Revista - Federación Galega pola Cultura Marítima e Fluvial . FGCMF

Vapor de pasaxe no peirao de ferro de Vilagarcía. Anos 20. (Tirado de "Vilagarcía y e1 Mar".
A
"Barqueiros de Vilanova:
"Que vento querés levar?
Pola maííán vento da ría,
á tarde vento do mar."
lonxanía por terra (nunha volta de
case 200 kilómetros) puxeron os
camüíos do mar como a máis directa e
menos traballosa viaxe, de xeito que a
pasaxe de Isoma-Torres do Oeste, citada
en documentación de comenzos do
XVII, comunicaba as beiras pola
desembocadura do Ulla, e Joseph
Cornide Saavedra xa destacaba en
escritos do 1764 as comunicacións entre
Ribeira e Carril, lugar no que fondeaba
"toda embarcación de1 comercio": era o
despegue.
Do 1750 en diante foron as fábricas de
salgazón "catalanas" o factor que pulou
polo transporte, e non só no interior da
ría senon en longas travesías que
conducían a sardiíía ata os portos do
Levante. Experimentabase con aparellos
e embarcacións de novo tipo (conviven
armonicamente ata hoxe coas proprias
do país), e da man de "fomentadores"
xenericarnente cataláns e algún galego,
na mesma xeira (á marxe de métodos
depredadores e do seu xome explotador)
xurdiu unha sociedade dinámica
centrada nas actividades conserveiras e
comerciais, medradas desque se
estableceron en Vilaxoán os Goday,
seguidos dos Roig, Ricart, Buhigas,
Jover, Fábregas, Gil, Ferrer, Otero,
Santarnarina, Colomer, Andrés García e
un longo etcétera, por toda a volta. E xa
eran moitos os barcos que enchían as
augas. Na Banda Norte da ría, foi
Ribeira a vila que antes viu o seu
despegue co pulo da pesca e do
comercio da salgazón no século XVIII:
no 1753 esta vila e Palmeira reunían 14
pinazas, 56 lanchas e 85 domas, e no
1772 o estabelecemento dos
"comerciantes por la mar" Hijosa e
Ventura F'ijoán testirnuíían a importancia
dun lugar que o Brigadier Tofino, no seu
"Derrotero" do 1787, destaca por ter "un
incesante movimiento de barcas" e polas
dificultades dos fondos, iso amaííado
parcialmente cos construcción de peiraos
no 1801 ; algo semellante en canto a
movimento pesqueiro e comercial,
constatámolo na documentación
pertencente á fusión de xurisdiccións da
que nasceu a Pobra do Caramifial no
1822. Para o 1866, foron ampliados os
peiraos e no ano 1916 se rexistraron en
Ribeira os primeiros vapores: eran xa as
(*)(Extraido do libro "Embarcacións
de pasaxe das rías galegas". 1573-1996.
Bernardo Maiz Vázquez. Ed.Xerais de
Galicia, en edición , 1997).