«Alle som likte De andres liv, burde se Barbara» MSN

Om kjærleik og mistru i DDR
I Barbaras opningsscene sit ei vakker blond kvinne på ein kvit benk. Uttrykket
i andletet hennar er bistert. Ho kjederøykjer. Frå eit vindauge ser to
menn ned på henne. Den eine er kledd i kvit legefrakk, den andre i svart.
«Har ho venner?», spør mannen i kvitt. «Nei, fengselsopphaldet hadde ein
øydeleggjande verknad på vennekretsen» svarar den svartkledde.
Kvinna på benken er Barbara. I det filmen startar er ho på veg til sin første
dag i ny jobb som lege på eit provinssjukehus. Barbara er på ein stad ho ikkje
vil vere, i eit land ho ønskjer å forlate. Problemet er at tryggingspolitiet Stasi
er fullstendig klar over det. Dei har sett inn store ressursar på å hindre
Barbara i å lukkast.
Barbara er ingen politisk dissident. Men ho blir likevel ein samfunnsfiende
i DDR. Brotsverket hennar er at ho elskar ein mann frå Vest-Tyskland
og ønskjer å leve saman med han.
Det er ikkje plass til Barbaras kjærleik til Jörg i det samfunnet kommunistpartiet
og Stasi vil ha. Kjærleiksforhold til vest-tyske borgarar var
rekna som ein tryggingsrisiko på grunn av den kalde krigen. I Barbaras
tilfelle er saka enno vanskelegare. Då Berlinmuren vart reist på seinsommaren
1961 var eit av hovudmåla å hindre folk som Barbara i å forlate
DDR. Ho er ein svært kompetent barnelege. DDR har brukt mange år på å
utdanne henne. Barbara er ein ressursperson som DDR ikkje vil late Vest-
Tyskland få nytte av.
Barbara held seg unna sine nye kollegaer. Ho smiler ikkje, og ho småpratar
ikkje. André, den nye sjefen, viser ei spesiell interesse for henne. Når han
tilbyr seg å køyre henne heim etter jobb, spør han ikkje om kvar ho bur. «Dei
har vel informert deg» er Barbaras lakoniske kommentar. Men kan det vere
andre grunnar til at André er vennleg enn at han vil vinne Barbaras tillit slik
at han kan tyste på henne?
Tyske aviser har rosa Barbara for å gje eit sjeldant finstemt portrett av DDR.
Skildringar av DDR på film fram til no kan delast opp i to hovudkategoriar.
Den eine viser DDR som eit Stasiland. Det er eit land der dei dystre fargane
dominerer. Det viser nedslitne bygardar, ein betonggrå Berlinmur og uniformskledde
soldatar. Ein viktig eksponent for denne typen skildringar er
den Oscarvinnande filmen De andres liv frå 2006 . I regissør Florian Henckel
von Donnersmarks forteljing er Stasi sjølve kjernen i historia.
Den andre typen DDR-skildringar er prega av ostalgi, eit nostalgisk
svermeri rundt dei enkle tinga i DDR-kvardagen. Ostalgiske filmar viser som
regel eit fargerikt karneval av raude faner, portrett av partiformann Erich
Honecker og typiske DDR-daglegvarer som sylteagurkar frå Spreewald. I
Noreg vart fenomenet særleg kjent gjennom Wolfgang Beckers film Goodbye
Lenin frå 2003. Ostalgien har ofte òg med rette fått mykje tyn i tysk presse
for å skjønnmale diktaturet DDR. Wolfgang Beckers film er ikkje slik. Han
gjev inga rosenraud ostalgisk framstilling av DDR. I Goodbye Lenin er DDRstaten
brutal. Men det er dei lattervekkande sidene av samfunnet som står
i sentrum.
Filmen Barbara ikkje ostalgisk. Han er fri for visuelle DDR-klisjear som
raude faner og Honecker-portrett. Han viser heller ikkje eit blygrått Stasiland.
«Et høydepunkt på Berlin filmfestival … Petzolds fascinerende
stil har ikke ett overflødig bilde eller bevegelse»
The New York Times