Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Klassieke agenda<br />
> pagina 2<br />
<strong>Vox</strong> Hieronymi<br />
Nieuwsvaria<br />
Nieuwe schooltas<br />
Goede Doelen Actie<br />
Gratis boeken<br />
Actie Vroeg Op Stap<br />
Gespreide examens<br />
> pagina 6-7<br />
1040 uur?<br />
De 1040-uur-discussie blijft<br />
doorgaan. Een leerling, een<br />
docent, een ouder en de<br />
rector van het <strong>USG</strong> zeggen<br />
onverbloemd wat ze van de<br />
norm vinden.<br />
> pagina 8-11<br />
Charlotte Mutsaers<br />
Schrijfster Charlotte Mutsaers<br />
zette in de schoolkrant<br />
van het <strong>USG</strong> haar eerste literaire<br />
stappen. Een uitgebreid<br />
interview met deze oud-leerling<br />
en een speciale <strong>Vox</strong>-korting<br />
op haar nieuwste boek<br />
Koetsier Herfst.<br />
> pagina 13-15<br />
Kritisch onderwijsvolger<br />
Leo Prick is al jaren een kritisch<br />
volger van onderwijsveranderingen.<br />
‘We hebben<br />
het onderwijs te lang overgelaten<br />
aan politieke hobbyisten.<br />
Ouders en leraren moeten<br />
voorkomen dat besturen<br />
dat politieke hobbyisme<br />
voortzetten.’<br />
> pagina 18-19<br />
jaargang 36<br />
nummer 11<br />
<strong>2008</strong><br />
Bulletin voor de ouders van leerlingen aan het Stedelijk Gymnasium te Utrecht www.usgvox.nl<br />
Schoolprestaties<br />
openbaar?<br />
> pagina 16-17<br />
Van de rector<br />
> pagina 4<br />
Elektronische<br />
Leeromgeving<br />
> pagina 20-22<br />
Pan<br />
> pagina 5<br />
Gala en geen date!?<br />
> pagina 23<br />
1040 uur<br />
> pagina 8-11<br />
Schoolagenda<br />
> pagina 24
2 |Klassieke agenda<br />
13 februari<br />
Kinderworkshop ‘Wonen in het Romeinse Rijk’. 13.00-14.30<br />
en 15.30-17.00 uur. Architectuurcentrum Aorta, Achter de<br />
Dom 14, Utrecht.<br />
27 februari<br />
Kinderworkshop ‘Wonen in het Romeinse Rijk’. 13.00-14.30<br />
en 15.30-17.00 uur. Architectuurcentrum Aorta, Achter de<br />
Dom 14, Utrecht.<br />
t/m 1 maart<br />
Tentoonstelling ‘Limes. Geheimen ontsluierd’. Architectuurcentrum<br />
Aorta, Achter de Dom 14, Utrecht.<br />
Tot 2 maart<br />
Tentoonstelling ‘Goed gegoten! 5000 jaar brons’. Allard Pierson<br />
Museum, Amsterdam.<br />
inl.: www.allardpiersonmuseum.nl<br />
26 maart<br />
MUZtheater speelt Medea. Stadsschouwburg Utrecht,<br />
20.30 uur. Inl.: (030) 230 20 23<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
24 april tot 4 mei<br />
Week van de Klassieken (uitgeverij Athenaeum): aandacht<br />
voor boeken uit en over de oudheid. Speciaal voor die gelegenheid<br />
schrijft Fik Meijer een geschenkboekje: Lessen in<br />
beschaving. Athene, Rome, Washington.<br />
24 april t/m 7 september<br />
Tentoonstelling ‘Lectori Salutem, Boek en<br />
Oudheid’, Allard Pierson Museum, Amsterdam.<br />
Inl.: www.allardpiersonmuseum.nl<br />
t/m 1 juni <strong>2008</strong><br />
Toneelgroep De Appel speelt Odysseus<br />
(regie Aus Greidanus), voorstelling van<br />
13.30 uur tot 22.30 uur.<br />
Informatie: www.toneelgroepdeappel.nl<br />
14 juni<br />
Theater Turba speelt De Vogels van Aristofanes, Theater Kikker<br />
20.00 uur.<br />
23 augustus <strong>2008</strong> t/m 4 januari 2009<br />
‘Luxe en Decadentie - Leven aan de Romeinse goudkust’, Museum<br />
het Valkhof Nijmegen, over de immense rijkdom van<br />
de Romeinse elite aan de Golf van Napels: luxe villa’s, gladiatorenspelen,<br />
feestelijke eet- en drinkgelagen, tuinarchitectuur<br />
en badcultuur.<br />
Inl.: www.museumhetvalkhof.nl<br />
(t/m 8 juni ook te zien in het Bremer<br />
Landesmuseum).
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Kaas op z’n italiaans<br />
De wonderbaarlijke werking van een kaasschaaf, kennismaking<br />
met de curieuze smaak en consistentie van ontbijtkoek,<br />
pindakaas of appelstroop. Uitwisselingsscholieren uit<br />
het buitenland die dezer dagen op bezoek zijn bij het <strong>USG</strong><br />
ondergaan een verrijkende ervaring. Wij hebben een Italiaan<br />
over de vloer, Riccardo. Een keurige jongen, die vlekkeloos<br />
Engels spreekt en zich naadloos in het Nederlandse gezinsleven<br />
voegt. Dat gezinsleven speelt zich vooral rond de eettafel<br />
af, omdat het uitwisselingsprogramma leuk maar overvol is.<br />
Veel zien we hem dus niet, aan tafel kunnen we dagelijks bijpraten.<br />
Fries suikerbrood viel in de smaak, ontbijtkoek werd<br />
beleefd, maar moeizaam weggewerkt. Voor de rest eet Riccardo<br />
bij de broodmaaltijden vooral witte boterhammen met<br />
jam. En kaas natuurlijk. De kaasschaaf vergde enige uitleg.<br />
Na een paar pogingen vroeg Riccardo permissie om de kaas<br />
met een mes te snijden: een dikke plak en die plak vervolgens<br />
weer in stukjes op brood. Wie tegenwoordig bij ons thuis kaas<br />
met een mes snijdt, eet ‘kaas op z’n Italiaans’.<br />
We hebben gehoord dat de Padovanen socialer schijnen te<br />
zijn dan Rathenauers - die eerder hier waren. Hoe de Tsjechen<br />
uit Brno in dat opzicht zijn, moeten we nog even afwachten.<br />
Zo hebben we ons laten vertellen dat op de vierde dag van<br />
de uitwisseling de eerste Nederlands-Italiaanse stelletjes al<br />
gevormd zijn. Romantische types, die Italianen (de Italiaanse<br />
dames tonen zich ongenaakbaar). Dat belooft wat voor het<br />
terugbezoek.<br />
We hebben onze Italiaanse gast bijgepraat over de onderwijskundige<br />
ontwikkelingen in Nederland. Het maakte wel<br />
indruk dat zoveel scholieren uit het hele land zijn gaan demonstreren<br />
in Amsterdam, maar het was lastig om de finesses<br />
van de 1040 urendiscussie over te brengen. Ook in de <strong>Vox</strong><br />
Voorwoord| 3<br />
krijgt het onderwerp ruim aandacht. Op pagina 8 tot en met<br />
11 geven achtereenvolgens een docent, een leerling, een ouder<br />
en de rector hun visie. Voor de staatssecretaris is weinig<br />
steun. Verder heeft deze <strong>Vox</strong> ondermeer een uitgebreid verhaal<br />
over de ELO, de elektronische leeromgeving, een artikel<br />
over oud-leerling Charlotte Mutsaers (met kortingsbon voor<br />
haar nieuwste boek) en een interview met NRC-columnist<br />
Leo Prick.<br />
Een gevarieerde inhoud dus. Laat ons weten wat u ervan vindt.<br />
Door een technische kronkel is de <strong>Vox</strong>-redactie een tijdlang<br />
per mail onbereikbaar geweest. Er bleek een stuwmeer van<br />
3000 mailtjes te zijn gegroeid, die nooit zijn doorgestuurd.<br />
Tussen alle berichten voor erectiepillen, goedkope leningen<br />
en replicahorloges zaten ook enkele mailtjes van enthousiaste<br />
lezers. Die ontvangen we graag, net als berichten van<br />
niet-enthousiaste lezers trouwens. De redactie is na de oproep<br />
in de vorige <strong>Vox</strong> weer op volle sterkte, maar ook als nietredactielid<br />
zijn uw bijdragen en opmerkingen zeer welkom:<br />
redactie@usgvox.nl.<br />
De redactie van de <strong>Vox</strong> Hieronymi<br />
Hendrik-Jan Buist<br />
Jasper Enklaar<br />
Maddy Hageman<br />
Inge Hassink<br />
Erik Jille<br />
Jolanda van der Land<br />
Frieda Schellekens<br />
Tineke Snel<br />
Mirjam Sternau
4 |Van de rector<br />
initiatieven<br />
Al drie weken lang is het op woensdag in de kantine een<br />
drukte van belang. Lekkere Indonesische hapjes, gemaakt<br />
door leerlingen en ouders van de derde klassen, worden dan<br />
verkocht door leden van de ouderraad. Alles ten bate van het<br />
goede doel: een school in Indonesië, waarvoor de leerlingen<br />
geld inzamelen. Ze hopen op het door henzelf georganiseerde<br />
Valentijnsgala bekend te kunnen maken dat ze met verschillende<br />
acties een bedrag van 7500 euro bij elkaar gehaald hebben.<br />
Een mooi voorbeeld van de grote betrokkenheid van zowel<br />
leerlingen als ouders bij de school en van hun inzet voor<br />
de mensen om hen heen. Maar ook een mooi voorbeeld van<br />
de vele initiatieven die leerlingen zelf nemen en uitvoeren.<br />
Het <strong>USG</strong> streeft ernaar dat iedere leerling zo goed mogelijk<br />
zichzelf leert kennen. Wat zijn mijn talenten, mogelijkheden,<br />
interesses? En dan zie je leerlingen twee felbegeerde debatprijzen<br />
winnen - het Nationaal Kampioenschap en het Intergymnasiaal<br />
Debattoernooi -, een prachtig toneelstuk opvoeren,<br />
een flitsende schoolstrijd organiseren, meedoen aan<br />
olympiades op verschillende vakgebieden, een fantastisch<br />
jaarboek presenteren, mooie muziekavonden, zowel klassiek<br />
als modern, organiseren, meedoen aan sporttoernooien, en<br />
ga zo maar door. In het onderwijs zelf proberen we eveneens<br />
recht te doen aan de verschillende talenten van leerlingen en<br />
ze zoveel mogelijk uit te dagen.<br />
Dit schooljaar zijn we begonnen alle leerlingen Cambridge<br />
Engels aan te bieden, waarbij de leerlingen helemaal vanuit<br />
het Engels de taal aanleren. Voor sommige leerlingen is het<br />
even wennen, maar de geluiden zijn zeer positief.<br />
Er wordt steeds meer samengewerkt tussen de verschillende<br />
vakken, wat de leerlingen meer inzicht biedt in de samenhang<br />
tussen de vakken. Het CSI-project, waarbij niet alleen sporenonderzoek<br />
wordt gedaan bij de exacte vakken, maar ook interviews<br />
gehouden worden in het Engels en het Duits, laat<br />
zien wat er allemaal mogelijk is.<br />
Dit alles komt tot stand door een grote inzet en vernieuwingsgezindheid<br />
van het docententeam. We zijn er trots op dat er<br />
steeds weer enthousiaste plannen zijn om de leerlingen te leren<br />
onderzoek te doen, samen te werken en een goede presentatie<br />
neer te zetten.<br />
Naast deze ontwikkelingen in het onderwijs zijn we ook bezig<br />
onze leerlingen zich bewust te laten worden van de maatschappij<br />
waarin zij leven. Dit gebeurt onder andere door het<br />
invoeren van maatschappelijke stages en door internationalisering.<br />
Het is goed als leerlingen zich inzetten voor hun medemens<br />
in en buiten school. Daarmee leren zij over grenzen<br />
heen te kijken en maken ze kennis met andere culturen. Zo<br />
leren ze het leven van verschillende kanten beschouwen.<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
De school telt op dit moment bijna 600 leerlingen en dat zal<br />
in de toekomst uitlopen op ongeveer 630. Ons prachtige gebouw<br />
is daarvoor al enkele jaren aan de kleine kant, maar<br />
we kunnen er nog wel even mee leven. De plannen om in de<br />
tuin een mooie uitbreiding te realiseren nemen steeds vastere<br />
vormen aan, waardoor we over enkele jaren alle leerlingen<br />
voldoende ruimte kunnen bieden.<br />
Veel van de activiteiten in school worden mede mogelijk gemaakt<br />
door de ouderraad. We zijn erg blij met het goede overleg,<br />
de fijne samenwerking en de inzet van de ouderraad en<br />
van vele andere ouders.<br />
Inmiddels is het schooljaar zover gevorderd dat het Open<br />
Huis alweer voor de deur staat. Ik denk dat deze ouderkrant,<br />
de <strong>Vox</strong> Hieronymi, in kwaliteit ongeëvenaard is in Nederland,<br />
zowel inhoudelijk als qua vormgeving. We zijn de ouderredactie<br />
dan ook zeer dankbaar voor hun inspanningen en hopen<br />
dat de ouders van aankomende eersteklassers veel plezier<br />
zullen beleven aan deze speciale Open Huis <strong>Vox</strong>.<br />
[Hanneke Taat]
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Pan: fluitspeler op bokkepoten<br />
Hermes is de zoon van Zeus en de nimf Maie. Middels een onbekende<br />
moeder kreeg Hermes een zoon: de bosgod of sater Pan.<br />
Dit mannetje met bokkenpoten hoort tot de halfgoden, of<br />
misschien wel kwartgoden en speelt een voldoende belangrijke<br />
rol in de Griekse mythologie om hier ook aan bod te<br />
komen. Er bestaan een paar leuke verhalen over.<br />
Pan is de beschermgod van de herders en de kudden. Verder<br />
is hij de god van het vee en de (dierlijke) instincten. We kennen<br />
Pan met een herdersfluit, rietfluit of Syrinx, nog vaker:<br />
panfluit genoemd. Hoe kwam hij daaraan?<br />
In de bergen van Arkadië leefde eens een wonderschone bergnimf.<br />
Haar vriendinnen, de dryaden, noemden haar Syrinx.<br />
Veel woudgoden en saters hadden geprobeerd haar liefde te<br />
winnen, en dat gold ook voor de herdersgod Pan. De nimf<br />
had zich aan al deze aanbidders steeds weer weten te ontworstelen,<br />
want zij gaf er de voorkeur aan vrij door de bossen<br />
te zwerven. Ze had zich helemaal aan de godin van de jacht<br />
gewijd, en zwierf net als Artemis in een jachtkleed door het<br />
woud. Van een huwelijk wilde zij niets weten.<br />
Vrijerspogingen<br />
Op een dag bespotte de nimf Pan voor zijn vrijerspogingen<br />
en vluchtte vervolgens in een dicht woud. Pan achtervolgde<br />
haar en kon haar steeds dichter naderen omdat haar vlucht<br />
werd gestuit door een brede beek. In haar angst voor Pan<br />
smeekte Syrinx de stroomgoden om hulp. En juist toen de<br />
naderende Pan dacht dat hij haar te pakken had - hield hij<br />
een rietstengel in zijn hand. Bedroefd stond Pan voor de veranderde<br />
nimf en slaakte een paar diepe zuchten. Deze gaven<br />
in het riet een diepe, klagende weerklank, die Pan troostte en<br />
zelfs verrukte. “Dit is prachtig, wat een vondst”, riep hij uit<br />
en hij sneed een aantal stengels van verschillende lengte van<br />
het riet. Hij voegde ze met was aaneen (dat kunnen alleen<br />
goden) en noemde dit nieuwe instrument met de naam van<br />
zijn onbereikbare geliefde. Door deze fluit zou hij zich toch<br />
altijd met haar verbonden voelen. Vanaf dan loopt Pan vrijwel<br />
altijd op zijn fluit te spelen. En ja, dit is ook anderszins<br />
interpreteerbaar.<br />
ezelsoren<br />
Goden ABC| 5<br />
Op een keer komt koning Midas Pan op een wandeling door<br />
het bos vergezellen. Hij vindt Pan prachtig spelen, wordt er<br />
zelfs helemaal weemoedig van. Door de complimenten van<br />
Midas wordt Pan erg hoogmoedig: hij beweert dat hij eigenlijk<br />
de god van de muziek zou moeten zijn, want hij speelt<br />
immers mooier dan Apollo?<br />
Midas en Pan dagen Apollo uit voor een muziekcompetitie en<br />
de berggod Timolos zal jury zijn. Als Apollo eindelijk heeft toegestemd<br />
deel te nemen aan deze naar zijn idee overbodige wedstrijd,<br />
heeft zich ook al publiek verzameld. Pan fluit een hese<br />
deun waarna Apollo goddelijke klanken ontlokt aan zijn lier.<br />
De uitslag van deze Idols avant la lettre is volgens Timolos èn<br />
publiek dat Apollo’s muziek superieur is. Midas laat duidelijk<br />
merken dat hij het er helemaal niet mee eens is. Apollo wuift<br />
dit weg en wil zich van het bergtoneel verwijderen, maar Midas<br />
achtervolgt hem en blijft erover doordrammen dat de muziek<br />
van Pan hem veel meer raakte dan die van de god der kunsten.<br />
Dan vindt Apollo dat het welletjes is en grijpt Midas bij zijn<br />
oren en zegt zoiets als ‘wanneer iemand zúlke domme oren<br />
heeft, moet de wereld dat ook maar kunnen zien’. Daarbij trekt<br />
hij de oren van Midas een flink eind de lucht in. Terwijl Apollo<br />
wegloopt, vormt zich een laagje haar over de lange oren van<br />
koning Midas, die de rest van zijn leven met ezelsoren moet<br />
doorbrengen.<br />
[MH]<br />
Jacob Jordaens (1593-1678, Pan en Syrinx, Koninklijk<br />
Museum voor Schone Kunsten, Brussel
6 |Nieuwsvaria<br />
nieuwe schooltas<br />
Er is een nieuwe schooltas op de markt die de nek- en rugklachten<br />
van de rugzakdragers moet verminderen en het aantal<br />
verkeersongevallen van kinderen die door te zware rugtassen<br />
met fiets en al omvallen moet terugdringen.<br />
De schooltas is ontworpen in samenwerking met scholieren.<br />
Er zit een koelvak in voor lunch en drinken, en een speciaal<br />
regenpakvak. De tas kan over de bagagedrager worden gehangen,<br />
zoals een fietstas. Het zwaartepunt is laag en deelname<br />
aan het verkeer daardoor veel veiliger, aldus de makers. De<br />
vraag is of de leerlingen de rugzak zo zullen vervoeren, want<br />
het is nog altijd niet cool om je rugzak op de bagagedrager te<br />
vervoeren als je op de fiets zit op weg naar school. En fietstassen<br />
zijn helemaal ‘not done’.<br />
Toch geïnteresseerd? www.bagup.nl<br />
Goede Doelen Actie <strong>USG</strong>:<br />
indonesische eetweken<br />
De leerlingenraad van het <strong>USG</strong> organiseert dit jaar voor de<br />
derde keer een grote actie voor het goede doel: de GDA. Het<br />
geld dat hiermee opgehaald wordt gaat naar Werkgroep 72.<br />
Werkgroep ’72 houdt zich bezig met sociale welzijnsprojecten<br />
gericht op arme mensen in Indonesië. Het gaat om kleinschalige<br />
hulp op het gebied van onderwijs, medische zorg<br />
en opvang van straatkinderen. Giften komen zowel uit Nederland<br />
als Indonesië en komen voor 100% bij de doelgroep<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
terecht. Het beoogde bedrag voor dit jaar is 7500 euro, waarmee<br />
Werkgroep ’72 een ziekenhuis gaat ondersteunen bij een<br />
weeshuis in Jakarta.<br />
De Goede Doelen Actie bestaat uit verschillende onderdelen.<br />
Met onder anderen het Valentijns Gala en een grote loterij<br />
proberen de leerlingen zoveel mogelijk geld op te halen. Met<br />
de loten kunnen leerlingen mooie prijzen kunnen winnen<br />
zoals Dita hockeysticks, een sieraad of een Wii. De trekking<br />
zal plaatsvinden tijdens het Valentijns Gala.<br />
De Indonesische eetweken maken ook deel uit van de GDA.<br />
Een groot aantal ouders en leerlingen uit de klassen 1 tot en<br />
met 4 hebben deze weken mogelijk gemaakt door op woensdagen<br />
in januari Indonesische etenswaren aan te leveren voor<br />
de verkoop. Zo waren er heerlijk geurende gehaktballetjes,<br />
kippenvleugeltjes, mini loempia’s, porties nasi en bami, saté<br />
met pindasaus en kroepoek te koop en niet te vergeten de<br />
heel goed lopende chocolade-kokoscake en spekkoek. Daarnaast<br />
beproefden sommige leerlingen hun geluk met originele<br />
Indonesische gelukskoekjes.<br />
In de kantine van de school verkochten leerlingen van de<br />
leerlingenraad, het Horecateam en enkele ouders van de ouderraad<br />
de versnaperingen aan de leerlingen (en docenten!)<br />
die zich in groten getale naar de kantine begaven. Kortom, de<br />
sfeer en animositeit van een echt Indonesisch eetstalletje was<br />
voelbaar. Door de inzet van iedereen staat de teller na drie<br />
weken op 831,30 euro en zal na de vierde verkoopdag het<br />
streefbedrag van 1000 euro voor de Indonesische eetweken<br />
ongetwijfeld gerealiseerd gaan worden!<br />
Kijk op www.usgactie.nl voor meer informatie.
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Actie Vroeg op Stap<br />
Eerst ergens indrinken<br />
en vervolgens pas om<br />
24.00 uitgaan? Voor<br />
steeds meer scholieren<br />
is dat heel gewoon.<br />
Eind vorig jaar<br />
zijn enkele ouders in<br />
het noorden van het<br />
land een actie begonnen<br />
om terug te gaan<br />
naar een ‘normaal’<br />
uitgaansleven: de actie<br />
Vroeg Op Stap. Doel<br />
van de actie is om de<br />
openingstijden in het<br />
uitgaansleven in het<br />
weekend op normale tijden te doen plaatsvinden. Op internet<br />
(www.vroegopstap.nl) kan iedereen een petitie ondertekenen.<br />
Met deze digitale handtekeningen willen de initiatiefnemers<br />
een zogenaamd burgerinitiatief starten bij de Tweede kamer.<br />
Een oproep om een e-mail hierover aan kennissen rond te<br />
sturen was bijzonder succesvol. Eind januari waren er meer<br />
dan 100.000 handtekeningen geplaatst.<br />
Gespreide examens<br />
Op elf scholen voor voortgezet onderwijs hebben in totaal<br />
800 leerlingen in januari al eindexamen gedaan in één of<br />
meer vakken. Deze scholen doen mee aan een pilot met gespreide<br />
examens. De Pilot Meerdere Examenmomenten ging<br />
vorig schooljaar van start. Het aantal leerlingen dat aan de<br />
landelijke proef meedoet, is dit schooljaar verdubbeld.<br />
Het ministerie van OCW wil met de gespreide examens de<br />
kwaliteit van het onderwijs verbeteren. De pilot duurt tot<br />
2010 en wordt begeleid door de VO-raad. Na afloop wordt<br />
bekeken of alle vo-scholen de mogelijkheid krijgen de eindexamens<br />
te spreiden.<br />
Nieuwsvaria| 7<br />
Verzet tegen 1040 uur<br />
Scholen voor voortgezet onderwijs zijn verplicht om 1040 uur<br />
per jaar les te geven. Om aan dit aantal uren te komen, passen<br />
scholen allerlei noodgrepen toe, zoals het ‘ophokken’ van<br />
leerlingen tijdens uitval van uren. Onlangs hebben scholen<br />
die zwaar onder de norm van 1040 uur uitkwamen, zelfs een<br />
boete gekregen van de staatssecretaris van Onderwijs, Marja<br />
van Bijsterveldt.<br />
Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) verzet zich tegen<br />
de strikte handhaving van de normen voor minimale onderwijstijd<br />
en heeft het platform Bewust Kiezen voor Kwaliteit<br />
(BKK) opgericht. Al meer dan honderd scholen voor voortgezet<br />
onderwijs steunen dit platform. Ook de Algemene Onderwijsbond,<br />
een bond voor onderwijspersoneel, staat achter het<br />
initiatief van het LAKS om de nutteloze uren af te schaffen.<br />
De vereniging Ouders en Coo vindt dat een lagere urennorm<br />
dan 1040 de leerling schaadt. Twee jaar geleden ging de oudervereniging<br />
met pijn in het hart akkoord met een verlaging<br />
van de urennorm van 1067 naar 1040. Minder kan echt niet,<br />
meent de vereniging. Ouders en Coo is overigens faliekant tegen<br />
de ophokuren en het op dat punt eens met het LAKS. ‘Het<br />
is een schande dat scholen dit soort uren aanbieden en het<br />
is een brevet van onvermogen naar de ouders toe’, aldus de<br />
reactie op de website van de vereniging. Meer over de 1040uren<br />
norm op de pagina’s 8 t/m 10.<br />
Gratis boeken<br />
Met ingang van het aankomend schooljaar zijn de boeken<br />
voor leerlingen in het voortgezet onderwijs gratis. De bedoeling<br />
is dat de scholen de boeken voor de leerlingen gaan inkopen.<br />
Alleen is dat dit jaar nog niet te verwezenlijken. Daarom<br />
krijgen de ouders 308 euro per leerling voor schoolboeken in<br />
december <strong>2008</strong> uitgekeerd van de overheid. Een aantal scholen<br />
voor voortgezet onderwijs heeft inmiddels besloten het<br />
boekengeld aan de ouders voor te schieten. De ouders hoeven<br />
de boeken pas te betalen als zij in december van het Rijk<br />
de vergoeding van 308 euro binnen hebben.
8 |1040 uur?<br />
De 1040-uurdiscussie blijft leerlingen, ouders en onderwijsmedewerkers<br />
bezighouden, ook na de grote demonstraties op het<br />
Museumplein. Op de volgende vier pagina’s geven verschillende<br />
betrokken partijen hun mening over de norm van 1040 uur.<br />
‘nee’ tegen de ‘terreur’<br />
van Van Bijsterveldt<br />
Na de ‘verWildering’ van de maatschappij krijgt Nederland<br />
te maken met een ander nieuw en schadelijk fenomeen: de<br />
verBijstering van de samenleving. Het is niet zozeer de ‘terreur<br />
van de grauwe middelmaat’ (Trouw, 17/01) waar we van<br />
afmoeten om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren,<br />
als de ‘terreur’ van het ministerie van Onderwijs. Wat mij betreft<br />
is de tijd rijp voor een manifest waarin tegenwicht wordt<br />
geboden aan staatssecretaris Van Bijsterveldt van Onderwijs.<br />
Een objectieve buitenstaander zou denken dat het Van Bijsterveldts<br />
geheime missie is om het onderwijs om zeep te helpen.<br />
Als dat zo is, dan slaagt ze daar uitstekend in. In een<br />
tijd waarin Nederland kampt met een enorm lerarentekort en<br />
een negatief imago van het voortgezet onderwijs doet zij er<br />
nog eens een schepje bovenop door een hele beroepsgroep in<br />
een kwaad daglicht te zetten. Als zij de termen die ze in haar<br />
mond neemt zou toepassen op de Nederlandse soldaten in<br />
Afghanistan of de moslims in Nederland, dan zou haar carrière<br />
als staatssecretaris spoedig ten einde zijn. Maar helaas<br />
kan men blijkbaar ongestraft en ongegrond de docenten van<br />
het voortgezet onderwijs schofferen.<br />
Volgens Van Bijsterveldt zal er ‘harder gewerkt moeten worden’<br />
(Trouw, 17/01). Hiermee impliceert zij dat de huidige<br />
docent niet hard genoeg werkt. Is het misschien omdat het<br />
onderwijs zo’n luizenbaantje is dat er een tekort van 50.000<br />
docenten dreigt? Zijn de potentiële docenten wellicht bang<br />
dat ze zich gaan vervelen? Of denkt Van Bijsterveldt dat het<br />
onderwijs aantrekkelijker wordt door een volstrekt onzinnige<br />
urennorm op te leggen?<br />
Met de urennorm van 1040 lesuren hoopt ze de ‘excellentie’<br />
van het onderwijs in Turkije en Korea te kunnen evenaren.<br />
Twee landen die nu niet bepaald bekend staan om hun<br />
fantastische onderwijs, en die allebei aanzienlijk lager scoren<br />
dan Nederland in het PISA-onderzoeksrapport en op de<br />
Shanghai wereldranglijst van universiteiten. Maar dat het Van<br />
Bijsterveldt aan dossierkennis ontbreekt, dat blijkt al uit haar<br />
idiote maatregelen.<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Ook ik heb als coördinator internationalisering een groot<br />
aantal scholen in het buitenland bezocht. Daar heb ik de<br />
leerlingen en docenten van dichterbij meegemaakt dan waarschijnlijk<br />
op het reisje van Van Bijsterveldt het geval was. Verder<br />
heb ik vier jaar in Engeland voor de klas gestaan. Maar<br />
of ik mijn eigen school nu vergelijk met een school in Italië,<br />
Duitsland, Litouwen, Oostenrijk of Tsjechië, het valt me<br />
steeds weer op hoe positief onze leerlingen bij hun buitenlandse<br />
uitwisselingspartners afsteken. Van gebrek aan kwaliteit<br />
lijkt in internationaal perspectief geen sprake, al staat de<br />
gemiddelde Nederlandse docent wél al veel méér voor de klas<br />
dan zijn buitenlandse collega.<br />
Misschien had Van Bijsterveldt zelf iets meer lesuren in de<br />
schoolbanken moeten doorbrengen om het verschil tussen<br />
kwantiteit en kwaliteit te leren. Doorgaans kan ik dat mijn<br />
leerlingen echter al duidelijk maken in minder dan 1040 lesuren.<br />
Uit het feit dat verscheidene scholen die beboet zijn wegens<br />
een tekort aan lesuren door de inspectie van onderwijs<br />
juist als ‘excellent’ en ‘goed’ beoordeeld zijn, blijkt reeds het<br />
gebrek aan correlatie tussen kwantiteit en kwaliteit.<br />
Het is schandalig om scholen die door tientallen jaren wanbeleid<br />
van het ministerie van Onderwijs de 1040 lesuren niet<br />
kunnen halen, ook nog eens te gaan beboeten. Alsof een school<br />
een commerciële organisatie is, die zomaar tienduizenden euro’s<br />
kan ophoesten. Als elke politicus die heeft bijgedragen aan<br />
het falende onderwijsbeleid daarvoor beboet zou worden, dan<br />
zou er al gauw genoeg extra geld zijn om maatregelen te treffen<br />
om de kwaliteit van het onderwijs écht te verbeteren.<br />
Net als verWildering leidt ook verBijstering tot polarisering.<br />
Enerzijds worden de docenten afgeschilderd als ‘Untermenschen’<br />
die hun leerlingen te weinig bijbrengen en niet hard<br />
genoeg werken, en anderzijds wordt er van hen verwacht dat<br />
het ‘Übermenschen’ zijn van wie zowel kwantitatief als kwalitatief<br />
het onmogelijke gevergd wordt. Ondertussen wordt uit<br />
het rapport van Rinnooy Kan geen lering getrokken en staan<br />
de docenten en het Ministerie van Onderwijs nog meer tegenover<br />
elkaar dan ooit. Ik ben verBijsterd.<br />
[Laurien Crump, docent klassieke talen]
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
ophok-uren<br />
Het onderwijs in Nederland heeft het al jarenlang moeilijk en<br />
de kwaliteit is in de afgelopen decennia verslechterd. Leerlingen<br />
en leraren zijn steeds minder gemotiveerd: wat is er nog<br />
over van het Nederlandse onderwijs? En wat wil de minister<br />
van Onderwijs hieraan doen? Een gloeibriljant bij het ministerie<br />
kwam met de oplossing: leerlingen moeten gewoon<br />
langer in het schoolgebouw blijven zitten. Meer uurtjes in de<br />
schoolbanken doorbrengen. Hij had blijkbaar het idee dat<br />
het zitten in een klaslokaal pubers op magische wijze motiveert<br />
om te leren. En dit zonder iets aan de benodigde ondersteuning<br />
te doen. Er is te weinig geld voor onderwijs, er<br />
zijn te weinig leraren maar toch staat het ministerie erop dat<br />
leerlingen méér uren maken.<br />
Het komt er dus op neer dat klassen in lokalen worden gedumpt<br />
zonder iemand die les of uitleg kan geven. Scholen<br />
schieten collectief in de stress om die uren vol te krijgen en de<br />
leerlingen worden als vee behandeld. Het wringt aan alle kanten.<br />
Gelukkig is dit op het <strong>USG</strong> voorlopig niet aan de orde. Bizar<br />
is de krampachtige manier waarop door de overheid werd<br />
gereageerd op het massale protest van scholieren en scholen.<br />
Het recente gedrag van het ministerie geeft maar aan hoe outof-touch<br />
ze is met de scholen en de kinderen waar ze zorg<br />
voor draagt.<br />
[Menno Schellekens, 3a]<br />
1040 uur?| 9
10 |1040 uur?<br />
Gezinsurennorm<br />
1040 uur. Het is nog heel wat. Als je 10 minuten per dag op<br />
de wc zit, en dat haal ik amper, is dat zo´n 462 uur op een<br />
mannenleven. Vrouwen zitten gemiddeld wat langer in hun<br />
leven op de wc, alleen al omdat ze ouder worden, en halen<br />
wel 500 uur. Bij mijn tante gaat het allemaal niet zo makkelijk,<br />
ze heeft allemaal boekjes op de wc staan, en die haalt<br />
misschien wel 800 uur. Maar dan heb je het echt wel gehad.<br />
Het zijn al met al waardevolle uren, het levert iets tastbaars<br />
op, en het is wetenschappelijk bewezen dat op de wc de beste<br />
ideeën ontstaan. Zo schreef George Friedrich Händel er zijn<br />
Suite in D majeur, HWV 349 (watermusic), Tim Berners-Lee<br />
heeft er het internet bedacht, en Frederik Hendrik besloot<br />
er in de tachtigjarige oorlog de moerassen rond Den Bosch<br />
droog te malen. Allemaal belangrijke tijd dus op die wc. Toch<br />
heeft nog nooit iemand gezegd dat je verplicht 1040 uur op<br />
de wc moet doorbrengen. Iedereen weet dat de één wat langer<br />
nodig heeft dan de ander. En wat heeft het voor zin te blijven<br />
zitten als de klus geklaard is?<br />
Op school is dat wel anders. 1040 is de norm en of je nu wat<br />
te doen hebt of niet, je zult er 1040 uur op zitten. Dus moeten<br />
onze kinderen in een bomvolle studieruimte proppen<br />
schieten naar de conciërge die ze opvangt in een korf. Of ze<br />
lummelen uren door het gebouw om het laatste kauwgompapiertje<br />
te vinden zodat ze een aantekening bemachtigen<br />
waarmee geregistreerd wordt dat ze aan de urenverplichting<br />
‘actief burgerschap’ hebben voldaan. Laatst kwam ik op een<br />
school waar leerlingen in de aula helemaal niets deden, over<br />
hun bank hingen of gewoon lagen te slapen. Het bleek de<br />
cursus ‘omgaan met verveling’ te zijn waarmee je voor het<br />
vak verzorging studiepunten kon verdienen. Eén leerling was<br />
wel bezig, zat namelijk te msn-en, en nam dus het risico zijn<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
target niet te halen. Hij bleek contact te hebben met een bejaarde<br />
en zo zijn punten voor de ‘maatschappelijke stage’ bij<br />
elkaar te sprokkelen. Het maakt blijkbaar niet meer zoveel uit<br />
wat je als school doet, als je de deur maar dicht houdt.<br />
Tja, die 1040-urennorm. Pak een papiertje en reken zelf eens<br />
met me mee.´s Ochtends zie ik mijn kinderen een half uur,<br />
dus dat is 2,5 uur per week. Als ik drie avonden thuis ben is<br />
dat veel, en dan zie ik ze 1 uur. Dat is dus 3 uur per week. Totaal<br />
dus 5,5 uur. In het weekend haal ik met een beetje geluk<br />
8 uur. Dat maakt 13,5 uur per week. 44 weken gaan zo, dus<br />
dat is 44 x 13,5 = 594 uur. In de vakantie zie ik ze gemiddeld<br />
6 uur per dag, dus laten we zeggen 42 uur per week. Met 8<br />
weken vakantie (ja, ja onderwijs mevrouw…) kom ik dan op<br />
336 uur. In totaal zit ik dan op 594 + 336 = 930 uur. 930 uur<br />
ben ik als opvoeder zinvol met ze bezig. Ik haal de 1040-urennorm<br />
zelf niet eens. Kom nog 110 uur tekort, hetgeen staat<br />
voor 3 weekendjes naar Centerparcs, 25 keer naar de film, 32<br />
spelletjes Risk, of samen 264 afleveringen van Frasier kijken.<br />
Haalt u de 1040-urennorm met uw gezin? Wordt het niet hoog<br />
tijd dat we de 1040-urennorm voor zowel vader als moeder<br />
gaan instellen? Dat onze kinderen gewoon 1040 uur bij ons<br />
moeten zijn, dat we ze zien, dat we ze kunnen aanraken als<br />
we dat willen, en dat we eventueel wat tegen ze kunnen zeggen.<br />
En dat ze dan niks hoeven te doen; wat muziek luisteren,<br />
op de bank hangen, op de grond liggen met een stripje, propjes<br />
naar ons schieten, of lekker lang op de wc zitten. Gewoon<br />
heerlijk niets doen. Onthaasten met papa en mama. Dat is de<br />
echte 1040-urennorm die van onze kinderen betere en veel<br />
leukere mensen maakt. Laat ze dan maar wat eerder terugkomen<br />
van school.<br />
[Koen Bakker, vader van Sam Bakker (2A), directeur Stebo<br />
Utrecht]
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
niet ophokken<br />
Het is jammer dat het onderwerp onderwijstijd politiek zo<br />
beladen is geworden, dat een zinvolle discussie eigenlijk onmogelijk<br />
is. Dat er grote verschillen bestonden in het invullen<br />
van het voorgeschreven aantal lesuren is door de scholen<br />
erkend. Door veel scholen is dan ook hard gewerkt om de<br />
tijd die beschikbaar is in de jaaragenda en het lesrooster zo<br />
efficiënt mogelijk in te zetten.<br />
Hoewel het <strong>USG</strong> nooit ver onder de norm gezeten heeft, zijn<br />
ook door ons de puntjes op de i gezet door het schooljaar eerder<br />
te laten beginnen, de laatste schoolweek zo goed mogelijk<br />
te gebruiken en waar nodig het lesrooster aan te vullen. Op<br />
papier heeft de inspectie de planning dan ook goedgekeurd.<br />
Dat neemt niet weg dat het ook voor het <strong>USG</strong> moeilijk zal<br />
zijn om in de praktijk de norm te halen. Het is tenslotte de<br />
bedoeling dat ook onvoorziene uitval (door ziekte, scholing<br />
e.d.) gecompenseerd wordt. Dit betekent bij een gemiddelde<br />
uitval van 5 procent, dat in het vooruit 5 procent meer tijd<br />
geprogrammeerd moet worden, terwijl je nog niet weet of het<br />
echt nodig zal zijn.<br />
Kernkwaliteit van het <strong>USG</strong> is boeiend onderwijs, in de breedte<br />
en in de diepte, zoveel mogelijk op maat voor alle leerlingen.<br />
Dit betekent dat veel leerlingen extra uren draaien bij extra<br />
vakken, extra activiteiten in school (bijvoorbeeld Spaans of<br />
toneel) en bij buitenschoolse activiteiten (bijvoorbeeld een<br />
debat- of hockeytoernooi dat de hele zaterdag duurt). Al deze<br />
extra activiteiten tellen voor de staatssecretaris niet mee: alleen<br />
gezamenlijk onderwijs volgen, daar leer je wat van. Dat<br />
niet elke leerling evenveel tijd nodig heeft is kennelijk niet<br />
van belang. Dat het erom gaat dat de leerling met een mooi<br />
diploma en met een goed inzicht in zijn interesses en mogelijkheden<br />
en met voldoende zelfvertrouwen de school verlaat<br />
en de volgende stap kan zetten richting ‘goed burgerschap’ is<br />
uit beeld verdwenen.<br />
Het <strong>USG</strong> is het ermee eens dat er een ondergrens moet zijn wat<br />
betreft het aantal uren dat een leerling onderwijs volgt, maar<br />
dat we met deze rigide opstelling geen recht doen aan ‘gedifferentieerd<br />
onderwijs op maat’. We streven er dan ook naar<br />
zoveel mogelijk onderwijstijd op een verantwoorde manier<br />
in te vullen, maar passen ervoor zogenaamde ‘cosmetische’<br />
maatregelen te nemen als het ophokken van leerlingen.<br />
[Hanneke Taat, rector]<br />
1040 uur?| 11
12 |De vormgevers van de <strong>Vox</strong><br />
Het Grafisch Lyceum communiceert<br />
Kijk eens goed naar deze <strong>Vox</strong> Hieronymi. Wat valt u op? Mogelijk<br />
vindt u de pagina’s helder en overzichtelijk? Geinig fotootje hier,<br />
leuk kaderstukje daar? Goede indeling met opvallende koppen en<br />
tussenkoppen? Oftewel: goed verzorgd?<br />
Het is één oogopslag duidelijk: hiervoor zijn vakmensen aan<br />
het werk geweest. Zij zorgen er iedere keer weer voor dat de<br />
<strong>Vox</strong> er aantrekkelijk en overzichtelijk uitziet. Wie zijn zij?<br />
Om dat te weten te komen bracht de <strong>Vox</strong> een bezoek aan<br />
StudioS2B (lees: Studio School to Business).<br />
Aan de Vondellaan in Utrecht vinden we in Het Gebouw<br />
het Grafisch Lyceum Utrecht (GLU) en daar, in een grote ruimte<br />
op de begaande grond, is StudioS2B gehuisvest. De studio<br />
biedt stageplaatsen voor leerlingen van het GLU. In principe<br />
zoeken de leerlingen buiten de school in het bedrijfsleven een<br />
stageplek, maar voor diegenen die geen plaats kunnen vinden<br />
of die tijdens hun stage nog vakken op school moeten<br />
inhalen, is er een plaats bij Studio S2B. Onder (bege)leiding<br />
van Oscar van der Loo werken studenten Vormgeving, DTP en<br />
Mediamanagement samen aan de opdrachten.<br />
Op non-profit basis worden opdrachten gedaan voor nietcommerciële<br />
instellingen. Denk daarbij aan goede doelen en<br />
dergelijke. De Studio heeft een acquisitiemanager, die iedere<br />
aanvraag streng beoordeelt. Het is natuurlijk niet de bedoeling,<br />
dat zij opdrachten uitvoeren voor commerciële bedrijven<br />
en instellingen. Dat zou oneerlijke concurrentie zijn. Tegelijkertijd<br />
beoordeelt de acquisitiemanager of een mogelijke<br />
opdracht interessant en leerzaam genoeg is voor de studenten.<br />
Het moge duidelijk zijn, dat niet iedere aanvraag wordt<br />
gehonoreerd.<br />
Compleet en helder<br />
Gelukkig viel de <strong>Vox</strong> wel binnen beide criteria en wordt de opmaak<br />
sinds medio 2007 verzorgd door studenten van het GLU.<br />
Onze eindredacteur stuurt alle teksten en illustraties naar de<br />
studio. Daar komt het terecht bij Johan van Wilsum, een laatstejaars<br />
student Mediamanagement, die na zijn opleiding aan<br />
de slag wil als trafficmanager. Johan checkt of alles compleet<br />
en helder is en zorgt ervoor dat het materiaal bij de vormgever<br />
komt. Deze gaat vervolgens aan de slag met de opmaak van<br />
de pagina’s, het bewerken en plaatsen van teksten en foto’s.<br />
Mochten er problemen ontstaan, of zijn er bestanden fout of<br />
niet compleet aangeleverd, dan komt dat weer bij Johan terug<br />
en hij zorgt ervoor dat de problemen opgelost worden en het<br />
uiteindelijke product op tijd afgeleverd wordt. Bij dit proces is<br />
Oscar voor iedereen een onmisbare vraagbaak.<br />
Prima opstap<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
StudioS2B maakt veel divers werk. Logo’s, huisstijlen, folders,<br />
tijdschriften en websites – ze draaien er hun hand niet voor<br />
om. Tegelijkertijd doen de studenten de nodige praktijkervaring<br />
op. Het is een prima opstap naar, zoals het lyceum het<br />
zelf noemt, de ‘echte’ grafimedia wereld. Meer informatie over<br />
deze interessante opleiding op: www.glu.nl<br />
[IH]<br />
Een kleine greep uit de vele studierichtingen van het GLU:<br />
- Mediavormgever, met drie verschillende specialisaties – grafische<br />
vormgeving (drukwerk), animatie/audiovisuele vormgeving<br />
(animatie, games) en interactieve vormgeving (o.a.<br />
websites, interactieve cdroms).<br />
- Gamedesigner, een allround opleiding waarmee je aan de<br />
slag kunt bij gamebedrijven, webontwikkelaars en animatiebureaus.<br />
- Mediatechnoloog met de specialisaties webmaster, crossmedia<br />
publishing of workflowbeheer<br />
- Mediamanagement met de afstudeerrichtingen media-intermediair,<br />
mediaproductie manager of mediacontent manager.<br />
- Allround dtp’er<br />
Oscar en Johan (staand) aan het werk in de studio
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
Charlotte mutsaers:<br />
‘We hadden zoveel goede leraren!’<br />
Schrijfster Charlotte Mutsaers zette haar eerste stappen op het literaire<br />
pad in de Apoforèta, schoolkrant van het <strong>USG</strong>. De school<br />
bleek een rijke inspiratiebron. Haar verliefdheid op de leraar Nederlands<br />
beschreef ze in Rachels Rokje, andere schoolervaringen<br />
kregen een plek in Kersenbloed. ‘Wordt de Dies niet meer gevierd?<br />
Waardeloos!’<br />
Haar agenda in januari was meer dan vol. Een optreden bij<br />
Pauw & Witteman, interviewsessies voor een uitgebreid profiel<br />
in Vrij Nederland, een vraaggesprek met Hans Goedkoop<br />
voor het NPS-programma De Kunst. Er woedde een ware mediastorm<br />
rond Charlotte Mutsaers. Aanleiding: na jaren van<br />
stilte verscheen haar nieuwste boek Koetsier Herfst. De reacties<br />
waren juichend: ‘haar magnum opus’ (Trouw), ‘Mutsaers op<br />
haar best’ (NRC), ‘creatieve explosie’ (Volkskrant), ‘een opzwepende<br />
ode aan de verbeeldingskracht’ (Parool). Volgens<br />
de critici heeft Charlotte Mutsaers op indrukwekkende wijze<br />
de lange literaire stilte doorbroken.<br />
‘Klinkt dat arrogant?<br />
Hoor ‘ns, er zaten allemaal<br />
goed opgevoede kinderen’<br />
Bij alle interviewaanvragen lag ook een verzoek om een<br />
vraaggesprek van de <strong>Vox</strong> Hieronymi. Ondanks de drukte<br />
vond Charlotte Mutsaers nog een gaatje in haar agenda. Dus<br />
vervoegde de <strong>Vox</strong>redactie zich op een mooie donderdagmiddag<br />
bij haar thuis aan de Herengracht in Amsterdam voor<br />
een uitgebreid gesprek over heel veel zaken, maar níet over<br />
Koetsier Herfst.<br />
Schoolkrant<br />
Charlotte Mutsaers (1942) is een dubbelkunstenaar; ze<br />
schrijft en schildert. Haar literaire werk werd bekroond met<br />
de Jan Greshoffprijs, de Busken Huetprijs en de Constantijn<br />
Huygensprijs. Voor haar literaire en beeldende werk ontving<br />
zij de Jacobus van Looyprijs. Ze werd genomineerd voor zowel<br />
de AKO Literatuurprijs als de Gouden Uil. Een indrukwekkende<br />
carrière. Haar eerste stappen in die richting zette<br />
ze op het Utrechts Stedelijk Gymnasium. Daar zat ze zelfs<br />
in de redactie van de schoolkrant Apoforèta. “Daar werd je<br />
werd voor gevraagd”, vertelt ze. “Ik schreef graag verhalen en<br />
gedichten, en maakte ook tekeningen. In de gang hing een<br />
menie-rode bus. Daar stopte je je bijdragen in en dan hoopte<br />
je maar dat het geplaatst werd. De redactieleden deden volgens<br />
Mutsaers echt hun best om voor de Apoforèta ‘literaire<br />
dingen’ te schrijven. Maar er was ook plaats voor rubrieken<br />
Beroemde <strong>USG</strong>-er| 13<br />
[foto Jef van Eynde]
14 |Beroemde <strong>USG</strong>-er<br />
als ‘De schaduw van Hieronymus merkt op…’. Dat ging bijvoorbeeld<br />
over een nieuwe natuurkundeleraar. Deze leraar<br />
zei ‘normalíter’. Mutsaers: “Elke gymnasiast wist natuurlijk<br />
dat het ‘normáliter’ was. Dus stond er in de Apoforèta: ‘De<br />
Schaduw van Hieronymus merkte op dat bij natuurkunde<br />
een nieuwe inhoudsmaat is uitgevonden’. Een leraar die dat<br />
zegt, heeft geen niveau, vonden we. Klinkt dat arrogant? Hoor<br />
‘ns, er zaten allemaal goed opgevoede kinderen.”<br />
Voorhoofd als golfkarton<br />
Andere docenten onderscheidden zich in positieve zin. Bijvoorbeeld<br />
J.C. Brandt Corstius, de vader van Hugo Brandt Corstius<br />
(overigens ook oud-<strong>USG</strong>’er) en A.L. Sötemann. Zij waren<br />
beiden docent Nederlands en zouden na hun tijd op het <strong>USG</strong><br />
allebei hoogleraar Nederlandse taal en letterkunde worden, in<br />
achtereenvolgens Leiden en Utrecht. Over Sötemann en zijn<br />
opvallend gefronste voorhoofd met het ‘aanschijn van veredeld<br />
golfkarton’ schreef ze in haar boek Kersenbloed:<br />
‘Sötemanns wenkbrauwen stonden minstens drie centimeter<br />
hoger boven de ogen dan bij de ongefronste mens. Niemand<br />
van ons snapte hoe hij dat de hele dag, en mogelijk ook de<br />
hele nacht, volhield (probeer het niet, want voor je het weet<br />
wordt het een dwanghandeling). Een en ander werd nog geaccentueerd<br />
doordat hij zijn haar achterover gekamd droeg,<br />
een welkome primeur op een school waar het gros van het<br />
lerarencorps gekapt ging als prins Bernhard.’<br />
‘Kwam je één minuut te laat,<br />
dan moest je een pagina Vergilius of<br />
Ovidius uit je hoofd leren’<br />
Ook aan de docent Frans was ze zeer gehecht: ‘Wij hadden<br />
op het gymnasium echt een prima Franse leraar aan wie ik<br />
heel veel te danken heb, alleen al dat hij zich af en toe parfumeerde<br />
met de peperdure lotion van Hermès. Hij heette Van<br />
Nieuwkuyk. ]ezus, wat heb ik veel van die man geleerd! Soms<br />
bedenk ik weleens hoe verbazingwekkend het toch is dat wij<br />
daar zóveel goede leraren hadden.’<br />
Smoorverliefd<br />
In Kersenbloed (1990) komt het <strong>USG</strong> al regelmatig ter sprake,<br />
maar in haar volgende roman Rachels Rokje (1994) staat haar<br />
periode op het <strong>USG</strong> echt centraal. In deze roman wordt Rachel<br />
Stottermaus (anagram van Charlotte Mutsaers) smoor-<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
verliefd op haar leraar Nederlands. Als ze dertig jaar later op<br />
een ondergesneeuwde middenberm tussen het voorbijrazende<br />
verkeer plotseling weer oog in oog komen te staan, zijn die<br />
gevoelens nog niets verminderd. Die leraar was Erik Stieglis.<br />
“Rachels Rokje is voor een groot deel fictie”, vertelt ze, “dus<br />
pin me niet vast op wat er in dat boek staat. Ik ga nu niet weer<br />
vertellen hoe dat allemaal gegaan is. Maar het was werkelijk<br />
een ‘coup de foudre’ toen ik hem voor de eerste keer zag! Ik<br />
wist niet wat me overkwam, ik wist eerst niet eens dat ik verliefd<br />
was. Maar ik kon hem niet vergeten, hij was de hele dag<br />
in mijn hoofd, dat had ik nog nooit beleefd.”<br />
Alle leraren kwamen in rokkostuum.<br />
De beste leerling kwam met de<br />
rector in een rijtuig’<br />
Stieglis is slechts kort docent op het <strong>USG</strong> geweest. Maar volgens<br />
Mutsaers waren er meer mensen onder de indruk van de<br />
toen 28-jarige Stieglis: “Hij kwam de klas in met een zwart<br />
overhemd, zonder das. Hij was lang en slank, echt een beauty<br />
van een man.” Mutsaers bleef later contact met Stieglis houden<br />
en was bezig aan Rachels Rokje, toen Stieglis overleed. In<br />
haar dankwoord bij de uitreiking van de Jan Greshoffprijs in<br />
1992 verwees ze nog naar hem. ‘Het doet mij buitengewoon<br />
veel pijn dat ik […] iemand die mij meer dan wie ook op het<br />
houten been van de taal heeft gezet, vanmorgen ten grave heb<br />
moeten dragen: Erik Stieglis, bedankt.’<br />
“Zo is letterlijk zo gebeurd”, vertelt ze nu. “Dat is zo afschuwelijk<br />
geweest. Heel erg. Ik wil er ook niet meer over praten.<br />
Wat was dat ontzettend!”<br />
Zeer autoritaire rector<br />
Stieglis was weer snel van school vertrokken, ook omdat hij<br />
niet echt goed orde kon houden. De rector was uit heel ander<br />
hout gesneden. Van der Veer was volgens Mutsaers een zeer<br />
autoritaire man. Ze waardeerde hem, maar tegelijk had ze het<br />
regelmatig aan de stok met hem. “Kwam je één minuut te<br />
laat, dan moest je een pagina Vergilius of Ovidius uit je hoofd<br />
leren en je de volgende ochtend melden. Hij hield me vaak<br />
staande op de trap, omdat ik knalrode rock ’n roll-kousen<br />
had of grote oorbellen. Die trok hij dan uit mijn oren. Zelfs<br />
in je vrije tijd plukte Van der Veer je nog uit de espressobar<br />
op het Vredenburg, bij Hotel Smits. Dus ik ging met mijn<br />
vriendje boven in de V&D koffie drinken. Van der Veer controleerde<br />
alle wc’s op school, ook de meisjes-wc. Zat je daar
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
nog even snel woordjes te leren als je na de pauze Frans had,<br />
dan begon hij te rammelen aan de deur. Sommigen gooiden<br />
uit angst hun leerboek in de stortbak, zo bang waren we voor<br />
de rector.”<br />
Vanaf de vierde klas gaf de rector oude geschiedenis. Af en toe<br />
kwam hij onverwacht een klas binnen, stuurde de leraar weg<br />
en gaf een repetitie. “Om te testen of je een goede gymnasiast<br />
was: waar staat de Leeuwenpoort, wat is Deuteronomium - je<br />
hoefde niet te geloven, maar de bijbel moest je wel kennen -,<br />
wie zei in de Perzische Oorlog ‘Ik heb het spits afgebeten’.”<br />
De blinde Homerus<br />
Ondanks het autoritaire regime heeft Charlotte Mutsaers het<br />
zeer naar haar zin gehad op school. “Ik had het niet willen<br />
missen. De school heeft een enorme impact op mij gehad.<br />
Kortingsbon<br />
Koetsier Herfst<br />
Tegen inlevering van deze bon bij de<br />
boekhandel krijgt u 2,50 euro korting op<br />
Koetsier Herfst van Charlotte Mutsaers<br />
(isbn 9789023427575).<br />
De normale verkoopprijs is € 22,50,<br />
de speciale <strong>Vox</strong> Actieprijs is \ 20,00.<br />
Actienummer:<br />
901-47234<br />
Actieperiode:<br />
08-02-<strong>2008</strong> t/m 07-05-<strong>2008</strong><br />
Beroemde <strong>USG</strong>-er| 15<br />
In mijn geheugen zie ik nog de trap, een blauwgroene klok<br />
boven de bank in de hal als je binnenkwam, het beeld van<br />
de doornuittrekker, en de blinde Homerus in terracotta. Boven<br />
de ingang zag je de Romeinse aanduiding van de lopende<br />
data: de zoveelste idus van Mars.”<br />
De doornuittrekker is er nog steeds, maar er is ook veel veranderd.<br />
Mutsaers reageert verbaasd als ze hoort dat de prijsuitreiking<br />
in de Pieterskerk, het ornatissimum iuvenem, niet meer<br />
bestaat. “Daarmee werd het jaar afgesloten. Alle leraren kwamen<br />
in rokkostuum. De beste leerling kwam met de rector in<br />
een rijtuig. Dan liep hij over het gangpad als een jonge doctor<br />
die zijn bul kwam halen. En wordt de Dies ook niet meer<br />
gevierd? Waardeloos!”<br />
[JE]
16 |Uit de Media<br />
Scholen maken prestaties openbaar<br />
In december publiceerde Trouw onderstaand artikel over openbaarheid<br />
van schoolprestaties. Doet het <strong>USG</strong> hier ook aan mee, vroeg<br />
de <strong>Vox</strong> aan rector Hanneke Taat.<br />
Er komt een landelijke website waarop gegevens van de scholen<br />
in het voortgezet onderwijs staan. Ouders kunnen de<br />
prestaties vergelijken.<br />
Al tien jaar rangschikt Trouw jaarlijks de prestaties van scholen,<br />
op basis van gegevens van de onderwijsinspectie. Dat<br />
ging destijds niet zonder slag of stoot: de inspectie weigerde<br />
aanvankelijk de benodigde gegevens openbaar te maken.<br />
Inmiddels is veel van die geheimzinnigheid verdwenen. De<br />
inspectie zet nu zelf prestatiegegevens op haar website. Maar<br />
de VO-raad wil verdergaan, met behalve inspectiecijfers ook<br />
uitkomsten van tevredenheidsonderzoeken.<br />
Scholen in het voortgezet onderwijs gaan gegevens over<br />
hun prestaties toegankelijker maken. Ouders die een school<br />
voor hun kind zoeken, kunnen daardoor de kwaliteit van<br />
verschillende scholen beter beoordelen. Er komt een landelijke<br />
website met gegevens per school over bijvoorbeeld de<br />
tevredenheid van ouders en leerlingen, de lesuitval en het<br />
schoolklimaat. Daarnaast zullen op de site slaagpercentages,<br />
gemiddelde eindexamencijfers en aantallen voortijdige<br />
schoolverlaters per school te vinden zijn.<br />
Via die landelijke site kunnen ouders de prestaties van scholen<br />
vergelijken. Maar elke afzonderlijke school zal haar gege-<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
vens ook op de eigen website publiceren. Het streven is dat in<br />
2010 99 procent van de scholen daaraan meewerken.<br />
De VO-raad (de organisatie van scholen in het voortgezet<br />
onderwijs) presenteerde dit plan en kreeg meteen lof toegezwaaid.<br />
Ouderorganisatie Ouders & Coo klonk het ’als<br />
muziek in de oren’, het ministerie van onderwijs vond het<br />
’lovenswaardig’ en de onderwijsinspectie stond er ’positief’<br />
tegenover.<br />
Het initiatief voor het informatieproject komt van de scholen<br />
zelf. „Wij willen het vertrouwen winnen van de samenleving”,<br />
verklaart voorzitter Sjoerd Slagter van de VO-raad. „Daarvoor<br />
is het nodig dat we laten zien wat er binnen de scholen gebeurt.”<br />
De raad heeft daarbij niet alleen ouders op het oog,<br />
maar ook overheden, bedrijven en andere onderwijssectoren.<br />
Veel gegevens die de VO-raad toegankelijk wil maken, zijn<br />
al openbaar via andere bronnen, bijvoorbeeld via de website<br />
van de onderwijsinspectie. Door die te verzamelen op een site<br />
wil de raad de informatie beter vergelijkbaar maken. Maar<br />
met name informatie over de tevredenheid van ouders en<br />
leerlingen is nu meestal niet openbaar. Veel scholen houden<br />
die gegevens voor zichzelf. De VO-raad wil dat in elk tevredenheidsonderzoek<br />
een aantal standaardvragen wordt opgenomen,<br />
zodat ook deze gegevens vergelijkbaar worden.<br />
[Bron: Trouw, 22 december 2007]
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
<strong>USG</strong>-prestaties openbaar?<br />
De plannen van de VO-raad om een site op te zetten waar alle<br />
scholen hun prestaties kunnen laten zien kan een goede aanvulling<br />
zijn op de sites die al bestaan, zoals van de inspectie.<br />
Het <strong>USG</strong> is een open school. Er staat veel informatie op de<br />
site, er is veel overleg met ouders en andere betrokkenen. De<br />
cijfermatige, dus meetbare resultaten zijn via de inspectie al<br />
openbaar en worden gebruikt door Trouw.<br />
Het blijft altijd lastig om de achtergrond van deze resultaten<br />
te interpreteren. Vaak gaan de cijfers voorbij aan het onderliggende<br />
beleid. Een goede beoordeling (een hoge notering)<br />
hangt bijvoorbeeld af van de hoogte van de eindexamencijfers.<br />
Het aantal vakken waarin een leerling eindexamen doet<br />
telt daarbij niet mee. Omdat op het <strong>USG</strong> bijna alle leerlingen<br />
een of twee extra vakken kiezen, kan het zijn dat dit de cijfers<br />
van de vakken een heel klein beetje drukt doordat de aandacht<br />
over meer vakken verdeeld moet worden en het gemiddelde<br />
dus net iets lager uitvalt dan bij een school met minder<br />
extra vakken.<br />
Het schoolklimaat, het extra aanbod, de brede vorming zijn<br />
allemaal zaken die niet in de cijfers verwerkt zijn en ook<br />
moeilijker meetbaar zijn. Op een speciale kwaliteitssite zou je<br />
ook aan deze onderwerpen aandacht kunnen besteden.<br />
We zijn druk bezig alle kwaliteitsinstrumenten die we al gebruiken,<br />
in een goed systeem onder te brengen, zoals bijvoor-<br />
Uit de Media| 17<br />
beeld leerling- en ouderenquêtes, klankborden, personeelstevredenheidsonderzoeken,<br />
de vergelijkende enquête die<br />
jaarlijks onder alle zelfstandige gymnasia wordt gehouden.<br />
Als er een gemeenschappelijke site komt zal er dus voldoende<br />
materiaal zijn om hieraan mee te werken.<br />
Van de andere kant blijft het moeilijk om kwaliteit in al zijn<br />
facetten op papier te vergelijken. De sfeer en cultuur van een<br />
school vallen moeilijk in woorden te vatten, die moet je voelen<br />
en meemaken. Uit onderzoeken, maar ook uit eigen ervaring,<br />
blijkt dat toekomstige leerlingen en ouders toch vaak<br />
afgaan op de directe verhalen die zij van anderen horen.<br />
Al met al moet het natuurlijk zo zijn dat een school kan laten<br />
zien welke resultaten er behaald zijn. Waar we voor moeten<br />
oppassen is dat het aantonen van kwaliteit geen doel op zich<br />
wordt, waarbij de tijd en energie die daarvoor nodig is ten<br />
koste gaat van de kwaliteit zelf. Een goede balans tussen verantwoording<br />
afleggen en de kwaliteit steeds verder verbeteren<br />
lijkt me een eerste vereiste.<br />
[Hanneke Taat]
18 |Leo Prick<br />
Kritisch volger van onderwijsveranderingen<br />
Leo Prick is al tientallen jaren actief als deskundige op het gebied<br />
van onderwijs en de vele veranderingen van de afgelopen decennia.<br />
Hij schrijft iedere week een column over onderwijs in NRC<br />
Handelsblad. Hij is ook auteur van het in 2006 verschenen boek<br />
‘Drammen, dreigen, draaien, hoe het onderwijs twintig jaar vernieuwd<br />
werd’. <strong>VOX</strong> sprak met Leo Prick over veranderingen.<br />
Waar komt uw bevlogenheid voor het onderwijs vandaan en<br />
hoe lang volgt u de ontwikkelingen in het onderwijs al?<br />
‘Na mijn studie Nederlands was ik ongeveer tien jaar lang leraar,<br />
studeerde daarnaast psychologie, werkte vervolgens aan<br />
verschillende lerarenopleidingen, bij het CITO en op het gebied<br />
van onderzoek. Ik promoveerde in 1983 op een onderzoek<br />
naar de ontwikkeling van de leraar: zijn, in de loop van<br />
‘Een bureaucratisch apparaat met<br />
beleidsmedewerkers die op hun beurt<br />
ook weer van alles bedenken’<br />
zijn leven, veranderende houding tegenover jongeren en het<br />
toenemende belang dat hij gaat hechten aan de leerstof. Als<br />
directeur van een advies- en onderzoeksbureau op het gebied<br />
van het onderwijs heb ik vervolgens de ontwikkelingen in het<br />
onderwijs intensief gevolgd.’<br />
Hoeveel reacties en wat voor soort reacties krijgt u op<br />
uw artikelen?<br />
‘Dat varieert sterk. Bij mooi weer en in de tijd van de vakanties<br />
weinig reacties, daarbuiten zo ongeveer gemiddeld tien.<br />
Meestal instemmend, maar dat zegt weinig. Mensen die het er<br />
niet mee eens zijn zullen dat in de regel niet aan mij mailen.<br />
Soms hoor ik van scholen dat het daar door de directie verboden<br />
is mijn columns in de docentenkamer een plek te geven<br />
op het prikbord. Het tekent de verhoudingen op zo’n school.<br />
Die zijn soms sterk gepolariseerd tussen directie en leraren.’<br />
Wat zijn volgens u de kenmerken van een school die<br />
goed onderwijs biedt?<br />
‘Om te beginnen is dat een school waar directie en leraren<br />
goed samenwerken. Als dat niet het geval is, heeft dat een negatief<br />
effect op de sfeer op school. Verder moeten de leraren<br />
goed thuis zijn in het vak dat zij doceren. Grondige kennis van<br />
het vak maakt het mogelijk in je lesgeven rekening te houden<br />
met de actualiteit en met de leerlingen. Het is de inspiratiebron<br />
voor de leraar en zonder zo’n bron is het onmogelijk<br />
anderen te inspireren. Ik heb zelf uitstekende herinneringen<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
aan de school waar ik lesgaf: veel ruimte voor de leraren, grote<br />
betrokkenheid bij wel en wee van de leerlingen.’<br />
Waar zitten de grootste discrepanties tussen uw ideaalbeeld<br />
en de werkelijkheid?<br />
‘Het gevaar zit in de besturen die de afzonderlijke scholen<br />
te weinig ruimte geven om hun eigen karakter te houden.<br />
Bestuurders menen vaak dat het hun taak is te uniformeren,<br />
gelijk te schakelen, de onder hun gezag ressorterende scholen<br />
gelijk te behandelen, ze te verplichten het onderwijs ook op<br />
dezelfde wijze te organiseren. Verder, en dat ligt in het verlengde<br />
van het voorgaande, zijn er besturen die steeds meer<br />
taken naar zich toetrekken. Bijvoorbeeld op het gebied van<br />
scholing, lesroosters opstellen, etc. Ze ontwikkelen zich tot<br />
een bureaucratisch apparaat met beleidsmedewerkers die op<br />
hun beurt ook weer van alles bedenken. De autonomie van<br />
scholen was bedoeld om ervoor te zorgen dat ouders wat te<br />
kiezen hebben. Door de uniformeringsdrang van sommige<br />
besturen en door de schaalvergroting zien we in veel delen<br />
van het land het tegendeel.’<br />
Wat is volgens u de beste verandering in het onderwijs<br />
geweest van de afgelopen decennia?<br />
‘Dat er meer geld is gekomen voor materiële voorzieningen.’<br />
en wat is de slechtste ontwikkeling geweest?<br />
‘De allerslechtste is de invoering van het VMBO. Het is een<br />
grof schandaal dat meer dan de helft van alle leerlingen na<br />
de basisschool te horen krijgt dat een algemene opleiding als<br />
HAVO en VWO voor hen niet is weggelegd. Hoger opgeleide<br />
ouders die de weg kennen in ons onderwijssysteem hebben<br />
inmiddels wegen ontdekt om hun kinderen via het VMBO<br />
toch te laten doorstromen naar de HAVO, vaak via particuliere<br />
scholen. Die hebben daar speciale programma’s voor<br />
ontwikkeld. Maar dat is niet voor iedereen weggelegd. De<br />
tweedeling VMBO aan de ene en HAVO/VWO aan de andere<br />
kant is dan ook sociaal bepaald. De OESO heeft ons daar ook<br />
om gekapitteld.’<br />
U was het niet eens met de conclusies van het mcKinsey<br />
rapport over onderwijs in europa, met name wat betreft<br />
salariëring. Zijn er in het rapport wel bevindingen die u<br />
erkent en ondersteunt?<br />
‘Dat rapport is gebaseerd op OESO-gegevens en daar werd<br />
selectief in geshopt met nogal zonderlinge interpretaties. Bijvoorbeeld<br />
dat de kosten per leerling een betrouwbare maatstaf<br />
zou zijn voor de salarissen van leraren en dat een bepaald<br />
bedrag als salaris in Finland, Zuid-Korea en Nederland hetzelfde<br />
betekent, terwijl die natuurlijk verband houden met de
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
kosten van levensonderhoud in een bepaald land en het niveau<br />
van de salarissen in het algemeen. Juist is dat de kwaliteit<br />
van het onderwijs samenhangt met het opleidingsniveau van<br />
de leraren, maar dat wisten we al lang. Alleen waren we dat in<br />
Nederland in onze bezuinigingsdrang op onderwijs voor het<br />
gemak even vergeten.’<br />
een van uw kritiekpunten is de (te) grote invloed van<br />
bestuurders. Als de macht van de bestuurders - de managementlaag<br />
- gebroken moet worden, waar moet die<br />
macht dan worden gelegd, bij de leraren of terug bij het<br />
departement?<br />
‘Het probleem van die te grote macht van bestuurders speelt<br />
lang niet overal. De macht terug naar het ministerie is een<br />
onzinnige gedachte: terwijl we op alle terreinen van de maatschappij<br />
een ontwikkeling zien van toenemende diversificatie,<br />
moeten we onderwijs niet weer centralistisch gaan organiseren.<br />
We moeten de macht leggen bij de afzonderlijke<br />
scholen. Besturen moeten zichzelf zien als instanties die de<br />
voorwaarden scheppen voor scholen om zich zo goed mogelijk<br />
te ontwikkelen.’<br />
Leo Prick| 19<br />
Ten slotte, wat kunnen ouders doen om het niveau van<br />
onderwijs van hun kinderen te waarborgen of te verbeteren?<br />
‘Ouders moeten kritisch te werk gaan bij de keuze van een<br />
school voor hun kinderen. En ze moeten interesse tonen voor<br />
het onderwijs, en dit niet alleen voor dat van hun eigen kinderen<br />
en zolang die eigen kinderen op school zitten. Want<br />
‘We hebben het onderwijs te lang<br />
overgelaten aan politieke hobbyisten’<br />
dat is het probleem van het Nederlandse onderwijs: de publieke<br />
interesse ervoor is, in vergelijking met de landen waar<br />
ik het onderwijs een redelijk ken - Verenigde Staten, Engeland<br />
en Frankrijk - angstwekkend gering. Daardoor hebben zich<br />
de afgelopen jaren allerlei ontwikkelingen kunnen voordoen<br />
waar achteraf gezien niemand gelukkig mee is. We hebben het<br />
onderwijs te lang overgelaten aan politieke hobbyisten. Ouders<br />
en leraren moeten voorkomen dat besturen dat politieke<br />
hobbyisme voortzetten.’<br />
[HJB]
20 |Elektronische Leeromgeving<br />
Gaan we digitaal?<br />
De Elektronische Leeromgeving is alom in opmars. Wat doet het<br />
<strong>USG</strong> hiermee, vroeg de Ouderraad zich af. ‘Ervaring opdoen op<br />
kleine schaal, hiervan leren en vervolgens de balans opmaken’.<br />
Tijden veranderen en de technologie ontwikkelt zich pijlsnel.<br />
Onze kinderen hebben een mobiele telefoon op zak, een<br />
I-pod en hun leven is nauwelijks voorstelbaar zonder computer.<br />
Als we hen met een grote rugzak vol schoolboeken<br />
naar school zien gaan is de vraag of de wijze waarop lesstof<br />
wordt aangeboden niet hopeloos is verouderd. In de klas gaat<br />
het er in veel opzichten precies zo aan toe als in onze eigen<br />
schooltijd. In Utrecht is een aantal jaren geleden dan ook een<br />
middelbare school opgericht, het UniC, dat zich van andere<br />
HAVO- en VWO-scholen onderscheidt door het werken met<br />
een eigen elektronische leeromgeving (ELO), Edunic. Ook op<br />
diverse andere scholen wordt hieraan gewerkt. De ouderraad<br />
vond het tijd om eens na te gaan wat een ELO nu precies is,<br />
wat het betekent als zo’n systeem op school wordt ingevoerd<br />
en wat de visie van de schoolleiding van het <strong>USG</strong> is wat dit<br />
betreft. Aansluitend op de jaarvergadering van 15 november<br />
jl. was dan ook Peter van Wijk van het Algemeen Pedagogisch<br />
Studiecentrum uitgenodigd om de aanwezige ouders in te<br />
wijden over dit onderwerp. Hij heeft veel ervaring met de implementatie<br />
van deze systemen in het voortgezet onderwijs.<br />
Hanneke Taat kreeg vervolgens de gelegenheid om het standpunt<br />
van de schoolleiding toe te lichten.<br />
Krachtig leren<br />
Peter van Wijk begint zijn lezing met nog eens te illustreren<br />
hoezeer het leven van ons kroost zich online afspeelt. Welke<br />
pupil zit nu niet urenlang de MSN-en? Het downloaden van<br />
muziek of Tv-programma’s is ook niets bijzonders. Met evenveel<br />
gemak wordt een filmpje gemaakt en op YouTube gezet.<br />
Sinterklaasgedichten worden gemaakt met behulp van een<br />
website die helpt bij het vinden van rijmwoorden. Internet<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
speelt een centrale rol bij het eigen maken van kennis over<br />
de meest uiteenlopende onderwerpen. Werken met een ELO<br />
op school sluit aan bij deze ervaringswereld. Maar wat is een<br />
ELO nu precies?<br />
Een ELO is niets meer en niets minder dan ‘een technische<br />
voorziening die de interactie faciliteert tussen het proces van<br />
leren, de communicatie die nodig is voor dat leren en de organisatie<br />
van het leren’. Een mond vol, dus. Even stap voor<br />
stap.<br />
Proces van leren<br />
Het proces van leren wordt door een ELO ondersteund doordat<br />
alle lesstof (mede) digitaal wordt aangeboden. Dit betekent<br />
dat de lesstof die nu nog grotendeels via boeken wordt<br />
overgebracht digitaal wordt aangeboden, zodat leerlingen<br />
hiermee van achter de computer aan de slag gaan. Dit betekent<br />
nogal wat. Hoewel de verwachting is dat uitgevers zich<br />
op dit terrein gaan bewegen en pakketten zullen ontwikkelen<br />
ter vervanging van de huidige lesboeken, zal het nog een hele<br />
tijd duren voordat dit echt realiteit is. Het digitaal aanbieden<br />
van lesstof biedt wel interessante mogelijkheden. Zo kunnen<br />
bijvoorbeeld natuurkundige experimenten worden nagebootst<br />
die in het huidige practicum niet uitvoerbaar zijn. Het<br />
leren van woordjes Frans kan interactief worden aangeboden,<br />
wat het eigen maken ervan interessanter maakt dan het passief<br />
lezen of overschrijven van woorden. Lesstof voor het vak<br />
geschiedenis kan gericht worden verlevendigd met stukjes van<br />
documentaires of interviews met ooggetuigen. We kunnen ons<br />
hier allerlei voorbeelden van voorstellen. Ook kunnen we ons<br />
gemakkelijk voorstellen dat het digitaal aanbieden van lesstof<br />
meer aansluit bij de ervaringswereld van onze kinderen.<br />
De communicatie benodigd voor het leren heeft te maken<br />
met datgene dat nu op school in de agenda’s wordt genoteerd<br />
en veel van de informatie die bij het <strong>USG</strong> op de website te vinden<br />
is (lesroosters, jaaragenda, studieplanners). In principe<br />
wordt al deze informatie in het elektronische systeem aangeboden,<br />
waardoor niemand ooit nog kan beweren dat hij of zij<br />
niet wist wat het huiswerk was of wat er voor een toets geleerd<br />
moest worden. En ook: veel van deze informatie is toegankelijk<br />
voor ouders, zodat die precies kunnen zien wat van hun<br />
kind gevraagd wordt en wanneer.<br />
organisatie van het leren<br />
De organisatie van het leren is een ander belangrijk aspect.<br />
Alle huiswerkopdrachten worden in het systeem gezet. De<br />
door de leerlingen gemaakte opdrachten ook. Docenten kunnen<br />
precies zien hoever een leerling is met een opdracht of
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl Elektronische<br />
Leeromgeving| 21<br />
het huiswerk en waar problemen ontstaan. Ze kunnen rechtstreeks<br />
naar de leerling reageren als daar aanleiding toe is.<br />
Leerlingen kunnen omgekeerd de docent om extra toelichting<br />
vragen. Oefentoetsen zijn online beschikbaar. Leerlingen<br />
kunnen gezamenlijk binnen het systeem aan een opdracht<br />
werken als ze moeten samenwerken. Dit is daardoor niet altijd<br />
van tijd of plaats afhankelijk. De docent kan dit proces<br />
bovendien rechtstreeks volgen en heeft veel meer voeling bij<br />
het groepsproces.<br />
Ouders kunnen (deels) toegang krijgen tot het systeem, waardoor<br />
zij bijvoorbeeld kunnen zien welk werkstuk hun kind<br />
voor een vak heeft gemaakt. Ook kunnen ze op ieder moment<br />
de cijfers van hun kinderen bekijken. Ze kunnen zelf ook binnen<br />
het systeem gericht naar een docent reageren en zo tot<br />
een dialoog komen. De prestaties van het kind worden zo toegankelijker<br />
gemaakt, evenals de omgang met docenten.<br />
Tot slot een voordeel in deze tijd waarin het milieu centraal<br />
staat: heel veel zaken hoeven niet te worden uitgeprint.<br />
Website: het verschil<br />
Onze school beschikt natuurlijk over een prima website, die<br />
al voorziet in een groot deel van de communicatie tussen de<br />
school en de leerlingen en tussen de school en de ouders. Voor<br />
een deel voorziet deze website dan ook in dezelfde behoefte.<br />
Het verschil met een ELO is echter dat deze meer omvat en<br />
dat deze interactief is. De lesstof maakt onderdeel uit van de<br />
ELO. Leerlingen en leraren kunnen op elkaar reageren. Leerlingen<br />
kunnen onderling ook uitwisselen. Ouders kunnen<br />
het leerproces van hun kind volgen. Het beheer van de ELO<br />
omvat dan ook veel meer dan het beheer van een website.<br />
noodzakelijke voorwaarden<br />
Uit bovenstaande moge duidelijk zijn dat de invoering van<br />
een ELO zeer veelomvattend is. Voorwaarden voor een succesvolle<br />
implementatie zijn dan ook dat de schoolleiding in<br />
woord en daad ICT ondersteunt en de docenten hierin ‘meeneemt’.<br />
Er moet ruimte zijn om een ELO vorm te geven (naast<br />
onderwijstijd). Het moet echt prioriteit krijgen en het computergebruik<br />
moet worden ingebed in de onderwijsdoelen.<br />
Docenten moeten een goede ondersteuning krijgen om zich<br />
het werken met behulp van een ELO eigen te kunnen maken.<br />
Hiervoor is het nodig dat er altijd een helpdesk beschikbaar is<br />
en dat docenten de beschikking krijgen over een ICT-maatje.<br />
Nascholing is dan ook vereist. Zoals aangegeven vergt het beheer<br />
van de ELO specifieke vaardigheden, extra tijd en dus<br />
extra geld. Het vraagt nogal wat van de materiële infrastructuur<br />
(veel meer computers nodig op school) en de benodigde<br />
financiën.<br />
Klein beginnen<br />
Een wijze les van het Algemeen Pedagogisch Studiecentrum<br />
is dan ook om klein te beginnen: schakel docenten in die affiniteit<br />
hebben met ICT om op kleine schaal een ELO op te<br />
zetten. Bij een specifiek vak, bijvoorbeeld. Stimuleer hen om<br />
de ELO door te ontwikkelen waar de inzet van het systeem<br />
succesvol is. Leerlingen kunnen zeer goed behulpzaam zijn<br />
bij het ontwikkelen van de digitale lesstof, het ‘vullen’ van<br />
het systeem. Maak hier gebruik van. Als het systeem zich heeft<br />
bewezen, kan het stap voor stap worden uitgebreid.<br />
Discussie<br />
Tijdens en na afloop van de presentatie van Peter van Wijk<br />
ontstond een levendige discussie onder de ouders over de<br />
voor- en nadelen van een ELO. Ouders zagen als voordelen<br />
dat deze werkwijze beter aansluit bij de leefwereld van hun<br />
kinderen, dat men gunstige leereffecten verwacht (leerversneller)<br />
en dat leerlingen beter worden voorbereid op hun toekomstige<br />
werkende bestaan. Veel bedrijven werken immers<br />
ook met hun eigen, veelomvattende intranet. Last but not<br />
least waren veel ouders gecharmeerd van het beter kunnen<br />
volgen van het leerproces van hun kind: meer rechtstreeks en<br />
op ieder gewenst moment.<br />
Scepsis bestond vooral over de haalbaarheid om alle lesstof<br />
op een verantwoorde manier digitaal aan te bieden en docenten<br />
zover te krijgen dat ze zich deze nieuwe werkwijze eigen<br />
maken. Dit heeft nogal wat gevolgen voor hun werkwijze. In<br />
hoeverre kun je eisen van (oudere) docenten dat ze hierin
22 |Elektronische Leeromgeving<br />
Gaan we digitaal?<br />
meegaan? Ook bestond scepsis over de bereidheid van leerlingen<br />
om zich te laten ‘vangen’ in een ELO. Veel kinderen<br />
maken namelijk online deel uit van verschillende interactieve<br />
gemeenschappen. Zouden niet veel van hun bewegingen zich<br />
buiten de ELO afspelen en daarmee buiten het gezichtsveld<br />
van de school? Daarnaast werd men zich bewust van het feit<br />
dat de implementatie van een ELO zeer ingrijpend is, zowel<br />
qua werkwijze als qua investering in uren en geld.<br />
Na de toelichting van Hanneke Taat over de visie van de<br />
schoolleiding op het werken met een ELO op het <strong>USG</strong> (zie<br />
kader) was de algemene conclusie dan ook dat onze school<br />
verstandig met deze materie omgaat. Men loopt niet te hard<br />
van stapel en werkt volgens het advies van het Algemeen Pedagogisch<br />
Studiecentrum: eerst ervaring opdoen op kleine<br />
schaal, dan hiervan leren en vervolgens de balans opmaken.<br />
[FS]<br />
[illustraties Inge Hassink]<br />
ELO en het <strong>USG</strong>: stap voor stap<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl<br />
De visie van het <strong>USG</strong> op ICT in het algemeen is dat het<br />
een middel is om het onderwijs te ondersteunen en niet<br />
een doel op zich. De website herbergt op dit moment al<br />
vele mogelijkheden, die ook binnen een ELO geplaatst<br />
zouden kunnen worden, zoals jaarkalenders, (toets)roosters,<br />
PTA’s, studieplanners en doorverwijzingen naar sites,<br />
die bij een bepaald vak gebruikt kunnen worden. Op zich<br />
werkt dit prima. Er wordt door leerlingen en docenten<br />
gemaild over vragen bij opdrachten, enzovoort.<br />
Daarnaast bouwen we sinds enkele jaren vanuit het vak<br />
natuurkunde aan de ELO Moodle met het doel deze bij<br />
meer vakken te introduceren. Stapsgewijs kunnen we zo<br />
komen tot een groter ELO-gebruik. Moodle is een zogenaamde<br />
‘open source’-ELO, die vrij te gebruiken is. Tot nu<br />
toe zijn we tevreden met deze manier van werken.<br />
Binnen de NUOVO is de gedachte ontstaan bestuursbreed<br />
een ELO aan te schaffen. Dit kan de kosten drukken en<br />
de ondersteuning kan centraal gebeuren. De bedoeling is<br />
dat elke school zelf kan bepalen welke elementen in de<br />
ELO worden verwerkt en gebruikt. Gezien de grote investering<br />
in tijd en energie, nog afgezien van de kosten, die<br />
de invoering van een ELO met zich meebrengt is het van<br />
belang dat we goed nadenken welke stappen we zetten en<br />
in welk tempo. Van de andere kant is duidelijk dat een<br />
goed werkende ELO nuttig kan zijn voor alle gebruikers.<br />
We staan dan ook niet afwijzend tegenover een toekomstige<br />
ELO, maar willen er wel verstandig en stap voor stap<br />
aan werken.<br />
[Hanneke Taat]
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl Méllona|<br />
Help ik heb nog geen date!<br />
Column van Méllona Bruggemans. In iedere <strong>Vox</strong> doet zij verslag<br />
van opmerkelijke zaken, belangrijke dingen en haar belevenissen<br />
op school.<br />
Vol verwachting klopt mijn hart. Binnenkort is het Valentijnsgala.<br />
De datum is nog niet bekend, maar dat het komt is een<br />
ding dat zeker is. Mijn moeder is al druk bezig met mijn jurk.<br />
Het wordt een echte galajurk. Mijn eerste! Vorig jaar ben ik<br />
niet geweest. Tot mijn grote spijt. We gingen de volgende dag<br />
al vroeg weg om te gaan wintersporten.<br />
Als ik aan het gala denk, word ik helemaal romantisch. Dit<br />
jaar hoop ik dat een heel leuke jongen mij vraagt om met<br />
hem mee te gaan naar het gala. Het mag best iemand zijn uit<br />
een hogere klas. Een beetje ouder geeft niet. Als het maar niet<br />
iemand is uit een lagere klas, want dan sta ik natuurlijk voor<br />
gek als ik met een brugger aankom op het gala. Hij moet in<br />
ieder geval wel groter zijn dan ik en qua kleding bij mij passen.<br />
Mijn jurk wordt dieprood, dus jongens… als je stropdas kleurt<br />
bij mijn jurk kan je een poging wagen.<br />
Hoe zou zo’n feest nou echt gaan, vraag ik mij af. Is het gelijk<br />
aan de andere schoolfeesten, maar dan met andere kleding?<br />
Wordt er misschien anders gedanst, meer intiem, zal ik maar<br />
zeggen. Dan is het zaak dat mijn toekomstige galapartner niet<br />
alleen groter is dan ik, maar ook nog een beetje lekker kan<br />
schuifelen. En hij moet in mijn ogen natuurlijk onweerstaanbaar<br />
zijn.<br />
Tja, als ik dan nadenk wie hier op school daarvoor in aanmerking<br />
komen, ben ik eigenlijk gauw klaar. Er is nog geen enkele<br />
jongen voor wie mijn hart sneller gaat kloppen.<br />
Of misschien toch die ene… Maar dat ga ik hier natuurlijk<br />
niet vertellen. Hij zou het eens kunnen lezen en mij helemaal<br />
23<br />
niet zien zitten. Dat ga ik natuurlijk niet riskeren.<br />
Zouden de docenten ook allemaal in galakleding komen. En<br />
hoe zit het dan met het schuifelen? Je moet er toch niet aan<br />
denken dat de docenten met elkaar gaan dansen? Alhoewel er<br />
wel leuke koppeltjes te verzinnen zijn. Misschien wel Sprakelaar<br />
met Landman? Of Holten met Dammers? Oké, die laatste<br />
is een beetje voor de hand. Misschien dan Crump met Dammers?<br />
Ja, hier kan ik mijn fantasie helemaal in laten gaan. Maar ook<br />
de docenten lezen de <strong>Vox</strong>, dus misschien kan ik mij maar beter<br />
niet teveel hierover uitlaten. Toch hebben we wel stelletjes<br />
gehad tussen de docenten. Hoe zat dat ook alweer, want vorig<br />
jaar hadden we zo’n paar.<br />
School is een van de plaatsen waar toekomstige partners elkaar<br />
leren kennen. Misschien loopt mijn aanstaande man<br />
hier op school rond, alleen weten we dat nog niet van elkaar.<br />
Pfff, alleen het idee al. Mijn romantische bui is gelijk al een<br />
stuk minder. Want van dansen en schuifelen krijg je bepaalde<br />
gevoelens. En van die gevoelens ga je weer dingen doen waar<br />
je misschien later spijt van krijgt. Alhoewel… Mijn eerste gala,<br />
mijn eerste date, mijn eerste schuifeldans, mijn eerste vlinders,<br />
en dan misschien ook nog wel mijn eerste KUS!<br />
Voor alles is er een eerste keer. Dus laat het gala maar komen,<br />
mijn jurk en ik zijn er al bijna klaar voor. Als mijn moeder nu<br />
ook eens opschoot met mijn jurk was het helemaal perfect.<br />
Oh nee nog niet helemaal, ik heb nog geen date!
Zaterdag 9 februari<br />
Open huis<br />
Zaterdag 23 februari - 2 maart<br />
Krokusvankantie<br />
Woensdag 12 maart<br />
Rapport<br />
<strong>USG</strong> Schoolagenda 2007 - <strong>2008</strong><br />
Dinsdag 18 maart<br />
Tafeltjesavond midden- en bovenbouw<br />
Woensdag 19 maart<br />
Tafeltjesavond onderbouw<br />
Maandag 24 maart<br />
2e Paasdag<br />
Dinsdag 25 maart - woensdag 26 maart<br />
Schoolstrijd<br />
Donderdag 27 maart<br />
Finale Schoolstrijd 4e + 5e uur<br />
Woensdag 2 april<br />
Ouderavond Romereis<br />
Internationaal Scholierenconcert<br />
Donderdag 3 april<br />
Internationaal Scholierenconcert<br />
Vrijdag 4 april<br />
Internationaal Scholierenconcert<br />
Zaterdag 26 april - maandag 12 mei<br />
Tulpvakantie<br />
Zondag 11 mei - zaterdag 17 mei<br />
Romereis 5e klas<br />
Maandag 12 mei<br />
2e Pinksterdag<br />
Maandag 19 mei - donderdag 29 mei<br />
Centraal examen<br />
Woensdag 21 mei<br />
Rapport leerjaar 5<br />
Maandag 23 juni - vrijdag 27 juni<br />
Trierreis 3e leerjaar<br />
Woensdag 2 juli<br />
Diploma-uitreiking<br />
Donderdag 3 juli<br />
Sportdag<br />
Donderdag 10 juli<br />
Personeelsdag; school gesloten<br />
Vrijdag 11 juli<br />
Eindrapport<br />
De reproductie van deze uitgave van de <strong>Vox</strong> Hieronymi is mogelijk gemaakt<br />
dankzij de medewerking van T&E Consult bv (Strukton).<br />
www.teconsult.nl<br />
Zaterdag 12 juli - zondag 31 augustus<br />
Zomervakantie<br />
vox hieronymi<br />
www.usgvox.nl<br />
redactie@usgvox.nl