Årsmelding for Hordaland fylkeskommune - Politiske saker ...

Årsmelding for 

Hordaland fylkeskommune 

2009

2 FYLKESORDFØRAREN 

FYLKESORDFØRAREN 3 

Viktige hendingar i 2009 

● Rekordstor vekst i folketalet i 2009: 

7 494 nye innbyggjarar i Hordaland. 

● Byggjestart på Hardangerbrua. Arbeidet med 

tilførselsvegar starta 26. februar 2009. 

● Stortinget godkjende Vossapakko, 

Kvammapakka og Bømlopakka. 

● Start på grunnarbeidet for Amalie Skram 

videregående skole og Begen kommune sitt 

nasjonale stupe- og symjeanlegg. 

● Som første fylke i landet har Hordaland 

vedteke fylkesdelplan for småkraftverk. 

● Bokbåten sitt 50-årsjubileum vart markert 

over heile fylket. 

● Handlingsprogram for det nye fylkesvegnettet 

med 2905 km fylkesveg vart vedteke. 

● Fylkeskommunen investerte 92,5 mill. kr 

i bybanevogner. Den første vogna kom til 

Bergen 7. desember. 

● Fylkeskommunen investerte for nær 1,2 

milliardar kroner i 2009. Lånegjelda auka 

med 900 mill. kr til vel 3,6 mrd. kr. 

Hordaland — eit kreativt 

verdiskapingsfylke i ein 

sterk vestlandsregion. 

HORDALAND 

FYLKESKOMMUNE 

Krafttak for skule 

og kollektivtrafikk 

For Hordaland fylkeskommune var 2009 eit år med stor satsing 

på skuleutbygging og kollektivtrafikk. Frå 1.1.2010 fekk 

fylkeskommunen nye store oppgåver, særleg innan samferdsel 

og regional utvikling. 

Den store satsinga på nybygg for dei vidaregåande skulane våre, 

som vi alt har vore i gang med i nokre år, skaut ytterlegare fart 

i 2009. Heile 543 mill. kr vart det investert for i fjor, nesten ei 

dobling frå 2008. 

Knarvik vidaregåande skulle kunne ta i bruk eit flott stort 

tilbygg til skulestart. Under bygging og klare for opning 

komande haust er den nye Nordahl Grieg videregående skole, 

nybygg for Osterøy vidaregåande skule og store tilbygg ved 

Austevoll, Kvinnherad og Stord vidaregåande skular. I godt 

samarbeid med Bergen kommune starta i fjor haust utbygginga 

av fellesprosjektet som skal romma Amalie Skram videregående 

skole og Bergen sitt nasjonale symjeanlegg. 

Kollektivsatsinga vår heldt fram med full styrke i 2009. Vi 

gjorde grunnlagsinvesteringar for busstilbodet og Bybanen for 

462 mill. kr. 

Forvaltingsreforma frå 1. januar 2010 

Frå 1. januar 2010 vart forvaltingsreforma gjennomført. Fylkeskommunane 

fekk overført ansvaret for ei rekkje ulike oppgåver. Nokre er reine 

forvaltningsoppgåver, medan fleire av dei inneber samordning av viktige 

funksjonar i offentleg sektor. 

Den største einskildoppgåva er at fylkeskommunane har fått ansvaret for 

om lag 80% av riksvegnettet med tilhøyrande ferjesamband. I Hordaland 

omfattar det 1 150 km riksveg og 15 ferjesamband. 

Ifølgje kommunal- og regionalminister Liv Signe Navarsete vert 

fylkeskommunane den viktigaste offentlege aktøren for verdiskaping og 

etablering av arbeidsplassar. 

Kort oppsummert er dette dei nye oppgåvene/funksjonane: 

• ansvar for ca. 80 prosent av riksvegnettet med tilhøyrande 

ferjestrekningar 

• lovfesta ansvar for arbeid med mellom anna koordinering av arbeidet 

med folkehelse i fylket 

• drifts- og finansieringsansvaret for fagskulane, mellom anna ved å gje 

tilskot til dei som er drivne i privat regi 

• regionalt ansvar for ålment friluftsliv, mellom anna sikring av 

friluftsområde 

• ivareta friluftsinteresser i fylkes- og kommuneplanlegging, ivareta 

allmannretten og motivera til friluftsliv 

• forvalta delar av tilskotsordningane til friluftstiltak og vilttiltak 

• forvalting av visse viltartar og innlandsfisk 

Anbodsutsetjing av bussruter i Nordhordland vart gjennomført frå 

hausten 2009. Eg peikte i årsmeldinga for 2008 på at omleggingar 

vil krevja tid for å gå seg skikkeleg til. I Nordhordland var det 

utfordringar ved oppstarten både knytt til ruteomleggingar og nytt 

billetteringssystem. 

2009 vart på mange måtar eit år for å gjera seg klar til storsatsinga 

Bybanen som startar opp i juni 2010. Heilt på slutten av 2009 kom 

den første bybanevogna til Bergen som eit teikn på at det vi har venta 

lenge på, nærmar seg ein realitet. Fylkeskommunen har finansiert 

bybanevognene og fylkestinget har vedteke å kjøpa fleire slik at 

materiellet er klart til oppstart – og også til forlenging av Bybanen – 

i første omgang frå Nesttun til Lagunen. 

Fjoråret vart også eit førebuingsår til forvaltingsreforma som 

vart gjennomført ved årsskiftet 2009-10. Særleg på veg- og 

ferjesektoren har fylkeskommunane fått eit mykje større ansvar 

og vi har no høve til å sjå heile samferdselssektoren i fylket 

i samanheng på ein heilt annan måte enn før. Dette skal 

vi nytta oss av og visa at fylkeskommunen vil klara dette 

heilskapsansvaret minst like godt som om vedtaka vart 

fatta i Oslo. 

Eg vil takka medarbeidarane i heile fylkeskommunen 

for god innsats i 2009. Dykkar arbeid og innsats 

er avgjerande for dei gode tenestene vi yter 

hordalendingane! 

• utvalde fylkeskommunar, mellom 

dei Hordaland, overtek rolla som 

vassregionstyresmakt og skal mellom anna 

utarbeida regionale vassforvaltingsplanar 

• ansvar for verkemiddel knytt til rekruttering, 

kompetanseheving og likestilling i landbruket 

• overtek retten til å gje fråsegn i landbruks politiske 

saker, som før låg til fylkeslandbruksstyret 

• mynde til å avgjera søknader etter akvakulturlova 

og visse andre oppgåver på marin sektor 

• mynde til å treffa vedtak i konsesjonssaker om 

mini- og mikrokraftverk inntil 1 MW 

Årsmelding 2009 Hordaland fylkeskommune Årsmelding 2009 Hordaland fylkeskommune 

• samarbeid gjennom sju nyoppretta regionale 

forskingsfond med ein fondskapital på seks 

milliardar kroner 

• til saman skal fylkeskommunane ha ein eigardel 

på 49 % i Innovasjon Norge 

• ansvar for å fordela spelemidlar til kulturbygg 

etter kvart som midlane vert fristilte frå 

pågåande prosjekt 

• medverka til kvalitetsutviklingstiltak innan 

grunnopplæring for å få god samanheng mellom 

grunnskule og vidaregåande opplæring 

Fylkesordførar 

Torill Selsvold 

Nyborg 

Frå 1.1.2010 har 

fylkeskommunen 

ansvar for 17 av 

19 ferjesamband i 

Hordaland. Over 80% 

av riksvegvegnettet 

vart frå same tid 

fylkeskommunen sitt 

ansvar.

4 

INNHALD 

Om årsmeldinga 

Årsmelding 2009 viser resultat som er oppnådde i 

Hordaland fylkeskommune i løpet av året. Meldinga 

gjev oversikt over den fylkeskommmunale tenesteproduksjonen 

i dei ulike sektorane. Det er lagt vekt på 

å visa kva ressursane vert brukte til, korleis utviklinga 

er over tid og korleis driftsresultatet er i høve til 

budsjettet. Ein del tal frå KOSTRA er tekne inn for å 

samanlikna Hordaland fylkeskommune med nabofylket 

Rogaland og landsgjennomsnittet for fylkeskommunane 

utanom Oslo. For Hordaland er det teke 

med KOSTRA-tal for både åra 2006-2009, men ver 

obs på at tala for 2009 er førebelse. Det er første gong 

det er teke med så lang tidsserie for KOSTRA-tal. 

For dei som ønskjer meir detaljinformasjon om 

fylkeskommunen si verksemd i 2009, viser vi til 

årsrekneskap, revisjonsmelding og årsmeldingar frå 

avdelingar m. fl. 

Årsmeldinga er også tilgjengeleg på internett: 

www.hordaland.no 

Produksjon, foto m.m.: 

Ansvarleg: Fylkesrådmannen. 

Redaktør: Informasjonssjef Stanley Hauge. 

Tekstgrunnlag: Avdelingane i fylkesadministrasjonen. 

Redigering: Stanley Hauge, Svein S. Amundsen og 

Bente Utne. 

Grafikk, oppsett, utforming: Stanley Hauge. 

Utforming forside: Geir K. Lien. 

Foto/kart: Avisa Hordaland (s. 22), Asle Birkeland (s. 

32), Øyvind Braaten (s. 15), Geir Brekke (s. 19), Rune 

Jensen (s. 35), Egill Danielsen (s. 3), Bjarte Brask 

Eriksen (s. 14, 15, 18, 26), Stanley Hauge (s. 2, 3, 10, 

12, 34, 41, 42, div. fylkestinget ), Per Egil Larsen (s. 

13), Bjørn Arve Lunde (s. 29), Oddmund Lunde (s. 46, 

fylkestinget), Lars Opstad (s. 31) Marit Rødseth (s. 

24), Silje Monsen Solsvik (s. 31), Simon Sortland (s. 

9, 21, 23, 30), Liv Sundheim (s. 24), Hallvor Solheim 

(s. 37), Ann Steindal (s. 30), Agder Teater (s. 32), 

Charlotte Lillefjære Tertnæs (s. 27), (s. 29), Tormod 

Valaker (s. 16). 

Redaksjon en avslutta 31. mars 2010 

Opplag: 1500 eks. 

Trykkeri: 

Utgjevar: 


Fylkesrådmannen 

Postboks 7900 

5020 Bergen 

Gateadr.: Agnes Mowinckels gate 5 

Tlf.: 55 23 90 00 Telefax: 55 23 99 49 

Intenettadr.: 

www.hordaland.no 

Årsmelding for 


2009 

Foto framsida: 

Markeringa av 

50-årsjubileet for 

bokbåten, her 

frå Hjellvikvåg på 

Osterøy. Foto: Elin 

Golten, Hordaland 

fylkeskommune. 

Årsmelding 2009 


FYLEKSORDFØRAREN 

Krtafttak for skule og kollektivtrafikk ............................................................. 2 

Forvaltingsreforma frå 1.1. 2010 ..................................................................... 2 

FYLKESRÅDMANNEN 

Nye oppgåver – nye mål .................................................................................. 5 

ØKONOMISK OVERSYN 

Kutt i driftsmidlar til investeringar og bruk av fond sikra 0-resultat ............... 6 

Driftsrekneskap 2006-2009 .............................................................................. 6 

Driftsutgifter og driftsinntekter spesifiserte sektorvis ...................................... 7 

KOSTRA-tal 2006-2009 .................................................................................. 8 

Investeringsoversikt 2006-2009 ....................................................................... 9 

Balansen ......................................................................................................... 10 

OPPLÆRING 

Skuleinvesteringar på over ein halv milliard kroner i 2009 ........................... 11 

Viktige opplæringshendingar 2009 ............................................................... 11 

KOSTRA-tal i vidaregåande opplæring ......................................................... 13 

TANNHELSE 

Betre tannhelse for 5- og 12-åringar, ny tannhelseplan utarbeidd ................. 17 

KOSTRA-tal tannhelse .................................................................................. 18 

REGIONAL UTVIKLING 

Mål: Eit attraktivt og konkurranse dyktig Hordaland ..................................... 19 

Viktige hendingar innan regional utvikling 2009 .......................................... 19 

156 mill. kr til næringsutvikling .................................................................... 20 

Prioriterte satsingar ........................................................................................ 21 

«Hordaland – ski heile året» .......................................................................... 22 

Regional planlegging, partnarskap og samarbeid .......................................... 23 

Auka ansvar for folkehelse ........................................................................... 25 

Ny internasjonal strategi ................................................................................ 26 

Vestlandsrådet ................................................................................................ 26 

KULTUR OG IDRETT 

Kulturelt utviklingsprogram - nytt verkemiddel i kulturpolitikken ............... 28 

Viktige kultur- og idrettshendingar 2009 ...................................................... 29 

KOSTRA-tal kultur ........................................................................................ 29 

SAMFERDSEL 

Rekordstore investeringar for kollektivtrafikken i 2009 ................................ 33 

Viktige samferdselshendingar 2009 ............................................................... 33 

Kollektivreisande 2008-2009 ......................................................................... 34 

KOSTRA-tal samferdsel ................................................................................ 35 

Bompengeinntekter i Hordaland 2008-09 ...................................................... 36 

ORGANISASJON 

Nye planar og strategiar, klar for nye oppgåver ............................................. 38 

Nøkkeltal 2008-09 ......................................................................................... 39 

Likestillingsbarometer ................................................................................... 40 

Miljørapport 2009 .......................................................................................... 41 

Administrativ organisering ............................................................................ 42 

FYLKESTINGET 

Politisk organisering ...................................................................................... 43 

Fylkestingsvala 1975-2007 ............................................................................ 43 

Saker i dei politiske organa ............................................................................ 43 

Representantfordeling .................................................................................... 43 

Utskiftingar i fylkestinget .............................................................................. 43 

Fylkestinget - oversikt medlemer ..............................................................44-45 

Politiske leiarar, oversikt utvalsmedlemer ..................................................... 46 

Fakta om Hordaland ....................................................................................... 47 

Nøkkeltal 2009 ............................................................................................... 48 

Årsmelding 2009 Hordaland fylkeskommune

Årsmelding 2009 Hordaland fylkeskommune 

FYLKESRÅDMANNEN 

Nye oppgåver – nye mål 

Vissa om at regionreforma skulle innførast i 2010 har i løpet av 

det siste året utan tvil styrkt fylkeskommunen sin posisjon både 

i forhold til andre styresmakter og i publikum sine augo. Ein 

sterkare posisjon er viktig for å kunna få til noko og dermed 

også for å kunna bety noko for samarbeidspartane våre og for 

innbyggjarane i Hordaland. 

I løpet av 2009 bygde fylkeskommunen fysisk og 

organisatorisk infrastruktur for å kunna ivareta dei nye 

oppgåvene våre i kollektivtrafikken og dei som regionreforma 

fører med seg. Gode medarbeidarar har sytt og syter for at 

dette arbeidet går stødig framover og at vi no har nødvendig 

kompetanse og kapasitet til dei nye oppgåvene. Særleg når 

det gjeld den eine nye store oppgåva – samferdsel – vert det 

avgjerande viktig å visa at fylkeskommunen faktisk betyr ein 

forskjell i positiv forstand. 

Frå vår side har vi lenge streka under det viktige i at vi er ein 

god partnar for kommunar og andre lokale aktørar. Men for å 

vera ein god partnar for kommunane, er det også vesentleg at vi 

styrkjer samarbeidet med sentrale statlege styresmakter. Utan ei 

målretta samarbeidsline med statlege styresmakter, vil vi få til 

mindre og vi vil ikkje verta ein fullgod partnar lokalt. 

Mange organisasjonar vert frå tid til anna hefta med 

økonomiske problem, samarbeidsvanskar eller rett og slett av 

feil som einkvan har gjort. Vi har vore heldige i 2009 og sloppe 

å bruka energi på slike hendingar. Rekneskapsresultatet vårt er 

likevel ikkje godt nok og driftsproblema i kollektivtrafikken har 

vore for store. Begge delar er forhold som vi skal retta på i tida 

som kjem. 

Eit gledeleg poeng når det gjeld personalet, er at lønsskilnaden 

mellom kvinner og menn er vorten mindre og at likestillinga på 

dette punktet har teke eit steg framover. 

Når vi no framover skal forvalta ein endå større del av 

fellesskapet sine verdiar, er det viktig at vi forstår rolla vår 

nettopp slik. Vi må gjera gode og framtidsretta vedtak ut frå 

fellesskapet sine interesser og vi må setja inn hensiktsmessige 

tiltak som samsvarar med dei måla som er sette. I denne rolla 

kan og skal alle – frå sin plass i organisasjonen – bidra. 

Fylkesrådmann 

Paul M. Nilsen 

5

6 

Grafen viser 

utviklinga av netto 

resultatgrad 2001- 

2009 for Hordaland 

fylkeskommune 

samanlikna med 

landsgjennomsnittet 

for fylkeskommunane 

utan Oslo. 

Tabellen gjev oversikt 

over Hordaland 

fylkeskommune sitt 

driftsrekneskap for 

åra 2006-2009. 

Meir detaljert 

rekneskap og notar 

til rekneskapen går 

fram av «Rekneskap 

2009 Hordaland 

fylkeskommune» som 

er trykt i eige hefte. 


Kutt i driftsmidlar til investeringar 

og bruk av fond sikra 0-resultat 

Rekneskapen kom i 2009 for andre 

år på rad ut med 0 som resultat. For 

å unngå rekneskapsmessig underskot 

var det nødvendig å stryka budsjetterte 

overføringar frå driftsrekneskapen 

til finansiering av investeringar. I 

tillegg vart det inntektsført midlar frå 

disposisjonsfond. Til saman vart det 

stroke overføringar og inntektsført 

disposisjonsfond for 65,2 mill. kr for å 

koma ut i balanse. 

Netto resultatgrad fylkeskommunar 

Driftsrekneskap 2006-2009 

Tal i mill. kr. Løpande prisar 

Rekneskap Rekneskap Rekneskap Rekneskap Budsjett 

2006 2007 2008 2009 2009 

+ Skatt 1 908,0 1 936,3 2 038,6 2 108,5 2 057,9 

+ Rammetilskot 1 105,4 1 215,8 1 391,8 1 559,6 1 592,3 

+ Driftsinnt. ekskl. renter 906,5 933,1 1 104,8 1 474,3 1 027,8 

Sum driftsinntekter 

– Sum driftsutgifter 

3 919,9 4 085,2 4 535,2 5 142,4 4 678,0 

(ekskl. avskr.) 3 504,9 3 891,6 4 385,4 4 942,3 4 497,5 

Brutto driftsresultat 415,0 193,6 149,8 200,1 180,5 

+ Renteinntekter 20,6 27,1 57,9 43,5 28,8 

– Renteutgifter 58,8 65,0 98,8 107,0 110,1 

– Avdrag 69,5 89,9 99,9 120,1 120,1 

Netto driftsresultat 307,3 65,8 9,0 16,5 -20,9 

– Til ubundne avsetjingar 176,8 135,5 36,1 42,0 0,0 

– Til bundne avsetjingar 79,8 87,4 93,7 112,2 0,0 

+ Bruk av ubundne avsetjingar 107,2 139,6 74,8 45,7 3,0 

+ Bruk av bundne avsetjingar 25,1 66,4 48,3 94,2 62,6 

– Driftsmidl. til investeringar 

Rekneskapsmessig meir/ 

62,2 41,2 2,3 2,2 44,7 

mindre forbruk 120,8 7,7 0,0 0,0 0,0 


Både inntekter og utgifter viser sterk vekst frå 

2008 til 2009. Driftsinntektene auka med 13,4% og 

driftsutgiftene med 12,7%. 

Ei medverkande årsak til at tala viser så sterk vekst 

er omlegging innan kollektivtrafikken. Ved utsetjing av 

rutepakker på anbod nyttar ein bruttokontraktar. Det 

vil seia at fylkeskommunen betalar bruttoutgiftene for 

å køyra rutene og mottar billettinntektene. Tidlegare 

betalte fylkeskommunen ut eit netto tilskot til 

ruteselskapa. Inntektene fylkeskommunen hadde frå 

bilruter auka med om lag 90 mill. kr frå 2008 til 2009. 

Om ein korrigerer for dette, ville tala visa ca. 2% lågare 

vekst. 

Tiltaka som vart sette i verk i samband med finanskrisa 

har gjeve eit godt bidrag til veksten i inntekter og utgifter. 

Fylkeskommunen fekk i overkant av 100 mill. kr frå 

staten, som er nytta til kulturminnevern og vedlikehald 

av skular og fylkesvegar. Det er desse områda som har 

hatt den sterkaste utgiftsveksten i 2009. Veksten i frie 

inntekter (skatt og rammetilskot) var meir moderat med 

6,9%. 

Brutto driftsresultat betra seg med vel 50 mill. kr frå 

2008 til 2009. Men dette gjekk nesten med til å dekka 

auken i renter og avdrag, som var på nær 43 mill. 

kr. Auken i renter og avdrag skuldast kraftig vekst i 

lånegjelda som følgje av høgt investeringsnivå.

Netto driftsresultat 

Netto driftsresultat er 

eit av dei mest sentrale 

nøkkeltala i kommunale 

rekneskapar. 

Netto driftsresultat 

viser kva ein har att etter 

at alle driftsutgifter, 

inklusive renter og 

avdrag er dekka. 

Eit positivt netto 

driftsresultat kan 

nyttast til å finansiera 

investeringar eller 

avsetjast til seinare 

bruk, noko som gjev 

handlefridom og evne til 

å tola svingingar i økonomien. 

Netto driftsresultat for Hordaland fylkeskommune 

vart 16,5 mill. kr i 2009. Dette utgjer 0,3 prosent av 

driftsinntektene. I 2008 var netto driftsresultat 9 mill. 

kr, eller 0,2 prosent. Netto driftsresultat har altså halde 

seg nokså stabilt frå 2008 til 2009, men ein balanserer 

hårfint over 0. Gjennomsnittet for fylkeskommunane 

var til samanlikning 4,4% i 2009. 

Det er vanleg å rekna at kommunesektoren bør ha eit 

netto driftsresultat på minst 3% av driftsinntektene for å 

vera reelt i balanse. Grunnen til at det ikkje er tilstrekkeleg 

å ha netto driftsresultat lik null er at avskrivingar 

ikkje inngår. I staden vert driftsrekneskapen belasta med 

avdrag. Sidan avskrivingane er høgare enn avdraga, må 

ein, for å bevara formuen, ha eit netto driftsresultat som 

er minst så stort som differansen mellom avskrivingar 

og avdrag. 

Rekneskapen for Hordaland fylkeskommune viser 

i 2009 120,1 mill. kr i avdrag og 166,6 mill. kr i 

avskrivingar. Om ein nyttar avskrivingar i staden for 

avdrag til å rekna ut eit «korrigert netto driftsresultat», 

får ein minus 30 mill. kr. Driftsresultatet er dermed 

ikkje godt nok til å bevara formuen. 

Budsjettavvik 

Innsparingar og overskridingar fordelte seg slik: 

Tal i mill. kr, minus før tal viser overskriding 

2008 2009 

Skatt og rammetilskot 29,9 17,9 

Kultur 0,7 1,2 

Opplæring – 21,6 – 29,4 

Tannhelse 0,0 2,2 

Samferdsel – 44,4 – 61,6 

Regional utvikling 1,2 1,7 

Konsesjonskraft – 11,5 – 3,1 

Politiske organ og adm., 

fellesfunksjonar 18,7 2,3 

Momskompensasjon frå investeringar – 16,6 – 2,9 

Renter 16,1 6,5 

Stryking av driftsmidlar til investering 42,5 

Strykningar / bruk av disp.fond 27,5 22,7 

Overskot 0,0 0,0 

I skatt og rammetilskot kom det inn 17,9 mill. kr 



Driftsutgifter og driftsinntekter spesifiserte sektorvis 

Tal mill. kr. Løpande prisar. 

Rekneskap 2008 Rekneskap 2009 

Utgifter Inntekter Utgifter Inntekter 

Kultur 206,0 105,3 259,1 154,5 

Opplæring 2 375,8 438,4 2 582,6 511,0 

Tannhelse 241,7 73,4 256,4 73,4 

Samferdsel 992,8 95,0 1 186,3 242,9 

Regional utvikling 208,6 259,4 234,8 297,8 

Politiske organ og adm. 239,0 30,9 271,0 33,0 

Fellesfunksjonar m.m. 121,5 102,4 152,1 161,7 

Sum 4 385,4 1 104,8 4 942,3 1 474,3 

meir enn budsjettert. Skatteveksten i høve til 2008 

var for Hordaland 3,4% medan gjennomsnittet for 

fylkeskommunane var 2,1%. 

Dei to største sektorane, opplæring og samferdsel, 

synte relativt store budsjettoverskridingar. 

17 vidaregåande skular hadde underskot på til saman 

ca. 22 mill. kr. I tillegg til skulane var det overskriding 

på budsjettet for spesialundervisning. 

Samferdselssektoren hadde ei overskriding på 61,6 

mill. kr. Det var store overskridingar både for bilruter, 

båtruter, vidaregåande skuleskyss og spesialskyss 

for grunnskulen. For bilrutene som er sette ut på 

anbod, har ein god kontroll med kostnadssida. Her 

var det passasjerinntektene som viste svikt i høve til 

budsjettet. Ein har hatt for lite informasjon om korleis 

inntektene fordeler seg på dei ulike områda, og dermed 

var budsjetteringa vanskeleg. Dette vil retta seg etter 

kvart som fylkeskommunen tek over inntektsansvaret 

for heile fylket. For båtrutene var etterbetaling av høge 

drivstoffutgifter ei viktig forklaring på overskridinga. 

Det kan vera grunn til å nemna at netto driftsutgifter 

for samferdselssektoren ikkje auka med meir enn 5,1%. 

Når den kommunale kostnadsdeflatoren er anslått til 

4,1%, tilseier dette ein realvekst på om lag 1%. Ein 

greidde altså ikkje å redusera utgiftene, slik det var 

Netto driftsresultat 1999-2009 

7 

Tabellen gjev nærare 

spesifikasjon av 

driftsutgifter og 

driftsinntekter etter 

sektor for 2008 og 

2009. 

Grafen viser netto 

driftsresultat 

for Hordaland 

fylkeskommune dei 

siste ti åra. 

Talet for 2002 

er korrigert for 

ekstraordinære 

føringar i samband 

med staten si 

overtaking av 

spesialisthelsetenesta.

8 

KOSTRA-oversikta 

viser utviklinga 

i Hordaland 


2006-2009. For 2009 

vert Hordaland 

også samanlikna 

med Rogaland 

fylkeskommune og 

gjennomsnittet for 

fylkeskommunane 

utan Oslo. 


lagt til grunn i budsjettet, men på den andre sida har 

det heller ikkje vore nokon vesentleg utgiftsvekst for 

sektoren samla sett. 

Forskrift om årsrekneskap og årsmelding har i §9 

reglar om pliktige strykingar for å unngå rekneskapsmessig 

underskot. Ved rekneskapsavsluttinga vart det 

stroke 42,5 mill. kr av driftsmidlar til finansiering av 

Sektorfordeling 2009 

Under er vist fordelinga av brutto driftsutgifter etter 

sektor 2009. (Sektorfarge, sjå til venstre.) 

52,3 % av brutto driftsutgifter i 2009 gjekk til 

vidaregåande opplæring. Samferdsel med 24,0 % er den 

nest største sektoren målt etter driftsutgifter. 

KOSTRA-tal 2006-2009 

Horda- Horda- Horda- Horda- Roga- Gj.snitt 

land land land land land u Oslo 

2006 2007 2008 2009 2009 2009 

Finansielle nøkkeltal i prosent av brutto driftsinnt. 

Netto driftsresultat .........................................................................7,8 1,6 0,2 0,3 3,9 4,4 

Avdragsutgifter netto ......................................................................1,8 2,2 2,2 2,3 1,8 2,3 

Renteutgifter netto ..........................................................................1,0 0,9 0,9 1,2 0,3 – 0,8 

Netto lånegjeld .............................................................................42,9 47,1 52,1 58,9 58,4 44,3 

Arbeidskapital ....................................................................................................17,4 16,7 17,9 15,8 11,9 16,9 

Finansielle nøkkeltal i kroner pr. innbyggjar 

Brutto driftsutgifter ......................................................................7 968 8 714 9 663 10 707 9 803 11 104 

Brutto driftsinntekter ...................................................................8 583 8 830 9 656 10 777 10 008 11 361 

Frie inntekter...............................................................................6 598 6 813 7 304 7 687 7 680 8 323 

Netto lånegjeld............................................................................3 681 4 161 5 033 6 349 5 842 5 031 

Brutto driftsutgifter til administrasjon og styring ............................................379 399 460 529 425 620 

Fordeling av brutto driftsutgifter (prosent) 

Adm, styring og fellesutg. ...............................................................4,2 4,6 4,2 3,4 4,7 5,5 

Vidaregåande opplæring ..............................................................60,1 56,8 54,1 53,2 57,6 53,6 

Tannhelsetenesta ...........................................................................5,4 5,1 5,0 4,7 3,5 4,3 

Fys. planl./kult.minne/natur/nærmiljø..............................................2,7 3,8 3,2 3,9 2,0 2,6 

Kultur ..............................................................................................4,6 4,7 4,1 4,2 5,0 4,8 

Samferdsel ...................................................................................16,4 17,9 23,1 24,3 21,3 19,9 

Næring ............................................................................................2,8 2,9 2,5 2,3 2,2 4,6 


investeringar. Det må dermed takast opp tilsvarande 

meir i lån for å finansiera investeringane. I tillegg var 

det behov for å stryka 22,7 mill. kr av avsetjingar til 

disposisjonsfond. Fylkesrådmannen har tilrådd at ein 

nyttar avsetjinga til Hardangerbrua. På denne måten 

får skulane avsetja overskot fullt ut, i samsvar med 

innarbeidd praksis. Midlane frå Hardangerbrufondet 

må løyvast på nytt seinast i 2012. 

KOSTRA 

KOmmune-STat-RApportering er eit nasjonalt 

informasjonssystem som gjev informasjon om 

kommunal og fylkeskommunal verksemd. Statistisk 

Sentralbyrå offentleggjorde 15. mars ureviderte tal for 

2009. Reviderte tal vert lagde ut 15. juni 2010. 

I tabellen nede på sida er vist nokre nøkkeltal, der 

Hordaland fylkeskommune vert samanlikna med gjennom 

snittet for fylkeskommunane (utanom Oslo). 

Langsiktig gjeld er høgare enn landsgjennomsnittet. 

Avdraga er lik landsgjennomsnittet, men når ein ser på 

renteutgifter, er det stor skilnad. Fleire fylkeskommunar 

har utbytte og renteinntekter som overstig renteutgiftene. 

Landsgjennomsnittet viser netto renteinntekt på 0,8% 

av brutto driftsinntekter, medan Hordaland har ei netto 

renteutgift på 1,2%. 

Arbeidskapitalen er eit mål på likviditeten. Denne 

må seiast å vera god både for Hordaland og for 

landsgjennomsnittet. 

Hordaland fylkeskommune ligg under landsgjennom 

snittet når ein ser på brutto driftsutgifter 

og brutto driftsinntekter per innbyggjar. Dette er ei 

følgje av inntektssystemet, som legg til grunn eit 

vesentleg høgare utgiftsbehov i Nord-Noreg og Sogn

og Fjordane. Når ein ser på utgifter til administrasjon 

og styring, ligg Hordaland under landsgjennomsnittet. 

Dette er naturleg sidan Hordaland er mellom dei største 

fylkeskommunane. Utgiftsbehovet varierer ikkje fullt 

ut i takt med folketalet. 

Om ein ser på fordelinga av brutto driftsutgifter 

mellom ulike sektorar, er det samferdsel som skil seg 

ut. Hordaland brukar ein god del meir til samferdsel 

enn landsgjennomsnittet og mindre til administrasjon, 

styring og fellesutgifter og næring. For dei andre 

sektorane er det ikkje så store skilnader mellom 

Hordaland og landsgjennomsnittet. 

Investeringar 

Investeringane var rekordhøge i 2009. Det vart investert 

919 mill. kr i eigedomar og utstyr. 

Fleire store skuleprosjekt er i gang. Mest midlar 

gjekk med til Nordahl Grieg vgs. med 176,9 mill. kr, 

Kvinnherad vgs. 96,1 mill. kr, Knarvik vgs. 73,9 mill. 

kr og Osterøy vgs. 53,1 mill. kr. 

I samferdselssektoren var det bybana som stod for 

dei største utgiftene. Bergen kommune har hatt ansvaret 

for første byggetrinn, men fylkeskommunen har stått 

for innkjøp av vogner. 92,5 mill. kr vart brukt til dette i 

2009. Ein er også i gang med å førebu andre byggetrinn 

frå Nesttun til Lagunen. Det vart brukt 74,5 mill. kr til 

m.a. kjøp av grunn. 

Innføringa av nytt billetteringssystem held fram. Det 

vart brukt 46,9 mill. kr i 2009. 

I tillegg til investeringane i eigedomar og utstyr vart 

det nytta 264,2 mill. kr til utlån og aksjekjøp. 223,9 

mill. kr er lånt ut til HFK Bussanlegg AS, 10 mill. kr 



Investeringsoversikt 2006-2009 

INvESTERINGSREKNESKAPEN: 

OvER: Tabellen viser samla oversikt over investeringane i 

åra 2006-2009 og korleis investeringane er finansierte. 

SPESIFIKASJON Av INvESTERINGAR I EIGEdOMAR/ 

UTSTyR: 

UNdER: Tabellen viser korleis investeringane i åra 2006- 

2009 fordeler seg etter sektor. 

9 

2006 2007 2008 2009 

Investeringar i eigedomar/utstyr 322,2 296,2 621,0 919,0 

Aksjar og utlån 72,2 4,4 3,7 264,2 

Avsetjingar 62,0 10,4 30,4 14,5 

Årets finansieringsbehov 456,4 311,0 655,1 1197,7 

Bruk av lånemidlar 187,2 161,9 553,8 1031,5 

Inntekt frå sal av anleggsmidlar 62,2 2,0 3,3 1,7 

Avdrag på utlån / sal av aksjar/andelar 5,0 25,8 15,0 

Tilskot og forskotteringar m.m. 49,4 12,8 18,1 121,6 

Overført frå driftsrekneskapen 62,2 41,2 2,3 2,2 

Bruk av avsetjingar 95,4 88,1 51,8 25,7 

Sum finansiering 456,4 311,0 655,1 1197,7 

2006 2007 2008 2009 

Kultur 25,9 4,5 9,4 2,5 

Opplæring 155,1 176,0 289,9 543,6 

Tannhelse 11,8 11,9 6,7 6,0 

Samferdsel 117,1 85,3 297,3 339,3 

Politiske organ og adm. 3,6 5,0 4,1 9,9 

Fellesfunksjonar 8,7 13,5 13,6 17,7 

Sum 322,2 296,2 621,0 919,0 

Nordahl Grieg 

videregående 

skole skal opna 

hausten 2010. 

Fylkeskommunen 

brukte 177 mill. kr til 

dette nybygget i 2009. 

Totalkostnaden er ca. 

470 mill. kr

10 

Knarvik vidaregåande 

skule tok hausten 

2009 i bruk eit større 

tilbygg. Fornyinga 

omfatta også ein 

del ombygging og 

opprusting av dei 

eksisterande lokala. 

NOTAR TIL 

REKNESKAPEN: 

Meir detaljert 

rekneskap og notar 

til rekneskapen går 

fram av «Rekneskap 

2009 Hordaland 

fylkeskommune» som 

er trykt i eige hefte. 


til Bystasjonen AS og 15 mill. kr vart nytta til kjøp av 

aksjane i Bystasjonen AS. 

Det aller meste av investeringsutgiftene (86%) 

vart finansierte med lån. Bruk av lånemidlar passerte 

1 milliard i 2009. Andre byggetrinn av bybana vart 

finansiert med bompengar i 2009. 

I tillegg til summane som er viste i investerings- 

Balansen 

Balanse pr. 31.12 2006 2007 2008 2009 

Anleggsmidlar 

Faste eigedomar 3 222,4 3 339,8 3 693,4 4 258,3 

Utstyr, maskiner, transportmidl. 117,4 170,0 284,4 433,0 

Aksjar, andelar, utlån 247,0 69,9 43,9 282,4 

Pensjonsmidlar 2 975,0 3 226,8 3 514,8 3 871,6 

Sum anleggsmidlar 6 561,8 6 806,5 7 536,5 8 845,3 

Omløpsmidlar 

Kortsiktige fordringar m.m. 296,5 396,6 741,2 538,1 

Premieavvik 95,9 101,6 138,7 218,8 

Kasse, bank 739,9 774,2 644,9 713,2 

Sum omløpsmidlar 1 132,3 1 272,4 1 524,8 1 470,1 

SUM EIGEDELAR 7 694,1 8 078,9 9 061,3 10 315,4 

Eigenkapital 

Bundne fond 449,0 377,0 413,3 427,2 

Frie fond 231,1 266,3 225,4 210,4 

Rekneskapsmessig mindreforbr. 120,8 7,7 0,0 0,0 

Annan eigenkapital 842,7 776,6 801,3 932,1 

Sum eigenkapital 1 643,6 1 427,6 1 440,0 1 569,7 

Gjeld 

Langsiktige lån 1 957,6 2 169,6 2 757,7 3 663,0 

Pensjonsforpliktingar 3 641,6 3 893,4 4 149,9 4 426,5 

Sum langsiktig gjeld 5 599,2 6 063,0 6 907,6 8 089,5 

Kortsiktig gjeld 451,3 588,3 713,7 656,2 

Sum gjeld 6 050,5 6 651,3 7 621,3 8 745,7 

SUM GJELD OG EIGENKAP. 7 694,1 8 078,9 9 061,3 10 315,4 


oversynet, kjem bompengeprosjekta E39 over Stord, 

E134 Rullestadjuvet og Årsnes ferjekai. Hordaland 

fylkes kommune har teke på seg oppgåva som bompengeselskap 

for desse prosjekta. 

Balanse 

Balansen gjev oversyn over fylkeskommunen sine 

eigedelar og gjeld. 

Bokført verdi av eigedomar og utstyr auka med 

713,5 mill. kr i 2009, noko som avspeglar det høge 

investeringsnivået. 

Fylkeskommunen har i 2009 gjeve lån til eigne 

aksjeselskap. Det største utlånet er til HFK Bussanlegg 

AS med nær 224 mill. kr. 

Bankinnskot utgjorde ved årsskiftet 713,2 mill. kr, 

mot 644,9 mill. kr ved førre årsskifte. Av kortsiktige 

fordringar på 538,1 mill. kr utgjorde 317,8 mill. kr 

plasseringar i pengemarknadsfond. Premieavviket er 

kome opp i 218,8 mill. kr. Premieavvik er skilnaden 

mellom betalt pensjonspremie og bokført kostnad. 

Differansen vert kostnadsført over 15 år. 

Ulike typar fondsmidlar summerer seg til 637,6 mill. 

kr, om lag det same som i 2008. Fondsmidlane kan 

inndelast slik: 

Bundne investeringsfond 21,1 mill. kr 

Ubundne investeringsfond 14,2 mill. kr 

Bundne driftsfond 406,1 mill. kr 

Disposisjonsfond 196,2 mill. kr 

Langsiktige lån utgjorde 3 663,0 mill. kr ved utgangen 

av 2009, mot 2 757,7 i 2008 – ein auke på 905,2 mill. kr 

på eitt år. 88 mill. kr av låna vedrører riksvegprosjekt, 

der fylkeskommunen har teke på seg oppgåva som 

bompengeselskap. 

Kortsiktig gjeld var 656,2 mill. kr.

Skuleinvesteringar på over 

ein halv milliard kroner i 2009 

Hordaland fylkeskommune si storstilte 

satsing på nybygg, tilbygg og opprusting 

av dei vidaregåande skulane heldt fram 

for fullt i 2009. Samla investeringar til 

skulane var på over ein halv milliard 

kroner – 543,6 mill. kr – det meste til 

bygningar. 

Knarvik vgs. innvigde eit stort nybygg 

i 2009. I Bergen opnar Nordahl Grieg 

vgs. i 2010. På Osterøy vil ny skule stå 

klar til skulestart i 2010. Det same vil 

tilbygg til Austevoll, Kvinnherad og Stord 

vidaregåande skular. 

Fylkeskommunen sine brutto driftsutgifter til vidaregåande 

opplæring var i 2009 på 2 582,6 mill. kr, rundt 

206,8 mill. kr meir enn i 2008. Rekneskapen viser 

eit underskot på om lag 29,4 mill. kr. Dette skuldast 

netto driftsunderskot for dei vidaregåande skulane og 

meirforbruk på spesialundervisning. 

Løn er den klart største utgiftsposten for dei 

vidaregåande skulane, og utgjer over 80 % av brutto 

driftsutgifter. 

For skulane samla vart det underskot på ca. 22 mill. kr 

i 2009. Av dei 48 einingane (inkludert OT/PPT og Ulriken 

skolesenter) hadde 17 underskot, 12 gjekk i balanse 

og 19 kom ut med overskot og sette av 19,5 mill. kr til 

disposisjonsfond. Ved utgangen av 2009 hadde 30 skular 

i alt 71,6 mill. kr til rådvelde på fond, medan 18 skular 

hadde 34,1 mill. kr i akkumulerte underskot. I 2009 har 

mange skular brukt fondsmidlar til opprusting og tiltak. 

Skulebygg 

Nordahl Grieg videregående skole på Sørås i Bergen vil 

står klar til skulestart i 2010. Det same gjeld nybygget til 

Osterøy vidaregåande skule. Grunnarbeidet på Amalie 

Skram vidaregående skole starta i 2009. 

Fylkeskommunen har òg i gang større 

utbyggingar ved dei vidaregåande 

skulane i Kvinnherad, Austevoll 

og Stord. Desse vil også stå ferdige 

hausten 2010. 

Nybygget ved Knarvik vidaregåande 

skule stod ferdig i 2009. 

Bygget som er på 4200 m 2 , kosta 

138 mill. kr. Prosjekt ved Laksevåg 

vidaregående skole og Bergen 

kate dralskole vart finansierte med 

midlar frå ombyggingskontoen. 

Det same galdt prosjekt ved 

Årstad og Stend vidaregåande 

skular og Manger folkehøgskule. 

Fylkeskommunen sine skular har eit 

samla areal på 400 000 m 2 fordelt på 

275 bygningar. 

Viktige opplæringshendingar 

2009 

Brutto driftsutgifter opplæring 

Tal i millionar kroner. Løpande prisar. 


OPPLÆRING 

● Færre lærlingar, fleire elevar 

● Alle elevar har eigen pc 

● Vidare satsing på digitale læremiddel 

● Satsing på fagskuleutdanning 

● Mange tiltak for å motverka fråfall 

● Satsing på yrkesrettleiing og informasjon 

● Elevane skal få betre tilbakemeldingar 

(elevvurdering) 

● 30 skular har 71,6 mill. kr avsett på fond. 

● Knarvik vidaregåande skule tok i bruk stort 

nytt tilbygg og ombygde lokale 

● Utbygginga av Amalie Skram videregående 

skole på Nyårdstangen, Bergen, starta 

● 1200 personar nytta «vaksenretten» til 

vidaregåande utdanning 

Elevtal 

I 2009 gjekk 17 570 elevar på dei vidaregåande skulane 

til fylkeskommunen, mot 16 964 året før. Dette er ein 

auke på 606 elevar. På dei private vidaregåande skulane 

i Hordaland var det 2 198 elevar i 2009, 12 fleire enn 

året før. 

Elevinntak 

18 239 personar søkte plass ved fylkeskommunen sine 

vidaregåande skular i 2009. Dette var ein nedgang 

på 408 søkjarar samanlikna med 2008. Alle med 

ungdomsrett fekk tilbod om skuleplass. 

11 

* Kolonna viser 

rekneskapsmessig 

avvik i 2009 i høve til 

nettobudsjett. 

– viser overskridingar 

Avvik* 

Reknesk. Reknesk. Reknesk. Reknesk. netto- 

2006 2007 2008 2009 bud. 09 

Vidaregåande skular: 

Lønsutgifter 1 404,9 1 473,6 1 592,1 1 716,2 

Utstyr og vedlikehald 82,9 106,8 87,8 126,1 

Andre driftsutgifter 196,6 219,1 239,1 229,1 

Overføringar 76,3 82,9 90,6 87,0 

Sum vidaregåande skular 1 760,7 1 882,4 2 009,6 2 158,4 – 21,6 

Lærlingopplæring 187,2 200,5 212,3 240,9 1,7 

Spesialundervisning 66,7 62,2 62,1 81,9 – 18,5 

Opplæring av vaksne 86,4 89,9 91,8 101,4 9,1 

Sum brutto driftsutgifter 2 101,0 2 235,0 2 375,8 2 582,6 – 29,3

12 

KNARREN. 

Gymnastikksalen i 

det som i si tid var 

gymnaset i Knarvik 

er bygd om til eit 

flott amfi – den nye 

storstova til Knarvik 

vidaregåande skule. 

Både fylkesordførar 

Torill Selsvold Nyborg 

og rektor Inge Alver 

(innfelt foto) og 

opplæringsdirektør 

Svein-Erik Fjeld 

(fremst til venstre 

under opninga) er 

godt nøgde med 

resultatat. 

Grafen viser utviklinga 

i tal formidla 

lærekontraktar, nye 

lærekontraktar og på 

avlagte fagprøvar i 

åra 2006-2009. 

OPPLÆRING 

Det var særleg dei yrkesfaglege utdanningsprogramma 

i Vg2 som hadde lågare søkjartal. Dette heng 

saman med at det i 2008 vart teke inn færre elevar til 

Vg1 i ein del utdanningsprogram, særleg restaurant- 

og matfag og bygg- og anleggstekniske fag. Desse 

utdanningsprogramma har også relativt mange sluttarar 

i skuleåret. Det vert dermed færre søkjarar til Vg2tilboda, 

noko som så fører til reduksjon i elevtalet og 

nedlegging av tilbod ved ein del skular. 

Søkjartalet til studiespesialiserande utdanningsprogram 

var stabilt, både samanlikna med 2008 og 

tidlegare år. I Bergen er det sterk konkurranse om 

elevane både med dei private vidaregåande skulane og 

dei offentlege skulane seg i mellom. Mange av skulane 

våre gjer eit svært godt arbeid for å marknadsføra 

seg til aktuelle søkjarar. Det er også positivt at 

bydelsskulane klarar seg betre i konkurransen med 

sentrumsskulane. Fleire bydelsskular har ei nedre 


poenggrense som er like høg som dei populære skulane 

i Bergen sentrum. 

Fritt skuleval vart innført i 2005. Dei første par åra vart 

det eit større søkjarpress på skulane i Bergen sentrum, 

men dette har jamna seg ut til alle utdanningsprogram. 

Konklusjonen er at bydelsskulane/nærskulane står 

sterkt både i Bergen og i resten av Hordaland. 

Hordaland er framleis det einaste fylket i landet 

som har sentral oppfylling av ledige plassar etter 

skulestart. Ordninga gjeld av praktiske grunnar berre 

bergensskulane. Etter at inntakskontoret har fått oversyn 

over ledige plassar, vert desse lagt ut på internett. Dei 

som ønskjer å nytta seg av desse plassane, får tildelt ny 

plass etter «først til mølla»- prinsippet. Sjølv om talet på 

elevplassar som vert fordelte etter skulestart er relativt 

lite samanlikna med det totale talet på elevplassar, 

kan denne ordninga vera med på å motvirka talet på 

sluttarar i skuleåret fordi fleire får plass på skular/ 

utdanningsprogram som dei ønskjer. I 2009 fekk rundt 

180 elevar nye tilbod på dei to «bytedagane» etter 

skulestart. 

Fagopplæring 

Opplæring i bedrift er ein del av tilbodet innan 

vidaregåande opplæring. Som hovudregel vert fag- og 

yrkesopplæringa gjennomført med to år i skule og to 

år i bedrift, men også alternative opplæringsløp innan 

fag- og yrkesopplæringa vert valde. 

Ved utgangen av 2009 var det 4 169 løpande 

lærekontraktar i Hordaland (4 348 pr 2008). Nedgangen 

på vel 4% kan i hovudsak forklarast med situasjonen 

i sysselsetjinga. Frå 2008 til 2009 gjekk talet på nye 

lærekontraktar ned med ca. 10%. 

I 2009 behandla fagopplæringskontoret 2057 

søknader om læreplass, og godkjende 1956 nye 

lærekontraktar. Av desse utgjorde kvinner 33%, mot 

30% i 2008. 309 lærekontraktar vart av ulike årsaker 

heva i 2009 (333 i 2008).

I 2009 tok 2732 lærlingar fag- og sveineprøvar (2677 

i 2008). Av desse var 28% kvinner. 

Oversikt over strykprosent 

på praktisk fag-/sveineprøve: 

Type 2006 2007 2008 2009 

Lærlingar 7,9 10,5 11,4 10,0 

Elevar med sluttopplæring 

i skule (VKII) 39,7 38,5 24,4 34,0 

Praksiskandidatar 8,9 5,7 11,3 5,0 

217 lærlingar gjekk opp til andre gongs fag-/sveineprøve. 

Av desse var det 85% som stod til prøven. 

Fagopplæringskontoret arrangerte kurs i gjennomføring 

og kvalitetssikring av fag-/sveineprøvar for 

alle medlemmer i prøvenemndene, totalt 640 personar. 

Alle tilsette var involvert i ein detaljert gjennomgang 

av sakshandsamingsrutinane på fagopplæringskontoret. 

Rutinane er nedfelte i kvalitetshandbok for sakshandsaming. 

Eksamenskontoret 

Eksamenskontoret i Hordaland arrangerer privatisteksamenar 

i heile fylket. I tillegg har det òg ansvar 

for gjennomføring av sentralt gjeven skriftleg prøve 

for praksiskandidatar og lærlingar. Oppmelding til 

eksamen skjer via internett på Privatist-Web. 

I 2009 hadde eksamenskontoret ca. 7500 oppmelde i 

ca. 15 000 ulike eksamenar i om lag 500 ulike fag. 

KOSTRA-tal vidaregåande opplæring 


OPPLÆRING 

I Bergen har dei fleste munnlege eksamenane vore 

haldne ved Bergen katedralskole og Bergen maritime 

videregående skole. Skriftlege eksamenar i Bergen 

vert haldne i idrettshallar, skular og forsamlingslokale. 

Utanom Bergen har eksamenar vore haldne på Voss, 

Stord, Kvinnherad, Norheimsund, Austevoll og Odda. 

For å gjennomføra eksamenane har eksamenskontoret 

knytt til seg eit korps av sensorar og vakter. 

Vaksenopplæring 

Fylkeskommunen har ni vaksenopplæringssentra som 

tilbyr vaksne gratis karriererettleiing, kartlegging/ 

realkompetansevurdering og vidaregåande utdanning. 

Dei studieførebuande faga og helsefaga har størst 

søknad. Tala viser at det er flest kvinner som tek ut 

vaksenretten sin. Vi registrerte samstundes aukande 

interesse frå vaksne i dei tradisjonelle yrkesfaga, 

og frå verksemder som ønskjer hjelp i arbeidet med 

fagutdanning av sine ufaglærte. Om lag 1 200 vaksne 

gjekk i 2009 på vidaregåande opplæring særskilt lagt 

til rette for målgruppa. Opplæringsavdelinga styrka 

marknadsføringa av vaksenretten i 2009. Aktiviteten 

gav resultat og vil verta vidareført i 2010. 

Fengselsundervisning 

Hordaland fylkeskommune gjev opplæringstilbod til 

domfelte i samarbeid med kriminalomsorga. Opplæringa 

i fengsla er lagt opp på same måte som for 

skuleverksemda i samfunnet elles. Åsane videregående 

skole har ansvaret for undervisninga. I Hordaland har 

13 





2006-2009. For 2009 



med Rogaland 




utan Oslo. 



2006 2007 2008 2009 2009 2009 

Brutto investering til vidaregåande opplæring, per innbyggjar ..............................337 380 616 1 139 954 1 014 

Netto driftsutgifter til vidaregåande opplæring, per innb. 16-18 år .................102 636 104 671 111 941 122 620 118 394 126 351 

Prosent netto driftsutgifter til vidaregåande opplæring 

av samla netto driftsutgifter .............................................................................69,2 63,9 61,1 62,3 63,4 62,3 

Ungdom 16-18 år i Hordaland ..........................................................................18 832 19 260 19 206 19 207 

Elevar ved fylkeskommunale vidaregåande skular i Hordaland .......................16 789 16 868 16 964 17 570 

Elevar ved private vidaregåande skular i Hordaland ..........................................2 194 2 354 2 186 2 198 

Prosent 16-18-år som er i vidaregåande opplæring .............................................92,5 92,0 92,5 93,0 90,5 90,8 

Prosent i vidaregåande opplæring som er elevar .................................................82,3 81,3 81,1 83,1 79,5 83,7 

Prosent i vidaregåande opplæring som er lærlingar .............................................17,7 18,7 18,9 16,9 20,5 16,3 

Prosent elevar og lærlingar i studieførebuande utdprog/studretn ........................45,4 46,4 47,2 47,2 43,7 46,6 

Prosent elevar og lærlingar som er i yrkesfaglege utdprog/studretn ....................54,6 53,6 52,8 52,8 56,3 53,4 

Prosent elevar som har fått oppfylt førsteønskje til skule og kurs ........................75,1 82,8 77,9 73,0 75,9 78,6 

Prosent lærlingar som har fått oppfylt førsteønskje om læreplass .......................55,7 73,8 87,9 68,0 72,8 70,3 

Korr brutto driftsutg vidaregåande opplæring i skule, per elev .......................107 699 110 821 118 938 129 026 124 498 128 982 

Korr brutto driftsutg fagopplæring i arbeidslivet, 

inkl. kjøp frå private, per lærling/lærekandidat .............................................44 702 44 615 44 940 52 550 54 672 54 848 

Korr brutto driftsutg studieførebuande utdprog/studretn, per elev ....................46 567 48 552 52 636 57 689 56 116 56 556 

Korr brutto driftsutg yrkesfaglege utdprog/studretn, per elev ...........................73 740 78 907 82 776 84 512 81 779 79 342 

Elevar per skule, fylkeskommunale skular ............................................................385 386 387 390 535 .. 

Elevar per lærarårsverk, fylkeskommunale skular ..................................................8,5 8,4 8,4 8,3 9,7 .. 

Prosent beståtte fag- og svenneprøver ................................................................91,5 91,5 90,4 90,0 90,3 91,3 

Prosent elevar som har slutta i løpet av året – alle årstrinn ...................................4,0 4,4 5,4 5,5 4,2 4,6

14 

Bergen maritime 

videregående skole 

er ein av mange 

vidaregåande skular i 

fylket som har tett og 

godt samarbeid med 

næringslivet. 

Rolls Royce Marine 

på Hordvikneset er 

ei av verksemdene 

Bergen maritime vgs. 

samarbeider med. 

Elevane Ina Bøe 

Johannessen og Eirik 

Birkeland synest det 

er fint med praksis på 

dieselmotorar. 

OPPLÆRING 

ein også tilbod om opplæring etter soning ved ein 

oppfølgingsklasse. Bergen fengsel hadde over 400 

elevar i 2009, medan avdelinga ved Ulvsnesøy hadde 

omlag 100 elevar. 

Ulriken skolesenter 

Denne skulen gjev undervisningstilbod til elevar i sosiale 

og medisinske institusjonar. Elevane er enten pasientar 

ved Helse Bergen eller ungdomar frå Bufetat. 

Teoriopplæring for lærlingar 

med full opplæring i bedrift 

For elevar som vel feil, som droppar ut av skulen eller 

som i det heile ikkje maktar å ta fatt på vidaregåande 

skule, opnar opplæringslova § 3 for unntak frå den 

fastsette opplæringsordninga. Unntaket inneber at 

størsteparten av opplæringa kan gå føre seg i bedrift, 

og med teoriopplæring t.d. ein dag i veka. 

Til saman har ca. 550 lærlingar med full opplæring 

i bedrift fått teoriopplæring på 21 vidaregåande skular 

eller private opplæringsinstitusjonar i 2009. Dei største 

utfordringane i planleggings- og koordineringsarbeidet 

av teoriopplæringa er å få til gode læringsmiljø – også 

for dei «små» faga og for lærlingar som bur i distrikta. 

Den digitale skulen 

Ordninga med eigen berbar elev-PC er no gjennomført 

for alle elevar i den vidaregåande skulen i Hordaland 


Opplæringsavdelinga gjennomførte våren 2009 ei 

stor spørjeundersøking blant lærarane som eit ledd 

i ei tilbakemelding undervegs i høve satsinga på den 

digitale skulen. Den synte at det framleis er eit stort 

ønske om og trong for kompetanseheving trass i at 

det har vore satsa mykje på kompetanseheving innan 


IKT dei siste to åra. Undersøkinga synte òg at lærarane 

er høgt motiverte i høve til å nytte digitale verktøy i 

undervisninga. 

Utvikling av innhaldet i den digitale skulen held 

fram mellom anna gjennom innkjøp av lisensar og 

eigenproduserte ressursar. Stadig fleire elevar nyttar 

digitale læringsressursar, anten som hovudlæremiddel 

eller som supplement til trykte læremiddel. 

Oppdragsverksemd 

Oppdragsverksemda hadde ein samla omsetnad på 

31,2 mill. kr. Det er om lag 3 mill. kr meir enn i 2008. 

Overskotet var på 8,0 mill. kr. Skulane har tradisjonelt 

nytta overskot frå oppdragsverksemda til å halda 

vedlike og fornya inventar og utstyr. Størst omsetnad 

hadde Stord vidaregåande skule og Bergen maritime 

videregående skole. 

Kompetanseutvikling, etter- og vidareutdanning 

Plan for kompetanseutvikling 2009-2012 med strategi 

og tiltak for 2009 vart vedtekne av fylkestinget hausten 

2009. Planen femner om alle grupper som arbeider 

innan vidaregåande opplæring. 

Opplæringsavdelinga gjennomførte regional skulering 

av skuleleiarane med avdelingsleiarane som 

primær målgruppe. Den praksisnære skuleringa er 

den viktigaste, og skulane tek sjølv ansvar for fagleg 

utvikling og erfaringsutveksling på eigen skule (lærande 

organisasjonar). I 2009 fekk 100 lærarar støtte til å ta 

vidareutdanning med studiepoeng. 

Elevvurdering 

Forskrift til opplæringslova vart endra hausten 2009, 

og legg no stor vekt på at vurdering skal vera eit ledd 

i elevane si læring. Dei faglege vurderingane skal

medverka til å betra elevane sin kompetanse. Alle 

skulane skal no ha vurdering av elevane si læring 

som eitt av måla i utviklingsplanane, med tilhøyrande 

tiltak. 

Forsking viser at målretta tilbakemeldingar gjev auka 

læring hos elevane. For å skapa ein vurderingskultur som 

har fokus på tilbakemeldingar, har opplæringsavdelinga 

i samarbeid med Universitetet i Bergen starta eit toårig 

prosjektet «Vurdering for læring» ved seks skular. 

Rettleiingsheftet «Elevvurdering» kjem i ny utgåve 

våren 2010. Føringane som vert gjevne her, må følgjast 

opp av den einskilde skule. 

Fagskuleutdanning 

Fagskuleutdanning ei tertiærutdanning på nivå med 

høgskule og universitet. Utdanningane er yrkesretta 

vidareutdanningar som byggjer på fullført vidaregåande 

opplæring (fagbrev). Utdanningstilboda skal vera 

knytt til trong for kompetanse i lokale og regionale 

verksemder. I Hordaland er fagskuleutdanningane 

utvikla i nært samarbeid med eit vidt spekter av bransjar 

og verksemder. Hordaland fylkeskommune har om 

lag 20 godkjente fagskuleutdanningar fordelt på åtte 

fagskular. 

Utdanningane er knytte til helse- og sosialfag, 

tekniske og maritime fag. I 2009 hadde fagskulane om 

lag 1000 studentar som tok utdanning på heiltid, deltid 

eller nett. Talet på studentar auka i dei fleste faga. Dei 

fylkeskommunale fagskulane i Hordaland har studentar 

frå heile landet. 

I 2009 starta fylkeskommunen fagskuleutdanning 

innan helse- og sosialfag i Bergen. I tillegg har ein 

tilbod på dei vidaregåande skulane i Fusa og Fitjar. 

Dette tilbodet vert utvida i 2010, både med omsyn til 

fagtilbod og lokalisering. 

Hordaland fylkeskommune har jobba tett med 

grøntnæringa i landet i fleire år, og i august 2009 

fekk vi godkjent landets første fagskuleutdanning 

i arboristfag (trepleie). Denne har planlagt start på 

Hjeltnes gartnarskule hausten 2010. 


OPPLÆRING 

Oppfølging av skulane 

I februar 2009 vart «Styringsdokument 2009-2010» og 

«System for verksemdbasert vurdering og oppfølging 

av dei vidaregåande skulane» sendt ut til skulane. Desse 

to dokumenta stettar ein del av krava som § 13.10 i 

Opplæringslova set til skuleeigar om å ha eit «forsvarleg 

system for vurdering av om krava i opplæringslova og 

forskriftene til lova blir oppfylte.» 

System for verksemdbasert vurdering vart sett ut i 

livet i 2009. Alle dei vidaregåande skulane har levert 

pålagde plandokument, og opplæringsavdelinga har 

gjeve tilbakemelding på desse. Våren 2009 samla ein 

skulane regionalt for å gå igjennom systemet, sjå på 

krav og forventingar frå skuleeigar og på kva måte 

skulane kan møte desse. I løpet av skuleåret 2009-10 

får alle skulane besøk frå opplæringsavdelinga der ein 

vil ha hovudfokus på planlegging, resultatvurdering og 

rapportering. 

15 

Hordaland 


satsar på 

entreprenørskap i 

den vidaregåande 

skulen. I NM for 

ungdomsbedrifter 

2009 vart Hardanger 

Tradisjon og Kultur frå 

Odda vgs. nummer 

tre. Elevane er frå 

venstre: Livar Høyland 

Opedal, Kathrine 

Moe, Marianne 

Bosdal og Terje 

Opedal. 

To vidaregåande 

skular i Hordaland 

har oppretta 

fagskulefilialar i 

Bergen. det er Fitjar 

og Fusa vidaregåande 

skular. Bakgrunnen 

er at Fitjar vgs. i 

2008 fekk godkjent 

fagskuleutdanning i 

eldreomsorg og Fusa 

vgs. fekk godkjent 

fagskuleutdanning i 

psykisk helsearbeid. 

Studentane 

på fagskulen i 

eldreomsorg har 

lokale i den tidlegare 

kokk- og stuertskulen 

i Bergen som 

fylkeskommunen 

no nyttar til lokale 

for Bergen tekniske 

fagskole.

16 

I 2009 gjennomførte 



for tredje året på 

rad sommarskule 

i samarbeid med 

Bergen Røde Kors. 

Om lag 60 elevar 

deltok. 

Anders Sveen er her 

godt plassert mellom 

Seyt frå Tjetsenia og 

Stian Mogen. 

diagrammet viser 

utviklinga i talet på 

elevar i vidaregåande 

opplæring tilvist 

til OT/PPT i 

perioden 2005-2009 

fordelt etter kva 

hovudvanske eleven 

hadde. Nedgangen i 

tilvisingar i lese- og 

skrivevanskar og 

psykososiale vanskar, 

viser at skulane har 

jobba målretta med 

dette. 

OPPLÆRING 

Satsing mot fråfall 

Fylkeskommunen har gjennomført ulike tiltak for å 

styrkja rådgjevarkompetansen på skulane. 

Lærekandidatordninga er eit alternativ til full fagopplæring, 

og vert avslutta med eit kompetansebevis 

for lærekandidaten. Opplæringsmåla kan endrast under 

vegs, og kontrakten kan gjerast om til full lærekontrakt 

med fag-/sveinebrev som mål. Bedrifter som tar inn 

lærekandidatar har dei siste åra fått eit starttilskot på 25 

000 kr. Dette har resultert i ein auke i ordninga med 35 

nye kontraktar i 2009. 

Forsøk med fleksibel opplæring er vidareført i 2009. 

Tilbodet vert gjeve ved dei vidaregåande skulane 

på Sandsli, Åsane, Fitjar og Askøy. 32 elevar og 11 

lærlingar er no inne i ordninga. Tiltaket omfattar ei 

prøveordning med kombinasjon skule-bedrift med 

utplassering i bedrift frå første skuleår, og med høve 

til større del av opplæringa i bedrift. Opplegget sikrar 

også tettare oppfølging under opplæringa. Det har vore 

stor interesse for tiltaket, målgruppa er elevar som har 

valt yrkesfagleg utdanningsprogram. Hovudføremålet 

er å motverka fråfall i denne gruppa. 

Tiltak for minoritetsspråklege elevar: Tiltaket 

med leksehjelp vart utvida i 2009. Det var tilbod om 

sommarskule i matematikk og norsk med eksamensrett. 

Tiltaka vart arrangerte i samarbeid med Røde Kors 

Hordaland. Forsøk med fadderordning heldt fram. 

Informasjonsmøte for føresette til elevar i grunnskulen 

vart gjennomførte med to samlingar i Bergen og fekk 

svært god oppslutning. 


Senter for yrkesrettleiing (SYR) 

Med utgangspunkt i faga utdanningsval og prosjekt til 

fordjuping er SYR i gang med å utvikla og etablera eit 

webbasert koordineringsverktøy for elevar, rådgjevarar 

og bedrifter. Koordineringsverktøyet skal samla 

det lokale arbeidslivet sitt tilbod til ungdomsskular 

i tillegg til dei vidaregåande skulane sitt tilbod til 

ungdomsskulane. 

SYR har tett dialog med både grunnskulen og 

vidaregåande skular, like eins nær kontakt med det 

lokale arbeidslivet i fylket vårt. Også opplæringskontor 

og bransje- og bedriftsorganisasjonar er viktige 

samarbeidspartnarar. SYR bidrar til at det vert etablert 

formaliserte samarbeid lokalt i fylket vårt. 

Internett og nettstaden www.mittyrke.no er ein effektiv 

og viktig informasjonskanal. Nettstaden skal ha eit 

regionalt fokus, og skal visa utdannings- og yrkestilbod i 

Hordaland. SYR har saman med fagopplæringskontoret 

utarbeidd ein søkbar database der ein finn godkjente 

lærebedrifter i Hordaland innan alle lærefag. 

Fylkestinget vedtok i 2009 at den direkte, individretta 

rådgjevingstenesta til elevane og NAV-brukarane skal 

skje desentralisert, på skulane, i ressurssentra og i NAV 

sine lokale. Det individuelle samtaletilbodet ved SYR 

rettar seg difor primært til vaksne utan tilknyting til 

NAV, men senteret er samstundes eit supplement som 

NAV kan nytta ved behov. 

Oppfølgings- og pedagogisk/ 

psykologisk teneste (OT/PPT) 

Ei av dei lovpålagte hovudoppgåvene er å driva 

systemarbeid i skulane. På den måten vert talet på 

individsaker med sakkunnig vurdering redusert. Som 

grunnlag for dei vidaregåande skulane sine vedtak 

om spesialundervisning, har OT/PPT frå 2009 fått i 

oppgåve å vera sakkunnig instans for alle som søkjer 

om spesialundervisning ved inntak til vidaregåande 

skole. OT/PPT er også ansvarleg for sakkunne til 

spesialundervisning når det gjeld born og unge i 

barnevernsinstitusjonar. 

Gjennom to kursrekkjer har det regionvis vore gjeve 

informasjon og opplæring i temaet tilpassa opplæring og 

spesialundervisning til alle dei vidaregåande skulane. 

OT/PPT møter fast i ressursteama på alle dei 

vidaregåande skulane, 46 fylkeskommunale og 14 

private. Eit viktig mål i 2009 har vore å få ressursteamet 

til å verta ein endringsarena der fokuset er å utvikla 

arbeidet med tilpassa opplæring og fullføring. OT/PPT 

har over tid invitert skular til regionale ressursteamtreff, 

og vil utvida dette arbeidet til alle ressursteama i fylket 

i 2010. 

OT/PPT har koordinert og vore rettleiar i prosjektet 

Læringsmiljø og Pedagogisk analyse (LP-modellen) 

som vart starta opp på to vidaregåande skular i 2008. 

Dette er ein analysemodell som hjelper lærarar til betre 

å forstå og handtera utfordringar i eigen praksis. 

Saman med NAV i Hordaland skipa OT/PPT til ein 

stor samarbeidskonferanse i september. Målet var å 

følgja opp overordna målsetjingar i samarbeidsavtalen 

på fylkesnivå som vart inngått i 2008. Hovudmålet er å 

sikra at det tverretatlege arbeidet fungerer for at ungdom 

som ikkje er i opplæring kan oppnå ein kompetanse. 

OT/PPT har innført «Open dag» kvar veke på alle 

kontora i Hordaland, for at ungdom som ikkje er i 

opplæring skal ha låg terskel for kontakt.


TANNHELSE 

Betre tannhelse for 5- og 12-åringar, 

ny tannhelseplan utarbeidd 

Den positive tannhelseutviklinga for 

5- og 12-åringar heldt fram i 2009. For 

18-åringane har det berre vore marginal 

betring dei siste fem åra. Det er framleis 

vanskeleg å rekruttera nok tannlegar 

til distrikta, særleg Hardanger og 

Sunnhordland. 

Ny tannhelseplan for Hordaland 2010-13 

vart utarbeidd og sendt på høyring i 2009. 

Tannhelsetenesta hadde i 2009 brutto driftsutgifter 

på 256,4 mill. kr, ein auke på 14,7 mill. kr frå året 

før. Driftsinntektene var 73,4 mill. kr som i 2008. 

Pasientinntektene svikta med 5,6 % samanlikna med 

2008. Tannhelsedistrikt vest var det einaste av dei fem 

distrikta som auka pasientinntektene i 2009. 

Ved utgangen av 2009 hadde tannhelsetenesta fond 

på i alt 16,6 mill. kr (2008: 19,5 mill. kr). 

Tannhelseutviklinga 

Tannhelsa til 5-åringane betra seg for åttande året på rad 

og har sidan 2007 vore like god som landsgjennomsnittet. 

I 2009 hadde 79,4 % av 5-åringane feilfrie tenner og 

det er tett på målet på 80 % i tannhelseplanen 2010-13. 

Men sjølv om det berre er halvparten så mange born 

med tannrote i dag som for 5 år sidan, har stadig mange 

5-åringar omfattande skader på tennene. 

Tannhelsa til 12-åringane har utvikla seg positivt dei 

siste fire åra. 12-åringane i Hordaland hadde i 2009 i 

gjennomsnitt 1,5 DMFT (tenner med hol eller fylling), 

og 43,7 % av årskullet hadde feilfrie tenner. Målet i 

tannhelseplanen er 50 %. 

Tannhelsa til 18-åringane har ikkje endra seg særleg 

dei siste 5 åra. 10,4 % av 18-åringane i Hordaland 

hadde feilfrie tenner i 2008. Det er eit godt stykke fram 

til målet på 20 % kariesfrie 18-åringar i 2013. Ein viss 

overgang til vatn som tørstedrikk gjev von om betring. 

Tannklinikkar 

I 2009 vart tannklinikken i Øygarden lagt ned. Personell 

og pasientar vart samstundes flytta til den utvida 

Viktige tannhelsehendingar 2009 

Ny tannhelseplan 2010-13 vart utarbeidd 

79,4 % av 5-åringane er utan hol i tennene – 

tannhelsemål på 80 % nesten nådd 

Tannhelsetenesta har tilsette frå 15 nasjonar 

Nesttun tannklinikk vart miljøfyrtårn 

tannklinikken på Ågotnes. Grunngjevinga for endringa 

var å skaffa folket i Øygarden betre tannhelsetilbod. 

Tannlegevakta 

Fylkeskommunen driv tannlegevakta i Bergen. Tannlegevakta 

er open kvar dag året rundt både på dag- og 

kveldstid. Det var 4 204 konsultasjonar i 2009, 1 043 

prioritert klientell og 3 161 vaksne. 

Angst for tannbehandling 

Alle tannhelsedistrikt i Hordaland har tilbod om 

tannbehandling med lystgass ved til saman 10 klinikkar. 

Talet pasientar som får behandling i lystgass går ned 

fordi fleire får hjelp ved andre metodar. 

Tannbehandling i narkose til prioritert klientell vert 

gjeven ved Haukeland universitetssjukehus og Stord 

sjukehus (i alt 173 pasientar i 2009, 30 færre enn i 2008). 

Fylkeskommunen har inngått avtale med Senter 

for odontofobi i Bergen om at to tannlegar i ein 

fireårsperiode skal arbeida i 20 %-stilling ved senteret. 

Tannhelsetenesta vil med dette få tilført verdifull 

kompetanse innan fagfeltet. 

Folkehelsearbeidet 

Helsefremjande og førebyggjande arbeid i forhold til 

pasientar, pårørande og eigne tilsette var i fokus i 2009. 

Nærare 90 % av dei tilsette i tannhelsetenesta deltok i 

første periode av «Aktiv bedrift», eit mosjonsopplegg 

som Noregs bedriftsidrettsforbund står for. Målet er å 

motivera flest mogleg til å vera fysisk aktive minst 30 

minuttar kvar dag. 

Tannhelsetenesta arbeider med å få sett folkehelse- 

KOSTRA-tal tannhelse 

17 





2006-2009. For 2009 



med Rogaland 




utan Oslo. 

Horda- Horda- Horda- Hordal- Roga- Gj.snitt 


2006 2007 2008 2009 2009 2009 

Netto driftsutgifter tannhelsetenesta i prosent av samla netto driftsutg. ................5,2 4,8 4,9 4,8 4,4 4,8 

Netto driftsutgifter tannhelse pr. innbyggjar i kroner ..............................................317 327 364 379 347 399 

Brutto investeringsutgifter tannhelse pr. innbyggjar i kroner ....................................26 25 14 12 27 28 

Brutto driftsutgifter tannhelse pr. innbyggjar i kroner ............................................427 442 485 498 501 547 

Prioriterte personar, prosent undersøkt/behandla ................................................64,9 59,6 62,9 62,2 66,9 62,6 

Avtalte tannlegeårsverk (offentleg og privat) pr. 1000 innbyggjarar ....................0,98 0,93 0,96 0,91 0,90 0,83 

Barn og ungdom 3-18 år, prosent undersøkt/behandla ........................................65,0 65,3 66,5 65,6 68,4 66,9 

Prioriterte personar undersøkt/behandla pr. off. tannlege- og tannpl.årsverk .......469 490 506 491 492 487 

Prosent ledige tannlegestillingar, offentleg tannhelseteneste .................................3,2 2,5 2,1 0,0 4,6 8,6

18 

Grafane til venstre 

viser utviklinga av 

tannhelsa til 5-, 12- og 

18-åringar i Hordaland 

samanlikna med 

landsgjennomsnittet. 

For femåringar er 

det prosent med 

feilfrie tenner som 

vert samanlikna, 

medan det for 12- 

og 18-åringar er 

utviklinga i tal tenner 

med hol eller fylling 

som er målt. 

TANNHELSE 

Forklaring til gruppeinndelinga: 

Gruppe A: 

Born og unge 0-18 år 

Gruppe B: 

Psykisk utviklings-hemma over 18 år. 

Gruppe C: Pasientar i 

heimesjukepleie(C2) og i 

institusjon (C1) (C1=meir enn 3 mnd 

samanhengande, minimum 1 gong 

kvar veke.) 

Gruppe d: 

Ungdom 19 – 20 år. 

Gruppe E: Andre grupper som 

fylkeskommunen har vedteke å 

prioritera. 

Gruppe F: vaksne, betalande. 

Nesttun tannklinikk 

vart miljøfyrtårn i 

2009. Byråd Lisbeth 

Iversen i Bergen 

kommune stod 

for tildelinga av 

sertifikatet. 

Pasientar ferdigbehandla og under tilsyn i 2009: 

Tal personar Tal personar Tal personar 

Samla tal undersøkt og planlagt ikkje ikkje møtt 

Gruppe behandla innkalla eller takka nei Etterslep 

Gruppe A 100 415 65 596 22 531 2 580 6 595 

Gruppe B 1 587 1 273 142 48 123 

Gruppe C1 5 884 3 246 214 114 211 

Gruppe C2 6 283 3 006 469 270 296 

Gruppe D 12 750 5 983 2 300 771 1 086 

Gruppe E1 114 40 0 0 

Gruppe E2 766 259 59 25 9 

Gruppe F 19 286 5 498 117 2 117 

arbeidet i system. Kvar klinikk utarbeider ein årsplan 

for det tverrsektorielle folkehelsearbeidet dei skal 

gjennomføra. 

Sjå også eige kapittel om folkehelse på side 25. 

Personell 

Samla var det 352 tilsette i tannhelsetenesta ved 

utangen av 2009, fordelt med 343 i distrikta og 9 ved 

tannhelseavdelinga. Av dei tilsette er 9 % under 30 år 

og 57 % over 50 år. 

I fylkestannlegen si leiargruppe er 28% kvinner. 68,5 

% av tannlegane er kvinner. I dei andre yrkesgruppene 

arbeider berre kvinner. I alt er 86,7 % av dei tilsette i 

tannhelsetenesta kvinner. 

I 2009 vart det tilsett 11 tannlegar i fast stilling og 13 

i vikariat,19 kvinner og 5 menn. 36 % av dei som vart 

fast tilsette hadde utanlandsk bakgrunn. Pr. 31.12.2009 

5-åringar 12-åringar 18-åringar 


hadde fylkeskommunen si tannhelseteneste tilsette frå 

15 nasjonar. 

Det er få søkjarar til tannlegestillingar i distrikta, 

og dei fleste som tek imot slike stillingar flyttar til 

sentrale strok av fylket etter kort tid. I Hardanger og 

Sunnhordland er det i hovudsak rekruttert tannlegar 

med utanlandsk bakgrunn. 

Ny tannhelseplan 

Tannhelseplan for 2010-13 vart utarbeidd i 2009. 

Planen vart sendt på høyring i september 2009. Endeleg 

handsaming var i fylkestinget 9. mars 2010. I planen 

er det forslag om å leggja ned 12-15 tannklinikkar dei 

komande fire åra. Fylkestinget vedtok at før eit tilbod 

vert lagt ned, skal kvar enkelt klinikk vurderast som 

eiga sak.



Mål: Eit attraktivt og 

konkurranse dyktig Hordaland 

Hordaland fylkeskommune disponerte i 2009 over 

180 mill. kr til regional utvikling. 

Fylkeskommunen har eit overordna politisk ansvar 

for å medverka til ei god utvikling i Hordaland. 

Dette omfattar både å stimulera til næringsutvikling 

og innovasjon, å fremja gode lokalsamfunn og til ei 

berekraftig ressursforvalting. Målet er at Hordaland 

skal vera attraktiv og konkurransedyktig, slik at 

folk ønskjer å arbeida og bu i fylket. 

Dette krev innsats på mange område, og krev 

samarbeid med mange aktørar. Viktige faste 

fora er Regional næringsforum, som er eit fast 

partnarskapsorgan for næringsutvikling leia av 

fylkeskommunen, og planforum. Planforum er eit 

organ der kommunane kan leggja fram planar som 

er under arbeid, til drøfting med relevante regionale 

styresmakter. 

Næringsutvikling, distrikts- og regionalpolitiske 

satsingar er sentrale i regionalt utviklingsarbeid. 

Vidare har også tiltak innan samferdsel, kultur og 

vidaregåande opplæring mykje å seia for å fremja 

vekst og utvikling i fylket. 

Verkemidla for dette er utforming av 

regional politikk, utarbeiding av planar for 

regional utvikling, gjennomføring av større 

utviklingsprosjekt, tilskot til prosjekt og satsingar. 

Vidare har fylkeskommunen eit ansvar for å fremja 

regionale interesser og ei berekraftig areal- og 

ressursforvalting. 

Viktige hendingar innan 

regional utvikling 2009 

● Ny plan- og bygningslov tok til å gjelda frå 1. 

juli 2009. 

● Fylkestinget vedtok forskingsstrategi for 

Hordaland. 

● Rekordhøg folkevekst med 7 494 personar. 

● I 2009 var det folkevekst i Hardanger for 

første gong på fleire år. 

● Bygginga av Hardangerbrua starta. 

● Vossapakko, Kvammapakka og Bømlopakka 

vart vedtekne av Stortinget. 

● Fylkeskommunen førebudde seg på 

iverksetjing av forvaltningsreforma som tok til 

å gjelda frå 1.1. 2010. 

● Fylkeskommunen oppretta Kulturelt 

utviklingsprogram. 

● Vestlandsrådet utarbeidde ei ny samarbeidsavtale 

som fekk tilslutning i dei fire 

fylkestinga. 

19 

Hardangerbrua er 

planlagt som ei tofelts 

hengebru med gang- 

og sykkelveg. Brua 

får eit hovudspenn 

på 1310 m og ei 

total lengde på 1380 

m. Hardangerbrua 

vil bli den lengste 

hengebrua i Norge. 

Bygging av 

tilførselsvegar starta 

26. februar 2009. 

Bygging av brutårn 

starta 7. oktober 2009. 

Bilete frå arbeidet på 

vallaviksida.

20 


156 mill. kr til næringsutvikling 

I 2009 disponerte fylkeskommunen om lag 156 mill. 

kr til næringsrelaterte prosjekt og tiltak, ein auke på 

7,7 % frå året før. Auken skuldast i første rekkje større 

overføringar frå staten. 

I 2009 fekk fylkeskommunen overført 75,0 mill. kr 

i øyremerkte statsmidlar til regional utvikling, 9,0% 

meir enn i 2008. Midlane gjekk til utviklingstiltak 

under Regionalt utviklingsprogram. Til å realisera måla 

i dette programmet, løyvde fylkesutvalet ytterlegare 

2,9 mill. kr – ein auke på 1,5 %. Fylkeskommunen 

løyvde vidare 12,9 mill. kr til næringsføremål retta mot 

innovasjon, som støtte til meir langsiktige prosjekt, og 

som mellombels driftsstøtte til utvalde institusjonar. 

Distriktspolitisk verkemiddelstatus for kommunane 

i Hordaland resulterte i overføringar til ordninga 

«Kompensasjon for auka arbeidsgjevaravgift» på 47,1 

mill. kr, 9,7 % auke frå 2008. I dette beløpet ligg 4,5 

mill. kr til vidare utbygging av breibandsnettet og 

annan infrastruktur i fylket. 

Også for 2009 løyvde fylkesutvalet midlar til 

regionale utviklingstiltak frå sal av konsesjonskraft. 

Sju strategisk viktige og svært ulike prosjekt fekk til 

saman 15,0 mill. kr. 

Midlar til næringsutvikling 2009 

Regionalt utviklingsprogram (RUP) kr 77 969 000 

Bedriftsretta verkemiddel 

Av desse er i 2009 kr 40 000 000 forvalta av Innovasjon 

Norge til bedriftsretta tiltak 

Bransjesatsingar 

- Energi 

- Marine næringar 

- Maritime næringar 

- Reiseliv 

- Kulturbaserte næringar 

Entreprenørskap og innovasjon 

Internasjonalisering 

Livskraftige lokalsamfunn, inkludert tettstadutvikling 

Næringsretta kompetanse 

NCE Subsea 

VRI-programmet 

Regionale næringsfond 

Omstilling og nyskaping 

Til rådvelde for Regionalt næringsforum 

Kompensasjonsmidlar for auka arbeidsgjevaravgift 

Regionale utviklingstiltak (kompetanse og infrastruktur) kr 42 600 000 

Breibandutbygging i Hordaland kr 4 500 000 

Utviklingsmidlar kr 15 000 000 

Kompetansesenteret for avansert maskinering kr 2 000 000 

Trallebana Skjeggedal kr 2 000 000 

Kunstnarhuset Fartein Valen sitt landskap kr 500 000 

Historisk grunn - Onarheim kr 1 500 000 

Business Region Bergen kr 2 500 000 

Os kunst og kultursenter kr 2 500 000 

Utbetring FV 381 Matre - Stordalen kr 4 000 000 

Fylkeskommunale midlar til næringsføremål utanom RUP kr 12 927 000 

Frie midlar til rådvelde for næringsføremål 

Driftskostnader/innovasjonstiltak 

Prosjekt/institusjonar med førebelse driftstilskot 

Andre næringsrelaterte satsingar kr 3 300 000 

Program for lokalsamfunnsutvikling kr 1 800 000 

Program for samarbeid mellom vidaregåande kr 1 000 000 

skule, næringsliv og lokalsamfunn 

Professorstilling ved HiB kr 500 000 

TOTALT kr 156 296 000 


Regionalt utviklingsprogram (RUP) 2009 

Etter tilråding frå Regionalt næringsforum vedtok 

fylkesutvalet Regionalt utviklingsprogram 2009. 

Programmet bygde på Fylkesplan for Hordaland 2005 – 

2008, og fastsette prioriterte innsatsområde for arbeidet 

med næringsutvikling. Programmet fastsette også mål 

og retning for andre offentlege aktørar sin bruk av 

næringsretta verkemidlar i Hordaland. 

Regionalt utviklingsprogram 2009 fastsette følgjande 

satsingsområde : 

A. Næringar med særlege føremoner (energi, 

marine næringar, maritime næringar, reiseliv, 

kulturnæringar). 

B. Livskraftige lokalsamfunn 

C. Næringsretta kompetanse 

D. Entreprenørskap 

E. Innovasjon og internasjonalisering 

Desse satsingsområda vart prioriterte ved tildeling av 

prosjekt- og tilskotsmidlar. Midlane vart fordelte mellom 

bedriftsretta og tilretteleggjande tiltak. Innovasjon 

Norge forvalta dei bedriftsretta midlane på vegner av 

fylkeskommunen, og fekk overført 40 mill. kr. Dette er 

ein auke på 6,3 % i høve til 2008, og utgjorde 53,3 % 

av dei statlege overføringane i budsjettåret. 

Verkemidlane under Regionalt utviklingsprogram 

resulterte i oppstart av 103 utviklingsprosjekt. Det var 

stor overvekt av prosjekt med regionale/fleirkommunale 

engasjement. Regionale næringsfond auka elles med 

7,1%, frå 7 mill. kr i 2008 til 7,5 mill. kr i 2009. Desse 

vart fordelte slik: 

Sunnhordland: 2 303 000 kr 

Hardanger: 2 183 000 kr 

Nordhordland: 595 000 kr 

Osterfjorden: 633 000 kr 

Bjørnefjorden: 545 000 kr 

Voss: 791 000 kr 

Sund/Fjell/Øygarden: 450 000 kr 

Mellom dei største næringsrelaterte satsingane i 2009 

var områdetiltak/omstilling i ulike delar av fylket med ei 

samla ramme på 9,0 mill. kr. Største einskildpostar var 

Ålvik Vekst med 3,0 mill. kr, «Industrielt knutepunkt 

Sunnhordland»/Atheno med 900 000 kr og «Flytt 

til Hardanger» med 873 750 kr. Andre store løft var 

«Sykelturisme i Hordaland» og «Smak av kysten» som 

begge fekk 1,5 mill. kr av RUP-budsjettet. 

Nye nettverksprosjekt i Hordaland 

Hordaland fekk i 2009 eit nytt prosjekt innafor 

Norwegian Centre of Expertice (NCE) programmet og 

to nye prosjekt innafor Arena programmet. 

NCE-programmet er eit klyngeutviklingsprogram 

som tilbyr finansiell og fagleg støtte til gjennomføring av 

langsiktige og målretta utviklingsprosessar i inntil 10 år. 

NCE Tourism – Fjord Norway er eit resultat av det 

lengste og mest vellukka regionale samarbeidet innan 

reiseliv i Noreg. Fjord Noreg-modellen er vorten ein 

referanse for andre regionar i inn- og utland. Aktørane 

i klynga har i ei årrekkje stilt seg bak visjonen om å 

posisjonera Fjord Noreg som verdas mest attraktive 

destinasjon for natur- og opplevingsferiar.

For å sikra at reiselivsnæringa får eit ytterlegare 

løft er NCE Tourism – Fjord Norway etablert som eit 

innovasjonssenter som systematisk utforskar potensialet 

for foredling av landsdelen sine unike «råvarer» i 

form av nye opplevingsprodukt. Satsinga skal styrkja 

Fjord Noreg-regionen sin posisjon som eit berekraftig 

og attraktivt reisemål, medverka til eit meir heilårlig 

reiseliv og betre tilrettelegging for betalingsdyktige 

kundegrupper. 

Arenaprosjekta 

Arena-programmet er ei felles satsing mellom 

Innovasjon Norge, Norges forskningsråd og SIVA. 

Godkjente prosjekt får fagleg og finansiell støtte. 

MediArena har den langsiktige målsetjinga at 

mediebyen Bergen skal verta eit nasjonalt leiande 

og internasjonalt høgt verdsett miljø for utvikling av 

innovative løysningar for produksjon og formidling av 

digitalt innhald. MediArena skal medverka til å vidareutvikla 

næringsmiljøet sine samar beidsrela sjonar, deira 

kollektive kompetanse og gjennomføringsevne på ein 

måte som vil gje auka innovasjon, verdiskaping og 

vekst. 

Bergen har eit mangfaldig og kreativt miljø av 

bedrifter i skjeringspunktet mellom mediebasert innhaldsproduksjon 

og teknologi. MediArena skal styrkja 

nettverka mellom aktørane for å auka samarbeidet om 

innovasjon, produktutvikling og profilering. Prosjektet 

skal medverka til å utvikla og gjera tilgjengeleg 

kompetanse på område som teknologi, tenestemodellar, 

forretningsmodellar og marknadskunnskap. Hovudfokus 

er nettverksbygging, arbeid for utvikling av FoU- 

og utdanningstilbod og kompetansebygging. 

Arena NOW 

Frå det breie energirelaterte industri- og forskingsmiljøet 

i Hordaland og Rogaland har det vakse fram ei 

innovativ og vekstkraftig bedriftsklynge som satsar 

breitt og ambisiøst internasjonalt på offshore vindkraftproduksjon. 

Marknaden for offshore vind er i rask vekst og Arena 

NOW si hovudmålsetjing er å etablera eit utstillingsvindauge 

for norsk offshore vindkraft for å bidra til å 

sikra leveransar av norsk havvindsteknologi til Europa. 

Offshore-vindklynga er ung, men tel alt over 50 aktørar. 

Fleire leverer alt til utbyggingsprosjekt i UK, Tyskland, 

Baltikum, USA og BeNeLux. 

Arena NOW skal gje auka konkurransekraft og 

verdiskaping i offshore vindklynga på Vestlandet. 

Prosjektet skal medverka til å utvikla ekspertise og 

samarbeid i klynga, mellom anna gjennom pilotinstallasjon 

av eit komplett norskprodusert offshore 

vindturbinanlegg i 2012. 

Kvinnovasjon 

Prosjektet Kvinnovasjon skal auka ambisjonsnivået 

blant kvinner som startar eigne bedrifter. Kvinnovasjon 

er ein del av regjeringa sitt arbeid med å styrkja 

entreprenørskap blant kvinner. Då prosjektet starta 

som pilotprosjekt i 2006, vart berre 32 prosent av nye 

bedrifter i landet starta av kvinner. I 2013 er målet til 

Stortinget auke til 40 prosent. 

I Hordaland har fylkeskommunen, SIVA og Inunet 

(næringshagane/inkubatorane i Hordaland) gått saman 

om kvinnovasjonssatsinga. Gjennom regionale 

aktivitetar ved industiinkubatoren i Sunnhordland 



Atheno, FoU-inkubatoren i Bergen Nyskapingsparken 

Inkubator, Voss Næringshage, Mongstad Næringshage 

og Næringshagen i Odda ønskjer ein å mobilisera 

og motivera fleire kvinner til å starta for seg sjølv, 

og til vidare utvikling av allereie etablerte bedrifter. 

Ein ønskjer å skapa sterke regionale nettverk, auke 

ambisjonsnivået, gje inspirasjon, motivasjon og 

kompetanse til å gjera draum til røyndom for kvinner 

både i by og i distrikta. 

Ved å etablera ulike regionale aktivitetar vil 

ein kunne få til erfaringsutveksling, samarbeid, 

kunnskapsformidling på tvers av regionane og slik finna 

fram til nye verkty og nettverksfellesskap. Gjennom 

auka samhandling er ambisjonen at ein klarar å skapa 

gode rammevilkår for kvinneleg innovasjon i alle delar 

av fylket. 

Prioriterte 

satsingar 

Reiseliv 

Reiselivsstrategien har som visjon at Hordaland 

skal vera best i Norden innan natur- og kulturbaserte 

opplevingar. Målet er at vi gjennom samarbeid og 

innovasjon skal utvikla berekraftige tilbod innan 

natur- og kulturopplevingar som bidreg til økonomisk 

levedyktige reiselivsbedrifter og lokalsamfunn. 

Samla kommersielle overnattingar i Hordaland 

(SSB) viser nedgang på 4 % frå 2008 til 2009. Den 

sterkaste nedgangen var 11,6 % i utanlandstrafikken. 

Den norske marknaden hadde oppgang på 0,3 % for 

Hordaland, men eit fall på 1,2 % for regionen Fjord 

Noreg samla. Nedgangen i totale overnattingar er i tråd 

med venta utvikling i forhold til finanskrisa. 

Reiselivsstrategien for Hordaland 2009-2015 skal 

vera retningsgjevande for reiselivsutviklinga i fylket og 

bidra til god koordinering og effektiv ressursutnytting. 

Strategien skal leggja til rette for at bedriftene og 

lokalsamfunna vert i stand til å møta utfordringane og 

gripa dei moglegheitene dei står overfor. Strategien er 

21 

Oppfinnarprisen 


sin oppfinnarpris 

for 2009 vart tildelt 

Sverre Andreas 

Holbye og firmaet 

Include AS i Bergen 

som har utvikla 

produktet TextPilot 

– eit program som 

hjelper brukarane 

med rettskriving, 

ordval og opplesing i 

alle program der dei 

arbeider med tekst. 

Fylkesordførar Torill 

Selsvold Nyborg stod 

for overrekkinga av 

prisen på kr 75 000.

22 


utvikla saman med næringsaktørar, kunnskapsmiljø og 

andre offentlege organ. 

Det er peika ut fire strategiske satsingsområde: 

produktutvikling, områdeutvikling, kompetanse, 

marknadsføring. På kvart satsingsområde vert 

det gjennomført tiltak, ofte i form av prosjekt. 

Destinasjonsselskapa i Hordaland vil mellom anna ta 

på seg oppgåver i høve utvalde prosjekt og gjennom 

dette vidareutvikla spesialkompetansen sin. På denne 

måten sikrar dei også både koordinering og forankring 

av arbeidet. Andre tiltak vil verta gjennomført av andre 

organisasjonar eller samarbeidande verksemder, likevel 

alltid slik at prosjektet vert gjennomført av nokon som 

har langsiktig interesse av tiltaket. 

Forum Reiseliv Hordaland er eit fylkesdekkande 

nettverk av mellom anna destinasjonsselskapa. 

Forumet diskuterer måloppnåing og kjem med innspel 

til handlingsplanen for reiselivsstrategien på sine faste 

møte. Hordaland fylkeskommune er sekretariat for 

handlingsplanen og for Forum Reiseliv. Den årlege 

fylkeskonferansen «Møteplass reiseliv – Hordaland» er 

ein annan viktig arena for samhandling. 

Marin sektor 

Regionen vår er sterk innan fiskeri, og Hordaland er 

eit svært viktig havbruksfylke. Hordaland og Bergen 

har ein konsentrasjon av marine FoU-miljø med 

internasjonalt forskingsfokus som marknadsfører seg 

gjennom «Bergen Marine Forskningsklynge». Dette 

gjer at marin sektor er ei næring med særlege føremoner 

i Hordaland. 

Mykje av reiselivsarbeidet til fylkeskommunen skjer 

gjennom prosjekt. Regionalt utviklingsprogram 

for Hordaland 2009 gav til dømes prosjektet 

«Hordaland – ski heile året» tilsegn om 500 000 kr. 

Pengane vil gå til å fremja Hordaland som ski- og 

vinterreisemål. Prosjektet si målsetjing er å skapa 

30 000 utanlandske skidagar i Hordaland i året. Ski 

er eit kjerneprodukt, der Hordaland har naturgjevne 

konkurransefortrinn, spesielt på reisemål som har 


Fylkeskommunen har støtta fleire marine 

utviklingsprosjekt og arrangement i 2009. Innsatsen har 

særleg vore retta mot utfordringar i akvakulturnæringa, 

m.a. berekraftig havbruk, fiskehelse, sjømat og helse, 

nye oppdrettsartar og finansieringsutfordringar for 

bedrifter innan torskeoppdrett. 

«Vestlandprogrammet for nye oppdrettsartar» 

er forankra i Vestlandsrådet. Hordaland har 

økonomiansvaret for programmet, og i 2009 var 

budsjettet vel 4 mill. kr. Det vart gjeve støtte til ei 

rekkje utviklingsprosjekt innan marin fisk og skaldyr. 

Fylkeskommunen har gjeve økonomisk støtte til 

og delteke i gjennomføring av Norsk Sjømatsenter sin 

fagkonferanse knytt til «Sjømat for alle» i Bergen og 

Vestlandet sin fellesstand på AquaNor i Trondheim. 

Hordaland fylkeskommune deltek aktivt saman 

med Norsk Sjømatsenter i det nasjonale prosjektet 

«Fiskesprell», som rettar seg mot tilsette i barnehagane 

for å auke kunnskap om helseeffektar av sjømat og 

korleis inntaket av sjømat kan verta større. Planen er å 

gjennomføra kurs for over 80 barnehagar i fylket. 

Ei ny oppgåve i 2009 var å gje fråsegn om 

regionalpolitiske høve i samband med søknader 

om nye løyve for oppdrett av laks og aure, samt 

førebuingar for organisering av dei nye oppgåvene 

innan havbruksforvaltning som vart overførte til 

fylkeskommunen gjennom forvaltningsreforma frå og 

med 2010. 

I 2009 vart det teke opp 39 802 m 3 skjelsand, mot eit 

snitt på nær 35 000 m 3 dei fem føregåande åra. Det var 

ingen konsesjonssøknader til handsaming i 2009. 

«Hordaland – ski heile året» 

ski som hovudsatsingsområde. Unikt for Hordaland 

er høvet til å stå på ski 12 månader i året, takka 

vera Folgefonna sommarskisenter. Når dei snøsikre 

vinteranlegga stengjer i mai, er det klart for opning 

på Folgefonna. Prosjektet vil bidra til samhandling 

og partnarskapstenking mellom aktørar på tvers av 

tradisjonelle destinasjonsområde. Hovudmarknaden 

for prosjektet er England, Nederland, Russland og 

Danmark. 

PROSJEKTMIdLAR FRÅ FyLKESKOMMUNEN: Asbjørn Børsheim (t.v.) overrekte «den glade bodskapen» om at 

fylkeskommunen skal yta 500 000 kr i tilskot til prosjekt «Hordaland – ski heile året».

Regional planlegging, 

partnarskap og samarbeid 

Regional planlegging 

Arbeidet med regional planstrategi vart starta, 

prosjektgruppe vart konstituert og arbeidet er kome i 

gang. 

Planprogram for Regionalplan for Hardangervidda 

villreinområde vart vedteke og planarbeidet vart starta 

med mellom anna folkemøte i kommunane. Planarbeidet 

er godt i gang. Planprogram for Regionalplan for 

Setesdal Vesthei Ryfylkeheiene og Setesdal Austhei 

villreinområde vart utarbeidd og sendt ut på høyring. 

Det vart vedteke oppstart av Regionalplan for Nordfjella 

villreinområde. 

Fylkesdelplan for småkraft 

Fylkestinget vedtok Fylkesdelplan 

for småkraftverk 

2009-2021 i desember. 

Horda land er første fylke 

i landet med ein slik plan. 

Planarbeidet har følgd Olje- 

og energidepartementet sine 

retningsliner for regionale 

planar på dette feltet. 

Planen inneheld mål og 

fylkespolitiske retningsliner 

som skal nyttast ved handsaming 

av nye småkraftsaker i fylket. Det er vidare 

utarbeidd tekst og verdikart/kjeldekart for følgjande 

tema: Sårbart høgfjell, fjordlandskap, biologisk mangfald, 

inngrepsfrie naturområde, fisk, kulturminne, 

friluftsliv og reiseliv. Planen gjev også nærare omtale 

av potensial og arealverdiar i 14 delområde, og gjev slik 

både utbyggjarar, andre arealbrukarar og styresmakter 

eit utvida grunnlag for vurdering og handsaming av nye 

småkraftverk i fylket. 

Klimaplan for Hordaland 

13.-14. januar 2009 var om lag 

50 deltakarar frå kommunar 

og andre offentlege instansar, 

næringsliv og frivillige 

organisasjonar samla på 

Voss for å staka ut kursen for 

klimaplanen. Deretter vart 

det arbeidd i større og mindre 

møte med utvalde tema 

utover våren og sommaren, 

før ein i løpet av hausten 

2009 sydde saman materialet 

til eit høyringsutkast som fylkesutvalet 16. desember 

vedtok å senda på høyring. 

Energi 

Det er stor interesse for å byggja ut meir fornybar energi 

i Hordaland, og i 2009 vart 11 utbyggingsprosjekt 

lagde fram for politisk handsaming. Størst pågang var 

det innan vasskraft med 8 søknader om konsesjon til 

vasskraftverk (155 GWh) og 2 meldingar om planar 

for større prosjekt (150 GWh). Samla kan desse gje 



305 GWh ny vasskraft i fylket. I høve Fedje vindpark 

som kan gje 21 GWh valde fylkesutvalet å rå frå 

å gje konsesjon. Det er også stor merksemd kring 

kapasiteten i kraftnettet, og ny større kraftlinesak frå 

2009 var planane om ny 300kV line frå Mongstad til 

Matre som kan koma til å kryssa gjennom sørleg del av 

Stølsheimen. 

Miljø 

Under fylkestinget i oktober 2009 vart fylkeskommunen 

sin miljøpris for 2008 tildelt Stamnes skule i Vaksdal og 

Flaktveit skole i Bergen med følgjande grunngjeving: 

Stamnes skule i Vaksdal – målretta miljøvernarbeid 

gjennom mange år som gjev godt håp for framtidas 

generasjonar. Skulen og elevane er gode førebilete, og 

inspirerer både vaksne og born til å ta miljøutfordringane 

på alvor. 

Flaktveit skole i Bergen – systematisk arbeid med 

berekraftig utvikling og miljø gjennom fleire år. 

Gjennom undervisning og praktisk handling i kvardagen 

får elevane kunnskap om dei store miljøutfordringane 

og erfaring i korleis ein sjølv kan bidra til å løysa dei. 

Som fyrtårnskule for berekraftig utvikling vert arbeidet 

formidla ut til andre skular i kommunen – og inspirerer 

slik fleire til å ta miljøutfordringane på alvor. 

Det fylkespolitiske engasjementet for å få heva 

ubåten U-864 og kvikksylvet om bord kom eit skritt 

nærare realisering etter Fiskeriministeren si kunngjering 

i januar 2009 om at ubåten ved Fedje skal hevast. På 

nyåret i 2010 har regjeringa avgjort at det skal gjerast 

nye utgreiingar før endeleg avgjerd om hevingsarbeidet 

vert teken – og tildekking kan framleis verta aktuelt. 

Rettleiing og kompetanseutvikling 

1. juli 2009 vart plandelen i ny plan- og bygningslov 

iverksett. Fylkeskommunen har ansvar for å gje 

kommunane kompetanse i kommunal planlegging. 

Det vart oppretta eit rettleiingsteam i samarbeid 

23 

Stamnes skule (foto 

øvst) frå vaksdal 

kommune og Flaktveit 

skole frå Bergen 

kommune fekk 

fylkeskommunen sin 

miljøpris i 2009.

24 

Frå planlovsamling 

med fullsett sal – frå 

golv til tak – på Hotel 

Terminus i Bergen. 

Fire storsamlingar 

med 800 deltakarar 

vart arrangerte. 

den første nasjonale 

landskapskonferansen 

i Noreg. Jean- 

François Seguin 

frå Europarådet 

saman med Kari 

Olrich Sørebø, 

prosjektleiar for 

landskapsprosjektet 




med Fylkesmannen. Kommunar, regionale organ og 

konsulentbransjen har fått opplæring gjennom fire store 

samlingar med til saman rundt 800 deltakarar. 

Arbeidet med kompetansegjevande utdanning i 

planrett og andre planfag har kome eit langt steg vidare 

gjennom oppretting av kurs ved universitetet i Bergen 

og samarbeid med Universitets- og høgskulenettverk 

Vest. 

Kommuneplankonferansen «Frå kjelde til kyst» 

handla om planlegging og vassressursar og samla om 

lag 200 deltakarar. For fylkeskommunen er dette svært 

aktuelle tema i og med at fylkeskommunane som følgje 

av forvaltingsreforma, både vert regional vasstyremakt 

og får nye oppgåver innan havbruk. 

Regionalt planforum, som no også er forankra i ny 

Plan- og bygningslov, er eit organ der kommunar og 

fylkeskommunen kan leggja fram til drøfting planar som 

er i prosess. Det har vore stor etterspørsel etter møtetid. 

15 dagar vart nytta til drøftingar, 16 kommunar, dvs. at 

halvparten av kommunane i fylket møtte og 21 planar 

var drøfta. 

Utviklingsprosjekt 

Det regionale samarbeidsprosjektet «Landskap i 

kommunal planlegging i Hordaland» der dei fire 

kom munane Lindås, Samananger, Sund og Granvin 


deltek, har hatt stor aktivitet. Prosjektet er eit 

nasjonalt prosjekt for iverksetjing av den europeiske 

landskapskonvensjonen og har vekt interesse utanfor 

landets grenser både i nordisk samanheng og i samband 

med studietur til England. Etatar og planaktørar i fylket 

har utveksla nyttige erfaringar gjennom prosjektet. 

Hordaland var vertskap for den første nasjonale 

landskapskonferansen som fann stad i Bergen i november 

2009. Alle landsdelar var representerte med i alt 230 

deltakarar. Jean-François Seguin representerte Europarådet 

og i tillegg deltok statssekretær i Kommunal- 

og regionaldepartementet og politisk rådgjevar i 

Miljøverndepartementet. 

Kommuneplanlegging 

Fylkeskommunen har rett og plikt til å delta i arbeidet 

med kommunale planar og skal ivareta regionale 

interesser. I 2009 vart totalt 33 kommuneplanar/ 

kommunedelplanar, 653 reguleringsplanar og 1444 

dispensasjonssaker som vart handsama. Det er ein auke 

på 5 kommuneplanar og vel 200 dispensasjonssaker 

frå 2008. Talet på reguleringsplanar har halde seg 

nokolunde stabilt, men planar som kom til høyring 

fordelte seg ulikt over året med ei opphoping rett før ny 

plan- og bygningslov tredde i kraft 1. juli. 

Dei fleste planane som vart handsama i 2009 er 

utarbeidde etter gamal plan- og bygningslov. Den nye 

lova inneheld store endringar i høve til tidlegare lov 

når det gjeld planformål og kartframstilling, noko som 

skaper utfordringar i rettleiingsarbeidet. Det er i 2009 

etablert eit tettare samarbeid med Statens kartverk i 

form av kurs og plannettverk for kommunane, pluss 

gjensidig formidling av informasjon på internett. 

Tettstadutvikling 

Arbeid med utvikling av tettstadene i fylket heldt fram og 

det var stor interesse for faglege råd. Fylkeskommunen 

gav tilskot til 6 prosjekt i 4 kommunar i 2009. Det var 

stor oppslutnad om årets tettstadskonferanse «Handel 

og folk i sentrum» som fann stad på Stord med 110 

deltakarar. Hovudfokus var korleis byforming kan vera 

avgjerande for å skape eit sentrum som ein god arena 

for handel og som attraktiv møteplass og bustadområde 

for folk. Det kom fleire deltakarar frå næringslivet enn 

det som har vore vanleg ved tidlegare konferansar.

Auka ansvar for folkehelse 

Handlingsprogram for folkehelse vart i 2009 utvida 

med ei heilskapleg satsing på fysisk aktivitet, kosthald, 

tobaksførebygging, tiltak mot rusmidlar, integrering og 

universell utforming. 

Dei overordna måla er fleire leveår med god 

helse for folk og å minska helseforskjellane. Fylkeskommunen 

si rolle er å leggja til rette, utvikla og 

koordinera folkehelsearbeidet. Ein prioriterer tiltak 

med dokumentert effekt på folkehelsa, sikrar at 

folkehelseperspektivet vert vurdert i kommunale planar, 

inngår partnarskap og arbeider med betre samordning 

av tilskotsordningane til folkehelsetiltak. 

Folkehelsearbeidet vart sett på dagsorden i 2009 

med forvaltingsreforma, ny plan- og bygningslov, 

samhandlingsreforma og forslag til ny lov om fylkeskommunane 

sine oppgåver i folkehelsearbeidet. 

Utvikling av partnarskap er den viktigaste oppgåva. 

Fylkeskommunen har no 14 partnarar: Fylkesmannen, 

kommunane Austrheim, Askøy, Bergen, Kvam, 

Kvinnherad, Odda og Stord, Friluftsrådet Vest, Bergen 

og Omland Friluftsråd, Hordaland Idrettskrets, Bergen 

Turlag og Nasjonalforeningen for folkehelsen. 

Innan partnarskapet var det gjennomført fleire 

kurs og nettverkssamlingar for å auka kompetansen. 

Folkehelsegruppa har delteke og medverka på nasjonale 

og internasjonale konferansar og undervist studentar 

ved høgskular og universitet. Målet er å få alle som 

jobbar med folk si helse og livsglede til å dra nytte av 

kvarandre. 

Folkehelsemidlar vart i 2009 nytta til: 

• 1,69 mill. til stimuleringstiltak til lokale folkehelsetiltak 

innan Partnarskap for folkehelse og medfinansiering 

av folkehelsekoordinatorar i kommunane. 

• 500 000 kr til tiltak retta mot fysisk aktivitet i 

frivillige organisasjonar. 

• 200 00 til folkehelseprosjektet MOT i to 


• 50 000 til informasjonstiltak om Helsedirekto ratet 

sitt aktivitetsprosjekt «Betre helse på 1-2-30». 

Tiltak innan tannhelse 

I 2009 har fylkeskommunen si tannhelseteneste sett 

fokus på helsefremjande og førebyggjande arbeid i 

forhold til pasientar, pårørande og eigne tilsette. Kvar 

klinikk utarbeider ein årsplan for det tverrsektorielle 

folkehelsearbeidet dei skal gjennomføra. 

Tannhelsetenesta i Hordaland har saman med 

kollegaene i Rogaland og Sogn og Fjordane utforma 

samarbeidsavtalar for å få etablert eit systematisk 

samarbeid med leiinga og dei ulike helsetenestene i 

kommunane. Avtalar vil vonleg verta inngått i 2010. 

Sosial utjamning er eitt av måla innan folkehelse. 

Tannhelsetenesta er i ein spesiell posisjon når det 

gjeld å kunna avdekka omsorgsvikt og overgrep 

mot born. Det vert send få bekymringsmeldingar til 

barnevernet og det føreligg truleg ei underrapportering. 

Tannhelsetenesta i fylkeskommunen har hatt i gang 

ei arbeidsgruppe som har gjennomgått rutinar og 

retningslinjer når det gjeld bekymringspasientar og 

meldeplikt til barnevernstenesta. Målet er få i stand ein 

samarbeidsavtale med barnevernet, skapa gode rutinar 

og syta for at tannhelsepersonell føler seg trygge på 

varslingsprosedyrar. 

I tillegg til at tannhelsetenesta gjennomfører 

opplysnings- og undervisningsverksemd på pleieinstitusjonar 

og helsestasjonar vart det gjennomført ei 



rekkje mindre folkehelsetiltak i 2009. Mellom anna 

markering av årets vassdag, med oppfordring om å 

nytta vatn som tørstedrikk. Informasjonskampanjen 

«Friske eldre» som set fokus på dei eldre sine rettar. 

Deltaking i den nasjonale «Fiskesprell» satsinga som 

rettar seg mot barnehagetilsette og undervisning for 

5.-7. klasse med vekt på kosthald og erosjonar. Desse 

tiltaka skal vidareførast i 2010. 

Tiltak innan idrett og friluftsliv 

Ein stor del av folkehelsearbeidet fylkeskommunen står 

for, er organisert under kultur- og idrettsavdelinga. Innan 

idrett og friluftsliv er iverksetjing av fylkesdelplanen 

«Fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv 2008-12 – Aktiv 

kvardag» sentral. Å leggja til rette for og stimulera til 

fysisk aktivitet i nærmiljøa er viktig for betre folkehelse. 

(Meir info under kapitlet om kultur og idrett.) 

Universell utforming 

Museumssenteret i Hordaland fekk tilskot til utarbeiding 

av ein plan for universell utforming. 

Senter for yrkesrettleiing har sett universell utforming 

på dagsorden, og arrangerte ein stor konferanse om 

emnet, for vidaregåande opplæring 

Innan friluftsliv er det ytt tilskot til tilrettelegging av 

turvegar i Kvam og til badeplass i Radøy. 

Ein rettleiar for å ivareta universell utforming i 

offentlege innkjøp er utarbeidd og har vekt interesse 

nasjonalt. Rettleiaren er lagt ut på offentlege nettsider. 

Eigedomseksjonen har kartlagt tilgjenge i alle 

vidaregåande skular etter Statsbygg sitt program «Bygg 

for alle». Hordaland er den første fylkeskommunen 

som gjer dette, og arbeidet vert ført vidare med ein 

publikumsmodul. 

Samferdselsavdelinga har utarbeidd plangrunnlag for 

oppgradering av Åsane og Loddefjord bussterminalar 

med fokus på universell utforming. 

25 



har – som første 

fylkeskommune i 

landet – kartlagt 

tilgjenge i alle 

vidaregåande skular 

etter Statsbygg sitt 

program «Bygg for 

alle».

26 

Oselvarverkstaden 

vart i 2009 i det 

første «economuse» 

i Hordaland. Frå 

venstre bak: 

Prosjektleiar Terje 

Inderhaug, Helge 

Andre Njåstad 

(leiar i kultur- og 

ressursutvalet), 

båtbyggjar Leif 

Harald Amundsen, 

kst. fylkeskukltursjef 

Ronny Skaar. 

Framme: Maxi 

Nachtigall frå 

sekratariatet til 

EU sitt «Northern 

Periphery Programme 

2007-2013» og Cyril 

Simrad. Simrad er 

kanandiaren som kom 

på konseptet med 

«economuseum». 


Ny internasjonal strategi 

Fylkeskommunen driv internasjonalt arbeid gjennom 

internasjonale organisasjonar, programsamarbeid, samarbeids 

regionar, Vest-Noregs Brusselkontor og anna 

prosjekt samarbeid. I 2009 hadde fylkeskommunen eit 

variert spekter av internasjonale aktivitetar, innanfor alle 

desse kategoriane. 

Ny strategi 

Fylkestinget vedtok 18. mars 2009 ny strategi for 

fylkeskommunen sitt internasjonale engasjement for 

perioden 2009-2012. Strategien peikar ut 4 prioriterte tema 

for det internasjonale arbeidet; Ungdom – utdanning og 

kulturutveksling, Kunnskapsbasert innovasjon, Klima, 

energi og miljø og Sjøretta aktivitetar. 

Vestlandsrådet 

Vestlandsrådet er eit politisk samarbeidsutval mellom 

dei fire fylkeskommunane på Vestlandet. 

Vestlandsrådet gjennomførte fem møte i 2009. 

Vestlandsrådet starta eit strategiarbeid i 2008, 

og utkast til samarbeidsavtale vart vedteke på eit 

fellesmøte i Bergen 26-27. mai. Medlemsfylka gav 

fråsegn til samarbeidsavtalen i desember. Mellom anna 

vart det lagt opp til å etablera eit Arbeidsutval med 

fylkesordførarane som medlemer. AU som etablerte seg 

sjølv alt frå hausten 2009, skal følgja opp saker mellom 

møta og sjølv initiera saker til rådet. Det vart også lagt 

opp til ein fast sekretariatsleiar, og stillinga vart lyst ut 

hausten 2009. 

Andre viktige saker har vore: 

- Nasjonal transportplan (NTP) 2010-2019 og E39 

Kyststamvegen 

- Ekspressbuss Vestlandet, prosjekt for å etablera ei 

samanhengande ekspressbussrute på Vestlandet 

- EU sin maritime politikk 

- Vestlandsprogrammet for nye oppdrettsartar 

- Verftsnæringa og finanskrisa 

- Båtrute til England 

- Deltaking i Expo 2010 (Verdsutstillinga i Shanghai) og 

relasjonar til Kina 

- Finansiering, organisering og utvikling av 

fagskuletilbodet 


Satsing på internasjonal kompetanse 

Fylkeskommunen satsa i 2009 på å styrkja internasjonal 

kompetanse, både internt og hos andre aktørar i Hordaland. 

Internt vart det gjennomført språkkurs i engelsk og tysk 

for dei tilsette, 8 internasjonale lunsjmøte med ulike tema, 

informasjonsmøte om kva tilbod som finst og om bruk 

av utplasseringar innan Leonardo da Vinci programmet. 

Eksternt vart det skipa til ei rekkje konferansar; ein 

internasjonal konferanse for alle skulane, konferansen 

«Europa i min region» med kommunane som målgruppe 

og ein regional konferanse på oppdrag frå Bufdir om 

informasjon retta mot ungdom. Desse tiltaka kom i 

tillegg til det store arbeidet med å auka den internasjonale 

kompetansen i skulane, kommunane og næringslivet m.a. 

ved bruk av ulike EU/EØS-program. 

Nokre aktivitetar i 2009 

Hordaland fylkeskommune er aktivt med i Nordsjøsamarbeidet. 

På fylkestinget i oktober heldt presidenten i 

Nordsjøkommisjonen, Gunn Marit Helgesen, innlegg om 

organisasjonen. 

Programsamarbeid 

Fylkeskommunen er leiande partnar for to store 

internasjonale EU prosjekt. 

Prosjektet ENE: Économusée Northern Europe er 

knytt til EU sitt program for nordleg periferi. I prosjektet 

deltek no sju land med sju ulike språk. Eit «economuse» 

er ikkje eit museum i vanleg forstand, men ei privat 

verksemd som satsar på å auka sal gjennom formidling og 

publikumsbesøk. Slik opnar ein for å gje kulturopplevingar 

og å oppleva ein autentisk handverksproduksjon. Målet 

med EU-prosjektet er å skipa 18 handverkssenter i Europa, 

derav fem i vårt område. «Aurlandsskoen» vart opna 

som det første «economuse» i Nord-Europa 1. juli, og 

«Oselvaren» som det tredje 10. desember. Dei tre neste i 

Hordaland vert ferdige i 2010. 

Coast Alive! er eit Interreg IVC-prosjekt med 14 

partnarar, og har som mål å nytta nettet av gang- og 

sykkelvegar som omkransar heile Nordsjøbassenget til å 

fremja folkehelse og småskala næringsutvikling. Prosjektet, 

som starta i februar 2009, har eit budsjett på om lag 3,6 mill 

euro. Det er sett ned tre arbeidsgrupper med ansvar for 

kvart sitt tema: 

• Open Coast: Korleis få tilgang til kystsona? 

• Active Coast: Korleis skapa aktivitet og 

arbeidsplassar med utgangspunkt i løypenettet? 

• Community Coast: Korleis sikra lokal forankring av 

prosjektet? 

Det er utvikla ei rekkje lokale initiativ under paraplyen 

Coast Alive!, mellom anna for å få betre tilgang til 

løype nettet, og for guidetenester i samarbeid med 

prosjektet Perlar i Nordsjøløypa. Fylkeskommunen 

har, som prosjektleiar, utvikla rutinar for rapportering, 

kommunikasjon og webtenester. 

Hordaland fylkeskommune er via Skyss og HOG 

Energi med i prosjektet Baltic Biogas Bus innan 

Østersjøprogrammet. Prosjektet skal m.a. greia ut 

om transport av biogass, korleis dei ulike landa 

sine verkemiddel retta mot biogassbussar slår ut og 

korleis ein kan påverka utviklinga av og prisen på 

gassbussar. Prosjektet skal og sjå på potensialet for 

biogassproduksjon i regionen vår.

Ungdom og kommunar 

Europakontoret gjennomførte fire seminar om 

internasjonalisering i Knarvik og Odda. Tema var 

«Ungdomsinitiativ - ein ressurs for lokalsamfunnet» 

(Aktiv Ungdom-programmet). 120 ungdomar og 

ungdomsarbeidarar deltok og seminara resulterte i fleire 

konkrete prosjektidear for å gjera lokalsamfunnet til ein 

betre plass å bu for ungdom. 

Europakontoret hjelper Hardangerrådet med å utvikla 

eit bilateralt prosjektsamarbeid med Italia (Comenius 

Regio programmet). Hardanger er og sentral i to søknadar 

til partnarskapsprosjekt i Leonardo da Vinci-programmet. 

Gjennom ulike tiltak i Leonardo da Vinci-programmet 

fekk 88 personar – inkludert 9 tilsette i Hordaland 

fylkeskommune – kortare og lengre opphald i 10 EUland. 

Nesten 50 personar frå Hordaland reiste ut gjennom ulike 

Aktiv Ungdom-prosjekt som til saman fekk kring 1 mill. kr 

i EU-stønad. Utreiseområdet er utvida, og ein ungdom frå 

Hordaland var volontør i Marokko. Fleire internasjonale 

prosjekt får ringverknader lokalt. UngFilm si deltaking i 

eit prosjekt i Italia inspirerte til ein ungdomsfilmfestival i 

Bergen. 

Kartlegging av dei internasjonale aktivitetane i dei 

vidaregåande skulane i 2009 viser at: 

• 83% av skulane hadde internasjonale aktivitetar 

• Kortare elevturar er framleis den mest vanlege 

aktiviteten 

• Auka deltaking i europeiske program som 

Comenius og Leonardo da Vinci 

• Det vert samarbeidd med 18 land i Europa, og 5 

utanfor 

Hausten 2009 starta Lønborg videregående skole eit 

pilotprosjekt med helsefagarbeidaropplæring med 

utplassering på Zanzibar. 

Samarbeidsregionar 

Nedre-Normandie, Frankrike 

I 2009 vart forholdet til samarbeidsregionen Basse- 

Normandie vitalisert. Ein delegasjon frå Conceil Régional 

de Basse-Normandie vitja Hordaland i juni. Kultur er 

ein viktig del av samarbeidet, og det var gjenvisitt til 

Basse-Normandie/Caen i høve festivalen Les Boreales i 

november. Skulesamarbeidet er utvida og det vert arbeidd 

med to ungdomsprosjekt og med prosjekt innan innovasjon. 

I 2009 var det utplasseringar i begge administrasjonane. 

Under vitjinga i november underteikna fylkesordføraren 

og regionpresidenten ein konkret handlingsplan for 

samarbeidet i dei neste tre åra. 

Thüringen, Tyskland 

Hordaland fylkeskommune underteikna i 2009 ein intensjonsavtale 

med Thüringen om samarbeid om felles bruk 

av regionale verkemiddel til transnasjonale prosjekt. 

Til no har to aktørar i Hordaland fått støtte til teknologi/ 

innovasjonsprosjekt, finansiert med RUP-midlar til 

deltakarane frå Hordaland. Institutt for Fysikk og Teknologi 

ved UIB og Høgskulen Stord/Haugesund leier prosjekta 

frå norsk side. 

I skuleåret 2009/10 er 8 elektrofagelevar frå Hordaland 

ved Andreas Gordon Schule i Erfurt. 

Orknøyane, Skottland 

I skuleåret 2009/10 er det to elevar frå Hordaland ved 

Kirkwall Grammar School, medan to elevar derifrå er eitt 

år på Voss Folkehøgskule. 

Cardiff, Wales 

I skuleåret 2009/10 er 16 elevar utplasserte på seks skular 

Organisering av det 

internasjonale arbeidet 



Alle avdelingane i sentraladministrasjonen er engasjerte 

i internasjonale aktivitetar og fleire har sentrale roller 

i internasjonale prosjekt. Dei vidaregåande skulane 

deltek og i fleire prosjekt. Fylkeskommunen har hatt to 

einingar som jobbar spesifikt med internasjonale saker; 

Europakontoret og arbeidslaget Internasjonalt arbeid. 

Frå 2010 vert desse to einingane slått saman. 

i Cardiff og Vale of Glamorgan. Elevar frå Cardiff har og 

vore på gjenvitjing til Knarvik. Kokkar frå The Norwegian 

Church Culture Centre var på studievitjing i Hordaland for 

å læra meir om tradisjonsmat, m.a. på Sandsli videregående 

skole. 

Kaunas, Litauen 

Ungdomar og ungdomsleiarar frå Kaunas vitja Hordaland 

for å planleggja eit mogleg Aktiv Ungdom-prosjekt. I 

skuleåret 2009/2010 er det 2 elevar frå Litauen ved Manger 

folkehøgskule. 

Zambia 

Sidan januar 2006 har opplæringsavdelinga og Sotra 

vidaregåande vore involverte i eit prosjekt for å integrera 

ungt entreprenørskap i undervisninga i Zambia. 

Prosjektet er utvida frå ein til 11 skular i Nord-Zambia. 

Prosjektet får stønad frå NORAD. Resultata er gode og 

utdanningsdepartementet i Zambia ynskjer å innarbeida 

opplegget i fagplanane. 

Vellukka vinterfestivalar 

Hordaland fylkeskommune var og i 2009 med på å skapa 

julestemning i samarbeidsregionane Edinburgh, Cardiff og 

Orknøyane. Som i tidlegare år gav Hordaland juletre. Eit 

viktig aspekt er konsertane som skapar gode møteplassar 

for samhandling. I stadig større grad vert dei musikalske 

bidraga frå Hordaland i regi av fylkeskonsertane del av 

større vinter- og julemarkeringar på dei einskilde stadene. 

Vest-Noregs Brusselkontor 

I 2009 flytta VNB inn i nye lokale i det nyoppussa «Norway 

House», formelt opna av HKH kronprins Haakon Magnus i 

januar. VNB fekk tre nye medlemmar . Under konferansen 

«Open Days» i oktober opplevde VNB rekordstor 

aktivitet og deltaking frå Vestlandet. Dei arrangerte 

ein kulturkonferanse i Brussel og var medarrangør i 

konferansen «Europe in my region» i Bergen. 

27 

Ein delegasjon frå 

Normandie gjesta 

Hordaland i juni 

2009 – besøk på 

visningssenteret 

for akvakultur i 

Fyksesund stod på 

programmet.

28 







Kulturelt utviklingsprogram - nytt 

verkemiddel i kulturpolitikken 

Etableringa av eit nytt kulturelt 

utviklingsprogram vil i framtida medverka 

til større satsingar innan kultur 

i fylket. I 2009 vart Kulturminneåret 

markert i samarbeid med mange aktørar. 

Til markeringa vart det laga fleire 

skuleprogram for barn og unge. 

Brutto driftsutgifter til kultur og idrett i 2009 var 259,1 

mill. kr, 53,1 mill. kr meir enn i 2008. Auken skuldast 

særleg ekstraløyving (krisepakke i samband med 

finanskrisa) over statsbudsjettet til kulturminnevern 

og ekstra statlege tiltaksmidlar til idrettsanlegg, midlar 

som fylkeskommunen betalte ut. Hordaland fekk tildelt 

22,2 mill. kr til kulturminnevern, mot 3,4 mill. kr i 

2008, og kr 18,8 mill. kr av dei statlege tiltaksmidlane 

til idrettsanlegg. 

Kulturelt utviklingsprogram 

Fylkestinget vedtok i 2009 nysatsinga Kulturelt utviklings 

program (KUP). Programmet har eit budsjett på 

7 mill. kr. KUP skal vera eit verkemiddel for større, 

klart definerte programsatsingar, som skal utformast 

i samråd med kulturlivet i fylket. Det skal opprettast 

eit rådgjevande organ som får namnet Regionalt 

kulturforum. 

Kulturminneåret 2009 

Kulturminneåret hadde fokus på kvardagslivet sine 

kulturminne. Mange av prosjekta var samarbeid 

mellom frivillige, organisasjonar, musea, næringsliv 

og det offentlege. Hordaland fylkeskommune fordelte 

0,5 mill. kr til regionale prosjekt. 111 prosjekt søkte om 

stønad. Fleire av desse fekk også pengar frå ei statlege 

løyving, i alt litt over 0,4 mill. kr og 13,1% av den 

samla tilskotsramma. 

I fylkeskommunen vart det lagt ned eit stort arbeid 

med eit nettbasert kulturhistorisk leksikon. I samband 

med nettstaden «Digitalt fortalt» vart det halde kurs 

Brutto driftsutgifter kultur og idrett 


Avvik* 


2006 2007 2008 2009 bud. 09 

Arkiv 3,3 4,1 3,8 4,0 0,0 

Bibliotek 7,2 7,3 8,4 9,7 0,0 

Kulturvern, musé 51,0 55,3 54,1 79,3 0,0 

Kunst, kunstformidling 36,2 38,7 41,2 46,9 0,7 

Idrett 6,5 7,2 7,4 7,4 0,2 

Barne- og ungdomsarbeid 3,0 3,1 3,2 3,3 0,0 

Vaksenopplæring 0,8 0,8 0,7 0,7 0,0 

Spelemidlar 64,2 75,9 67,3 86,7 0,0 

Andre kulturføremål 12,3 16,6 17,4 18,0 0,3 

Friluftsliv 2,3 2,3 2,5 3,1 0,0 

Sum brutto driftsutgifter 186,8 211,3 206,0 259,1 1,2 


for å få fleire til å medverka med kulturminne til denne 

databasen. 

Felles konferanse for kultur og idrett 

For første gong var fylkeskulturkonferansen og 

fylkeskonferansen for idrett og friluftsliv samordna. 

Konferansen vart arrangert 4. - 5. november i Bergen. 

Det overordna temaet var «Kultur og idrett som 

samfunnsutviklar» med fokus på samhandling mellom 

det offentlege, frivillige organisasjonar og kommersielle 

aktørar. Til saman deltok 226 personar frå kommunar, 

frivillige organisasjonar og kulturinstitusjonar. Konferansen 

vart miljøsertifisert som den første i Hordaland 

fylkeskommune sin regi. 

Kunstnarleg utsmykking 

Dei siste åra har det vore stor byggjeaktivitet i 

fylkeskommunal regi, og i 2008 vart det vedteke 

nye retningsliner for kunstnarleg utsmykking av 

fylkeskommunale bygg. Kultur- og idrettsavdelinga 

og eigedomsseksjonen samarbeider om utsmykkingsprosjekta. 

Nyare prosjekt omfattar Nordahl Grieg 

videregående skole på Sørås, det nye tilbygget 

til Knarvik vidaregåande skule og Amalie Skram 

videregående skole på Nygårdstangen. 

Kulturkort for ungdom 

Om lag 20 000 nye kort og brosjyrar vart sende ut til 

ungdom via dei vidaregåande skulane i fylket. I april 

vart det tilsett ein medarbeidar i 40% for å jobba med 

kulturkortet, mellom anna gjennom betre oppdatering 

av nettsida og tettare kontakt med ungdom og 

samarbeidsinstitusjonar. 

Kulturminnevern 

I følgje nasjonale mål skal alle freda bygningar 

i privat eige setjast i normal stand innan 2020. 

Hordaland fylkeskommune har ekstra merksemd på 

forvalting av freda kulturminne frå nyare tid (etter 

1537). Tilstandsregistrering av alle freda hus i privat 

eige i Hordaland vart avslutta og gav grunnlag for å 

planleggja vidare istandsetjing. 

Arbeid med gjennomgang av alle 

fredingssaker vart ført vidare med to 

prosjekttilsette frå våren 2009. 

2009 – store statlege løyvingar 

Finanskrisa skapte frykt for 

sysselsetjinga, og eit av krisetiltaka 

var ei ekstraløyving over stats budsjettet 

på 223 mill. kr til kulturminnevern. 

Av desse midlane mottok 

Hordaland fylkeskommune 22,2 

mill. kr., mot 3,4 mill. kr i 2008. 

Løyvingane til freda bygningar 

i Hordaland utanom Bryggen 

vart dermed meir enn seksdobla, 

og det førte til istandsetjing av 

freda kulturminne som Kronstad 

hovedgård og Reiparbanen i

Sandviken, Bergen. Brannsikring av ei rekkje anlegg 

av nasjonal kulturminneverdi kom i gang, mellom anna 

ved Agatunet i Ullensvang. 

Kurs retta mot handverksmiljøa er viktige for 

kompetansebygging og utvikling av regionale nettverk. 

Fylkeskommunen leier istandsetjingsprogrammet 

for Bryggen, som vert gjort i samarbeid med 

Riksantikvaren, Bergen kommune og huseigarane. 

Aktiviteten er viktig for utviklinga av fagmiljøet innan 

kulturminnevernet. Hordaland har mange framståande 

tekniske og industrielle kulturminne. Odda smelteverk, 

Bjølvo kraftverk i Ålvik og Dale kraftverk i Vaksdal 

var aktuelle saker i 2009. 

Fartøyvern 

På oppdrag frå Riksantikvaren utarbeidde Hordaland 

fylkeskommune i 2009 ei evaluering av ordninga 

med regionalt fartøyvern. I høyringssvaret til nasjonal 

verneplan rådde fylkeskommunen til ei styrking av 

det regionale fartøyvernet, til dømes ved at midlar og 

oppgåver kan overførast til fylkeskommunane. 

Arkeologi 

Forvalting av automatisk freda kulturminne (før 1537), 

i samband med plan- og byggjesaker, er ein viktig 

del av arbeidsfeltet. Fylkeskommunen gjorde over 72 

arkeologiske granskingar i samsvar med § 9 i Lov om 

kulturminne. I om lag halvparten av sakene vart det gjort 

funn av automatisk freda kulturminne. Likevel gjorde 

sakene med potensial for automatisk freda kulturminne 

ein svært avgrensa del av det samla talet plansaker. 

Ei av dei største arkeologiske registreringane var 

i samband med reguleringsplan for utviding av Etne 

sentrum. 138 automatisk freda kulturminne vart 

avdekte, og det fortel om stor aktivitet i området. På 

Vik i Eidfjord kommune, som har hatt få spor etter 

førhistorisk busetnad, vart det påvist 35 automatisk 

freda kulturminne. På Dyngeland i Fana vart det påvist 

13 lokalitetar, og på Alver i Lindås vart det påvist fem 

automatisk freda lokalitetar. I Samnanger var det frå før 

berre kjent eit fåtal automatisk freda kulturminne. Funn 

av tre førhistoriske aktivitetsområde på Ytre Tysse 

gjev viktig kunnskap om Samnanger si førhistorie. På 

Gjerstad i Tysnes vart det påvist tre buplassar frå yngste 

del av steinalderen. Under ein hellar på Ormhilleren 

ved Rong i Øygarden vart det avdekt førhistoriske 

gjenstandar og beinmateriale. 



Viktige kultur- og idrettshendingar 

2009 

● Kulturelt utviklingsprogram vart vedteke. 

● Kulturminneåret. Mange gode prosjekt viser 

at arbeid med vern av kulturminne har brei 

tilslutnad. 

● Auke i statlege løyvingar førte til restaurering 

av fleire verna bygningar enn tidlegare. 

● Bokbåten sitt 50-års jubileum i Hordaland 

vart markert i heile fylket, og fekk stor 

mediadekning. 

● To «economuseum» opna i tradisjonsrike 

handverksbedrifter. 

● Kunst- og kulturprogrammet til grunnskular 

og vidaregåande opplæring samla i katalogen 

«Levande kunst». 

● Internasjonalt samarbeid med Basse- 

Normandie vart vitalisert. 

● Første felles fylkeskonferanse for kultur og 

idrett 4.-5.november. 

● Folkemusikkveka vart arrangert med mange 

medspelarar i Nordhordland. 

● Fleire utsmykkingsoppdrag for kunstnarar på 

fylkeskommunale bygg. 

● Det nye Fellesmagasinet for musea i 

Hordaland vart offisielt opna i Salhus. 

KOSTRA-tal kultur 

29 

Kulturminneåret: 

Barkebåtproduksjonen 

på kulturminnedagen 

ved Sunnhordland 

Museum var ein 

sikker vinnar. 





2006-2009. For 2009 


også samanli-kna 

med Rogaland 




utan Oslo. 



2006 2007 2008 2009 2009 2009 

Netto driftsutgifter til kultursektoren i prosent av samla netto driftsutg. ..................2,9 3,3 2,7 2,8 3,1 2,8 

Netto driftsutgifter i alt til kultursektoren per innbyggjar i kroner ............................177 224 201 219 245 239 

Netto driftsutgifter bibliotek per innbyggjar i kroner ................................................13 14 14 16 8 29 

Netto driftsutgifter museum per innbyggjar i kroner ................................................67 74 74 77 62 72 

Netto driftsutgifter kunstformidling/produksjon per innbyggjar i kroner ...................44 45 49 60 74 80 

Netto driftsutgifter idrett per innbyggjar i kroner .....................................................12 42 13 14 0 -2 

Netto driftsutgifter andre kulturaktivitetar per innbyggjar i kroner ...........................41 49 51 51 101 60 

Brutto investeringsutgifter, kultursektoren per innbyggjar ........................................57 9 19 5 0 39 

Brutto driftsutgifter kultursektoren per innbyggjar ..................................................363 408 393 449 493 532

30 

den tradisjonrike 

Beffen fekk støtte 

frå fylkeskommunen 

i 2009. 

Boka «veien til 

Saligheten» frå 

1600-talet vart 

høgtideleg pakka ned 

og magasinert av 

fylkesordførar Torill 

Selsvold Nyborg ved 

den offisielle opninga 

av Fellesmagasinet 

for musea i Hordaland 

14. april 2009. 

Fylkesordføraren 

vart godt assistert 

av kulturhistorisk 

konservator 

Anne Bjørke og 

direktør Atle Ove 

Martinussen ved 

Musesumssenteret. 


Bergkunst 

Arbeid er gjort på tre ristningsfelt: Håhaugsteinen i 

Ullensvang, Bakke i Herand, Jondal og Helgaberg i 

Etne. Ein stein med groper og fotsolar vart oppdaga i 

Ullensvang. Steinen låg på om lag 950 m.o.h. og like 

under Folgefonna og er ein av dei høgast liggjande 

ristningssteinane som er funne i Hordaland. 


Kulturminne på Hardangervidda 

I samband med fylkesdelplan for Hardangervidda, 

er det arbeidd med å lasta inn kulturminne i 

kulturminnedatabasen Askeladden (394 kulturminne 

vart lasta inn i 2009). Kulturminna speglar bruken av 

Hardangervidda frå isen sleppte taket for vel 8500 

år sidan og fram til i dag. Her er kulturminne etter 

fangstkulturar til alle tider og minne frå stølsliv, 

driftetrafikk og viddeturisme. 

Museum 

I 2009 vart det arbeidd med ny regionalplan for musea. 

Planen skal ferdigstillast i 2010. Etter at det i dei seinare 

åra har vore stor merksemd på konsolidering av dei 

ulike einingane, vert det no arbeidd med å styrkja musea 

som faglege institusjonar og som samfunnsaktørar. Det 

er starta eit samarbeid med kommunane for å styrkja 

musea si rolle i høve til lokal kulturminneforvalting. 

Det nye Fellesmagasinet for musea i Hordaland 

i Salhus vart offisielt opna av fylkesordførar Torill 

Selsvold Nyborg 14. april 2009. Fellesmagasinet 

inngår i Museumssenteret i Hordaland. Hordaland 

fylkeskommune var den første fylkeskommunen som 

etablerte komplette fellestenester med magasin og 

konservering for sine tilskotsmuse. 

Fylkeskommunen har saman med staten og private 

bidragsytarar investert 48 mill. kr til fellesløysingar for 

musea. 

Arkiv og lokalhistorie 

Fylkesarkivet tok i mot 49 hyllemeter med arkivsaker 

frå fylkeskommunale institusjonar og private tiltak. 

330 hyllemeter vart ordna i dei tre magasina. 

Det har vore stor etterspurnad etter persondokumentasjon 

frå barnevernsarkiv, opplæringssektoren og 

enkeltpersonar sine pensjonsrettar. Totalt var det 868 

ekspedisjonar. 

I 2009 vart lagt ned eit stort arbeid med det nettbaserte 

kulturhistoriske leksikonet. Om lag 27 000 dokument

og fotografi er i tillegg digitaliserte, mellom anna frå 

arkivet etter Hordaland Reiseliv, Bergens guttehjem 

og fylkeskonservatoren. Fylkesarkivet hadde dessutan 

fleire ulike oppdrag i samband med privatarkiv og 

lokalhistorie i kommunane i fylket. 

Bibliotek 

50-års jubileet for Bokbåten i Hordaland vart markert 

i samband med haustturneen frå 5. til 27. november. 

Det var markeringar på alle dei 58 stoppestadene, 

og med to ekstra dagar i Bergen midt i turneen, fekk 

også barnehageborn og innbyggjarar i Bergen oppleva 

bokbåten. Jubileet fekk brei dekking i lokale og 

nasjonale media. 

Dei tre fylka Hordaland, Sogn og Fjordane og Møre 

og Romsdal samarbeider om Bokbåtklubben, ein 

nettstad med bokpresentasjonar, konkurransar og blogg 

frå turane med Bokbåten. 

Det vart arrangert rekordhøgt tal faglege møte og 

seminar, i alt 22 arrangement med 849 deltakarar. 

Høgdepunktet var den nordiske bibliotekpolitiske 

«Halmstadkonferansen» i Bergen i april, med nær 190 

deltakarar. 

Etablering av forpliktande samarbeid mellom 

biblioteka i fylket er ein viktig del av den regionale 

bibliotekpolitikken, som er nedfelt i «Fylkesdelplan 

for biblioteka i Hordaland 2007-2010». I 2009 har ein 

prioritert samarbeid mellom biblioteka i Sunnhordland, 

Hardanger og Fjell, Sund og Øygarden. Det er etablert 

ei ordning med regional støtte til bibliotekprosjekt og 

det vart løyvd 145 000 kr til fire prosjekt som omfattar 

11 kommunar. 

Arbeidet med gjennomføring av «Strategisk handlingsplan 

for skulebibliotek i vidaregåande skular 

i Hordaland 2004-2010» held fram. Det er no 15 

skular med bibliotekarar, av desse er åtte i 100 % 

stilling. Fylkesbiblioteket har delteke i planlegging av 

biblioteket på Nordahl Grieg videregående skole. 15 

skular har fått besøk med hjelp og rettleiing, særleg i 

biblioteksystemet Mikromarc. 



Idrett og friluftsliv 

Gjennom heile året har det vore arbeidd med realisering 

av fylkesdelplanen «Fysisk aktivitet, idrett og friluftsliv 

2008-2012 – Aktiv kvar dag». Ei sjekkliste i høve til 

kommunale delplanar for fysisk aktivitet, idrett og 

friluftsliv er utarbeidd. Tilrettelegging for friluftsliv i 

nærmiljøet er det som har mest å seia for å vera fysisk 

aktiv i kvardagen, og utvikling av naturglede er viktig 

for miljøvernet. Kvam herad, Kvinnherad kommune 

og Modalen kommune har prøvd ut ein internasjonal 

standard for gradering og merking av turløyper. Bergen 

Turlag fekk tilskot til kjøp av lokale til Friluftslivets 

hus og Bergen og Omland Friluftsråd til bygging av 

Kompetansesenter for kystfriluftsliv. 

I september vart den årlege dialogkonferansen 

gjennomført i Modalen, med 43 deltakarar frå 

24 kommunar og andre samarbeidspartnarar. Eit 

anleggsseminar vart arrangert i samarbeid med 

Hordaland idrettskrets under Fylkeskonferansen for 

kultur og idrett. Bergen Turlag, Hordaland idrettskrets, 

Bergen og Omland friluftsråd og Friluftsrådet 

Vest inngjekk partnarskap for folkehelse under 

konferansen. 

Tre nye kommunar kom i 2009 med i samarbeidet 

med Olympiatoppen Vest-Noreg om basistrening for 

unge lovande toppidrettsutøvarar. 

Dei første spadetaka på 50-meterbassenget på 

Nygårdstangen, saman med fleirbrukshall og ny 

vidaregåande skule, vart gjort i november av fylkesordføraren 

og Monica Mæland, byråd i Bergen. 

Idrettsanlegg og lokale kulturbygg 

For 2009 fordelte fylkeskommunen spelemidlar for 

om lag 73,2 mill. kr til anlegg for idrett og friluftsliv, 

og 4,4 mill. kr til lokale kulturbygg. Samla godkjend 

søknadsum frå Hordaland var 297,6 mill. kr til idrett og 

friluftsliv, og 17,6 mill. kr til kulturhus. Det kom flest 

søknader om kunstgrasbaner (56), fleirbrukshallar (23), 

symjeanlegg (7) og ballbingar (32). 

31 

Fylkeskonsertane sitt 

program «Baga-bo 

Pooh!» var eitt av tre 

skulekonsertprogram 

som Rikskonsertane 

plukka ut til å 

representera Noreg 

ved «China Shanghai 

International Arts 

Festival» i 2009. 

Framføringa av 

jassprogrammet 

vart ein stor 

suksess. Artistane i 

produksjonen er Olav 

dale (biletet), Per 

Jørgensen og Helge 

Lilletvedt.

32 

den kulturelle 

skulesekken: 

Frå framsyninga 

«Operasjon 

Almenrausch». 

Oppe til høgre: 

«Levande kunst», 

eit hefte med 

presentasjon av 

fylkeskommunen sitt 

kunst- og kulturtilbod 

til grunnskular og 



To anlegg fekk fylkeskommunalt investeringstilskot 

til idrettsanlegg, Skutle langrenns- og skiskyttaranlegg 

på Voss, med 0,9 mill kr, og Leikvang friidrettshall, 

Bergen, med 2,2 mill. kr. 

I tillegg fekk Hordaland tildelt 18,8 mill. kr i statlege 

tiltaksmidlar til seks idrettsanlegg. 

Seminar med kompetansehevande tiltak for kommunar 

og frivillige organisasjonar vart prioriterte i 2009. 

Produksjon og formidling 

Fyhnd – Fylkesmusikarane i Hordaland, har drive 

undervisning og spela konsertar, mellom anna under 

Folkemusikkveka i Nordhordland 11.-18.oktober. 

Fylkeskommunen skipar til ei slik veke kvart tredje 

år. Meininga er å setja fokus på ein kommune/region, 

der ein også involverer mange lokale kulturaktørar. 

Under veka var det arrangement i alle kommunane 

i Nordhordland. Musikarane hadde plateslepp med 

Nordhordlandslåttar II; innstudering, innspeling og 

utgjeving av dokumentasjons-cd, i samarbeid med 

Arne Bjørndal-samlinga. 

Den kulturelle skulesekken (DKS) gjennomførte til 

saman 44 turnear for nær 40 000 elevar i grunnskular 

og vidaregåande opplæring i 33 kommunar i 2009. Om 

lag 148 utøvarar vart engasjerte dette året. 

For skuleåret 2009-2010 vart Hordaland tildelt nær 


11,7 mill. kr til DKS. Av desse gjekk 1,5 mill. kr til DKS 

i vidaregåande opplæring, og i underkant av 4 mill. kr 

direkte til Bergen kommune. Om lag halvparten av dei 

resterande spelemidlane gjekk til DKS i kommunane 

og regionane. 

DKS i vidaregåande opplæring er utvida i skuleåret 

2009-2010. 17 skular er med i ordninga. Målet på sikt 

er å ha produksjonar i alle dei vidaregåande skulane i 

Hordaland. 

I løpet av året vart det sett i verk tiltak for å heva 

kompetansen for lærarar, både i grunnskulen og i 

vidaregåande opplæring. 

I samband med Kulturminneåret var det fleire 

turnear, mellom anna nyproduksjonane «Potetkjellarar 

i vest», om den særmerkte vestlandske jordkjellaren, 

og «Fiskeboller i karri», om norske mattradisjonar og 

korleis norsk kultur vert påverka av resten av verda. 

Gullsekken er DKS sin eigen pris. Ein av produksjonane 

Hordaland fylkeskommune nominerte, var «Simons 

historie» – ein samproduksjon mellom Hordaland 

Teater, Sogn og Fjordane Teater og Den Nationale 

Scene. Produksjonen kom til finalen i kategorien «Beste 

produksjon». 

Fylkeskonsertane. Kultur- og idrettsavdelinga i 

fylkeskommunen har ansvar for 75% av alle skulekonsertane 

for born og unge i grunnskulane i fylket. 

I 2009 engasjerte fylkeskommunen 97 frilansmusikarar, 

som til saman gav 811 skulekonsertar. 

I tillegg deltok Hordaland med tre musikarar på 

«China Shanghai International Arts Festival» i 

Shanghai i november. Hordaland medverka og på dei 

årlege julekonsertane i Edinburgh, i Cardiff og på 

Orknøyane. 

Kulturnett Hordaland, http://hordaland.kulturnett. 

no, er ein del av ein felles kulturdatabase i det store 

«Kulturnett Noreg» og er ein lokal innfallsport til 

kulturlivet i Hordaland. Kulturminneåret vart markert 

med mellom anna «Villmark nær byen - vandring i 

Våkendalen», nettutstilling til Den Nationale Scene 

sitt 100-års jubileum og ei arkitekturvandring i Bergen. 

Samarbeidet med Skrivekunstakademiet heldt fram, og 

mange av studentane fekk tekstane sine publiserte på 

kulturnettet. 

Internasjonalt engasjement på kulturfeltet 

Sjå under omtalen av Internasjonalt arbeid (s. 26-27).

Rekordstore investeringar 

for kollektivtrafikken i 2009 

Fylkeskommunen har i 2009 gjort 

rekordstore investeringar – 462 mill. kr 

– for kollektivtrafikken med buss og 

den nye Bybanen i Bergen. Takstane for 

kollektivreiser vart auka for første gong 

på sju år. Takstpåslaget var 2,5 %. 

Arbeidet på Jondalstunnelen, det største 

fylkesvegprosjektet nokon gong, starta 

hausten 2009. 

Fylkeskommunen sine brutto driftsutgifter til samferdsel 

i 2009 var på 1 186,3 mill. kr, ein vekst på 193 mill. kr 

– heile 19,5 % – frå året før. Samanlikna med 2007 er 

veksten på heile 514 mill. kr. Storparten av auken er 

knytt til omlegginga til anbodskontraktar i bussdrifta. 

Etter kvart som anbodspakker vert sette i drift går ein frå 

netto- til bruttoføring i rekneskapen. Der det tidlegare 

var tilskotet til ruteselskapa som vart utgiftsført, vert 

heile driftskostnaden no ført i fylkesrekneskapen. På 

den andre sida kjem no billettinntektene som inntekt til 

fylkeskommunen. 

Til vedlikehald av fylkesvegane vart det brukt 135,3 

mill. kr i 2009, 33 mill. kr meir enn året før. 27 mill. kr av 

auken er ekstramidlar frå staten si «finanskrisepakke». 

Netto driftsutgifter for samferdsel auka med 5,1 %. 

Samferdselssektoren har overskridingar på 61,6 mill. kr 

i 2009. Vel 29 mill. kr gjeld skuleskyss, fordelt med 13,8 

mill. kr for spesialskyss i grunnskulen og 15,9 mill. kr for 

skyss til vidaregåande skular. Innan kollektivtrafikken 

er det 16 mill. kr i overskriding for bussrutene og 

14,7 mill. kr for båtrutene. Transportordninga for 

funksjonshemma hadde overskriding på 3,4 mill. kr. 

For bilrutene som er sette ut på anbod er det god 

kontroll på utgiftssida, medan billettinntektene sviktar i 

høve til budsjettet. For båtrutene utgjer etterbetaling av 

høge drivstoffutgifter ein stor del av overskridinga. 

Kollektivtrafikken 

I 2009 har vidare overgang til 

anbodsdrift av bussrutene, opprusting 

av busshaldeplassar og terminalar, 

førebuing til drift av Bybanen i 

Bergen og vidare utbygging av 

bybana Nesttun-Lagunen vore 

sentrale oppgåver. 

Fylkeskommunen gjorde investeringar 

for over 462 mill. kr for 

kollektivtrafikken i 2009. I tillegg 

kjem midlar som kontraktørar har 

brukt til kjøp av nye bussar. 

I samband med overgang til 

anbodsdrift av bussrutene har fylkes 

kommunen gjort store investeringar 

i kjøp av tomter og eigedomar til 

bussanlegg. Til utlån og aksjekjøp 

som gjeld kollektivtrafikken vart det 

brukt 248,9 mill. kr i 2009. Største 

Viktige samferdselshendingar 

2009 


SAMFERDSEL 

● Bygginga av Jondalstunnelen starta, første 

salve 3. november 2009 i Nordrepollen. 

● Handlingsprogram for fylkesvegnettet i 

Hordaland 2010-13 (19) vedteke. 

● Staten går inn med årleg løyving på inntil 12 

mill. kr til Stord lufthamn frå 2010. 

● Første bybanevogn kom til Bergen 7. 

desember 2009. 

● Stor trafikkvekst for snøggbåtane Rosendal- 

Bergen og Kleppestø-Bergen. 

● Revidert drosjereglement for Bergen 

køyreområde. 50 nye løyve i 2010-11. 

● Bussanbodspakke Nordhordland vart sett i 

drift i august. 

● Bergen lufthavn Flesland hadde trafikknedgang 

på 3,5%, men auke i desember. 

summen er 223,9 mill. kr i lån til fylkeskommunen sitt 

eige selskap HFK Bussanlegg. 15 mill. kr er brukt til 

kjøp av aksjane i Bystasjonen AS og 10 mill. kr er lånt 

ut til Bystasjonen AS. 

Det nye elektroniske billetteringssystemet er teke 

i bruk der anbodspakker er sette i drift. Investeringa i 

billettsystemet var 46,9 mill. kr i 2009. 

Vogner til Bybanen er kjøpt inn for 92,5 mill. kr og 

74,5 mill. kr er brukt til kjøp av grunn for strekninga 

Nesttun-Lagunen. 

Takstar 

Etter seks år med takstfrys, vart takstane for buss- og 

båtreiser auka med gjennomsnittleg 2,5% frå 1.1.2009. 

Brutto driftsutgifter samferdsel 


33 






Avvik* 


2006 2007 2008 2009 bud. 09 

Fylkesvegferjer 12,9 13,1 14,3 16,8 – 0,6 

Spesialskyss for gr.skulen 33,5 38,1 48,6 56,5 – 13,8 

Skuleskyss vidareg. skule 86,2 91,6 90,7 100,7 – 15,9 

Transport for funksjonshemma 37,4 40,8 44,4 44,3 – 3,4 

Bilruter 280,4 311,4 593,6 702,9 – 16,1 

Båtruter 57,6 57,7 77,9 79,5 – 14,7 

Skyss 18,0 45,6 – 0,3 

Diverse transporttiltak 3,7 3,5 3,0 4,7 1,8 

Fylkesvegvedlikehald 120,1 116,1 102,3 135,3 1,4 

Sum brutto driftsutgifter 631,8 672,3 992,8 1 186,3 – 61,6

34 

Omlegginga til 

anbodstildeling av 

alle bussrutene i 

Hordaland heldt 

fram i 2009. I august 

vart rutepakke 

Nordhordland sett i 

drift. 

Tabellen viser tal 

reisande med buss- 

og båtruter 2008- 

2009. 

SAMFERDSEL 

Minstetaksten for einskildbillett vart auka til 24 kr 

og minstetakst for periodekort til 620 kr. Prisen på 

ungdomskort låg fast på 295 kr. 

Bybanen 

Bergen kommune har byggjeansvaret for første 

byggjetrinn av Bybanen. Fylkeskommunen har 

ansvaret for drifta og den vidare utbygginga av 

bybana. Våren 2009 vart Fjord1 Partner AS tildelt 

driftsoperatøransvaret for Bybanen. Start for ordinær 

rutetrafikk er sett til 22. juni 2010. 

Andre byggjetrinn av Bybanen på strekninga 

Nesttun-Rådal er starta i 2009 med grunnkjøp og anna 

førebuingsarbeid. Hordaland fylkeskommune saman 

med Bergen kommune og Statens vegvesen sette 

også i gang arbeidet med ein analyse for eit framtidig 

bybanenett i bergensområdet. 

Skyss 

Skyss er fylkeskommunen si eining for innkjøp av 

buss-, bybane, ferje- og snøggbåtruter i heile fylket. 

Det inkluderer ansvar for ruteplanlegging, takstar, sal, 

billettering og marknadsaktivitetar. 

Ved utgangen av 2009 var fem bussrutepakker sette 

i drift: Austevoll, Sunnhordland, Voss og Hardanger, 

Modalen og Nordhordland. Kontraktperioden er sett til 

sju år med eitt år opsjon. I august 2009 vart bussanbodet 

i Nordhordland sett i drift med selskapet Nobina som 

operatør. Tide Buss vart i 2009 tildelt anbodet for drift 

Kollektivreisande 2008-2009 

Tal passasjerar i tusen 

Endring 

2008 2009 i % 08-09 

Rutebil Hordaland 38 822 38 964 0,4 

Båtruter 692 714 3,2 

Totalt 39 514 39 678 0,4 


av rutepakka Bergen sør som omfattar Fana, Ytrebygda 

og Os. Oppstart for kontraktskøyringa vert sommaren 

2010. 

Den delen av ruteproduksjonen som ikkje er lagt ut på 

anbod, vert utført av Tide gjennom kvalitetskontrakt. 

Passasjerutviklinga 

Talet busspassasjerar i 2009 er noko usikkert av di ein er 

midt i overgang frå kvalitetskontraktar til anbodskøyring 

med driftskontraktar. Knapt 39 millionar passasjerar 

reiste med bussane i 2009, ein auke på 0,4 %. Først 

etter 2011 når alle bussrutepakkene er over på anbod vil 

ein kunne få tal som er heilt samanliknbare. 

For båtrutene var totaltalet passasjerar 714 000, ein 

auke på 3,2 % frå 2008. Rutene som Tide Sjø AS opererer 

viste ein mindre nedgang (0,4 %), medan BNR si rute 

mellom Kleppestø og Bergen og Rødne Fjord Cruise 

si rute Rosendal-Bergen auka med høvesvis 6,2 % og 

11,1 %. Desse rutene hadde og ein oppgang frå 2007 til 

2008. For lokalbåtrutene var det mindre endringar frå 

2008 til 2009 med unntak av rutene mellom Tysnes og 

Os og Hellesøy og Hernar som auka passasjertalet med 

høvesvis 24 % og 39 %. 

Skuleskyss 

Det har berre vore mindre justeringar i reglementa 

for skuleskyssen i den vidaregåande skulen og i 

grunnskulen i 2009-10. 

Skuleskyssen var også i 2009 prega av omorganiseringa 

av kollektivtrafikken. I Sunnhordland, Hardanger, 

Voss, Modalen, Austevoll og Nordhordland, har 

kollektivtransporten vore gjennom ei omfattande 

omorgani sering. Fylkeskommunen har som følgje av 

dette teke over oppgåver innan skuleskyss som tidlegare 

låg til rutelaga, medan nokre oppgåver framleis ligg hos 

rutelaga. Nokre område i fylket har fått nytt ruteselskap 

utan erfaring med lokale tilhøve. I starten av skuleåret 

har dette medført innkøyringsproblem.

Kostnaden med spesialtransport for grunnskuleelevane 

kan svinga mykje frå år til år grunna elevsamansetjinga 

og køyrestrekningar. Utgiftene til 

særskyss for grunnskulen auka frå 48,6 mill. kr i 2008 

til 56,5 mill. kr i 2009. Til vidaregåande skuleskyss 

var tala 90,7 mill. kr i 2008 og 100,7 mill. kr i 2009. 

Dette stadfestar trenden frå 2008 då det var sterk auke 

i kostnadane til skuleskyss. Delar av kostnadsveksten 

kan tilskrivast heilårsverknad av den kraftige auken 

som fann stad frå hausten 2008. Det vert arbeidd med 

ei kartlegging av årsakene til kostnadsauken som har 

vore dei siste åra. 

Transportordninga for funksjonshemma 

I 2009 vart det nytta 44,3 mill kr. til transportordninga 

for funksjonshemma, som var 3,4 mill. kr. meir enn 

budsjettert. 

TT-ordninga (tilrettelagt transport) har 12 434 

godkjente brukarar, fordelt med 6 692 brukarar i Bergen 

og 5 742 i kommunane i fylket elles. Transportordninga 

for funksjonshemma er eit ikkje lovfesta tilbod til 

innbyggjarar i Hordaland som på grunn av varig 


SAMFERDSEL 

sjukdom eller funksjonshemming ikkje kan nytta det 

ordinære kollektive rutetilbodet. Det er to prioriterte 

grupper i TT-ordninga, blinde/sterkt svaksynte og 

rullestolbrukarar. Andre med nedsett mobilitet kan også 

søkja. 

I 2009 vart det utført 226 122 TT-turar med drosje 

som vart betalt ved bruk av TT-korta, ein auke på 4 622 

turar frå 2008. Fylkeskommunen betalte ut 32,4 mill. 

kr. I tillegg betalte brukarane eigendel på 4,8 mill. kr. 

Samla inntekt for drosjenæringa frå TT-køyring var 

37,2 mill kr. 

Til arbeidskøyring for funksjonshemma er det brukt 

8,4 mill. kr. i 2009, ein liten auke i høve til 2008. 

Dei som er med i denne ordninga betaler ein mindre 

eigendel. 

Kollektivtransport i distrikta (KID) 

KID-ordninga er etablert av Samferdselsdepartementet 

for å utvikla eit meir brukartilpassa og kostnadseffektivt 

kollektivtilbod i distrikta. Hordaland fekk hausten 

2008 tildelt midlar til å prøva ut tingingsruter i Odda, 

Ullensvang og Eidfjord. Rutene er eit dør-til-dør 

KOSTRA-tal samferdsel 

35 

Utbygginga av 

Bybanen i Bergen 

gjekk for fullt i 2009 

og ved årsskiftet 

kom den første 

bybanevogna. Her er 

den på prøvetur over 

danmarks plass på 

nyåret 2010. 


investerte 97,5 mill. kr 

i bybanevogner i 2009. 





2006-2009. For 2009 



med Rogaland 




utan Oslo. 



2006 2007 2008 2009 2009 2009 

Netto driftsutg. for samferdsel i alt i prosent av samla netto driftsutg. 21,0 22,6 27,6 27,3 24,8 23,5 

Netto driftsutgifter i kr pr. innbyggjar, samferdsel i alt 1 286 1 538 2 072 2 168 1 969 1 967 

Netto driftsutgifter i kr pr. innbyggjar, fylkesvegar i alt 387 380 351 356 472 502 

Netto driftsutgifter i kr pr. innbyggjar, bilruter 677 931 1 447 1 528 1 391 1 160 

Netto driftsutgifter i kr pr. innbyggjar, fylkesvegferjer 28 28 30 35 50 80 

Netto driftsutgifter i kr pr. innbyggjar, båtruter 126 118 160 162 0 177 

Netto driftsutgifter i kr pr. innbyggjar, transport for funksjonshemma 67 81 83 87 45 56 

Brutto investeringsutgifter i kr pr. innbyggjar, samferdsel i alt 256 184 633 711 383 412 

Brutto inv.utg.i kr pr. innb., fylkesvegar i alt 240 136 138 184 383 350 

Transportordninga for funksjonshemma. Tal brukarar pr. 1000 innb. 24,5 23,1 25,3 .. 20,3 23,6 

Brutto driftsutgifter i kr pr. km. fylkesveg i alt 100 252 99 759 94 107 111 267 111 456 85 140

36 

1) Osterøybrua 

hadde takstauke frå 

1.8.2009. Inntektene 

er difor høgre enn 

trafikkauken skulle 

tilseia 

2) Automatisk 

innkreving starta 8. 

mars 2008 

3) Innkrevinga starta 

1. mars 2009 

SAMFERDSEL 

tilbod og målgruppa er eldre og andre som har vanskar 

med å nytta det ordinære rutetilbodet for å kome til 

kommunesenteret. Ordninga vart vidareført i 2009, og 

ved utgangen av året var totalkostnaden på 176 000 kr 

– 50 % av dette vart dekka av staten. 

Drosjar, turbil- og godsbilløyve 

I 2009 vart det utferda 46 drosjeløyve i Hordaland 

medan 51 vart leverte inn. Pr. 31.12.2009 var det 867 

drosjeløyve i Hordaland fordelt på 594 løyvehavarar. I 

2009 vart det utferda 4 nye selskapsvognløyve og 29 

turvognløyve, medan 20 turvognløyve vart innleverte. 

Det er no 1333 turvognløyve i Hordaland fordelt på 114 

føretak. 

Reglementet for Bergen køyreområde vart evaluert 

i 2009. Oppseiingstida for overgang mellom sentralane 

vart redusert frå 6 til 3 månader. Samstundes vart det 

oppretta 50 nye drosjeløyve i Bergen køyreområde. 30 

av løyva skal lysast ut i 2010 og dei resterande 20 i 

2011. Totalt vert det i Bergen køyreområde 750 løyve i 

2011 og av dei kan ein sentral maksimalt ha 60%. 

I 2009 vart det gjeve 143 nye godsvognløyve 

medan 130 løyve gjekk ut. Samla tal for godsvogner 

i Hordaland ved utgangen av 2009 var 2870 fordelt på 

919 føretak 

Norges Statsbaner – persontog 

NSB Regiontog mellom Oslo og Bergen hadde 697 000 

reisande (teljepunkt Finse) i 2009. Det er ein nedgang 

på 1 % frå 2008. 80 % av toga på Bergensbanen var i 

rute. 

På NSB Lokaltog Bergen-Voss-Myrdal var det ein 

nedgang på 2 % i 2009 (teljepunkt Bergen). Til saman 

var det 1 386 000 som nytta NSB sitt lokaltog mellom 

Bergen og Myrdal i 2009 (teljepunkt Bergen) fordelt 

med 895 000 mellom Arna og Bergen og 491 000 

mellom Bergen-Voss-Myrdal. På grunn av svikt i 

turisttrafikken i 2009 fekk strekninga Bergen-Voss- 

Myrdal ein nedgang på 3,3 % frå 2008. For strekninga 

Bergen-Arna var 98 % av toga i rute og for Bergen- 

Voss-Myrdal var 86 % av toga i rute. 

Lufttransport 

Bergen lufthavn, Flesland 

I 2009 reiste det totalt 4 862 869 passasjerar over Bergen 

lufthavn, Flesland, ein nedgang på 3,5 % frå 2008. 

Helikoptertrafikken auka i same periode med 

2,4 %. Totalt reiste 234 445 passasjerar til og frå 

Bompengeinntekter i Hordaland 2008-09 

Bompengar mill. kr Køyretøy 

2008 2009 Endring 2008 2009 Endring 

Bompengeringen i Bergen 375,0 377,0 0,5 % 51 771 000 51 874 000 0,2 % 

Osterøybrua 1) 41,0 46,4 13,2 % 971 000 990 000 2,0 % 

Trekantsambandet 149,0 153,6 3,1 % 1892 033 1 953 927 3,3 % 

Rullestadjuvet 19,7 20,3 3,0 % 521 057 546 160 4,8 % 

Folgefonntunnelen 10,5 11,3 7,6 % 188 720 202 426 7,3 % 

E 39 over Stord 18,8 20,1 6,9 % 829 609 855 724 3,1 % 

Halsnøysambandet 2) 17,2 21,3 23,8 % 204 516 266 450 30,3 % 

Hardangerbrua 9,0 9,0 0,0 % 360 272 364 793 1,3 % 

Austevollsbrua 11,0 12,5 13,6 % 299 339 309 996 3,6 % 

Jondaltunnelen 3) 1,9 84 832 

Sum 651,2 673,4 3,4 % 57 037 546 57 448 308 0,7 % 


Nordsjøen. Dei første 5 månadane var det ein auke i 

helikopterflygningar, medan det i dei sju siste månadane 

var ein liten nedgang samanlikna med 2008. 2009 er 

likevel året med høgast offshoretrafikk nokon sinne. 

Innlandstrafikken hadde ein nedgang på 3,1 % 

samanlikna med 2008. Total innlandstrafikk i 2009 var 

3 146 642 passasjerar. Utanlandstrafikken med rutefly 

hadde 1 063 992 passasjerar i 2009, ein nedgang på 8 

% frå 2008. Chartertrafikken til og frå utland auka med 

5,5 % til 270 242 passasjerar i 2009. 

Passasjernedgangen i 2009 vart mindre enn det såg 

ut for i starten av året. I desember vart det oppgang 

på 1,3 % for innlandspassasjerar, og 1,8 % for 

utanlandspassasjerar samanlikna med desember 2008. 

Totalt hadde Bergen lufthavn 97 255 flyrørsler i 

2009, ein nedgang på 3,1 % frå 2008. Nedgangen i 

flyrørsler skuldast ein trend med utskifting til større fly 

og færre avgangar. 

I 2009 starta Wizzair opp med flygingar til Gdansk, 

Eastern Airways byrja fly til Aberdeen og Newcastle og 

Air Baltic auka sine avgangar til Riga. 

Stord Lufthamn 

I 2009 reiste det totalt 22 732 passasjerar over Stord 

lufthamn, Sørstokken, ein auke på 9.719 passasjerar 

eller 75% frå 2008. Dei fleste av passasjerane har 

reist med rutefly til/frå Oslo. 427 passasjerar har nytta 

charterfly over lufthamna i 2009. DAT har no ein 

kabinfaktor på 60% på Osloruta. 

Det vart i 2009 registrert 4 655 flyrørsler på Stord 

lufthamn. Dette er ein auke på 307 flyrørsler eller 7% 

dersom ein samanliknar med 2008. 

Frå og med 2010 yter staten årlege løyvingar til 

drifta av lufthamna med inntil 12 mill. kr pr. år. Det er 

Sunnhordland Lufthavn A/S som står for den daglege 

drifta av lufthamna. Eigarar av lufthamnselskapet er 

Stord kommune med 79% og Hordaland fylkeskommune 

med 21%. 

Universell utforming 

Arbeidet med å rusta opp bussterminalane i Knarvik, 

Åsane, Loddefjord og Bergen bystasjon tok til i 2009. 

Ein del av finansieringa til opprustinga til universell 

utforming kjem frå den statlege tilskotsordninga for 

kommunesektoren. I tillegg er den meir generelle 

opp rustinga når det gjeld terminalane innan Bergen 

kommune, finansiertmed med midlar frå Bergensprogrammet.

For 2009 fekk fylkeskommunen 7 mill. kr til 3 ulike 

tiltak frå den statlege tilskotsordninga for universell 

utforming. Største tilskotet, 6 mill. kr, går til opprusting av 

dei mest trafikkerte busshaldeplassane på fylkesvegane 

innan Bergen kommune. Til ruteinformasjon tilpassa 

universell utforming fekk fylkeskommunen 1,1 mill. kr. 

Ein mindre post gjekk til opplæring av bussjåførar for at 

dei skal kunne ha kjennskap til kva utstyr ein sjåfør kan 

nytta seg av både på og utanfor bussen, og kva det vil 

seia å vera kollektivreisande med funksjonshemming. 

StratMos 

Hordaland fylkeskommune er del av det norske 

partnarskapet i StratMos(oppfølging av Nordlig Maritim 

Korridor), eit Interreg IV prosjekt. Hovudmålet for 

prosjektet er å leggja til rette for overføring av gods frå 

veg til sjøbaserte intermodale transportløysingar ved å 

støtta gjennomføringa av EU sitt sjømotorvegsystem. 

StratMos-prosjektet pågår fram til 2011. 

Bompengeprosjekt i Hordaland 

I 2009 vart det kravd inn 673,4 mill. kr i bompengar 

i Hordaland, ein auke på 3,4 % frå året før. Talet 

passeringar i 2009 var i overkant av 57 millionar, ein 

auke på 0,7 %. Inntektsauken skuldast i hovudsak at det 

i 2009 kom eitt nytt bompengeprosjekt, Jondalstunnelen 

(frå 1. mars 2009), heilårsdrift av Halsnøysambandet 

og at Osterøybrua fekk takstauke frå 1. august. Av 

dei 9 bompengeprosjekta i Hordaland dominerer 

Bompengeringen i Bergen med inntekter på 377 mill. 

kr og nesten 52 millionar passeringar. 

Fylkesvegar 

Den fylkeskommunale løyvinga til investeringar på 

fylkesvegnettet var i 2009 på 52,5 mill. kr. Av dette 

gjekk 20 mill. kr til refusjonar av forskot og 10 mill. 


SAMFERDSEL 

kr til ymse mindre tiltak i Bergensprogrammet, m.a. 

Landåsprosjektet. 22,5 mill kr har gått til ei rad mindre 

trafikksikrings-, og gang- og sykkelvegprosjekt. Mellom 

anna ved Onarheim på Tysnes, Kathinkasvingen ved 

Skånevik og ved Telavåg i Sund kommune. 

I tillegg til løyvinga vart det stilt til rådvelde 23,4 mill. 

kr i eksterne midlar. Til opprusting av Hillerenvegen 

i Bergen vart det nytta 10 mill. kr av bompengane i 

Bergensprogrammet. Gang- og sykkelvegprosjektet 

Storskaret-Brattholmen vert finansiert med eit tilskot 

frå Fjell kommune (6 mill. kr i 2009) og i Fusa er det 

forskottert midlar til parsellen Fusa-Skjørsandkrysset 

på fv 122 (6 mill. kr) og på fv 125 Holmefjord-Holsund 

(1,4 mill. kr). 

Arbeidet med Jondalstunnelen kom i gang hausten 

2009. Det endelege trasevalet vart S6 og N6 med lang 

tunnel forbi Torsnes. 

Til drift og vedlikehald av fylkesvegane vart det 

nytta 135,5 mill. kr, ein auke på 33 mill. kr frå 2008. 

Inkludert i denne auken er 27 mill. kr i tilskot frå 

regjeringa si tiltakspakke i høve finanskrisa. 

Av vedlikehaldsmidlane gjekk 68,4 mill. kr til 

funksjonskontraktar, og av dette galdt 38,9 mill. kr 

vintervedlikehald. Til dekkelegging vart det nytta 26,9 

mill. kr, til vegutstyr og miljøtiltak 17,9 mill. kr, til 

tunnelar 7,2 mill. kr, til bruer og kaiar 6,6 mill. kr og til 

grøfter, kummer og røyr 3,3 mill. kr. Til administrasjon 

inkludert byggherrekostnader vart det nytta 5 mill. kr. 

Av midlane i krisepakka vart 17 mill. kr nytta til 

dekkelegging, vegmerking og siktrydjing. 2 mill. kr til 

vedlikehald av bruer, 2 mill. kr til tunnelsikring og 6 

mill. kr til ei rekkje mindre tiltak inkludert rekkverk. 

Fylkestinget vedtok i desember «Handlingsprogram 

for fylkesvegnettet i Hordaland 2010-13 (19)». Planen 

er for det nye fylkesvegnettet frå årsskiftet med i alt 2 

905 km vegar, av dei 1 150 km tidlegare riksvegar. 

37 

JONdALSTUNNELEN: 

Utbygginga av 

Jondalstunnelen 

kom i gang hausten 

2009. 3. november 

var den første salven 

på sjølve tunnelen 

fyrt av i Nordrepollen 

i Kvinnherad. 

Fylkesvaraordførar 

Tom-Christer 

Nilsen hadde æra 

av å trykkja på 

tennknappen.

38 

Under er vist korleis 

dei tilsette i kvar 

sektor i fylkeskommunen 

er 

fordelte etter kjønn 

(2009). For heile 

fylkeskommunen er 

fordelinga 56,1 % 

kvinner og 43,9 % 

menn. 

ORGANISASJON 

Nye planar og strategiar, 

klar for nye oppgåver 

Den fylkeskommunale organisasjonen er 

klar til å ta fatt på nye oppgåver gjennom 

forvaltningsreforma. Sjukefråværet i 

fylkesadministrasjonen har gått ned 

med 2,4 prosentpoeng siste året, medan 

det held seg stabilt i organisasjonen 

samla sett. Organisasjonen har fått 

plan for kriseberedskap og strategiar 

for både leiarskapsutvikling og IT. 

Arbeidsmiljøarbeidet har kontinuerleg 

merksemd gjennom kursverksemd og årleg 

rapportering. Medarbeidarsamtale som 

verktøy i personaloppfølginga har hatt 

merksemd i 2009. 

Fylkeskommunen har fått nye oppgåver 

Gjennom forvaltningsreforma – som vart sett i verk frå 

1.1.2010 – ønskjer regjeringa å styrkja det regionale 

folkevalde nivået ved å gje fylkeskommunane ei 

rekkje nye oppgåver. I løpet av 2009 vart det arbeidd 

med å førebu iverksetjing av forvaltningsreforma i 

organisasjonen. 

Kriseberedskap 

Ein overordna plan for kriseberedskap i Hordaland 

fylkeskommune vart vedteken i fylkestinget i 

oktober 2009. Denne skal medverka til at Hordaland 

fylkeskommune har ein god beredskap for å kunna 

handtera ulike kriser som kan inntreffa. Planen gjev òg 

føringar for operative kriseberedskapsplanar i einingane. 

Fordeling tilsette 


Det vart gjennomført ei krisehandteringsøving saman 

med Fylkesmannen i Hordaland hausten 2009. 

Ny strategi for leiarutvikling 2009 - 2013 

I Hordaland fylkeskommune sin strategi for 

leiarutvikling 2009 – 2013 vert tre satsingsområde 

prioritert: 

1. Leiargruppeutvikling – prosessamlingar 

i leiargruppene med utvikling som tema. 

Kvar einskild leiargruppe er ansvarleg for 

planlegging og gjennomføring. 

2. Leiarsamlingar – faste, regelmessige 

samlingar for ulike leiarkategoriar. Ansvarleg 

for desse er organisasjonsavdelinga eller 

organisasjonsavdelinga i samarbeid med andre 

avdelingar. 

3. Leiaropplæring – verktøykasse for leiarar 

som skal romma kurs i lov- og avtaleverk, 

retningsliner og prosedyrar som ein bør og skal 

ha kunnskap om som leiar. 

Planlagde aktivitetar innafor dei tre satsingsområda er 

samla i ein eigen kurskatalog. 

Likestilling og likeverd – eit ansvar for heile 

organisasjonen 

«Tiltaksplan for likestilling og likeverd i Hordaland 

fylkeskommune» vart vedteken i 2008, og er under iverksetjing. 

Med unntak av toppleiargruppa, er likestillinga 

mellom kjønna relativt god på leiarnivå. Moderat 

kvotering vert lagt til grunn for å betra kjønnsbalansen 

på toppleiarnivå. Gjennom å intervjua kvalifiserte 

søkjarar til ledige stillingar og moderat kvotering skal 

vi få fleire tilsette med etnisk minoritetsbakgrunn. Eit 

tredje viktig mål med tiltaksplanen er å leggja til rette 

for personar med nedsett funksjonsevne. Dette målet 

er nært knytt opp mot fylkesdelplanen «Deltaking for 

alle – universell utforming (2006-2009)». Oppfølginga 

av fylkesdelplanen er ein kontinuerleg prosess, m.a. 

ved bygging av nye bygg/skular, ombygging av 

eksisterande bygg og gjennom innkjøpsverksemda i 

fylkeskommunen. 

Sjukefråvær 

Hordaland fylkeskommune har som IA-mål at 

sjukefråværet ikkje skal overstiga 6 %. I 2009 var 

det samla sjukefråværet på 6,3 %, om lag same nivå 

som i 2008. Det er langtidsfråvær (over 8 veker) som 

gjev størst utslag på statistikken, medan eigenmeldt 

fråvær held seg lågt (0,9 % i 2009 mot 0,8 % i 2008). I 

opplæringssektoren har fråværet gått noko opp, frå 6,0 

% i 2008 til 6,3 % i 2009. Her er langtidsfråværet større 

og det mellomlange og eigenmeldte fråværet noko 

mindre enn gjennomsnittet i fylkeskommunen. Innan 

tannhelsetenesta har fråværet gått ned frå 8,3 % til 7,6%. 

Her er det eigenmeldte og mellomlange fråværet noko 

større enn gjennomsnittet. Fylkesadministrasjonen har 

ein klår nedgang i sjukefråværet det siste året, frå 7,9% 

til 5,5 %.

Inkluderande arbeidsliv (IA) 

Mål og retningsliner for inkluderande arbeidsliv i 

Hordaland fylkeskommune var dei same i 2009 som i 

2008. Arbeidet vert følgt opp av personalseksjonen og 

HMT-seksjonen i samarbeid med avdelingane. Det er 

sett i gang fleire prosjekt og tiltak innan førebygging 

så vel som oppfølging av sjukmelde. Samarbeidet med 

NAV Arbeidslivssenter har gjeve verdifulle bidrag både 

på system- og individnivå. 

Ansvaret for dagleg oppfølging av sjukmelde ligg 

i lineorganisasjonen i avdelingane og einingane, med 

personal- og HMT-seksjonane som støtte. HMTseksjonen 

deltek i alle dialogmøte etter 12 veker. Same 

seksjon er aktiv under vurdering av restarbeidsevne 

og inkluderande tiltak. Dette arbeidet er også ein del 

av iverksetjinga av «Tiltaksplan for likestilling og 

likeverd». 

Livsfaseorientert personalpolitikk 

Det er eit mål at alle tilsette som har fylt 58 år skal, før dei 

går av med pensjon, får ta del i «Eidfjordkursa». Desse 

samlingane har fokus på rettar, val og aktuelle alternative 

ordningar for tilsette som nærmar seg pensjonsalder. I 

2009 vart det arrangert tre slike samlingar. Andre viktige 

element i den livsfaseorienterte personalpolitikken er 

m.a. tilbod om milepelssamtale/medarbeidarsamtale og 

individuell pensjonsrådgjeving. 

Forhandlingar 

Forhandlingar innan arbeidsgjevarområda er ei sentral 

oppgåve for organisasjonsavdelinga. 

Lønsforhandlingane i 2009 var eit mellomoppgjer der 

fokus var retta inn mot m.a. likeløn og å retta opp skeiv 

lønsfordeling. 

Sjukefråvær 2007-2009 

Grafen viser sjukefråvær i åra 2007-09 for tilsette i fylkeskommunen 

fordelt etter sektor og lengde på fråværet. 

For alle sektorar er det langtidsfråværet som utgjer 

største delen av samla sjukefråvær. 


ORGANISASJON 

Nøkkeltal 2008-09 

Tal tilsette i Hordaland fylkeskommune: 

2008 2009 

Totalt: 4 249 4 374 

Kvinner: 2 380 2 452 

Menn: 1 869 1 922 

Sektorvis fordeling: 

Opplæring 3 497 

Kvinner: 1 902 

Menn: 1 595 

Tannhelse 351 

Kvinner: 302 

Menn: 49 

Fylkesadm./andre 526 

Kvinner: 248 

Menn: 

Årsverk: 

278 

Totalt i fylkeskommunen 3 835 3 923 

Kvinner 2 111 

Menn 

Sektorvis fordeling: 

1 812 

Opplæring 3 062 3 144 

Kvinner 1 633 

Menn 1 511 

Tannhelse 302 291 

Kvinner 250 

Menn 41 

Fylkesadm./andre 470 488 

Kvinner 228 

Menn 

Oversyn alder: 

260 

Snittalder, alle tilsette: 49,4 år 48,4 år 

Snittalder, kvinner: 48,6 år 47,7 år 

Snittalder, menn: 50,3 år 49,4 år 

Sjukefråvær: 

Samla i fylkeskommunen 6,4 % 6,3 % 

Kvinner 7,8 % 7,4 % 

Menn 4,7 % 5,0 % 

Opplæring 6,0 % 6,3 % 

Tannhelse 8,3 % 7,6 % 

Fylkesadm./andre 7,9 % 5,5 % 

Gjennomsnittleg årsløn i kroner: 

Menn Kvinner Totalt 

2009 438 459 405 252 422 536 

2008 425 347 390 481 405 598 

2007 398 848 361 902 378 000 

2006 379 220 345 048 360 088 

39

40 

HMT-seksjonen 

produserte dvd-en 

«Løpande kontroll» 

– ein kortfilm om 

arbeidsmiljøarbeid. 

Store delar av 

innspelinga vart 

gjort på Bergen 

handelsgymnasium 

og lærarrommet på 

skulen var i høve 

innspelinga ombygd 

til filmstudio. 

ORGANISASJON 

Hordalandsmodellen 

Hordalandsmodellen har i samarbeid med opplæringsavdelinga 

fullført basiskursa i «Tverrkulturell forståing» 

for rådgjevarar i den vidaregåande skulen. 

Opplæringstilbodet var del av kompetansesatsinga 

under Kunnskapsløftet og er no gjennomført i alle seks 

regionane i Hordaland. 

Som oppfølging av Fylkesdelplan for biblioteka 

i Hordaland 2007 – 2010 har Fylkesbiblioteket i 

samarbeid med Hordalandsmodellen gjennomført 

kurset i «Tverrkulturell forståing» for tilsette i 

folkebiblioteka i Hordaland. Tiltaket er del av prosjekt 

Vidsyn og målet er å styrkja folkebiblioteka i arbeidet 

med inkludering, integrering og mangfald. 

Totalt har Hordalandsmodellen gjennomført 44 

basiskurs retta mot tilsette i offentlege verksemder 

både på lokalt, regionalt og nasjonalt plan. Tiltaka 

inngår i satsinga for kompetanseutvikling og 

modernisering av offentleg sektor og arbeidet med 

inkludering og kvalifisering av etniske minoritetar, jf. 

St.m. 17 og St.m. 49 og regjeringa sin Handlingsplan 

mot rasisme og diskriminering. Integrerings- og 

mangfaldsdirektoratet (IMDi) har fått ansvaret for 

LIKESTILLINGSBAROMETER 

Tal kvinner i leiarstillingar, pr. 31.12.2009 

Opplæring 

Rektorar i vidaregåande skule 25 (av 48) 

Ass. rektorar i vidaregåande skule 21 (av 48) 

Tannhelsetenesta 

Fylkestannlegen si leiargruppe 2 (av 7) 

Klinikksjef 13 (av 22) 

Fylkesadministrasjonen: 

Avdelingsleiarar 1 (av 8) 

Stabs-/seksjonsleiarar 12 (av 25) 

Arbeidslagsleiarar 3 (av 4) 

Alle tilsette fordelt etter kjønn, pr. 31.12: 

2008 2009 

Kvinner 56,0 % 56,1 % 

Menn 44,0 % 43,9 % 

Opplæring: 

Kvinner 54,4 % 

Menn 45,6 % 

Tannhelsetenesta: 


Menn 14,0 % 

Fylkesadministrasjonen/andre: 


Menn 52,9 % 

Tal tilsette i deltidsstillingar: 

2007 2008 2009 

Kvinner 1 056 1 030 1 067 

Menn 382 371 410 

Totalt 1 438 1 401 1 477 

Prosent tilsette i deltidsstillingar: 

2007 2008 2009 

Kvinner 43,9 43,3 43,5 

Menn 20,2 19,9 21,3 

Tilsette i leiande stillingar: 

2007 2008 2009 

Kvinner 101 158 167 

Menn 112 182 176 

Prosent kvinner 47,4 46,5 48,7 

Prosent menn 52,6 53,5 51,3 


kvalifisering og kompetanseheving innan det offentlege 

tenesteapparatet. Hordalandsmodellen er utvikla innan 

og er del av IMDi-konseptet Likeverdige offentlige 

tjenester (LOFT). 

Kompetanseutvikling 

Plan for likestilling og likeverd slår fast at alle tilsette 

skal få tilbod om ein årleg medarbeidarsamtale. Det 

same er vektlagt i livsfaseorientert personalpolitikk. I 

2009 er det difor satsa tungt på å gje leiarar opplæring i 

gjennomføring av medarbeidarsamtalen. 

Arbeidsmiljørapport 

Arbeidsmiljørapporten vart gjennomført for femte 

gong, for 2008 med 100% oppslutning. Rapporten er 

eit overordna styringsverktøy for fylkesrådmannen 

og leiarar, og skal gje eit oversyn for oppfølging av 

krava i arbeidsmiljølova, med sikte på stadig å betra 

arbeidsmiljøarbeidet i fylkeskommunen. 

Kompetanseoverføring 

HMT-seksjonen arrangerte 34 kurs med ulike 

arbeidsmiljørelaterte tema, sentralt og ute i einingane, 

med i alt 640 deltakarar. For å gje støtte til det 

systematiske HMT-arbeidet vart det laga ein interaktiv 

dvd til bruk på kurs og personalsamlingar. Innhaldet 

på dvd-en er m.a. ein kortfilm om arbeidsmiljøarbeid, 

«Løpande kontroll». 

IT-strategi 

Fylkeskommunen har fokus på å sikra gode rammer for 

utvikling og bruk av IT som verktøy. I 2009 vart det 

etablert ein ny overordna IT-strategi som set tydelege 

krav til at utviklinga av IT skal skje på ein strukturert 

måte og innanfor eit felles rammeverk. 

Mange nye IT-løysingar 

Eit av dei mest omfattande av dei nye IT-prosjekta i 

2009 har vore etablering av ei eiga IT-driftsplattform 

for Skyss (t.d. billetteringssystem og vev-løysinga 

skyss.no). Oppgradering av økonomisystem, etablering 

av system for papirlause politiske møte, oppfølging av 

IT-konsulentar på skulane er andre døme på oppgåver 

som vart gjennomførte i 2009.

Miljørapport 2009 

Miljøsertifisering av einingane i den 

fylkeskommunale verksemda vart starta 

i 2009. Energibruken i fylkeskommunale 

bygg auka litt frå 2008 til 2009. Innføring 

av energioppfølgingssystem er i gang og 

er prioritert. Tenestereiser med bil og 

fly førte til 17 tonn auke i CO2-utslepp, 

medan utsleppa frå kollektivtrafikken 

gjekk ned med 1 874 tonn CO2. 

På overordna nivå har fylkeskommunen utarbeidd 

Klimaplan for Hordaland. Planen vart sendt på høyring 

ved årsskiftet og skal vedtakast i 2010. 

Miljøsertifisering 

Med sertifisering av Nesttun tannklinikk i juni fekk 

fylkeskommunen i 2009 sitt fjerde miljøfyrtårn. I 

tillegg vart fylkeskonferansen for kultur og idrett 

miljøsertifisert som grønt arrangement. 

Koordinator for miljøsertifisering er tilsett, ei 

miljøsertifiseringsgruppe er etablert, og fylkesrådmannen 

har vedteke ein tre års plan for sertifisering. 

Arbeidet med miljøsertifisering av Fylkeshuset er starta 

og mange andre einingar er også i gang. OTT/PPT 

(8 avdelingskontor), tannhelsedistrikt Vest, Aust og 

Sentrum (29 klinikkar) og Næringskonferansen 2010 

har vedteke å verta miljøsertifiserte i 2010. 

10 skular har uttrykt interesse for å starta prosessen 

med miljøsertifisering i 2010. Nokre har fått tildelt 

midlar til tiltak. 

Energibruk 

Mengda registrert innkjøpt energi til fylkeskommunal 

verksemd var 58,2 mill. kWh i 2009 som er 1,6 mill. 

kWh auke frå 2008. 

Vel 90 % av energibruken er elektrisk straum. 

Fjernvarme levert frå BKK auka til ca. 5 % (2008: 

4,4 %). I tillegg vert det ved Bergen katedralskole, 

Slåtthaug, Stord og Sotra vidaregåande skular nytta ein 

del overskotsvarme frå naboar sine anlegg. 

Ved Knarvik vgs. er gass teken i bruk til oppvarming. 

Noko biobrensel vert nytta ved Voss jordbruksskule. 

Bruk av fyringsolje har vore minkande i fleire år, men 

auka litt i 2009. Kvinnherad vgs. fjerna oljefyren i 

2009. 

Innkjøpt energimengde varierer noko frå år til år, 

men er aukande over tid. Den samla bygningsmassen 

til fylkeskommunen har auka med 2,5 % sidan 2008. 


ORGANISASJON 

Miljørapporten til Hordaland fylkes kommune 

for 2009 omfattar dei klima- og 

miljødataa for fylkeskommunen sin 

aktivitet som det er mogleg å få fram 

på noverande tidspunkt. Arbeidet med 

å innføra rutinar som gjer det mogleg 

å få fram fleire, meir detaljerte og meir 

korrekte data til miljørapportering for 

seinare år held fram. 

Innføring av energioppfølgingssystem er under arbeid 

og dette arbeidet vert prioritert framover. Detaljert 

energioppfølging er i gang ved 60 bygningar. 

CO2-utslepp 

Utslepp av CO2 frå fylkeskommunen si reiseverksemd 

med bil og fly auka med 17 tonn frå 2008 til 2009, til 

totalt 798 tonn. Utsleppa frå oppvarming med fyringsolje 

auka med 75 tonn til 804 tonn. For fyringsolje er tala 

for 2008 usikre. Samla utslepp frå fylkeskommunal 

drift i 2009 var 1 602 tonn CO2. 

Den største delen av CO2-utsleppa innan fylkeskommunen 

sitt ansvarsområde kjem frå kollektivtrafikken. 

Drivstofforbruket i kollektivtrafikken i Hordaland gjekk 

ned med 704 500 liter frå 2008 til 2009. Reduksjon var 

5,3% for båtdrifta og 3,1 % for bussane. Samla forbruk var 

18,27 millionar liter. CO2-utsleppet var 48 599 tonn som er 

1 874 tonn mindre enn i 2008. 

Reiser 

Talet på tenestereiser med fly gjekk ned i 2009, men 

samla reiselengde auka. Det vart reist 6 064 strekningar 

i 2009, mot 6 337 året før. Talet innanlandske og 

interkontinentale reiser auka, medan det var færre reiser 

innan Norden og Europa. Samla reiselengde auka frå 

3,67 mill. km til vel 4,0 mill. km. 

Tenestekøyring med bil auka med 34 000 km (2 %) til 

ca. 1,75 mill. km i 2009. Skulane og tannhelsedistrikta 

hadde reduksjon på ca. 8 %, medan administrasjon, 

politikarar og andre hadde auke på 10 %. 

Papirbruk 

Mengde kjøpt kopipapir har variert sterkt dei siste åra. 

Gjennomsnittsinnkjøpet av kopipapir dei siste tre åra 

har vore 143,8 tonn. I 2009 vart det kjøpt inn 114,5 

tonn kopipapir og 115,8 tonn anna papir (toalettpapir, 

tørkepapir, o.a.). 

Energibruk Hordaland fylkeskommune 2005-2009 

Endring Endring 

Forbruk målt i kWh 2005 2006 2007 2008 2009 2008-09 

Straumforbruk 50 796 603 46 808 795 51 686 982 51 400 716 51 985 221 1,1 % 

Fyringsolje* 2 731 870 4 686 940 2 738 410 2 741 342* 3 024 076 10,3 %* 

Fjernvarme 2 069 570 1 889 370 1 714 270 2 485 930 2 926 510 17,7 % 

Gass 269 465** 

Totalt forbruk 55 598 043 53 385 105 56 139 662 56 627 988 58 205 272 2,8 %* 

Kvantum energi innkjøpt i året til oppvarming av Hordaland fylkeskommune sine bygg. 

41 

* Tal på fyringsolje 

i 2008 var ikkje 

komplett og totalen er 

derfor stipulert. 

** Energiforbruk til 

elektriske apparat og 

oppvarming av bygg.

42 

Fylkesrådmannen si 

toppleiargruppa per 

utgangen av mars 

2010. 

ORGANISASJON 

Administrativ organisering 

Hovudstrukturen i fylkesadministrasjonen har to stab seiningar 

og fem fagavdelingar. 

Stabseiningane er organisasjonsavdelinga og økonomiavdelinga. 

Stabane sin funksjon er å vera støtteeiningar 

til lineorganisasjonen og/eller ha arbeidsoppgåver som 

er verksemdsovergripande. Fagavdelingane er kultur- 

og idrettsavdelinga, opplæringsavdelinga, samferdsels- 

avdelinga, regionalavdelinga og tannhelseavdelinga. 

I 2007-09 har det vore gjennomgang og justering 

av organiseringa av avdelingane. Det er gjennomført 

samsvarande inndelingar i seksjonar og einingar under 

Fylkesrådmann 

Paul M. Nilsen. 

Opplæringsdirektør 

Svein-Erik Fjeld. 

Økonomidirektør 

Johnny Stiansen. 

Samferdselssjef 

Magnus vestrheim. 

Organisasjonsdirektør 

Gerd Ingunn Opdal. 

Fylkeskultursjef Anna 

Elisa Tryti. 


seksjonane der det er behov for dette. I samband med 

forvaltingsreforma og nye oppgåver frå 1.1.2010 er 

strategi- og næringsavdelinga nyorganisert og har endra 

namn til regionalavdelinga. I samferdselsavdelinga 

er det innført ny seksjonsinndeling. Ordninga med 

arbeidslag er avvikla. Dei fire arbeidslaga vart lagde ned 

på nyåret 2010 og oppgåvene overførte til avdelingane 

– i hovudsak til regionalavdelinga. 

Detaljert oversikt over inndelingane er tilgjengeleg 

på fylkeskommunen sine nettsider på www.hordaland. 

no. 

Regionaldirektør 

Jan Per Styve. 

Fylkestannlege 

Inge Magnus Bruvik.

Politisk organisering 

Gjeldande politisk styringsstruktur i Hordaland fylkeskommune 

vart sett i verk 15. okt. 2003 då fylkestingsperioden 

(2003-07) tok til. Talet på medlemer i 

fylkes tinget er 57. 

Fylkestinget 

Fylkestinget er det øvste politiske organet i fylkeskommunen, 

og gjer vedtak på vegner av fylkeskommunen 

så langt anna ikkje følgjer av lov, forskrift eller delegasjonsvedtak. 

Fylkesutvalet 

Talet på medlemer i fylkesutvalet er 15. Fylkesutvalet har 

det daglege ansvaret for samordning av den fylkeskommunale 

verksemda. 

Fylkesutvalet er fylkeskommunen sitt driftsutval, og 

tek endeleg avgjerd i driftssaker som ikkje er lagde til 

andre organ eller administrasjonen. 

I samband med at fylkesutvalet også er administrasjonsutval, 

er det inngått protokoll med arbeidstakarorganisasjonane. 

Av den går det fram at arbeidstakarane skal ha 

fire representantar i administrasjonsutvalet saman med 

fylkesutvalet sine 15 representantar. 

Utvala 

Dei tre faste utvala er: 

Kultur- og ressursutvalet 

Opplærings- og helseutvalet 

Samferdselsutvalet 

Kvart utval har 13 medlemer. 

Avgjerd i ein del driftsoppgåver er delegert til utvala. 

Utvala har m.a. vedtaksrett i saker som gjeld fordeling 

av budsjetterte tilskots- og stønadsmidlar. 

Kontrollutvalet 

Kontrollutvalet har fem medlemer, av dei vert 3 valde 

Saker i dei politiske organa 

2006 2007 2008 2009 

Fylkestinget 86 97 73 91 

Fylkesutvalet 335 309 305 323 

Kultur- og ressursutvalet 126 115 116 144 

Opplærings- og helseutvalet 78 58 56 75 

Samferdselsutvalet 75 75 76 85 

Kontrollutvalet 53 44 39 39 

Fylkestingsvala 1975-2007 

Samansetjinga av fylkestinget etter vala i: 

1975 1979 1983 1987 1991 *1995 1999 *2003 2007 

Arbeiderpartiet 26 23 28 26 24 18 18 13 14 

Raud Valallianse/Raudt 1 1 1 1 1 2 2 2 

Sosialistisk Venstreparti 4 3 5 5 10 4 5 6 4 

DNF 5 2 

DLF/Venstre 5 

Venstre 3 6 5 3 5 3 2 3 

Senterpartiet 8 6 5 5 10 8 5 4 4 

Kristeleg Folkeparti 15 12 11 10 10 9 9 5 5 

Høgre 22 29 23 20 16 12 13 11 11 

Fremskrittspartiet 2 3 7 13 8 9 11 13 14 

Pensjonistpartiet 2 1 1 1 

Fedrelandspartiet 1 

* Samla tal representantar vart redusert frå 85 til 67 frå og med valet i 1995, og frå 67 til 57 frå og 

med valet i 2003. 


blant fylkestinget sine medlemer og 2 valde utanom 

fylkestinget sine medlemer. Leiar og nestleiar vert valde 

frå fylkestinget. Kontrollutvalet fører tilsyn med den 

fylkeskommunale forvaltinga. 

Utskiftingar i fylkestinget 

FYLKESTINGET 

I høve utflytting frå fylket fekk Robert Erlandsen (KrF) 

og Sunniva Schultze-Florey (Raudt) hausten 2009 fritak 

frå vervet som fylkestingmedlemer. Gunnvor Sønnesyn 

(KrF) vart ny i fylkestinget for Kristeleg folkeparti og 

ho vart også medlem i samferdselsutvalet. For Raudt 

kom Terje Kolbotn inn som ny fylkestingsmedlem. 

Kjersti Toppe (Sp) fekk fritak frå fylkestinget då ho 

vart valt til stortingsrepresentant hausten 2009. Ny 

i fylkestinget for Senterpartiet vart Sigrid Brattabø 

Handegard. Seinare i 2009 vart Brattabø Handegard 

statssekretær og fekk fritak frå fylkestinget. Sammy 

Olsen vart ny fylkestingsmedlem for Senterpartiet og 

også medlem i kultur- og ressursutvalet. 

På nyåret 2010 døydde Inge Børslien (V), og i hans 

stad vart Bjørn Magne Hufthammer ny medlem for 

Venstre i fylkestinget. 

Representantfordeling 

Talet på representantar i Hordaland 

fylkesting er 57. Tabellen 

viser fordelinga mellom partia 

ved valet i 2007 og endringane 

i høve til valet i 2003: 

Repr. Endring 

2007 03-07 

A 14 + 1 

Frp 14 + 1 

H 11 0 

SV 4 – 2 

KrF 5 0 

Sp 4 0 

V 3 + 1 

RV/Raudt 2 0 

Pensj. 0 – 1 

43 

Ungdommens 

fylkesutval 

Ungdommens 

fylkesutval (UFU) 

har òg i 2009 vore 

verdfull medspelar 

og høyringsinstans i 

saker som vedkjem 

born og unge. Blant 

anna har UFU arbeidd 

med klimaplanen 

som har ført til eit 

eige Ungdommens 

klimapanel, heldt 

hovudinnlegg 

på konferansen 

«Informasjon gir 

ungdom mulegheiter» 

og ikkje minst arbeidd 

med (etablering av) 

kommunale barne- 

og ungdomsråd. 

Eit samarbeid med 

Eldrerådet har ført til 

ein todagars generasjons 

konferanse 

for alle ungdoms- og 

eldreråd i Hordaland.

44 

Hordaland fylkesting 2007-2011 

Det er tre faste utval: Kultur- og 

ressursutvalet, opplærings- og 

helseutvalet og samferdselsutvalet. 

Utvala har m.a. vedtaksrett i saker 

som gjeld fordeling av budsjetterte 

tilskots- og stønadsmidlar. 

Kontrollutvalet fører tilsyn med den 

fylkeskommunale forvaltinga. 

Fylkesutvalet saman med fire 

arbeidstakarrepresentantar utgjer 

administrasjonsutvalet. 

Skissa viser hovudstrukturen for den 

politiske organiseringa i Hordaland fylkeskommune. 

Fylkestinget har møte 4-5 gongar 

i året. Fylkesutvalet møtest omlag ein 

gong i månaden og det same gjer dei faste 

utvala og kontrollutvalet. 

Fylkestinget, med 57 medlemer, er 

det øvste politiske organet i fylkeskommunen, 

og gjer vedtak på vegner 

av fylkeskommunen så langt 

anna ikkje følgjer av lov, forskrift 

eller er delegert til andre. 

Fylkesutvalet har det daglege ansvaret 

for samordning av den fylkeskommunale 

verksemda. 

Fylkesutvalet er fylkeskommunen 

sitt driftsutval, og tek endeleg avgjerd 

i driftssaker som ikkje er lagde 

til andre organ eller 

administrasjonen. 

Torill Selsvold Nyborg (KrF) 


Fjell 

Hans Otto Robberstad 


Bømlo 

Torill Vebenstad 

Fylkesutvalet 

Askøy 

Sigmund Olsnes 

Fylkesutvalet 

Bergen 

Joril Christensen 

Fylkesutvalet 

Bergen 

Gisle Handeland 

Fylkesutvalet 

Fedje 

Gunvor Sønnesyn 


Voss 

Ola Johan Settem 


Bergen 

Aslaug Hellesøy 


Kvinnherad 

Pål Kårbø 

Fylkesutvalet 

Meland 

Torill Selsvold Nyborg 


Fjell 


Guro Fosse Haraldsen 


Kvinnherad 

Liv Oda Dale 


Masfjorden 

Toralv Mikkelsen 


Odda 

Aud Karin Søilen 


Bergen 

Nils-Olav Nøss 


Os 

Einar Lutro 

Nestleiar samferdselsutvalet 

Ullensvang 

Berit W. Eldøy 

Nestleiar kultur-og ressursutvalet 

Stord 

Stein Inge Ryssdal 

Fylkesutvalet 

Bergen 

Mona Røsvik Strømme 

Fylkesutvalet 

Bergen 

Tom-Christer Nilsen 


Askøy

Mette Holmefjord Olsen 

Fylkesutvalet 

Fusa 

Jette Lunemann Hansen 


Bergen 

Jan Johnson 


Bergen 

Anne-Line Innvær 


Fitjar 

Terje Hermansen 

Leiar kontrollutvalet 

Os 

Eli Årdal Berland 


Fjell 

Dan Stian Femoen 


Bergen 

Torill Eidsheim 


Lindås 

Cathrine E. Schjelderup 


Bergen 

Eivind Nævdal-Bolstad 

Nestleiar oppl.- og helseutvalet 

Odda 

Terje Kolbotn 

Fylkestinget 

Odda 

Sunniva Dijana Milicevic Schultze-Florey Saga 

Opplærings- Kultur- og ressursutvalet 

og helseutvalet 

Bergen Odda 

Kjartan Haugsnes 


Vaksdal 

Aud Karin Oen 


Øygarden 

Kim Eirik Størksen 


Bergen 

Helge Andre Njåstad 

Leiar kultur- og ressursutvalet 

Austevoll 

Monica Nilsen 

Fylkesutvalet 

Bergen 

Roald Stenseide 

Leiar opplærings- og helseutvalet 

Askøy 

Terje Søviknes 

Fylkesutvalet 

Os 

Arne Havnerås 


Kvinnherad 

Harald Hove 

Fylkesutvalet 

Bergen 

Sammy Olsen 


Bømlo 

Lene Fløysand Sylta 


Lindås 

Bente Bondhus 


Kvinnherad 

Magnar Lussand 

Fylkesutvalet 

Granvin 

Rosalind Fosse 


Askøy 

Bjørn Arne Aakvaag 


Lindås 

Elisabeth Eide Tharaldsen 


Kvinnherad 

Stig Høgholm 


Bergen 

Anita Garlid Johannessen 


Fjell 

Hordaland fylkesting har i perioden 2007-2011 

57 medlemer med denne fordelinga: 

Arbeiderpartiet ................ 14 

Fremskrittspartiet ............ 14 

Høgre ............................. 11 

Kristeleg Folkeparti........... 5 

Senterpartiet ..................... 4 

Sosialistisk venstreparti .... 4 

Venstre .............................3 

Raudt ................................2 

Bjørn Magne Hufthammer 

Fylkestinget 

Austevoll 

Anne Beth Njærheim 


Bømlo 

Georg Indrevik 


Fjell 

Petter Kvinge Tvedt 

Fylkesutvalet 

Bergen 

Gunnar Bakke 

Fylkestinget 

Bergen 

Dagfinn Vik 


Kvam 

Gustav Bahus 

Leiar samferdselsutvalet 

Os

Politiske leiarar 

Torill 

Selsvold 

Nyborg 


Tom-Christer 

Nilsen 


Roald 

Stenseide 

Leiar 

opplærings- og 

helseutvalet 

Helge Andre 

Njåstad 

Leiar 

kultur- og 

ressursutvalet 

Gustav 

Bahus 

Leiar 

samferdselsutvalet 

Terje Olav 

Hermansen 

Leiar 

kontrollutvalet 

Fylkesutvalet 

DET NORSKE ARBEIDERPARTI 

Gisle Handeland, 5947 Fedje 

Joril Christensen, Sædalssvingene 36 C, 

5098 Bergen 

Sigmund Olsnes, Pb 284 Indre Arna, 

5888 Bergen 

Torill Vebenstad, Bastanesveien 22, 

5305 Florvåg 

FREMSKRITTSPARTIET 

Terje Søviknes, Søvikneset 130, 

5215 Lysekloster 

Monica Nilsen, Selvikveien 21, 

5106 Øvre Ervik 

Petter Kvinge Tvedt, Helgesens gt 13 201, 

5032 Bergen 

HØYRE 

Tom-Christer Nilsen, Florvågøen st. 21, 

5305 Florvåg 

Mona Røsvik Strømme, Øv. Våganeset 18, 

5106 Øvre Ervik 

Stein Inge Ryssdal, Dortledhaugen 108, 

5239 Rådal 

KRISTELEG FOLKEPARTI 

Fylkesordførar Torill Selsvold Nyborg, 

Byklettvn. 8, 5353 Straume 

Pål Kårbø, Juviknipa 4, 5918 Frekhaug 

SENTERPARTIET 

Magnar Lussand, 5736 Granvin 

SOSIALISTISK VENSTREPARTI 

Mette Holmefjord Olsen, Hagen 46, 

5640 Eikelandsosen 

VENSTRE 

Harald Hove, Lyngbøkollen 61, 5164 Laksevåg 

Administrasjonsutvalet 

Leiar: Tom-Christer Nilsen 


ARBEIDERPARTIET 

Nils-Olav Nøss, Strønevegen 419, 

5218 Nordstrøno 

Jette Lunemann Hansen, Konsul Børsgt. 11, 

5016 Bergen 

Anne-Line Innvær, Grutle 11, 5419 Fitjar 


Gustav Bahus, Lynghaugen Boks 322, 

5203 Os 

Elisabeth Eide Tharaldsen, Klubbavikjo 32A, 

5454 Sæbøvik 

Georg Indrevik, Kolltveit, 5353 Straume 

HØYRE 

Einar Lutro, Ullensvang, 5781 Lofthus 

Torill Eidsheim, Røsvikdalen 16 A, 

5451 Valen 

Eli Årdal Berland,Vågslia 13, 5363 Ågotnes 


Gunvor Sønnesyn, Nordrekvålsvegen 22, 

5710 Skulestadmo 

SENTERPARTIET 

Bente Bondhus, Neslia 70, 5470 Rosendal 


Kjartan Haugsnes, Botnavegen 27, 

5725 Vaksdal 

VENSTRE 

Anne Beth Njærheim, Raunevarden 5, 

5430 Bremnes 

Leiar: Gustav Bahus 

Nestleiar: Einar Lutro 



Terje Olav Hermansen, Langedalen 102, 

5212 Søfteland 


Dagfinn Vik, Holmatunvegen 22, 

5610 Øystese 

Sølvi Anita Schei, Sangolt, 5382 Skogsvåg 

UTDANNING 

Politiske organ 2007-11, medlemer 

Kultur- og 

ressursutvalet 


Aud Karin Søilen, Nils Langhellesv. 68, 

5148 Fyllingsdalen 

Liv Oda Dale, 5986 Hosteland 

Toralv Mikkelsen, Eidesmoen 4, 5750 Odda 


Helge Andre Njåstad, 5392 Storebø 

Stig Høgholm, Kjenndalsåsen 26, 

5225 Nesttun 

Anita Garlid Johannessen, Trengereidvegen 

64, 5382 Skogsvåg 

HØYRE 

Berit W. Eldøy, Høylandsv. 3, 5412 Stord 

Arne Havnerås, Neslia 90, 5470 Rosendal 

Haakon A Sundve Thuestad, Fosswinckelsgt. 

32A, 5008 Bergen 


Ola Johan Settem, Haukedalen 132, 

5121 Ulset 

RAUDT 

Dijana Milicevic Saga, Ragdevegen 113, 

5750 Odda 

SENTERPARTIET 

Sammy Olsen, Tverravegen 101, 5430 Bremnes 


Kim Eirik Størksen,Michael Krohnsgt. 105, 

5057 Bergen 

Leiar: Helge Andre Njåstad 

Nestleiar: Berit W. Eldøy 

Opplærings- og 

helseutvalet 


Hans Otto Robberstad, 5427 Urangsvåg 

Guro Fosse Haraldsen, Stubsgt. 5A, 

5006 Bergen 

Jan Johnson, Austre Sagstadvegen 66, 

5243 Fana 


Roald Stenseide, Postboks 96, 

5327 Hauglandshella 

Rosalind Fosse , Ramsøy, 

5310 Hauglandshella 

Bjørn Arne Aakvaag, Oterhaugane 5 A, 

5914 Isdalstø 

HØYRE 

Eivind Nævdal-Bolstad, Øvre Sandviksv. 15, 

5034 Bergen 

Cathrine E. Schjelderup, Hatleberg studenthj., 

Hatlev. 5b B716, 5041 Bergen 

Dan Stian Femoen, Nordåsbrotet 113, 

5235 Rådal 


Aslaug Hellesøy, 5474 Løfallstrand 

RAUDT 

Even Olesen Sørland, Christinegård 58, 

5037 Bergen 

SENTERPARTIET 

Lene Fløysand Sylta, Bruvoll, 5956 Vågseidet 


Aud Karin Oen, Skrubbenakken 2022, 

5337 Rong 

Leiar: Roald Stenseide 

Nestleiar: Eivind Nævdal-Bolstad 


Rolf Sandstad, Høgeberget 29, 

5943 Austrheim 

VENSTRE 

Grete Line Simonsen, Dragefjellstrappen 3, 

5010 Bergen 

Leiar: Terje Olav Hermansen 

Nestleiar: Grete Line Simonsen

Fakta om Hordaland 

HØYANGER YA YAN 

GULEN 

SOGN G OG FJORDANE 

FJORD FJOOR 

RD 

Fedje 

FEDJE 

AUSTRHEIM 

Tjeldstø 

ØYGARDEN 

FJELL 

Store Sotra 

Skogsvåg 

Bømlo 

Stord 

Masfjorden 

Alversund 

Dale 

Knarvik 

Frekhaug 

Steinst 

Salhus 

Lonevåg 

ASKØY Valestrandsfossen 

Breistein 

Hausvik 

Vaksdal 

Yt 

Arna 

Kleppestø In 

Knarrevik 

Storebø 

Rubbestadneset 

Bremnes 

BØMLO 

Langevåg 

Austrheim 

Manger 

FITJAR 

Fitjar 

HAUGESUN UGESUND 

UGG ND N 

RADØY 

SUND 

AUSTEVOLL 

MELAND 

Sveio 

Hjellestad 

Lindås 

BERGEN 

Fana 

Syfteland 

OS 

Os 

Uggdalseidet 

STORD Husnes 

Valen 

Sagvåg 

Leirvik 

Sunde 

SVEIO ØLEN 

Førde 

MASFJORDEN 

LINDÅS 

Espeland Tysse 

BERGEN 

Nesttun 

TYSNES 

OSTERØY 

Eikelandsosen 

FUSA 

Skånevik 

Etne 

Mo 

Sunnhordland 

VINDAFJORD 

V ND NDAFJ DA 

Folketal 1.1. 2010: TYSV T ÆR 

(9,8% av innbyggjarane i Noreg.) 

477 175 

Folkeauke 2008-2009 (pr. 31.12.): 7 494 

Fødselsoverskot 2009: 2 724 

Netto tilflytting 2009: 4 749 

Kommunar med høgast folketal (1.1.2010): 

Bergen 256 600 

Askøy 24 993 

Fjell 21 823 

Kommune med lågast folketal (1.1.2010): 

Modalen 344 

Kommunar pr. 1.1. 2010: 33 

Vegnettet: 

Riksvegar 1.1. 2010: 749 km 

Fylkesveglengd 1.1. 2010: 2 905 km 

Kommuneveglengd 1.1. 2009: 3 111 km 

Offentleg vegnett totalt 1.1. 2009: 6 754 km 

Lengste bru: Nordhordlandsbrua 1 610 m 

Lengeste hengebruspenn: Askøybrua 850 m 

Lengste vegtunnelar: 

Folgefonntunnelen 11 150 m 

Bømlafjordtunnelen (undersjøisk) 7 888 m 

Vallaviktunnelen 7 513 m 

SAMNANGER 

Rosendal 

Stølsheimen 

MODALEN 

VAKSDAL 

Øystese 

Norheimsund 

KVINNHERAD 

ETNE 

KVAM 

H a r d a n g e r f j o rd e n 

Folgefonni 

Jondal 

Røldals- 

SAUDA 

Voss 

Ålvik 

JONDAL 

fjellet 

VOSS 

Tyssedal 

Odda 

VIK 

Granvin 

Lofthus 

Kinsarvik 

ODDA 


Haukelifjell 

SULDAL AL 

Ulvik 

ULLENSVANG 

OM HORDALAND 

AURLAND L 

GRANVIN ULVIK 

Hardanger 

jøkule 

Eidfjord 

EIDFJORD 

Hardanger 

Hardangervidda 

nasjonalpark 

vidda 

HOL 

NOREE 

OG 

UVDAL UVDA 

BUSKE BUS B E 

RUD 

VINJE 

TELEMARK 

TE 

Klimagassar: ROGALAND 

CO2-utslepp til luft 2008: 3 823 000 tonn 

NOX-utslepp til luft 2007: 8 720 tonn 

SO2-utslepp til luft 2007: 1 707 tonn 

CH4-utslepp til luft 2008: 16 552 tonn 


Geografiske data: 

Areal (total) 15 460 km 

0 

50 km 

2 

Tot. areal inkll. terretorialfarvatn 22 633 km2 Fastland og øyar utan ferskvatn 14 551 km2 Ferskvatn (areal) 909 km2 Isbrear (areal) 340 km2 Største kommune, areal: Voss 1 815,6 km2 Minste kommune, areal: Fedje 9,4 km2 Jordbruksareal i drift (09) 416 569 da 

Skogareal, produktivt (05) 1 908 579 da 

6 482 øyar i saltvatn 

2 645 øyar i ferskvatn 

15 529 ferskvatn 

Lengd kystline på fastland 2 237 km 

Lengd kystline på øyar 6 504 km 

Lengd kystline totalt 8 740 km 

Største øy: Osterøy 329 km2 Største innsjø: Hamlagrøvatnet 10,3 km2 Høgaste fjell: Hardangerjøkulen 1 863 m 

Høgaste fossefall (tilnærma loddrett fall): 

Skykkjedalsfossen (Eidfjord) 300 m 

Tyssestrengene (Odda) 300 m 

Høgaste uregulerte fossefall, 

(tilnærma loddrett fall): 

Vedalsfossen i Eidfjord 200 m 

Lengste fjord: 

Hardangerfjorden 179 km 

(Den nest lengste fjorden i Noreg, 

etter Sognefjorden - 204 km.) 

Største isbre: Folgefonna 212 km2 (Den tredje største isbreen i Noreg, 

Jostedalsbreen og Svartisen er større.) 

Klima: 

Mest nedbør på eitt år: 

Haukeland i Masfjorden (1990) 5 303 mm 

Mest nedbør på eitt døger: 

Matre i Sunnhordland (1940) 229,6 mm 

Høgast målte temperatur: 

Voss stasjon (5. juli 1889) + 34,0° C 

Lågast målte temperatur: 

Finse (7. januar 1982) – 39.6° C 

Dagar med nedbør i Bergen 2005: 248 

© Statens kartverk 1998 

47

HORDALAND 

FYLKESKOMMUNE 

Nøkkeltal 2009 

Fylkesøkonomien 

Driftsinntekter: 5 142,4 mill. kr 

Driftsutgifter: 4 942,3 mill. kr 

Renteutgifter: 107,0 mill. kr 

Avdrag lån: 120,1 mill. kr 

Netto driftsresultat 16,5 mill. kr 

Årsresultat: 0,0 mill. kr 

Investeringar (inkl. aksjar, utlån, avset.) 1 197,7 mill. kr 

Lånegjeld pr. 31.12.2009: 3 662,9 mill. kr 

Opplæring 

Brutto driftsutgifter 2 582,6 mill. kr 

Kostnad per elev 129 026 kr 

Kostnad per lærling 52 550 kr 

Elevar i fylkesk. vidaregåande skular 17 570 

Elevar i private vidaregåande skular 2 198 

Prosent 16-18 åringar i vidareg. opplæring 93,0 

Løpande lærekontraktar 4 169 

Nye lærekontraktar 2009 1 956 

Tal fylkeskommunale vidaregåande skular 45 

Elevar per fylkesk. vidaregåande skule 390 

Tannhelse 

Brutto driftsutgifter 256,4 mill. kr 

Undersøkt og behandla: 

Prioriterte grupper 62,2 % 

Born og unge 3-18 år 65,6 % 

5-åringar utan hol i tennene 79,4 % 

Regional utvikling 

Regionalt utviklingsprogram(RUP) 77,9 mill. kr 

Kompensasjonsmidlar 

for arbeidsgjevaravgift 42,6 mill. kr 

Utviklingsmidlar til 

strategiske prosjekt 15,0 mill. kr 

Næringssatsing og tilskot, utanom RUP 12,9 mill. kr 

Fakta om Hordaland 

Areal 15 460 km 2 

Folketal 1.1. 2010 477 175 

Folkeauke 2008-2009 (pr. 31.12.) 7 494 

Fødselsoverskot 2009 2 724 

Netto tilflytting 2009 4 749 

Netto tilflytting frå utlandet 2009 4 153 

Folketal Bergen 1.1.2010 256 600 

Heilt arbeidsledige pr. 28.02.10 7 122 (2,8 %) 

Sysselsette på tiltak pr.28.02.10 1 974 (0,8 %) 

Kultur og idrett 

Brutto driftsutgifter 259,1 mill. kr 

Spelemidlar utbetalt 86,7 mill. kr 

Spelemidar idrett, fordelt 73,2 mill. kr 

Spelemidlar kulturbygg, fordelt 4,4 mill. kr 

Br. driftsutg. kulturvern og museum 79,3 mill. kr 

Samferdsel 

Brutto driftsutgifter 1 186,3 mill. kr 

Transport funksjonshemma 44,3 mill. kr 

Fylkesvegvedlikehald 135,3 mill. kr 

Busspassasjerar i fylket 38,96 mill. 

Båtpassasjerar i fylket 714 000 

Flypassasjerar Bergen lufthamn 4 862 869 

Flypassasjerar Sunnhordland lufthamn 22 732 

Togpassasjerar over Finse 697 000 

Passasjerar lokaltog Bergen-Myrdal 1 386 000 

Tal drosjeløyve/løyvehavarar 867/594 

Bompengeinntekter 673,4 mill. kr 

Tilsette i fylkeskommunen 

Årsverk fast tilsette 3 923 

Utdanningssektoren 3 144 

Tannhelsetenesta 291 

Fylkesadministrasjonen/andre 488 

Personar fast tilsette 4 374 

Kvinner (56,1 %) 2 452 

Menn (43,9 %) 1 922 

Tilsette i deltidsstillingar 

Kvinner 1 067 (43,5 %) 

Menn 410 (21,3 %) 

Gjennomsnittsalder alle tilsette 48,4 år 

Kvinner 47,7 år 

Menn 49,4 år 

Sjukefråvær fast tilsette 6,3 % 

Kvinner 7,4 % 

Menn 5,0 % 

Opplæring 6,3 % 

Tannhelse 7,6 % 

Fylkesadministrasjonen/andre 5,5 % 

Gjennomsnittleg årsløn 

Alle tilsette 422 536 kr 

Kvinner 405 252 kr 

Menn 438 459 kr

Årsmelding for Hordaland fylkeskommune - Politiske saker ...

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?