Veel ontwikkelingen diagnostiek en therapie longkanker - Bronovo ...

u i t g a v e : j a a r g a n g : n u m m e r :
in d i t n u m m e r :
sep/2010 9 3
• Pre-assessmentpoli Endoscopie
• Liesbreukoperatie onder lokale anesthesie
• Nieuwe rubriek: huisarts centraal
• Verloskundigen en gynaecologen werken samen
• Extra veiligheid bij schildklieroperaties
• Minder straling met nieuwe CT-scanner
14 december 2010: Bronovo organiseert longsymposium voor huisartsen
Veel ontwikkelingen diagnostiek
en therapie longkanker
Longkanker is één van de meest voorkomende soorten
kanker. Wereldwijd krijgen jaarlijks meer dan één miljoen
mensen de ziekte. Hun prognose is niet gunstig, maar er
zijn de laatste jaren wel veel nieuwe gunstige ontwikkelingen.
Voor een kleine groep patiënten is grote vooruitgang
geboekt en in de toekomst is meer positief nieuws te verwachten.
Het symposium over longkanker, dat Bronovo op
dinsdag 14 december organiseert, belicht de nieuwe ontwikkelingen
in diagnostiek en therapie.
‘Voorwaarts maar voorzichtig’ dat is de titel die het symposium,
speciaal bedoeld voor huisartsen, meekrijgt.
Want hoewel de prognose van longkanker slecht blijft,
is er hoop. Er zijn revolutionaire ontwikkelingen op het
gebied van diagnostiek en therapie, die echter niet bij
iedereen bekend zijn. Longarts Roos van der Heijde: “Ik
merkte dat huisartsen het op prijs stellen meer te weten
te komen over de ontwikkelingen op het gebied van
longkanker. Omdat longkanker zoveel voorkomt, heeft
elke huisarts wel een patiënt in zijn praktijk. Die moeten
zij goed kunnen voorlichten. Wij zien het als onze taak
om de huisarts op de hoogte te houden en dat doen we
met dit symposium.”
Diagnostiek
Op het symposium start Van der Heijde met een toelichting
op de diagnostische mogelijkheden, die zijn
Longarts Roos van der Heijde is een van de sprekers op het
symposium: “Wij zien het als onze taak om huisartsen op de hoogte
te houden, zodat zij hun patiënten goed kunnen voorlichten.”
verbeterd dankzij PET­scan, fietsergometrie, patholooganatomisch
onderzoek (met mutatie­analyse) en de
Endoscopic Ultra Sound (EUS) en Endoscopic Bronchus
Longkanker in Nederland
In de afgelopen tien jaar overleden in Nederland 85.000 mensen aan longkanker. Elk jaar zijn er meer dan
10.000 nieuwe gevallen. De vijfjaarsoverleving is vijftien procent (tegenover 64 procent bij andere vormen van
kanker). In Westerse landen is sprake van een toename van het aantal vrouwelijke patiënten en een lichte daling
van het aantal mannen met longkanker.

2
i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
Ultra Sound (EBUS). EUS en EBUS zijn patiëntvriendelijke
manieren om het stadium van longkanker te bepalen,
waarbij de lymfeklieren worden aangeprikt met een in een
scoop ingebouwde puncteernaald, respectievelijk vanuit de
slokdarm en de trachea. “Vrijwel alle nieuwe onderzoeken,
met uitzondering van de
EBUS, voeren we in Bronovo
uit”, vertelt Van der
Heijde.
Behandeling
Op het gebied van therapie
vertelt oncologisch
chirurg Onno Guicherit
samen met een collega
van het MCH over een
nieuwe operatietechniek
waarbij ze een lobectomie
uitvoeren met een
minimaal invasieve bena­
EUS een patiëntvriendelijke manier dering.
om het stadium van longkanker te Radiotherapie is dankzij
bepalen
de zogenoemde stereotactische
bestraling, waarmee
met meer kracht een kleiner gebied bestraald kan worden,
een geschikte therapie voor patiënten die vanwege een
bijkomende aandoening geen operatie kunnen ondergaan.
Radiotherapeut Joost Biesta vertelt erover.
Longarts Berendsen neemt de nieuwe genees middelen
onder loep, waaronder de zogenoemde biologicals.
Pre-assessmentpoli Endoscopie
Ondanks de tijdelijke patiëntenstop bij de (spoed)polikliniek
MDL, kunnen (nieuwe) patiënten voor een endoscopie wel
gewoon naar Bronovo worden verwezen. Nieuwe patiënten
met specifieke MDL-klachten die niet in aanmerking komen
voor een endoscopie, kunt u de komende tijd naar de omliggende
ziekenhuizen verwijzen.
Begin dit jaar is Bronovo gestart met de Pre­assessmentpoli
voor patiënten die worden verwezen voor een endoscopie.
Het doel van de Pre­assessmentpoli is om de zorg voor de
patiënt rond de endoscopie te verbeteren.
De Pre­assessmentpoli wordt iedere woensdag gevoerd
door Max Schrijver (voor zijn pensioen internist in Bronovo,
met als aandachtsgebied gastro­enterologie). Hij beoordeelt
of en op welke termijn endoscopie plaatsvindt en of aanvullend
onderzoek nodig is. Daarnaast geeft hij uitleg en
bereidt hij de patiënt (medisch) voor op het onderzoek; hij
regelt antistolling, beoordeelt bijkomende aandoeningen,
sedatie et cetera. Op dinsdag heeft Schrijver een endoscopieprogramma
waar hij patiënten van de Pre­assessmentpoli
scopieërt.
Van der Heijde: “Een biological is een aansprekend nieuw
type medicatie dat bestaat uit stoffen die meer tumorgericht
zijn. Hierdoor beschadigen de gezonde eigen cellen
veel minder dan bij de conventionele chemotherapie.
Met dit type medicatie behalen we bij tien procent van de
patiënten zeer goede resultaten.” De vraag of een patiënt
in aanmerking komt voor het nieuwe geneesmiddel wordt
beantwoord op DNA­niveau, met behulp van weefselonderzoek.
“Er zijn mensen die al jaren met deze medicijnen
leven, zonder ernstige bijwerkingen.”
Leven met kanker
Juist voor huisartsen zijn ook de psychische aspecten van
het leven met longkanker van belang. Ook daarover is
steeds meer bekend. Psychiater Tineke Vos, die promoveerde
op ontkenning van het ziek zijn bij longkankerpatiënten,
geeft een presentatie. Ze besteedt ook aandacht aan het
feit dat de slaap bij longkankerpatiënten vaak gestoord is.
Tot slot komt oncologieverpleegkundige Margreet Kroon
aan het woord. Zij vertelt over de chemotherapie en
over hoe deze fase van het leven leefbaar gemaakt kan
worden.
Informatie
Het symposium over longkanker vindt plaats op dinsdag
14 december van 17.15 ­ 19.15 uur. Aansluitend
is er een Italiaans buffet. Het symposium is geaccrediteerd.
Aan de toegang zijn geen kosten verbonden.
Het is de bedoeling dat de patiënt zich met het aanvraagformulier
endoscopie aanmeldt bij de afdeling Endoscopie.
Dat kan telefonisch (070 ­ 312 46 88), per mail
( endoscopie@bronovo.nl), per fax (070 ­ 312 45 68) of per
post (Bronovolaan 5, 2597 AX Den Haag).
De MDL­arts beoordeelt de verwijsbrief en stuurt de patiënt
door voor de Pre­assessmentpoli ofwel direct voor een
endoscopie. De patiënt wordt schriftelijk geïnformeerd over
de gemaakte afspraak.
Verder is belangrijk om te weten dat u patiënten met algemene
klachten zoals chronische buikpijn en diarree, een
veranderd defecatiepatroon en patiënten met anemie,
gewoon naar onze algemene polikliniek Interne Geneeskunde
kunt verwijzen voor verdere analyse.
Patiënten met acute ileus­/obstructieverschijnselen kunnen
uiteraard terecht op de Spoedeisende Hulp van Bronovo
voor chirurgische beoordeling.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de afdeling
Endoscopie, telefoon: 070 - 312 46 88.

Lokale anesthesie goede
keuze bij liesbreukoperatie
Patiënten die in Bronovo aan een liesbreuk geopereerd worden, kunnen kiezen tussen lokale anesthesie, een ruggenprik of
volledige narcose. Lokale anesthesie heeft veel voordelen: het is patiëntvriendelijk, veilig en goedkoop.
“Eigenlijk is het ongelofelijk dat in Nederland nog steeds
zo’n vijftig procent van de liesbreuken onder algehele narcose
wordt behandeld”, vindt chirurg Harm Smeets. Dat
percentage komt althans naar voren in het proefschrift van
Harm Smeets (midden) voert al enkele jaren operaties aan de lies uit met een lokale verdoving
Ruben van Veen uit 2008. Slechts zeven op de honderd
operaties werden toen uitgevoerd onder lokale verdoving,
terwijl dat voor de patiënt het meest gunstig is.
Smeets voert al enkele jaren operaties aan de lies uit onder
lokale verdoving. De techniek daarvoor wordt al sinds de
jaren zestig in Amerika gebruikt. “Het is gek dat het zo lang
duurt voordat het ingeburgerd is. Waarschijnlijk is het voor
veel chirurgen een kwestie van een gewoonte doorbreken”,
denkt Smeets. “De verdovingstechniek moet je leren, maar
is niet ingewikkeld.”
Lichtenstein
Liesbreuken worden behandeld volgens de Lichtensteinmethode
waarbij de chirurg een kunststofmatje inbrengt
om de buikwand te verstevigen. Wat betreft de anesthesie
krijgen patiënten in Bronovo een keuze voorgelegd. Harm
Smeets: “We lichten de voor­ en nadelen van de verschillende
verdovingsmethoden toe. Als er geen bijzondere
omstandigheden zijn, is de keuze aan de patiënt.”
De voordelen van lokale anesthesie zijn talrijk. Het is een
veilige methode omdat het, anders dan een algehele narcose
of ruggenprik, het hart en de longen niet belast. Vooral
voor ouderen is dat een zwaarwegend voordeel. “Dan
adviseren we deze optie sterk”, aldus Smeets. Daar komt bij
dat de meest voorkomende
complicatie bij een liesbreukoperatie,urineretentie,
bij lokale anesthesie veel
minder voorkomt. Smeets:
“Waarschijnlijk komt dat
doordat een lokale verdoving
de blaas niet uitschakelt
en de anesthesist geen
extra vocht hoeft toe te dienen.”
Bij urineretentie krijgt
de patiënt een katheter en
moet hij meestal langer in
het ziekenhuis blijven. Dat
is een tegenvaller voor de
patiënt. Daarnaast brengt
dit meerkosten voor het ziekenhuis
met zich mee.
Smeets: “Mijn ervaring is
dat patiënten erg snel herstellen
van deze operatie
onder lokale anesthesie.
Omdat de lokale pijnstilling
nog even doorwerkt, is de
patiënt vrijwel direct na de
operatie weer op de been.
Lichtenstein, de naamgever van de methode waarmee de
liesbreuk wordt gerepareerd, staat erom bekend dat hij zijn
Amerikaanse patiënten vanaf de operatietafel zelf liet teruglopen
naar hun bed!”
Negentig procent
Van de patiënten die de keuze krijgen voorgelegd, kiest
in Bronovo zo’n negentig procent voor lokale anesthesie.
Zijn er contra­indicaties? “In principe kan het bij iedereen”,
zegt Smeets. “Alleen als iemand panisch is voor injecties
– voor een lokale verdoving zijn een aantal prikken nodig –
of als de chirurg een lastige operatie verwacht, raden we
het niet aan.” Dat laatste is het geval bij patiënten met veel
overgewicht of littekenweefsel omdat ze vaker aan een liesbreuk
zijn behandeld.
Kijkoperaties kunnen alleen onder algehele anesthesie worden
uitgevoerd omdat daarvoor de buik opgeblazen moet
worden. Bronovo voert bij liesbreuken geen kijkoperaties
uit.
3

4
i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
Huisarts centraal
‘Grijp bij onduidelijkheid de telefoon’
Naam: Eduard Op ’t Landt
Locatie praktijk: Middelweg, Wassenaar
In deze nieuwe rubriek staat steeds een huisarts centraal.
We vragen hem of haar naar praktijk, inspiratie en de
samenwerking met Bronovo.
Kunt u uw praktijk karakteriseren?
Dit is een echte dorpspraktijk, gemêleerd, met vrij veel
expats en, zoals in Wassenaar gebruikelijk, veel vitale
75­plussers.
Wat is het mooiste aan uw vak?
Iets voor anderen kunnen doen en betekenen, somatisch en
psychisch; met een lach en een traan. Het is mooi om tot
op zekere hoogte ook raadsman te kunnen zijn.
Waar loopt u tegenaan in uw praktijk of in de huidige
gezondheidszorg?
De administratieve regelzucht. Het stoort me te pas en te
onpas prestatie­indicatoren en andere cijfers te moeten uitdraaien.
De verzekeraars hebben te veel macht, geschraagd
door een merkwaardige bemoeienis van de NMA.
Hoe is uw contact en samenwerking met Bronovo?
Mijn lijn met de specialisten is kort. Ze zijn bereid patiënten
snel te zien en zonodig mee te denken. Fantastisch is
de kwartaaloproepservice van het laboratorium, de arts­ en
patiëntvriendelijke houding op de röntgenafdeling en de
steun van onder andere de mammacare­verpleegkundigen.
De patiënt moet centraal staan, niet de verpleging.
Helaas hoor ik van patiënten dat er bij de verpleging op
de afdeling soms nog dingen beter kunnen. De communicatie
tussen specialisten en verpleging verloopt niet altijd
optimaal. Daarnaast zie ik als mogelijke verbetering bijvoorbeeld
een waarschuwingssysteem bij het bed met een
mogelijkheid tot mondeling contact, dat voorkomt dat de
verpleging on nodig veel heen en weer moet lopen. Dan
blijft er meer tijd over voor de patiënt.
Wat vindt u in het algemeen belangrijk in de relatie tussen
eerste en tweede lijn?
Wederzijds vertrouwen en weten van elkaars expertise.
Voorop staat een open communicatie, waarbij je elkaar niet
onnodig afvalt, maar wel eerlijk bent. Stuur bij onduidelijkheid
of kritiek liever geen email, maar grijp de telefoon.
Even voorstellen…
Marieke van Kruijssen, kinderarts
Marieke van Kruijssen
Sinds 1 april werkt Marieke van Kruijssen als kinderarts
in Bronovo. Ze heeft veel ervaring met spoedeisende kindergeneeskunde
en zet zich inmiddels actief in op onze
Spoedeisende Hulp. “De patiëntenpopulatie in Bronovo
spreekt me aan.”
“Geboren en opgegroeid in Scheveningen voel ik me
erg thuis in Den Haag. Tijdens mijn opleiding heb ik als
co­assistent al kennisgemaakt met Bronovo, op de afdeling
Gynaecologie en verloskunde. De sfeer en patiëntenpopulatie
spreken mij erg aan.” Van Kruijssen is
opgeleid in Leiden en Den Haag en heeft de afgelopen
tweeënhalf jaar in het JKZ gewerkt. Daar legde ze zich
toe op de spoedeisende kindergeneeskunde, obesitas,
kindermishandeling en astma.
Inmiddels woont Van Kruijssen met haar man en twee
kinderen in de Haagse Vogelwijk. “Ik ben erg gemotiveerd
om samen met mijn collega’s de verzelfstandiging
van de kindergeneeskunde in Bronovo tot een succes te
maken. Ik zie uit naar een plezierige samenwerking.”

Kwaliteitsindicatoren maken zorg transparant
Bronovo staat bekend als kwaliteitsziekenhuis. Kwaliteit is voor velen echter nog een abstract begrip. Kwaliteitsindicatoren
zijn een hulpmiddel om kwaliteit concreet en meetbaar te maken. In de gezondheidszorg spelen ze een steeds belangrijkere
rol. Voor Bronovo biedt dat kansen.
Speerpunt van het demissionaire kabinet was de transparantie
in de zorg: minister Klink vindt dat kwaliteit van zorg
zichtbaar gemaakt moet worden. Voorwaarde hiervoor is
de beschikbaarheid van vergelijkbare en betrouwbare informatie.
Die informatie is er steeds meer. Voor Bronovo is dit
een kans om vorm en inhoud te
geven aan haar strategische doel:
zich onderscheiden op kwaliteit.
Daarnaast bieden indicatoren kansen
voor verbetering. Zo wordt
iedere patiënt nu bij opname in
de kliniek gescreend op het risico
op ondervoeding.
Het transparant maken van zorg
is voor ziekenhuizen een verplichting.
De Inspectie voor de
Gezondheidszorg heeft een basisset
van 21 indicatoren opgesteld,
op ziekenhuis­ of aandoeningsniveau,
die dient als hulpmiddel
voor preventief toezicht. De aanlevering
van deze indicatoren is
wettelijk verplicht.
Over 2009 heeft Bronovo ook cijfers
aangeleverd voor indicatoren
van Zichtbare Zorg, verzekeraars,
patiënten­ en consumentenorga nisaties,
het Veiligheidsprogramma
en schadeverzekeraar MediRisk.
Zichtbare Zorg
De indicatoren voor Zichtbare
Zorg zijn ook wettelijk verplicht en worden gefaseerd ingevoerd.
Over het jaar 2009 zijn 23 indicatoren uitgevraagd,
in 2010 zal dit aantal meer dan verdubbelen. Zichtbare Zorg
is een samenwerkingsverband van acht partijen (NVZ, NFU,
Orde van Medisch Specialisten, NPCF, Zorgverzekeraars
Nederland, Consumentenbond, IGZ, V&VN). Zichtbare Zorg
wil ziekenhuizen stuurinformatie aanreiken, patiënten keuzeinformatie
bieden, verzekeraars inkoopinformatie verstrekken
en de Inspectie toezichtinformatie geven om het overheidsbeleid
te kunnen beoordelen. Zichtbare Zorg vraagt bijvoorbeeld
naar het aantal operaties dat een specia list uitvoert, de
wijze waarop voorlichting wordt gegeven aan patiënten, de
snelheid van behandeling, de aanwezigheid van gespecialiseerde
verpleegkundigen et cetera.
Rangorde
De kwaliteitsindicatoren van de Inspectie voor de Gezondheidszorg
zijn voor iedereen inzichtelijk via www.ziekenhuizentransparant.nl.
Ook in het jaardocument van Bronovo
zijn veel indicatoren terug te vinden. Een aantal indicatoren
wordt jaarlijks in de AD Ziekenhuizen Top 100 gepubliceerd
met daarbij een rangorde onder de ziekenhuizen. Bro novo
behaalde in 2008 een dertigste plaats. In 2009 zakten
we naar de 58ste plaats en in 2010 staan we op de 41ste
plaats. Verbeterpunten liggen – nog steeds – op het gebied
van automatisering. We verwachten
dat Bronovo aanzienlijk stijgt
op de lijst zodra ons Elektronisch
Patiëntendossier Soarian geïmplementeerd
is.
Een kanttekening bij de AD Top
100 is dat de verschillen tussen
ziekenhuizen steeds kleiner worden.
Daardoor kan het verschil
tussen een 20ste of een 40ste
plaats afhangen van het resultaat
op slechts één indicator.
Kwaliteit belonen
Ook verzekeraars verlangen steeds
meer inzicht in kwaliteitsindicatoren.
De onderhandelingen
voor het (vrije) B­segment starten
tegenwoordig met gesprekken
over kwaliteitsindicatoren. Mede
op basis daarvan bepalen verzekeraars
hun prijs. Hierbij wordt niet
alleen gevraagd naar toegangstijden,
maar ook bijvoorbeeld
naar de groepsgerichte behandeling
voor heup­ en kniepatiënten
of het aantal dagen dat bij één
patiënt tussen twee staaroperaties heeft gezeten.
Bronovo is in het bezit van een aantal MenzisTopzorgcontracten.
Hiermee beloont Menzis de kwaliteit van een
aantal behandelingen uit het B­segment: verzekerden van
Menzis worden primair doorverwezen naar ziekenhuizen
met een TopZorg­predikaat en de ziekenhuizen krijgen een
hogere prijs voor deze DBC’s.
Patiëntenverenigingen verstrekken op basis van kwaliteitsindicatoren
keurmerken. Zo ontving Bronovo een vaatkeurmerk
en lintjes voor haar zorg voor borstkankerpatiënten
(www.borstkankermonitor.nl) en de behandeling van coloncarcinoom
(www.nfk.nl). Deze patiëntenwijzers ondersteunen
patiënten in hun keuze voor een ziekenhuis.
Steeds beter
Bronovo juicht de aandacht voor kwaliteit en kwaliteitsindicatoren
toe. Het is voor ons een kans om inzicht te geven
in de kwaliteit van de geleverde zorg en een kans om die
zorg dankzij betrouwbare metingen voortdurend te verbeteren.
5

6
i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
Bronovo’s verloskundigen en gynaecologen werken nauw samen
Vloeiende lijn tussen eerste- en
tweedelijns verloskundige zorg
De verloskundige zorg in Nederland staat de laatste jaren
geregeld onder vuur. De zuigelingensterfte lijkt hoger dan in
vergelijkbare landen, de thuisbevalling is misschien niet zo
veilig als gedacht en de samenwerking tussen verloskundigen
en gynaecologen zou beter kunnen. Bronovo kent naast
de vakgroep Gynaecologie een zelfstandige verloskundigenpraktijk.
Hoe zorgen zij ervoor dat de zorg optimaal is?
Gynaecoloog Kim Boers (l.) en Tanja Beekman, unithoofd
Verloskundigenpraktijk: “Het is ónze patiënt.”
Het contact tussen gynaecologen en verloskundigen, die
elkaar dagelijks op de verloskamers zien, is hecht. Tanja
Beekman, verloskundige en unithoofd: “We maken gebruik
van elkaars expertise. Als verloskundigen verwijzen we alle
zwangeren die risico lopen door, daarvoor zijn heel duidelijke
protocollen. Het is daarbij prettig dat we de gynaecologen
goed kennen.” En ook de gynaecologen doen wel
eens een beroep op de verloskundigen. Kim Boers, gynaecoloog:
“Bijvoorbeeld na de bevalling, als we inschatten
dat er psychosociale risico’s zijn. Een verloskundige kan
makkelijker bij een patiënt thuis op bezoek gaan.”
Multidisciplinair overleg
In 2008 stelde minister Klink een Stuurgroep Zwangerschap
en geboorte in, die begin 2010 een advies uitbracht om de
zorg rond zwangerschap en geboorte te verbeteren en de
perinatale sterfte terug te dringen. Het rapport gaat onder
meer in op de samenwerking tussen verloskundigen en
gynaecologen en adviseert dat iedere zwangere regelmatig
in een multidisciplinair overleg wordt besproken. “Dát is
voorlopig niet haalbaar”, zegt Boers. “En het is niet nodig”,
vindt Beekman. “Je zou er onze beroepsgroep mee tekort
doen.” Bronovo garandeert echter optimale zorg doordat
alle opgenomen zwangeren en alle probleemzwangerschappen
één keer per week in het perinatologie­overleg besproken
worden. Daarbij zijn zowel een gynaecoloog en verloskundige
als een kinderarts en zo nodig andere specialisten,
zoals een psychiater, aanwezig.
De gynaecologen van Bronovo hebben ook een goede
samenwerking met de verloskundigen van buiten, bijvoorbeeld
in het verloskundig samenwerkingsverband.
Territoriumdrift
In Bronovo krijgen alle zwangeren die door een gynaecoloog
begeleid worden, een extra echo in de 32ste week van
de zwangerschap, onder meer om de groei te controleren.
Boers zet echter vraagtekens bij de geluiden dat verloskundigen
risico’s als een groeiachterstand niet voldoende
opsporen. “Uit onderzoek van prof. Simone Buitendijk
en Birgit van der Goes blijkt juist dat de risicoselectie wél
goed is. De groei is nu eenmaal lastig te schatten, ook
in de tweede lijn. Ik vind het veel belangrijker dat er een
Verloskundigenpraktijk en expats
Sinds begin dit jaar bestaat de Verloskundigenpraktijk
Bronovo uit twee teams. Zo krijgen zwangere vrouwen
vaker dezelfde verloskundige te zien. Dat past in
het beleid dat zoveel mogelijk dezelfde verloskundigen
een zwangerschap begeleiden, zodat zij het dossier
goed kennen.
Alle vrouwen die begeleid worden door de
Verloskundigen praktijk Bronovo, bevallen in het ziekenhuis.
Beekman: “We hebben veel expats in de
praktijk. Juist zij vinden dat prettig: de zekerheid dat
ze in het ziekenhuis bevallen en de nabijheid van
een gynaecoloog maakt het voor hen makkelijker het
gezondheidssysteem met een eerste lijn in Nederland
te accep teren.”
Voor alle vrouwen is het prettig dat ze erop kunnen
rekenen dat ze op het moment van de bevalling in
Bronovo terechtkunnen. Beekman: “Daarbij kunnen
wij de vrouw zo tijdens de hele bevalling blijven
begeleiden, omdat we niet van het ene adres naar het
andere hoeven.”
De praktijk is in augustus verhuisd naar het nieuwe
gebouw Hubertusduin (zie pag. 11 in dit bulletin).

vloeiende overgang is tussen eerste en tweede lijn; dat verloskundigen
aan de bel durven trekken zonder de angst dat
hun patiënt wordt ‘afgepakt’.” In Bronovo lukt dat. “Het
is ‘onze’ patiënt”, zegt Beekman. “Eerste en tweede lijn
accepteren elkaar en er is geen territoriumdrift. Daardoor
kunnen we altijd snel zorg leveren.”
Over tijd
De discussie over de relatief hoge babysterfte in Nederland
heeft er in Bronovo wel toe geleid dat er soms eerder
wordt ingegrepen als de uitgerekende datum voor een
bevalling verstreken is. De gynaecoloog ziet de zwangere
uit de eerste lijn standaard met 41 weken en drie dagen
voor een consult, terwijl vroeger tot 41 weken en 6 dagen
werd gewacht. Boers: “De literatuur is niet eenduidig over
de vraag of inleiden voor 42 weken goed is of niet en
verder onderzoek is nodig. Maar tegenwoordig bekijken
we die mogelijkheid wel en heeft de vrouw daarbij ook
inspraak.”
Voor veel adviezen van de stuurgroep is veel geld nodig.
Het kost wat om continu een OK­team, anesthesist, kinderarts
en gynaecoloog in huis te hebben. Bovendien is van
veel adviezen nog niet bewezen dat ze echt werken. “Goed
onderzoek is dus nodig!” benadrukt Boers.
Even voorstellen…
Igor Cordia, uroloog
Uroloog Igor Cordia werkt sinds begin april in Bronovo. Hij
gaat de laparoscopie binnen de urologie in Bronovo opzetten.
In dit stukje vertelt hij over zijn plannen. “De voordelen
voor patiënten zijn aanzienlijk.”
“De minimaal invasieve chirurgie
is in opkomst. Als uroloog word je
daarin vanaf het begin van de opleiding
getraind. De endoscopie is een
belangrijk onderdeel van ons vak
geworden. Naast de endoscopische
blaastumor­ en prostaatverwijdering
worden in Bronovo al geruime tijd
kijkoperaties in de urineleider en
nier gedaan. De vakgroep Urologie
wil nu starten met de laparoscopie.
In een samenwerkingsproject met
de urologen van het Sint Franciscus
Ziekenhuis in Rotterdam wordt de
laparoscopische nierchirurgie binnen
ons ziekenhuis verder uitgebouwd.
De voordelen voor patiën­ Igor Cordia
ten bij deze ingrepen zijn aanzienlijk.
Ze hebben minder pijn, herstellen sneller en kunnen
sneller naar huis.
Daarnaast willen we met de afdeling Nucleaire geneeskunde
een nieuwe techniek introduceren om uitzaaiingen naar
Een verbetering is dat de kinderartsen ook in de avond en
nacht tegenwoordig exclusief aan Bronovo verbonden zijn
en niet meer in regionale diensten meedraaien. Daardoor
is er altijd direct een vertrouwde kinderarts beschikbaar,
bijvoorbeeld bij een keizersnede. Ook 24 uur per dag
drempelloze toegang tot pijnbehandeling, zoals in het rapport
van de stuurgroep wordt aanbevolen, is in Bronovo al
langer gewaarborgd.
Preconceptiezorg
Boers wijst tot slot op het belang van zorg en voorlichting
vóór de conceptie. “Een gynaecoloog ziet vrouwen pas
als ze al zwanger zijn. Maar juist voor de bevruchting is
nog veel te winnen. Daarom biedt Verloskundigenpraktijk
Bro novo het preconceptie­ of kinderwensspreekuur aan.”
Ook huisartsen hebben hier een belangrijke taak, bijvoorbeeld
door een gezondheidsadvies te geven en te wijzen
op de risico’s van roken, overgewicht en blootstelling
aan kinderziektes. Daarnaast kan hij sociale of psychische
problemen signaleren die een gezonde zwangerschap en
kraamtijd in de weg staan. “Leg een folder neer”, adviseert
Beekman. “En breng het onderwerp eens ter sprake als een
vrouw op het spreekuur komt.”
lymfeklieren bij patiënten met prostaatkanker te ontdekken,
de sentinel node procedure. Hierbij wordt een stof in de
prostaat gespoten, die vervolgens door schildwachterklieren
in het bekken wordt opgenomen. Deze stof kan met
een PET/CT­scan zichtbaar gemaakt
worden. De schildwachterklieren
worden selectief laparoscopisch
verwijderd. Met de sentinel node
procedure kunnen we een goede
inschatting maken van de uitgebreidheid
van de ziekte. Vervolgens
kunnen we de behandeling van de
ziekte hierop aanpassen.”
Opleiding
Cordia studeerde geneeskunde in
Groningen, waarna hij bijna twee
jaar op de intensive care in het VU
Medisch Centrum in Amsterdam
werkte. Zijn specialisatie tot uroloog
deed hij deels in het academisch
ziekenhuis in Keulen, waar
hij promoveerde op het onderwerp
chemotherapie bij prostaatkanker. In het St. Josef ziekenhuis
in Krefeld kwam hij in aanraking met de laparoscopie.
Aansluitend volgde hij een fellowship ‘oncologische urologie’
in het NKI/AvL te Amsterdam.
7

8
i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
Minder kans op beschadiging van de stembanden
Nieuwe apparatuur maakt
schildklieroperatie nog veiliger
Sinds kort wordt in Bronovo speciale apparatuur ingezet die
het risico op een complicatie bij schildklieroperaties verder
verkleint. De apparatuur helpt de chirurg bepaalde zenuwen
in het complexe hoofd-halsgebied te lokaliseren. Chirurg Jisk
Heslinga: “Ik pleit ervoor de techniek op te nemen in een
landelijke behandelrichtlijn voor schildklieroperaties.”
Chirurg Jisk Heslinga
“Ze zeggen dat u het leuk vindt”, hoort Heslinga regelmatig
van patiënten. En dat klopt wel, de schildklier is
een hobby geworden. In de loop der jaren heeft Heslinga,
die zich verder toelegt op oncologische chirurgie, zich
ontwikkeld tot specialist op het gebied van schildklier­ en
bijschildklieroperaties. Hij voert er zo’n veertig per jaar uit,
wat veel is in vergelijking met het gemiddelde in vergelijkbare
ziekenhuizen. Zijn expertise wordt regelmatig door
collega’s ingeroepen.
Tegenwoordig maakt Heslinga bij de operatie gebruik
van een techniek waarmee hij de zenuw die de stemband
bedient eenvoudiger kan opsporen. Een operatie aan de
schildklier brengt een risico op stemverlies (heesheid) of
stemvervorming met zich mee, omdat de flinterdunne,
vaak moeilijk te herkennen zenuw die de stembanden
bedient (de nervus recurrens) vlak onder de schildklier
loopt. Dit risico is 0,5 procent bij een eerste operatie,
maar loopt – door de vorming van littekenweefsel – op tot
10 procent bij een tweede halsoperatie. “Het risico is hoog
genoeg om de indicatie goed af te wegen”, aldus Heslinga.
“Want al is het stemverlies vaak van voorbijgaande aard,
het kan een grote verandering in iemands leven betekenen.
En schildklieraandoeningen zijn meestal goedaardig.” Door
het monitoren van de stembandzenuw neemt het risico op
uitval sterk af.
Stroomstootje
De apparatuur bestaat uit een pen met een naald die de
zenuw met een miniem stroompje prikkelt. Die prikkeling
wordt geregistreerd op een beeldscherm. “Als de curve
uitslaat, weet je honderd procent zeker dat je de zenuw
gevonden hebt. Dan is het gemakkelijker om er uit de
buurt te blijven.”
Echt nieuw is de techniek niet. Een KNO­arts in Bronovo
gebruikt het om de aangezichtszenuw te monitoren bij
operaties aan de speekselklieren. Bij schildklieroperaties
(altijd onder volledige narcose) wordt gebruikgemaakt van
een speciale beademingstube die reageert op het stroomstootje
dat de chirurg toedient op de zenuw. De stembanden
(eigenlijk de kleine spieren ervan) lopen immers langs
de tube in de luchtpijp van de patiënt.
Het is belangrijk dat de chirurg én de anesthesist, die de
tube inbrengt, ervaring opdoen en alles op de juiste manier
aansluiten. Alleen dan kan de chirurg erop vertrouwen dat
de apparatuur hem de juiste informatie verschaft. Omdat
Heslinga de techniek niet alleen bij de risicovolle tweede
operaties, maar standaard inzet, is die ervaring snel opgebouwd.
De werking van de apparatuur is getest en geaccepteerd.
Onder meer in Duitsland is al uitgebreid onderzoek
gedaan.
Veilig opereren
Het monitoren van zenuwen maakt de operatie iets duurder,
onder meer omdat er speciale beademingstubes moe­
“Als de curve uitslaat, weet je dat je de zenuw gevonden hebt.”

ten worden aangeschaft. Dat zijn kosten die niet doorberekend
worden aan de verzekeraar. Toch pleit Heslinga ervoor
de techniek bij alle schildklieroperaties in te zetten. In de
meeste ziekenhuizen gebeurt dat nog niet. Heslinga: “Er is
nog aarzeling in Nederland. Maar ik vind dat het onderdeel
moet worden van een landelijke behandelrichtlijn. Veiligheid
gaat voor alles. We vinden het vanzelfsprekend dat we
op de OK voorafgaand aan iedere operatie controlevragen
stellen en een zogeheten time out nemen om te controleren
of alles klopt en of alle spullen klaarliggen en functioneren.
Het monitoren van de zenuwen past in dat rijtje maatregelen:
het komt de patiëntveiligheid ten goede.” Daar komt
bij dat de techniek de operatieduur bekort, omdat je vaak
eerder en met zekerheid kunt vaststellen waar de zenuw
loopt. Het hoofd­halsgebied is zeer complex en de anatomische
variatie rondom de schildklier is groot. Soms heb
je wel een kwartier nodig om te bepalen hoe je de ingreep
het best kunt voortzetten.” De anatomische variatie in het hoofd-halsgebied is groot
Even voorstellen…
Frouke Lamers en Susan Langerak, cardiologen
Sinds mei 2010 hebben cardiologen Frouke Lamers en Susan Langerak een duobaan in Bronovo. Eerder werkten ze als chef
de clinique in ons ziekenhuis. Lamers en Langerak volgen Meredith Sedney op en hebben als aandachtsgebieden beeldvorming
en de pacemaker.
Lamers en Langerak zijn beiden opgeleid in het LUMC en
leerden elkaar tijdens de opleiding kennen in het Rijnland
Ziekenhuis. Naast goede collega’s zijn ze goede vrienden
geworden. “Tijdens mijn studie Geneeskunde wist ik al snel
dat ik cardioloog wilde worden”,
zegt Langerak. “Het is
een dynamisch specialisme
dat me gelegenheid biedt
om lekker te puzzelen maar
ook om veel diagnostiek
en behandelingen zelf te
verrichten.” In 2002 promoveerde
Langerak op haar
proefschrift Magnetic resonance
imaging in coronary
artery bypass graft. Lamers
begon na haar studie
Geneeskunde aan een artsassistentschap
algemene
interne geneeskunde, in
Bronovo. “Daar ontstond
mijn enthousiasme voor de
cardiologie. Gelukkig kon
ik vlot met de opleiding starten en zelfs mijn vooropleiding
direct continueren in Bronovo, onder leiding van Jan van ‘t
Wout. In deze drie jaar heb ik het ziekenhuis en in het bijzonder
de zeer prettige werksfeer goed leren kennen.”
Beide cardiologen richten zich op de niet­invasieve beeld­
vorming: de echografie van het hart, een belangrijk aandachtsgebied
van Bronovo. Sedney leidde ze daarnaast op
in alles wat te maken heeft met het implanteren van pacemakers.
“We willen het toepassen van de biventriculaire
pacemaker, een pacemaker
die gebruikt wordt bij hartfalen,
in Bronovo verder
uitbreiden. De kwaliteit van
leven van patiënten kan
daarmee sterk toenemen.”
Duobaan
Al tijdens de opleiding ontstond
het plan voor een
duobaan. Langerak: “Voor
ons is het dé manier om
het overbezette bestaan van
een specialist te combineren
met een druk gezinsleven.
We zijn heel blij dat de
Frouke Lamers en Susan Langerak: “De basis voor onze samenwerking vakgroep Cardiologie, en in
werd gelegd tijdens een ECG-cursus in Nice een paar jaar geleden.” tweede instantie de andere
specialisten en het ziekenhuis
zelf, deze innovatieve constructie met ons aan wilden
gaan!” Lamers en Langerak overleggen veel door de telefoon
en hebben zoveel mogelijk hun eigen patiënten. “We
zijn zeer gemotiveerd om van deze duobaan een succes te
maken en tot nu toe werkt het uitstekend.”
9

10
i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
Koning neemt afscheid
KNO-artsen Hubert Spoelstra, Marciano Ferrier (l.) en Klaas Wiggers (r.) hebben donderdag 24 juni een prijs uitgereikt aan anesthesist Rob de
Lind van Wijngaarden. Hij kreeg de prijs omdat hij excelleerde in het geven van narcose aan kinderen die hun neus- en keelamandelen lieten
verwijderen. Bij deze operatie is naast de techniek van de narcose, de samenwerking tussen de operateur en anesthesist van essentieel belang.
De kunstenaar beeldt die samenwerking uit en het opschrift zegt voldoende: Koning van het sluderen!
Dit jaar nam Rob de Lind van Wijngaarden afscheid van Bronovo.
Openingstijden laboratorium bloedprikken
Locatie Adres Tijden
Bronovo, polikliniek Bloedafname,
2e etage
Bronovolaan 5, Den Haag
elke werkdag 7.30 ­ 16.00 uur en op dinsdag tot 20.30 uur
zaterdag 8.00 ­ 11.00 uur
Gezondheidscentrum Wassenaar Rijksstraatweg 324, Wassenaar elke werkdag 8.00 ­ 11.00 uur
Apotheek Wassenaar­Zuid Rijksstraatweg 703, Wassenaar dinsdag en vrijdag 9.30 ­ 10.30 uur
Huize Deo Gratias,
ingang Nieuwe Parkfysio
Nieuwe Parklaan 85, Scheveningen
woensdag 14.00 ­ 15.00 uur
Verpleeghuis Mechropa Scheveningseweg 96, Scheveningen maandag en donderdag
9.45 ­ 10.00 uur
Verzorgingshuis Het Uiterjoon Vissershavenstraat 277,
Scheveningen
maandag 9.30 ­ 10.15 uur
woensdag en donderdag 8.45 ­ 9.30 uur
Huisartsenpraktijk Scheveningen Prins Willemstraat 20, Scheveningen maandag en donderdag 8.15 ­ 9.15 uur
Huisartsenpraktijk Duindorp Tesselseplein 6, Scheveningen dinsdag 8.30 ­ 9.30 uur
Buurthuis Het Klokhuis Celebesstraat 4, Den Haag dinsdag 10.00 ­ 11.00 uur
woensdag en vrijdag 8.15 ­ 9.15 uur
Gezondheidscentrum Frankenslag Frankenslag 160, Den Haag maandag en donderdag 10.00 ­ 11.00 uur
dinsdag, woensdag en vrijdag 8.15 ­ 10.00 uur
Medisch Centrum Loudon Loudonstraat 118, Den Haag elke werkdag 08.00 ­ 10.30 uur
Huisartsengroep Savalle Savallelaan 2, Voorburg maandag, woensdag en vrijdag
08.00 ­ 10.00 uur

Nieuws over ZorgDomein
In de eerste twee kwartalen van 2010 werd in de regio
door 310 aangesloten huisartsen 33.374 maal met ZorgDomein
verwezen naar Bronovo, HagaZiekenhuis en MCH (zie
het staafdiagram). Het grafiekje toont het aantal verwijzingen
in de regio vanaf 2006 per kwartaal voor de genoemde
ziekenhuizen.
Aantal verwijzingen regio Haaglanden
per kwartaal 2010 S=33.473
18000
16000
14000
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
16447
Q1
17026
Q2 Q3 Q4
Hubertusduin is open
Inmiddels hebben de Verloskundigenpraktijk Bronovo, het
Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde en de vakgroep
Medische Psychologie hun intrek genomen in de nieuwe
ruimtes op de begane grond van Hubertusduin. De polikliniek
Oogheelkunde is verhuisd naar de -1 verdieping van
Hubertusduin.
De Verloskundigenpraktijk is te vinden aan de kerkzijde
van het gebouw. De nieuwe locatie biedt cliënten meer
ruimte en privacy. Het telefoonnummer is niet gewijzigd:
070 ­ 312 46 57 op werkdagen van 08.30 ­ 12.30 uur en
van 13.30 ­ 16.30 uur.
De polikliniek van de vakgroep Medische Psychologie is
bereikbaar via de hoofdingang van Hubertusduin. De psychologen
blijven klinisch en poliklinisch werken voor Bronovo
en zijn alleen in consult te vragen door de medisch
specialisten van ons ziekenhuis. Het telefoonnummer van
het secretariaat blijft 070 ­ 312 45 20.
Ook het telefoonnummer van het Behandeladviescentrum
Ouderengeneeskunde verandert niet: 070 ­ 312 53 86.
Patiënten kunnen zich telefonisch aanmelden na verwijzing
van hun huisarts of specialist, of zelf een afspraak maken.
De polikliniek Oogheelkunde op de ­1 verdieping is te
bereiken via de lift of trap direct naast de hoofdingang van
Hubertusduin. Op de nieuwe locatie is een moderne poli
Volgens de planning lopen de verwijzingen met Zorg­
Domein vanaf oktober 2010 via het Regionale Schakelpunt.
In Bronovo zijn de verwijsafspraken voor eerstelijns aanvraag
van endoscopieën aangepast (zie pag. 2).
Jan Berssenbrugge, coördinator huisartsen Bronovo
Regionale verwijzingen ZorgDomein per kwartaal
20.000
18.000
16.000
14.000
12.000
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
16.447
13.076
11.042
6.821
17.026
12.710
12.357
7.617
2.278 2.335
13.070
11.424
Hubertusduin huisvest diverse afdelingen van Bronovo én
Gezondheidscentrum Hubertusduin
gerealiseerd met een eigen behandelkamer. De polikliniek
Oogheelkunde is nog steeds bereikbaar via telefoonnummer:
070 ­ 312 44 42.
In oktober verhuist Capri­Bronovo Hartrevalidatie naar de
­1 verdieping van Hubertusduin.
7.804
3.095
14.494
13.024
8.956
4.530
1e kwrt 2e kwrt 3e kwrt 4e kwrt
2006
2007
2008
2009
2010
11

12
i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
Even voorstellen…
Dr. Dirk Kaandorp, radioloog
Sinds 1 januari is dr. Dirk Kaandorp als zevende radioloog
verbonden aan Bronovo. Hij heeft zich gespecialiseerd in
radiologisch onderzoek van hart en bloedvaten. “Uitzoeken
wat de oorzaak van de klachten is, vind ik het leukste van
het vak.”
Radioloog Dirk Kaandorp naast de nieuwe CT-scanner
Nieuwe CT-scanner geeft
aanzienlijke dosisreductie
Bronovo beschikt sinds mei over een nieuwe CT-scanner.
Deze scanner is naast het reguliere werk ook bijzonder
geschikt voor het in beeld brengen van hart en (coronair)
vaten.
De nieuwe scanner beschikt over twee buizen die de röntgenstraling
verzenden. Daardoor is het mogelijk niet alleen
de anatomie en pathologie te beoordelen maar ook de
samenstelling van wat je ziet te achterhalen. Bij een niersteen
kun je bijvoorbeeld niet alleen zien hoe groot die is,
maar ook of hij bestaat uit urinezuur of voornamelijk uit calcium.
“Dat is belangrijke informatie”, aldus Kaandorp. “De
behandeling is namelijk afhankelijk van de samenstelling van
de steen.” De nieuwe scanner is ook bijzonder geschikt voor
het in beeld brengen van hart en bloedvaten en het maken
van snelle opnamen van thorax en abdomen, waardoor er
veel minder bewegingsartefacten zijn. Door het ontwerp
kunnen ook dikkere patiënten erin plaatsnemen.
Kaandorp is opgeleid in het LUMC. Hij koos voor de radiologie
vanwege de combinatie van techniek en diagnostiek:
“Uitzoeken wat de oorzaak van de klachten is, vind ik het
leukste van het vak. Daarnaast houd ik van de technische
kant van de radiologie. In ons vakgebied komen anatomie,
fysiologie, pathologie en techniek samen.” Kaandorp promoveerde
op MRI­onderzoek bij ischemische hartziekten.
Hij onderzocht onder meer de levensvatbaarheid van de
hartspier na een infarct met behulp van MRI.
De radiologie van het hart is een van de speerpunten bij
Bronovo. “Mensen komen daarvoor speciaal naar ons ziekenhuis.
Drie van onze radiologen zijn op dit onderwerp
gepromoveerd en we onderhouden een goede samenwerkingsrelatie
met de cardiologen.”
Toen Kaandorp gevraagd werd te solliciteren voor de functie
in Bronovo, heeft hij niet lang geaarzeld: “De speerpunten
binnen dit ziekenhuis passen goed bij mijn specialisatie
en Bronovo staat bekend om de goede werksfeer. Ik merk
inderdaad hoe gemakkelijk het is om even met een andere
specialist te overleggen. Dat werkt heel prettig en efficiënt.”
Bij Bronovo kreeg Kaandorp direct te maken met de komst
van de nieuwe CT­scanner. Hij is verantwoordelijk voor
de implementatie van de protocollen. Hij wil de komende
jaren verder groeien en samen met zijn collega’s zorgen
voor een goede balans op de afdeling, waarbij alle verschillende
subspecialisaties sterk vertegenwoordigd zijn.
Green machine
Een groot voordeel van de nieuwe scanner, die door de
fabrikant liefkozend green machine wordt genoemd, is dat
hij een zeer lage dosis straling nodig heeft om een goed
beeld te produceren. Voor een calciumscore van het hart
is de stralingsdosis gereduceerd tot de dosis van ongeveer
vier thoraxfoto’s. Kaandorp: “Dat is tien keer minder dan
voorheen en de patiënt staat dus ook bloot aan tien keer
minder straling!” Om te leren omgaan met de nieuwe
mogelijkheden zijn alle laboranten van de afdeling Radiologie
op training geweest en zijn ook de radiologen bijgeschoold.
De ruimte waar de scanner staat, is verbouwd en heeft een
betere toegang en twee kleedhokjes gekregen. “Met de
nieuwe scanner en de aangepaste ruimte kunnen we onze
patiënten nog beter van dienst zijn.”

Wachttijden poliklinieken Bronovo in weken
Wachttijd Wachttijd
Specialisme Polikliniek Behandeling
Allergologie
Bekkenbodemcentrum
Cardiologie 4 0
Chirurgie algemeen 1 4
– Galblaas 1 4
– Liesbreuk 1 4
– Mammapolikliniek 0 2
– Spataderen 2 4
Dermatologie
Gastro-enterologie
3
– Gastroscopie 2
– Spoed 0
Geriatrie algemeen 0
– Geheugenpolikliniek 2
– Kortademigheid 0
– Valpolikliniek 0
Gynaecologie algemeen 3
– Baarmoederverwijdering 2
– Curettage 2
– IVF behandeling 8
– Laparoscopie
– Laparoscopische
2
baarmoederverwijdering 8
– Sterilisatie vrouw 2
Interne geneeskunde algemeen 3
– Maag/lever/darmziekten
– Hypertensie 4
Kaakchirurgie 3 7
Keel- neus- oorheelkunde 0
– Neus­ en/of keelamandelen 0 1
– Neustussenschot 0 4
– Oorbuisjes 0 1
– Snurkpolikliniek 1 4
Kindergeneeskunde algemeen 1
– ADHD 20
– Astma 3
Longziekten algemeen 1 1
– Sportgeneeskunde
Neurologie 7
Oogheelkunde 7 6
– Staaroperatie 5 6
Orthopedie algemeen 2
– Hernia 6
– Kijkoperatie knie 2 6
– Sportgeneeskunde 2
– Totale knieoperatie 2 6
– Totale heupoperatie 2 6
Wachttijd Wachttijd
Specialisme Polikliniek Behandeling
Ouderengeneeskunde algemeen 0
– Geheugenpolikliniek 2
– Kortademigheid 0
– Valpolikliniek 0
Pijnbestrijding 4 4
Plastische Chirurgie algemeen 3 6
– Borstcorrectie 6 12
– Buikwandcorrectie 6 12
– Carpaal tunnel syndroom 2 4
– Dupuytren 2 4
Radiologie
– CT­ scan 1
– MRI 3
Radiotherapie 1 1
Reumatologie 4
– Osteoporosepolikliniek
Revalidatiegeneeskunde
4
Urologie algemeen 2
– Besnijdenis 6
– Niersteenvergruizer max. 4
– Prostaatoperatie 6
– Sterilisatie man 4 6
Zie voor de meest recente gegevens: www.bronovo.nl
(onder wachttijden).
Bronovo Buitenpoli
Statenkwartier
Op de Kennedylaan houden diverse specialisten van Bronovo
spreekuur. Afspraken hiervoor kunnen worden
gemaakt via de poliklinieken in Bronovo. Laat uw patiënten
graag vermelden dat het om een afspraak op de Kennedylaan
gaat.
Jan Berssenbrugge, coördinator huisartsen Bronovo
13

14
i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
Even voorstellen…
Aubrey Molina,
anesthesioloog
Alweer enkele maanden versterkt Aubrey Molina de afdeling
Anesthesiologie in Bronovo. Hij stelt zichzelf voor. “Mijn
passie ligt bij pijnbestrijding.”
“Ik heb geneeskunde
gestudeerd in Leiden.
Twaalf jaar geleden liep
ik al rond in Bronovo, als
co­assistent Heelkunde.
Ik heb toen echt een
geweldige tijd gehad en
hoopte toen al hier ooit
weer te mogen werken.
Mijn opleiding tot anesthesioloog
deed ik in
het Erasmus MC. Daarna
Aubrey Molina
heb ik een jaar in het
HagaZiekenhuis gewerkt
als peri­operatief anesthesioloog en een jaar in het Catharina
Ziekenhuis in Eindhoven als chef de clinique pijnbestrijding.
Daar, bij de pijnbestrijding, ligt mijn passie.”
Molina woont met zijn gezin in Scheveningen. “Het is prettig
te werken dichtbij huis, strand en zee. Verder word ik
blij van salsamuziek, hardlopen langs het strand en stoeien
met mijn kinderen!”
O, ja…
Praktijkverhalen
In deze rubriek geven specialisten aan de hand van een recente
casus inzicht in aandoeningen die u in uw praktijk kunt tegenkomen.
Deze keer dermatoloog Bart Boom.
De heer R., 26 jaar, bezoekt het spreekuur in verband met
huidafwijkingen op de romp en de bovenarmen. “Schimmel,
dokter, maar de crème en de pillen die ik sinds 3 weken
gebruik helpen niet.” Bij onderzoek tonen de aangedane
lichaamsdelen vrij scherp begrensde erythemato­squameuze
plekjes, die op grond van het klinisch beeld best bij een dermatomycosis
corporis zouden kunnen passen. R. vertelt echter
dat de plekken in 2 of 3 dagen zijn opgekomen en al snel een
omvang hadden van enkele centimeters. Daarna bleef de toestand
stabiel.
Er blijkt sprake van pityriasis rosea. R. wordt gerustgesteld; de
afwijkingen zullen in 6 tot 8 weken vanzelf verdwijnen. Een
vette basiscreme volstaat.
Mycosen op het lichaam behoren tot de relatief zeldzamere
huidbeelden, zeker uitgebreide mycosen. De ontstaanswijze is
altijd sluipend. Een of hooguit enkele kleine plekjes, die langzaam
centrifugaal uitgroeien. In dit geval geeft de anamnese
al aan dat hier van iets anders sprake moet zijn.
Spreekuren in
Gezondheidscentrum
Wassenaar
Vrijwel alle specialismen van Bronovo houden spreekuur
in het gezondheidscentrum. Door de aanwezigheid
van het gezondheidscentrum (per 17 september aan de
Rijksstraatweg 324) hoeven de meeste Wassenaarders met
gezondheidsproblemen niet direct naar ziekenhuizen in
nabij gelegen gemeenten.
Een actueel overzicht is beschikbaar op www.gezondheidscentrumwassenaar.nl
en www.wassenaarhealthcentre.nl.
U kunt Gezondheidscentrum Wassenaar bereiken op telefoonnummer:
070 ­ 512 72 00.
Overzicht spreekuren in Gezondheidscentrum Wassenaar
Cardioloog maandag 10.00 ­ 11.30 uur
Chirurg maandag 08.30 ­ 10.00 uur
Dermatoloog maandag
woensdag
Gynaecoloog maandag
dinsdag
13.30 ­ 16.00 uur
13.30 ­ 16.00 uur
14.00 ­ 16.00 uur
09.00 ­ 11.30 uur
Hartfalenspreekuur woensdag 13.00 ­ 16.30 uur
Internist woensdag 09.00 ­ 11.00 uur
Kinderarts dinsdag 09.45 ­ 11.00 uur
KNO­arts dinsdag
woensdag
donderdag
13.30 ­ 16.15 uur
13.30 ­ 16.15 uur
13.30 ­ 16.15 uur
Longarts dinsdag 14.30 ­ 16.30 uur
Neuroloog maandag 09.00 ­ 12.00 uur
Optometrist dinsdag 08.45 ­ 16.00 uur
Oogarts maandag 08.30 ­ 16.30 uur
Orthopeed donderdag 08.00 ­ 12.00 uur
Ouderengeneeskunde vrijdag 09.00 ­ 12.00 uur
Plastisch chirurg woensdag 09.00 ­ 11.30 uur
Reumatoloog dinsdag
woensdag
08.30 ­ 09.30 uur
09.00 ­ 10.00 uur
Verloskundige dinsdag 14.00 ­ 17.00 uur
Laboratorium
(bloedprikken e.d.)
iedere werkdag 08.00 ­ 11.00 uur

Kort Nieuws
Hartrevalidatie
De Stichting Bronovo­Nebo en de Stichting Capri Hartrevalidatie
hebben een overeenkomst getekend over de overgang
van de afdeling hartrevalidatie per 1 augustus 2010.
De hartrevalidatiezorg gaat plaatsvinden onder de naam
Capri­Bronovo Hartrevalidatie en verhuist per 1 oktober
naar Hubertusduin. De cardiologen van Bro novo blijven
verantwoordelijk voor de medische begeleiding van de
patiënten.
Avondpoli
In de periode van half september tot half december verruimt
Bronovo het aantal poliklinieken dat avondpoli houdt
op dinsdagavond van 18.00 ­ 21.00 uur. De eerste avondpoli
is op dinsdag 14 september, de laatste op 14 december.
In totaal zijn twaalf poliklinieken open, evenals het
KCHL (bloedafname), de afdeling Radiologie, de Pre­operatieve
poli en uiteraard de Inschrijfbalie.
Na afloop van deze pilot vindt een evaluatie plaats.
Renovatie kraamafdeling
Na een heftige start vanwege de sloopwerkzaamheden, is
de bouw op de kraamafdeling in een rustiger vaarwater
gekomen. In vier sessies zijn doorvoeren geboord naar de
onderliggende Elisabeth afdeling. De opbouw van de wanden
is inmiddels begonnen en de contouren van de nieuwe
afdeling beginnen zich af te tekenen. Ook is gestart met
de aanleg van de werktuigkundige en elektrotechnische
installaties. Ondanks een vertraging in de levering van de
wanddelen streeft Bronovo er nog steeds naar het werk in
oktober af te ronden. Er blijft veel aandacht voor overlast
van stof of lawaai.
Wie, wat, waar?
Regelmatig wordt ons gevraagd naar een actuele versie van
‘Wie, Wat, Waar in Bronovo’, het boekje met contactinformatie.
Daar wordt hard aan gewerkt! Eind dit jaar kunt u
een nieuwe editie verwachten.
Nieuws uit Gezondheidscentrum Wassenaar
Gezondheidscentrum verhuist
naar tijdelijke locatie
Het pand aan de Rijksstraatweg 324
De entree van de afdeling wordt nog volop verbouwd
Op 17 september verhuist Gezondheidscentrum
Wassenaar naar de tijdelijke
huisvesting op de Rijksstraatweg 324. Alle
zorgverleners van het centrum verhuizen
mee. Naast de nu in Gezondheidscentrum
Wassenaar gevestigde huisartsen Spelt,
Van Niekerk, Van der Feen en Dinger van
Kruiningen, zal ook huisarts Smit van zijn
huidige praktijk aan de Van Duivenvoordelaan
in Wassenaar verhuizen naar de Rijksstraatweg.
Op pagina 14 vindt u een overzicht van de
spreekuren van specialisten in het gezondheidscentrum.
Jan Berssenbrugge, coördinator huisartsen
Bronovo
15

16
i n f o - b u l l e t i n
huisartsen
n i e u w e s p e c i a l i s t e n
Per 1 juni 2010
Mw. M. Slabbekoorn (intensivist, hoofdvestiging MCH)
Per 15 juni 2010
dr. J.C. Streefkerk (intensivist)
Per 1 oktober 2010
A.P. van Rossum (klinisch chemicus)
veRtReKKeNDe SPeCIALISteN
Per 1 oktober 2010
M. Cazemier (internist, MDL­arts)
Per 1 november 2010
J.E. Sluimers (plastisch chirurg)
Mw. dr. A.J. van der Slot­Verhoeven (klinisch chemicus)
DOORGeveN wIjzIGING GeGeveNS
Om ons adressenbestand actueel te houden en ervoor
te zorgen dat wij u kunnen blijven informeren, stellen
wij het zeer op prijs wanneer u wijzigingen in uw
adres, telefoonnummer of e­mail aan ons wilt doorgeven.
U kunt deze wijzigingen sturen naar:
Bronovo
Bureau Medische Staf
Postbus 96900
2509 JH Den Haag
Telefoon: 070 ­ 312 4513
E­mail: secrmedstaf@bronovo.nl
c o l o f o n
Redactie:
J.W.M. Berssenbrugge, coördinator
huisartsen en locatiemanager
Gezondheidscentrum Wassenaar
B.W. Boom, dermatoloog
A. van der Vaart, huisarts
M.M. Köhne, coördinator patiëntenvoorlichting
Eindredactie:
M. de Ree
M. van Wijk, communicatie
adviseur
a g e n d a
Voor u…
Klinische demonstraties
Bronovolaan 5, 2597 AX Den Haag
Telefoon 070 312 41 41
De kracht van samen zorgen
Ontwerp:
Albani ontwerpers
Druk:
Albani drukkers, Den Haag
Drukwerkbegeleiding:
P. van Schie, Cendris
Uitgave:
Bronovo
Oplage:
650 exemplaren
Redactieadres:
Postbus 96900, 2509 JH Den Haag
Kopij: Bronovo, t.a.v. M. van Wijk, Postbus 96900, 2509 JH Den Haag.
Ingezonden brieven en artikelen zijn van harte welkom, maar de redactie behoudt zich
het recht voor om deze in overleg in te korten of niet te plaatsen.
De volgende uitgave verschijnt in week 49.
14 september Radioloog Peter Kornaat
12 oktober Reumatoloog Irene Speyer: Arthralgie, maar geen RA,
veranderingen sinds 2004
9 november Patholoog-anatoom
14 december Longsymposium (zie voorpagina)
Sinds september zijn de klinische demonstraties iedere tweede dinsdag van de
maand, om 17.15 uur. De klinische demonstraties van Bronovo zijn geaccrediteerd.
Huisartsen komen in aanmerking voor 1 punt per bijgewoonde demonstratie.
Zij moeten daarvoor de presentielijst invullen.
De klinische demonstraties worden bij toerbeurt voorgezeten door de heer P. van
Aken en mevrouw L.M. Voorkamp, huisartsen.
En uw patiënt…
Oktober Borstkankermaand
Op donderdag 28 oktober van 14.30 ­ 17.30 uur is er een informatiemarkt
in de Centrale Hal op de begane grond in Bronovo. Er zijn diverse stands
met informatie over aangepaste kleding, protheses, haar­ en huidverzorging.
De overgang... wat overkomt me nou?
In een aantal presentaties krijgt uw patiënt een duidelijk beeld van de medische
aspecten van de menopauze en de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van de
behandeling. Sprekers zijn mevrouw E.H. Witte, gynaecoloog, mevrouw I. Speyer,
reumatoloog, en mevrouw I. Koppenaal, menopauzeverpleegkundige. Iedereen die
belangstelling heeft en meer wil weten over de menopauze is van harte welkom.
Na de presentaties is er gelegenheid om vragen te stellen.
Datum: donderdag 18 november
Tijd: 19.30 ­ 21.30 uur
Plaats: Auditorium van Bronovo, 4e etage
Over deze informatieavond ontvangt u een poster en wachtkamerfolders.
workshop Look Good... Feel Better
Tijdens deze workshop krijgen vrouwen met kanker tips en adviezen voor uiterlijke
verzorging tijdens of (recent) na hun chemotherapie en/of radiotherapiebehandeling.
Datum: maandag 29 november
Tijd: 10.00 ­ 12.00 uur
Plaats: in het leslokaal op de eerste etage, tegenover het dagverblijf.
Aanmelden kan bij Bureau Voorlichting & Documentatie in de Centrale Hal,
maandag t/m vrijdag tussen 9.00 ­ 15.00 uur, telefoon 070 ­ 312 43 43.
Of via informatie@bronovo.nl.
Inloopspreekuur
Iedere eerste maandag van de maand houdt de NVBS (Nederlandse Vereniging van
Blinden en Slechtzienden) van 16.00­17.15 uur inloopspreekuur in de ruimte van
Bureau Voorlichting in de Centrale Hal.