Sagbladet - Norsk Bygdesagforening

MedlemsbedriftenKvam Bygdesag,Vang i ValdresAndris J. Kvam har drive sagbruksidan 1988, då han bygdeopp nytt saghus og sette innein Karabenk av typen YS 10.Eit anna sagbruk i bygdahadde nettopp lagt ned driftaog Andris såg då behov forat eit nytt sagbruk tok overnoko av aktiviteten. Det varforøvrig eit gamalt sagbrukpå garden frå før, som haddevore nytta til produksjon aveigne materialar. Denne gamletrebenken var klar for utskitningog med god etterspørselfor leigeskjæring vartKvam Bygdesag etablert.Tekst og foto: Inger-Marie SvingesetSagbruket utgjer i dag om lag 25%av omsetninga på garden. Andriser bonde og har mjølkeproduksjonsom hovudinntekt i tillegg til mangeandre gjeremål. Når vi møter hanpå gardstunet på Kvam Gard i Vangi Valdres, kjem han rett frå åkeren,der han har nytta tida etter fjøsstellettil å plukke eple. Ja, for epleblir potetene kalla i Vang. Dei fruktenevi vanlegvis kallar eple heitersøteple i Valdres, forklarar Andrismed eit smil.På saga er det hovudsakleg leigeskjæringsom føregår, Andris anslårat leigeskjæringa utgjer 90% av aktivitetenpå sagbruket. Det er hovudsaklegfolk i bygda som ønskjer åskjære tømmer til eige bruk. Dethar vore stor etterspørsel i den seinaretid, fortel han. Volumet harvariert frå år til år, men i år har hanskore om lag 500 kubikk. Underleigeskjæringa ønskjer han at 1 til2 mann er med under produksjonen.Det er mange gode medhjelpararein får, men ein må drive ein delmed opplæring når ein driv pådenne måten. Vi har blant annahatt fleire polakkar som har voremed på saga, fortel Andris. Flinkefolk, men med null erfaring frå sagbruk,må ein vere oppmerksame såein ikkje skapar nokon farar.Ei anna utfordring med leigeskjæringer at det ofte er varierandekvalitet på tømmeret. Trea er oftehogge nær gardsbruket eller inntilein veg. Største utfordringa er grovedimensjonar og spikar/framandlegemei stokken. Det verste tilfelleeg har vore borte i var ein stokk derdet var 24 stk. 4” spikar i ein stokk.Den var visst brukt som stige til eileikehytte litt lenger oppe i treet.Andris fakturerer kunden kr. 100 forkvar spikar, men dette vil han auketil komande sesong. Problem medAndris og sonen Erik, framfor Kara-saga som hovudsakleg er brukt til leigeskjæring.Spikar og andre framandlegeme erikkje uvanleg under leigeskjæring.Her illustrert ved ei kule til eit Kraggevær. Hardmetallblad tåler kuler,men ikkje spikar, fortel Andris Kvam.spikar førekjem nesten i kvart lassog fører til mykje ekstraarbeid ogekstrakostnadar, meddeler Andris.Han har vore godt nøgd med Karasaga,men er litt i tenkjeboksen påkva han skal gjere framover. Sagahar fått noko slitasje på vinklanepå sagbrettet. Desse må skiftast uteller ein må investere i nytt brett.Andris vurderer også å skifte utheile saga med ein nyare modell,med noko meir ekstrautstyr. Det harblitt auka etterspørsel i sambandmed finanskrisa. Fleire trur dei hardårlegare råd og reiser til skogs forå ta ut eigen skog og få produsertbillegare materialar, forklarar Kvam.Han trur og at det er ein smitteeffekt,slik at når ein først reiser tilskogs, vil gjerne naboen også hogge.På Kvam Gard høgg dei og skog tileige bruk. Det er hovudsakleg gransom står på eigedomen, men ògandre treslag som osp og lerk. Detvar planta fleire forsøksfelt på KvamGard rundt 1920. Desse kan dei nohauste. Andris forbrukar om lag 50m 3 tømmer pr. år til eige forbruk,sjølv om det varierer ein del frå årtil år. Desse høgg han av eigen skog.Andris er noko usikker på kva balansekvantumetpå skogeigedomenligg på, men meinar det ligg rundt200 m 3 pr. år no. Eigedomen harfått Miljøregistreringar på sin eigedomsom fører til redusert aktiviteti nokon område, men heldigvis i deiområda med dårlegast tilgjenge.Det er mykje ospeskog i Vang, somer interessant for biologarwww.sag.no 7