Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Dicionário Mirandês-Português – Ama<strong>de</strong>u Ferreira e José Pedro Cardona Ferreira<br />
fartábamos-mos <strong>de</strong> puxar. 6. Consumir<br />
em gran<strong>de</strong> quantida<strong>de</strong>: fartar-se d’auga.<br />
7. Ficar satisfeito: on<strong>de</strong> só se fártan ls<br />
uolhos para aquel lhado <strong>de</strong> ls montes.<br />
(AMM, 1961). a ~ à farta, em<br />
abundância: almórçan sopas i pan nun<br />
caçolico a ~. (AMM, 1961). ~ <strong>de</strong> rir rir<br />
muito: ... cumo éran sin malícia, fartaba<br />
<strong>de</strong> rir la gente. (FM, 1901).<br />
farto adj. 1. Farto, satisfeito com<br />
comida ou bebida: yá stou ~, nun tengo<br />
mais gana <strong>de</strong> comer. SIN. cheno. 2.<br />
Cansado, enfadado, aborrecido: yá bou ~<br />
<strong>de</strong> andar <strong>de</strong> ceca para Meca. 3. Que tem<br />
muita comida: era ua casa farta, nai<strong>de</strong><br />
passaba gana <strong>de</strong> nada. 4. Gran<strong>de</strong>:<br />
çcolgou la farta capa que traie als<br />
ombros. ir / star ~ <strong>de</strong> i. estar saturado:<br />
yá bou ~ <strong>de</strong> mendongo; ii. estar cansado:<br />
yá bou ~ <strong>de</strong> te aturar.<br />
fartote s.m. Gran<strong>de</strong> fartura.<br />
fartura s.f. 1. Fartura, efeito <strong>de</strong> ficar<br />
farto: dá-le algo <strong>de</strong> comer que nun há-<strong>de</strong><br />
tener muita ~. 2. Gran<strong>de</strong> quantida<strong>de</strong>: <strong>de</strong>ile<br />
inda ua ~ buona <strong>de</strong> semiente. 3.<br />
Fartura, bolo <strong>de</strong> massa frita. a dar cun ~<br />
em gran<strong>de</strong> quantida<strong>de</strong>: hai alhá mulones<br />
a dar cun ~. SIN. a ringalheira. cun ~ em<br />
gran<strong>de</strong> quantida<strong>de</strong>: ne ls casamentos dan<br />
antramoços, pan i bino cun ~.<br />
fase s.f. Fase. ~ <strong>de</strong> la lhuna fase da lua.<br />
SIN. lhuna, la muda <strong>de</strong> la lhuna.<br />
fasta interj. Voz usada para mandar<br />
recuar os animais quando puxam o carro.<br />
SIN. façte, faç-trás.<br />
fastar v. Recuar, ir para trás: pa que las<br />
bacas fastássen, daba-le cula guelhada<br />
no çofino. SIN. arrecular.<br />
fastídio s.m. 1. Aborrecimento. 2.<br />
Tédio.<br />
fástio adj. 1. Que é em quantida<strong>de</strong><br />
exagerada: l molino naugado nun dá<br />
salida a l’auga, nun dá corriente, ben ~<br />
pa l raneiro. 2. Rápido, com muita<br />
Edição 0.1 – Setembro <strong>de</strong> 2006<br />
10<br />
velocida<strong>de</strong>: l’auga benie mui fástia pa l<br />
raneiro.<br />
fastiu s.m. Fastio.<br />
fás-trás vd. faç-trás.<br />
fatiar v. Fazer em fatias. SIN. m.us.<br />
segar.<br />
fatie s.f. Fatia. SIN. m.us. talhada.<br />
fatigar v. 1. Fatigar. SIN. m.us. cansar.<br />
2. +-se Cansar-se. SIN. m.us. cansar-se.<br />
fatila vd. fatilha.<br />
fatilar v. Fatiar, cortar em fatias.<br />
fatilha, fatila s.f. 1. Fatia. SIN. m.us.<br />
talhada. 2. Pedaço <strong>de</strong> pão. SIN. carolo.<br />
fatioca, fatiota s.f. Fatiota.<br />
fato 1 s.m. Fato, conjunto composto por<br />
casaco e calças ou por casaco e saia. ~ <strong>de</strong><br />
macaco fato-macaco. SIN. macaco. fato<br />
<strong>de</strong> treino fato-<strong>de</strong>-treino.<br />
fato 2 s.m. Facto, acção. SIN. m.us.<br />
feito 1 .<br />
fator s.m. Factor.<br />
fatura s.f. Factura.<br />
faturaçon s.f. Facturação.<br />
faturar v. Facturar.<br />
fauna s.f. Fauna: Assi, essa flora i ~ stá<br />
protegida. (MF, 2001).<br />
fax s.m. Faxe.<br />
faxa vd. faixa.<br />
faxina 1 s.m.f. 1. Pessoa que faz<br />
limpezas. 2. Pessoa que trata da<br />
alimentação nos quartéis.<br />
faxina 2 s.f. Faxina, limpeza.<br />
faxineiro s. Pessoa que faz limpezas.<br />
faxismo vd. feixismo.<br />
faxista vd. feixista 1,2 .<br />
fazenda m.q. fazienda.<br />
fazer v. 1. Fazer, executar, realizar,<br />
produzir: nun hai nai<strong>de</strong> que faga cestos<br />
cumo el; … até yá you, que nun sirbo<br />
para nada, fiç un lhibrico an mirandés.<br />
(MF, 2001). 2. +se Fazer-se, crescer: l