You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
II<br />
W gminach Lipnica i Parchowo spisem objêtych zostanie<br />
40% gospodarstw domowych, w pozosta³ych na Ziemi<br />
<strong>Bytowski</strong>ej 20%. Ka¿dy, do kogo nie zapuka rachmistrz,<br />
mo¿e, a nawet powinien spisaæ siê sam. Dlaczego<br />
to takie wa¿ne t³umacz¹ profesorowie Cezary<br />
Obracht-Prondzyñski z Uniwersytetu Gdañskiego i Roman<br />
Drozd, rektor Akademii Pomorskiej.<br />
Prof. Cezary Obracht-<br />
Prondzyñski - Po pierwsze -<br />
spisu nie nale¿y siê baæ. Jest anonimowy,<br />
co bêd¹ te¿ podkreœlali<br />
rachmistrze, a poza tym generuje<br />
dane statystyczne, a nie<br />
jednostkowe, czyli nie dane o osobie,<br />
a spo³ecznoœci. Po drugie<br />
jest spraw¹ oczywist¹, bo jest robiony<br />
we wszystkich krajach europejskich<br />
co jakiœ czas i daje<br />
pañstwom bardzo konkretne informacje.<br />
Dziêki pytaniom dotycz¹cym<br />
mniejszoœci narodowych<br />
i etnicznych daje te¿ informacje<br />
wa¿ne dla tych grup. Po trzecie<br />
ma bardzo praktyczne znaczenie,<br />
dlatego ¿e od 2005 r. obowi¹zuje<br />
Ustawa o mniejszoœciach<br />
narodowych i etnicznych<br />
oraz o jêzyku regionalnym. Mówi<br />
ona, ¿e ró¿ne decyzje dotycz¹ce<br />
np. stosowania w poszczególnych<br />
gminach nazewnictwa<br />
czy jêzyka jako pomocniczego podejmuje<br />
siê odwo³uj¹c do spisu.<br />
Wa¿ne jest wiêc, aby jak najwiêcej<br />
osób siê spisa³o, bo daje to potem<br />
uprawnienia do korzystania<br />
na terenie danej gminy z wymienionych<br />
wczeœniej praw. Ma to<br />
równie¿ znaczenie jeœli idzie o<br />
kwestie presti¿owe czy np.<br />
zwi¹zane z polityk¹ oœwiatow¹.<br />
Zupe³nie inaczej bêdzie wygl¹da³a<br />
mo¿liwoœæ uczenia jêzyka<br />
danej mniejszoœci wtedy, kiedy<br />
na terenie gminy kilkadziesi¹t,<br />
albo kilkaset osób zdeklaruje,<br />
¿e jest takiej narodowoœci i<br />
mówi takim jêzykiem, ni¿ wtedy,<br />
kiedy tych osób bêdzie dziesiêæ.<br />
W takim wypadku mo¿liwoœæ<br />
zorganizowania siê, wywierania<br />
nacisku czy formu³owania postulatów<br />
pod adresem w³adz samorz¹dowych<br />
jest zupe³nie inna.<br />
A wiêc spis ma znaczenie pragmatyczne<br />
i poznawcze dla samej<br />
grupy.<br />
Prof. Roman Drozd - Ca³y<br />
czas podkreœlana jest kwestia<br />
wielokulturowoœci Ziemi <strong>Bytowski</strong>ej.<br />
Teraz jest okazja udowodniæ<br />
j¹ w spisie. I oprócz omówionych<br />
przez profesora kwestii liczebnoœci<br />
trzeba zwróciæ uwagê,<br />
¿e ma ona równie¿ wp³yw na finansowanie<br />
przedsiêwziêæ kulturalnych<br />
okreœlonej mniejszoœci.<br />
To siê przek³ada, bo o ile jest<br />
nas wiêcej, to oczywiœcie imprezy,<br />
które organizujemy, warto<br />
dotowaæ. Stanowimy przecie¿ okreœlon¹<br />
si³ê nie tylko kulturow¹,<br />
ale i polityczn¹ jako wybor-<br />
KURIER SPISOWY<br />
ca. Je¿eli jest to jednak grupa<br />
nieliczna, to i mniejszy jest nacisk<br />
czy zrozumienie potrzeb<br />
kulturalno-jêzykowych danej<br />
spo³ecznoœci czy mniejszoœci narodowej.<br />
C. Obracht-Prondzyñski -<br />
Wa¿na jest te¿ technika spisania.<br />
Jeœli chodzi o mniejszoœci<br />
narodowe i etniczne s¹ w zasadzie<br />
cztery pytania - dwa dotycz¹ce<br />
kwestii narodowych i dwa<br />
kwestii jêzykowych. Te pytania<br />
s¹ obowi¹zkowe. Pierwsze w<br />
kwestionariuszu pojawia siê pytanie<br />
14 a, czyli jaka jest twoja<br />
narodowoœæ. Najwa¿niejsza<br />
sprawa - nie identyfikujmy tego<br />
z obywatelstwem, bo pytanie o obywatelstwo<br />
jest wczeœniej. Tak<br />
wiêc jeszcze raz podkreœlê: to pytanie<br />
o narodowoϾ nie dotyczy<br />
deklaracji przynale¿noœci czy posiadania<br />
obywatelstwa polskiego<br />
b¹dŸ innego.<br />
Jest równie¿ pytanie dotycz¹ce<br />
kwestii wyznaniowych.<br />
Chocia¿ jest dobrowolne, zachêcamy<br />
do zdeklarowania siê, bo to<br />
bardzo istotna informacja uzupe³niaj¹ca<br />
odnosz¹ca siê do kwestii<br />
etnicznych czy jêzykowych.<br />
R. Drozd - Podobnie o narodowoœci<br />
nie œwiadczy te¿ miejsce<br />
sta³ego zamieszkania. To, ¿e<br />
mieszkam w Polsce i jestem obywatelem<br />
Polski nie oznacza automatycznie<br />
deklaracji narodowej<br />
czy przymusu takiej deklaracji.<br />
Mogê wiêc zdeklarowaæ narodowoœæ<br />
polsk¹ lub inn¹ niepolsk¹,<br />
które s¹ wypisane, a nawet<br />
tak¹, która tam nie widnieje, bo<br />
jest mo¿liwoœæ wpisania dowolnej.<br />
C. Obracht-Prondzyñski -<br />
Drugie pytanie jest równie¿ istotne<br />
i to jest innowacja, o któr¹<br />
bardzo mocno walczyliœmy. Teraz<br />
osoby, które maj¹ z³o¿on¹ deklaracjê<br />
narodow¹, czyli s¹ dwunarodowe,<br />
albo identyfikuj¹ siê z<br />
narodem lub jeszcze jak¹œ inn¹<br />
wspólnot¹ etniczn¹, maj¹ w tej<br />
chwili prawo z³o¿enia takiej deklaracji.<br />
Wiêc jeœli np. s¹ z<br />
ma³¿eñstwa mieszanego to mog¹<br />
zdeklarowaæ „jestem narodowoœci<br />
polskiej i jednoczeœnie ukraiñskiej”.<br />
A jeœli czuje siê zwi¹zany<br />
ze spo³ecznoœci¹ kaszubsk¹ mo¿e<br />
zaznaczyæ „jestem narodowoœci<br />
polskiej” i jednoczeœnie w nastêpnym<br />
pytaniu powiedzieæ „czujê<br />
zwi¹zek równie¿ z...” i zaznaczyæ<br />
jedn¹ z wpisanych w pytaniu,<br />
wœród których jest te¿ kaszubska.<br />
I to jest innowacja w porównaniu<br />
do spisu z 2002 r. Przy-<br />
pomnê, ¿e wtedy nie by³o takiej<br />
mo¿liwoœci, co wywo³ywa³o ogromne<br />
frustracje, mnóstwo pytañ i<br />
w¹tpliwoœci.<br />
I s¹ wreszcie dwa pytania jêzykowe<br />
- pierwsze dotyczy tego jakim<br />
jêzykiem mówimy w domu.<br />
Trzeba to dobrze rozumieæ, bo nie<br />
jesteœmy pytani czy to jest poprawny<br />
jêzyk, w³aœciwy jêzyk, czy<br />
tylko gwarowy. Rachmistrz nie<br />
ma prawa sprawdzaæ, czy rzeczywiœcie<br />
mówimy, nie ma prawa dopytywaæ<br />
„a z kim w domu rozmawiasz?”.<br />
Nie! Pytanie jest krótkie<br />
„czy u¿ywasz danego jêzyka w domu”,<br />
jêzyka polskiego i innego.<br />
Mo¿esz te¿ powiedzieæ, ¿e w ogóle<br />
nie u¿ywasz polskiego lub tylko<br />
innego ni¿ polski, np. „mówiê po<br />
niemiecku i kaszubsku, albo ukraiñsku<br />
i kaszubsku”. Oczywiœcie<br />
z punktu widzenia spo³ecznoœci<br />
kaszubskiej deklaracja jêzykowa<br />
ma kluczowe znaczenie, bo<br />
zgodnie z Ustaw¹ prawa Kaszubów<br />
s¹ prawami jêzykowymi.<br />
Wiêc ka¿dy kto potrafi mówiæ „jo”,<br />
mówi jêzykiem kaszubskim w domu.<br />
Kolejne pytanie dotyczy jêzyka<br />
ojczystego, czyli jaki uwa¿amy<br />
za ojczysty. Tu te¿ jest oczywiœcie<br />
dowolnoœæ. Mo¿na napisaæ „uwa-<br />
¿am za ojczysty jêzyk ukraiñski,<br />
niemiecki, polski, kaszubski”. To<br />
jest prawo danej osoby.<br />
„<strong>Kurier</strong> <strong>Bytowski</strong>” -Iunas<br />
pewnie bêd¹ osoby, które u-<br />
¿ywaj¹ i polskiego, i kaszubskiego,<br />
i ukraiñskiego?<br />
<strong>Kurier</strong> <strong>Bytowski</strong> | 14.04.11 r. | 15 (949)<br />
Powiedzmy, kim jeste<br />
Prof. Roman Drozd, rektor Akademii Pomorskiej w S³upsku, z pochodzenia<br />
jest Ukraiñcem. Na spotkaniu w Urzêdzie Miejskim w Bytowie mówi³,<br />
dlaczego wa¿ne jest rzetelne zaznaczenie swojej przynale¿noœci narodowej<br />
i etnicznej.<br />
C. Obracht-Prondzyñski -<br />
Tak jest. I mo¿na tak¹ deklaracjê<br />
z³o¿yæ. I jeszcze jedna bardzo<br />
wa¿na rzecz: istotne jest nie tylko<br />
jakie z³o¿ymy deklaracje, ale<br />
jak bêd¹ one liczone póŸniej. Otó¿<br />
zgodnie z ustaleniami z G³ównym<br />
Urzêdem Statystycznym<br />
ka¿da deklaracja mniejszoœciowa<br />
bêdzie siê liczy³a. Jeœli np.<br />
pierwsz¹ zaznaczymy jako polsk¹,<br />
bêdzie siê liczy³a te¿ druga,<br />
np. ukraiñska, niemiecka czy<br />
kaszubska i odwrotnie - jeœli<br />
pierwsza bêdzie ukraiñska, a<br />
druga polska, to ta mniejszoœciowa<br />
równie¿ bêdzie siê liczy³a.<br />
„<strong>Kurier</strong> <strong>Bytowski</strong>” - Na Ziemi<br />
<strong>Bytowski</strong>ej spisem 40%<br />
gospodarstw domowych objête<br />
bêd¹ tylko gminy Parchowo<br />
i Lipnica. Jeœli wiêc<br />
chodzi o wymienione wy¿ej<br />
kwestie istotne bêdzie samospisanie<br />
siê.<br />
C. Obracht-Prondzyñski -<br />
Spis jest teraz w ogóle robiony<br />
na kilka ró¿nych sposobów.<br />
Pierwszy - s¹ wytypowane gminy,<br />
w których bêdzie robiony w<br />
40%, ale u nas w wiêkszoœci w<br />
20%. Do tylu punktów adresowych<br />
rachmistrze bêd¹ chodzili<br />
i spisywali ka¿dego<br />
mieszkañca. Przypominamy, ¿e<br />
wpuszczenie takiej osoby i spisanie<br />
siê to nasz obowi¹zek. W<br />
Wielkiej Brytanii na przyk³ad<br />
p³aci siê ogromne kary, jeœli odmówi<br />
siê uczestnictwa.
Change language