CADEMIA UDIOVISUAL - Academia Galega do Audiovisual

O B I T U A R I O
78
BENJAMÍN JARTÍN, PROXECCIONISTA
1926 (MEIRA)-2011 (A CORUÑA)
UN HOME DE CINE
Benjamín Jartín López naceu en Meira (Lugo) en 1926, nunha familia de agricultores. Herdou do
pai a afección polos trebellos mecánicos e eléctricos e aprendeu electrónica por correspondencia,
a técnica que logo lle permitiu manexar luces e sons. Marchou facer o servizo militar á Coruña,
onde quedou a vivir e onde morreu o 7 de marzo do 2011. Xa desde neno, Benjamín soubo que era
home de cine, dos máis xenuínos que un leva coñecido.
De cativo, Benjamín encargábase de manexar o proxector do cine de Meira, o Capitolio, que só
abría os festivos. Facíao subido a un caixón para lles chegar aos mandos. Rematada a mili, fixo da
afección oficio. En 1950, na Coruña, empezou a traballar de operador de cabina no cine Ciudad. Foi o
primeiro dunha longa lista de cines nos que Benjamín se ocupou de que as películas se visen e escoitasen
coa máxima calidade. Esa era a razón de ser do seu traballo, o orgullo dun home discreto.
Benjamín foi xefe de proxeccionistas do circuíto Fraga, con máis de 40 cines ao seu cargo. Montou
o equipamento de varias salas: no Grove, na Guarda, en Ribadeo... ou na vivenda de Pedro Barrié de
la Maza. Como responsable técnico de varias casas especializadas en equipos de cine, coma Wassmann
ou Kelonik, a Benjamín correspondíalle arranxar as avarías que se puidesen producir. No seu código
profesional non figuraba a frase “agora non podo ir”. Nin sequera o día en que lle tocaba ir de padriño á
voda dun familiar e que cadrou cunha avaría no Alfonsetti de Betanzos, cando estaba para botar unha
película das grandes e tiña todo o papel vendido; finalmente, deu chegado. Ou a noite de fin de ano en
que Raquel, a súa muller, estreaba un flamante vestido dourado procedente de Venezuela e que quedou
no armario porque Benjamín tivo que marchar a unha urxencia no cine de Muxía.
Raquel Seoane, a viúva de Benjamín, non llo podía tomar a mal a aquel home de cine, porque ela
tamén forma parte dese mundo. Coñecéronse e fixéronse noivos no cine París, no que Benjamín era
proxeccionista e ela, vendedora de billetes (foino toda a vida; xubilouse no memorable cine Valle-
Inclán). Como conta Álex Villodas no documental Salón París, 90 años de sueños, nos intermedios,
que desde cabina se amenizaban con música, adoitaba soar a canción “Ola, ola, ola, no vengas sola”,
un sinal só compartido por Benjamín e Raquel para que esta soubese que estaba a pensar nela.
Benjamín era un home discreto e sentimental que deu mesturado oficio e vida nun grao pouco
común. Un dos cines no que máis traballou foi o Riazor. Benjamín mercou un apartamento no
edificio anexo, e fixo obra. O resultado: ¡na sala de estar da casa había unha porta que comunicaba
directamente coa cabina do cine! O seu compromiso co traballo de proxeccionista -deses oficios nos
que dificilmente reparamos ata que algo deixa de funcionar- granxeoulle a felicitación de técnicos e
directores que asistían a unha proxección e podían recoñecer a súa pericia para acadar un son impecable,
unha imaxe nidia, a suavidade e limpeza no cambio de proxectores (cando as salas contaban
con dous que ían alternando rolos pares e impares). Era meticuloso, sempre comprobaba que todo
estivese en orde. Nunha ocasión chegoulle para proxectar a película Terremoto, que incorporaba un
innovador sistema sonoro, o Sensurround, que traballaba sobre os graves ata facer tremer o patio
de butacas. Probouno de madrugada e confirmou que funcionaba. Non só el, tamén os hóspedes do
hotel veciño, que saíron das habitacións alarmados por un tremor de terra.
A Benjamín Jartín coñecino cando o CGAI estaba para abrir. Seijas, o xerente do Colón, faloume
del como o idóneo para formar a Álex Villodas, o técnico que se había ocupar das proxeccións na
sala do CGAI. Benjamín adoptouno como discípulo. Durante meses, se cadra anos, era habitual
encontrarse con Benjamín na cabina da sala, primeiro supervisando o traballo de Álex e logo confirmando
que aquel novo proxeccionista se convertera nun magnífico profesional e amigo. Dedicou
moito tempo a formalo. E nunca aceptou cobrar un peso polo seu traballo. Explicoume, de xeito
afable e concluínte, que se sentía sobradamente pagado porque aquel rapaz novo quixese aprender
o oficio de operador de cabina. Era un home que amaba o cine.
Pepe Coira. Produtor e guionista