het noorden van Albanië tot
watervallen in Bosnië en Herzegovina: ook in de Balkan is de mooiste
natuur beschermd.
1
Durmitor
– Montenegro
Van de vijf nationale parken in Montenegro,
allemaal in de bergen, is er een
die je echt niet mag overslaan: Durmitor
Nationaal Park, dat al sinds 1980 op de
Werelderfgoedlijst van Unesco staat.
Wat je er kunt zien? Bobotov Kuk, met
2523 meter de hoogste berg van het
land en de 1300 meter diepe Tara-kloof,
na de Grand Canyon de diepste kloof
ter wereld. Er zijn gletsjermeren, je kunt
er raften en kajakken op de Tara-rivier,
en in de winter verandert de omgeving
van Žabljak in het populairste skigebied
van het land. Maar de beste en
toeganke lijkste manier om de schoonheid
van het landschap mee te krijgen
is om de Durmitor Ring te rijden. Een
auto route van zo’n 85 kilometer, over
hobbelige wegen en door een verlaten
berg landschap. Als je geluk hebt, zie
je naast al die natuurpracht de Balkangems
of steenarend.

123
Nationale parken
2
Triglav – Slovenië
Een van de oudste beschermde natuurgebieden
van Europa is vernoemd naar de bergtop die er
middenin ligt: Triglav. De hoogste berg van Slovenië
(2864 meter) is de trots van het land en een nationaal
symbool dat zelfs op de vlag prijkt. Die trots is terecht,
want het landschap dat gekenmerkt wordt door ruige
kalksteenpieken, diepe kloven, gletsjermeren en
kraakheldere rivieren – de kleur van de Soča-rivier
lijkt zo van een tropisch eiland te komen – is er een
van grote schoonheid. Waar de natuur, met ook nog
het Meer van Bohinj en de Tolmin-kloof, het ideale
decor is voor wandelaars, leeft in Triglav een aantal
bijzondere diersoorten waaronder de steenarend,
alpensteenbok en bruine beer.

144
▲ Biertan
‘Als er familieleden naar Duitsland verhuisden, dan
maakte me dat weinig uit. Maar ik voelde me zó eenzaam
als er weer een vriendinnetje vertrok’, vertelt
Hildi in het dorpje Mălâncrav. ‘Ik zat in de negende
klas, was veertien jaar oud. Maar eigenlijk begon de
uittocht van de Saksen al veel eerder, lang voor de
Roemeense Revolutie in 1989, toen dictator Nicolae
Ceausescu werd afgezet en geëxecuteerd.’
Honderd jaar geleden telde Roemenië bijna 750.000
Duitstalige inwoners. Een groot deel van hen stamde
af van de Saksen, die in de twaalfde eeuw werden
uitgenodigd om Transsylvanië te koloniseren en te
beschermen tegen roofzuchtige volkeren uit het
oosten. De Duitssprekende kolonisten kwamen uit
Luxemburg, het Rijnland en Beieren, maar ook uit
Vlaanderen en Brabant. Tientallen dorpen en zeven
versterkte steden bouwden ze, waardoor de streek
de naam Siebenbürgen kreeg. Na de revolutie zochten
de overgebleven Saksen massaal hun heil in Duitsland,
waar ze als Oost-Europese gelukszoekers
vaak met de nek werden aangekeken.
We hadden verwacht een gemeenschap op de rand
van uitsterven aan te treffen, maar Mălâncrav
− Malmkrog in het Duits − oogt levendig op deze
zonnige dag. Een schooljuf heeft haar kinderen mee
naar buiten genomen, waar ze zittend in het gras
hun lessen volgen. Vrolijk groeten ze ons. Op een
prikbord worden activiteiten aangekondigd, zoals

145
◀ ▲ Biertan
natuurwandelingen en handwerkclubjes. ‘Het was
een verdrietige tijd’, vat Hildi de exodus samen. ‘Er
wonen nu honderdtwintig Saksen in Malmkrog,
waarvan dertig kinderen.’ Liefdevol gerestaureerde
huizen in pasteltinten, met recente jaartallen als
2013 en 2016 op de gevels, zijn een tastbaar bewijs
van de veerkracht van de gemeenschap.
Elke zomer keren families terug naar de huizen die
ze nooit hebben opgegeven. En af en toe komt er
iemand om te blijven, zoals Angelika Beer, de jonge
pastoor van het dorp. ‘Al hoor ik eigenlijk niet bij de
Saksen, maar bij de Landler, in de achttiende eeuw
uit Salzkammergut in Oostenrijk verdreven protestanten’,
verduidelijkt ze na het bespelen van het
kerkorgel. ‘Ik groeide op in Sibiu en verhuisde op
mijn negende naar Duitsland. Sinds vijf jaar woon
ik weer hier. Ik kan alleen pastoor zijn op een plek
waarmee ik me verbonden voel.’
ANDERE CULTUREN
We wandelen door de glooiende heuvels rondom
Mălâncrav, langs kleine Saksische dorpjes op weg
naar Biertan − of Birthälm, het is maar wie je het
vraagt. Tijdens het lopen van deze etappe van de Via
Transilvanica, een gloednieuwe langeafstandsroute
dwars door heel Roemenië, zien we sprinkhanen en
vlinders in aantallen die we in Nederland en België
niet meer kennen. Zandhagedissen schieten weg
tussen klaver en orchideeën, geelbuikvuurpadden

178
SLOVENIË
In de ban van de
Europese beer
Wie een relatief wild en onontdekt stuk Europa zoekt, is in
Kočevsko aan het juiste adres. Samen met een gids verkennen
we de oerbossen en grotten, wagen we ons aan bush craft en
gaan we op zoek naar de ongrijpbaarste bewoner van dit gebied:
de Europese beer.
Firštov Rep

179

192
5× spectaculaire hikes
Er is geen land in de Balkan zonder spectaculaire bergen en dat
maakt van de regio een paradijs voor hikers. Van de Stara Planina in
Servië en Bulgarije tot de Julische, Dinarische en Albanese Alpen:
overal vind je uitdagende wandelroutes.
1
Peaks of the Balkan Trail
Kan het mooier en avontuurlijker dan deze langeafstandswandelroute
door Albanië, Kosovo en
Montenegro? Bijna tweehonderd kilometer lang
loop je een ronde door het Prokletije-gebergte,
een gebied dat de lokale bevolking met het nodige
ontzag de Vervloekte Bergen noemt. Langs de Maja
Jezercë, met 2694 meter de hoogste top van de
Albanese Alpen, langs gletsjermeren en dwars door
het leefgebied van de Balkanlynx, bruine beer en
grijze wolf. Doe de tocht niet onvoorbereid, want
verdeeld over tien etappes ben je per dag al gauw
acht tot negen uur aan het lopen. Het gebied is ruig
en onherbergzaam, maar de lokale bevolking is
uitzonderlijk gastvrij.

193
Spectaculaire hikes
2
De top van Triglav
Het gezegde luidt dat je jezelf pas een echte Sloveen kunt noemen als
je op het hoogste punt van het land hebt gestaan. Dat hoogste punt
is de top van de berg Triglav, naamgever van het enige nationaal park
in het land. Hoewel het met een hoogte van 2864 meter misschien
onbegonnen werk lijkt, is de hike ernaartoe over het algemeen goed
te doen. Vanuit de Vrata-vallei begin je met een steile klim door
bosrijk gebied. Vervolgens trotseer je een rotsachtig pad dat verder
omhoog slingert en maak je op 2315 meter een tussenstop in berg hut
Triglavski Dom. Daar kun je de nacht doorbrengen voordat je het
laatste stuk naar de top aflegt, want het laatste deel van de klim vergt
de meeste concentratie. Hier maak je gebruik van kettingen, touwen
en ijzers die in de rotsen zijn bevestigd. Tot je uiteindelijk boven bent
en jezelf een echte Sloveen mag noemen.