inkijk psy

PARTNERGEWELD
Gewoon bij hem weggaan
klinkt simpeler dan het is
IN PSYCHOANALYSE
‘Wat we wegduwen, blijft
woekeren in het donker’
LUCIDE DROMEN
Leren tijdreizen of
vliegen in je slaap
Echt
eerlijk
over
seks
ZO VERGROOT JE
JE ASSERTIVITEIT
IN BED
TYPHOON
‘Liefde
is de reden
dat ik er
nog ben’
# 12-2025 8,50
+Ook zo’n heimwee naar vroeger? Doe de test

14 PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 // 2025
// tekst: Annemiek Leclaire // illustraties: Lisa Masse

VERLANGEN
NAAR
VROEGER
De revival van de caravan, vinyl en oude series zoals
Friends: we lijken steeds meer naar vroeger te verlangen.
Journalist Annemiek Leclaire onderzoekt waar die trend
vandaan komt, en wat het ons brengt.
PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 // 2025 15

DE INZICHTEN VAN
Typhoon
‘Ik kies nu
ten volle
Muzikant Typhoon heeft zijn hele leven gehoord hoeveel licht hij
uitstraalt. Maar ondertussen worstelde hij met zijn donkere kant.
‘Het antwoord is altijd vertragen en verzachten.’
voor het
leven’
28 PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 // 2025

// tekst: Brenda van Osch // fotografie: Marie Broeckman // haar en make-up: Sjardé Kirioma // productie: Roos Miedema

EEN
ZESDE
// tekst: Otje van der Lelij
ZINTUIG
Voor een hond ligt er een wereld
aan informatie besloten in de
geuren op een grasveldje, voor
een zangvogel vertelt een simpel
lied een gelaagd verhaal. Vijf
verborgen werelden die wij
menselijke dieren (bijna) niet
kunnen waarnemen.
40 PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 // 2025

SNIF SNIF
Wanneer een hond zijn neus in het gras
steekt, is het alsof hij een geurige krant
leest: over wie er langskwam, of diegene
ziek was en wat hij gegeten heeft. Het
geurvermogen van honden omvat zelfs
tijd. Door kleine verschillen in de intensiteit
van geursporen, kan een hond achterhalen
welke kant iemand is opgelopen,
schrijft de Brits-Amerikaanse wetenschapsjournalist
Ed Yong in Een immense wereld.
Hoe dierlijke zintuigen de verborgen
dimensies om ons heen onthullen.
Honden en mensen delen dezelfde
basismechanismen wat betreft reuk, maar
honden hebben gewoon meer van alles:
een groter reukzintuig met meer geurstofreceptoren
en meer reuk neuronen. Leuk
detail: mensen kunnen leren ruiken als
een hond. In een experiment volgden
studenten geblinddoekt een geurspoor
van chocoladeolie over het gras. Ze
werden er steeds beter in. Sommigen
gingen geur ook in hun dagelijks leven
bewuster waarnemen. Het menselijk
reukvermogen is dus deels onbenut.
Maar dat van honden blijft van een totaal
andere orde.
PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 // 2025 41

JE
DROMEN
STUREN,
HOE DAN?
Met Jezus praten, leren darten of grip krijgen op je nachtmerries.
Lucide dromen is leuk én nuttig. En iedereen kan het leren, ondervindt
journalist Reinoud de Jongh.
// tekst: Reinoud de Jongh // illustraties: Daniella Ferretti
46 PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 // 2025

Vliegen, veranderen in
een dier, praten met een overleden
dierbare, de tijd terug- of vooruitspoelen,
dingen oefenen die je spannend
vindt, of seks met je favoriete
filmster: alles kan in een lucide
droom. Tijdens zo’n droom ben je je
ervan bewust dat je droomt, terwijl
je wel degelijk slaapt en ondergedompeld
bent in een droomomgeving die
zeer realistisch aandoet. En vaak
hebben lucide dromers ook nog eens
controle over hun acties én de inhoud
van hun dromen.
De Nederlandse neurowetenschapper
Emma Peters doet aan de Universiteit
van Bern onderzoek naar hoe je
mensen lucide kunt laten dromen, en
hoe mensen controle over die dromen
kunnen krijgen. Volgens Peters kan
dat behalve leuk ook heel nuttig zijn:
‘Mensen gebruiken lucide dromen
als ze ergens moeite mee hebben of
onzeker over zijn. Ze oefenen dan met
verschillende scenario’s en kijken hoe
anderen reageren.’ Spreken in het
openbaar, daten of iemand waarmee
je een conflict hebt confronteren – in
een lucide droom kun je het in een
veilige omgeving uitproberen. Van
kunstenaars hoort ze dat ze het gebruiken
als atelier. In een lucide
droom kun je tenslotte maken wat
je wilt, en als het bevalt, maak je het
vervolgens in het echte leven na.
Peters: ‘Mensen praten ook met hun
overleden oma, die wist altijd raad.
Of met Jezus. Ze vinden antwoorden,
maar die komen vanuit henzelf. Ze
zoeken naar externe kennis en krijgen
die voor hun gevoel, maar uiteindelijk
is het toch onbewuste kennis waar
je anders misschien geen toegang toe
hebt.’
Droomgezin
In extreme gevallen houden mensen er
zelfs een compleet tweede (droom-)
leven op na. Het lab van Peters heeft
een poule van lucide dromers die als
proefpersoon fungeren. Een van hun
beste deelnemers leidt nu al negen
jaar een tweede leven in haar lucide
dromen, waarin ze een man heeft en
kinderen die ze in haar dromen heeft
gebaard. Dat droomleven vindt plaats
in de jaren vijftig in Bazel, waar ze
haar droomhuis heeft. Overdag doet
ze research naar die tijd, zodat alles
klopt in haar droom en realistisch is.
‘Het is de helft van mijn leven,’ zo
vertelde ze Peters. ‘Ik heb het perfecte
huis en een man die me nooit verlaat.’
Onderzoekers vinden de laatste jaren
steeds meer aanwijzingen voor de
positieve effecten van lucide dromen:
ze kunnen worden ingezet als therapie
tegen nachtmerries en fobieën, voor
het vinden van creatieve oplossingen
voor complexe problemen, en zelfs
voor het verbeteren van motorische
vaardigheden, door tijdens je lucide
droom bijvoorbeeld te oefenen met
darten.
Zelf hoef ik niet per se een tweede
gezin in Bazel erbij, één gezin in mijn
wakende leven is vaak al vermoeiend
genoeg. En op nachtelijke therapiesessies
of darttrainingen zit ik ook
niet te wachten. Wel zou ik graag
weer eens een aanloopje willen nemen
en vliegen als een vogel, zoals
ik ooit deed in een droom, of in
de DeLorean-tijdmachine stappen
uit Back to the future, een van de
48 PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 // 2025

‘Ook ik
was zijn
weduwe’
Christine Visser (56) had een langdurige
relatie met een getrouwde man. Na zijn
dood was er weinig ruimte voor haar
rouw. ‘Had ik als geheime geliefde wel
recht op erkenning?’

// tekst: Liddie Austin
// foto’s: Branda van Leeuwen
// visagie: Karen Schreuder

// tekst: Otje van der Lelij
// illustraties: Hélene Blanc
68 PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 // 2025

SCHATJE,
WIL JIJ
BIJ MIJ…
EN DAT IK
DAN…
We praten te weinig over seks en dat is funest voor
onze relatie. Want seksuele assertiviteit is de kortste
weg naar meer intimiteit – in bed, maar ook erbuiten.
PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 // 2025 69

// tekst: Rianne van der Molen // foto’s: privébezit
IN DE
TIJDMACHINE
Ze dragen vintage kleding en wonen tussen
meubelen uit vervlogen tijden. ‘De knusheid van
toen spreekt me aan.’
PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 // 2025 75

‘Een kokerrok
staat me
beter dan
skinny jeans’
76 PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 // 2025

92 PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12

PSYCHOLOGIE ACADEMY - KALMEER JE LICHAAM, KALMEER JE GEEST
Breng je
zenuwstelsel
tot rust
Het is alweer jassenweer en al die ‘gewone leven’-verplichtingen
buitelen over elkaar heen. Stress, overprikkeling en moeheid
liggen op de loer. Je zenuwstelsel in balans brengen is een
eenvoudige en effectieve vorm van zelfzorg.
‘IN ONS LICHAAM
ZIT ALLE WIJSHEID
OPGESLAGEN.
WE HOEVEN ALLEEN
MAAR DE TIJD EN
RUIMTE TE NEMEN
OM ERNAAR
TE LUISTEREN’
// Psycholoog Anouk Prop
Als we gezond zijn, schakelen we gedurende de dag
zonder problemen tussen de drie toestanden van ons
zenuwstelsel, zegt psycholoog en traumatherapeut
Anouk Prop. Moet er gepresteerd worden, dan gaan
we in de aan-stand. Maken we ons klaar om naar
bed te gaan, dan belanden we in de uit-stand. En
zitten we lekker op één lijn in een gesprek met een
vriend, dan bevinden we ons in de gereguleerde,
verbonden stand.
Is er te lang te veel stress, dan kun je doorschieten
in die aan-stand. Je bent voortdurend gejaagd, geprikkeld
of geïrriteerd. Aan het vechten eigenlijk, of
op de vlucht. Tot het niet meer gaat en je zodanig in
de uit-stand belandt dat je vastloopt.
Volgens Prop kunnen zogenaamde ankers je helpen
tijdens momenten waarop je je gestrest of overspoeld
voelt. Ankers brengen je terug naar die gereguleerde,
verbonden stand die je ook in je hebt. Ze
voorkomen dat je doorschiet in gejaagdheid en kunnen
je activeren als je erdoorheen zit.
Ze herinneren je lichaam aan die prettige toestand
– een toestand waarin je zenuwstelsel rustig en gereguleerd
is, en je zin en energie hebt om de wereld
tegemoet te treden.
Op de volgende pagina’s ga je hiermee aan de
slag. >>
PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 93

SPECIAL
Zo houd je
hoop in een
cynische
wereld
Recept tegen verdeeldheid
We lijken meer op elkaar dan je denkt
‘We móésten laten zien dat
verandering mogelijk is’
Jerry Afriyie, vijf jaar na Kick Out Zwarte Piet
Random acts of kindness
Kleine daden, groots effect
Vriendschapsbankjes
Geen diagnose, maar een luisterend oor
& Vind jezelf opnieuw uit na een lifequake
DEZE SPECIAL LIGT 4 NOVEMBER IN DE WINKEL
Psychologie Magazine elke maand in de bus? Ga naar psychologie.nl/abonnement
PSYCHOLOGIE MAGAZINE 12 99