Juridische haken en ogen aan arbeidscontracten voor bepaalde tijd

epaalde tijd. In het ambtenarenrecht zijn voor het verlenen van een ambtelijke
aanstelling in tijdelijke dienst eveneens beperkende gronden gesteld, zie artikel 6 ARAR.
Uit de aard der zaak is de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd bij uitstek geschikt
voor tijdelijke werkzaamheden en waarneming van functies.3 Daarnaast worden tijdelijke
contracten ook op grote schaal gebruikt om nieuw personeel te beoordelen. Het voordeel
daarvan is dat de werkgever niet is gebonden aan de stringente regels rondom het
proeftijdbeding (artikel 7:652 BW).4
C.1.2 Artikel 667 (oud) en de Wet Flexibiliteit en zekerheid
Aanvankelijk was het verschil in rechtsbescherming tussen een arbeidsovereenkomst
voor bepaalde tijd en onbepaalde tijd niet groot. Gesteld zou zelfs kunnen worden dat de
arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd de werknemer meer bescherming bood dan een
arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. In de eerste helft van de 20e eeuw was de
ontslagbescherming immers gering. Voor opzegging van een arbeidsovereenkomst voor
onbepaalde tijd hoefde meestal alleen een korte opzegtermijn in acht te worden
genomen. Daarbij hoefde de werkgever geen reden te geven voor de opzegging. De
arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd bood de werknemer meer vastigheid omdat deze
in beginsel niet tussentijds opzegbaar was. De werknemer was zodoende gedurende de
bepaalde tijd verzekerd van werk.5
Na de Tweede Wereldoorlog nam de ontslagbescherming toe. Zo werd met het
Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen (BBA) de preventieve ontslagtoets ingevoerd.
Later kwamen daar de civielrechtelijke opzegverboden bij, zoals het opzegverbod bij
ziekte of zwangerschap. De opzegtermijnen werden verlengd en een opzegging kon door
de rechter als kennelijk onredelijk worden gekwalificeerd. Door deze wijzigingen kwamen
de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde en die voor bepaalde tijd in een ander
perspectief te staan. Waar voorheen de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd meer
vastigheid bood, werd nu de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd synoniem voor
‘vast’ werk. Werkgevers gingen de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd gebruiken als
instrument om relatief eenvoudig van werknemers af te komen.
In de jaren 90 van de vorige eeuw groeide de behoefte aan een flexibeler ontslagrecht,
waarbij met name van de kant van de vakbeweging werd benadrukt dat naast de
flexibiliteit de zekerheid niet uit het oog mocht worden verloren. Het proces van
flexibilisering van de arbeid moest op een voor werkgevers en werknemers verantwoorde
en evenwichtige wijze verlopen.
Over deze problematiek is door het kabinet Kok een nota opgesteld, naar aanleiding
waarvan op 4 december 1995 een aantal vragen voor advies is voorgelegd aan de
Stichting van de Arbeid.6 De Stichting bracht op 3 april 1996 haar advies uit.7 Op 7
maart 1997 werd het wetsvoorstel Flexibiliteit en zekerheid bij de Tweede Kamer
ingediend.8 De Eerste Kamer aanvaardde het voorstel op 12 mei 1998. Daarna is nog
een zogenaamde reparatiewet tot stand gebracht en verwerkt in de Wet Flexibiliteit en
zekerheid.9 Op 1 januari 1999 trad de wet in werking.10
In de redactie van artikel 7:667 BW, zoals die gold voor de invoering van de Wet
Flexibiliteit en zekerheid, eindigde de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, net als
nu, van rechtswege. Dat betekende dat geen voorafgaande opzegging was vereist voor
de beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Er golden geen bijzonder opzegverboden en
de opzegtermijnen waren niet van kracht. Werknemers met een arbeidsovereenkomst
voor bepaalde tijd hadden daardoor een kwetsbare positie. Tussentijdse opzegging van
de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd was voor 1 januari 1999 alleen mogelijk
wanneer partijen een tussentijdse opzeggingsmogelijkheid overeen waren gekomen of,
wanneer dat niet zo was, in de proeftijd of wegens een dringende reden. Daarnaast gold
de regel dat wanneer een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd werd voortgezet, de
voortgezette arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd moest worden opgezegd met
OSR Juridische Opleidingen 3