2025 10 02 Kleurrijke klankexperimenten - Ensemble Musikfabrik

Do 2 okt 2025
Grote Zaal
20.15 uur
Donderdag
avondserie
Kleurrijke
klankexperimenten
Ensemble Musikfabrik
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Kleurrijke
klankexperimenten
Ensemble Musikfabrik
Enno Poppe dirigent
Hannah Weirich viool
Farzia Fallah (1980)
I did not paint the war. I lived the war. – une Aubade –
(wereldpremière; 2025)*
Donderdag
avondserie
Do 2 okt 2025
Grote Zaal
20.15 – 22.10 uur
ca. 50 minuten voor de pauze
ca. 40 minuten na de pauze
Inleiding
Foyerdeck 1
19.15 – 19.45 uur
Door Thea Derks
Sarah Nemtsov (1980)
TIPHERET (2024)
Enno Poppe (1969)
Zug (2008)
Pauze
Rebecca Saunders (1967)
Skull (2022/23)
* in opdracht van Ensemble Musikfabrik, Christine Schug-Mewes en
Joachim Mewes, en Muziekgebouw aan ’t IJ met steun van Ammodo
Staat je mobiele telefoon al uit?
Dank je wel.
2

Toelichting
Klank, kleur en timbre vormen voor componisten een nooit opdrogende bron van
avontuur – of het nu gaat om akoestische instrumenten, elektronica of de combinatie
van die twee. Het Duitse Ensemble Musikfabrik presenteert met dit programma werk
van vier hedendaagse componisten die zich ieder op hun eigen manier met klankkleur
bezighouden.
Farzia Fallah
I did not paint the war. I lived the war. – une
Aubade –
Allereerst klinkt de wereldpremière van I
did not paint the war. I lived the war. – une
Aubade – van de Iraans-Duitse componiste
Farzia Fallah. Zij schrijft even ingetogen als
intense muziek, al dan niet met elektronica,
waarin zij diep in de klank van een
instrument doordringt.
Het contact met Ensemble Musikfabrik
dateert al van tien jaar geleden toen ze
ter gelegenheid van het vijfentwintigjarig
bestaan van de groep de fluitsolo Post-e
Hichestan schreef, in 2017 gevolgd door
de hoornsolo atemlos lebendig en het
ensemblestuk tänzerisch an der Kante.
De titel van haar nieuwe werk verwijst
naar Picasso’s schilderij L’Aubade uit 1942.
Hij schreef naar aanleiding van dat doek:
‘Ik heb niet de oorlog geschilderd [...],
maar er bestaat geen twijfel over dat de
oorlog aanwezig is in de schilderijen die
ik maakte in die tijd.’ Fallah zag L’Aubade
deze zomer in Parijs evenals de foto’s die
Picasso’s minnares Dora Maar maakte van
de ontstaansgeschiedenis van Guernica.
Fallah: ‘Het verbaasde me hoe Picasso
een oorspronkelijk getekende vuist later
heeft veranderd in een paard met een wijd
opengesperde bek. Wat een verschrikking.
Wat een schreeuw. Wat een leed. En dat alles
zo ‘beschamend actueel’.’
Fallahs nieuwe werk is een
aanklacht tegen de tragedie
van onverschilligheid
Ze verbleef twaalf dagen in Parijs en
schreef daarover in even poëtische als
machteloze woorden: ‘Parijs was anders.
Ik heb daar gezongen wat ik kon, voor
een ander Midden-Oosten, voor Syrië,
Canti di una possibilità.’ Terug uit Parijs
hoorde ze over het drama dat zich in
Teheran had afgespeeld: Israël had een
precisiebombardement uitgevoerd op
de Evin-gevangenis, waar veel politieke
gevangenen zitten opgesloten. ‘Na dit
alles heb ik de titel van het stuk gekozen.’
Opvallend is Fallah’s subtiele variatie op
Picasso’s uitspraak: I lived the war, waaruit
een actieve betrokkenheid spreekt bij de
oorlog in het Midden-Oosten. Ze citeert
tevens een zinsnede uit een gedicht van haar
vader, die eenzelfde commitment uitdrukt: ‘…
ook als er geen morgen is, zelf de dageraad
zijn.’ Het is haar aanklacht tegen wat zij
3

Toelichting
noemt ‘een tragedie van onverschilligheid,
van normalisering. Angstaanjagend kil. Kil en
actueel’.
Sarah Nemtsov
TIPHERET
Voor Sarah Nemtsov is haar joodse
afkomst is een belangrijke bron van
inspiratie. TIPHERET (voor elektrisch
viool en elektronica) is dan ook onderdeel
van de grotere cyclus SEPHIROT die de
Boom des levens representeert, oftewel
de tien goddelijke emanaties (attributen)
waarmee God de wereld heeft geschapen
en waardoor hij zich manifesteert.
Nemtsov schrijft: ‘Het idee van de Boom
des levens is heel oud. Met de opkomst
van de mystieke leer, de Kabbala, werden
de concepten verdiept en eeuwenlang
vooral mondeling doorgegeven als een
geheime leer, samen met de kabbalistische
scheppingsmythen, als een poging om het
geheel te begrijpen. De levensboom is nogal
tegenstrijdig; een boom die zijn wortels in de
hemel heeft – je raakt er eigenlijk nooit op
uitgekeken. Wat mij persoonlijk fascineert
aan de kabbalistische concepten is dat ze
enerzijds heel oud en in zekere zin archaïsch
zijn, maar tegelijkertijd heel abstract, open en
modern. Veel ideeën zijn verrassend actueel
en relevant.’
Tipheret betekent ‘schoonheid’ en staat
voor levenskracht, balans en bemiddeling.
De viool speelt ademende geluiden en
subtiele melodische fragmenten, die
worden uitgebreid en getransformeerd door
elektronische effecten. Via transducers
wordt het geluid ook overgebracht naar
een metalen plaat, die fungeert als een
resonerend oppervlak dat verborgen
klankspectra onthult. Het resultaat is een
sonisch veld waarin helder en ruw naast
elkaar bestaan.
Enno Poppe
Zug
Op de lessenaars staat eveneens een
compositie van Enno Poppe, die het
concert dirigeert. Hij schreef Zug in
2008 in opdracht van het Ensemble
intercontemporaine en het Louvre in
Parijs.
Bijna alle stukken van Poppe, een
van de eigenzinnigste componisten
van Duitsland, hebben een krachtige,
eenlettergrepige titel, zoals Knochen, Holz
of Öl. Ze zijn minimalistisch, associatief
en moeten iets van de essentie van het
werk weergeven, zegt hij. Verwacht bij
Zug geen anekdotische geluiden als een
stoomfluit, locomotiefachtige motieven of
hogesnelheidsritmes. Zug is geschreven
voor zeven koperblazers die steeds weer
andere verbanden met elkaar aangaan,
hun timbres in elkaar laten vervloeien,
onverwachte klankconstellaties vormen –
het stuk is één groot kleurexperiment.
4

Toelichting
Het ontdekken van nieuwe klankwerelden,
het betreden van onontgonnen terrein is
de leidraad in het compositorische leven
van Enno Poppe. En wie zou denken dat
op een gegeven moment toch wel alles is
geprobeerd, heeft buiten Poppe gerekend:
‘De plek om te experimenteren verschuift
voortdurend’, zegt hij. ‘Er zijn verschillende
manieren om aan de routine te ontsnappen.’
Waar het hem uiteindelijk om gaat is dat
alle achterliggende ideeën wegvallen en de
muziek ‘pure expressie’ wordt.
Rebecca Saunders
Skull
het skelet, is bereikt: daar heerst stilte.
Saunders koos citaat van de Japanse
schrijver Haruki Murakami om dat beeld te
verduidelijken:
De schedel is gehuld in een diep stilzwijgen
dat aan het totale niets doet denken. De
stilte kleeft niet aan het oppervlak, maar
wordt binnenin als rook vastgehouden.
Deze stilte is ondoorgrondelijk, eeuwig, een
lichaamloos visioen dat uitgeworpen is over
een punt in de leegte.
(uit: Hard-boiled Wonderland en het einde
van de wereld. Vertaling Marion Op den
Camp en Maxim de Winter)
Jacqueline Oskamp
Skull van de Britse componiste Rebecca
Saunders vormt samen met Skin (2016) en
Scar (2019) een triptiek. De drie stukken
kunnen ook zelfstandig worden uitgevoerd.
Skull is met 38 minuten verreweg het
langste deel en wordt sterk gekleurd door
de specifieke instrumentatie met ‘lage’ houten
koperblazers. In plaats van een piano en
elektrische gitaar heeft Saunders gekozen
voor een analoog elektrisch Korg BX3
drawbar orgel, vanwege zijn flexibiliteit en
opvallende geluid. In Skull maakt Saunders
gebruik van materiaal uit Skin en Scar dat
van de allereerste klank tot de finale fermate
een complex weefsel van ‘lyrische polyfonie’
vormt.
De trilogie beschrijft een beweging van
buiten naar binnen totdat in Skull de kern,
5

Biografieën
Componisten
6
foto: Daniel Mayer
Farzia Fallah (1980) is een
Iraans-Duitse componiste,
geboren in Teheran, en komt
uit een kunstzinnig milieu
– haar vader is de dichter
Karim Rajabzadeh. Sinds
2007 woont zij in Duitsland
en momenteel werkt zij in
Keulen. Fallah volgde eerst
een studie elektronica
en signaalverwerking
aan de Sharif University
(1998–2003), gevolgd door
compositielessen in Bremen
bij Younghi Pagh‐Paan en
Jörg Birkenkötter, en later
in Keulen en Freiburg bij
Johannes Schöllhorn. Haar
werk wordt internationaal
uitgevoerd, onder meer op
het Acht Brücken Festival
(Köln), Aldeburgh Festival
(VK) en Wittener Tage
für Neue Kammermusik.
Ze kreeg diverse
prijzen en beurzen,
zoals de Oldenburger
Kompositionspreis (2020) en
Forum junger Komponisten
van de Beierse Academie
(2022), en won in 2023 de
prestigieuze Heidelberger
Künstlerinnenpreis.
Sarah Nemtsov (1980) is
een Duitse componiste en
hoboïste met een imposant
oeuvre van meer dan 150
werken in vrijwel alle genres.
Nemtsov begon al op
achtjarige leeftijd met
componeren en studeerde
hobo en compositie in
Hannover bij Nigel Osborne
en Johannes Schöllhorn,
en in Berlijn bij Walter
Zimmermann. Sinds 2022
is ze hoogleraar compositie
aan het Mozarteum
in Salzburg. Nemtsov
ontving uiteenlopende
onderscheidingen,
waaronder de Busoni-
Kompositionspreis, de
Deutscher Musikautorenpreis
en de Oldenburger
Kompositionspreis, en
was voor de Opus Klassiknominatie
‘Componist van het
Jaar’ in 2020 genomineerd.
Haar muziek wordt
gespeeld op internationale
vooraanstaande festivals als
Donaueschinger Musiktage,
Wien Modern en de
Münchener Biennale.
foto: Harald Hoffmann
Enno Poppe (1969) studeerde
compositie en directie aan
de Hochschule der Künste in
Berlijn. Daarnaast volgde hij
studies in klanksynthese en
algoritmische compositie aan

Biografieën
de Technische Universiteit
Berlijn en het Zentrum für
Kunst und Medientechnologie
in Karlsruhe. Poppe geldt
als een van de meest
prominente Duitse
componisten van het
moment.Poppe heeft talrijke
prijzen ontvangen voor zijn
werk, waaronder een prijs
van de Akademie der Künste
in Berlijn en in 2013 de Hans-
Werner-Henze-Preis voor
‘voortreffelijke prestaties’.
Hij is sinds 1998 dirigent van
ensemble mosaik, een positie
die hij nog steeds bekleedt.
Daarnaast dirigeert hij
regelmatig ensembles zoals
Klangforum Wien, Ensemble
Musikfabrik en Ensemble
Resonanz, evenals diverse
internationale orkesten. Hij
geeft onder meer les tijdens
de jaarlijkse zomercursussen
in Darmstadt. Poppe is
lid van de Akademie der
Künste in Berlijn (sinds
2008), de Nordrhein-
Westfälische Akademie der
Wissenschaften und der
Künste (sinds 2009) en de
Bayerische Akademie der
Schönen Künste in München
(sinds 2010). In 2023 ontving
Poppe de Premio Abbiati
van de Italiaanse Vereniging
van Muziekcritici. In 2024
was Poppe composer in
residence van het Grafenegg
Festival, waar zijn werken
werden uitgevoerd en hij
actief betrokken was bij het
festivalprogramma.
foto: Karin Schander
Rebecca Saunders (1967)
is een toonaangevende
Britse componiste die in
Berlijn woont en werkt.
Ze studeerde viool en
compositie aan de University
of Edinburgh (PhD 1997),
en vervolgde haar studie
bij Nigel Osborne en
met een DAAD-beurs
bij Wolfgang Rihm in
Karlsruhe. Haar muziek
onderzoekt klankkleur,
ruis en ruimte: werken als
Chroma (2003–17), Insideout
(2003) en Yes (2017) laten
ensembles door de zaal
verspreid klinken. Saunders
ontving talrijke prestigieuze
onderscheidingen,
waaronder de Ernst von
Siemens Music Prize
(2019) en de Golden Lion
for Music van de Biennale
van Venetië (2024). Ze
doceert regelmatig, onder
meer bij de Darmstädter
Ferienkurse, en is professor
compositie aan HMTM
Hannover. Haar muziek
wordt uitgegeven door
Edition Peters en uitgevoerd
door gerenommeerde
internationale ensembles.
Uitvoerenden
foto: Astrid Ackermann
Hannah Weirich (1980) is
een toonaangevende Duitse
violiste gespecialiseerd
in hedendaagse muziek.
Weirich kreeg haar eerste
7

Biografieën
vioollessen op zesjarige
leeftijd en studeerde
later bij Federico Agostini
in Trossingen en Ingolf
Turban in Stuttgart. Sinds
1992 treedt ze op met haar
pianotrio, Trio Fridegk,
waarmee ze diverse
nationale en internationale
prijzen won. In 2005
trad ze toe tot Ensemble
Musikfabrik. Daarnaast
heeft Weirich gewerkt in
duo-verband met pianist
Ulrich Löffler (2011-2022)
met focus op de 20e- en
21e-eeuwse muziek. Ze
ontvangt regelmatig
opdrachten voor solowerken,
geeft les, en werkt samen
met uiteenlopende
orkesten en hedendaagse
muziekensembles.
Opgericht in 1990
specialiseert het Ensemble
Musikfabrik uit Keulen
zich in het uitvoeren van
eigentijdse muziek. Het
ensemble bestaat uit
een internationale groep
van solisten en opereert
als een werkplaats voor
artistieke vernieuwing.
Ensemble Musikfabrik
beweegt zich graag in een
muzikaal terra incognita
van nieuwe en onbekende
8
muziek, bij voorkeur als
die in een bijzondere vorm
gegoten is en geschreven
is in opdracht van het
ensemble. Daarbij werkt
het intensief samen met
de betreffende componist.
Ensemble Musikfabrik heeft
muziek uitgevoerd van
Louis Andriessen, Péter
Eötvös, Heiner Goebbels,
Mauricio Kagel, Helmut
Lachenmann en Karlheinz
Stockhausen. Het betrekt
andere disciplines bij
zijn uitvoeringen, zoals
dans, theater, literatuur
en beeldende kunst. Het
ensemble richt zich niet
alleen op uitgeschreven
partituren, maar werkt
ook met open vormen en
improvisatie. Het ensemble
verzorgt jaarlijks rond de
tachtig concerten. Het speelt
met enige regelmaat in het
Muziekgebouw.
foto: Janet Sinica
Enno Poppe dirigent
Helen Bledsoe fluit
Peter Veale hobo
Carl Rosman klarinet
Michele Marelli klarinet
Joshua Hyde tenorsax
Elise Jacoberger fagot
Christine Chapman hoorn
Abigail Sanders hoorn
Marco Blaauw trompet
Lucy Humphris trompet
Kevin Toksöz Fairbairn
trombone
Bruce Collings trombone
Maxime Morel tuba
Benjamin Kobler toetsen
Steffen Ahrens elektrische
gitaar
Dirk Rothbrust percussie
Rie Watanabe percussie
Hannah Weirich viool
Sara Cubarsi viool
Axel Porath altviool
Dirk Wietheger cello
Niklas Seidl cello
Florentin Ginot contrabas
Paul Jeukendrup geluid

Verwacht
Lonely Angel
Amsterdam Sinfonietta,
Vineta Sareika, Rick Stotijn
+ Tim Posner
Donderdag
avondserie
Do 9 okt 2025
Grote Zaal
20.15 uur
Een intrigerende mix van barokke en moderne muziek
rond de thema’s worsteling, verlossing en troost. In Vasks
Lonely Angel zweeft een engel boven de wereld die
bedroefd de toestand van de verwoeste aarde aanschouwt.
Een bijna onmerkbare, liefdevolle aanraking van zijn
vleugels brengt troost en heling. De soloviool fungeert als
bovenmenselijke stem van de engel die onvermoeibaar
over de wereld waakt.
Missy Mazzoli benut juist de donkere en ontroerende klank
van de contrabas in Dark with Excessive Bright. De titel van
dit concert voor contrabas en strijkers is ontleend aan het
epische gedicht Paradise Lost van John Milton, dat thema’s
als goed en kwaad, vergeving en verlossing onderzoekt.
Honeggers Tweede symfonie staat in dit concertprogramma
voor een naderende redding. Hoewel dit stuk is geschreven
tijdens de Tweede Wereldoorlog en een donker karakter
heeft, eindigt de symfonie optimistisch en jubelend in een
ontroerende climax, als symbool voor hoop en bevrijding.
Programma: Arthur Honegger Symfonie nr. 2 / Pēteris
Vasks Lonely Angel / Antonio Vivaldi Vedrò con mio diletto /
Concert voor 2 cello’s / Arvo Pärt Cantus in memoriam
Benjamin Britten / Johann Paul von Westhoff Imitazione
delle campane / Missy Mazzoli Dark with Excessive Bright
Rick Stotijn
foto: Fritz Kok
9

Verwacht
Oktober
vr 3 okt / 20.15 uur
Beethoven en Berlioz
Isabelle Faust + Les Siècles
za 4 okt / 14.15 uur
Der Schwanendreher
IJ-Salon
za 4 okt / 20.15 uur
Schumann en Brahms
Dmytro Choni
Kijk Muziek
zo 5 okt
13.30 uur
Cellobende (5+)
Cello Octet Amsterdam
13.30 + 15.30 uur /
Kleine Zaal
De dag dat papa viel (2+)
Oorkaan, Matteo Paggi +
Aviv Noam
zo 5 okt / 20.30 uur /
Bimhuis
Brìghde Chaimbeul
wo 8 + do 9 okt / 20.15 uur
Lonely Angel
Amsterdam Sinfonietta,
Vineta Sareika, Rick Stotijn +
Tim Posner
Flamenco Biënnale
Nederland
Vr 10 t/m zo 12 okt
vr 10 okt
20.15 uur
La Edad de Oro
Israel Galván, María Marín +
Rafael Rodríguez
za 11 okt
09.30 + 11.00 uur /
Kleine Zaal
Bailas Baby (2+)
Israel Galván
20.15 uur
Duende & Hâl
Dani de Morón, Kiya Tabassian,
Rosario la Tremendita +
Mohammad Motamedi
zo 12 okt
15.00 uur / Atriumzaal
Workshop SoundLAB -
Flamenco Special
voor kinderen (7+) met
volwassenen
20.15 uur
Vientos flamencos
David Lagos, Úrsula López
+ Nederlands Blazers
Ensemble
SoundLAB Workshop
Maak je eigen muziek met de
wonderlijkste instrumenten.
Voor kinderen (7+) met
volwassenen in de Atriumzaal
om 13.00 uur op verschillende
zondagen.
muziekgebouw.nl/soundlab
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van de
Wolff van Martijn Padding ter
herinnering aan oprichter van
het Muziekgebouw Jan Wolff
(1941 - 2012).
muziekgebouw.nl/
huilvandewolff
Muziekgebouw 20!
Selectie van concerten
die klinkt als een
prachtige staalkaart.
muziekgebouw.nl/concerten20
10

Foto: Erik van Gurp
Op de hoogte blijven?
Mis geen enkel concert en schrijf je
in voor onze nieuwsbrief! Scan de
QR-code of ga naar muziekgebouw.
nl/nieuwsbrief. Of volg ons via
Facebook, LinkedIn of Instagram.
Dudok aan ‘t IJ
Kom voor of na het concert eten
in Dudok aan ‘t IJ. Reserveren:
020 788 2090 of dudokaanhetij.nl.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heb je
geen toegang meer tot de zaal.
- Zet je mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of
geluidsopnamen in de zaal alleen
met schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl.
Bij de prijs inbegrepen
Reserveringskosten zijn bij de
kaartprijs inbegrepen.
Ook een drankje, tenzij anders
vermeld op je concertkaartje.
Word Vriend
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten.
Word vriend: met jouw steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/wordvriend.
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
druk & printservice
11