CADEMIA UDIOVISUAL - Academia Galega do Audiovisual

O B I T U A R I O
74
MIGUEL GATO LUACES, DIRECTOR E GUIONISTA
1948 (ORTIGUEIRA)–2010 (MADRID)
LANGUIDEZ
E AFLICCIÓN
Aquilo facíao parecer maior ca todos nós. Observábanos. Mentres a maior parte dos
nenos xogabamos ao fútbol na area da Praza de Vigo, Miguel observábanos. Viña de
domingo, de traxe, o cal falaba ás claras da súa posición social, e da protección que lle
dispensaba a súa familia e, especialmente, a súa irmá Inés, a farmacéutica, que cubría
toda a contorna.
N acera o 3 de agosto de 1948 en Ortigueira, trasladándose a familia case que de seguido a O
Burgo, unha localidade moi próxima á Coruña.
Miguel levou canda el o pensamento dos homes e de nós mesmos. Dado que nunca criticaba a
ninguén, nunca opinou dos homes; en cambio, era hábil ao reflexionar sobre a paisaxe, gran camiñante;
ao pensar sobre o cinema, gran cinéfilo; ou ao recrearse nos libros, abraiante lector. Miguel,
que sempre foi querido por todos, e amado pola súa última muller tan admirablemente, levou canda
el un enigma que nunca ninguén poderá revelar. Miguel amaba a vida, e era amigo dos seus amigos.
Para Miguel o cinema era John Ford, e despois, a unha certa distancia, a comedia musical, Billy
Wilder, Antonioni e Rossellini, os xaponeses, especialmente Kurosawa, Eastwood e Allen, dos
que nunca perdía unha estrea, Fernán Gómez e Berlanga entre os nosos. Admiraba a Kubrick e a
Truffaut, e adoitaba deplorar os exercicios de estilo e a énfase do máis recente cinema de autor.
Ao acabar os estudos de bacharelato, Miguel Gato estudou Náutica na Coruña, pero nunca chegou
a embarcarse e, ben pola contra, dirixiu os seus destinos cara a Madrid, desde onde empezou a
substentar o seu período cinematográfico. A teima por realizar cinema estritamente galego prodúcese
xustamente nos anos do final da ditadura e ao comezo da transición. Por unha banda, os filmes
realizados baixo a batuta do produtor Víctor Ruppen. Pola outra, os documentais sobre a rapa das
bestas en Ourense ou os antroidos do Cigarrón, ambos os dous producidos por Ismael González.
Todo iso fora precedido pola mediametraxe A tola, punta de lanza do que será co paso do tempo o
denominado cinema galego dos setenta, película secuestrada por orde do TOP e que aínda non foi
recuperada.
Si, Miguel sempre foi un espectador, ora escribira para O Socialista, ou en Telerradio, ora dirixira
A tola ou O herdeiro, ou traballara para a televisión facendo programas de letras, ou realizando documentais,
Miguel vía pasar a vida diante súa, sen présas. Sempre exerceu unha enorme atracción
cara aos caracteres e as persoas máis dispares, que vían nel un gran conversador, e un home que
respectaba as ideas dos demais dunha forma sincera, aínda que naturalmente a súa opinión acababa
triunfando case sempre, porque era moi sólida. Sempre argumentaba ben e o seu fino sentido do
humor podía desbaratar calquera clase de inxuria ou prexuízo. A grande amizade que mantivo co
dramaturgo Francisco Taxes favoreceu a colaboración entre eles na escritura de guións e obras.
O seu estilo visual tendía ao clásico, de maneira que os movementos de cámara sométense á acción
e aos actores, e nunca ao revés. O diálogo, breve e conciso; o sentido, narrativo; a conclusión,
taxativa.
Miguel amaba a amizade. A amizade, escribe Montaigne, “é unha calor xeral e universal, que
permanece tépeda e igual, unha calor constante e sentada, que é todo dozura e delicadeza, que non
é ávida nin punzante de ningún xeito”. E Horacio ía aínda máis lonxe: “nada máis doce para un
espírito san ca un cálido amigo”. A amizade é unha conduta superior, require educación e bo gusto,