Plan de Desenvolvemento da Agricultura Ecolóxica de Galicia

Plan de Desenvolvemento
da Agricultura Ecolóxica de
Galiza 2008-2013

Redacción do documento
Eido Galicia, S.L. – A Coruña
• Alejandro Sánchez de Dios. Enxeñeiro agrónomo.
• Miguel Fernández Pardo. Enxeñeiro agrónomo.
• Moni Martínez García. Enxeñeira técnica agrícola.
Revisión lingüística
• Carme Pais Filgueira.
• Antonia Vega.
Grupo de traballo da Consellería do Medio Rural
• Gonzalo Flores Calvete. Director xeral de Investigación, Tecnoloxía e Formación Agroforestal
• Eliseo Miguélez Díaz. Subdirector xeral de Produción Agraria Sustentábel e Fomento Asociativo
Dirección Xeral de Produción, Industrias e Calidade Agroalimentaria
• Ricardo Rivas Barros. Subdirector xeral de Industrias e Calidade Agroalimentaria. Dirección Xeral
de Produción, Industrias e Calidade Agroalimentaria
• José Manuel Fernández Castro. Xefe de Área do Servizo de Control da Calidade Agroalimentaria e
Industrias. Delegación Provincial de Pontevedra
Coordinación
• Xosé Ramón Vázquez Carreira. Xefe de Servizo de Coordinación de Programas. Dirección Xeral de
Produción, Industrias e Calidade Agroalimentaria
A CMR agradece a importante colaboración de Xan Pouliquen (Xestión Agropecuaria e Natureza, S.L).
Así mesmo, agradece as achegadas de numerosas persoas e organizacións do sector na fase de discusión
pública do borrador deste Plan, e moi especialmente as de Xan Neira Seijo (Escola Politécnica Superior.
Universidade de Santiago) e de Ernesto Sánchez Salgado (Director técnico do CRAEGA), que serviron para
enriquecer e mellorar a versión final deste documento.
Edita: La Nuestra Comunicación Publicitaria S.L.
Maqueta: Singulart Comunicación Visual
Impresión: Gráficas Anduriña
ISBN: 978-84-453-4736-2
Depósito Legal: PO 112-2009

Plan de Desenvolvemento da Agricultura Ecolóxica de Galiza 2008-2013

Galiza contou ata hai unhas décadas cun sistema de produción tradicional
que, aínda que non posuía a etiqueta de ecolóxico, tiña todas
as súas características. Na actualidade dispoñemos dun sistema público
de certificación para a agricultura ecolóxica a través do CRAEGA,
como único organismo encargado da certificación e control da produción
ecolóxica no noso territorio, ademais da defensa da denominación
xenérica Agricultura Ecolóxica, a aplicación do seu regulamento,
a vixilancia do seu cumprimento, así como o fomento e control da
calidade dos seus produtos amparados. O consello regulador está a
facer un proceso de adaptación do seu regulamento ao novo marco
legal e constitúese, tal e como se define no artigo 12 da Lei 2/2005 de
promoción e defensa da calidade agroalimentaria galega, como unha
corporación de dereito público con personalidade xurídica propia, autonomía
económica e plena capacidade para cumprir os seus fins. Este
paso adiante vai servir sen dúbida para unha mellora no desenvolvemento
do sector e na procura dos seus obxectivos.
O Plan de Desenvolvemento Rural da Agricultura Ecolóxica de Galiza
busca aplicar medidas para o fomento da produción e o afortalamento
da súa transformación e comercialización no noso País, ademais
de deseñar estratexias de mellora do coñecemento, formación e a
investigación, e tamén de promoción e procura de novos mercados.
Algunhas das medidas que se aplican consisten no apoio aos mozos
produtores, na modernización das explotacións ecolóxicas ou na implantación
de servizos de aconsellamento e de sistemas de calidade
nas explotacións. Para este programa, contamos cun orzamento de
39,4 millóns de euros para o período 2008-2013, co obxectivo de asentar
as bases dunha produción ecolóxica diversificada na que temos unhas
potencialidades que é preciso desenvolver para que poida competir
en igualdade de condicións e cos seus propios medios nun mercado
cada vez máis globalizado e esixente.
Aínda que o nacemento da agricultura ecolóxica en Galiza é recente,
en pouco máis dunha década este tipo de producións fóronse asentando
paseniño no noso País, ante novas fórmulas de consumo cada

vez máis presentes debido á crecente conciencia social sobre ecoloxía
e respecto ao medio, tamén no ámbito agroalimentario, e á crecente
demanda de produtos de calidade sans e naturais. A súa evolución
nos últimos anos foi considerábel ao incrementárense nun 387% as
hectáreas destinadas á produción ecolóxica. A superficie inscrita en
agricultura ecolóxica en Galiza é de algo máis de 9.600 ha, con máis
de 450 entidades operadoras (preto de 400 explotacións e 60 transformadores).
A posta en marcha das axudas agroambientais convertéronse nun
punto de inflexión importante no desenvolvemento da agricultura
ecolóxica. Así, Galiza pasou da recolección de mazás para sidra e castañas
ecolóxicas a producir unha variedade de alimentos de calidade
–carne e leite de vacún, froitas e hortalizas, aves– que hoxe son etiquetados
baixo o selo distintivo do CRAEGA e que gozan dun aprecio
no mercado que elixe sabores do País e se preocupa pola seguridade
alimentaria e as producións certificadas.
A produción ecolóxica é unha das opcións concordantes coas directrices
derivadas da nova PAC e dos seus instrumentos de xestión. Ademais,
dende a Consellaría do Medio Rural impulsamos o Contrato de
Explotación Sustentábel, para fomentar modelos que, máis alá de formar
parte dunha liña de axudas específica, se configuren para favorecer
o desenvolvemento de sistemas de produción sustentábeis en
termos económicos e ambientais, que potencien os alimentos sans e
de calidade e que contribúan a fixar poboación no rural.
A capacidade de innovación do sector agrario e, en concreto, da produción
ecolóxica, precisan agora de novos retos e de modelos de xestión
plasmados no Plan de Desenvolvemento da Agricultura Ecolóxica
de Galiza, que serán protagonizados por mulleres e homes que cren
no noso medio rural e que teñen garantía de futuro no noso País.
Alfredo Suárez Canal
Conselleiro do Medio Rural

Plan de Desenvolvemento da Agricultura Ecolóxica de Galiza 2008-2013

Parte primeira: caracterización e diagnose 11
Introdución 13
Xeneralidades 17
Concepto e ámbito de aplicación 17
Metodoloxía 20
As fontes estatísticas e de información 22
Contexto internacional 25
Superficie e número de explotacións 25
Contexto mundial 25
Contexto europeo 27
Mercado e consumo 31
Contexto do Estado 35
Superficies e explotacións 35
Principais orientacións produtivas 39
Orientacións agrícolas 39
Orientacións gandeiras 40
Transformación industrial 41
A agricultura ecolóxica en Galiza 45
As cifras da produción ecolóxica galega 45
Peso relativo 45
Distribución provincial e relación coa SAU 46
Distribución por orientacións principais 48
Evolución temporal da produción ecolóxica galega 50
Datos económicos da actividade 52
Caracterización das orientacións produtivas 56
Consideracións xerais 56
Descrición das principais orientacións produtivas 58
Orientacións agrícolas 58
Pastos, pradeiras e forraxes 58
Bosque e recolleita silvestre: castaña e mazá 58
7

8
Froiteiras 62
Hortalizas e tubérculos 62
Viña 64
Outras producións agrícolas 65
Orientacións gandeiras 66
Vacún de carne 66
Vacún de leite 68
Avicultura 70
Apicultura 72
Outras producións gandeiras 73
O sector da transformación 74
Manipulación e envasado de froitos secos 75
Manipulación e envasado de produtos hortofrutícolas 76
Adegas 76
Industrias cárnicas 76
Industrias lácteas 77
Fabricación de alimentos para o gando 78
Outras industrias 78
A comercialización e o consumo 79
Canles de comercialización 79
Consumo 80
Competencia con outros sistemas de produción 81
Control, certificación e calidade 83
Os sistemas de certificación 83
A identificación da produción. Logotipos de produción ecolóxica 85
As importacións de produtos ecolóxicos de países terceiros 87
O papel do CRAEGA 88
A nova norma europea de produción ecolóxica 93
Antecedentes á reforma: o plan de acción europeo en materia
de alimentación e agricultura ecolóxica de 2004 93
O novo regulamento sobre produción ecolóxica 98

A produción ecolóxica e o seu contorno 101
Os condicionantes xenéricos da agricultura galega 101
A incidencia da agricultura ecolóxica na protección do medio 102
Agricultura ecolóxica e loita contra o lume 102
A xestión sustentábel dos espazos naturais 103
Agricultura ecolóxica e calidade hídrica 104
Os instrumentos de axuda 104
Diagnose baseada na análise DAFO 111
Introdución 111
Análise DAFO do sector da produción ecolóxica 113
Oportunidades 119
Ameazas 122
Fortalezas 125
Debilidades 128
Parte segunda: eixes, obxectivos e medidas 137
Obxectivo final e obxectivos intermedios 139
Eixes e medidas 143
Estruturación do Plan 143
Descrición dos eixes e medidas 145
Orzamento do Plan 161
Avaliación e seguimento 169
Parámetros de avaliación 169
Comisión de avaliación e seguimento 170
Parte terceira: descrición das medidas 173
9

Parte Primeira: caracterización e diagnose
11

IntRoduCIón
A produción ecolóxica galega ten a oportunidade de desenvolver as súas potencialidades nun momento no
que os poderes públicos europeos semellan ser capaces, sequera parcialmente, de visualizar o papel que as
mulleres e homes do rural xogan no mantemento e preservación dun medio do que se beneficia o conxunto
da poboación. Así, as directrices da Política Agraria Común avanzan no sentido de consideraren o fomento
produtivo como intimamente ligado ao desenvolvemento sustentábel e ao respecto a un medio ameazado,
integrando as medidas de desenvolvemento rural conxuntamente coas de sostén aos prezos e mercados.
Esta filosofía concrétase a nivel regulamentario na articulación dun conxunto de instrumentos que comezan
co Regulamento (CE) 1698/2005 e as directrices estratéxicas comunitarias de desenvolvemento rural, das que
xorde o Programa de Desenvolvemento Rural (PDR) de Galiza, que constitúe un banzo máis á hora da adaptación
ao noso país dos instrumentos que van definir esas políticas agrarias.
O Plan de Desenvolvemento da Agricultura Ecolóxica de Galiza, que ten suposto un grande esforzo de coordinación
e participación do conxunto do sector, nace como consecuencia do PDR, articulando, definindo e
orzamentando un gran feixe de liñas estratéxicas que permitirán planificar eficazmente os recursos dos que
se dispón, cun obxectivo final: un sector ecolóxico capaz de competir, en igualdade de condicións e cos seus
propios medios, nun mercado cada vez máis globalizado e esixente.
Por outra banda, se queremos acertar no enfoque estratéxico cómpre facérmonos unha reflexión: a agricultura
ecolóxica é certamente un sistema produtivo per se, pero tamén é moito máis. Presenta trazos moi
diferenciados, tanto no referente á actitude vital e a motivación de gran parte do sector produtor e técnico
como no que ten que ver co perfil das persoas consumidoras. Contén en si mesma unha forte imbricación co
que supón a relación terra/agricultura, moi diferente da relación custo/beneficio que regula certos modos
de produción máis industrializados. Está subsumida cada vez máis no papel da produción agraria como
elemento de sostemento da poboación rural, o seu modo de vida e o contorno onde se desenvolve. Por todas
estas razóns, e moitas máis que se desprenden do expresado ao longo do documento, resultaría ineficaz e
mesmo absurdo estabelecermos unha metodoloxía clásica de enfoque directo ao produto/negocio, descoidando
aspectos ás veces intanxíbeis pero tan reais como poida ser a análise dos medios de produción.
No entanto, a tentación contraria resulta igualmente perigosa: esquecer que a agricultura ecolóxica comparte
espazo cos outros tipos de produción nun sistema económico ao tempo pechado e globalizado, que ou ten
vocación comercial ou non poderá existir, e que estamos inmersos nun contorno social, político e administrativo
que comporta un estreito marco legal de referencia –o contexto normativo derivado da PAC, a lexislación
sobre seguridade alimentaria ou as propias normas técnicas sectoriais son tres exemplos concluíntes–
podería dar como resultado unha formulación estratéxica irreal e, por ende, inaplicábel.
13

14
Do acerto no equilibrio entre esas dúas posicións vai depender en boa medida o éxito futuro das estratexias
definidas no Plan.
Por último, cómpre adiantar que a redacción do documento está estruturada ao modo clásico destes instrumentos
de planificación:
• A Primeira parte está dedicada á descrición -o máis realista posíbel- da situación de partida, a identificación
das potencialidades e os problemas e a diagnose do sector.
• A Segunda parte estabelece os obxectivos finais do planeamento e os obxectivos intermedios necesarios
para a súa consecución.
• A terceira parte concreta as medidas que se van a executar e a súa concreción orzamentaria e temporal.

XeneRAlIdAdeS
Concepto e ámbito de aplicación
Ao falarmos de agricultura ecolóxica, podemos utilizar unhas cantas definicións bastante concordantes.
Así, o Codex Alimentarius FAO/OMS defínea como “Un sistema global de xestión da produción que
favorece a saúde dos agroecosistemas, incluída a biodiversidade, os ciclos ecolóxicos e a actividade biolóxica
dos solos. Favorece as prácticas de xestión con preferencia aos factores de produción de orixe exterior,
tendo en conta o feito de que os sistemas locais deben adaptarse ás condicións rexionais. Dende este punto
de vista, utilízanse métodos culturais, ecolóxicos e mecánicos, na medida do posíbel, preferibelmente aos
produtos de síntese, para exercer todas as funcións específicas do sistema”.
A Federación Internacional de Movementos de Agricultura ecolóxica (IFoAM) coordina a rede
mundial de movementos de agricultura ecolóxica e define a produción ecolóxica como aquela que responde
a un conxunto de 17 principios, que son:
1. Producir alimentos de elevada calidade nutritiva en cantidade suficiente.
2. Interactuar construtivamente e potenciando a vida cos sistemas e ciclos naturais.
3. Fomentar e intensificar os ciclos biolóxicos dentro do sistema agrario, que comprende os
microorganismos, a flora e fauna do solo, as plantas e os animais.
4. Manter e incrementar a fertilidade dos solos a longo prazo.
5. Promover o uso asisado e o coidado axeitado da auga, os recursos acuáticos e a vida que
sosteñen.
6. Axudar na conservación do solo e auga.
7. Empregar, na medida do posíbel, recursos renovábeis en sistemas agrarios organizados localmente.
8. Traballar, na medida do posíbel, dentro dun sistema pechado con respecto á materia orgánica
e os nutrientes minerais.
9. Traballar, na medida do posíbel, con materiais e substancias que poidan ser reutilizados ou
reciclados, tanto na leira como noutro lugar.
10. Proporcionar ao gando condicións de vida que lle permitan desenvolver as funcións básicas do
seu comportamento innato.
11. Minimizar todas as formas de contaminación que poidan ser producidas polas prácticas agrícolas.
12. Manter a diversidade xenética do sistema agrícola e do seu contorno, incluíndo a protección
dos hábitats de plantas e animais silvestres.
13. Permitir que todos os involucrados na produción agrícola e transformación ecolóxica leven
17

18
unha vida acorde coa Declaración dos Dereitos Humanos da ONU, que poidan cubrir as súas
necesidades básicas, obter ingresos adecuados e satisfacción polo seu traballo, incluíndo un
contorno laboral seguro.
14. Ter en conta o amplo impacto social e ecolóxico dos sistemas agrarios.
15. Que os produtos non alimentarios se obteñan a partir de recursos renovábeis e que sexan
completamente biodegradábeis.
16. Promover que as organizacións de agricultura ecolóxica funcionen de acordo a liñas democráticas
e o principio da división de poderes.
17. Progresar cara unha cadea de produción
Por outra banda, atopámonos cunha definición de agricultura ecolóxica formulada en base ao marco legal
no que nos desenvolvemos: o Regulamento (Ce) 2092/91 –que é, por outra parte, unha normativa con
especial referencia á etiquetaxe e ao control– estende o seu ámbito de aplicación (e, polo tanto, o ámbito
que abrangue ao que a lexislación europea estabelece como ecolóxico) a aqueles produtos transformados
e non transformados con principios de produción e normas específicas de control incluídos nos anexos I e II
do regulamento.
Finalmente, o Regulamento (Ce) 834/2007, que será o novo marco legal de referencia a partir do 1 de
xaneiro de 2009, define a produción ecolóxica como “o uso de métodos de produción conformes as normas
estabelecidas no presente regulamento en todas as etapas da produción, preparación e distribución”.
Para os efectos deste Plan, dado o seu carácter de instrumento de xestión e planificación inscrito nun marco
normativo concreto, entenderase funcionalmente como agricultura ecolóxica a que aplica sistemas
produtivos incluídos nas definicións regulamentarias, pero sen perder de vista, na súa filosofía, os
conceptos expresados nas dúas primeiras definicións 1 .
No tocante ao marco temporal de aplicación, todo o edificio de planificación referido á Política Agrícola
Común estabelece un horizonte permanente para o período 2007–2013, polo que ese debería ser o aplicado
para o Plan de Desenvolvemento da Agricultura Ecolóxica de Galiza.
1 . Cabería aquí discutir se debe ser obxecto do Plan a totalidade da produción incluída nos sistemas admitidos regulamentariamente como ecolóxicos ou
soamente a produción certificada. Entendemos que habería máis ben que falar de produción CERTIFICÁBEL, isto é, aquela produción que, utilizando os
sistemas admitidos polo regulamento europeo, é controlada polo órgano oficial de certificación e control, independentemente de que sexa comercializada
lucindo o logotipo ecolóxico. Esta é, na nosa opinión, a única maneira de incluír no Plan unha gran cantidade da produción que, por cuestións de inexistencia
de canles comerciais ou por problemas regulamentarios –caso do xénero comercializado a granel– opta por ser vendida á marxe da etiquetaxe ecolóxica.

No entanto, o Plan ten un carácter de instrumento derivado do Programa de Desenvolvemento Rural (PDR)
de Galiza, e aproveita moitas das súas liñas de actuación. A data de aprobación comunitaria do PDRG foi
o 15 de febreiro de 2008, o que, ademais de explicar en parte que a posta en marcha do PDAE tivera que
agardar ata este momento, fai que o horizonte temporal de aplicación sexa no noso caso o período 2008 -
2013.
19

20
Metodoloxía
A redacción do Plan de Desenvolvemento da Agricultura Ecolóxica de Galiza foi realizado seguindo as directrices
que aparecen recollidas no esquema metodolóxico que se achega.
enquisa a
produtores/as
fontes de datos
documentais
SECTORES
produtor industrial Craega
comercial administración
entrevistas
sectoriais
CARACTERIZACIÓN
SECTORIAL
consultas na fase
de caracterización
Gráfico 1: Esquema metodolóxico da elaboración do Plan.
análise
DAFO
FONTES DE FINANCIAMENTO
outras fontes
públicas
PDR de
Galiza
matriz
DAFO
fontes
privadas
Consellaría do
Medio Rural
deseño das
medidas
obxectivos intermedios
(6 eixes–14 subeixes)
obxectivo final
Publicación
web
alegacións
Plan de Desenvolvemento
da Agricultura
Ecolóxica de Galiza
A característica definitoria da construción do Plan é a súa elaboración participativa. A análise situacional,
a diagnose e as propostas de mellora deben partir fundamentalmente do propio sector, como gran
coñecedor dos seus problemas e expectativas. O método de elección das persoas e colectivos consultados
respondeu a criterios de pluralidade: foi consultada a totalidade do sector produtor mediante unha enquisa,
os sindicatos agrarios, os grupos ecoloxistas, as asociacións de produtores e de industrias de transformación,
o Consello Regulador da Agricultura Ecolóxica de Galicia, os organismos da Administración relacionados
coa produción ecolóxica, a comercialización, a calidade alimentaria, a formación e a investigación e diversas
persoas expertas a título individual.

No esquema anterior represéntanse con frechas de cor verde as diferentes etapas de consulta e discusión
levadas a cabo ao longo da redacción. De acordo co alí reflectido, a participación do sector concrétase nos
elementos seguintes:
1. enquisa aos produtores. Foi levada a cabo unha enquisa a 357 produtores, cun total de 151 respostas,
isto é, un 45,1% 2 . A enquisa contaba cun total de 21 preguntas sobre caracterización das explotacións,
percepción dos problemas e actitude fronte ao futuro. As respostas de maior interese aparecen espalladas
ao longo dos diferentes apartados e amósanse en cursiva, co fin de diferencialas dos datos de
carácter obxectivo.
2. entrevistas sectoriais. Foron realizadas entrevistas en grupo aos axentes antes mencionados co fin
de recoller datos e opinións de interese para a caracterización.
3. Consultas na fase de definición da caracterización. Todo o proceso de redacción foi sometido a
un proceso continuo de consultas e validación dos diferentes apartados, construíndo así un sistema
retroalimentado que achegou unha gran riqueza de matices ao documento 3 .
4. exposición pública e presentación de alegacións. Unha vez rematado o primeiro dos borradores,
foi sometido a consulta na páxina web da Consellería do Medio Rural por un prazo de 4 semanas co
fin de recibir alegacións e propostas de mellora. Foron recibidas un total de 23 alegacións, moitas das
cales pasaron a formar parte do presente documento 4 .
Agora ben, o labor non remata coa aprobación do Plan. Cara á consecución dos obxectivos finais, tan importante
como o acerto na definición da estratexia global é a posta en práctica de sistemas fiábeis de verificación,
seguimento e avaliación, para ir comprobando, durante o período de vixencia, o cumprimento
dos diferentes obxectivos intermedios e, en caso necesario, propoñendo actuacións de mellora continua.
Con este obxectivo, o último apartado do Plan define o Sistema de Avaliación e Seguimento do Plan, a
súa composición e os seus mecanismos de actuación.
2 . O número total de respostas representa un erro inferior ao 5% sobre un nivel de confianza da enquisa superior ao 95%. Isto significa que os resultados
obtidos poden considerarse como satisfactorios en termos estatísticos. No entanto, o nivel de erro ascende significativamente ao atendermos ao grao de
respostas dos diferentes subsectores, especialmente nos grupos minoritarios da produción, o que fai que os resultados, na súa vertente específica, deban
ser tidos en conta só con carácter orientativo.
3 . Os autores aproveitan aquí a oportunidade de mostrar o maior dos agradecementos á gran cantidade de persoas que investiron neste proceso moito máis
tempo e esforzos do que sería razoábel pedir.
4 . Á hora da redacción deste novo borrador fica pendente un novo proceso de consulta pública e presentación de alegacións que terán de novo a oportu-
nidade de seren incorporadas ao documento.
21

22
As fontes estatísticas e de información
Antes de abordarmos a análise de datos correspondentes á produción ecolóxica nos diferentes niveis
(mundial, europeo, español e galego), convén facer unha serie de consideracións relativas á calidade e
ao nivel de precisión das fontes estatísticas e de información dispoñíbeis.
1. non todos os países posúen sistemas de certificación e control equiparábeis aos dos de maior
tradición produtiva. Así, por exemplo, algúns países do continente africano certifican unicamente a
produción destinada á exportación, e mesmo moitos deles non posúen sistemas de recollida de datos
para a produción ecolóxica 5
2. Dentro da superficie inscrita como ecolóxica conviven dúas tipoloxías: por unha banda, as correspondentes
a áreas de baixa produtividade, sen cultivar ou con cultivos de baixa rendibilidade
(bosques, aproveitamentos silvestres ou silvopastorais, pastoreo en matos...), nas que a inscrición como
produción ecolóxica non ten suposto apenas ningunha modificación no manexo, e que xeralmente
coinciden con amplas extensións de terreos. Pola outra, as terras dedicadas a cultivos con maiores
necesidades de intensificación produtiva en man de obra ou en medios de produción, onde houbo que
sufrir un proceso de reconversión que supuxo modificación das prácticas culturais, nas que xeralmente
se atopan producións de maior valor engadido, e que pola súa propia natureza non son desenvolvidas
en grandes superficies. Se á hora de considerarmos o peso da produción ecolóxica dun determinado
país ou área xeográfica o criterio de análise é a superficie inscrita, sen ter en conta o tipo de
aproveitamento, o valor real aparece deturpado. Velaí o caso de Australia: cun 40% da superficie
mundial e un 97% da súa superficie ecolóxica destinada ao pastoreo, o valor da súa produción era en
2003 inferior ao 1% do total mundial.
3. A inexistencia dun modelo sistemático de recollida e tratamento estatístico de datos non
afecta exclusivamente os países emerxentes: a propia unión europea é consciente das súas limitacións
neste eido. Así, no “Plan de acción europeo en materia de alimentación e agricultura ecolóxica” de
2004, e dentro das 21 actuacións básicas alí recollidas, a actuación nº 3 postula mellorar a recollida
de datos estatísticos concernentes á produción e ao comercio dos produtos ecolóxicos 6 . Como consecuencia,
o novo Regulamento (CE) 834/2007 estabelece ese mesmo principio no seu Considerando 36
e no seu artigo 36.
5 . Van Elzakker et al. en Organic farmer in Africa. The world of organic agriculture. Statistics and emerging trends 2007. IFOAM
6 . Plan de acción europeo en materia de alimentación e agricultura ecolóxica. Documento de traballo dos servizos da Comisión. 2004.

4. Esta carencia de ferramentas estatísticas convértese en dramática á hora de achegármonos á análise
do comercio internacional: abonda con dicir que non existe un código arancelario específico para os
produtos ecolóxicos, polo que os datos referidos aos movementos comerciais son, no mellor dos casos,
estimativos.
5. Da ausencia de información precisa sobre importacións e exportacións, e da case inexistente sobre
comercio entre comunidades autónomas, derívase a imposibilidade de obtermos información
obxectiva sobre o balance produción–consumo, a non ser por datos procedentes do sector comercial
ou de enquisas a consumidores.
Todas estas circunstancias obrigan a que a análise sobre a caracterización sectorial estabelecida en base a
datos estatísticos teña que ser abordada coa debida cautela.
23

7
ConteXto InteRnACIonAl
Superficie e número de explotacións
Contexto mundial
Na actualidade, a agricultura ecolóxica ten presenza en aproximadamente 130 países de todo o mundo.
Estímase unha superficie total de produción superior aos 30 millóns de hectáreas repartidas entre preto
de 720.000 explotacións, o que supón unha superficie media por explotación lixeiramente superior ás
40 ha. As máis de 12 millóns de hectáreas cultivadas en Australia sitúan esta área como a máis importante
do mundo en canto á superficie dedicada á agricultura ecolóxica, seguida de Europa e Sudamérica.
Mapa 1: Distribución da
superficie en produción
ecolóxica por continentes
9%
15%
24% 10%
7 . Toda a información contida nos cadros e gráficos da epígrafe procede de “The World of Organic Agriculture. Statistics & Emerging Trend 2007 & 2008”.
International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM) & Research Institute of Organic Agriculture (FiBL).
1%
41%
25

26
Australia, China e Arxentina son, por esta orde, os países onde a agricultura ecolóxica ten un maior peso
relativo, cunha porcentaxe que supón máis da metade da superficie mundial en produción.
En canto ás orientacións produtivas, máis do 60% corresponden a pastos permanentes e pasteiros,
situándose nun segundo termo os cereais e os cultivos forraxeiros. O conxunto destas orientacións ocupa
unha superficie que se achega ao 80% da agricultura ecolóxica mundial.
No referente ao número de explotacións, México, con algo máis de 125.000, concentra o 17% do total
mundial, aínda que a súa superficie media é soamente de 3,21 ha. uganda, con case 90.000 explotacións,
India e Italia (con arredor de 45.000 cada unha) son os seguintes países de acordo con estre criterio.
Gráfico 2: Porcentaxe de superficie en
agricultura ecolóxica no mundo.
Alemaña 2,71%
Brasil 2,89%
España 3,05%
Uruguai 3,06%
Italia 3,77%
EEUU 5,33%
Resto
23,91%
Arxentina
7,30%
Australia
40,42%
China
7,56%

Contexto europeo
Aínda que a produción ecolóxica ten o seu berce na Europa Central 8 , na primeira metade do século XX,
o auténtico crecemento do sector ten lugar a partir dos anos 80. A partir da súa inclusión no marco dos
programas de desenvolvemento rural, a agricultura ecolóxica europea experimenta unha notábel engalaxe,
ao pasar das 100.000 ha e 6.300 explotacións en 1985 (menos dun 0,1% do total da SAU) a 5,6 millóns de
ha e 155.000 explotacións para a UE-15 en 2006, que representan un 4,51% do total da súa SAU.
No caso dos países recentemente incorporados, a agricultura ecolóxica está menos desenvolvida pero,
tendo en conta o peso dos sistemas extensivos en moitos deles e os primeiros pasos dados na implantación
dos métodos de control e certificación, é de prever un rápido crecemento da súa produción, comportándose
entón como uns fortes competidores para certas orientacións.
Dentro do contexto europeo destaca Italia, con algo máis de 1,1 millóns de hectáreas e 45.000 explotacións,
á que seguen en importancia españa, Alemaña e Reino unido. Estes catro países abranguen preto
da metade da superficie total da agricultura ecolóxica en europa, que se cifra en aproximadamente
7,4 millóns de hectáreas e máis do 40% das explotacións (85.000 sobre un total de 200.000) de todo o
continente.
1.200.000
1.000.000
800.000
600.000
400.000
200.000
0
Italia
España
Alemaña
R. Unido
Francia
Austria
Grecia
8 . Os antecedentes máis inmediatos pódense atopar na Alemaña de 1913 co movemento antroposófico de R. Steiner e a Agricultura Biodinámica de H.
Pfeifer. En 1930 H. Müller dá corpo en Suíza ao movemento pola agricultura órgano – biolóxica, e a finais dos anos 40 xorde en Inglaterra o movemento
orgánico e a creación da Soil Association, inspirados polo “Testamento Agrícola” de A. Howard (1940). A Agricultura Ecolóxica tal como é concibida na
actualidade aparece en Francia a finais dos anos 50 coa asociación Nature et Progrès.
Rep. Checa
Portugal
Ucraína
Gráfico 3: Superficie (ha) en Europa.
Principais países produtores
27

28
Por riba da superficie total e o número de explotacións, o elemento que máis determina a importancia da
produción ecolóxica dentro de cada país é a relación entre a extensión territorial destinada a esta e
a Superficie Agraria Útil (SAu) total. O valor medio a nivel mundial está nun 0,65% de ocupación. Os
valores máis altos atópanse nos países europeos (cunha media ue-15 do 4,51%), moi superiores aos
correspondentes aos países de maior peso absoluto (Australia, por exemplo, presenta datos do 2,80%, China
do 0,40%, Arxentina do 1,70% e os Estados Unidos do 0,50%).
En Europa, onde, obviando o caso de Liechtenstein –no que a súa reducida dimensión territorial provoca
que con tan só 1.000 ha en agricultura ecolóxica estas representen preto do 30% da súa SAU–, a importancia
relativa da produción ecolóxica resulta especialmente destacábel en países como Austria, Suíza ou Italia,
con valores de arredor do 10%.
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
Liechtenstein
Austria
Suíza
Italia
Estonia
Grecia
Portugal
Letonia
Timor
Rep. Checa
Gráfico 4: Relación da superficie
ecolóxica fronte á SAU

A Táboa 1 recolle os datos de superficie total e relación fronte á SAU dos principais países do mundo con
presenza da Agricultura Ecolóxica.
táboa 1: Superficie de agricultura ecolóxica e porcentaxe fronte á SAu nos principais
países produtores do mundo.
País Superficie (ha) % respecto SAU País Superficie (ha) % respecto SAU
Australia 12.294.290 2,80% Reino Unido 604.571 3,80%
China 2.300.000 0,40% Canadá 604.404 0,90%
Arxentina 2.220.489 1,70% Francia 552.824 2,00%
Estados Unidos 1.620.351 0,50% India 528.171 0,30%
Italia 1.148.162 9,00% México 404.118 0,40%
Uruguai 930.965 6,10% Austria 361.487 13,00%
España 926.390 3,70% Grecia 302.256 7,60%
Brasil (2005) 880.000 0,30% República Checa 281.535 6,60%
Alemaña 825.539 4,80% Portugal 269.374 7,30%
O Gráfico 5 detalla os valores de superficie ecolóxica en relación coa SAu dos estados da unión
europea antes dos últimos procesos de integración. Ademais da forte disparidade nos valores (que oscilan
dende o 13% de Austria ata o 1% de Irlanda), resulta destacábel a situación dalgúns Estados membros que,
a pesar dunha elevada superficie total, presentan porcentaxes relativas por debaixo da media da UE-15
(4,51%) ou mesmo da actual UE-27 (3,98%), como son os casos de españa, Reino unido ou Francia.
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
Italia
España
Alemaña
Reino Unido
Francia
Austria
Grecia
Portugal
Suecia
Finlandia
Dinamarca
Holanda
Irlanda
Bélxica
Luxemburgo
UE-15
UE-27
Gráfico 5: Porcentaxe de AE
fronte á SAU na UE-15
29

30
Os Mapas 2 e 3 conteñen de novo información sobre os pesos relativos das superficies en agricultura ecolóxica
e relación coa SAU, referida esta vez á totalidade dos países europeos.
Mapa 2: Porcentaxe de superficie en
AE con respecto ao total europeo
>10%
5-10%
3-5%
1-2%
9%
6-9%
3-6%
1-3%

Mercado e consumo
O consumo de produtos ecolóxicos está a medrar fundamentalmente naqueles países cun certo grao
de desenvolvemento económico. A principal demanda provén dos EE.UU., a Unión Europea e o Xapón,
con mercados internos que acoden en boa medida á importación para fornecerse. A estimación de vendas
a nivel mundial cífrase en arredor de 25.500 millóns de € (ano 2005), cun incremento medio anual do 14%
dende 2002.
O mercado europeo, cun volume comercial interno de 13.850 millóns de €, aglutina algo máis da metade
das vendas mundiais de produtos ecolóxicos, e concéntrase fundamentalmente en Alemaña, Reino Unido,
Francia e Italia. Tras dos Estados Unidos, o mercado alemán é a principal referencia a nivel mundial, cun
sostido crecemento comercial debido en boa medida á firme introdución das cadeas de supermercados nas
vendas deste tipo de artigos.
A Táboa 2 e o Gráfico 6 recollen os datos de volume comercial e consumo dos principais países europeos.
O conxunto da produción ecolóxica europea representaba en 2004 unha cifra estimada de arredor do 2% do
valor da produción agrícola total 9
9 . Fonte: Plan de acción europeo en materia de alimentación e agricultura ecolóxicas. 2004.
31

32
País
táboa 2: Volume de mercado e consumo per cápita de produtos ecolóxicos en europa.
Volume de
mercado (€)
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
Alemaña
Consumo per
cápita (€)
Alemaña 3.900.000.000 47,27
Italia 2.400.000.000 41,52
Reino Unido 2.333.000.000 39,12
Francia 2.200.000.000 36,73
Suíza 763.000.000 103,11
Países Baixos 467.000.000 28,83
Austria 450.000.000 55,56
Suecia 433.000.000 48,11
Dinamarca 306.734.500 56,80
Italia
Reino Unido
Francia
Gráfico 6: Volume comercial
(%) e consumo per cápita (€)
Suiza
País
Países Baixos
Austria
Suecia
Volume de
mercado (€)
Dinamarca
Volume de mercado
Consumo per cápita
Media
Europea
28,8 €
España
120
100
80
60
40
20
0
Consumo per
cápita (€)
España 300.000.000 7,11
Finlandia 80.000.000 15,38
Irlanda 66.000.000 16,50
Portugal 50.000.000 4,81
Noruega 41.000.000 8,91
Polonia 30.000.000 0,79
República Checa 12.000.000 1,18
Hungría 4.000.000 0,56
Ucraína 2.500.000 0,08
No referente ao consumo de produtos ecolóxicos por habitante e ano en Europa, a media sitúase nos
28,8 €, e destaca o elevadísimo consumo de Suíza, con 103 €/cápita. Os catro países cun maior volume
de negocio en cifras absolutas (Alemaña, Italia, Reino Unido e Francia) presentan cifras de aproximadamente
40 €/cápita. Cómpre salientar ademais que, entre os Estados europeos máis destacados na produción
ecolóxica, soamente españa se atopa por debaixo da media europea de consumo, con 7,11 €, isto é,
menos da cuarta parte da media europea.

10
ConteXto do eStAdo
Superficies e explotacións
Ao igual que na meirande parte de Europa, o ascenso da agricultura ecolóxica prodúcese a partir da posta
en marcha da normativa europea sobre produción agraria ecolóxica, o Regulamento (CEE) 2092/91.
No entanto, é a partir do ano 2000 cando comeza un proceso de crecemento máis ou menos sostido das
superficies ocupadas, que levará á súa multiplicación en case 2,5 veces no período 2000-2006. Pola súa parte,
o número de entidades operadoras tivo unha evolución algo máis serodia: duplicouse no trienio 1998–2000,
mentres que soamente se incrementou nun 35% no devandito período 2000–2006.
Das máis de 920.000 hectáreas de superficie en produción do conxunto do Estado, preto do 60%
atópanse en Andalucía, á que lle seguen en importancia cuantitativa Aragón e Estremadura, con porcentaxes
de arredor do 7%.
Superficie ha Operadores
1.000.000
900.000
800.000
700.000
600.000
500.000
400.000
300.000
200.000
100.000
0
1991
1993
1995
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
20.000
18.000
16.000
14.000
12.000
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
Operadores
Superficie
Gráfico 7: Evolución
histórica da superficie
e número de entidades
operadoras no Estado.
10 . Agás referencia específica, a fonte de datos estatísticos da epígrafe correspóndese coas publicacións: “Agricultura Ecológica. Estadísticas 2001-2006”.
MAPA
35

36
Gráfico 8: Superficie de produción ecolóxica (ha) por comunidades autónomas (2006)
80.000
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
1.015 3.280
Euskadi
Asturias
6.967 5.140 5.114 8.609 9.623 12.639
Cantabria
Madrid
Canarias
A Rioxa
Galiza
Castela e León
18.841
Baleares
23.908 26.424 30.798
Murcia
Navarra
C. Valenciana
55.355
Cataluña
46.335
Castela A Mancha
64.557 70.516
Na actualidade, o número total de entidades operadoras 11 ascende a algo máis de 19.000. Neste caso,
de novo, a Comunidade maioritaria resulta ser Andalucía, aínda que só cun 36% do total, o que indica o
carácter maioritariamente extensivo das súas explotacións. Séguelle Estremadura, cun 22% do total. O resto
das comunidades non presentan valores por riba do 6% en ningún dos casos.
A superficie inscrita incrementouse nun 91% para o total estatal no período 2001-2006, evolución
positiva que resultou especialmente significativa no caso dalgunhas zonas de produción como Asturias
(953%, ao pasar de 300 ha no ano 2001 a preto de 3.300 ha en 2006), Andalucía (400%) ou Galiza, onde o
incremento foi de 387%. Pola contra, no mesmo intervalo de tempo produciuse certa regresión na superficie
produtiva doutras áreas como Castela e león (21%) e, sobre todo, estremadura, onde se perderon
máis de 100.000 ha, feito debido, en opinión dalgúns expertos, á redución das axudas agroambientais e a
problemas comerciais que levaron ao abandono dun considerábel número de explotacións 12 .
11 . Enténdese por entidades operadoras ao conxunto das explotacións e das industrias.
12 . Segundo os datos do MAPA, o número de explotacións inscritas en Estremadura no ano 2001 superaba as 7.100, mentres que en 2006 esta cifra viuse
reducida ata as 3.671.
Estremadura
Aragón
537.269
Andalucía

Gráfico 9: Incremento de superficie de produción ecolóxica por CC.AA. no período 2001-2006
500%
400%
300%
200%
100%
0%
-100%
78,43%
Euskadi
953,14%
Asturias
111,78%
Cantabria
168,35%
Madrid
0,44%
Canarias
265,22%
A Rioxa
387,42%
Galiza
-20,93%
225,93%
40,50% 38,64%
69,30%
8,99%
213,29%
-62,67%
Gráfico 10: Porcentaxe de superficie en agricultura ecolóxica fronte á SAU nas CC.AA. españolas
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
11,93%
Andalucía
9,15%
Baleares
8,50%
Canarias
6,02% 4,76% 4,49% 4,41%
Murcia
Cataluña
Navarra
C. Valenciana
Castela-León
Baleares
Murcia
Navarra
3,55% 2,96% 2,46% 2,33%
A Rioxa
Aragón
Cantabria
Estremadura
C. Valenciana
Cataluña
Castela-A Mancha
Estremadura
48,22%
Aragón
400,35%
Andalucía
1,49% 1,31% 1,05% 0,83% 0,42% 0,23%
Madrid
Galiza
Castela-A Mancha
Asturias
Euskadi
Castela-León
Media
estatal:
90,98%
37

38
No Gráfico 10 obsérvase como dez comunidades autónomas presentan unha porcentaxe en agricultura
ecolóxica fronte á súa SAu por debaixo da media estatal (3,70%), xa de por si inferior á media
europea. Estas áreas representan en conxunto arredor do 25% da superficie total do Estado. No extremo
oposto, cómpre destacar de modo especial ás comunidades de Andalucía (58% da superficie en agricultura
ecolóxica do Estado), Illas Baleares ou Canarias, con valores de relación superficie/SAU moi por riba da media
estatal e ao nivel dos países de maior grao de desenvolvemento da produción.

Principais orientacións produtivas
orientacións agrícolas
As orientacións agrícolas con maior presenza no eido estatal corresponden a pastos e forraxes (destinados
á produción gandeira ecolóxica) e a bosque e recolleita silvestre, sempre con Andalucía á cabeza
en canto a superficie dedicada. Cómpre mencionar ademais outras áreas de produción especialmente destacadas,
como Aragón e Castela A Mancha -no cultivo de cereais e leguminosas- ou Cataluña, onde a
superficie de pastos, forraxes e bosque e recolleita silvestre supera en conxunto as 45.000 hectáreas. Tamén,
xa en referencia a orientacións de índole máis minoritaria, resulta de interese citar algúns exemplos, como a
produción de oliveiras, onde Estremadura é unha destacada produtora (37% da superficie ecolóxica estatal),
ou a produción de cítricos, hortalizas e tubérculos, onde a Comunidade Valenciana e Murcia gozan igualmente
de certa importancia relativa. Por último, a viticultura ecolóxica (arredor do 2% do total das producións
ecolóxicas vexetais) ten o seu maior expoñente nas áreas produtivas de Castela-A Mancha, Murcia e a
Comunidade Valenciana.
Gráfico 11: Superficie en AE por
grupos de cultivos no conxunto
do Estado (2006)
Outros
11,53%
Pastos,
pradeiras e
forraxes
40,89%
Cereais e leguminosas
12,23%
Oliveiras
10,09%
Froitos secos
4,81%
Bosque e recolleita
silvestre 20,45%
39

40
orientacións gandeiras
De igual modo que na produción vexetal, a meirande parte das explotacións gandeiras están localizadas
na Comunidade andaluza, agás no caso da avicultura, liderada polas Illas Baleares, e o vacún
de leite, no que o 35% das explotacións e o 52% das cabezas se sitúan en Galiza. As cifras relativas
relacionadas co peso do sector gandeiro ecolóxico sofren algunhas modificacións cando se fala do número
total de animais. Así, o vacún de leite reforza o seu dominio galego ao acadar máis da metade das cabezas
en produción, destacando tamén Galiza na produción avícola (sobre todo de posta), Castela-A Mancha e
Euskadi ocupan o primeiro e segundo posto respecto do ovino de orientación láctea.
Porcino 3,83%
Apicultura
7,58%
Avicultura
6,63%
Ovino
Cabrún
32,00%
Outros 3,62%
Vacún
46,33%
Gráfico 12: Nº de explotacións
gandeiras ecolóxicas no conxunto
do Estado (2006)

transformación industrial
O sector da transformación de produtos ecolóxicos está a evolucionar paralelamente ao crecemento da
superficie produtiva. Así, no período 2001-2006, as instalacións relacionadas tanto coa produción vexetal
como coa animal viron duplicado o seu número.
táboa 3: distribución por tipos das industrias ecolóxicas do estado
Industrias 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Produción vexetal 814 1.127 1.371 1.597 1.713 1.807
Produción animal 183 147 222 267 289 367
Soamente tres sectores abranguen preto da metade das máis de 1.800 industrias relacionadas coa
produción vexetal e inscritas na agricultura ecolóxica. Trátase das industrias dedicadas á manipulación e
envasado de produtos hortofrutícolas frescos, adegas e embotelladoras de viño e cavas e almazaras
e/ou envasadoras de aceite. Cataluña, Andalucía e a Comunidade Valenciana son, nesta orde, as áreas
do Estado onde se sitúan o maior número destas instalacións. A Táboa 4 recolle os datos desagregados por
tipos de industrias no conxunto do Estado.
táboa 4: Industrias controladas en Ae no conxunto do estado (2006)
Actividades industriais relacionadas coa produción vexetal
Actividade nº industrias %
Manipulación e envasado de produtos hortofrutícolas frescos 323 17,87%
Adegas e embotelladoras de viños e cavas 292 16,16%
Almazaras e/ou envasadoras de aceite 239 13,23%
Panificación e pastas alimentarias 189 10,46%
Conservas, semiconservas e zumes vexetais 117 6,47%
Manipulación e envasado de cereais e legumes 96 5,31%
Manipulación e envasado de froitos secos 82 4,54%
Elaboración de especias, aromáticas e medicinais 61 3,38%
Preparados alimenticios 61 3,38%
Galletas, dozaría e pastelaría 42 2,32%
Outras 305 16,88%
41

42
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
Actividades industriais relacionadas coa produción animal
Actividade nº industrias %
Matadoiros e salas de despezamento 100 27,25%
Carnes frescas 63 17,17%
Mel 60 16,35%
Leite, queixos e derivados lácteos 51 13,90%
Embutidos e salgaduras 33 8,99%
Fábricas de alimentos para animais 31 8,45%
Ovos 29 7,90%
Por outra parte, a actividade industrial derivada da produción ecolóxica gandeira atópase concentrada
en gran medida nas instalacións dedicadas á manipulación de produtos cárnicos (53%), ás que lle seguen
aqueloutras cuxa finalidade é a extracción e/ou envasado de mel (16%), industrias lácteas, fábricas de
alimentos para animais e, por último, envasado de ovos. O maior número deste tipo de industrias atópase
en Cataluña (22%) e Andalucía (15%), seguidas de Asturias e Galiza.
Gráfico 13: Nº de industrias controladas en AE por comunidades autónomas (2006)
Euskadi
Asturias
Cantabria
Madrid
Canarias
A Rioxa
Galiza
Castela-León
Baleares
Murcia
Navarra
C. Valenciana
Industrias vexetais Industrias animais
Cataluña
Castela-A Mancha
Estremadura
Aragón
Andalucía

Aínda que estabelecer unha comparanza entre industrias de distinta tipoloxía e capacidade de produción
resulta complicado, máxime tendo en conta o peso das instalacións de carácter mixto ecolóxico/convencional,
resulta de interese subliñar, tal como o recollen a Táboa 3 e o Gráfico 13, que as instalacións industriais
relacionadas coa produción animal representan menos do 20% do total, e só superan en número ás
de produción vexetal nos casos de Asturias e Cantabria.
Unha última consideración en relación coa caracterización da agroindustria ecolóxica está relacionada coas
súas normas de produción: o nivel de especificidade e harmonización das normas de produción relacionadas
cos transformados ecolóxicos está moi lonxe de acadar os que xa ten a produción fresca ou non
transformada, nomeadamente no referente ao emprego de substancias tecnoloxicamente coadxuvantes
e nos propios procesos produtivos. Mesmo existe un caso, o das industrias enolóxicas, no que realmente o
produto certificado é elaborado conforme unha norma convencional a partir de uvas de cultivo ecolóxico.
Cómpre rematar con esta situación se queremos aumentar a confianza do consumo sobre estes produtos,
considerados como estratéxicos no desenvolvemento da agricultura ecolóxica.
43

A AGRICultuRA eColóXICA en GAlIzA
As cifras da produción ecolóxica galega
Peso relativo
A superficie inscrita en agricultura ecolóxica en Galiza é de algo máis de 9.600 ha (1% da total do conxunto
do estado), cun número de entidades operadoras que ascende a 456 (396 explotacións e 60 instalacións de
elaboración). A evolución desta superficie segue a mesma dinámica que a do total estatal, cunha gráfica de
crecemento similar ao longo do tempo, aínda que cun inicio máis tardío.
Estado (ha) Galiza (ha)
1.000.000
900.000
800.000
700.000
600.000
500.000
400.000
300.000
200.000
100.000
0
1991
1993
1995
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
12.000
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
Estado
Galiza
Gráfico 14: Peso
relativo Galiza/Estado
1991-2006
13 . As fontes comúns de datos da epígrafe foron as publicacións correspondentes a“Agricultura Ecológica. Estadísticas 2001-2006” (MAPA) e datos achegados
polo CRAEGA (Consello Regulador da Agricultura Ecolóxica de Galicia). O diferente nivel de actualización entre ambas as dúas fontes (no caso do
CRAEGA a febreiro de 2008) pode provocar que para a mesma referencia existan variacións entre as cifras presentadas. No caso de fontes diferentes ás
dúas citadas, a referencia recóllese no correspondente cadro ou gráfico.
13
45

46
distribución provincial e relación coa SAu
A Táboa 5 contempla os valores da evolución provincial das superficies totais e número de operadores
inscritos no CRAEGA no período 2001–2006.
táboa 5: evolución provincial de superficies e operadores 2001-2006
Provincia nº de operadores Superficie (ha)
01 02 03 04 05 06 01 02 03 04 05 06
A Coruña 20 31 45 54 69 80 250 410 514 597 716 823
Lugo 146 159 185 210 265 244 1.139 1.754 2.157 2.711 3.648 4.212
Ourense 24 33 43 50 59 67 543 1.372 3.104 3.242 4.579 4.355
Pontevedra 27 39 49 47 59 65 43 50 173 175 212 234
Como se pode ver, o 90% da superficie galega inscrita en agricultura ecolóxica atópase concentrada nas
provincias de lugo e ourense. En canto ao número de entidades operadoras, máis da metade localízanse
na provincia de lugo, mentres que o resto seguen unha repartición moito máis homoxénea no resto
das provincias.
sen superficie
menos de 10 ha
de 10 a 100 ha
de 100 a 250 ha
de 250 a 500 ha
máis de 500 ha
sen operadores
menos de 5
de 5 a 10
de 10 a 20
de 20 a 40
máis de 40
Mapa 4: Distribución de superficie por concellos Mapa 5: Distribución de entidades operadoras por concellos

Os Mapas 4 e 5 indican a distribución xeográfica da produción ecolóxica galega, tanto en superficie total
como en número de entidades operadoras, a partir dos datos do CRAEGA. Ao longo deste capítulo incluiranse
novos mapas coa distribución por orientacións produtivas, xerados mediante técnicas SIX a partir das
fontes consultadas.
No entanto, convén lembrar as consideracións realizadas con anterioridade sobre a precisión e valoración
dos datos estatísticos á hora de tomar en conta esta información como unha sinxela axuda visual á
comprensión do sector. Resulta de interese citar tamén que a porcentaxe galega de superficie en agricultura
ecolóxica fronte á súa SAU (1,31%) atópase entre as máis baixas do Estado (media do 3,70%) e dista moito
de achegarse a aqueles países onde a produción ecolóxica ten acadado un peso significativo dentro do
conxunto da actividade agraria.
47

48
distribución por orientacións principais
A Táboa 6 reflicte a clasificación por orientacións principais do total das explotacións inscritas en agricultura
ecolóxica en Galiza, segundo os datos facilitados polo CRAEGA correspondentes ao primeiro trimestre
de 2008. Enténdese por orientación principal, no caso de tratárense de explotacións con máis dunha orientación,
a que achega maior superficie, número de pés ou número de cabezas á explotación.
táboa 6: nº explotacións segundo as orientacións principais,
incluíndo explotacións en reconversión
orientación principal nº de produtores
Bosque e recolleita de produtos silvestres (castañas, mazás, noces...) 89
Froiteiras 81
Horta 58
Viña 17
Outras producións vexetais 17
Vacún de carne 76
Vacún de leite 22
Ovino e Cabrún 13
Avicultura 17
Apicultura 17
Outras producións animais 2
total 409
Dos datos da táboa despréndese o predominio das explotacións rexistradas en aproveitamentos vexetais
(64%) fronte ás especializadas en orientacións de carácter animal. É salientábel tamén que as orientacións
máis numerosas son as correspondentes a bosque e recolleita de produtos silvestres e a froiteiras, ao
superar entre ambas as dúas o 40% do total de explotacións, seguida das explotacións dedicadas á gandaría
de vacún de carne e producións de horta.
O 84% (arredor de 8.000 ha) da superficie produtiva galega está ocupada pola orientación “pastos e
forraxes”, valor que flutúa dende o 65% en Pontevedra ao 95% (máis de 4.000 ha) en Ourense. O 90%
desta orientación produtiva atópase nas provincias de Lugo e Ourense, cunha clara ligazón á produción
ecolóxica de vacún.

En segundo lugar, cuns valores moito menos significativos, sitúase a produción de “bosque e recolleita
silvestre”, ao atinxir a preto dun 10% da superficie total en agricultura ecolóxica de Galiza. Lugo, con máis
de 700 ha inscritas, é a provincia onde existe maior superficie, aínda que o valor porcentual máis elevado
rexístrase na Coruña, cun 19% da súa superficie.
Respecto á produción ecolóxica animal, as cifras resultan moi clarificadoras. A orientación de vacún de
carne preséntase como principal expoñente, con máis da metade do total das explotacións e case
8.000 cabezas en produción. Preto do 80% destas explotacións están localizadas nas provincias de Lugo e
Ourense. O vacún ecolóxico de carne galego representa o 6,7% e o 4,9% respectivamente das explotacións e
número de cabezas do total estatal. O vacún de leite, aínda que con tan só 18 14 explotacións (10 na provincia
de Lugo) e algo máis de 1.200 cabezas, tamén resulta moi representativo no contexto galego e sitúa a Galiza
á cabeza da produción láctea ecolóxica do conxunto do Estado.
14 . O dato de 22 explotacións da Táboa 6 inclúe as que están en período de reconversión.
49

50
evolución temporal da produción ecolóxica galega
O Gráfico 15 indica a evolución temporal do sector dende os inicios da implantación do sistema de certificación,
tanto no referente á superficie inscrita como ao número de entidades operadoras, que inclúe as
explotacións e as instalacións de elaboración.
Superficie (ha) Operadores (nº)
10.000
9.000
8.000
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
1997
1998
1999
2000
Superficie 13 174 182 265 1.974 3.585 5.948 6.726 9.156 9.623
Operadores 11 43 83 115 217 262 322 361 425 456
2001
2002
2003
2004
2005
2006
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
Superficie
Operadores
Gráfico 15: Evolución de superficies
e nº de explotacións en Galiza
1997-2006
Unha percepción interesante, que permite un achegamento máis preciso ao coñecemento da realidade,
consiste na análise da evolución temporal da situación sectorial. Así, cómpre discernir catro etapas
na evolución da actividade da produción ecolóxica galega inscrita no CRAEGA:
1ª etAPA: AtA 1998
Comeza o desenvolvemento da agricultura ecolóxica en Galiza. Ao peche da campaña de 1998 estaban
rexistradas 174 hectáreas e 34 explotacións. As primeiras certificacións do CRAEGA abranguían a produción
ecolóxica de castaña.

2ª etAPA: 1998-2000
O número de explotacións inscritas aproxímase á centena e o de instalacións de elaboración autorizadas
é de 18. O ritmo na evolución no número de inscricións resulta moi superior ao da superficie acollida, con
orientacións produtivas maioritarias como a castaña e a mazá con destino á elaboración de sidra. Cara ao fin
do ano 2000 atopábanse rexistradas un total de 265 hectáreas e o peso económico da produción da castaña
representaba o 46% do volume total de negocio da produción ecolóxica galega.
3ª etAPA: 2000-2004
As primeiras axudas á produción ecolóxica en Galiza introdúcense no ano 2000 coa liña “programas agrarios”,
xestionada polo Servizo de Produción e Sanidade Vexetal e dentro do programa operativo cofinanciado por
fondos do FEOGA-O (Fondo Europeo de Orientación e Garantía Agrícola–Sección Orientación).
Con todo, o verdadeiro arranque da produción ecolóxica galega prodúcese a raíz do estabelecemento no
2001 das axudas agroambientais. Ao remate das inscricións en 2001, a superficie total ascendía a preto de
2.000 hectáreas, cifra que se viu triplicada a finais da campaña 2003. O forte compoñente territorial destas
axudas (prímase unha base territorial ampla) deu pulo principalmente ás producións ecolóxicas gandeiras,
sobre todo aquelas con orientación cárnica, sector que estaba a vivir un momento de crise.
Así, no ano 2002 irrompen as certificacións relacionadas coa produción láctea e cárnica, cun peso económico
que, xa na finalización da campaña, representaba o 54% do volume total do negocio, e que no ano seguinte
(campaña 2003) acadaba o 70%.
Nesta etapa, paralelamente ao incremento da superficie e do número de explotacións inscritas, medra tamén
a industria, cun total de 282 entidades operadoras rexistradas no peche do exercicio 2003.
4ª etAPA: 2004 AtA A ACtuAlIdAde
O ritmo de crecemento diminúe. O incremento da superficie inscrita para o período 2005–2006 é do 5%,
achegándose así ás mencionadas 9.623 hectáreas totais. O número de explotacións medrou nun 7% para o
mesmo lapso de tempo.
51

52
datos económicos da actividade
A inexistencia dunha estrutura estábel para o mercado de produtos ecolóxicos dificulta a comercialización
de boa parte das producións, feito que motiva que soamente aqueles sectores que ou ben se teñen apoiado
nas canles convencionais ou ben aqueles capaces de artellar sistemas comerciais efectivos manteñan as súas
cotas de vendas. Así, do volume de negocio total da produción ecolóxica galega para o ano 2006, o 77%
corresponde a leite e derivados (58%), carnes (13%) e ovos (6%).
Nas Táboas que seguen recóllese a evolución dende 1999 ata 2006 dos volumes de negocio e de produción
certificada en orixe para os distintos sectores produtivos.
táboa 7: Volume de produción por orientacións (1999–2006)
Produción Volume de produción
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
orientacións vexetais
Castañas produtor (kg) 205.117 100.756 7.000 --- --- --- --- ---
Castañas industria (kg) 50.640 76.215 88.420 --- --- --- --- ---
Mazás (kg) 60.079 --- 282.822 --- --- --- --- ---
Recolleita silvestre (kg) --- --- --- 255.022 348.178 --- --- ---
Bosque e recolleita silvestre (kg) --- --- --- --- --- 55.684 67.549 113.156
Vexetais (kg) 5.000 10.000 20.240 --- --- --- --- ---
Produción hortícola (kg) --- --- --- 142.436 --- --- --- ---
Kiwis (kg) 1.800 2.100 15.000 --- --- --- --- ---
Froiteiras (kg) --- --- --- 156.881 --- 571.537 571.830 288.433
Produción hortofrutícola (kg) --- --- --- --- 104.072 --- --- ---
Hortalizas e tubérculos (kg) --- --- --- --- --- 40.817 30.503 15.338
Conservas vexetais (kg) --- --- --- --- --- 186.047 48.678 49.227
Cereais (kg) --- --- --- --- --- 7.860 14.635 11.110
Outras producións vexetais (kg) --- --- --- --- --- 92.705 17.609 3.090
Pan (ud) 9.722 13.300 12.100 --- --- --- --- ---
Panificación (kg) --- --- --- 8.355 27.570 12.168 15.120 14.299
Sidra (l) --- 44.500 163.776 --- --- --- --- ---
Vinagre (l) --- --- 8.363 --- --- --- --- ---
Viños, vinagres e sidras (l) --- --- --- 7.896 114.079 225.306 219.587 148.053

táboa 7: Volume de produción por orientacións (1999–2006)
Produción Volume de produción
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
orientacións animais
Polos produtor (ud) 935 2.481 4.454 --- --- --- --- ---
Ovos (ducias) --- 340 748 1.333 20.332 90.620 223.464 427.528
Lácteos (l) --- --- --- 1.428.616 3.632.833 6.166.079 7.505.068 8.716.694
Carnes (kg) --- --- --- 7.800 54.616 145.532 430.764 398.000
Alimentos animais (kg) --- --- --- 421.195 667.797 888.040 995.194 1.127.134
Mel e produtos apícolas (kg) --- --- --- --- 1.900 12.902 14.294 21.318
Outras elaboracións (kg) --- --- --- --- --- 13.743 127.168 148.524
táboa 8: Volumes económicos por orientacións (1999–2006)
Produción Volume de negocio (€)
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
orientacións vexetais
Castañas produtor 123.278 60.556 4.838 --- --- --- --- ---
Castañas industria 89.423 122.793 189.036 --- --- --- --- ---
Mazás 14.443 --- 50.994 --- --- --- --- ---
Recolleita silvestre --- --- --- 220.325 233.820 --- --- ---
Bosque e recolleita silvestre --- --- --- --- --- 141.580 45.405 73.712
Vexetais 23.791 72.034 119.381 --- --- --- --- ---
Produción hortícola --- --- --- 178.045 --- --- --- ---
Kiwis 1.848 2.539 18.030 --- --- --- --- ---
Froiteiras --- --- --- 74.099 --- 200.747 147.918 187.813
Produción hortofroitícola --- --- --- --- 171.356 --- --- ---
Hortalizas e tubérculos --- --- --- --- --- 52.681 63.213 62.708
Conservas vexetais --- --- --- --- --- 145.209 200.734 230.953
Cereais --- --- --- --- --- 3.317 3.602 5.037
Outras producións vexetais --- --- --- --- --- 53.095 16.117 34.025
Pan 10.634 15.942 14.472 --- --- --- --- ---
Panificación --- --- --- 22.480 18.952 22.928 27.228 26.751
Pastas --- 1.500 --- --- --- --- --- ---
Sidra --- 44.397 58.418 --- --- --- --- ---
Vinagre --- --- 12.501 --- --- --- --- ---
Viños, vinagres e sidras --- --- --- 47.290 148.362 210.964 210.916 154.041
Envasados en tenda --- 9.015 --- --- --- --- --- ---
53

54
táboa 8: Volumes económicos por orientacións (1999–2006)
Produción Volume de negocio (€)
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
orientacións animais
Polos produtor 15.887 37.802 56.282 --- --- --- --- ---
Polos industria 8.178 28.624 51.074 --- --- --- --- ---
Ovos --- 613 1.349 11.135 34.636 120.129 283.673 476.351
Lácteos --- --- --- 893.720 1.886.774 3.101.505 3.697.352 4.523.958
Carnes --- --- --- 34.416 198.366 478.569 1.188.362 1.000.394
Alimentos animais --- --- --- 231.658 285.943 342.071 424.490 508.420
Mel e produtos apícolas --- --- --- --- 6.636 42.334 39.511 84.586
Outros --- --- --- 12.254 14.769 --- --- ---
Outras elaboracións --- --- --- --- --- 97.670 450.939 448.901
TOTAL 287.482 395.816 576.376 1.725.423 2.999.615 5.012.799 6.799.458 7.817.650
A ampliación paulatina do abano de produtos certificados motivou a modificación do sistema de agrupamento,
razón pola que en practicamente ningún caso existe continuidade no tempo para os datos
presentados. Así, por exemplo, as orientacións “castaña” e “mazá” (produción en soutos tradicionais ou
pomares), que eran recollidas nos listados de datos dos primeiros anos, foron englobadas no grupo “recolleita
silvestre” e posteriormente no de “bosque e recolleita silvestre”, e cando estas orientacións produtivas
implicaron manexos que transcenderon á recolleita tradicional, pasaron a contabilizarse coa consideración
de “froiteiras”. Esta é unha proba máis que enriquece a idea da necesidade de proceder a unha reforma da
sistemática de recollida de información no sector.
O Gráfico 16 amosa a evolución da cifra total de negocios do conxunto do sector en Galiza. O maior
incremento porcentual no volume de negocio total obsérvase entre os anos 2001–2002 (200%), período no
que, como xa se comentou, entran a formar parte do mercado de produtos ecolóxicos, producións gandeiras
tan significativas como o vacún de carne e de leite. Nas campañas 2003 e 2004 os incrementos foron do
65-75% anual, mentres que a partir deste momento os valores comezan a diminuír, con porcentaxes do 36%
e 15% para os anos 2005 e 2006 respectivamente.
Realmente non existe unha información detallada sobre a estrutura económica das explotacións e as
súas contas económicas e, por conseguinte, dos datos económicos globais do sector; os datos anteriores son
en realidade estimacións e aproximacións, pero neste caso Galiza non é a excepción: trátase dun problema
común ao sector ecolóxico en toda Europa, que vai ser abordado previsibelmente coa posta en vigor da nova
normativa de produción.

8.000
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Volume de negocio
(miles de € )
Gráfico 16: Evolución do volume de negocio
55

56
Caracterización das orientacións produtivas
Consideracións xerais
Un dos principios fundamentais da agricultura ecolóxica, e que conforma unha das diferenzas máis salientábeis
coa produción convencional, é que o achegamento á actividade agraria debe realizarse a partir
de agrosistemas sustentábeis nos que se integren as producións que se pretenden desenvolver.
Para iso, resulta ás veces moito máis importante unha correcta observación do medio (territorio, clima, solo,
agricultura convencional...) que as técnicas de manexo ou de cultivo que se van empregar, e mesmo que
as propias orientacións elixidas. Resulta fundamental, no contexto da produción ecolóxica, que sexa o
contorno quen facilite e acolla o aproveitamento da actividade, dado que, sen iso, o proceso pode resultar
económica e ecoloxicamente inviábel.
Ao fío destas consideracións, dentro do conxunto das producións ecolóxicas galegas implantadas, obsérvanse
diversos graos de adaptación ao medio que van dende orientacións cun forte nivel de integración, nas
que apenas é necesaria a intervención nas técnicas de manexo -de tal maneira que ás veces o único elemento
de mediación é a certificación- ata aqueloutras onde resulta preciso manter unha intervención continuada
en medios de produción e man de obra para soster a produción. Así, podemos considerar a existencia de tres
grandes grupos de orientacións:
• Nun primeiro grupo estarían comprendidas aquelas producións cunha integración total ou case
total no medio, onde apenas se teñen producido modificacións entre a propia actividade e a súa
consideración como ecolóxica. Estariamos a falar fundamentalmente de aproveitamentos como a
“recolleita silvestre”, onde teñen cabida os soutos de castaña, os pomares tradicionais á beira dos
predios ou a recolleita de cogomelos no monte. A gandaría de vacún de carne en réxime extensivo,
cun desenvolvemento fundamentado nos pasteiros e con dispoñibilidade dunha ampla base territorial,
podería tamén definirse deste modo.
• En segundo lugar, e como termo intermedio, xorden outras producións onde comeza a ser necesaria
a adopción de pautas substitutivas ou paliativas para a súa implantación. A avicultura, cunha gran
dependencia de concentrados de produción ecolóxica, ou o vacún de leite, onde ademais dos pensos
resulta imprescindíbel o concurso duns rendementos forraxeiros aceptábeis, son algúns exemplos.
• Por último, aproveitamentos como o viñedo, onde a climatoloxía galega fai practicamente imprescindíbel
a aplicación de tratamentos antifúnxicos periódicos, ou o caso da horta de verán, cando menos
nalgunhas áreas, son producións onde se fai precisa a aplicación de medios de loita máis complexos de
cara á súa implantación.

Estas consideracións resultarán claves á hora de estabelecermos liñas de planificación estratéxica, concretadas
nos sistemas de ordenación produtiva: resulta obvio que, á hora de valorar a posibilidade de accións de
fomento diferencial por áreas xeográficas ou mesmo á hora de estudar a introdución de novas orientacións,
o nivel de integración da orientación e o medio no que se vai desenvolver resulta imprescindíbel para a súa
competitividade.
57

58
descrición das principais orientacións produtivas
orientacións agrícolas
Pastos, pradeiras e forraxes
As preto de 8.100 hectáreas dedicadas a este aproveitamento sitúano de xeito moi destacado á cabeza
das producións ecolóxicas galegas. A pesar de que nalgúns casos existen parcelas rexistradas integradas
noutro tipo de explotacións, a produción atópase case totalmente vinculada ás producións gandeiras
ecolóxicas, e de xeito fundamental ás de vacún.
Ao igual que no caso da produción convencional, onde en ocasións as explotacións galegas vense na necesidade
de mercar forraxes doutras áreas do Estado para a alimentación do seu gando, a produción ecolóxica
de forraxes para a súa venda poderíase converter nunha opción de interese, sobre todo naquelas zonas
que contan con dispoñibilidade de rega.
Bosque e recolleita silvestre: castaña e mazá
Á marxe de casos moi puntuais, como por exemplo a recolleita de loureiro, este aproveitamento atinxe á
produción de mazá para sidra, noz e fundamentalmente castaña. O criterio de discriminación empregado
pola definición desta orientación (“recolleita silvestre”) con respecto da orientación denominada “produción
froiteira” baséase na total ausencia de coidados ou manipulacións regulares das árbores (podas, estabelecemento
de marcos de plantación, fertilización...), circunscribíndose a recolleita aos pomares ou soutos tradicionais.
Os Mapas 6 e 7 reflicten a distribución de superficies dedicadas a soutos e pomares respectivamente,
de acordo con datos do CRAEGA 15 .

sen explotacións
menos de 1ha
de 1 a 10 ha
de 10 a 20 ha
de 20 a 50 ha
máis de 50 ha
sen explotacións
menos de 1ha
de 1 a 10 ha
de 10 a 20 ha
de 20 a 50 ha
máis de 50 ha
Mapa 6: Superficie de castiñeiros (silvestre) por concello Mapa 7: Superficie de maceiras (silvestre) por concello
Como se ve nos mapas, a meirande parte da superficie dedicada a esta actividade concéntrase nos concellos
da montaña de lugo 16 , como son Baralla, Láncara, O Incio ou Folgoso do Courel, con pequenas áreas, no
caso dos castiñeiros, nas outras tres provincias.
A pesar do elevado número de explotacións rexistradas e da superficie total inscrita (arredor das
1.000 hectáreas), cómpre tomar esta posíbel fortaleza produtiva coa debida cautela. Por unha parte, esta
orientación recolle tamén outras superficies que non responden directamente á recolleita de froitos (por
exemplo, piñeirais, carballeiras ou monte baixo para recolleita de cogomelos). Pola outra, a superficie inscrita
responde ás prácticas ecolóxicas de manexo vinculadas á parcela de localización das árbores, feito que, considerando
a maioritaria presenza de pés illados, sobredimensiona as cifras finais.
15 . É precisamente nestes casos onde se visualiza con maior claridade a diferenza entre superficies e producións, de acordo co sinalado na primeira epígrafe
deste capítulo.
16 . Esta marcada focalización responde, ademais da propia presenza deste tipo de aproveitamentos nesta área da Galiza, ao feito da creación inicial dunha
asociación que motivou a agregación de inscricións ao facilitar os trámites administrativos e o traballo comercial.
59

60
No entanto, trátase de pautas estatísticas comúns ás outras áreas do Estado e da agricultura ecolóxica internacional,
polo que se mantén a súa representatividade relativa. É fundamental resaltar tamén que se trata
en calquera caso dun aproveitamento considerado como un mero complemento da renda familiar, cunha
clara falta de profesionalización produtiva.
Os resultados da enquisa ás explotacións reforzan as anteriores afirmacións. Trátase de produtores e produtoras
que non viven desta actividade e que amosan incerteza ante a continuidade do aproveitamento.
Ademais, consideran suficiente a información dispoñíbel e o apoio para a realización de trámites burocráticos,
aínda que demandan un maior nivel das axudas á produción así como a promoción de canles comerciais.

Froiteiras
Defínese esta orientación como a correspondente a explotacións nas que as árbores froiteiras están
sometidas a algún tipo de práctica cultural, por sinxela que sexa. Dentro das algo máis de 300
hectáreas inscritas como aproveitamento ecolóxico de froita, existen explotacións puntuais de castiñeiros
ou producións como ameixeiras, cerdeiras, mirabeles ou pequenos froitos, aínda que o carácter comercial
restrínxese case exclusivamente á mazá e ao kiwi.
A case totalidade da produción de mazá destínase á elaboración de sidra ecolóxica. As perspectivas
de mercado son polo momento moi limitadas ao existir unha única industria de transformación, que ten
por outra banda cuberta a súa capacidade de lagar. Os concellos lugueses de Láncara e Baralla centran a
meirande parte do volume producido. Xa cunha menor representatividade, pódense citar tamén outras
áreas de produción como os concellos de Ourense, Chantada ou Muxía.
De igual modo que no caso da produción de kiwi convencional, o kiwi ecolóxico galego posúe un destacado
peso relativo dentro do conxunto do Estado. Este feito, engadido á sinxela adaptación deste cultivo ás
pautas da agricultura ecolóxica e á existencia en Galiza de empresas de comercialización, outorga certa
potencialidade ao seu cultivo, sobre todo fundamentado na demanda exterior.
sen explotacións
menos de 1 ha
de 1 a 10 ha
de 10 a 20 ha
de 20 a 50 ha
máis de 50 ha
Mapa 8: Distribución de
maceiras (orientación
froiteira) por concello
61

62
Hortalizas e tubérculos
A rendibilidade da produción hortícola ecolóxica en Galiza resulta moi limitada, precísase xeralmente
doutros ingresos para completar a renda familiar. A actual superficie en produción é de aproximadamente
60 hectáreas, apenas o 1% do total estatal.
Como resulta habitual, a principal eiva desta orientación refírese ao escaso desenvolvemento do
mercado galego. O escaso volume de produción, xunto á atomización e dispersión das explotacións, dificulta
a implantación de canles comerciais estábeis, correspondéndolle, na meirande parte dos casos, á propia
explotación o labor de dar saída á súa produción. Segundo estimacións realizadas por persoas expertas,
arredor do 75% das hortalizas ecolóxicas galegas son comercializadas a través de venda directa ou comercio
polo miúdo e máis do 90% do total do produto vendido expídese a granel (100% no caso da pataca, ao non
existir envasadoras rexistradas), co aval dos volantes de circulación pero sen contar co preceptivo selo do
CRAEGA. Resulta importante engadir tamén que o estabelecemento de explotacións hortícolas ecolóxicas
presenta dificultades en determinadas áreas de produción por mor de contaminacións derivadas dos cultivos
convencionais.
sen explotacións
menos de 1 ha
de 1 a 2 ha
de 2 a 4 ha
de 4 a 6 ha
máis de 6 ha
Mapa 9: Distribución de horta ecolóxica por concellos
(Fonte: CRAEGA 2008)
sen explotacións
menos de 1 ha
de 1 a 2 ha
de 2 a 4 ha
de 4 a 6 ha
máis de 6 ha
Mapa 10: Distribución de horta convencional por
concellos (Fonte: Directorio hortoflorícola 2007)

Os Mapas 9 e 10 recollen a distribución espacial das explotacións de horta ecolóxica e do conxunto convencional-ecolóxico
17 respectivamente. A súa análise amosa a existencia dun elemento singular: a localización
dos principais focos da produción hortícola ecolóxica mantén unha marcada discordancia respecto das áreas
tradicionalmente destinadas á horticultura en Galiza (coincidentes cunha distribución no contorno do eixo
atlántico -comarcas do Baixo Miño, O Salnés, Bergantiños ou Betanzos-). Así, as maiores superficies hortícolas
en agricultura ecolóxica atópanse en concellos como Baralla, Curtis, Palas de Rei ou Ribadeo.
O principal elemento diferenciador que se obtén da enquisa realizada ás explotacións é a demanda de apoio
dende a Administración, xa que se trata dunha das orientacións produtivas onde menor impacto económico
teñen as axudas dispoñíbeis. Apréciase tamén un maior nivel de discrepancia co funcionamento do Consello
Regulador que no caso das restantes producións.
17 . No último caso trátase máis concretamente das explotacións de horta con máis de 500 m 2 de invernadoiro, que son as incluídas na estrutura do Direc-
torio Hortoflorícola 2007.
63

64
Viña
O cultivo de viña baixo os parámetros da agricultura ecolóxica en Galiza goza polo momento de moi escasa
representatividade, cunha superficie en produción inferior ás 40 ha, o menor valor dos das áreas do Estado
onde conta con presenza. Un dos principais problemas para o seu desenvolvemento é o período de reconversión,
que ten un mínimo de 3 anos. A meirande parte das explotacións existentes en Galiza atópanse neste
período de transición, e ao mesmo tempo as pequenas adegas nas que se elabora só se poderán inscribir
ao finalizar o dito intervalo de tempo. Ademais, á marxe de casos puntuais, as iniciativas están vinculadas
ás denominacións de orixe dos viños galegos, con presenza na actualidade nas áreas protexidas de
Valdeorras, Ribeira Sacra e Rías Baixas, e que tamén se estenderá en breve ás de Monterrei e Ribeiro.
Factores como o minifundio, a concentración de produción de viña en determinadas zonas, a orografía e,
sobre todo, a climatoloxía galega, complican tecnicamente as posibilidades da viticultura ecolóxica. Non
obstante, o elevado custo da aplicación de tratamentos fitosanitarios e o efecto negativo que estes teñen
no cultivo están a facer que na propia viticultura convencional se estean a reducir as aplicacións ao máximo,
recorrendo a métodos preventivos extensíbeis á agricultura ecolóxica, feitos que aumentan as opcións de
adaptación e a viabilidade do cultivo ecolóxico.
O viño de produción ecolóxica estase a introducir paulatinamente
nos mercados e a gañar importancia dentro
do contexto das producións ecolóxicas, aínda que
polo momento a demanda concéntrase fóra de Galiza,
fundamentalmente en países do contorno europeo.
sen explotacións
menos de 1 ha
de 1 a 5 ha
máis de 5 ha
Mapa 11: Distribución de viña por concello

Outras producións agrícolas
Dentro deste grupo de carácter máis puntual, pódense citar outros aproveitamentos como os cereais (sempre
con pequenas superficies de produción e vinculación directa con explotacións gandeiras ou ben con destino
a panificación mediante a súa venda a pequenas tafonas), a faba (escasa presenza en pequenas explotacións
da área da mariña lucense) ou as herbas aromáticas e medicinais, comercializadas cortadas e secas e cun
mercado limitado que aínda está por desenvolver.
65

66
orientacións Gandeiras
Vacún de carne
Galiza presenta unhas magníficas condicións para a produción de carne ecolóxica de vacún, sustentadas
sobre todo nun manexo tradicional que, en moitos casos, apenas se afasta dos fundamentos da agricultura
ecolóxica. Como xa se citou con anterioridade, a verdadeira expansión desta orientación veu da
man da aplicación no ano 2001 das axudas agroambientais. No entanto, ademais do indubidábel pulo deste
apoio económico, o vacún ecolóxico de carne sustentouse nun destacado dinamismo do sector, baseado
en explotacións asentadas e con firme vontade de continuidade produtiva así como en iniciativas comerciais
destinadas á apertura de mercados.
Na actualidade, Galiza, con preto de 4.000 animais, sitúase, tras Andalucía, Cataluña e Estremadura, no
cuarto lugar do contexto estatal en número de cabezas de vacún de carne en produción ecolóxica, cifra
que representa arredor do 5% dos efectivos gandeiros do Estado. Este valor porcentual resulta inferior á
representatividade do vacún de carne de produción convencional, onde o censo galego supón arredor do
11% do total estatal 18 .
sen explotacións
de 0 a 50 cab.
de 50 a 100 cab.
de 100 a 150 cab.
de 150 a 200 cab.
máis de 200 cab.
Mapa 12: Distribución de vacún de carne ecolóxica por concellos
18 . Fonte: “Anuario de Estadística Agroalimentaria 2006”
sen explotacións
menos de 100 cab.
de 100 a 1.000 cab.
de 1.000 a 4.000 cab.
máis de 4.000 cab.
Mapa 13: Distribución de vacún de carne total por
concellos (Fonte: Servizo de Transferencia Tecnolóxica,
Estudos e Publicación da CMR 2006)

Os Mapas 12 e 13 recollen os datos sobre o total de cabezas de vacún de carne de orientación ecolóxica,
comparadas cos datos totais.
Tal como se pode apreciar, as explotacións ecolóxicas atópanse fundamentalmente nas provincias de lugo e
ourense, cunha distribución que responde na meirande parte dos casos a unha serie de variábeis comúns:
• Áreas con destacada presenza de gandaría de vacún con orientación cárnica.
• Elevada dispoñibilidade de base territorial, asentada na posibilidade de emprego de extensas superficies
de montes veciñais en man común ou en procesos de concentración parcelaria.
• Existencia de movementos cooperativistas con actuacións específicas para a saída comercial da carne
ecolóxica.
Respecto da comercialización, máis do 60% da carne ecolóxica da Galiza sae ao mercado a través
de tres agrupacións de produtores que, en conxunto, teñen introducido alternativas, tales como a cría
de razas autóctonas en perigo de extinción ou tecnoloxías de envasado como a atmosfera modificada e o
skin 19 , encamiñadas á apertura de novos ocos comerciais 20 . Polo que respecta ás explotacións non asociadas,
o sistema comercial varía dende a venda directa ao consumo final con subministración a domicilio, a saída de
animais cara a outras áreas do Estado onde se produce a certificación ou ben, maioritariamente e por mor
dos baixos prezos de mercado, a venda como carne de produción convencional.
Unha vez se actúe sobre os actuais atrancos comerciais, as perspectivas de futuro para a orientación semellan
boas. Unha das posíbeis alternativas que se deberían seguir podería ser o apoio en estruturas comerciais cun
nivel de introdución estábel, como pode ser a da IXP Ternera Gallega. Así, de igual modo que xa se está a
facer con éxito no caso dos viños ou queixos con denominación de orixe, a sinerxía de ambos os dous selos
achegaría a combinación dun sistema de manexo e traballo específico coa garantía de orixe do produto. En
principio sería posíbel afianzar un primeiro mercado obxectivo como é o estatal, para paulatinamente ou en
determinados produtos ou momentos apostar pola exportación.
Tal e como se recolle na enquisa, ademais
do mantemento das axudas agroambientais,
a principal demanda exposta por parte das
explotacións de vacún de carne fai referencia
á necesidade de apoio ao desenvolvemento
comercial e á apertura de mercados, sobre
todo a nivel interno galego.
19 . Denomínase skin a un sistema de envasado ao baleiro, formado por dous filmes soldados: o superior adoita ser multicapa, con elevado efecto barreira
e transparente, mentres que o inferior é semirríxido, o que proporciona ao produto un efecto tridimensional moi valorado comercialmente.
20 . SÁNCHEZ DE DIOS, A. et al. “Produtos Cárnicos Galegos: oportunidades de mercado”. Consellería do Medio Rural. 2006.
67

68
Vacún de leite
Ademais do leite, outros produtos lácteos como os queixos e iogures ecolóxicos están a rexistrar aumentos
significativos na súa demanda. Neste sentido, é imprescindíbel resaltar a boa posición relativa de Galiza,
que se atopa á cabeza do conxunto estatal da produción láctea ecolóxica de vacún. As máis de 1.200 cabezas
das explotacións galegas supoñen máis da metade do total de animais de vacún de leite ecolóxico
do Estado, porcentaxe superior á xa relevante posición relativa da orientación convencional de vacún de
leite do país (arredor do 35%). Na campaña 2006, a certificación de leite ecolóxico de vacún ascendeu a 8,7
millóns de litros, o que supuxo case o 60% do volume de negocio dos produtos ecolóxicos galegos.
As expectativas deste aproveitamento son moi positivas, pois tras a forte expansión inicial, á que seguiron
uns anos de certo parón na inscrición de explotacións, na actualidade a demanda do produto está a producir
a tramitación de novos rexistros. O emprego, en gran medida, de canles comúns para os lácteos convencionais
e os ecolóxicos conseguiu un destacado nivel de introdución no mercado deste tipo de produtos.
A necesidade de contar con abundante superficie de orientación forraxeira, así como os fortes requirimentos
económicos para a aparición de explotacións de nova creación, derivan na reconversión de granxas
de produción de leite no seo dalgunhas das áreas de produción láctea tradicionais en Galiza. Ademais, a
existencia de iniciativas transformadoras, ben a título individual (queixos, iogures, leite pasteurizado) ou
ben con vinculación aos centros de recollida e elaboración (leite UHT), definen a localización de boa parte
das explotacións desta tipoloxía.
Os Mapas 14 e 15 reflicten a distribución espacial do vacún de leite de produción ecolóxica comparada coa
distribución total.

sen explotacións
de 0 a 50 cab.
de 50 a 100 cab.
de 100 a 150 cab.
máis de 150 cab.
sen explotacións
de 0 a 1.000 cab.
100 a 1.000 cab.
1.000 a 5.000 cab.
5.000 a 10.000 cab.
máis de 10.000 cab.
Mapa 14: Distribución de vacún de leite ecolóxico por concellos Mapa 15: Distribución de vacún de leite total por
concellos (Fonte: Servizo de Transferencia Tecnolóxica,
Estudos e Publicacións da CMR 2006)
Basicamente, a distribución da produción ecolóxica coincide coas áreas de maior produción leiteira convencional.
Para a reconversión de explotacións convencionais resulta imprescindíbel contar cunha alta dispoñibilidade
de base territorial e con cargas gandeiras reducidas, que ao mesmo tempo que permiten a adaptabilidade
ás pautas da regulamentación ecolóxica tamén outorguen viabilidade ao cambio. A produción
ecolóxica vese limitada, xa que logo, cara a explotacións de dimensión mediana–grande.
De acordo coa enquisa, as explotacións de vacún de leite amósanse, polo xeral, satisfeitas con teren tomada
a decisión de reconversión cara á agricultura ecolóxica. Ao igual que o de vacún de carne, son un sector
dinámico e que albisca boas perspectivas de futuro. Por último, non botan de menos melloras de mercado,
senón un maior nivel de aconsellamento.
69

70
Avicultura
Actualmente toda a produción avícola ecolóxica de posta en Galiza xira arredor dunha mesma integradora
da que forman parte un total de oito granxas que dispoñen en conxunto de arredor de 14.000
pitas poñedoras. Estes valores sitúan a produción galega á cabeza da do Estado, cunha porcentaxe que se
achega ao 24%. O volume de negocio no ano 2006 foi de case 480.000 €, un 6% do total das producións
ecolóxicas galegas. Existen ademais algunhas pequenas explotacións individuais inscritas tamén no CRAEGA,
pero que non comercializan a súa produción como ecolóxica (vendas a particulares, hostalaría ou mesmo
autoconsumo).
O mercado de ovos ecolóxicos está a experimentar unha demanda crecente. A introdución nas cadeas de
distribución e a boa aceptación por parte do sector consumidor están a converter como principal factor
limitante á propia capacidade de produción e non á falta de mercado. O sector consumidor galego absorbe
aproximadamente o 40% do total da produción, comercializándose a restante noutras áreas do Estado e
mesmo exportando cara a Portugal. Non obstante, existe outra serie de condicionantes que non convén
esquecer:
• O incremento sufrido polos prezos dos cereais afecta
en gran medida a produción avícola en xeral, feito que
se agrava aínda máis no caso dos pensos ecolóxicos.
Ademais, a flutuación no prezo dos concentrados
vese limitada tamén pola obrigatoriedade da súa
composición proteica de orixe vexetal.
• As restricións en canto á dispoñibilidade de superficie
ou as limitacións no estabelecemento de lotes
tara en gran medida a dimensión das explotacións
ecolóxicas. Este feito mingua a competitividade
destas granxas fronte a outras producións, como,
por exemplo, os ovos campeiros.
• Á marxe de consideracións lexislativas, na actualidade,
e cun horizonte temporal cando menos a
curto prazo, a comercialización de ovos caseiros
resulta un claro factor de competencia.
sen explotacións
menos de 100 pitas
100 a 1.000 pitas
1.000 a 2.000 pitas
2.000 a 3.000 pitas
máis de 3.000 pitas
Mapa 16: Distribución da avicultura de posta por
concellos

Polo que respecta á produción ecolóxica de aves con
orientación cárnica, a demanda atópase sen unhas
claras previsións de crecemento inmediato. A estrutura
produtiva resulta semellante á do caso anterior, cun funcionamento
de cría integrado e concentrado e un posterior
sacrificio e comercialización con asociación directa a este.
Atópanse rexistradas tan só catro explotacións, aínda que
a súa dimensión (case 11.000 polos de engorde) e a escasa
presenza deste aproveitamento no conxunto do Estado
fan que o volume de produción galego, equivalente ao de
Cataluña, tan só se vexa superado pola avicultura ecolóxica
de carne en Andalucía.
sen explotacións
menos de 100 polos
100 a 1.000 polo
1.000 a 2.000 polos
2.000 a 3.000 polos
máis de 3.000 polos
Mapa 17: Distribución da avicultura de carne por
concellos
71

72
Apicultura
O sector da produción de mel ecolóxico foi un dos que menor pulo recibiu coa posta en marcha das
axudas agroambientais. Así, o número de explotacións e o de colmeas e alvarizas estivo moi limitado ata
datas recentes. Esta situación parece que está a mudar, contabilizándose na anualidade 2006 preto de 4.200
colmeas inscritas, aproximadamente o 10% das rexistradas en agricultura ecolóxica no estado.
A produción apícola existente repártese case en exclusiva entre as provincias de ourense e, sobre todo,
lugo. As explotacións de Lugo comercializan o seu produto envasado (ben individualmente ou ben de
modo agrupado), principalmente no mercado galego e de xeito máis ocasional noutras áreas do Estado. No
entanto, no caso das explotacións ourensás, a saída do produto realízase a granel, con destino maioritario
cara á exportación. Esta última opción de venda, a pesar dun menor prezo de saída, presenta as vantaxes da
comercialización conxunta de toda a produción e o aforro de custos tanto en envases ou etiquetaxe como
nos investimentos necesarios en instalacións.
En definitiva, a produción de mel ecolóxico constitúe un
aproveitamento cunha interesante potencialidade en
Galiza. O principal atranco para o seu desenvolvemento ten
relación coa acusada dispersión de núcleos poboacionais e
ao minifundismo galego, o que dificulta o cumprimento
dos radios mínimos de pecoreo libres de posibilidade de
contaminación por mor da agricultura convencional. A
orientación deberá ir entón ligada a áreas xeográficas máis
illadas e menos intensivas; caso, por exemplo, das zonas
de soutos ecolóxicos, montes en man común ou espazos
protexidos.
sen explotacións
ata 25 colmeas
25 a 50 colmeas
50 a 150 colmeas
150 a 250 colmeas
máis de 250 colmeas
Mapa 18: Distribución de colmeas por concello

Outras producións gandeiras
A aplicación das axudas agroambientais e a súa relación
directa coa dispoñibilidade de base territorial motivou,
como xa se viu, a suba de varias producións gandeiras
ecolóxicas, entre elas, tamén as de ovino e cabrún.
Ora ben, a pesar da inscrición de varias explotacións desta
tipoloxía produtiva, a falta de demanda deste tipo de
carnes baixo os parámetros da agricultura ecolóxica ten
motivado que as tentativas comerciais desenvolvidas ata
o de agora non tiveran ningunha resposta por parte do
mercado.
En canto ás restantes producións gandeiras, con carácter
xa totalmente puntual, e cunha presenza de explotacións
unicamente a título individual, pódese citar a existencia
dunha explotación porcina ecolóxica no norte da
provincia da Coruña, centrada na cría de animais de raza
Porco Celta para a elaboración de embutidos, así como o
funcionamento no concello de Boqueixón dunha granxa
ecolóxica de poldros para carne.
sen explotacións
ata 100 cab.
100 a 200 cab.
250 a 500 cab.
máis de 500 cab.
Mapa 19: Distribución de ovino e cabrún por
concellos
73

74
o sector da transformación
Previamente á análise das instalacións de procesado segundo os sectores produtivos, resulta de interese citar
unha serie de aspectos definitorios da industria ecolóxica galega.
Entre o relativamente elevado número de operadoras rexistradas (65 segundo os datos máis actuais dispoñíbeis)
atópanse industrias de moi distinta entidade produtiva. Así, a grandes trazos distínguense:
• Instalacións que contan cunha elevada capacidade transformadora (caso, por exemplo, do
envasado de leite UHT, o procesado de castaña ou os matadoiros), que son fundamentalmente
industrias convencionais con seccións de produción ecolóxica, ben sexa pola separación de
procesos produtivos no espazo ou ben no tempo.
• En segundo lugar existen industrias de tamaño medio-pequeno nas que adoita existir unha vinculación
máis exclusiva co procesado de produtos ecolóxicos e onde comeza a facerse máis directa
a relación explotación/industria. Sería este o caso de, entre outros, algunha envasadora de produtos
hortofrutícolas ou a industria láctea para a comercialización de leite pasteurizado ou queixos.
• Por último, contabilízanse pequenas operadoras que responden á mera necesidade de inscrición no
rexistro de industrias para poder realizar unha mínima transformación e contar co preceptivo selo de
certificación. Aquí, a figura do produtor e do elaborador é a mesma, tratándose de pequenas instalacións
envasadoras de horta, mel ou viño, por citar algúns exemplos.
táboa 9: número de industrias inscritas en produción ecolóxica 2006
Actividade Nº industrias % sobre o conxunto do Estado
Manipulación e envasado de produtos hortofrutícolas
frescos
Industrias relacionadas coa produción vexetal
9 2,78%
Adegas e embotelladoras de viños 4 1,02%
Panificación e pastas alimentarias 8 4,23%
Conservas, semiconservas e zumes vexetais 3 2,56%
Manipulación e envasado de froitos secos 5 6,09%
Elaboración de especias, aromáticas e medicinais 2 3,27%
Preparados alimenticios 2 3,27%
Galletas, confeitaría e pastelaría 1 2,38%
Outras 2 0,65%

táboa 9: número de industrias inscritas en produción ecolóxica 2006
Actividade Nº industrias % sobre o conxunto do Estado
Industrias relacionadas coa produción animal
Matadoiros e salas de despezamento 8 8,00%
Mel 4 6,67%
Leite, queixos e derivados lácteos 7 13,72%
Fábricas de alimentos animais 3 9,67%
Ovos 2 6,89%
Nos existen datos estatísticos sobre o volume produtivo, a facturación nin emprego xerado polo sector,
o que leva a facer de novo incidencia na necesidade da reforma do sistema de información estatística. A
porcentaxe da elaboración e a comercialización entre o conxunto de operadoras inscritas en agricultura
ecolóxica achégase ao 13%, mentres que a nivel estatal este valor atópase arredor do 10%.
A localización destas agroindustrias áchase moi espallada no conxunto de Galiza, con presenza en máis de
40 concellos. A Coruña e Palas de Rei, en Lugo, con tres instalacións de procesado de produtos ecolóxicos en
cada caso e, sobre todo, o concello de Chantada, con seis rexistros, amosan a maior concentración destas.
Cando se realiza unha comparativa entre o reflexo económico da produción gandeira ecolóxica fronte á
produción vexetal, e estes datos se contrastan co número de produtores de cada un dos dous subsectores,
a conclusión obtida é dun significativo desequilibrio. Mentres que nos produtos de orixe animal a transformación
(e polo tanto o valor engadido) resulta maior, na produción vexetal esta atópase moi limitada. De aí
que resultaría importante pensar no fomento da transformación dos produtos vexetais ecolóxicos,
quizais indo máis aló do actual envasado en tarros de vidro, con actuacións encamiñadas cara a, por exemplo,
pratos precociñados, deshidratados, ensaladas de cuarta gama ou mesmo ultraconxelados (como se está a
facer coa castaña). Podería ser ademais un bo xeito de rachar a estacionalidade e ter unha presenza máis
continuada no mercado.
Manipulación e envasado de froitos secos
A castaña ecolóxica destínase ás industrias galegas, con manipulacións cara á obtención de, entre outros
produtos, castaña cocida envasada ao baleiro, purés, castaña en xarope ou, sobre todo, castaña ultraconxelada
(de gran aceptación e con destino cara á exportación –Francia, Suíza, Alemaña, EE.UU.– para a
preparación posterior de elaborados).
75

76
A presenza de destacadas fábricas de procesado de castaña convencional na xeografía galega e o seu
rexistro no CRAEGA concentra tamén a manipulación de castaña de produción ecolóxica. Contabilízanse un
total de cinco destas instalacións, sitas no concello de Ourense (2) e no suroeste da provincia de Lugo, nos
concellos de Chantada, Monterroso e O Páramo, con cadansúas industrias.
Manipulación e envasado dos produtos hortofrutícolas
O envasado do produto hortícola fresco (barquetas, redes, bolsas...) baixo o amparo do selo de produción
ecolóxica resulta practicamente inexistente en Galiza. A pesar da potencial competitividade do sector da
transformación de produtos hortícolas ecolóxicos e dos investimentos que se teñen realizado nos últimos
anos na industria galega, ata o de agora o nivel de desenvolvemento resulta limitado. Elabóranse marmeladas,
salsas de tomate, conservas de espinaca, conservas de coliflor..., sempre con envasado ao baleiro en
tarros de cristal.
Por último, a produción de mazá ecolóxica no territorio galego destínase fundamentalmente á elaboración
de sidra ecolóxica, coa actividade dunha única industria, sita no concello de Chantada, cuxa capacidade
de transformación (na actualidade cuberta) limita polo momento a expansión da recolleita de froito
para tal fin.
Adegas
En consonancia coa expansión que está a experimentar a viticultura ecolóxica na actualidade, xa teñen
presenza no mercado viños ecolóxicos de procedencia galega. Trátase de modo fundamental de explotacións/
adegas de colleiteiros, sen que existan grandes industrias transformadoras implicadas ata o momento.
Industrias cárnicas
Os escasos cambios técnicos necesarios para a adaptación das instalacións de sacrificio convencionais cara
á produción ecolóxica fan que o rexistro destas últimas teña en todos os casos carácter mixto, sen que se
considere necesario o estabelecemento de industrias específicas para o tratamento do gando de produción
ecolóxica. Os matadoiros autorizados traballan exclusivamente a maquía, sen intervir en ningún caso na
comercialización do produto.
Así, ao tratárense de matadoiros convencionais que teñen obtido a acreditación para operar tamén en
ecolóxico, a súa localización responde, ademais de estar no contorno das áreas de produción, á proximidade
aos grandes centros de consumo.

sen explotacións
ata 50 cab.
50 a 100 cab.
100 a 150 cab.
150 a 200 cab.
máis de 200 cab.
industrias cárnicas
sen explotacións
ata 50 cab.
50 a 100 cab.
100 a 150 cab.
máis de 150 cab.
industrias lácteas
Mapa 20: Localización das industrias cárnicas inscritas Mapa 21: Localización das industrias lácteas inscritas
Industrias lácteas
A industria láctea ecolóxica atópase moi concentrada, cunha única instalación de transformación para a
obtención de leite UHT (concello de Vilalba), que recolle materia prima de explotacións espalladas pola
xeografía galega, e un conxunto de industrias de moita menor capacidade produtiva, que elaboran leite
pasteurizado, queixos ou iogures, e que fundamentalmente están vinculadas a explotacións individuais.
En conxunto, coa elaboración dalgún dos produtos citados, presentan actividade no momento actual sete
agroindustrias rexistradas baixo a epígrafe “leite, queixos e derivados lácteos”. Tal coma se pode observar
no mapa que se xunta, a distribución destas instalacións lácteas de transformación responde á propia localización
das explotacións de produción.
77

78
Fabricación de alimentos para o gando
No rexistro de instalacións industriais do CRAEGA atópanse recollidas tres fábricas de pensos, aínda que
actualmente mantén actividade de elaboración e certificación de concentrados ecolóxicos tan só unha delas,
sita no concello de Rodeiro. Arredor da metade dos pensos ecolóxicos consumidos nas explotacións
galegas proveñen da devandita agroindustria.
Esta actividade industrial aínda non ten acadado a suficiente demanda de mercado que faga viábel a construción
de novas fábricas ou liñas específicas para a produción de pensos ecolóxicos, resultando moito máis
axeitada a reconversión de instalacións convencionais de pequena dimensión. A este feito convén
engadirlle outras consideracións:
• A dificultade para a limpeza e eliminación de residuos no funcionamento de liñas de procesado
mixtas convencional/ecolóxica presenta serios atrancos para a consecución da certificación de produto
ecolóxico.
• Os problemas loxísticos derivados da escasa demanda na subministración de materias primas de
produción ecolóxica provocan un incremento engadido ao xa de por si elevado prezo dos cereais
ecolóxicos no momento actual.
outras industrias
As restantes actividades industriais que existen na actualidade amosan un peso representativo moito menos
significativo dentro da produción ecolóxica galega. Así, entre outras, cítanse:
• especias, aromáticas e medicinais. Instalacións de pequeno volume produtivo con dedicación á
produción e envasado deste tipo de plantas. Presentan ademais elaboración combinada con outros
produtos como deshidratados de fungos e hortícolas. A materia prima é, na súa maior porcentaxe, de
procedencia galega.
• Das oito industrias rexistradas con orientación cara á panificación, seis delas están vinculadas a
grandes centros comerciais. A dificultade para a obtención de cereais ecolóxicos do país fai que se
recorra na meirande parte dos casos a materias primas de fóra de Galiza.
• envasado de ovos. No concello de Ourense, así como no de Chantada, na provincia de Lugo, teñen
presenza cadansúas instalacións destinadas á clasificación e envasado de ovos ecolóxicos.
• outras. Elaboracións diversas, que van dende xerminados de soia e alfalfa (con destino a estabelecementos
de herboristaría e dietética) ata preparados alimenticios (pan relado, mesturados de algas...).

A comercialización e o consumo
Ademais do reducido número de explotacións, da súa escasa dimensión e da dispersión destas, o problema
fundamental da agricultura ecolóxica en Galiza é a estruturación da propia produción e das súas
canles comerciais, hoxe en día apenas desenvolvidas. Resulta paradoxal que as explotacións afirmen ter
elevadas dificultades para comercializar os seus produtos, e que, ao mesmo tempo, se vexan con capacidade
de vender un volume maior se o tivesen. Ademais, o sector consumidor fai notar frecuentemente a dificultade
para atopar produtos ecolóxicos. Polo tanto, resulta moi clara a actual deficiencia das canles
comerciais e cómpre buscar estratexias para estreitar as distancias entre os sectores produtor–consumidor a
través de elos intermedios eficientes e con marxes razoábeis.
Canles de comercialización
Na actualidade, os produtos ecolóxicos están presentes na práctica totalidade dos circuítos comerciais (venda
directa, comercio polo miúdo, comercio por xunto, circuítos especializados, gran distribución, comercialización
on line…), aínda que a súa estruturación e loxística de distribución non están a satisfacer plenamente
nin ao consumidor nin, sobre todo, ao sector da produción. As principais canles de mercado en Galiza son
as seguintes:
1. Venda directa: Sistema empregado fundamentalmente para as pequenas producións. O propio
produtor ou produtora encárgase tamén da parte comercial, ben na propia explotación ou ben a
través de feiras e mercados. As vendas limítanse a produto fresco, sobre todo froitas e hortalizas,
abranguendo en ocasións outro tipo de artigos como, por exemplo, o mel.
2. Comercio polo miúdo. Dentro desta tipoloxía de estabelecementos podemos distinguir:
- Pequenas tendas de alimentación que dispoñen entre as súas referencias dalgúns produtos
ecolóxicos.
- Herbolarios e tendas de dietética. A pesar do seu carácter pioneiro dentro do comercio
ecolóxico, o seu papel na distribución alimentaria está a diminuír e non resulta habitual atopar
produto de procedencia galega nestes.
- tendas especializadas. Trátase de puntos de venda de trazos característicos, case sempre ligados
a grandes núcleos de poboación e que unicamente comercializan produtos ecolóxicos. O persoal
ao seu cargo adoita contar cun maior nivel de formación e capacidade para o aconsellamento e,
21 . Fontes: “Plan d’action européen en matière d’alimentation et d’agriculture biologiques. Commission des Communautés Européennes”. “Estudio de
mercado. Observatorio del Consumo y la Distribución Alimentaria. Monográfico Productos Ecológicos. Informe Tercer Trimestre 2007”. “Estudio del Sector
Industrial de Producción Ecológica. MAPA 2004”. “Consumo de Productos Ecológicos. Observatorio del Consumo y la Distribución Agroalimentaria del
MAPA”. “El Sistema Comercial de los Productos Agroalimentarios Ecológicos en España. Arias Lario, N., Cuestas Díaz, P.J., Ruíz de Maya, S.”.
21
79

80
Consumo
en ocasións, existe unha relación directa con explotacións do contorno. Convive o produto fresco
(hortalizas, froitas e lácteos), case sempre de procedencia galega, con produto transformado.
- Asociacións e cooperativas de consumo. As principais características dos puntos de venda
deste tipo de agrupacións son coincidentes ao caso das tendas especializadas. Preténdese, no
entanto, un maior vínculo e fidelización da demanda, resultando práctica habitual o desenvolvemento
de actividades dinamizadoras (publicacións, charlas, cursos…). Ademais dun maior
compoñente de concienciación medioambiental, o seu funcionamento responde á procura dun
tipo de artigos que a distribución convencional non está a cubrir.
- Gran distribución. Unha das claves do éxito do mercado de produtos ecolóxicos noutros países
europeos foi o interese e introdución das cadeas de supermercados, logrando deste modo achegarse
a un maior número de persoas consumidoras. No entanto, a nivel estatal as dificultades
para un abastecemento en volume suficiente e homoxéneo ao longo do tempo ten limitado en
gran medida o tipo de produtos aos que se pode acceder a través deste tipo de estabelecementos.
Este feito agrávase moito máis no caso dos produtos ecolóxicos galegos, dos que soamente casos
illados conseguiron facerse un espazo nos andeis, como, por exemplo, o leite UHT, os iogures, a
carne de vacún ou os ovos.
A pesar de que os estudos estatísticos máis recentes afirman que un 60% das persoas consumidoras en Galiza
(64,1% a nivel estatal) mercan ou teñen algunha vez mercado produtos ecolóxicos 22 , as respostas negativas
seguen a fundamentarse, ademais de no seu elevado prezo, no descoñecemento e nas dificultades para
atopar estes artigos nos puntos de venda habituais. Pola contra, motivos relacionados coa saúde e a calidade
son os que máis se mencionan á hora de decidir a súa compra, mentres que a sensibilización medioambiental
adopta un papel secundario.
Por outra parte, o sector comercial amosa optimismo respecto da evolución positiva que na presenza
no mercado están a cobrar os alimentos ecolóxicos. Percíbese un aumento na demanda e unha maior oferta
por parte do sector distribuidor, ao tempo que se considera que contar con estes artigos proxecta unha boa
imaxe do estabelecemento. No entanto, séguese a facer notar unha xeneralizada falta de coñecemento por
parte das persoas compradoras.
22 . Cifras que, polas consideracións expostas ao longo de apartados anteriores, deben ser admitidas coas debidas cautelas.

Competencia con outros sistemas de produción
Un elemento de competencia adicional á propia produción convencional é, para os produtos de agricultura
ecolóxica, o procedente dos outros sistemas de produción controlada. Ademais das producións ligadas á
orixe, a produción integrada, aínda que polo momento apenas ten implantación en Galiza, está a ser, noutras
áreas de maior desenvolvemento, un competidor a ter en conta. O baixo nivel de información das persoas
consumidoras sobre as diferenzas entre ambos os dous sistemas e a crenza –equivocada sen dúbida pero
real– de que a produción integrada vén sendo algo así como un camiño intermedio ou unha forma light
de produción convencional está a ocasionar unha certa distorsión na percepción do consumo. Proporcionar
unha información correcta e clara será a única maneira de loitar contra este equívoco, e ese deberá ser un
dos enfoques estratéxicos das campañas informativas e divulgativas.
Existe adicionalmente un serio problema de competencia coas producións caseiras, xeralmente procedentes
de excedentes do autoconsumo, e que ocupan un certo espazo no pequeno comercio galego de alimentación.
Estes produtos son, por razóns de tradición cultural e tamén polas súas características organolépticas,
habitualmente demandados polas persoas consumidoras, e ocupan un oco no que a produción ecolóxica
tería posibilidade de asentarse.
81

ContRol, CeRtIFICACIón e CAlIdAde
Un dos procesos máis interesantes referido á evolución social nos países europeos, que se está a producir
dende o último terzo do século XX, é o cambio radical no comportamento, a esixencia e os niveis de organización
do sector consumidor. Cuestións como o crecente interese pola nutrición e a abundante información
nos medios, as sucesivas crises e alarmas alimentarias e a irrupción como interlocutores sociais das organizacións
de defensa do consumo foron incidindo progresivamente na visión política dos poderes públicos. Así,
dende finais dos anos 90, as institucións comunitarias foron construíndo un edificio normativo de control
e inspección que culmina, polo de agora, no Regulamento (CE) 178/2002 23 e no chamado “paquete de
hixiene” 24 , que fundamentan o Sistema europeo de Seguridade Alimentaria.
Paralelamente van xurdindo, no mesmo ámbito, as diferentes figuras de produción agraria e alimentaria
certificada, que inclúen, ademais das medidas xenéricas ás que antes se fixo referencia, normas específicas
de control e certificación, ben para garantir a orixe e/ou métodos de produción ligados á orixe (caso das
denominacións de orixe, indicacións xeográficas protexidas e especialidades tradicionais garantidas), ben a
aplicación de sistemas de produción específicos (casos da agricultura ecolóxica e da produción integrada) 25 .
os sistemas de certificación
Para estes sistemas de produción controlada é preciso construír mecanismos que garantan ao sector consumidor
que o produto adquirido foi indubidabelmente producido ou elaborado seguindo as normas de
produción e/ou orixe estabelecidas legalmente. Este é precisamente o papel que xogan os sistemas de
certificación: determinan métodos de aval da produción por medio de entidades de control e certificación,
que son as encargadas de velar polo cumprimento dos compromisos adoptados polas empresas
operadoras acollidas ao sistema de produción. Cada país ou grupo de países determina os mecanismos de
certificación e control e os requisitos esixíbeis ás entidades de control.
No referente á agricultura ecolóxica, segundo o Organic Certification Directory da publicación Organic
Standard, no ano 2006 operaban a nivel mundial 395 organismos certificadores de produción ecolóxica,
23 . Regulamento (CE) 178/2002 do Parlamento Europeo e do Consello, do 28 de xaneiro de 2002, polo que se estabelecen os principios e os requisitos xerais
da lexislación alimentaria, créase a Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria e fíxanse procedementos relativos á seguridade alimentaria.
24 . Regulamentos (CE) nº 852/2004 do Parlamento Europeo e do Consello, do 29 de abril de 2004, relativo á hixiene dos produtos alimenticios, (CE) nº
853/2004 do Parlamento Europeo e do Consello, do 29 de abril de 2004, polo que se estabelecen normas específicas de hixiene dos alimentos de orixe
animal, e (CE) nº 854/2004 do Parlamento Europeo e do Consello, do 29 de abril de 2004, polo que se estabelecen normas específicas para a organización
de controis oficiais dos produtos de orixe animal destinados ao consumo humano.
25 . Nótese que, fronte ao que xeralmente se pensa, a certificación en agricultura ecolóxica non ten como obxectivo garantir a orixe dunha produción, senón
a aplicación das normas regulamentarias de produción, sexa cal fose a súa orixe xeográfica. Técnica e regulamentariamente é factíbel –e de feito non
inhabitual– certificar produción ecolóxica de orixe diferente á do país ou comunidade no que se produce a certificación. Se o que se quere é garantir a orixe
dunha produción ecolóxica, pódese –e débese– recorrer á dobre certificación.
83

84
localizados fundamentalmente no continente europeo (41%), Asia (24%, sobre todo na China e no Xapón)
e Norteamérica, onde operan o 20% das entidades rexistradas.
Na Unión Europea, o Regulamento (CEE) 2092/91 sobre a produción agrícola ecolóxica introduce a posibilidade
de que cada Estado membro determine que o labor de control sexa exercido por organismos públicos
e/ou privados. Así, conviven situacións de países nos que a totalidade da produción é certificada por unha
entidade pública con outros nos que todo o sistema descansa nas mans de certificadoras privadas –é o caso
de Portugal–, e mesmo con países onde as dúas alternativas son posíbeis. A harmonización de sistemas tan
dispares resulta dificultosa e limita, entre outras cousas, a posibilidade da obtención de datos estatísticos.
O caso é particularmente grave nas importacións de países en desenvolvemento. O novo Regulamento (CE)
834/2007 obriga a que os sistemas nacionais de control desempeñen as súas funcións conforme o Regulamento
(CE) 882/2004 , e que as entidades privadas de certificación e control estean acreditadas conforme
a Norma Europea EN 45011 sobre «Requirimentos xerais para as entidades que realizan a certificación de
produtos» (ISO/IEC Guía 65).
no estado, o Real decreto 1852/1993 trasladou as competencias nesta materia ás comunidades autónomas,
entre as que predomina a opción de control e certificación pública, sempre cunha ligazón máis
ou menos directa coas súas consellerías ou departamentos de agricultura. En Castela-A Mancha, Andalucía
e Aragón está autorizada a actuación de organismos privados de certificación e control, e só nesta última
comunidade coexisten ambas as dúas opcións.
Logotipos públicos de agricultura ecolóxica dalgunhas comunidades autónomas
O caso de Andalucía, pola importancia do seu sector ecolóxico e pola complexidade
que presenta o seu sistema de certificación e control, ben merece unha atención
especial. Como xa se ten dito, na comunidade andaluza está autorizada a certificación
da produción a través de entidades privadas. É así que, ata hai pouco tempo, convivía
a actuación dun organismo público (o Comité Andaluz de Agricultura Ecológica) con
varias entidades privadas. Nun intre determinado, o CAAE transfórmase nunha entidade privada sen ánimo
de lucro, e a súa sección de certificación convértese na empresa “Servicio de Certificación CAAE, S.L.”, isto é,
nunha entidade privada de certificación máis, que mesmo presta servizos de control e certificación fóra das
fronteiras andaluzas.

A identificación da produción.
logotipos de produción ecolóxica
De acordo coa normativa, os produtos certificados levan unha etiquetaxe numerada adicional á da súa
propia marca comercial, que indica que o proceso produtivo do alimento se atopa sometido ao control
do organismo certificador correspondente. O problema para a identificación provén da convivencia de
multitude de logotipos diferentes, correspondentes ás entidades de control públicas dos países, das
comunidades autónomas nos casos nos que son competentes e finalmente das entidades privadas de certificación.
A Unión Europea, intentando limitar este problema, deu o paso de instituír un logotipo común
europeo, aínda que ata agora tiña carácter complementario e non obrigatorio. A partir do 1 de xaneiro
do 2009, de acordo co Regulamento (CE) 834/2007, a súa inclusión pasará a ter carácter obrigatorio 27 ,
aínda que poderán seguir incluíndose os restantes logotipos nacionais.
Logotipo europeo de agricultura ecolóxica
(Versións española, británica, franco-xermana e portuguesa)
A confusión que produce no consumo a multiplicidade de marcas e logotipos resulta evidente. Aínda
a pesar dos pasos dados no intento de clarificación sobre a imaxe pública da agricultura ecolóxica, coa
prohibición do uso dos prefixos Bio- e Eco- nas marcas comerciais, todos os estudos de mercado demostran
que o sector consumidor atopa moitas dificultades na identificación dos produtos ecolóxicos, confundindo
estes con denominacións comerciais pouco claras (referencias ao “san” ou ao “natural” dentro dunha marca
convencional, por exemplo) ou rexeitando como non ecolóxicos produtos certificados dos que non recoñecen
o logotipo, por ser de orixe estranxeira ou de certificadoras privadas. Co obxectivo de facilitar a identificación
do produto, nalgúns países tense optado polo emprego de logotipos oficialmente recoñecidos,
como nos casos francés e alemán.
Logotipos francés e alemán de agricultura ecolóxica
27 Estaba prevista a creación dun novo logo europeo que substituíra o anterior. De acordo con informacións recentes, é posíbel que a obrigatoriedade de uso
se vexa retrasada un ano, a proposta da Comisión, por dificultades aparecidas no rexistro do novo logotipo.
85

86
Por último, convén recordar aquí que o modo de produción ecolóxico non é incompatíbel con outras figuras
de produción controlada, como poden ser as que amparan a orixe xeográfica dos alimentos, e mesmo con
marcas de calidade ou de garantía de carácter público ou privado, ata o punto de que non é infrecuente ver
nos andeis produtos alimentarios con dous ou mesmo tres logotipos diferentes (por exemplo, un produto
ecolóxico ao mesmo tempo pertencente a unha IXP e integrado nunha marca de calidade sectorial), ademais
da súa propia marca comercial. Aínda que a sobreabundancia de logotipos leva de seguro a aumentar aínda
máis a confusión das persoas compradoras, pode resultar interesante e mesmo aconsellábel o reforzamento
do logotipo ecolóxico, cando sexa posíbel, co correspondente a unha figura de recoñecemento da orixe. Os
problemas derivados da dobre certificación –principalmente de custo, pero tamén de carácter técnico, como
pode ser a obrigatoriedade de cloración das augas de procesado– poden e deben ser resoltos mediante a
colaboración dos consellos reguladores implicados.

As importacións de produtos ecolóxicos
de países terceiros
A crecente liberalización dos mercados de alimentos afecta tamén os produtos certificados, como é o caso da
agricultura ecolóxica. As importacións de países terceiros, moitas veces produtos tropicais demandados pola
industria alimentaria ecolóxica europea para formaren parte dos seus produtos finais, están a aumentar
considerabelmente. Agora ben, resulta fundamental asegurar que as esixencias de control das importacións
teñan o mesmo nivel de credibilidade e seguridade que a produción interna, ao tempo que se garantan
unhas condicións equitativas de comercio.
Desta maneira, a Unión Europea ten estabelecido un réxime de equivalencia para os produtos importados,
de maneira que se probe indubidabelmente que os produtos importados foron elaborados de acordo
coas súas normas de produción ecolóxica e sometidos a normas de inspección equivalentes ás da propia
Unión Europea. Para determinar esta equivalencia, na actualidade aplícanse dous sistemas:
1. equivalencia das normas coa normativa europea. Os países terceiros poden solicitar da Unión
Europea o recoñecemento da equivalencia das súas normas de produción coas europeas. No caso de
ser recoñecida, a totalidade dos seus produtos poden ser importados e circular libremente no seo da
Unión. É o caso, ata o de agora, dun grupo de oito países 28 .
2. Sistema paralelo (en vigor ata o 31 de decembro de 2005). Este sistema permite aos Estados membros,
baixo a súa responsabilidade, expedir, a instancia do importador, autorizacións de importación para
LOTES de produtos de terceiros países que non figuran na lista de equivalencia. A licenza é expedida
caso a caso, non con carácter xeral. Este sistema aplícase actualmente ás importacións de máis de 90
países, entre eles, ás dos EE.UU. e o Xapón.
Nun próximo apartado analizarase a modificación a este sistema imposta pola nova regulamentación da
produción ecolóxica.
28 . Ata 2005, Australia, Arxentina, Costa Rica, Hungría, Israel, Nova Zelandia, Suíza e República Checa. Posteriormente dous deles pasaron a formaren
parte da Unión.
87

88
o papel do CRAeGA
A regulación da produción agrícola ecolóxica e a súa indicación no ámbito de Galiza depende da Consellería
do Medio Rural que, a través do Consello Regulador da Agricultura ecolóxica de Galicia (CRAeGA),
creado mediante a Orde do 7 de maio de 1997, vela polo cumprimento da normativa e constitúe o único
organismo oficial encargado da certificación no país. O código ES-GA-AE recoñéceo como Autoridade de
Control ante a Unión Europea. en Galiza, pois, o único sistema válido de certificación para a agricultura
ecolóxica é o público.
A vixente lei 2/2005, de promoción e defensa da calidade alimentaria galega, reforza o papel dos consellos
reguladores á hora de estabelecer os mecanismos de control, xestionar a información e colaborar coa Administración
nas propostas de mellora do sector. Neste caso, e co horizonte da posta en marcha do PDAE, a
implicación e participación do Consello resultará vital como axente dinamizador, aglutinante e mesmo motor
de moitas das iniciativas. Para iso o CRAEGA deberá estar dotado de medios máis modernos e adecuados ao
seu novo rol, que se inclúen dentro das liñas integradas no Plan.
Un aspecto importante que convén resaltar é o papel que xoga o CRAEGA como único organismo encargado
da inspección, certificación e control da produción ecolóxica no noso ámbito territorial.
Moitas veces tense falado da escasa adaptación que presenta a normativa de certificación ecolóxica
fronte a algunhas das realidades produtivas do país, e moi singularmente no referente ás pequenas producións
avícolas e de horta. É evidente que ese feito representa un serio atranco á hora de permitir a incorporación
de certos sistemas produtivos –por outra banda singularmente integrados na nosa realidade agraria–
no conxunto da produción ecolóxica certificada, pero convén non perder de vista que as dificultadas veñen
en moitas ocasións dadas, non tanto pola normativa de control e certificación, senón polas regulamentacións
relacionadas coa seguridade alimentaria, e mesmo coas normas de ordenación territorial. Tanto
unhas coma outras transcenden o marco de decisión do sector e afectan a intereses de carácter xeral.
Ao fío desta realidade cómpre facérmonos unha reflexión: existe un marco normativo xenérico co que a agricultura
ecolóxica, como calquera outro sistema de produción, pode e debe convivir, sen recorrer continuamente
á solicitude de excepcións, que non teñen como orixe a propia idiosincrasia produtiva, senón razóns
relacionadas coa dimensión técnico-económica das explotacións. Será en boa medida a propia evolución do
sector a que deberá dar resposta a moitos deses problemas, e non ao revés.
As principais dificultades relativas ao sistema de certificación da produción ecolóxica galega son, de acordo
co expresado polo sector, as seguintes:

1. Comercialización das pequenas producións avícolas de carne. As dificultades atinxen fundamentalmente
ás esixencias sanitarias de sacrificio. O Regulamento (CE) 853/2004 29 estabelece, no seu anexo
III, unhas condicións moi estritas que deben cumprir as instalacións para o sacrificio das aves de curral.
A única excepción, de acordo co establecido no artigo 1, serían “a subministración directa por parte do
produtor de pequenas cantidades de carne (……) sacrificados na explotación ao consumidor final ou a
estabelecementos locais de venda polo miúdo que subministran a devandita carne como carne fresca
ao consumidor final”. Isto é, o sacrificio caseiro só é permisíbel, no mellor dos casos, para venda directa
na explotación ou en mercados locais. Calquera outro destino do produto esixe o sacrificio nun matadoiro
dotado de todas as instalación esixidas no anexo III, isto é, nun matadoiro industrial. Convén
lembrar aquí que, precisamente polo seu carácter de sistema que achega excelencia na calidade, a
agricultura ecolóxica é particularmente sensíbel aos riscos derivados das alertas alimentarias. Ou dito
noutras palabras: se por pretender a aplicación de normativas sanitarias non restritivas, o que se gaña
é a posibilidade de poder certificar producións avícolas sacrificadas en condicións excepcionais a forza
de incrementar o risco de aparición dun problema de seguridade alimentaria, quen acabará pagando
o prezo non será só a pequena produción, senón o conxunto do sector ecolóxico.
29 . Regulamento (CE) Nº 853/2004 do Parlamento Europeo e do Consello, do 29 de abril de 2004, polo que se estabelecen normas específicas de hixiene
dos alimentos de orixe animal.
89

90
O sacrificio a maquía de pequenas producións gandeiras ecolóxicas nos matadoiros industriais só é
factíbel no caso do gando maior. No caso das aves existen grandes dificultades para a separación das
liñas en espazo ou tempo, polo que a única alternativa razoábel a esta disxuntiva debe ser a agrupación
das pequenas explotacións para a comercialización en común, dotándose de instalacións mínimas para
o sacrificio da totalidade da súa produción. Para conseguilo, o Plan estabelece liñas como a 3.1.1 e a
4.3.2.
2. Comercialización de producións hortícolas a granel, ou, en xeral, comercialización a granel
de artigos de calquera natureza. Aquí, os problemas parecen máis ben referirse á interpretación da
norma legal e á etiquetaxe e á presentación. Neste caso a norma fundamental sería o Regulamento
(CE) 852/2004 30 , que estabelece a non esixencia de instalacións industriais para o caso das denominadas
“operacións conexas”, definición que inclúe aquelas operacións levadas a cabo na explotación
“que non alteren a natureza substancial do produto”. As actividades de selección, calibrado e mesmo
envasado dos produtos hortícolas frescos na explotación estarían, segundo a interpretación normativa
de moitas persoas expertas, claramente incluídas nese concepto, polo que non lle serían de aplicación
as esixencias hixiénicas das industrias. Non obstante, a interpretación normativa que esixe número
de rexistro sanitario para as operacións de envasado invalida na práctica este precepto e impide o
envasado na explotación. O resultado é que a gran maioría da produción hortícola ecolóxica galega
non pode ser envasada e debe ser na práctica vendida a granel, sen o logotipo correspondente. Esta
cuestión, de gran importancia, debería ser discutida con amplitude por todos os organismos implicados.
30 . Regulamento (CE) Nº 852/2004 do Parlamento Europeo e do Consello, do 29 de abril de 2004, relativo á hixiene dos produtos alimenticios.

Outro tema é a necesidade de estabelecer unha norma de presentación e etiquetaxe que garanta a inclusión
do logotipo no maior abano posíbel de producións. Solucións como o precinto de envases de granel, as
microetiquetas ou as mallas ecolóxicas están xa no mercado e en plena aplicación noutros países e sectores.
No entanto, a nova normativa de produción ecolóxica europea introduce un par de novidades que poden
axudar a corrixir moitas das eivas derivadas da insuficiente adaptación á realidade produtiva. Por unha
banda, os sistemas de inspección camiñan no sentido de potenciar o control por riscos, o que vai sen dúbida
beneficiar xenericamente á pequena produción. Por outro, introdúcese a posibilidade –á espera de desenvolvemento
regulamentario posterior– de estabelecer excepcións á norma xenérica en base ás peculiaridades
produtivas locais. Falarase máis deste tema no seguinte apartado.
A enquisa realizada entre os operadores galegos permitiu obter a súa valoración sobre o labor desempeñado
polo CRAEGA. Entre os resultados obtidos, cómpre destacar os seguintes aspectos:
• Percíbese unha boa avaliación sobre o control ao que se somete ás explotacións.
• Existe tamén unha resposta positiva ante a valoración da realización de trámites e xestións administrativas.
• A maior controversia xerada fai referencia á promoción e defensa dos intereses dos produtores, labor
que recibe unha valoración media.
91

A noVA noRMA euRoPeA de PRoduCIón
eColóXICA
Antecedentes á reforma: o plan de acción
europeo en materia de alimentación
e agricultura ecolóxica de 2004
A petición do Consello, os servizos da Comisión redactan, en xuño de 2004, un documento titulado “Plan
de acción europeo en materia de alimentación e agricultura ecolóxica”, co obxectivo de definir as
modificacións necesarias no ámbito lexislativo da agricultura ecolóxica europea para garantir un desenvolvemento
continuo do sector ecolóxico europeo e facilitar as importacións de produtos ecolóxicos procedentes
dos países en desenvolvemento. Este documento acadou unha gran importancia nas análises posteriores
para a planificación estratéxica do sector e contén un total de 21 liñas ou propostas de actuación, denominadas
Accións, que son, textualmente, as seguintes:
• Acción 1
Introducir modificacións ao Regulamento (CE) n° 2826/2000 do Consello (promoción do mercado
interior), o que daría á Comisión maiores posibilidades de acción directa para organizar campañas
de información e promoción da agricultura ecolóxica. Lanzar a escala comunitaria unha campaña de
información e promoción estendida en varios anos con destino aos consumidores, aos comedores de
institucións públicas, ás escolas e outros protagonistas clave do sector alimentario sobre as vantaxes
da agricultura ecolóxica e, en particular, os seus aspectos positivos para o ambiente, e destinadas a
sensibilizar aos consumidores e a promover o recoñecemento dos produtos ecolóxicos e, en particular,
do logotipo comunitario.
Lanzar campañas de información e promoción ad hoc para tipos ben definidos de consumidores como
os consumidores ocasionais e os comedores públicos.
Multiplicar os esforzos de cooperación da Comisión cos Estados membros e as organizacións profesionais
co fin de pór a punto unha estratexia para as campañas.
• Acción 2
Crear e administrar, en Internet, unha base de datos que proporcione a lista das distintas normas,
privadas e nacionais (incluídas as normas internacionais e as normas nacionais dos principais mercados
á exportación), comparada á norma comunitaria.
93

94
• Acción 3
Mellorar a recollida dos datos estatísticos que se refiren á vez á produción e ao mercado dos produtos
ecolóxicos.
• Acción 4
Permitir aos Estados membros completar con axudas o apoio comunitario concedido ás organizacións
de produtores do sector das froitas e hortalizas adoptadas na produción ecolóxica.
• Acción 5
A Comisión porá a punto un “menú” que enumerará todas as medidas comunitarias que poden ser utilizadas
polo sector ecolóxico relacionadas coa produción, a comercialización e a información.
• Acción 6
A Comisión recomenda vivamente aos Estados membros utilizar plenamente os instrumentos postos
á súa disposición polos seus programas de desenvolvemento rural para apoiar a agricultura ecolóxica,
por exemplo, pondo a punto plans de acción, nacionais ou rexionais, orientados sobre:
- O estímulo da demanda pola aplicación dos novos programas de calidade.
- As accións destinadas a preservar as vantaxes para o ambiente e a protección da natureza a
longo prazo.
- Os incentivos concibidos para os produtores ecolóxicos para que transformen completamente ou
parcialmente a súa explotación.
- A concesión aos produtores ecolóxicos das mesmas posibilidades que aos agricultores tradicionais
polo que se refire á axuda aos investimentos.
- Os incentivos concibidos para os produtores para facilitar a distribución e a comercialización
mediante integración da cadea de produción sobre a base de acordos entre os operadores.
- O apoio dos servizos de divulgación.
- A formación e o ensino para o conxunto dos operadores da agricultura ecolóxica que cubran a
produción, a transformación e a comercialización.
- A agricultura ecolóxica como método de xestión privilexiado nas zonas sensíbeis desde o punto
de vista do ambiente (sen limitar a agricultura ecolóxica a estas zonas).
• Acción 7
Reforzar a investigación relativa á agricultura ecolóxica e aos seus métodos de produción.
• Acción 8
Converter o regulamento en máis transparente, definindo os principios básicos da agricultura
ecolóxica.

• Acción 9
Garantir a integridade da agricultura ecolóxica reforzando as normas e mantendo as datas finais
previstas para os períodos transitorios.
• Acción 10
Completar e profundar na harmonización das normas en canto á agricultura ecolóxica:
- Elaborando a lista dos aditivos e auxiliares tecnolóxicos autorizados na fabricación dos produtos
animais transformados.
- Reflexionando sobre a oportunidade de adoptar normas específicas para os viños ecolóxicos.
- Mellorando as normas en canto a benestar dos animais.
- Preguntándose sobre a necesidade de estender o ámbito de aplicación a outros ámbitos como a
acuicultura.
• Acción 11
Crear un grupo de expertos independentes destinado a formular advertencias técnicas.
• Acción 12
Engadir disposicións ao Regulamento (CEE) nº 2092/91 para precisar:
- Que os produtos cuxa etiquetaxe indica que conteñen OXM non poden etiquetarse como
produtos ecolóxicos.
95

96
- Que os límites máximos de etiquetaxe xerais son os mesmos que os aplicábeis á presenza accidental
de OXM nos produtos (outros que as sementes) utilizados na agricultura ecolóxica.
A Comisión pregúntase sempre sobre a necesidade de fixar límites máximos específicos para as sementes
utilizadas na agricultura ecolóxica e a que nivel.
• Acción 13
Mellorar o resultado dos organismos e servizos de inspección, introducindo un enfoque baseado no
risco 31 , orientado aos operadores que presentan altos riscos en termos de prácticas fraudulentas e prescribindo
inspeccións cruzadas de conformidade co Regulamento (CEE) nº 2092/91.
• Acción 14
Proseguir o traballo en curso ao CCR (Centre Commun de Recherche) para pór a punto métodos de
mostraxe e análises aplicábeis na agricultura ecolóxica. Co fin de reducir o risco de fraude, convén
dotarse de novas técnicas que garantan unha mellor rastrexabilidade, cando cumpra.
• Acción 15
Os Estados membros deben estudar a posibilidade de aplicar o sistema de definición das parcelas estabelecido
para a xestión da PAC á localización e ao seguimento das parcelas na agricultura ecolóxica.
• Acción 16
Garantir unha mellor coordinación entre os organismos de inspección e entre estes organismos e os
servizos de control de acordo co Regulamento (CEE) nº 2092/91.
• Acción 17
Desenvolver un réxime de acreditación específico dos organismos de inspección de acordo co Regulamento
(CEE) nº 2092/91.
• Acción 18
A Comisión publicará o informe anual dos Estados membros sobre a supervisión dos organismos de
inspección que conterá estatísticas sobre o tipo e o número das infraccións detectadas.
• Acción 19
Multiplicar os esforzos para inscribir terceiros países na lista de equivalencia, ata no referente ás avaliacións
in situ.
Modificar o Regulamento (CEE) nº 2092/91 do Consello relativo á agricultura ecolóxica substituíndo
á derrogación nacional actual para as importacións por un novo réxime permanente que recorra ás
31 . Denomínase enfoque baseado no risco a aquel sistema de inspección que ten en conta o risco que presenta cada operador, para determinar o número
e intensidade dos controis.

avaliacións técnicas da equivalencia realizadas por organismos designados para ese efecto pola comunidade.
Para iso, podería estabelecerse unha lista comunitaria única e permanente de organismos
de inspección recoñecidos como equivalentes para as súas actividades nos terceiros países que non
figuran aínda na lista de equivalencia, logo da realización das consultas convenientes.
Seguir garantindo que a definición da equivalencia cos terceiros países teña en conta as diferenzas
de clima e condicións de cultura e gandaría, así como da fase de desenvolvemento da agricultura
ecolóxica en cada país.
Na entrada en vigor deste réxime, dar á todos os produtos importados o acceso ao logotipo comunitario.
• Acción 20
Efectuar unha comparación sistemática entre as normas comunitarias en canto á agricultura ecolóxica,
as directrices do Codex Alimentarius e as normas do IFOAM.
Multiplicar os esforzos para unha harmonización xeral e o desenvolvemento dun concepto multilateral
de equivalencia, fundado nas directrices do Codex Alimentarius, en colaboración cos Estados membros,
os terceiros países e o sector privado.
Contribuír ao reforzo das capacidades nos países en desenvolvemento, no marco da política de desenvolvemento
da UE, facilitando a transmisión da información sobre as posibilidades ofrecidas por instrumentos
de apoio máis xeral que se deben utilizar en favor da agricultura ecolóxica.
Outras medidas destinadas a facilitar os intercambios de produtos ecolóxicos procedente dos países en
desenvolvemento.
• Acción 21
Mellorar o recoñecemento das normas e sistemas de inspección practicados pola UE en canto á agricultura
ecolóxica pedindo un mandato de negociación ao Consello.
Simultaneamente, é importante explotar as posibilidades actuais de organizar campañas de comercialización
para os produtos ecolóxicos europeos (véxase tamén acción 1).
Ao longo do tempo transcorrido dende a redacción do documento, algunhas das recomendacións foron xa
aplicadas, singularmente as referidas á promoción dos produtos. Outro grupo de recomendacións tivéronse
en conta na redacción da nova regulamentación sobre produción ecolóxica, en especial as
accións 3 (recollida de datos estatísticos), 8 (definición regulamentaria dos principios básicos da agricultura
ecolóxica), 9 (mantemento dos períodos transitorios), 10 (harmonización de normas), 12 (límites aos OXM),
13 (seguridade alimentaria e control baseado no risco), 15 (identificación de parcelas), 19 (listas de equivalencia
de importación) e 21 (reforma dos sistemas de inspección). A acción 6, relativa á elaboración de plans
específicos referidos á agricultura ecolóxica, é en definitiva o alicerce da redacción deste Plan.
97

98
o novo regulamento sobre
produción ecolóxica
O vindeiro 1 de xaneiro de 2009 entrará en vigor o Regulamento (Ce) 834/2007 do 28 de xuño, sobre
produción e etiquetaxe dos produtos ecolóxicos e polo que se derroga o Regulamento (CE) 2092/91. Este
regulamento introduce unha serie de modificacións que van afectar, en maior ou menor medida, todos
os aspectos relacionados coa produción, transformación, comercialización, presentación e certificación
da produción ecolóxica galega, polo que é preciso facer unha aproximación comparativa aos principais
elementos de variación. No entanto, cómpre ter en conta que, como en todas as situacións desta natureza,
moitos dos cambios de maior importancia terán, con toda seguridade, lugar mediante a redacción de normas
complementarias posteriores, polo que é necesario manter a expectativa ata a súa aparición.
Dun xeito esquemático, as principais modificacións que se introducirán coa nova regulamentación son as
seguintes:
1. Os obxectivos, normas e principios da produción ecolóxica son incluídos directamente no corpus
regulamentario, nos artigos 4 a 7, no canto das referencias indirectas da regulamentación actual.
Este feito ten unha gran importancia, posto que, ao definir os principios básicos, se contribúe á transparencia,
mellórase o coñecemento do produto e, sobre todo, ao definir finalidades e non medios,
queda aberta a porta á introdución das prácticas locais cara a unha maior flexibilidade de aplicación
da norma. Este punto responde á solicitude manifestada na Acción 8 do Plan de Acción Europeo.
2. Amplía o ámbito de actuación á totalidade das fases da gandaría, produción de plantas, alimentos
para os animais e produtos transformados, eliminando as excepcións actuais. Inclúe así mesmo os
produtos da acuicultura e as adegas. Isto responde especificamente á Acción 10 do Plan de Acción
Europeo.
3. Estabelece con maior claridade as limitacións aos oXM, prohibindo explicitamente o seu uso e
estabelecendo a equivalencia xeral do límite máximo para a presenza accidental do 0,9% tamén á
produción ecolóxica. Responde á Acción 12 do devandito Plan.
4. Estabelece a obrigatoriedade de uso do logotipo ue, aínda que permite o uso simultáneo cos
outros logos nacionais e privados. Responde así ao incluído no punto 3 do Plan, non concretado en
ningunha Acción.
5. Permite a imposición de normas privadas máis estritas, sempre que sexan tamén de aplicación na
produción convencional.
6. Garante que soamente os alimentos que conteñan un mínimo do 95% de ingredientes ecolóxicos

poidan ser etiquetados como ecolóxicos. Así mesmo, permite que os alimentos non ecolóxicos
poidan especificar os ingredientes ecolóxicos, pero soamente na súa listaxe.
7. Respondendo ao novo sistema europeo de seguridade alimentaria, integra a produción ecolóxica no
sistema xeral de inspección e introduce os sistemas de control baseados no risco, respondendo así
ao solicitado na Acción 13 do Plan. Mantén, obviamente, os controis específicos derivados da natureza
ecolóxica da produción.
8. Estabelece un novo réxime de importacións dos países terceiros, que permite flexibilizar as condicións
de certificación, mantendo ao mesmo tempo o réxime de equivalencia de países. Os produtos
importados poderán empregar o logotipo UE, pero indicando o lugar de produción. Responde á Acción
19 do Plan.
9. En principio, non introduce modificacións nas listas de substancias autorizadas na produción,
facilitando a transición entre regulamentos.
99

A PRoduCIón eColóXICA e o Seu ContoRno
os condicionantes xenéricos
32
da agricultura galega
As particulares condicións territoriais, demográficas e socioeconómicas de Galiza teñen configurado unha
estrutura agraria específica, cunha serie de características definitorias que comparten a case totalidade das nosas
explotacións, tanto no sector da agricultura convencional como na ecolóxica. Aínda que estas singularidades son
xa suficientemente coñecidas e estudadas, convén non perdelas de vista á hora da caracterización do sector, dado
que van determinar moitas das estratexias aplicábeis. Así, entre os principais factores cunha influencia directa na
situación actual da agricultura ecolóxica no país, resulta de interese citar:
• Unha distribución das entidades de poboación cun elevado grao de dispersión. Ao longo da xeografía
galega atópanse espallados arredor de 30.000 núcleos de poboación, cuxo escaso tamaño se traduce nunha
densidade demográfica moi reducida. Trátase dun factor que condiciona o estabelecemento dalgunhas
das orientacións produtivas, como é o caso, por exemplo, da apicultura ecolóxica, cunhas amplas necesidades
de áreas libres de fontes potenciais de contaminación.
• O avellentamento da poboación e a migración cara a áreas urbanas está a despoboar o rural galego.
Este feito, ao tempo que incrementa a porcentaxe de territorio baixo a definición de rural (menos de 150
habitantes por km 2 ), tamén resta man de obra potencial para o desenvolvemento de actividades agrarias.
• O réxime de tenza e a estruturación da propiedade outorgan ao agro galego un elevadísimo grao
de minifundismo. A reducida dimensión das explotacións condiciona en moitos casos o acadar uns valores
mínimos de rendibilidade. A pesar de que a media de superficie por explotación en produción ecolóxica
resulta moi superior aos valores medios galegos (24 ha fronte a arredor de 7 ha respectivamente), trátase
dunha cifra proporcionada eminentemente polo concurso das explotacións gandeiras de ampla base territorial,
quedando relegadas as restantes producións a dimensións mínimas.
• O nivel de dependencia económica da actividade agraria resulta en xeral reducido. As explotacións
non adoitan contar con man de obra allea á unidade familiar, e resulta habitual que a fonte principal de
ingresos proveña do sector secundario ou terciario (labor desempeñado case sempre polo home), mentres
a agricultura considérase como un complemento de rendas, cunha elevada taxa de ocupación feminina.
Da enquisa realizada entre as explotacións ecolóxicas obtense que tan só un terzo delas vive fundamentalmente
desta ocupación e que outro terzo recibe ingresos de fóra do sector primario. Ademais, no caso das
explotacións que mesturan producións convencionais e ecolóxicas, a segunda delas é secundaria.
32 . Fonte: “Programa de Desenvolvemento Rural de Galiza 2007-2013”
101

102
A incidencia da agricultura ecolóxica
na protección do medio
Aínda que é un feito dabondo coñecido, non é de máis dar aquí unhas pinceladas sobre aspectos específicos
no papel que a produción ecolóxica supón como axente de desenvolvemento e protección ambiental, que
servirán para articular liñas de actuación.
Agricultura ecolóxica e loita contra o lume
9.000 hectáreas da superficie de produción ecolóxica galega (preto do 95% do total) atópanse rexistradas
baixo as orientacións de “pastos e forraxes” e “bosque e recolleita silvestre”. Estas producións desenvólvense
fundamentalmente en áreas de moi baixa actividade agraria, con aproveitamento extensivo
de superficies de pasteiros, monte baixo ou soutos, onde o uso dos seus recursos tradicionais ten diminuído
en gran medida ou mesmo desaparecido. Ademais do beneficio económico directo que posibilita a recuperación
produtiva destas zonas mediante a agricultura ecolóxica, cómpre valorizar como un elemento de
importancia fundamental o papel xogado como mecanismo de loita contra os lumes. Os labores de roza
e control da vexetación que exerce o pastoreo extensivo do gando (bovino, ovino, cabrún, cabalar…)
xunto á limpeza necesaria para a recolleita silvestre de froitos (por exemplo, castaña ou mazá), posibilitan
o contar cun sistema efectivo de prevención fronte ao impacto medioambiental dos lumes e o elevado
custo das loxísticas de extinción.

A xestión sustentábel dos espazos naturais
Arredor do 12% do territorio galego atópase incluído no seo da Rede Galega de espazos Protexidos
(Lei 9/2001 do 21 de agosto, de conservación da natureza). Baixo este amparo atópanse recollidas diversas
figuras ou categorías, entre as que destacan pola súa representatividade os parques naturais e, fundamentalmente,
as zonas de especial Protección dos Valores naturais (ZEPVN), constituídas en gran
medida por terreos de monte baixo. No primeiro dos casos, a devandita lexislación contempla como instrumentos
de planificación e ordenación de usos os Plans de ordenación dos Recursos naturais (PORN) e
os Plans Reitores de uso e Xestión (PRUX), desenvolvidos
en maior ou menor grao para o conxunto dos 6 parques
naturais existentes en Galiza. Para o segundo suposto, a
regulación das ZEPVN (correspondentes á Rede Natura 2000
e integradas polos LIC -Lugares de Importancia Comunitariae
ZEPAS -Zonas de Especial Protección das Aves-) está a cargo
dos plans de conservación, cuxo estado actual atópase
á espera do desenvolvemento do Plan Director de Conservación
da Rede Natura 2000 de Galiza.
De calquera xeito, e sempre coa consideración da delimitación
de zonas de reserva específicas para determinadas
áreas dos parques naturais (onde se restrinxe a intervención
humana e prevalece a conservación e preservación
sobre calquera outra actividade), permítese a actividade
agraria baixo unha serie de parámetros. Así, presentan
especial preferencia os usos e actividades que sexan compatíbeis
e que non vulneren os valores naturais.
A agricultura ecolóxica atópase pois nunha posición
vantaxosa ao concordar con este tipo de requirimentos e
contribuír á biodiversidade e á preservación dos ecosistemas
agrarios de alto valor natural. O respecto polas actividades
tradicionais, o aproveitamento sustentábel do contorno e o
feito de asumir compromisos ambientais alén dos xa obrigatorios,
confiren a esta modalidade de produción agraria
unha perfecta adaptabilidade á figura de protección
destes espazos naturais.
103

104
Agricultura ecolóxica e calidade hídrica
Malia que a meirande parte do territorio galego non está afectado por concentracións excesivas de nitratos
nos acuíferos, non convén esquecer o papel da agricultura ecolóxica na preservación da calidade das
augas. Por unha banda, o manexo extensivo da gandaría ecolóxica, con dispoñibilidade de amplas bases
territoriais e baixas cargas gandeiras nas explotacións, minimiza a posibilidade de contaminación a
partir das dexeccións do gando. Ademais, a prohibición do emprego de fertilizantes químicos así como
de fitosanitarios de síntese limita os efectos negativos derivados destes dentro dos sistemas naturais e da
saúde. Porén, resulta importante destacar o paso por diante que as pautas de manexo ecolóxicas supoñen,
con accións sobre as que xa se ten avanzado como a concienciación e sensibilización sobre os problemas
ambientais e a aplicación das boas prácticas agrarias máis respectuosas co medio.
Instrumentos de axuda
O Regulamento (CE) 1290/2005 estabelece un marco xurídico único para o financiamento dos gastos correspondentes
á Política Agrícola Común coa institución de dous fondos: o FEAGA (Fondo Europeo Agrícola de
Garantía) e o FEADER (Fondo Europeo Agrícola de Desenvolvemento Rural). O especial fincapé que, para o
período 2007-2013, se fai sobre o desenvolvemento rural como un dos piares fundamentais da PAC, queda
definido polo Regulamento (CE) 1698/2005 -xunto co seu Regulamento de aplicación (CE) 1974/2006-, que
desenvolve as normas xerais da axuda comunitaria a través do FEADER.
Así, o Consello é o encargado de elaborar as directrices estratéxicas comunitarias de desenvolvemento
rural, para a aplicación dos grupos de medidas dirixidas á consecución dos obxectivos prioritarios
definidos. En coherencia con estas directrices, séntanse as bases precursoras e de referencia do Programa
de desenvolvemento Rural (PdR) de Galiza e, porén, do Plan de desenvolvemento da Agricultura
ecolóxica (PdAe) de Galiza.
Segundo o conxunto de medidas recollidas no PDR de Galiza, a Táboa 10 recolle as medidas de tipo xenérico
que teñen aplicación directa ou indirecta na agricultura ecolóxica.

táboa 10: Resumo das medidas incluídas no PdR con relación á produción ecolóxica
Medida PdR descrición
1.1.1.- Accións relativas á información e formación profesional,
incluídas a divulgación de coñecementos científicos
e prácticas innovadoras de persoas que traballan
nos sectores agrícola, alimentario e forestal
Actividades de formación (temas técnicos, formación
económica, novas tecnoloxías, manexo sustentábel
dos recursos naturais…)
1.1.2.- Instalación de agricultores mozos Axudas cara ao acceso á titularidade ou cotitularidade
das explotacións de agricultores mozos
1.1.4.- Utilización de servizos de aconsellamento Favorecer o acceso aos servizos de aconsellamento
ás explotacións destinados a mellorar o rendemento
global e o cumprimento dos requisitos ambientais
1.1.5.- Implantación de servizos de xestión, substitución
e aconsellamento
Apoio ás entidades de presten servizos de aconsellamento
e xestión especializados así como á mellora da
calidade de vida dos labregos e labregas co fomento
e implantación de servizos de substitución
1.2.1.- Modernización das explotacións agrícolas Acadar unha posición competitiva das explotacións a
nivel produtivo, ambiental, de calidade e de seguridade
alimentaria
1.2.3.- Aumento do valor engadido dos produtos agrícolas
e forestais
1.2.4.- Cooperación para o desenvolvemento de novos
produtos, procesos e tecnoloxías na agricultura, a alimentación
e a silvicultura
1.3.1.- Cumprimento das normas estabelecidas na normativa
comunitaria
1.3.2.- Apoio aos agricultores que participan en programas
relativos á calidade dos alimentos
Mellora da competitividade da industria agroalimentaria
coa introdución de novas tecnoloxías e co
fomento de produtos de calidade e ecolóxicos
Deseño, desenvolvemento e ensaio de produtos,
procesos e tecnoloxías. Investimentos materiais ou
inmateriais relacionados coa cooperación
Compensación dos custos e as perdas de ingresos
ocasionados pola aplicación de normas no ámbito da
protección do ambiente, a saúde pública, a sanidade
animal e a fitosanidade, o benestar dos animais e a
seguridade no traballo
Fomentar a participación nos distintos programas
comunitarios, así como noutras figuras de calidade
previstas na Lei 2/2005
105

106
táboa 10: Resumo das medidas incluídas no PdR con relación á produción ecolóxica
Medida PdR descrición
1.3.3.- Apoio ás agrupacións de produtores en materia
de desenvolvemento de actividades de información e
promoción de produtos no marco de programas relativos
á calidade dos alimentos
2.1.1.- Axudas destinadas a indemnizar os agricultores
e agricultoras polas dificultades naturais en zonas de
montaña
2.1.2.- Axudas destinadas a indemnizar os agricultores e
agricultoras polas dificultades naturais en zonas distintas
das de montaña
2.1.4.1.- Axudas a produtoras e produtores agrarios que
estabelezan métodos de produción respectuosos co ambiente
e de conservación da paisaxe
2.1.4.2.- Conservación de recursos xenéticos na agricultura
Apoio ás organizacións ou agrupacións de produtores
para actividades de información e promoción de
produtos de calidade
Compensación polos custos adicionais (de produción)
e perdas de ingresos (como resultado da redución de
outputs da explotación) como consecuencia das dificultades
naturais para a produción agrícola da zona
Terán o obxecto de indemnizar polos custos adicionais
e as perdas de ingresos derivados das dificultades
que supón a produción agrícola na zona en
cuestión
Cubrir os custos adicionais e as perdas de ingresos
derivados do compromiso de cumprimento alén das
normas obrigatorias estabelecidas, así como dos requisitos
mínimos para o uso de protección das plantas,
de fertilizantes e doutros requisitos obrigatorios
estabelecidos pola lexislación estatal e autonómica
Impulsar as producións agropecuarias autóctonas en
sistemas de produción de calidade compatíbeis co
ambiente
2.1.5.- Axudas relativas ao benestar dos animais Compensación dos custos adicionais e ingresos non
percibidos por mor da implantación de compromisos
alén dos requisitos obrigatorios estabelecidos
na lexislación vixente (mellora das instalacións de
alimentación e de aloxamento…)
2.1.6.- Axudas aos investimentos non produtivos Apoio a investimentos que non dean lugar a un aumento
significativo do valor ou da rendibilidade da
explotación agrícola ou forestal (mellora da paisaxe,
recuperación de elementos históricos, preservación
de hábitats, loita contra a erosión)
2.2.2.- Primeira implantación de sistemas agroforestais
en terras agrícolas
Axudas destinadas a cubrir os custos de implantación
de sistemas de utilización de terras que combinan a
explotación forestal e agrícola nas mesmas terras

táboa 10: Resumo das medidas incluídas no PdR con relación á produción ecolóxica
Medida PdR descrición
3.1.1.- Diversificación cara a actividades non agrícolas Incentivos cara á diversificación e carácter multifuncional
das explotacións agrarias
3.1.2.- Axudas á creación e o desenvolvemento de microempresas
Axudas á creación, modernización, ampliación ou
traslado de pequenas unidades de produción, distintas
das agrarias, radicadas nas áreas rurais galegas
3.2.3.- Conservación e mellora do patrimonio rural Apoio á elaboración de plans de xestión e protección
para a preservación da calidade paisaxística e da
diversidade biolóxica, así como incentivar a conservación
e a valorización dos elementos patrimoniais e
culturais das zonas rurais
4.1.1, 4.1.2, 4.1.3.- Estratexias de desenvolvemento local Apoio a proxectos tanto de natureza produtiva como
non produtiva cuxo obxectivo final sexa mellorar
o nivel de desenvolvemento económico e social da
zona de intervención
Ademais dos requisitos específicos de aplicación para cada unha das medidas expostas, existen unha serie
de aspectos comúns, a todas ou varias delas, que cómpre considerar por mor das esixencias regulamentarias
das que emana a súa aplicación. Entre estas cuestións atópase a integración de varias medidas na figura do
Contrato de explotación Sustentábel (CES), actuación impulsada dende a Consellería do Medio Rural.
O obxectivo fundamental do CES será o de fomentar modelos produtivos sustentábeis dende o punto de
vista ambiental e social, configurándose como instrumento para, entre outros, contribuír a fixar poboación
no rural, potenciar a produción de alimentos sans e de calidade, mellorar a xestión do territorio rural ou
favorecer o desenvolvemento de sistemas de produción sustentábel en termos económicos e ambientais. A
súa funcionalidade estará destinada ademais á integración nunha única convocatoria de diversas medidas
de desenvolvemento rural con carácter sustentábel.
O mantemento da actividade e dos compromisos durante 5 anos, obter unha porcentaxe mínima de ingresos
da actividade agraria e/ou ter unha porcentaxe mínima de dedicación á actividade agraria constitúen requisitos
indispensábeis para poderse acoller a un CES.
Para a subscrición dun CES será indispensábel acollerse a algunha destas dúas medidas, que serán xestionadas
en exclusiva a través deste:
107

108
2.1.4.1.- Axudas a explotacións agrarias que estabelezan métodos de produción respectuosos co
ambiente e de conservación da paisaxe (axudas agroambientais)
2.1.5.- Axudas relativas ao benestar dos animais
Ademais, considerarase como criterio de prioridade cara á consecución das axudas:
1.1.2.- Instalación de agricultores mozos
1.1.4.- Utilización de servizos de aconsellamento
1.2.1.- Modernización das explotacións agrícolas
1.3.2.- Apoio aos agricultores que participan en programas relativos á calidade dos alimentos
2.1.1.- Axudas destinadas a indemnizar os agricultores polas dificultades naturais en zonas de
montaña
2.1.2.- Axudas destinadas a indemnizar os agricultores polas dificultades naturais en zonas distintas
das de montaña
2.1.6.- Axudas aos investimentos non produtivos

dIAGnoSe bASeAdA nA AnálISe dAFo
Introdución
A análise DAFO (Debilidades, Ameazas, Fortalezas e Oportunidades) é unha ferramenta de planificación,
creada a finais dos anos 60 inicialmente para a análise da situación competitiva dunha empresa dentro do
mercado, pero estendida despois a marcos máis amplos de carácter estratéxico, e que ten acadado unha
gran importancia nos últimos 30 anos.
O seu obxectivo último consiste en determinar as vantaxes e desvantaxes competitivas que presenta a
empresa ou o sector considerado, e o conxunto de estratexias que se van empregar que máis potencien as
vantaxes e compensen as desvantaxes, en función das propias características da empresa ou sector e das do
contorno exterior.
Metodoloxicamente, consiste en concretar nunha matriz de 2 x 2 elementos a avaliación dunha serie de
factores que, unha vez identificados, clasificados e no seu caso priorizados, proporcionan un cadro sistemático
de información sobre a capacidade da empresa ou do sector para soster ou incrementar as súas
vantaxes competitivas, ou ben para combater as súas desvantaxes. A clasificación dos factores que define a
análise DAFO é a seguinte:
• debilidades ou puntos débiles da estrutura interna dende o punto de vista da súa capacidade competitiva.
• Fortalezas ou puntos fortes da estrutura interna.
• Ameazas ou factores externos que inciden negativamente sobre a posición competitiva.
• oportunidades ou factores externos positivos.
A estrutura xenérica da matriz DAFO recóllese esquematicamente no Gráfico 17.
Análise da
estrutura
interna
Análise do
contorno
externo
Puntos fortes
Puntos febles
FORTALEZAS DEBILIDADES
OPORTUNIDADES AMEAZAS
Gráfico 17: Esquema
xenérico da matriz DAFO
111

112
A ferramenta DAFO debe completarse analizando de xeito illado cada enfrontamento entre pares de
elementos da matriz, de maneira que cada enfrontamento debe ser analizado para estudar as consecuencias
e as accións que da dita situación se poidan derivar. Isto é, do enfrontamento entre ringleiras e columnas da
matriz derívanse as diferentes formulacións estratéxicas, do seguinte xeito:
1. estratexias defensivas (Fortalezas vs. Ameazas). Os medios con que o sector conta para defenderse
das ameazas.
2. estratexias ofensivas (Fortalezas vs. oportunidades): De existiren, representan a potencialidade
de crecemento do sector considerado.
3. estratexias de supervivencia (debilidades vs. Ameazas): A capacidade do sector para enfrontarse
coas ameazas externas contando cos seus propios medios.
4. estratexias de reorientación (debilidades vs. oportunidades): A capacidade do sector para aproveitar
oportunidades que eventualmente se poidan presentar sen contar para iso cos puntos fortes.
O esquema dos cruzamentos entre elementos da matriz recóllese no Gráfico 18.
FORTALEZAS
DEBILIDADES
AMEAZAS
Estratexias
defensivas
Estratexias de
superviviencia
OPORTUNIDADES
Estratexias
ofensivas
Estratexias de
reorientación
Gráfico 18: Estratexias
derivadas da análise DAFO
A análise DAFO vai ter como función a formulación obxectiva e sistemática da situación do sector da agricultura
ecolóxica recollida na epígrafe anterior, coas seguintes características:
1. Contrariamente ao mais habitual á hora de realizar este tipo de análise, non se trata de confrontar
opinións, senón datos contrastábeis. Por iso, a totalidade dos elementos que se introducen na análise
de Debilidades e Fortalezas son datos obxectivos que se obteñen das diferentes fontes de caracterización
expostas anteriormente (traballo con persoas expertas, revisión bibliográfica e estatística e/ou
enquisa ao sector produtor).
2. O forte predominio dos puntos débiles (Ameazas e, sobre, todo, Debilidades) é unha consecuencia,
pero tamén unha explicación, do escaso papel que a produción ecolóxica está a xogar dentro do
conxunto da produción agraria galega.
3. O deseño das diferentes estratexias que vén dado pola matriz DAFO vai ter como resultado a xeración
das medidas propositivas que se van desenvolver no último dos apartados do Plan.

Análise dAFo do sector da
produción ecolóxica
A continuación recóllense de maneira sistemática os diferentes puntos fortes e débiles que conforman a
matriz DAFO. É salientábel que, cara a unha comprensión maior da estrutura, se ten botado man á organización
dos diferentes puntos axeitados a unha clasificación xenérica típica en modelos similares.
Resulta preciso, non obstante, facer unha serie de consideracións previas:
1. A produción ecolóxica galega comparte no diagnóstico moitos puntos fortes e débiles co resto do
sector agrario. Na nosa análise, en razón á brevidade, pretendeuse facer especial fincapé nos elementos
específicos do sector, obviando moitos dos matices correspondentes á situación xenérica da agricultura
galega e que poden ser atopados en diferentes fontes. Naqueles casos nos que se considerou de especial
interese fíxose referencia a elementos comúns.
2. Non se levan a cabo análises DAFO separadas por orientacións produtivas. A razón é obvia: se o sector
ecolóxico galego ten unha dimensión reducida, á hora de estudarmos os diferentes subsectores atopámonos
con realidades en moitos casos minúsculas, e neses casos a análise DAFO non sería máis que un
puro exercicio académico, sen ningunha capacidade de aplicación. No entanto, naqueles casos nos que
existe un punto forte ou débil dun subsector especialmente significativo é recollido na análise.
3. Pode chamar a atención que unha determinada situación poida ser clasificada á vez como punto
forte e débil. Esta característica da técnica DAFO non só non representa unha contradición, senón que
mesmo supón unha vantaxe. Pensemos, por exemplo, na escasa demanda interna do mercado galego.
É evidente que se trata dun punto débil, xa que incide, en boa medida, na debilidade do sistema
comercial. Pero tamén é, ao mesmo tempo, un punto forte, posto que a expectativa de crecemento
potencial resultará moi elevada.
As Táboas 11 recollen os elementos da matriz DAFO que posteriormente se explican máis polo miúdo.
113

114
táboa 11a: dAFo do sector da agricultura ecolóxica galega (resumo)
ANÁLISE DO CONTORNO EXTERNO: OPORTUNIDADES E AMEAZAS
Cod. Oportunidades Cod. Ameazas
Derivadas do contorno político e administrativo
O-1
O-2
A produción ecolóxica é unha das opcións
máis concordantes coas directrices derivadas
da nova PAC e os seus instrumentos
de xestión
As restricións medioambientais á produción
derivadas da política comunitaria
supoñen unha vantaxe competitiva para a
produción ecolóxica
A-1
A-2
Excesiva dependencia das axudas agroambientais
para certas orientacións produtivas
Axudas á reconversión non dispoñíbeis na práctica
para certas producións
O-3 Interese social da agricultura ecolóxica A-3 Estrutura administrativa non desagregada
O-4
Existencia de instrumentos de xestión e
promoción adecuados á realidade social,
económica e produtiva.
Derivadas do contorno estrutural
O-5 A produción ecolóxica como ferramenta de
manexo sustentábel dos montes
O-6 Existencia de grandes superficies de montes
veciñais en man común
O-7 Posibilidade de incrementar o valor da
produción sustentábel nas áreas de produ-
tividade agraria reducida
O-8 Presenza de áreas naturais protexidas
A-4 Complicación na xestión administrativa
A-5 Deficiencias na xestión da información sectorial
A-6
Dificultades para a certificación de produtos a
granel
A-7 Lexislación sanitaria restritiva
A-8
Escaso desenvolvemento das normas de transformación
de produtos ecolóxicos

táboa 11a: dAFo do sector da agricultura ecolóxica galega (resumo)
ANÁLISE DO CONTORNO EXTERNO: OPORTUNIDADES E AMEAZAS
Cod. Oportunidades Cod. Ameazas
Derivadas do contorno socio - cultural
O-9
O-10
O-11
Preocupación pola seguridade alimentaria
e producións certificadas
Aprecio polos produtos e os sabores do
país
Crecente conciencia social sobre ecoloxía
e respecto ao medio
Derivadas da análise de competitividade
A-9
A-10
O-12 Imaxe positiva do produto galego A-11
O-13 Incremento da demanda en Europa A-12
O-14
Existencia dalgunhas explotacións e empresas
consolidadas
Derivadas da estrutura de clientes e canles
O-15 Potencial de desenvolvemento dos mercados
internos
O-16 Cambio nos hábitos de consumo familiares
O-17 Consumo das comunidades galegas no
exterior
A-13
Riscos sobre a confianza dos consumidores derivados
de eventuais crises alimentarias
A produción ecolóxica certificada non garante
a orixe
Competencia de terceiros países nos mercados
europeos
Competencia de produtos foráneos no mercado
galego
Competencia doutros produtos de agricultura
controlada
A-14 Competencia con producións caseiras
A-15 A produción ecolóxica está ás veces demasiado
relacionada con determinados estratos de consu-
midores e canles comerciais
115

116
táboa 11b: dAFo do sector da agricultura ecolóxica galega (resumo)
ANÁLISE DO CONTORNO INTERNO: FORTALEZAS E DEBILIDADES
Cod. Fortalezas Cod. Debilidades
Condicións ecolóxicas e agronómicas
F-1
Existen áreas e/ou orientacións produtivas
nas que se produce unha boa adaptación
ambiental ás condicións climáticas
Estrutura das explotacións
Recursos humanos
F-2
Elevado nivel de dinamismo e implicación
de moitos dos axentes implicados
D-1
Posibilidade de contaminación accidental con
organismos modificados xeneticamente, pesti-
cidas ou outras substancias
D-2 Limitacións agronómicas
D-3
F-3 Saber facer e experiencia acumulada D-5
Produto e medios de produción
F-4
Posibilidade de obtención de produtos
con calidades axeitadas a certos nichos de
mercado
Estrutura territorial das explotacións: dimensión
pequena, terreo moi parcelado
D-4 Escaso nivel de profesionalidade
D-6
Explotacións pouco dinámicas e sen continuidade
Unha importante parte da produción ecolóxica
está situada en áreas de baixa produtividade e
en cultivos de rendibilidade limitada (bosques e
aproveitamentos silvestres, castiñeiro, maceira…)
F-5 Existencia de razas e castes autóctonas D-7 Pouca aceptación dalgúns produtos ecolóxicos
F-6
F-7
Aprovisionamento
Presenza de volumes de produción xa
significativos en certas orientacións e
crecemento sectorial
Existencia de instalacións industriais con
capacidade para absorberen incrementos
de produción
D-8
Escasa produción de produtos hortofrutícolas
ecolóxicos e reducida comercialización no mercado
interior
D-9 Baixo grao de elaboración do produto vendido
D-10
Poucos estabelecementos para a elaboración e
transformación das producións ecolóxicas
D-11 Falta de dispoñibilidade de pensos ecolóxicos
competitivos
D-12 Falta de material xenético certificado adaptado

táboa 11b: dAFo do sector da agricultura ecolóxica galega (resumo)
ANÁLISE DO CONTORNO INTERNO: FORTALEZAS E DEBILIDADES
Cod. Fortalezas Cod. Debilidades
Aprovisionamento
Balance económico das explotacións
D-13 Dificultade para atopar produtos para loitar
D-14
F-8 Existencia de axudas á produción D-15
Formación e coñecemento
F-9
F-10
F-11
Supervivencia do coñecemento técnico
tradicional
Experiencia e tradición técnica dalgunhas
producións
Crecente número de actividades formativas
en agricultura e gandaría ecolóxicas
Control e certificación
F-12
O sector da produción ecolóxica galega
conta cun sistema de control e certificación
fiábel e ben valorado
contra pragas e enfermidades
Escasa información sobre os produtos utili-
zábeis en AE e falta de mecanismos regulados
para a certificación de insumos utilizábeis na
produción
Oferta escasa e de custo superior aos alimentos
convencionais nunha maioría de produtos
D-16 Dependencia das axudas agroambientais
D-17
D-18
A agricultura ecolóxica require un maior nivel
de formación que a convencional
Perda dos coñecementos tradicionais se non
se pon interese en rescatalos, preservalos e
actualizalos
D-19 Falta de servizos técnicos de apoio efectivos
D-20
D-21
Na formación regulada (FP e Universidade) a
produción ecolóxica non está suficientemente
representada
Dificultade para atopar profesionais cualificados
para a formación
D-22 Complexidade no proceso
D-23
Aspectos mellorábeis no funcionamento do
CRAEGA actual
D-24 Tratamento das excepcións regulamentarias
117

118
táboa 11b: dAFo do sector da agricultura ecolóxica galega (resumo)
ANÁLISE DO CONTORNO INTERNO: FORTALEZAS E DEBILIDADES
Cod. Fortalezas Cod. Debilidades
Cooperación e artellamento sectorial
F-13 Progresiva articulación do sector D-25
Innovación e transferencia tecnolóxica
F-14
Concienciación do sector da importancia
da I+D para o seu futuro
D-26
D-27
F-15 Capacidade de innovación nos produtores D-28
Mercado
F-16
F-17
Desenvolvemento de solucións comerciais
propias por produtores
Inicio da consolidación de grupos de consumidores
de produtos ecolóxicos
D-29
D-30
D-31
D-32
F-18 Distribución en circuítos curtos D-33
F-19
Novas fórmulas de consumo social cada
vez máis presentes en Europa
D-34
Deficiente articulación interna do sector. Falla
de perspectiva do “sector” e falla de artella-
mento sectorial
Falta de profesionalización do movemento
asociativo
Déficit de medios para a difusión de coñecementos
Falta de investigación orientada a lograr unha
produción máis continua e variada e cara a
sistemas de produción en gandaría ecolóxica
Insuficiente dedicación de persoas e medios á
I + D neste sector
Insuficiente investigación sobre sementes e
variedades aptas para a produción ecolóxica
Falta de suficientes estruturas e servizos comerciais
A demanda de produtos ecolóxicos en España
está pouco desenvolvida
Deficiente nivel de información social sobre os
produtos ecolóxicos
Confusión das persoas consumidoras por mor
das distintas etiquetas existentes
D-35 Confusión no uso de vocábulos afíns
D-36
Percepción por parte do sector consumidor de
que os prezos dos produtos ecolóxicos son altos
D-37 Mercados concentrados en poucos operadores

oportunidades (puntos fortes externos)
Derivadas do contorno político e administrativo
o-1: A produción ecolóxica é unha das opcións máis concordantes coas directrices derivadas da
nova PAC e os seus instrumentos de xestión
Os obxectivos da nova PAC, ligados á produción de calidade, á seguridade alimentaria e á consideración da
protección ao medio dentro da propia política sectorial, concrétanse na aplicación das medidas agroambientais.
Unha agricultura como a ecolóxica, de baixa intensidade, é claro que responde singularmente ben
ás estratexias de sustentabilidade, polo que a aplicación destas medidas constitúe unha clara oportunidade
para o desenvolvemento da produción ecolóxica.
o-2: As restricións medioambientais á produción derivadas da política comunitaria supoñen unha
vantaxe competitiva para a produción ecolóxica
Abondando no anterior, as condicións de condicionalidade das axudas ligadas a requirimentos medioambientais
favorece os modelos sustentábeis, o que conduce a outorgar á produción ecolóxica un plus de
competitividade.
o-3: Interese social da agricultura ecolóxica
A produción ecolóxica é xeradora de externalidades positivas; a substitución da produción intensiva é a
maiores redutora de externalidades negativas. Polo tanto, a produción ecolóxica ten un interese social que
se manifesta nos ámbitos da paisaxe (protección de paisaxes definitorias de Galiza), da saúde (do consumidor,
do produtor e da sociedade en xeral), da ecoloxía (protección dos recursos naturais produtivos e
non produtivos), da cultura (protección de sistemas tradicionais de manexo). En definitiva, contribúe ao
desenvolvemento rural no seu conxunto, amén de servir como un vehículo educativo para a conservación do
medio e dos espazos rurais tradicionais.
o-4: existencia de instrumentos de xestión e promoción adecuados á realidade social, económica
e produtiva
A existencia dunha Administración agraria autónoma e de instrumentos desenvolvidos especificamente para
o país non pode ser considerada como algo obvio ou tecnicamente irrelevante. Existen multitude de casos
no marco económico europeo onde a inexistencia de mecanismos de co-participación rexional incide moi
negativamente nas posibilidades de planificación. Unha mostra desta importancia é o interese que o vixente
Programa de Desenvolvemento Rural de Galiza e os seus instrumentos específicos presentan para o desenvolvemento
de liñas estratéxicas da produción ecolóxica.
119

120
Ao longo da exposición das diferentes medidas poderase observar como é precisamente esta oportunidade
a que pode corrixir debilidades e ameazas, ou potenciar fortalezas en gran parte dos casos, o que demostra
de novo a súa importancia.
Derivadas do contorno estrutural
o-5: A produción ecolóxica como ferramenta de manexo sustentábel dos montes
A crecente concienciación da Administración e da sociedade sobre o risco que comporta o abandono e o
manexo inadecuado dos montes está a supor a aparición de novas formas de xestión sustentábel dos seus
recursos, entre os que a produción ecolóxica silvopastoril ou de recolleita silvestre pode ter un espazo de
aproveitamento.
o-6: existencia de grandes superficies de montes veciñais en man común
Os montes veciñais poden achegar grandes extensións de terreo, necesarias para resolver a limitación de
superficie necesaria para desenvolver orientacións gandeiras.
o-7: Posibilidade de incrementar o valor da produción sustentábel nas áreas de produtividade
agraria reducida
A agricultura ecolóxica supón unha oportunidade para aquelas áreas de produtividade agraria reducida.
Superficies de monte ou mato pódense reconverter en ecolóxicas practicamente sen custos adicionais, incrementando
desta forma o valor e a sustentabilidade do terreo: xeración e retención de solo agrícola, rexeneración
da auga potábel, preservación de paisaxe...
o-8: Presenza de áreas naturais protexidas
As áreas naturais protexidas, en especial os parques naturais, poden ser unha fonte interesante de desenvolvemento
da produción e do consumo de alimentos ecolóxicos.
Derivadas do contorno socio-cultural
o-9: Preocupación pola seguridade alimentaria e producións certificadas
As crises alimentarias de fin de século teñen ocasionado unha forte preocupación por parte do consumidor
pola calidade do que consomen, o que se ten traducido nun forte incremento da demanda de produtos
alimentarios certificados.

o-10: Aprecio polos produtos e os sabores do país
O mercado galego ten lembranza do que son os sabores de vello, e apréciaos. Tamén ten unha especial
atracción polos produtos autóctonos. Existe pois un espazo de mercado moi ben definido.
o-11: Crecente conciencia social sobre ecoloxía e respecto ao medio
Incide na ampliación da base social das persoas consumidoras de produtos ecolóxicos.
Derivadas da análise da competitividade
o-12: Imaxe positiva do produto galego
A marca “Galiza” vende. O alimento galego beneficiase dunha imaxe, fóra de Galiza, moi positiva, da que
se pode beneficiar o alimento ecolóxico.
o-13: Incremento da demanda en europa
O norte de Europa está a experimentar un forte incremento da demanda de produtos ecolóxicos que pode
ser aproveitada polas producións galegas máis competitivas.
o-14: existencia dalgunhas explotacións e empresas consolidadas
Certas explotacións e empresas de transformación xa levan moitos anos producindo alimentos certificados e
acadaron xa unha certa estabilidade
Derivadas da estrutura de clientes e canles
o-15: Potencial de desenvolvemento dos mercados internos
Tanto o mercado español como sobre todo o galego está aínda moi lonxe de obter os niveis medios de consumo
dos países do seu contorno, polo que é previsíbel un forte desenvolvemento a curto e medio prazo da demanda.
o-16: Cambio nos hábitos de consumo familiares
A redución dos tempos dedicados á compra nos contornos urbanos e o crecemento das unidades de consumo
individuais leva ao incremento da demanda de produtos de longa conservación, o que supón de novas oportunidades
para produtos de terceira e cuarta gama e, en xeral, de produtos transformados.
121

122
o-17: Consumo das comunidades galegas no exterior
A fonte tradicional de demanda de produtos galegos formada polas comunidades galegas no exterior pode
verse ampliada coa nosa produción ecolóxica.
Ameazas (puntos débiles externos)
Derivadas do contorno político e administrativo
A-1: excesiva dependencia das axudas agroambientais para certas orientacións produtivas
Aínda que é verdade que as axudas públicas contribúen a defender a viabilidade de orientacións que nun
primeiro intre, dada a súa reducida dimensión e a súa novidade, non terían garantido un mínimo de rendibilidade,
nalgúns casos a presenza das axudas pode ocasionar a penetración no sector de axentes máis interesados
na percepción que na produción. Por outra banda, a sobredependencia non garante a supervivencia
da produción no momento de desaparición do incentivo.
A-2: Axudas á reconversión non dispoñíbeis na práctica para certas producións
As limitacións de superficie e o nivel de percepción por unidade de superficie fai que na práctica as axudas
á reconversión, e nomeadamente as axudas agroambientais, non sexan alcanzábeis ás explotacións con
menores dispoñibilidades de terra.
A-3: estrutura administrativa non desagregada
Debido á escasa dimensión do sector, non existe dentro do organigrama da Administración agraria galega
unha unidade especificamente dedicada á produción ecolóxica, o que pode ocasionar unha dispersión de
esforzos.
A-4: Complicación na xestión administrativa
Tanto os procedementos administrativos derivados da certificación como da condicionalidade das axudas
introduce elementos adicionais de dificultade na xestión das explotacións ecolóxicas.
A-5: deficiencias na xestión da información sectorial
A nivel europeo non existe un sistema de información estatístico que recolla datos relativos á produción
ecolóxica, o que representa un grave atranco á hora de estabelecermos puntos de partida para unha correcta

planificación. Por outra parte, a inexistencia de códigos arancelarios específicos da produción ecolóxica
impide a obtención exacta de datos sobre comercio con terceiros países.
A-6: dificultades para a certificación dos produtos a granel
A normativa europea sobre seguridade alimentaria e a propia regulación específica da certificación ecolóxica
presenta dificultades para a venda a granel. Algúns destes problemas semellan non ter unha solución doada,
pero a regulación das excepcións que introduce o novo regulamento europeo poden permitir unha aplicación
máis flexíbel das normas de venda de produtos a pequena escala.
A-7: lexislación sanitaria restritiva
Existen impedimentos normativos para a cría de animais que dificultan a legalización de orientacións moi
próximas á produción ecolóxica, como no caso de animais menores (aves, coellos). Así mesmo, as restricións
aos sistemas de matanza caseiros ou en instalacións de pequeno tamaño dificultan a venda ecolóxica
certificada do gando menor: aves, coellos, ovino, cabrún. Trátase, singularmente no segundo dos casos, de
cuestións de seguridade alimentaria que transcenden o ámbito e a capacidade deste Plan, pero convén, no
entanto, manifestalos.
A-8: escaso desenvolvemento das normas de transformación de produtos ecolóxicos
As novas esixencias en seguridade alimentaria e a harmonización normativa requiren a redacción e aprobación
de normas adicionais para os procesos de elaboración e/ou transformación dos produtos, e singularmente
no sector enolóxico.
Derivadas do contorno socio-cultural
A-9: Riscos sobre a confianza dos consumidores derivados das eventuais crises alimentarias
Aínda que é esta unha característica común a todas as producións alimentarias, o segmento dos consumidores
ecolóxicos é particularmente sensíbel a este tipo de feitos.
A-10: A produción ecolóxica certificada non garante a orixe
Aínda que esta circunstancia forma parte da estratexia de desenvolvemento da produción ecolóxica a nivel
europeo -e é polo tanto imposíbel de modificar nas actuais circunstancias- para producións moi ligadas ao
medio pode resultar interesante reforzar a certificación con outros selos de garantía da orixe xeográfica.
123

124
Derivadas da análise da competitividade
A-11: Competencia de terceiros países nos mercados europeos
Aínda que a presenza nos mercados europeos da nosa produción ecolóxica é aínda moi pequena, a crecente
importación de produtos de países terceiros a prezos competitivos vai supoñer unha traba cara ao desenvolvemento
dunha eventual acción exportadora.
A-12: Competencia de produtos foráneos no mercado galego
Algúns produtos, sobre todo de horta e froita, procedentes de fóra de Galiza levan xa algún tempo no
mercado galego, cada vez con maiores taxas de introdución. Mesmo, nalgún caso, están a entrar en épocas
de produción no noso país, co conseguinte risco potencial para o futuro.
A-13: Competencia doutros produtos de agricultura controlada
A extensión dos sistemas de produción controlada, nomeadamente os de produción integrada, os selos de
garantía ou as diferentes figuras de promoción de orixe están, en maior ou menor medida, supoñendo un
elemento competitivo cada vez maior na produción en fresco e na transformada.
A-14: Competencia con producións caseiras
Existe no noso país unha gran tradición de produtos “caseiros”, procedentes en moitas ocasións de excedentes
de autoconsumo, que presentan unha imaxe de calidade coa que os produtos ecolóxicos deben
competir en desigualdade de condicións, ao non lle seren esixidas aos primeiros garantías de rastrexabilidade.
Derivadas da estrutura de clientes e canles
A-15: A produción ecolóxica está ás veces demasiado relacionada con determinados estratos de
consumidores e canles comerciais
Aínda que se trata dun fenómeno que vai perdendo forza coa penetración da agricultura ecolóxica nos
circuítos convencionais, o feito de que historicamente a produción ecolóxica estivese fortemente ideoloxizada
ten limitado a súa extensión a segmentos masivos de consumidores.

Fortalezas (puntos fortes internos)
Condicións ecolóxicas e agronómicas
F-1: áreas e/ou orientacións produtivas nas que se produce unha boa adaptación ambiental ás
condicións climáticas
Determinadas áreas xeográficas do país reúnen, polas súas condicións climáticas e as prácticas culturais integradas
no medio, moi boas condicións para o desenvolvemento dalgunhas das orientacións produtivas.
Recursos humanos
F-2: elevado nivel de dinamismo e implicación de moitos dos axentes implicados
No seo da agricultura ecolóxica galega existen axentes e organizacións fortemente implicadas no seu desenvolvemento.
F-3: Saber facer e experiencia acumulada
Tanto no seo da produción como da transformación, o aconsellamento e a investigación esixen axentes con
experiencia acumulada que pode ser aproveitada.
Produto e medios de produción
F-4: Posibilidade de obtención de produtos con calidades axeitadas a certos nichos de mercado
Os produtos amparados baixo a indicación agricultura ecolóxica presentan unha calidade diferenciada, e son
valorados e apreciados por segmentos crecentes de mercado.
F-5: existencia de razas e castes autóctonas
O binomio produción ecolóxica-emprego de variedades autóctonas resulta particularmente interesante pola
propia adaptación ao medio desas variedades e polo valor comercial engadido.
125

126
F-6: Presenza de volumes de produción xa significativos en certas orientacións e crecemento
sectorial
Existen algunhas orientacións produtivas con capacidade e presenza suficiente para penetrar en mercados
de exportación. Por outra banda, o crecemento do sector nos últimos anos, tanto en superficie como en
produtores, permite enxergar un maior grao de penetración comercial.
F-7: existencia de instalacións industriais con capacidade para absorberen incrementos de
produción
Isto é así no caso das producións animais, nas que na maioría dos casos comparten instalacións coa produción
convencional, e non tanto no caso das producións agrícolas.
Balance económico das explotacións
F-8: existencia de axudas á produción
Sobre todo para as explotacións con maior base territorial, como as de produción de carne de vacún e
leite.
Formación e coñecemento
F-9: Supervivencia do coñecemento técnico tradicional
Existe no noso país unha rica herdanza de coñecementos técnicos tradicionais que aínda se conservan, que
poden ser utilizados pola agricultura ecolóxica mediante a súa adaptación. Cómpre pois facer esforzos na
recollida dese coñecemento que está a desaparecer con certa velocidade.
F-10: experiencia e tradición técnica dalgunhas producións
Despois dunha década de actividade, existen algúns casos nos que a experiencia e o dinamismo técnico son
unha realidade que convén aproveitar.
F-11: Crecente número de actividades formativas en agricultura e gandaría ecolóxicas
A pesar de que aínda non son suficientes, estanse a impartir cursos nos niveis de formación profesional e, en
pequena medida, nos centros universitarios.

Control e certificación
F-12: o sector da produción ecolóxica galega conta cun sistema de control e certificación fiábel e
ben valorado
O sector da produción avalía moi positivamente o labor de certificación realizado polo CRAEGA. Isto ten
dúas lecturas: por unha banda, o interese de poder contar coa produción para estender unha imaxe de
confianza que é clave para os consumidores; pola outra, denota o interese dos produtores por defender a
súa certificación ou, o que é o mesmo, o interese do sector polo seu desenvolvemento.
Cooperación e artellamento sectorial
F-13: Progresivo artellamento do sector
Estase asistindo a un proceso progresivo, aínda que incipiente, de estruturación do sector. As entidades
implicadas no sector da produción ecolóxica (asociacións de consumidores, produtores e industrias) poden
constituír os nodos na articulación dunha rede que facilitará a mellora do sector.
Innovación e transferencia tecnolóxica
F-14: Concienciación do sector da importancia da I+d para o seu futuro
Detéctase un pequeno incremento da demanda de actividades de I + D e de formación debido á dinámica
de crecemento do sector.
F-15: Capacidade de innovación nos produtores
O sector produtor desenvolveu respostas técnicas ante determinadas dificultades produtivas e móstrase
receptivo ante novas técnicas e produtos.
Mercado
F-16: desenvolvemento de solucións comerciais propias por produtores
Para loitar coa deficiente estrutura comercial, existe un certo dinamismo no desenvolvemento de iniciativas
comerciais propias por parte da produción, a maioría de pequeno tamaño, pero algunhas singularmente
ben implantadas: tendas propias, transformación e/ou envasado do produto e venda directa.
127

128
F-17: Inicio da consolidación de grupos de consumidores de produtos ecolóxicos
Estes colectivos, e singularmente as cooperativas de consumidores, poden servir de motor no desenvolvemento
do mercado interno pola súa experiencia acumulada.
F-18: distribución en circuítos curtos
É posíbel encontrarmos xa varias formas de distribución en circuítos curtos, indo dende a venda directa ata
vendas en feiras e tendas de barrio ou vía internet. Estas fórmulas revisten especial interese para o caso da
pequena produción.
F-19: novas fórmulas de consumo social cada vez máis presentes en europa
As fórmulas de consumo social (restauración colectiva, sobre todo no eido da xeriatría e os comedores escolares)
teñen cada vez máis presenza en Europa, coa crecente aparición de empresas de servizos especializadas
en restauración ecolóxica.
debilidades (puntos débiles internos)
Condicións ecolóxicas e agronómicas
d-1: Posibilidade de contaminación accidental con organismos modificados xeneticamente, pesticidas
ou outras substancias
Actualmente, as explotacións presentan o grave risco de recibiren tratamentos químicos procedentes de
leiras veciñas por vía das augas ou de outro tipo de fontes de contaminación. O mesmo podería acontecer
eventualmente cos produtos transxénicos. As explotacións ecolóxicas están totalmente indefensas fronte a
dous perigos, máxime tendo en conta que as características estruturais das explotacións galegas (parcelación
e tamaño reducido) as fan especialmente vulnerábeis a este problema.
d-2: limitacións agronómicas
Como xa se referiu con anterioridade, determinadas orientacións produtivas presentan niveis de adaptación
ecolóxica ao medio moi febles, particularmente no referido á presenza de enfermidades.

Estrutura das explotacións
d-3: estrutura territorial das explotacións: dimensión pequena, terreo moi parcelado
A produción gandeira ecolóxica, para ser rendíbel, precisa de traballar en pastoreo con cargas gandeiras
baixas, para o que se esixen explotacións cunha certa base territorial. As explotacións de carne, e de leite en
menor medida, están moi necesitadas de superficies máis grandes e máis concentradas.
Recursos humanos
d-4: escaso nivel de profesionalidade
Trátase dunha característica común coa agricultura convencional. Menos dun 40% dos produtores teñen
esta actividade como a principal.
d-5: explotacións pouco dinámicas e sen continuidade
Unha parte moi importante das explotacións non van ter sucesión, ou non se formula no curto prazo ningún
tipo de actuación ou non teñen pensado o que será o seu futuro.
Produto e medios de produción
d-6: unha importante parte da produción ecolóxica está situada en áreas de baixa produtividade
e en cultivos de rendibilidade limitada (bosques e aproveitamentos silvestres, castiñeiro ou
maceira)
Como consecuencia diso unha porcentaxe considerábel da superficie dedicada á produción ecolóxica concéntrase
en produtos con rendementos reducidos.
d-7: Pouca aceptación dalgúns produtos ecolóxicos
En particular, algúns grupos de consumidores aceptan mal carnes pola cor máis escura ou a súa menor
tenrura, ou nalgúns casos o consumidor non acepta o aspecto heteroxéneo dalgunhas froitas e hortalizas.
d-8: escasa produción de produtos hortofrutícolas ecolóxicos e reducida comercialización no
mercado interior
Actualmente hai pouca oferta de produtos hortofrutícolas ecolóxicos no mercado interior, en particular dos
producidos ao aire libre.
129

130
d-9: baixo grao de elaboración do produto vendido
Do mesmo xeito que na produción convencional galega, o grao de transformación do produto é baixo, sobre
todo nas producións agrícolas, o que redunda no seu menor valor engadido.
d-10: Poucos estabelecementos para a elaboración e transformación das producións ecolóxicas
Necesidade dun maior número de instalacións para a elaboración e transformación dos produtos, que así o
requiran, que cumpran coa normativa aplicábel á industria ecolóxica.
Aprovisionamento
d-11: Falta de dispoñibilidade de pensos ecolóxicos competitivos
As materias primas para os alimentos concentrados para o gando proceden na súa maioría do mercado
internacional, a altos prezos.
d-12: Falta de material xenético certificado adaptado
Carécese de material xenético certificado axeitado ás condicións galegas. As variedades de plantas hortícolas
certificadas proceden na súa maioría de climas e terras moi distintas ás nosas, co conseguinte problema
tanto comercial (alimentos que non gustan), como técnico (maiores problemas de cultivo), como de coherencia
co que debe ser a agricultura ecolóxica na que se deben utilizar as variedades do país, adaptadas ás
súas condicións.
d-13: dificultade para atopar produtos para loitar contra pragas e enfermidades
Dificultades para atopar produtos permitidos e adecuados en eficacia, custo e dispoñibilidade, para a loita
contra pragas e enfermidades. A investigación neste campo é moi escasa.
d-14: escasa información acerca dos produtos utilizábeis en agricultura ecolóxica e falta de mecanismos
regulados para a certificación de insumos utilizábeis na produción.
Actualmente o sector produtor conta cunha moi escasa e confusa información sobre as materias activas e
produtos comerciais utilizábeis na agricultura ecolóxica.

Balance económico das explotacións
d-15: oferta limitada e de custo superior aos alimentos convencionais nunha maioría de produtos
O baixo volume de produción unitaria e o espallamento das explotacións ocasiona unha oferta dispersa e
un incremento dos custos de transporte. Por outra banda, a pequena rendibilidade dalgunhas producións
motiva que o balance económico só se poida equilibrar grazas ás axudas agroambientais. Todo iso redunda
na gran maioría dos produtos nun diferencial de prezo evidente con respecto aos procedentes da agricultura
convencional.
d-16: dependencia das axudas agroambientais
Polo argumentado anteriormente, algunhas explotacións ecolóxicas non poderían continuar a producir
arestora sen percibir estas axudas. Estas producións, no seu actual estado técnico e comercial, non serán
rendíbeis nin a curto nin a longo prazo.
Formación e coñecemento
d-17: A agricultura ecolóxica require un maior nivel de formación que a convencional
As prácticas ecolóxicas de cultivo requiren en xeral maior información, adestramento, tempo e habilidades
no manexo que as prácticas convencionais. Isto supón un obstáculo á incorporación de novos agricultores.
d-18: Perda dos coñecementos tradicionais se non se pon interese no seu rescate, a súa preservación
e a súa actualización
Moitos dos coñecementos tradicionais utilizábeis na produción ecolóxica poden desaparecer se non se presta
interese ao seu rescate, preservación e utilización.
d-19: Falta de servizos técnicos de apoio efectivos
Cóntase cunha mínima dispoñibilidade de aconsellamento técnico cualificado e de medios neste sentido.
d-20: na formación regulada (FP e universidade) a produción ecolóxica non está suficientemente
representada
Considérase que a presenza da produción ecolóxica na formación regulada, tanto no ámbito da FP como da
Universidade, é moi precaria.
131

132
d-21: dificultade para atopar profesionais cualificados para a formación
É palpábel a insuficiencia de profesionais cualificados na formación específica en agricultura ecolóxica e un
claro déficit de recursos pedagóxicos desenvolvidos expresamente para esta actividade. Isto ocorre tanto na
produción como na elaboración ou a comercialización.
Control e certificación
d-22: Complexidade no proceso
O propio proceso de certificación e control é complexo de cara aos produtores, polo que se estima necesaria
a implementación de medidas de soporte técnico.
d-23: Aspectos mellorábeis no funcionamento do CRAeGA actual
Aínda que o CRAEGA está a cumprir razoabelmente coa misión que ten encomendada e presenta unha boa
valoración xeral por parte do sector, denota unha serie de déficits que impiden a mellora da súa achega. Un
exemplo sería a carencia de medios para incrementar a propia recollida de datos sobre o sector, coa conseguinte
incapacidade para realizar actividades de carácter estratéxico.
d-24: tratamento das excepcións regulamentarias
A interpretación da lexislación ou o sistema de certificación están dando lugar a sistemas de produción
ecoloxicamente non racionais. En especial, certas prácticas de cría gandeira como a produción de carne
de aves ou de ovos, ou mesmo a produción de vacún de carne, estanse a desenvolver baixo sistemas moi
próximos á produción convencional.
Cooperación e artellamento sectorial
d-25: deficiente artellamento interno do sector. limitacións na perspectiva do “sector” e falla de
artellamento sectorial
Á marxe de loábeis iniciativas, trátase dun sector atomizado e pouco coordinado, o que afecta tanto a
concentración da oferta como a creación de canles de comercialización. A atomización reduce o poder
negociador dos produtores, dificulta a aplicación de plans estratéxicos de mercadotecnia así como o desenvolvemento
de programas de formación. Non existe unha perspectiva dos intereses de grupo, polo que as
accións levadas a cabo son sempre individuais, o que numerosas veces conduce a contradicións e conflitos
que reducen o potencial de desenvolvemento do sector.

d-26: Falta de profesionalización do movemento asociativo
O movemento asociativo peca dunha escasa profesionalización. Por dispor de medios reducidos, non se
aposta ou non se pode apostar pola contratación de persoal cualificado, con experiencia e dedicación
exclusiva. No seu lugar, adóitase recorrer a moito traballo voluntario e persoas recentemente tituladas.
Deste xeito, as entidades asociativas, tanto as de produción como de consumo, levan un desenvolvemento
moito máis lento e menos seguro.
Innovación e transferencia tecnolóxica
d-27 déficit de medios para a difusión de coñecementos
Ata a data, o sector non conta apenas con medios de difusión de coñecementos e transferencia da tecnoloxía,
o que impide a actualización e intercambio de coñecementos e experiencias dentro do sector, particularmente
para a gran cantidade de agricultores e gandeiros que se incorporan a este.
d-28: Insuficiencia na investigación orientada a lograr unha produción máis continua e variada e
cara a sistemas de produción en gandaría ecolóxica
Falta investigación encamiñada a optimizar os procesos de produción e obter unha produción máis continua
e variada. De igual modo, é reducida a información referente ao control de pragas e enfermidades en agricultura
ecolóxica e a sistemas produtivos gandeiros adaptados ás nosas circunstancias.
d-29: Insuficiente dedicación de persoas e medios á I + d neste sector
Posibelmente pola súa reducida dimensión actual e non ter o atractivo doutras ramas da investigación, o
sector recibe unha atención insuficiente en I + D que non se corresponde co seu potencial.
d-30: Insuficiente investigación sobre sementes e variedades aptas para a produción ecolóxica
Na actualidade non existe practicamente produción de semente comercial no noso país con arranxo ás
normas de produción ecolóxica. Esta realidade é moi similar na maioría dos países europeos, coa excepción
de Holanda e Alemaña. Por esta causa a Comisión Europea tivo que demorar a aplicación estrita da normativa
ata o ano 2004, en espera de que o desenvolvemento do sector produtivo permita satisfacer as necesidades
do mercado.
133

134
Mercado
d-31: Falta de suficientes estruturas e servizos comerciais
Hai escaseza de estruturas e servizos comerciais polo que non é doado garantir unha distribución conforme
os niveis de esixencia do comercio. Unha considerábel porcentaxe da produción ecolóxica véndese a través
de tendas especializadas, presentando xa que logo un nicho de mercado moi reducido. A gran distribución
mostra un escaso interese nestes produtos, en certa medida motivado pola descontinuidade da produción e
a súa falta de homoxeneidade.
Por outra banda, a comercialización directa por parte dos produtores e produtoras tropeza con multitude
de dificultades de variada índole (técnicas, ecolóxicas, sociais, administrativas) que limitan as posibilidades
de desenvolvemento das canles de comercialización curtas e mesmo da venda directa.
d-32: A demanda de produtos ecolóxicos en españa está pouco desenvolvida
O mercado interno é moi reducido, en parte debido ao descoñecemento por parte do consumidor e pola
falta de campañas específicas de promoción que apoien o consumo destes produtos.
d-33: deficiente nivel de información social sobre os produtos ecolóxicos
A sociedade en xeral ten un escaso coñecemento sobre as características dos alimentos ecolóxicos e como
son producidos, como se identifican, os beneficios para a saúde e o positivo balance enerxético e ambiental
que achegan.
O sector da distribución alimentaria carece en xeral dunha visión suficientemente informada do que son
os alimentos ecolóxicos, as súas características e como se elaboran. Deste xeito non poden realizar unha
difusión correcta aos consumidores.
En canto aos propios produtores, existe, polo xeral, un nivel de formación comercial non suficiente para
os novos mercados, en especial os de fóra das fronteiras de Galiza, o que impide mesmo unha aplicación
correcta dos prezos de venda. A calidade enténdese como algo intrínseco ao produto ecolóxico, ou con
claves moi distintas do que requiren os mercados. Existe a tendencia de crer que xa por ser ecolóxico o
produto debe ter saída comercial con prezo diferencial, porque si.
d-34: Confusión do consumidor debido ás distintas etiquetas existentes
Aínda que en Europa só existe un logotipo de agricultura ecolóxica, o feito de que non sexa obrigatorio, a

convivencia con selos de certificadoras privadas e os das diferentes comunidades e países, e o seu parecido
con logotipos doutros sistemas de produción controlada inducen á confusión no consumidor.
d-35: Confusión no uso de vocábulos afíns
A utilización de termos como “artesanal”, “de toda a vida”, “san”, “libre de residuos” ou “natural” crea
confusión no consumidor. Sería conveniente regular o uso deste tipo de vocábulos.
d-36: Percepción por parte dos consumidores de que os prezos dos produtos ecolóxicos son
altos
Os estudos de mercado amosan que os consumidores teñen a percepción de que os produtos ecolóxicos son
caros, aínda que a realidade é que son menos caros do que se pensa, e para algúns produtos case non existen
diferenzas.
d-37: Mercados concentrados en poucos operadores
Algunhas producións caracterízanse por teren como destino comercial moi poucos, ou mesmo un só
comprador (caso da mazá para sidra, o leite ou o kiwi), o que supón unha clara debilidade comercial.
135

136

Parte Segunda: eixes, obxectivos e medidas
137

obXeCtIVo FInAl e obXeCtIVoS InteRMedIoS
Dende un punto de vista estritamente produtivo, a caracterización do sector apuntada nas epígrafes precedentes
leva a unha conclusión evidente: a produción ecolóxica galega –e moito máis se nos referimos á
transformación– ocupa un espazo moi reducido en relación co conxunto do Estado, que se atopa, á súa
vez, moi lonxe de acadar niveis de produción e sobre todo de consumo interno similares aos dos países do
seu contorno.
Mesmo no caso das orientacións produtivas de maior “éxito” do panorama galego (leite, carne de vacún
ou produción de castañas, por sinalar tres exemplos) as cifras absolutas de produción están a unha enorme
distancia dos seus valores potenciais. O caso do leite, no que conviven unha importante produción relativa
(35% do total do Estado, similar á contribución da produción de leite convencional) e un sector constituído
por menos dunha vintena de produtores, resulta paradigmático.
Todas as estratexias incluídas nos plans redactados por outras comunidades autónomas con maiores niveis de
desenvolvemento sectorial coinciden en sinalar como obxectivo estratéxico básico o fomento das producións,
sobre todo no referente ás destinadas ao mercado interior. Razón de máis para que, nunha situación
de “marxinalidade” como a galega –entendida esta expresión no seu sentido primario, cuantitativo e non
no pexorativo– un obxectivo final do planeamento estratéxico consista na potenciación de aqueles eixes e
medidas encamiñados á consolidación e á potenciación do crecemento da nosa agricultura ecolóxica, tanto
no mercado interior como, naqueles casos nos que as condicións o permitan, nos mercados exteriores.
Agora ben, esta estratexia de consolidación e engalaxe produtiva debe ser entendida como un obxectivo
final, ou máis ben como o corolario dun conxunto de obxectivos iniciais e intermedios de planificación,
estruturación e consolidación sectorial que, de teren éxito, darán como resultado harmónico
o obxectivo final perseguido. Nunha situación de partida como a nosa, apuntar directamente a obxectivos
produtivistas, baseados no financiamento externo ao sector, non só non vai contribuír á súa sustentabilidade
senón, o que é aínda máis grave, vai resultar inútil.
En canto á definición dos obxectivos intermedios, a análise DAFO proporciona información sobre os puntos
clave sobre os que é factíbel intervir para mellorar a competitividade, aproveitando para iso os puntos fortes
dos que se dispón. Unha análise formal do contido da matriz permite determinar que é posíbel, cos medios
dispoñíbeis, incidir sobre os seguintes elementos:
• Niveis de información relativos ao marco produtivo e ao contorno da competencia.
• Estrutura das explotacións.
• Formación dos produtores
139

140
• Produto e medios de produción.
• Niveis de transformación.
• Estrutura comercial.
• Certificación e normas de produción.
• Articulación sectorial.
• Coñecemento do produto, marketing e publicidade.
• Investigación e transferencia tecnolóxica.
A ordenación sistemática deses elementos dá lugar á formulación dos obxectivos intermedios, que coinciden
cos eixes estratéxicos que se desenvolverán no apartado seguinte.

eIXeS e MedIdAS
estruturación do Plan
Unha vez definidos os obxectivos do Plan, cómpre estabelecermos un sistema de estruturación correlativa
das diferentes actuacións globais e específicas, de maneira que resulten comprensíbeis tanto na formulación
como no seguimento. Utilizando unha metodoloxía similar á que se estabelece no Regulamento (CE)
1698/2005, trataríase de definir os diferentes eixes e medidas do seguinte xeito:
• eixes: De acordo coa definición incluída no citado regulamento, denomínase eixe a un grupo coherente
de medidas con propósitos específicos resultantes directamente da súa aplicación e que contribúen a
un ou máis dos obxectivos do Plan.
• Medidas: Aqueles proxectos, contratos, acordos ou outras accións, seleccionados de acordo cos criterios
estabelecidos no Plan, executados por un ou varios beneficiarios, e que axudan á aplicación dun eixe.
No noso caso, e dada a relativa inconcreción que presenta a definición dos eixes, tense botado man da
creación de subeixes como forma de achegamento intermedio ás medidas propostas.
Por outra banda, é conveniente tomar en conta as consideracións feitas, ao falarmos do método DAFO, en
canto á definición de estratexias como aplicación dos diferentes puntos fortes sobre os puntos débiles. Co
fin de non complicar excesivamente a explicación co contido dos diferentes eixes, remítese ás fichas xustificativas
de cada medida para atopar, sequera indirectamente, a súa xustificación DAFO.
O Plan de Desenvolvemento da Agricultura Ecolóxica de Galiza estrutúrase nos seguintes eixes e subeixes:
eIXe 1: PlAnIFICACIón PReVIA e MelloRA do CoÑeCeMento SobRe o SeCtoR
Sub - eixe 1.1. Mellora das fontes de información sectorial.
Sub - eixe 1.2. Ordenación produtiva.
Sub - eixe 1.3. Análise do mercado.
eIXe 2: ACtuACIónS SobRe o PRoduto e oS MedIoS de PRoduCIón
Sub - eixe 2.1. Fomento da produción.
Sub - eixe 2.2. Tecnificación e planificación produtiva.
Sub - eixe 2.3. Medios de produción.
Sub - eixe 2.4. Produción ecolóxica e xénero.
eIXe 3: ACtuACIónS SobRe A tRAnSFoRMACIón doS PRodutoS eColóXICoS
143

144
eIXe 4: MelloRA dA CoMeRCIAlIzACIón e A ARtICulACIón SeCtoRIAl
Sub - eixe 4.1. Mellora no coñecemento do produto e accións de promoción.
Sub - eixe 4.2. Redes comerciais e novas formas de consumo.
Sub - eixe 4.3. Articulación sectorial e social.
eIXe 5: ContRol e CeRtIFICACIón
eIXe 6: ACtuACIónS SobRe o CoÑeCeMento, A FoRMACIón e A InVeStIGACIón
Sub - eixe 6.1. Coñecemento e formación.
Sub - eixe 6.2. Investigación.

descrición dos eixes e medidas
eIXe 1: PlAnIFICACIón PReVIA e MelloRA do CoÑeCeMento SobRe o SeCtoR
A planificación a medio prazo que precisa o Plan require instrumentos capaces de garantir unha distribución
adecuada dos recursos, de maneira que se maximice o impacto ao final do período, ao tempo que se produza
un desenvolvemento produtivo equilibrado. A planificación previa das actuacións e o recurso aos estudos de
base convértense desta maneira nun eixe obrigatorio de carácter horizontal.
Sub - eixe 1.1. Mellora das fontes de información sectorial.
Unha das eivas máis evidentes que presenta o sector da agricultura ecolóxica en toda Europa 33 , e máis
nomeadamente en Galiza, é a falla case absoluta de datos específicos de carácter estatístico e comercial,
o que non permite a realización de traballos de estudo e caracterización do sector coa suficiente precisión
e profundidade. Cuestións tan fundamentais como poden ser o volume económico total do mercado de
produtos ecolóxicos (produción + importacións–exportacións), consumo per cápita ou nivel de información
do consumidor carecen de resposta no noso país, polo que se fai imposíbel coñecer adecuadamente a
situación do sector e seguir a súa evolución. Cómpre pois que, con carácter básico e dende o principio do seu
desenvolvemento, o Plan estabeleza un programa de recollida e tratamento sistemático dos datos básicos do
sector, nas súas vertentes produtiva e comercial, baixo a forma de directorios de produtores, elaboradores
e distribuidores galegos, que recollerán os datos identificativos e infraestruturais e enquisas periódicas de
situación que servirán para caracterizar as variábeis que forman parte das contas económicas sectoriais.
MEDIDA 1.1.1. - Reforzamento dos sistemas estatísticos da agricultura ecolóxica.
MEDIDA 1.1.2. - Estudos sobre caracterización técnico–económica das explotacións ecolóxicas.
Sub - eixe 1.2. ordenación produtiva.
A propia pequena dimensión do sector en Galiza brinda a oportunidade de poder estabelecer mecanismos de
planificación case dende a base, libres das inercias que se producirían de existir un sector máis desenvolvido.
E non cabe dúbida que o primeiro elemento desa planificación deberá ser a promoción dunha política de
ordenación da produción baseada en criterios que favorezan a implantación e o desenvolvemento de cada
orientación produtiva naquelas áreas nas que se dean as condicións agrolóxicas máis adecuadas, e polo
tanto, tanto os rendementos técnico–económicos como as condicións de sustentabilidade se vexan máis favorecidas.
Cómpre pois o desenvolvemento de estudos de ordenación produtiva que analicen para cada área
do territorio as características agronómicas, estruturais e comerciais, de maneira que se poidan estabelecer
criterios obxectivos de idoneidade de cada orientación produtiva nas diferentes localizacións xeográficas.
Sería interesante tamén incluír o estudo de producións que na actualidade non teñen representación dentro
33 . Unha característica común a todos os plans estudados é precisamente a referencia a esa falla de instrumentos de información.
145

146
da produción ecolóxica galega, pero que contan con potencialidade para o seu desenvolvemento futuro.
Non se trata con esta liña de actuación de pechar o acceso ás medidas de apoio ás explotacións que cumpran
coas esixencias técnicas e/ou legais polo simple feito da súa localización, senón de actuar de xeito positivo,
priorizando recursos aos espazos e ás orientacións nos que resultarán máis efectivos, limitando con isto o
risco de desaparición futura de explotacións en escenarios de diminución das axudas directas.
MEDIDA 1.2.1. - Estudos territoriais de adaptación óptima de orientacións produtivas
MEDIDA 1.2.2. - Plans sectoriais de desenvolvemento de actividades produtivas específicas.
MEDIDA 1.2.3. - Estudos sobre implantación de novas orientacións ecolóxicas.
Sub - eixe 1.3. Análise do mercado.
O reducido valor da demanda interna do mercado de produtos ecolóxicos en Galiza constitúe unha das debilidades
máis patentes, pero tamén un dos parámetros sobre o que máis doada pode resultar a actuación.
Agora ben, para perfilar unha estratexia de promoción e información axeitada sobre calquera produto
cómpre coñecer con exactitude cal é o perfil do obxectivo comercial e a súa posición previa sobre ese produto,
cales son as razóns para o consumo e as razóns para o rexeitamento, e cales serían as modificacións que se
van incluír para conseguir un maior nivel de aceptación.
Os estudos sobre o comportamento do consumidor 34 están referidos a nivel de Estado, e non existe ningún
estudo especificamente galego. Tendo en conta o noso peso demográfico con relación ao conxunto da
mostra, os resultados dos diferentes traballos resultan moi dificilmente aplicábeis para a análise da nosa
situación, por correcta que sexa a súa metodoloxía xenérica. Cómpre pois realizar un estudo específico,
composto por enquisas de campo, entrevistas ao sector consumidor e a axentes de comercialización, que
permita definir os perfís concretos da nosa situación.
Outra ferramenta moi interesante de carácter comercial é a referida aos estudos de benchmarking, técnica
que consiste nun estudo sistemático da situación do sector noutras áreas xeográficas nas que se recoñece un
mellor funcionamento para realizar unha comparación e poder aplicar métodos de mellora. Este sistema de
traballo ten demostrado a súa eficiencia en moitos países e mesmo noutros sectores da economía galega.
MEDIDA 1.3.1. - Estudo de mercado sobre a produción e o consumo de produtos ecolóxicos en Galiza.
MEDIDA 1.3.2. - Estudo da posición competitiva do sector ecolóxico galego.
34 . O estudo de mercado monográfico sobre produtos ecolóxicos do observatorio do consumo e a distribución alimentaria do MAPA, correspondente ao
último trimestre de 2007 inclúe, por exemplo, só 75 enquisas a consumidores galegos sobre un total de 1.200, co que o nivel de confianza resulta metodoloxicamente
correcto a nivel estatal, pero claramente insuficiente a nivel galego. En canto ás entrevistas ás amas de casa, non se fixo campaña de campo
en Galiza.

eIXe 2: ACtuACIónS SobRe o PRoduto e oS MedIoS de PRoduCIón
O obxectivo último do PDAE, como se ten reiterado, é a consolidación do sector baseada nun incremento
sustentábel do nivel produtivo, ata chegar aos niveis que con carácter obxectivo lle corresponden. As actuacións
directas sobre o produto e o contorno produtivo son pois fundamentais, pero reiteramos de novo que
non son as únicas e nin sequera as máis importantes para acadar o obxectivo final.
Inclúense dentro deste eixe o conxunto de medidas referidas directamente ao fomento da produción, pero
tamén as referidas ao que, nun sentido amplo, podemos considerar como medios de produción: o medio
físico, o medio humano, os insumos e os medios técnicos.
Sub - eixe 2.1. Fomento da produción.
Todos os axentes sociais consultados coinciden en que o
desenvolvemento sectorial pasa inexorabelmente polo
incremento do número de explotacións e dos niveis de
produción. Por outra banda, está claro que a reconversión á
produción ecolóxica é un proceso custoso, tanto en recursos
económicos como en formación e capacitación, polo que
require ser apoiado pola Administración con axudas económicas
e técnicas que compensen os produtores polos beneficios
ambientais que este sistema achega. Así o entenden
os mecanismos de xestión da política agraria, cunha batería
de axudas encamiñadas á defensa da sustentabilidade que
xa foron analizadas en epígrafes precedentes. Moitas destas
medidas contan con referencias específicas á produción
ecolóxica, polo que parece evidente que a súa aplicabilidade
está garantida. De feito, como xa se ten analizado, a existencia
dos pagamentos agroambientais foi un dos factores
que motivou o crecemento do sector.
Convén non perder de vista, no entanto, a debilidade que esta situación pode implicar a longo prazo
para a propia supervivencia das explotacións, debido ao risco de entrada de operadores máis interesados
na percepción económica que en aspectos de sustentabilidade, ou, o que é máis perigoso, que a mellora
temporal nas contas de explotación actúe como freo á adopción de medidas de mellora da competitividade.
Cómpre, pois, ser coidadosos na aplicación deste factor, ligando, na medida do posíbel, as accións de fomento
á análise dos plans de negocio que garantan a sustentabilidade e a viabilidade económica das explotacións,
así como implementando programas sectoriais e territoriais ben deseñados.
147

148
MEDIDA 2.1.1. - Desenvolvemento das axudas agroambientais para a produción ecolóxica.
MEDIDA 2.1.2. - Priorización na aplicación das medidas incluídas no PDR.
MEDIDA 2.1.3. - Fomento da produción ecolóxica nos espazos naturais de Galiza.
Sub - eixe 2.2. tecnificación e planificación produtiva.
Este subeixe incide basicamente sobre os factores máis importantes que inciden na explotación ecolóxica,
como son o factor humano e as prácticas culturais, en tanto que son as que lle prestan a este modo de
produción o seu carácter máis definitorio.
De acordo con isto, o contido do subeixe pódese desagregar en tres elementos estratéxicos diferenciados:
1. A actuación sobre o factor humano compensando dous tipos de debilidades identificadas: o progresivo
envellecemento da poboación, común á toda a actividade agraria galega, e o déficit atopado nos
niveis de aconsellamento técnico para desenvolver sistemas eficientes.
2. A mellora da eficiencia das explotacións, especialmente nos seus aspectos económicos e sobre todo
ambientais. Aspectos tan importantes como a loita contra a erosión e o efecto invernadoiro poden ser,
sequera parcialmente, combatidos nas explotacións agrarias mediante a potenciación dos seus recursos
autóxenos, o desenvolvemento da cuberta vexetal, o incremento da autosuficiencia por medio da
explotación dos recursos naturais internos, o mantemento da biodiversidade, o consumo responsábel,
o desenvolvemento de tecnoloxías de baixo custo ou o recurso ás enerxías renovábeis.
3. Garantir unha coexistencia xusta cos restantes sistemas produtivos, impedindo na medida do posíbel a
agresión de fontes de contaminación externa ás explotacións, como xeito de manter a propia eficiencia
do sistema.
MEDIDA 2.2.1. - Apoio á instalación de mozos produtores.
MEDIDA 2.2.2. - Implantación de servizos de aconsellamento ás explotacións.
MEDIDA 2.2.3. - Utilización de servizos de aconsellamento á xestión e á produción.
MEDIDA 2.2.4. - Apoio á modernización e mellora das explotacións ecolóxicas.
MEDIDA 2.2.5. - Promoción da protección dos cultivos ecolóxicos fronte a contaminantes e OXM.
MEDIDA 2.2.6. - Apoio á implantación de sistemas de calidade nas explotacións.
Sub - eixe 2.3. Medios de produción.
Ao longo do diagnóstico foron identificadas unha serie de debilidades derivadas da dificultade de abastecemento
de insumos específicos para a produción ecolóxica. Este é o caso das sementes e plántulas certificadas,
algúns tipos de alimentos para o gando, fertilizantes e substancias para control dalgunhas pragas e enfermidades
ou maquinaria específica.

Aínda que algúns expertos manifestan que é un problema derivado do reducido tamaño do sector en Galiza,
e que polo tanto debería resolverse por si mesmo co propio desenvolvemento, o Plan aposta pola actuación,
na medida do posíbel, cara á axilización na resolución destes problemas.
MEDIDA 2.3.1. - Apoio á produción de sementes, plantas de viveiro e animais de reposición certificados.
MEDIDA 2.3.2. - Fomento da recuperación e uso de recursos xenéticos locais.
MEDIDA 2.3.3. - Apoio ao deseño e desenvolvemento de maquinaria específica de agricultura ecolóxica.
MEDIDA 2.3.4. - Identificación e recompilación de prácticas culturais tradicionais.
Sub - eixe 2.4. Produción ecolóxica e xénero.
De conformidade co disposto na Lei 7/2004, do 16 de xullo, para a igualdade de mulleres e homes, que ten
como obxectivo fundamental garantir a vinculación da totalidade dos poderes públicos galegos co cumprimento
da transversalidade como instrumento imprescindíbel para o exercicio das competencias autonómicas
en clave de xénero, co obxecto de conseguir a eliminación de calquera tipo de discriminación, e do estabelecido
no Programa de desenvolvemento rural de Galiza, aplicarase o enfoque de xénero e a posibilidade de
aplicar unha discriminación positiva a favor da muller, con carácter horizontal, naquelas medidas nas que,
pola súa configuración e obxectivos, se estima que a diferenciación de xénero contribuirá en maior medida
á incorporación feminina ao mercado laboral e á implicación activa do colectivo, facendo máis visíbel o labor
que tradicionalmente veñen realizando as mulleres.
149

150
eIXe 3: ACtuACIónS SobRe A tRAnSFoRMACIón doS PRodutoS eColóXICoS
A produción ecolóxica galega presenta un forte déficit de valor engadido, motivado pola existencia dun grao
de transformación menor que no caso da produción convencional. Para combater esta debilidade, cómpre
favorecer o desenvolvemento de instalacións específicas para a transformación, cando sexa posíbel, e cando
menos, a adaptación das industrias convencionais favorecendo o desdobramento de liñas de produción.
No entanto, esta non é unha cuestión específica da produción ecolóxica e debe ser enmarcada dentro
doutras políticas da Consellería do Medio Rural. De feito, nos encontros mantidos coas industrias ecolóxicas
quedou claro que o problema fundamental é a falta de volumes e calidades de produción axeitadas ás súas
necesidades.
Nun escenario de competitividade global, non abonda coa simple implantación de industrias transformadoras,
senón que é preciso fomentar sistemas que reforcen o aseguramento da calidade nos procesos, adicionalmente
ás derivadas do sistema de control e certificación ecolóxico. O recurso das cadeas de comercialización
ao cumprimento, por parte dos seus fornecedores, de estándares voluntarios de certificación 35 é
unha práctica común que potencia a posibilidade de introdución dos produtos nas canles comerciais da gran
distribución, e que resulta singularmente importante para a exportación. O apoio á implantación por parte
das industrias de transformación dos devanditos estándares voluntarios vai reforzar esta liña estratéxica.
MEDIDA 3.1. - Apoio á creación e modernización da industria ecolóxica.
35 . Ademais da norma xenérica de aseguramento da calidade, ISO 9001:2000, estase a falar fundamentalmente da Normas IFS (International Food Standard),
BRC (British Retail Consortium) e UNE-EN-ISO 22000 (relativa aos sistemas de xestión da seguridade alimentaria).

eIXe 4: MelloRA dA CoMeRCIAlIzACIón e A ARtICulACIón SeCtoRIAl
Sub - eixe 4.1. Mellora no coñecemento do produto e accións de promoción.
Ao longo da exposición da diagnose quedou claro que unha das maiores debilidades do sector era a escasa
demanda interna dos produtos derivados da agricultura ecolóxica, tanto no mercado galego como no
español. Apareceu tamén como unha das causas desta debilidade a falla de coñecemento preciso, por parte
da poboación, sobre os beneficios ambientais e para a saúde que levan de seu, así como a confusión existente
sobre a multiplicidade de denominacións e de logotipos procedentes das producións certificadas, e
nomeadamente da ecolóxica. Así pois, a promoción do coñecemento e a divulgación da información sobre
os alimentos ecolóxicos convértese nunha acción de evidente carácter estratéxico.
MEDIDA 4.1.1. - Campañas publicitarias de fomento do coñecemento e o consumo.
MEDIDA 4.1.2. - Elaboración e distribución de material de difusión en puntos de venda.
MEDIDA 4.1.3. - Realización de accións promocionais e de desenvolvemento de mercados.
MEDIDA 4.1.4. - Actividades de divulgación a vendedores e consumidores.
MEDIDA 4.1.5. - Promoción e fomento do consumo en estabelecementos hostaleiros.
MEDIDA 4.1.6. - Accións para a difusión do PDAE.
MEDIDA 4.1.7. - Presenza da agricultura ecolóxica nunha área temática na Semana Verde.
MEDIDA 4.1.8. - Elaboración dunha carpeta de recursos educativos.
MEDIDA 4.1.9. - Presenza da agricultura ecolóxica nos centros de educación ambiental.
Sub - eixe 4.2. Redes comerciais e novas formas de consumo.
Outra das limitacións máis patentes apuntadas na diagnose, referente ao mercado e que incide negativamente
na formación da demanda interna, era a debilidade e dispersión das estruturas comerciais, tanto
convencionais como específicas, referentes á produción ecolóxica, que se ve agravada pola dispersión da
oferta. Unha resposta efectiva para paliar as limitacións pasa polo apoio aos modelos de agrupación de
produtores que coordinen a produción –organizando, por exemplo, sistemas de escalonamento de datas
de colleita para ampliar os períodos de comercialización– e promovan a concentración da oferta por medio
de sistemas de xestión loxística (centrais de compras, concentración de rutas de recollida e transporte...). A
prioridade xenérica destes sistemas será a demanda interna tanto en canles curtas como convencionais, e,
para aqueles produtos nos que existan posibilidades reais de competitividade, atenderase á promoción da
venda en mercados exteriores.
MEDIDA 4.2.1. - Fomento da concentración da oferta mediante a creación de centrais de compras
MEDIDA 4.2.2. - Apoio ás canles curtas de comercialización
MEDIDA 4.2.3. - Axudas á distribución local
151

152
Sub - eixe 4.3. Articulación sectorial e social.
Unha das formas que se ten revelado en Europa como máis eficaces para o desenvolvemento sustentábel
da demanda interna consiste en –aproveitando a fortaleza derivada das súas vantaxes para a saúde– estimular
o consumo social derivado da atención pública á restauración para colectivos especialmente sensíbeis
(comedores escolares, hospitais, residencias da terceira idade, catering doméstico a dependentes...). Unha
actuación coordinada de actividades de divulgación e información ao consumidor co consumo directo tense
revelado como moi eficaz.
Neste sentido, convén reforzar o apoio á consolidación das organizacións de consumidores ecolóxicos e ás
nacentes experiencias de ecoloxía urbana, tanto nos casos das iniciativas xa en marcha como no daquelas
que sen dúbida irán aparecendo no futuro. Sobre todo no primeiro dos casos, o seu papel como promotores
do fomento da produción ecolóxica é moi relevante, dado que agrupa persoas cun elevado nivel de
inquedanzas en canto á saúde alimentaria. Ademais, traballan fundamentalmente no desenvolvemento do
mercado interno, o que se corresponde directamente co obxectivo global do eixe e cos desexos expresados
pola práctica totalidade dos axentes sociais que participaron na elaboración do Plan.
Favorecer a estruturación do sector na nosa Comunidade, tanto do seu conxunto como dos seus diferentes
subsectores -produción, transformación, comercio ou consumo- é outro dos obxectivos estratéxicos ao
entender que unhas estruturas sectoriais fortes, ben organizadas e coordinadas, serán de gran axuda para a
súa viabilidade e desenvolvemento futuro.
En segundo termo, é preciso reforzar o nivel de articulación interna do propio sector co obxecto de que se
converta nun sector consciente de si e que actúe como tal. O desenvolvemento equilibrado da produción
verase facilitado por un sistema organizativo que permita a negociación vertical. Os intentos de creación
de interprofesionais son unha mostra diso. Débese ter en conta que a produción ecolóxica presenta a este
respecto dúas características destacábeis: en primeiro lugar, que os seus intereses sectoriais presentan especificidades
para as que é preciso articular mecanismos de autoorganización diferentes dos da produción
convencional. En segundo lugar, que, seguramente en maior grao que no resto dos sectores produtivos,
existe polo de agora unha certa confluencia de obxectivos estratéxicos entre os distintos elos da cadea
produtiva galega, que cómpre potenciar.
MEDIDA 4.3.1. - Fomento do consumo de produtos ecolóxicos a través do consumo social.
MEDIDA 4.3.2. - Fomento do asociacionismo en comercialización.
MEDIDA 4.3.3. - Creación e apoio a plataformas de dinamización.
MEDIDA 4.3.4. - Realización de estudos de mercado por asociacións de produtores.

eIXe 5: ContRol e CeRtIFICACIón
Quedou claro á hora de falarmos da importancia do CRAEGA, tanto no control e certificación da produción
como no papel que lle atribúe a Lei de promoción e defensa da calidade alimentaria galega, que as medidas
de reforzamento dese dobre papel deben formar tamén parte dos eixes estratéxicos do Plan.
O primeiro dos puntos nos que cómpre incidir é o referido á mellora dos medios dos que o CRAEGA debe
dispor para exercer eficientemente as súas funcións no eido da recollida e mantemento de datos sobre a
produción acollida, e tamén no reforzamento da mellora na calidade, reforzando o proceso de autocontrol
das explotacións e das empresas.
O segundo é o referido á creación e xestión do Portal de Internet da Agricultura ecolóxica Galega,
sistema de xestión do coñecemento que permita a integración e o acceso a toda a información dispoñíbel
referida á produción ecolóxica. Este portal pode e débese converter nun referente para todo o sector agrario
galego: o propio tamaño do sector pode permitir unha xestión doada da información, polo que podería
servir de sistema de xestión piloto da información para estender despois a metodoloxía a sectores máis
complexos. O portal deberá integrar como mínimo:
• A propia páxina web do CRAEGA, tanto de acceso público, de carácter divulgativo, como unha área de
acceso restrinxido, na que mesmo se podería integrar a xestión documental e administrativa mediante
o recurso a formularios electrónicos.
• Información de carácter legal e sobre axudas, achegada pola Administración, con inclusión de formularios
e posibilidade de solicitudes e tramitación on line.
• Unha área de información e novas interesantes para o sector, para o público e mesmo para os medios
de comunicación.
• Área de formación, coa posibilidade de integrar dos cursos on line aos que se fai referencia no Eixe 6.
• Foro de usuarios no que compartir información e dúbidas, administrado polo CRAEGA.
• Área de contactos empresariais para a posta en marcha de relacións comerciais internas e externas.
• Integración de sistemas de venda por internet, pago seguro e lonxa on line por sistema de poxas.
• Posibilidade de integración das páxinas dos membros ou, como mínimo, ligazóns a estas.
O terceiro e último dos puntos compete á revisión e adaptación de normativas, contando coa posibilidade
brindada pola nova regulamentación referida ao tratamento de excepcións, o desenvolvemento da figura
de artesanía alimentaria e a busca de solucións comúns entre os distintos órganos reitores das producións
certificadas.
MEDIDA 5.1. - Creación e mantemento do portal web da agricultura ecolóxica galega.
MEDIDA 5.2. - Apoio á mellora da organización e funcionamento do CRAEGA.
MEDIDA 5.3. - Apoio á certificación da produción.
MEDIDA 5.4. - Adaptación da pequena industria á figura de artesanía alimentaria.
MEDIDA 5.5. - Dinamización das sinerxías coas demais figuras de produción certificada galegas.
153

154
eIXe 6: ACtuACIónS SobRe o CoÑeCeMento, A FoRMACIón e A InVeStIGACIón
Sub - eixe 6.1. Coñecemento e formación.
A agricultura ecolóxica presenta como característica diferencial requirir niveis de formación mais especializados
que a convencional. A organización dunha formación adecuada para os produtores e produtoras,
pero tamén para o sector técnico e de aconsellamento, convértese nun elemento fundamental no planeamento
estratéxico sectorial.
MEDIDA 6.1.1. - Desenvolvemento de actuacións de divulgación de coñecementos e investigacións.
MEDIDA 6.1.2. - Fomento da formación e información dirixidas a persoal técnico da Administración.
MEDIDA 6.1.3. - Plans de formación e posta ao día para técnicos formadores en produción ecolóxica.
MEDIDA 6.1.4. - Actividades formativas dirixidas á incorporación e reconversión á agricultura ecolóxica.
MEDIDA 6.1.5. - Programas e actualización das ferramentas de acceso para a formación dos produtores.
MEDIDA 6.1.6. - Fomento dunha rede de explotacións colaboradoras.
MEDIDA 6.1.7. - Fomento da participación galega en encontros técnicos fóra de Galiza.
Sub - eixe 6.2. Investigación.
Para calquera sociedade é importante fomentar a investigación e o desenvolvemento de prácticas innovadoras.
Aínda que trate con aspectos moi de vello, a produción ecolóxica é hoxe por hoxe unha actividade
produtiva extremadamente innovadora. De aí a necesidade de desenvolver a I+D+I neste sector. Debe quedar
claro que se entende aquí por I+D+I calquera proceso de investigación e desenvolvemento que permita un
maior crecemento da produción e comercialización, e non só os procesos de innovación tecnolóxica.
A especificidade da produción ecolóxica obriga a que a formulación da I+D+I presente tamén unha serie de
trazos diferenciais, como son:
• O sistema deberá integrar os labores de investigación, os de transferencia da tecnoloxía, a divulgación
e a formación.
• Debe estabelecerse un sistema de participación do sector na planificación dos labores de investigación,
sobre todo no referente á expresión das necesidades reais máis inmediatas.
• Deberase ter en conta a gran variedade de orientacións produtivas que teñen lugar no seo da produción
ecolóxica galega.
MEDIDA 6.2.1. - Implicación dos centros de formación e experimentación agraria da Administración.
MEDIDA 6.2.2. - Incremento da capacidade operativa dos laboratorios públicos.
MEDIDA 6.2.3. - Atención á demanda en I+D+I dos centros de investigación da Administración.
MEDIDA 6.2.4. - Cooperación para o desenvolvemento de novos produtos, procesos e tecnoloxías.

155

156
eIXe 1. PlAnIFICACIón PReVIA e MelloRA do CoÑeCeMento SobRe o SeCtoR
Sub - eixe 1.1. Mellora das fontes de información sectorial
Medida 1.1.1. Reforzamento dos sistemas estatísticos da agricultura ecolóxica
Medida 1.1.2. Estudos sobre a caracterización técnico–económica das explotacións ecolóxicas
Sub - eixe 1.2. ordenación produtiva
Medida 1.2.1. Estudos territoriais de adaptación óptima de orientacións produtivas
Medida 1.2.2. Plans sectoriais de desenvolvemento de actividades produtivas específicas
Medida 1.2.3. Estudos sobre implantación de novas orientacións ecolóxicas
Sub - eixe 1.3. Análise do mercado
Medida 1.3.1. Estudo de mercado sobre a produción e o consumo de produtos ecolóxicos en Galiza
Medida 1.3.2. Estudo da posición competitiva do sector ecolóxico galego
eIXe 2. ACtuACIónS SobRe o PRoduto e oS MedIoS de PRoduCIón
Sub - eixe 2.1. Fomento da produción
Medida 2.1.1. Desenvolvemento das axudas agroambientais para a produción ecolóxica
Medida 2.1.2. Priorización na aplicación das medidas incluídas no PDR
Medida 2.1.3. Fomento da produción ecolóxica nos espazos naturais de Galiza
Sub - eixe 2.2. tecnificación e planificación produtiva
Medida 2.2.1. Apoio á instalación de mozos produtores
Medida 2.2.2. Implantación de servizos de aconsellamento ás explotacións
Medida 2.2.3. Utilización de servizos de aconsellamento á xestión e á produción
Medida 2.2.4. Apoio á modernización e mellora das explotacións ecolóxicas
Medida 2.2.5. Promoción da protección dos cultivos ecolóxicos fronte a contaminantes e OXM
Medida 2.2.6. Apoio á implantación de sistemas de calidade nas explotacións
Sub - eixe 2.3. Medios de produción
Medida 2.3.1. Apoio á produción de sementes, plantas de viveiro e animais de reposición certificados
Medida 2.3.2. Fomento da recuperación e uso de recursos xenéticos locais
Medida 2.3.3. Apoio ao deseño e desenvolvemento de maquinaria específica de agricultura ecolóxica
Medida 2.3.4. Identificación e recompilación de prácticas culturais tradicionais
Sub - eixe 2.4. Produción ecolóxica e xénero

eIXe 3. ACtuACIónS SobRe A tRAnSFoRMACIón doS PRodutoS eColóXICoS
eIXe 4. MelloRA dA CoMeRCIAlIzACIón e A ARtICulACIón SeCtoRIAl
Sub - eixe 4.1. Mellora no coñecemento do produto e accións de promoción
Medida 4.1.1. Campañas publicitarias de fomento do coñecemento e o consumo
Medida 4.1.2. Elaboración e distribución de material de difusión en puntos de venda
Medida 4.1.3. Realización de accións promocionais e de desenvolvemento de mercados
Medida 4.1.4. Actividades de divulgación a vendedores e consumidores
Medida 4.1.5. Promoción e fomento do consumo en estabelecementos hostaleiros
Medida 4.1.6. Accións para a difusión do PDAE
Medida 4.1.7. Presenza da agricultura ecolóxica nunha área temática na Semana Verde
Medida 4.1.8. Elaboración dunha carpeta de recursos educativos
Medida 4.1.9. Presenza da agricultura ecolóxica nos centros de educación ambiental
Sub - eixe 4.2. Redes comerciais e novas formas de consumo
Medida 4.2.1. Fomento da concentración da oferta mediante a creación de centrais de compras
Medida 4.2.2. Apoio ás canles curtas de comercialización
Medida 4.2.3. Axudas á distribución local
Sub - eixe 4.3. Articulación sectorial e social
Medida 4.3.1. Fomento do consumo de produtos ecolóxicos a través do consumo social
Medida 4.3.2. Fomento do asociacionismo en comercialización
Medida 4.3.3. Creación e apoio a plataformas de dinamización
Medida 4.3.4. Realización de estudos de mercado por asociacións de produtores
eIXe 5. ContRol e CeRtIFICACIón
Medida 5.1. Creación e mantemento do portal web da agricultura ecolóxica galega
Medida 5.2. Apoio á mellora da organización e funcionamento do CRAEGA
Medida 5.3. Apoio á certificación da produción
Medida 5.4. Adaptación da pequena industria á figura de artesanía alimentaria
Medida 5.5. Dinamización das sinerxías coas demais figuras de produción certificada galegas
157

158
eIXe 6. ACtuACIónS SobRe o CoÑeCeMento, A FoRMACIón e A InVeStIGACIón
Sub - eixe 6.1. Coñecemento e formación
Medida 6.1.1. Desenvolvemento de actuacións de divulgación de coñecementos e investigacións
Medida 6.1.2. Fomento da formación e información dirixidas a persoal técnico da Administración
Medida 6.1.3. Plans de formación e posta ao día para técnicos formadores en produción ecolóxica

oRzAMento do PlAn
De acordo co detalle recollido na parte terceira do Plan, a Consellería do Medio Rural, a través dos seus
orzamentos e da aplicación das medidas do Programa de Desenvolvemento Rural que teñen aplicación na
agricultura ecolóxica, pon a disposición do sector unha cifra total de 39.5 millóns de €, que se van
aplicar no período 2008–2103, o que representa unha media de máis de 6,5 millóns de € anuais. Esta
cifra supón o importe necesario, xunto coa achega privada (9,6 millóns de €, necesaria para cubrir o importe
completo das medidas de financiamento mixto) para levar a cabo a totalidade das actuacións previstas no
deseño estratéxico e achegármonos así ao obxectivo final proposto.
Agora ben, estes importes son indicativos, de acordo cun escenario considerado realista á luz das expectativas
de crecemento. Pero é moi importante sinalar que, dado que a produción ecolóxica vai ter prioridade
nas liñas de axuda da Consellería, será apoiada en maior medida, en todo canto sexa posíbel, de producirse
un escenario de maior crecemento ao planificado, e polo tanto, con maior necesidade de recursos. De
feito, pódese afirmar que no período 2008–2013 os recursos públicos dispoñíbeis para a agricultura ecolóxica
non van ter un teito prefixado.
Nas páxinas seguintes recóllense os cadros orzamentarios correspondentes ao conxunto do investimento
público, ao investimento privado e ao investimento total, respectivamente.
161

162
2008 2009 2010
eIXe 1: PlAnIFICACIón PReVIA e MelloRA do CoÑeCeMento SobRe o SeCtoR
Subeixe 1.1.: Mellora das fontes de información sectorial 30.000 30.000 30.000
Subeixe 1.2.: Ordenación produtiva 30.000 60.000 65.000
Subeixe 1.3.: Análise do mercado ----- 35.000 40.000
TOTAL EIXE 1 60.000 125.000 135.000
eIXe 2: ACtuACIónS SobRe o PRoduto e oS MedIoS de PRoduCIón
Subeixe 2.1.: Fomento da produción 887.700 1.035.650 1.183.600
Subeixe 2.2.: Tecnificación e planificación produtiva 1.752.507 2.044.591 2.336.675
Subeixe 2.3.: Medios de produción 285.698 408.314 440.931
TOTAL EIXE 2 2.925.905 3.488.555 3.961.206
eIXe 3: ACtuACIónS SobRe A tRAnSFoRMACIón doS PRodutoS eColóXICoS
TOTAL EIXE 3 729.037 850.543 972.049
eIXe 4: MelloRA dA CoMeRCIAlIzACIón e A ARtICulACIón SeCtoRIAl
Subeixe 4.1.: Mellora no coñecemento do produto e accións
de promoción
162.500 262.500 187.500
Subeixe 4.2.: Redes comerciais e novas formas de consumo ---- 210.000 230.000
Subeixe 4.3.: Articulación sectorial e social 45.000 80.000 135.000
TOTAL EIXE 4 212.500 557.500 557.500
eIXe 5: ContRol e CeRtIFICACIón
TOTAL EIXE 5 150.000 190.400 176.500
eIXe 6: ACtuACIónS SobRe o CoÑeCeMento, A FoRMACIón e A InVeStIGACIón
Subeixe 6.1.: Coñecemento e formación 163.000 261.000 241.000
Subeixe 6.2.: Investigación 290.000 520.000 520.000
TOTAL EIXE 6 453.000 781.000 761.000
TOTAL INVESTIMENTO PÚBLICO 4.530.442 5.992.998 6.563.256

2011 2012 2013 totAl
10.000 10.000 30.000 140.000
30.000 15.000 15.000 215.000
----- ----- ----- 75.000
40.000 25.000 45.000 430.000
1.331.550 1.479.500 1.479.500 7.397.500
2.628.760 2.920.844 2.920.844 14.604.222
473.547 521.164 521.164 2.650.818
4.433.857 4.921.508 4.921.508 24.652.539
1.093.555 1.215.061 1.215.061 6.075.306
185.500 220.500 205.500 1.224.000
250.000 180.000 200.000 1.070.000
170.000 215.000 215.000 860.000
610.500 620.500 625.500 3.184.000
142.200 149.700 158.000 966.800
241.000 241.000 251.000 1.398.000
520.000 520.000 520.000 2.890.000
761.000 761.000 771.000 4.288.000
7.081.112 7.692.769 7.736.069 39.596.645
Cadro I: Resumo dos investimentos
públicos previstos no Plan de Desenvolvemento
da Agricultura Ecolóxica de
Galiza
163

164
eIXe 2: ACtuACIónS SobRe o PRoduto e oS MedIoS de PRoduCIón
2008 2009 2010
Subeixe 2.2.: Tecnificación e planificación produtiva 31.292 36.507 41.722
Subeixe 2.3.: Medios de produción 184.156 214.849 245.542
TOTAL EIXE 2 215.448 251.356 287.264
eIXe 3: ACtuACIónS SobRe A tRAnSFoRMACIón doS PRodutoS eColóXICoS
TOTAL EIXE 3 729.037 850.543 972.049
eIXe 4: MelloRA dA CoMeRCIAlIzACIón e A ARtICulACIón SeCtoRIAl
Subeixe 4.1.: Mellora no coñecemento do produto e
accións de promoción
Subeixe 4.2.: Redes comerciais e novas formas de consumo
8.786 10.929 10.929
---- 210.000 230.000
Subeixe 4.3.: Articulación sectorial e social 45.000 50.000 85.000
TOTAL EIXE 4 53.786 270.929 325.929
eIXe 5: ContRol e CeRtIFICACIón
TOTAL EIXE 5 15.000 50.000 50.000
eIXe 6: ACtuACIónS SobRe o CoÑeCeMento, A FoRMACIón e A InVeStIGACIón
Subeixe 6.1.: Coñecemento e formación 5.000 5.000 5.000
TOTAL EIXE 6 5.000 5.000 5.000
TOTAL INVESTIMENTO PRIVADO 1.018.271 1.427.828 1.640.242

2011 2012 2013 totAl
46.937 52.153 52.153 260.764
276.235 306.927 306.927 1.534.636
323.172 359.080 359.080 1.795.400
1.093.555 1.215.061 1.215.061 6.075.306
10.929 10.929 10.929 63.431
250.000 180.000 200.000 1.070.000
90.000 120.000 120.000 510.000
350.929 310.929 330.929 1.643.431
10.000 10.000 10.000 145.000
5.000 5.000 5.000 30.000
5.000 5.000 5.000 30.000
1.782.656 1.900.070 1.920.070 9.689.137
Cadro II: Resumo dos investimentos a
cargo do sector previstos no Plan de
Desenvolvemento da Agricultura
Ecolóxica de Galiza
165

166
2008 2009 2010
eIXe 1: PlAnIFICACIón PReVIA e MelloRA do CoÑeCeMento SobRe o SeCtoR
Subeixe 1.1.: Mellora das fontes de información sectorial 30.000 30.000 30.000
Subeixe 1.2.: Ordenación produtiva 30.000 60.000 65.000
Subeixe 1.3.: Análise do mercado ----- 35.000 40.000
TOTAL EIXE 1 60.000 125.000 135.000
eIXe 2: ACtuACIónS SobRe o PRoduto e oS MedIoS de PRoduCIón
Subeixe 2.1.: Fomento da produción 887.700 1.035.650 1.183.600
Subeixe 2.2.: Tecnificación e planificación produtiva 1.783.798 2.081.098 2.378.398
Subeixe 2.3.: Medios de produción 469.854 623.164 686.473
TOTAL EIXE 2 3.141.353 3.739.911 4.248.471
eIXe 3: ACtuACIónS SobRe A tRAnSFoRMACIón doS PRodutoS eColóXICoS
TOTAL EIXE 3 1.458.074 1.701.086 1.944.098
eIXe 4: MelloRA dA CoMeRCIAlIzACIón e A ARtICulACIón SeCtoRIAl
Subeixe 4.1.: Mellora no coñecemento do produto e accións
de promoción
171.286 273.429 198.429
Subeixe 4.2.: Redes comerciais e novas formas de consumo ---- 420.000 460.000
Subeixe 4.3.: Articulación sectorial e social 90.000 130.000 220.000
TOTAL EIXE 4 266.286 828.429 883.429
eIXe 5: ContRol e CeRtIFICACIón
TOTAL EIXE 5 165.000 240.400 226.500
eIXe 6: ACtuACIónS SobRe o CoÑeCeMento, A FoRMACIón e A InVeStIGACIón
Subeixe 6.1.: Coñecemento e formación 168.000 266.000 246.000
Subeixe 6.2.: Investigación 290.000 520.000 520.000
TOTAL EIXE 6 458.000 786.000 766.000
TOTAL INVESTIMENTO 5.548.713 7.420.826 8.203.498

2011 2012 2013 totAl
10.000 10.000 30.000 140.000
30.000 15.000 15.000 215.000
----- ----- ----- 75.000
40.000 25.000 45.000 430.000
1.331.550 1.479.500 1.479.500 7.397.500
2.675.697 2.972.997 2.972.997 14.864.985
749.782 828.091 828.091 4.185.454
4.757.029 5.280.588 5.280.588 26.447.940
2.187.110 2.430.122 2.430.122 12.150.612
196.429 231.429 216.429 1.287.429
500.000 360.000 400.000 2.140.000
260.000 335.000 335.000 1.370.000
961.429 931.429 956.429 4.827.431
152.200 159.700 168.000 1.111.800
246.000 246.000 256.000 1.428.000
520.000 520.000 520.000 2.890.000
766.000 766.000 776.000 4.318.000
8.836.768 9.592.839 9.656.139 49.285.783
Cadro III: Resumo dos investimentos
totais previstos no Plan de Desenvolvemento
da Agricultura Ecolóxica de
Galiza
167

AVAlIACIón e SeGuIMento
Un aspecto fundamental da aplicación do Plan, que pode condicionar en boa medida o seu éxito final, é o
establecemento dun método obxectivo, fiábel e participativo para a avaliación e o seguimento, ano
a ano, do conxunto das medidas propostas e o grao de cumprimento dos obxectivos intermedios.
Este sistema de seguimento conta con dous elementos: un, de carácter técnico, consiste en definir os parámetros
de medida que deberán ser avaliados parcial e totalmente para garantir o resultado. O outro, de
carácter organizativo, terá como obxecto deseñar a composición e atribucións do órgano encargado de velar
pola correcta aplicación do método de avaliación.
Parámetros de avaliación
Unha primeira opción para a avaliación do PDAE pode ser confiala ao cumprimento duns valores numéricos
establecidos a priori, referentes a aspectos puramente cuantitativos da actividade. Exemplos deste método
poderían ser prefixar un valor final da superficie ou do número de operadores amparados, número de cursos
realizados, número de industrias que solicitaron axudas para a reconversión ou proxectos de I+D sectoriais.
A estimación do cumprimento sería entón moi sinxela, abondando con comparar os datos finais cos obxectivos
de partida. Non obstante, e a pesar das súas vantaxes, este método adoece de non ter en conta a
interrelación entre as diferentes medidas; non é válido, por exemplo, para estimar o impacto da maioría das
medidas contidas no PDR e non fai unha diagnose de carácter cualitativo. Non achega así mesmo solucións
intermedias para o caso de desviacións, en positivo ou en negativo, nos prazos anuais.
Enténdese, pois, que o método máis eficaz, aínda que máis dificultoso, debe ter un marcado carácter
cualitativo, baseado da realización, con carácter anual, de cadanseus informes de avaliación, que, a modo
de espello parcial do propio PDAE, conterán información sobre a caracterización completa do sector e a
variación dos datos no período considerado, unha análise da nova posición competitiva e das razóns que a
explican, ademais, por suposto, da medición dos parámetros numéricos aos que antes se facía referencia, e
que se recollen para cada medida na súa correspondente ficha técnica.
Para todas as medidas relacionadas coas axudas incluídas no PDR, a hipótese de partida para a estimación
dos valores orzamentarios é a estimación dunha demanda xerada polo sector de arredor do 5% das axudas
de sustentabilidade e un crecemento medio anual de entre o 10 e o 15% segundo subsectores. Como xa
se ten dito, trátase dunha hipótese aberta, capaz de ser modificada á alza no caso de que as demandas dos
produtores –e, porén, o éxito na aplicación do Plan– foran superiores.
169

170
Comisión de Avaliación e Seguimento
Trátase do órgano que dá resposta ao modelo organizativo explicado no apartado anterior.
A Comisión de Seguimento e Avaliación do PDAE estará composta por membros representantes dos diferentes
axentes implicados na aplicación do Plan (Administración, produtores, industrias, comercialización e
consumo), nomeados pola Consellería do Medio Rural, e terá como misións:
• O seguimento das diferentes actuacións do Plan
• A revisión e control do informe de avaliación anual
• A coordinación entre os diferentes axentes implicados.
• Emitir propostas de modificación do Plan e/ou accións correctoras.
A Comisión de Seguimento reunirase con periodicidade semestral e emitirá un informe anual.

172

Parte Terceira: descrición das medidas
173

174
MedIdA 1.1.1. Reforzamento dos sistemas estatísticos da agricultura ecolóxica
Xustificación da medida
Anotouse en repetidas ocasións á falla dunha estrutura de información eficaz como unha das causas
responsábeis da dificultade de aplicación de enfoques estratéxicos ao sector.
descrición
Elaboración de directorios de produtores, industrias de transformación e comercializadores de agricultura
ecolóxica que recollan a totalidade dos datos sobre estruturas e infraestruturas produtivas, persoal
empregado, volume de produción, contas de explotación, importacións e exportacións. Estes directorios
terán carácter quinquenal e servirán de base para a elaboración de plans específicos e para a construción
do sistema de contas sectorial. Esta actuación é diferente pero complementaria da necesaria recollida de
información estatística atribuída ao CRAEGA.
Coa base dos directorios elaborarase unha Enquisa de Situación sobre unha mostra representativa dos
tres subsectores, que permitirá estimar a evolución dos diferentes parámetros. Estas enquisas terán periodicidade
anual.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Consellería do Medio Rural
Realización dos directorios: 30.000 €, con carácter quinquenal
Realización das enquisas: 10.000 €, con carácter anual, os anos intermedios
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 30.000 10.000 10.000 10.000 10.000 30.000
Criterio de avaliación
Realización do directorio: anos 2008 e 2013
Realización de 1 enquisa anual a partir de 2009

MedIdA 1.1.2. estudos sobre a caracterización técnico–económica das explotacións
Xustificación da medida
Trátase doutra medida que pretende incidir no grao de coñecemento sobre as estruturas sectoriais, co fin
de facilitar o planeamento.
descrición
Utilizando como fonte principal de traballo o conxunto de datos estruturais, produtivos e económicos
obtidos nos directorios da medida 1.1.1, elaborarase una metodoloxía que permita a construción de
modelos teóricos de avaliación técnico–económica das explotacións, en función das súas orientacións
produtivas, tamaño e localización. Isto pode permitir coñecer con certa aproximación os valores económicos
esperábeis para unha explotación, con carácter previo á súa implantación.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Consellería do Medio Rural.
Realización do estudo base: 40.000 €, en dúas anualidades
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 20.000 20.000
Criterio de avaliación
Realización do estudo base: anos 2009 e 2010
175

176
MedIdA 1.2.1. estudos territoriais de adaptación óptima de orientacións produtivas
Xustificación da medida
Unha correcta xestión do planeamento estratéxico require coñecer a capacidade de adaptación de cada
orientación ao espazo no que se vai desenvolver.
descrición
Estudo de caracterización das variábeis agroclimáticas, estruturais e comerciais das diferentes comarcas,
co obxectivo de analizar a capacidade óptima de acollida das diferentes orientacións produtivas, tanto
actuais como potenciais en cada espazo xeográfico. Prestarase especial atención á identificación e localización
xeográfica de castes autóctonas e de produtores de agricultura convencional con potencial de
reconversión.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 30.000 30.000 15.000 15.000 15.000 15.000
Criterio de avaliación
Realización do estudo completo e avaliación de resultados: ano 2013.
Avaliacións intermedias con carácter anual.

MedIdA 1.2.2. Plans sectoriais de desenvolvemento de actividades produtivas
Xustificación da medida
Independentemente da planificación xenérica das orientacións, cómpre, nalgúns casos, desenvolver
actuacións de planeamento sectorial con carácter inmediato para asegurar o desenvolvemento naqueles
casos nos que se ten comprobada a potencialidade, pero que contan con debilidades ben definidas e
resolúbeis.
descrición
Realización de plans de desenvolvemento sectorial e/ou local que teñen por obxecto a definición das
potencialidades produtivas dun territorio en materia de produción ecolóxica, ou a definición das actividades
produtivas que poidan precisar un maior desenvolvemento industrial para a transformación. Cada
plan sectorial incluirá a estratexia de difusión e implantación de cultivo en cada zona.
A modo indicativo, e en base ao coñecemento actual, sinálase a necesidade de estudos específicos sobre
pera e mazá de mesa, cereais, patacas e materias primas para a alimentación animal. Máis concretamente
sería interesante a priorización de elaboración de estratexias nos seguintes casos:
- Produción de cereais e grans para a alimentación animal, asociados co manexo de montes veciñais (rotacións
de longa duración, manexos agrosilvopastorais).
- Plans locais para as zonas de Monforte de Lemos, A Limia e Chantada (neste caso especificamente para
castaña e mazá).
- Produción de trigo do país para a alimentación humana.
- Plan de desenvolvemento da castaña ecolóxica, prioritariamente nas áreas de Verín-A Gudiña e O Courel,
de acordo coa posíbel futura Indicación Xeográfica Protexida “Castaña de Galicia”.
- Plan de desenvolvemento do kiwi ecolóxico na zona suroeste, en relación coas accións de fomento
asociativo en comercialización.
- Plan de desenvolvemento da produción de horta ecolóxica na zona de Ordes-Betanzos e na zona suroeste
da Coruña.
- Plan de desenvolvemento da produción de leite ecolóxico nas comarcas de Terra Chá, do Deza e a zona
de confluencia das provincias de Lugo, A Coruña e Pontevedra (Friol - Melide - Palas de Rei...).
- Plan de desenvolvemento da produción de ovos ecolóxicos en plantacións de froiteiras.
- Estudo detallado da produción ecolóxica do Porco Celta.
177

178
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 30.000 30.000 15.000
Criterio de avaliación
Planeamento das prioridades na realización dos plans sectoriais.
Seguimento dos investimentos: anos 2009 a 2011.

MedIdA 1.2.3. estudos sobre a implantación de novas orientacións ecolóxicas
Xustificación da medida
As posibilidades de atopar novas oportunidades de mercado pasan, no caso das producións ecolóxicas, pola
análise previa das condicións agroclimáticas, estruturais e comerciais do produto e do seu contorno.
descrición
A partir da información obtida nos estudos territoriais de adaptación agroclimática (Medida 1.2.1), os
estudos sobre a caracterización técnico–económica (Medida 1.1.2) e o estudo de mercado (Medida 1.3.1)
resulta factíbel analizar a capacidade de implantación, en determinadas áreas xeográficas, daquelas novas
orientacións que presenten un maior interese comercial.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Consellería do Medio Rural.
Realización do estudo : 20.000 €.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 20.000
Criterio de avaliación
Realización do estudo: ano 2010.
179

180
MedIdA 1.3.1. estudo de mercado sobre a produción e o consumo de produtos
Xustificación da medida
A escasa demanda interna da produción ecolóxica e a insuficiencia das fontes de información sobre o
comportamento do sector consumidor galego son dous dos puntos débiles de maior importancia atopados
na diagnose. Cómpre pois avanzar no coñecemento das razóns que impulsan ao consumo á hora da toma
de decisións de compra de produtos derivados da agricultura ecolóxica.
descrición
Realización dun estudo de mercado que se levará a cabo mediante enquisas a unha mostra representativa
dos consumidores galegos (un número non inferior ás 400, con representación proporcional de todos os
estratos poboacionais) e un sistema prospectivo, a base de xuntanzas sectoriais e entrevistas persoais a
consumidores, axentes de comercialización, industriais e produtores. O obxectivo do estudo é coñecer
con precisión os motivos de compra ou rexeitamento dos produtos, así como estabelecer operativas para
incidir na demanda interna. O estudo completarase cunha análise da situación e perspectivas da exportación
realizada segundo a información procedente das entrevistas.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Consellería do Medio Rural.
Realización en dúas anualidades.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 20.000 40.000
Criterio de avaliación
Realización do estudo: Comezo en 2009, remate en 2010.

MedIdA 1.3.2. estudo da posición competitiva do sector ecolóxico galego
Xustificación da medida
Para coñecer as limitacións para o desenvolvemento da demanda interna non abonda co coñecemento
actual da estrutura do sector e nin sequera coa realización de estudos sobre o comportamento potencial
do consumo. Nunha situación de crecente globalización resulta moi importante coñecer os puntos fortes
e débiles en comparación coa situación actual e futura do contorno competidor.
descrición
Realización dun estudo de competitividade sectorial mediante técnicas benchmarking, para analizar a
posición do sector en comparación co doutras áreas xeográficas de posición competitiva diferente á nosa,
tanto de comunidades españolas como de áreas produtivas europeas. Este tipo de instrumentos teñen
demostrado a súa eficacia en estudos doutros sectores produtivos galegos e do sector ecolóxico noutros
países.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 15.000
Criterio de avaliación
Realización do estudo: 2009.
181

182
MedIdA 2.1.1. desenvolvemento das axudas agroambientais para a produción
Xustificación da medida
As medidas agroambientais pretenden servir de elemento de compensación aos produtores agrarios polo
custo que lle supón a prestación do papel na defensa medioambiental e de fixación do tecido rural que
prestan. Ese papel resulta aínda máis determinante no caso de modelos produtivos respectuosos como a
agricultura ecolóxica, que están a desempeñar un importante papel nese eido, coa agravante da perda
de competitividade que presentan fronte aos sistemas convencionais.
Agora ben, convén non perder de vista que estas axudas deben estar fortemente ligadas coa sustentabilidade,
polo que é preciso a subscrición de compromisos de permanencia mínima e de continuidade na
aplicación das prácticas respectuosas.
Como complemento específico ao caso da produción ecolóxica galega, é preciso incidir en que as medidas
agroambientais serán amplamente difundidas nas comunidades de montes, en especial aquelas medidas
relacionadas co manexo dos pastos. O obxectivo final é neste caso a recuperación de sistemas de produción
agrosilvopastorais tradicionais adaptados ás condicións socioeconómicas actuais.
descrición
A medida desenvolverá os pagamentos correspondentes ás Medidas 214.1 (axudas a produtores agrarios
que estabelezan métodos de produción respectuosos co ambiente e de conservación da paisaxe) e 215
(axudas relativas ao benestar dos animais). Ambas as dúas medidas están ligadas á subscrición do Contrato
de Explotación Sustentábel por parte dos produtores, conforme o disposto na Orde da Consellería do
Medio Rural do 25 de xaneiro de 2008.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo das medidas 2.1.4.1. e 2.1.5. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 887.700 1.035.650 1.183.600 1.331.550 1.479.500 1.479.500
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 2.1.2. Priorización na aplicación das medidas incluídas no PdR
Xustificación da medida
A gran maioría das medidas contidas no Programa de Desenvolvemento Rural de Galiza, con aplicación
específica para a agricultura ecolóxica, contarán con medidas adaptadas no PDAE. Agora ben, existen
dous supostos nos que se fai moi dificultosa a súa inclusión: o primeiro, no caso daquelas medidas nas
que, pola súa propia natureza, a súa aplicación á produción ecolóxica é inespecífica e require de análises
polo miúdo e de consultas que se van desenvolver a posteriori. E, en segundo lugar, medidas xenéricas nas
que o desenvolvemento regulamentario vai xogar un papel de peso para comprobar a súa adaptación aos
requirimentos do sector. Cómpre polo tanto estabelecer un mecanismo de avaliación continua dese tipo
de medidas para comprobar a posibilidade de aplicación, sempre contando co obxectivo de priorización
das axudas.
descrición
Naqueles casos nos que se considerou de interese especial, as medidas de axuda incluídas no PDR foron
xa desenvolvidas como medidas específicas do presente Plan. No entanto, existen unha serie de medidas
de carácter xenérico para as que se priorizará, na medida do posíbel, a súa aplicación para o sector da
agricultura ecolóxica. Trátase dunha medida de carácter horizontal.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
Medida sen custo directo.
Criterio de avaliación
Seguimento continuo do desenvolvemento normativo para garantir o criterio de priorización.
183

184
MedIdA 2.1.3. Fomento da produción ecolóxica nos espazos naturais de Galiza
Xustificación da medida
Frecuentemente, a presenza dunha área protexida é fonte de conflito coa produción agraria, cando en
realidade debería ser fonte de sinerxías. Á súa vez, os ingresos económicos xerados polas áreas protexidas
poden axudar a manter a poboación no rural. É, pois, importante que se estude a posibilidade de limar
as fontes de conflito entre produción agraria e os criterios de protección da natureza a través da implantación
de sistemas produtivos ecolóxicos que sexan rendíbeis.
descrición
Impulso dunha dinámica estruturada de colaboración entre os órganos administrativos responsábeis da
xestión dos espazos protexidos e a produción agraria (Consellerías de Medio Ambiente e do Medio Rural)
para crear un clima capaz de xerar sinerxías positivas entre ambas as dúas percepcións.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural e Consellería de Medio Ambiente e Desenvolvemento Sostible.
Planificación do orzamento
Medida sen custo directo.
Criterio de avaliación
Seguimento das actuacións da Administración.

MedIdA 2.2.1. Apoio á instalación de mozos produtores
Xustificación da medida
A liña de fomento á incorporación de mozos produtores pretende facer fronte ao proceso de despoboamento
do medio rural.
descrición
Desenvolvemento da Medida 1.1.2. do PDR na súa aplicación á agricultura ecolóxica. Esta medida prioriza
explicitamente a produción ecolóxica.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.1.2. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 676.829 789.634 902.439 1.015.244 1.128.048 1.128.048
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.
185

186
MedIdA 2.2.2. Implantación de servizos de aconsellamento ás explotacións
Xustificación da medida
O sistema de pagamentos agroambientais, a ecocondicionalidade e a propia xestión de control e certificación
ecolóxica introduce no día a día das explotacións un certo grao de complicación administrativa,
que en moitas ocasións non pode nin debe ser resolta polos propios produtores. Os servizos de aconsellamento
ás explotacións tratan de proporcionar axuda nese eido, dunha maneira regulada pola Administración,
que ao mesmo tempo financia ese servizo. Igualmente, cómpre resolver o déficit de asesoramento
técnico mediante o apoio á contratación de técnicos polas asociacións de agricultura ecolóxica.
descrición
Desenvolvemento da Medida 1.1.5 do PDR que fomenta a implantación de servizos de xestión, substitución
e aconsellamento aos produtores por parte de empresas ou entidades de servizos. Estas empresas
deberán cumprir cos requirimentos estabelecidos pola Orde de 13 de febreiro de 2008 da Consellería do
Medio Rural.
Contratación de técnicos de agrupacións de agricultura ecolóxica, en base á aplicación da mesma
medida.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.1.5. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 176.311 205.696 235.082 264.467 293.852 293.852
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 2.2.3. utilización de servizos de aconsellamento á xestión e á produción
Xustificación da medida
O segundo banzo do sistema de aconsellamento ás explotación é o que lles permite financiar as actuacións
mínimas requiridas pola complicación técnica e administrativa que leva consigo a xestión das axudas
e os requirimentos ambientais nas explotacións.
descrición
Desenvolvemento da Medida 1.1.4 do PDR que fomenta a utilización, por parte dos produtores, de
servizos de aconsellamento. Esta medida prioriza implicitamente a produción ecolóxica.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.1.4. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 85.785 100.082 114.380 128.677 142.975 142.975
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.
187

188
MedIdA 2.2.4. Apoio á modernización e mellora das explotacións ecolóxicas
Xustificación da medida
O fomento dos investimentos que melloren o rendemento global das explotacións e cumpran coas
normas comunitarias de respecto ao medio presenta especial importancia ao referírmonos á produción
ecolóxica.
Prestarase especial apoio ás explotacións cuxos titulares ou xefes de explotación sexan mulleres, de acordo
coa medida horizontal expresada no PDR.
descrición
Desenvolvemento da Medida 1.2.1 do PDR que fomenta a modernización das explotacións agrícolas,
mediante axudas aos investimentos materiais nas explotacións. Priorización á produción ecolóxica, cun
5% adicional á contía xenérica da axuda.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.2.1. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 782.290 912.672 1.043.053 1.173.435 1.303.816 1.303.816
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 2.2.5. Protección dos cultivos ecolóxicos fronte a contaminacións e oXM
Xustificación da medida
A produción ecolóxica presenta como debilidade a posibilidade de contaminación accidental de tipo
biolóxico ou químico, procedente dos espazos lindeiros á explotación. Por outra banda, a existencia dun
grave risco de contaminación biolóxica causada polo avance dos cultivos de organismos modificados xeneticamente
obriga á prevalencia do principio de precaución. A Administración deberá garantir a calidade
da produción ecolóxica, fronte a contaminacións biolóxicas e químicas e presenza de OXM, así como velar
polo interese dos operadores e consumidores ecolóxicos.
descrición
Impulso ás normativas de protección dos cultivos ecolóxicos fronte á contaminación e defensa da produción
no caso de contaminación, coordinando coas outras Administracións as limitacións ao emprego de substancias
susceptíbeis de producir danos na agricultura ecolóxica.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
Medida sen custo directo.
Criterio de avaliación
Seguimento das actuacións da Administración.
189

190
MedIdA 2.2.6. Apoio á implantación de sistemas de calidade nas explotacións
Xustificación da medida
Un dos principais elementos competitivos cos que pode contar unha empresa na actualidade para acadar
unha boa posición de mercado é certificar os seus produtos ou servizos a través dun sistema de calidade.
Conséguese así un sistema de traballo de mellora continua no que se integran os procesos e procedementos
de traballo do produtor. Entre as principais finalidades perseguidas, pódense citar as seguintes:
ofrecer ao cliente unha garantía adicional, dada por unha terceira parte á da propia empresa, que certifica
que o produto ou sistema de traballo cumpre cunhas especificacións de calidade predefinidas.
Potenciar a imaxe da empresa e axudar a acadar unha mellor posición competitiva dentro do mercado.
Acceso a novos mercados onde este tipo de esixencias resulta cada vez máis frecuente.
Mellora da propia estruturación interna da empresa e dos seus procesos de traballo.
descrición
Desenvolvemento da Medida 1.2.1. do PDR que fomenta a modernización das explotacións agrarias,
mediante axudas aos investimentos inmateriais e, concretamente, ás asistencias técnicas de implantación
de sistemas de calidade e certificacións ambientais. Os requirimentos loxísticos e económicos deste tipo
de medida aconsellan a súa implantación, ademais de nas industrias no sector transformador, a través de
entidades asociativas para o sector produtor.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza e sector produtor.
Planificación do orzamento
50% a cargo da Medida 1.2.1. do PDR, 50% a cargo do sector produtor.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 31.292 36.507 41.722 46.937 52.153 52.153
InVeSt. PRIVAdo 31.292 36.507 41.722 46.937 52.153 52.153
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 2.3.1. Apoio á produción de sementes, plantas de viveiro e animais de
reposición certificados
Xustificación da medida
A escaseza de material certificado para a reposición constitúe unha das debilidades máis importantes que
se aprecian no sector, no referente á disposición de medios de produción nas explotacións.
descrición
Puntuación máxima nos plans de mellora ás explotacións que se queiran dedicar á produción de plantas e
sementes ecolóxicas ou á cría de animais de reposición para subministrar ás explotacións do sector.
Apoio, nos viveiros autorizados, á obtención de material vexetal certificado para a produción ecolóxica.
É importante subliñar o papel da muller no desenvolvemento dunha rede de sementes, xa que tradicionalmente
a obtención das sementes foi un papel que veu realizando a muller, e ela é, xeralmente, a
posuidora do ‘saber facer’ tradicional na súa obtención.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza e sector produtor.
Planificación do orzamento
50% a cargo da Medida 1.2.1. do PDR, 50% a cargo do sector produtor.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 108.000 126.000 144.000 162.000 180.000 180.000
InVeSt. PRIVAdo 108.000 126.000 144.000 162.000 180.000 180.000
Criterio de avaliación
Instalación ou reconversión de polo menos dous viveiros e dúas granxas avícolas para cría certificadas.
191

192
MedIdA 2.3.2. Fomento da recuperación e uso dos recursos xenéticos locais
Xustificación da medida
O fomento da recuperación e o mantemento das variedades locais é un xeito adecuado de garantir o
mantemento da biodiversidade e a sustentabilidade das producións ecolóxicas. Para iso cómpre, ademais
da intervención da Administración, a participación do sector produtor para á súa implantación.
descrición
Fomento da recuperación e uso de variedades vexetais locais, en risco de erosión xenética e razas autóctonas
en perigo de extinción.
Impulso á colaboración do sector co Banco de Xermoplasma do CIAM e o Centro de Recursos Zooxenéticos
de Galicia.
Axudas aos produtores que cultiven ou críen este tipo de especies, en compensación aos menores rendementos
obtidos, en consonancia coa Medida 2.1.4.2. do PDR (conservación de recursos xenéticos na agricultura).
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza, en colaboración con produtores interesados.
Planificación do orzamento
70% a cargo da Medida 2.1.4.2. do PDR, 30% a cargo dos produtores.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 177.698 207.314 236.931 266.547 296.164 296.164
InVeSt. PRIVAdo 76.156 88.849 101.542 114.235 126.927 126.927
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios propostos. Colaboración con, polo menos, catro explotacións/ano.

MedIdA 2.3.3. Apoio ao deseño e desenvolvemento de maquinaria específica de agricultura
ecolóxica
Xustificación da medida
O desenvolvemento da agricultura ecolóxica require a introdución de maquinaria específica adaptada
a este modo de produción, pero tamén á dimensión e dependencia de man de obra das explotacións
galegas, como maneira de paliar o déficit tecnolóxico sectorial.
descrición
Fomento da cooperación entre produtores ecolóxicos, centros tecnolóxicos e/ou de investigación e talleres
de construción de maquinaria, para o desenvolvemento de apeiros especificamente deseñados para o seu
uso en agricultura ecolóxica. Esta medida está en consonancia coa Medida 1.2.4 do PDR (cooperación
para o desenvolvemento de novos produtos, procesos e tecnoloxías na agricultura, a alimentación e a
silvicultura).
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.2.4. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 45.000 45.000 45.000 45.000 45.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios propostos.
193

194
MedIdA 2.3.4. Identificación e recompilación de prácticas culturais tradicionais
Xustificación da medida
A aplicación de técnicas tradicionais, adaptadas ás novas prácticas culturais, é una fonte de mellora tecnolóxica,
especialmente apuntada en Galiza. Xa foi sinalado, á hora de falarmos da caracterización, que a
persistencia das vellas prácticas está en serio perigo. Un labor de recollida sistemática e científica desa
memoria de prácticas agrícolas constitúe un valor en si mesmo, pero tamén unha maneira de contribuír á
mellora das producións ecolóxicas.
descrición
Realización dunha campaña de campo de recollida de datos de localización e descrición de prácticas
culturais tradicionais.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 30.000 15.000
Criterio de avaliación
Avaliación dos resultados da campaña ao remate desta.

MedIdA 3.1. Apoio á creación e modernización da industria ecolóxica
Xustificación da medida
As características específicas do sector ecolóxico galego, caracterizado pola pequena dimensión e a gran
dispersión das explotacións, xunto á debilidade das estruturas comerciais, converte en fundamental o
recurso ao incremento do valor engadido das producións, e polo tanto, a potenciación do tecido agroindustrial.
O apoio ao sector transformador ecolóxico comparte liña de actuación coas medidas de fomento xenéricas
da agroindustria, aínda que este sector ten a consideración de prioritario.
descrición
Axudas directas á realización de investimentos no sector da industria alimentaria ecolóxica, cofinanciados
ata o 50% co promotor privado. En consonancia coa Medida 1.2.3 do PDR (aumento do valor engadido
dos produtos agrícolas e forestais).
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza, e sector agroindustrial.
Planificación do orzamento
50% a cargo da Medida 1.2.3. do PDR, 50% a cargo do sector industrial.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 729.037 850.543 972.049 1.093.555 1.215.061 1.215.061
InVeSt. PRIVAdo 729.037 850.543 972.049 1.093.555 1.215.061 1.215.061
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.
195

196
MedIdA 4.1.1. Campañas publicitarias de fomento do coñecemento e o consumo
Xustificación da medida
Practicamente todos os axentes consultados apuntan na necesidade de realizar algunha campaña de
promoción das producións ecolóxicas de tipo institucional, co obxectivo último de mellorar o grao de
coñecemento sobre a realidade dos alimentos ecolóxicos.
Isto concrétase na realización de campañas xenéricas, levadas a cabo en diferentes medios e con distintas
mensaxes de acordo ao público obxectivo, coa idea de transmitir por unha parte, unha imaxe de calidade,
e por outra, unha imaxe positiva -creación dunha “conciencia ecolóxica”, segundo as palabras dalgunhas
persoas consultadas- destes produtos, baseada nunha información adecuada ao consumidor, sen transmitir
ningunha connotación pexorativa dos produtos convencionais. Nestas accións resaltarase a condición de
produto certificado en todo o seu proceso dos produtos ecolóxicos. Deberase así mesmo deixar ben claro
o que é e o que non é agricultura ecolóxica, en relación cos outros sistemas produtivos.
descrición
Deseño e desenvolvemento de campañas publicitarias de información e promoción do consumo de
produtos ecolóxicos galegos en prensa, radio e televisión, destinada ao consumo interno.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 30.000 100.000 50.000 60.000 70.000 80.000
Criterio de avaliación
Seguimento das campañas.
Target comercial do 30% da poboación galega.

MedIdA 4.1.2. elaboración e distribución de material de difusión en puntos de venda
Xustificación da medida
Dende os puntos de venda de alimentos ecolóxicos insístese na falla de información do consumidor. Por
outra banda, non sempre é doado que ese consumidor poida saber onde se vende o produto ecolóxico. É
moi importante nos sistemas de venda máis directos poder dispor da imaxe corporativa do CRAEGA.
descrición
Edición de trípticos de carácter publicitario e informativo sobre as características dos alimentos ecolóxicos,
a súa forma de produción e quen os produce.
Distribución do material de difusión nos puntos de venda de alimentos ecolóxicos e para os produtores
que o soliciten. Estes puntos estarán previamente rexistrados pola Consellería.
Distribución de adhesivos identificativos do punto de venda do produto ecolóxico.
Elaboración e distribución dun cartaz identificativo para os produtores que realicen venda directa baixo
a supervisión do órgano de control.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
70% a cargo da Medida 1.3.3. do PDR, 30% a cargo do CRAEGA.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 10.000 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000
InVeSt. PRIVAdo 4.286 6.429 6.429 6.429 6.429 6.429
Criterio de avaliación
Seguimento das campañas.
197

198
MedIdA 4.1.3. Realización de accións promocionais e de desenvolvemento de mercados
Xustificación da medida
As agrupacións de produtores poden levar a cabo campañas específicas de menor calibre, máis centradas
nas súas posibilidades, pero non por iso menos eficaces que no caso das campañas institucionais. O
enfoque das campañas será de tipo máis comercial.
descrición
Cofinanciamento de programas de accións publicitarias específicas dalgún subsector, levadas a cabo por
agrupacións de produtores ecolóxicos ou polo CRAEGA. Especial incidencia para produtos con dificultades
de comercialización.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
70% a cargo da Medida 1.3.3. do PDR, 30% a cargo do sector produtor, comercializador, industrial e/ou
CRAEGA.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 10.500 10.500 10.500 10.500 10.500 10.500
InVeSt. PRIVAdo 4.500 4.500 4.500 4.500 4.500 4.500
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 4.1.4. Actividades de divulgación a vendedores e consumidores
Xustificación da medida
O alimento ecolóxico ten particularidades específicas que descoñece o consumidor habitual. O sector da
venda presenta ás veces un certo grao de descoñecemento sobre esas características, polo que ten dificultades
para vender o produto. O coñecemento e o aprecio polo produto é unha clave básica para a venda.
As mesmas reflexións aplícanse aos axentes que poden realizar unha certa promoción dos alimentos
ecolóxicos.
descrición
Realización de xornadas e cursos de formación sobre a elaboración dos produtos ecolóxicos, as súas
características e etiquetaxe, con destino a dependentes, xefes de sección e cociñeiros, escolas de hostalaría,
xornalistas especializados en gastronomía e persoas consumidoras. Poderíase formalizar a través de
convenios co Instituto Galego de Consumo e/ou escolas de hostalaría.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural e Instituto Galego de Consumo.
Planificación do orzamento
Consellería do Medio Rural, en colaboración co IGC.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 18.000 18.000 18.000 18.000 18.000 18.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.
199

200
MedIdA 4.1.5. Promoción e fomento do consumo en estabelecementos hostaleiros
Xustificación da medida
A promoción dos alimentos de produción ecolóxica a través da súa presenza na hostalería pode supor
unha indubidábel promoción, principalmente de cara á súa achega a aqueles consumidores que os descoñecen.
A vinculación de pratos típicos das distintas áreas de Galiza mediante o emprego de materias
primas ecolóxicas, coa cultura gastronómica do sector da restauración, pode axudar a espertar o interese
polo consumo deste tipo de produtos.
descrición
Apoio á presenza dos produtos ecolóxicos para o seu emprego na hostalería galega. Esta iniciativa poderá
desenvolverse de modo paulatino, comezando por unha primeira introdución nun número máis amplo
de estabelecementos, a través de xornadas gastronómicas de promoción, para continuar posteriormente
cunha presenza xa fixa na oferta naqueles puntos da restauración nos que se apreciase unha mellor
acollida.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
Consellería do Medio Rural, en colaboración co IGC.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000
Criterio de avaliación
Celebración de xornadas gastronómicas, cunha duración mínima dunha semana e polo menos dúas veces
ao ano, en distintas comarcas das catro provincias galegas.

MedIdA 4.1.6. Accións para a difusión do Plan de desenvolvemento
Xustificación da medida
O éxito do Plan só será efectivo se existe unha implicación real dos axentes sociais involucrados. Cómpre,
xa que logo, levar a cabo unha verdadeira acción de difusión. Por outra banda, a elaboración do Plan é
unha ferramenta moi interesante de promoción do produto ecolóxico galego fóra de Galiza. É preciso
ter en conta que a comunicación fóra das nosas fronteiras terá tamén repercusións positivas sobre o
conxunto das producións galegas.
descrición
Convocatoria para todo o sector de produción ecolóxica, persoas e colectivos afíns a unha xornada onde
se expoñerá o Plan. Distribución de folletos informativos nas oficinas agrarias comarcais, colectivos de
consumo e tendas, tras a elaboración dunha estratexia de difusión específica. Edición do plan en formato
libro como medio de difusión tanto dentro coma fóra de Galiza.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 12.000 12.000 12.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.
201

202
MedIdA 4.1.7. Presenza da agricultura ecolóxica nunha área temática na Semana Verde
Xustificación da medida
A Semana Verde é hoxe por hoxe o maior expoñente do sector agrario galego. A presenza individualizada
do sector ecolóxico nesta cita é outra medida importante para visualizar a equiparación da produción
ecolóxica ao resto das producións en canto á súa seriedade e bagaxe tecnolóxica e científica.
descrición
Creación dun espazo específico para a produción ecolóxica na Semana Verde.
Servizo de restauración ecolóxica.
Fomento da asistencia e participación de produtores ecolóxicos galegos.
Sesións de formación especialmente dedicadas á produción ecolóxica e convocatoria de xornadas técnicas
de interese ligadas ao tema.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 40.000 40.000 40.000 40.000 40.000 40.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 4.1.8. elaboración dunha carpeta de recursos educativos
Xustificación da medida
A difusión da produción ecolóxica é unha tarefa a moi longo prazo. Os nenos e nenas son o futuro do país,
e por iso é importante introducir paseniñamente elementos de contacto e coñecemento directo sobre a
produción e consumo de produtos ecolóxicos. Por outra banda, sábese que a preocupación dos pais pola
saúde dos seus fillos e fillas é un factor moi importante na decisión da compra de alimentos ecolóxicos. A
información dos pais é pois un elemento de moito interese cara ao desenvolvemento do consumo.
descrición
Elaboración dun material de difusión xenérico sobre produción ecolóxica, co destino fundamental para
centros educativos de primaria, gardarías e galescolas, tanto para os pais como para o profesorado e os
alumnos. Entrega deste material nos centros de educación ambiental. Colaboración coa Consellería de
Educación e a Vicepresidencia da Igualdade e do Benestar na elaboración e difusión deste material.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural , en colaboración coa Consellería de Educación e a Vicepresidencia da Igualdade
e do Benestar
Planificación do orzamento
100% Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 25.000 25.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.
203

204
MedIdA 4.1.9. Presenza da agricultura ecolóxica nos centros de educación ambiental
Xustificación da medida
A protección do medio natural vese moitas veces desligada da alimentación e da produción agraria.
Cómpre recuperar o vello binomio natureza–produción de alimentos, e nada mellor para iso que o
contorno natural.
descrición
Colaboración cos centros de educación ambiental dependentes da Xunta de Galicia para o fomento da
creación dunha área de traballo coa produción ecolóxica, con programación xustificativa: hortas ecolóxicas,
colaboración con labregos/as que producen produtos ecolóxicos da zona e charlas divulgativas.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000 12.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 4.2.1. Fomento da concentración de oferta mediante a creación de centrais de compras
Xustificación da medida
Trátase dunha idea recorrente no sector, que aparece tamén directamente reflectida na diagnose: a
dispersión produtiva incide moi negativamente na formación de canles de comercialización estábeis. A
creación dun ou varios centros de negocios sectoriais, ou centrais de compras, representan unha solución
moderna e eficaz que se ten desenvolvido con éxito noutros sectores e países con problemática semellante.
descrición
Liña de traballo destinada á creación dun ou varios grupos galegos de compras ou centro de negocio da
produción ecolóxica a partir da iniciativa de grupos de produtores interesados. Estas centrais serán xestionadas
por asociacións de produtores e terán como obxectivo a comercialización en común da produción
galega.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza, Consellería de Innovación e Industria e sector produtor.
Planificación do orzamento
CMR a cargo da Medida 1.2.3. do PDR, Consellería de Innovación e Industria e sector produtor.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 90.000 90.000 90.000
InVeSt. PRIVAdo 90.000 90.000 90.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.
205

206
MedIdA 4.2.2. Apoio ás canles curtas de comercialización
Xustificación da medida
A falta dunha estruturación axeitada das canles de distribución dos produtos ecolóxicos a nivel xeral, e
especialmente en Galiza, fai que sexa necesario emprender accións ao respecto, máis se cabe cando o nivel
de consumo interno no noso país é dos menores do conxunto do Estado e os produtos ecolóxicos galegos
chegan aos puntos de venta cunhas condicións loxísticas que distan moito de acadar niveis óptimos.
Requírese polo tanto un firme apoio á mellora da estruturación da distribución, fundamentándose nun
maior valor engadido a percibir polos produtores.
descrición
Apoio as canles de comercialización que permitan un paso o máis directo posíbel dende o produtor ou o
elaborador ata o consumidor. Entre estes tipos de sistemas de venda atópanse aqueles nos que non existe
un elo intermedio entre a entidade de produción e o punto de consumo ou venda, tales como venda
directa, creación de puntos de comercialización polo miúdo ou subministración directa á hostalería. En
calquera caso, o beneficiario das axudas será o sector produtor ou, se é o caso, o transformador.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza, e sector produtor.
Planificación do orzamento
50% a cargo da Medida 1.2.3. do PDR, 50% a cargo do sector produtor.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 60.000 70.000 80.000 90.000 100.000
InVeSt. PRIVAdo 60.000 70.000 80.000 90.000 100.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 4.2.3. Axudas á distribución local
Xustificación da medida
Esta medida fundaméntase baixo os mesmos aspectos á anterior Medida 4.2.2, é dicir nunha deficiente
estruturación da rede comercial de produtos ecolóxicos en Galiza. Ademais, a distribución local en cantidades
limitadas, a pesar dun menor consumo de recursos en determinados aspectos, adoece de claras
limitacións á hora de acometer iniciativas que melloren a súa operatividade.
descrición
Axudas para o fomento da instalación de tendas especializadas baixo a xestión directa de operadores
ecolóxicos. Contémplase ademais o apoio para a adquisición de instalacións e equipamentos (de conservación
e transporte fundamentalmente) que melloren a calidade do produto distribuído.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza, e sector produtor.
Planificación do orzamento
50% a cargo da Medida 1.2.3. do PDR, 50% a cargo do sector produtor.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 60.000 70.000 80.000 90.000 100.000
InVeSt. PRIVAdo 60.000 70.000 80.000 90.000 100.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.
207

208
MedIdA 4.3.1. Fomento do consumo de produtos ecolóxicos a través do consumo social
Xustificación da medida
A restauración colectiva, especialmente en colectivos sensíbeis ás pautas saudábeis como son a infancia e
os maiores e o apoio da Administración para o seu fomento, son elementos citados polos produtores como
motor da comercialización e elemento de promoción. A introdución dos produtos ecolóxicos galegos nos
circuítos de consumo social presenta no entanto algunhas dificultades, como a dispoñibilidade de produto
en cantidade e calidade suficiente, polo que se propón unha experiencia de introdución paulatina que
sirva de aprendizaxe e identificación dos freos e necesidades.
descrición
Posta en marcha, seguimento e avaliación paulatinas de experiencias en restauración e consumo social.
Proponse, a modo de exemplo, a introdución inicial nun comedor escolar, unha residencia de maiores, un
circuíto de catering para dependentes e un servizo de restauración da Xunta de Galicia. Á vista da resolución
das necesidades procederíase á ampliación da experiencia.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural e Vicepresidencia da Igualdade e do Benestar.
Planificación do orzamento
100% Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 30.000 50.000 80.000 95.000 95.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 4.3.2. Fomento do asociacionismo en comercialización
Xustificación da medida
Para xustificar a medida abonda coa presentación de dous exemplos:
A produción de kiwi ecolóxico, malia o potencial detectado, non atravesa o seu mellor momento. Os produtores
que queiran vender o seu produto máis ou menos directamente tropezan cos problemas da clasificación
do produto e a súa conservación. Existe ademais unha gran carencia de formación comercial dos produtores.
A proposta vai entón no senso de promover unha mellora das condicións de presentación e conservación do
kiwi e proxectar a posibilidade de mellorar a renda asociada, mediante a agrupación da oferta.
Existe tamén necesidade de reconducir o labor realizado no ámbito da produción de castaña. Trátase dun
cultivo tradicional que na gran maioría dos casos non precisa modificacións culturais para recibir o aval de
produto ecolóxico. No entanto, é importante sinalar unha recente tendencia á intensificación mediante o
emprego de herbicidas nas plantacións. O souto é un elemento definitorio da paisaxe e cultura galegas,
á vez que unha boa medida de prevención de incendios. É polo tanto necesario apoiar a reconversión á
certificación ecolóxica.
A reconversión debe dar lugar á xeración do valor engadido para os produtores agrarios. Actualmente as
vendas son individuais, con moita variabilidade de prezos e calidades. De aí a necesidade de combinar o
fomento da certificación co fomento do artellamento do mercado correspondente, que debe pasar por
unha organización efectiva dos produtores.
descrición
Fomento do asociacionismo comercial en zonas de gran produción, en especial a zona suroeste para o kiwi
ou a zona centro de Ourense para a castaña, por poñer dous exemplos con posibilidades por tratárense de
zonas de ampla produción. Trátase de exemplos, posto que a medida está aberta a outras orientacións.
Priorización no acceso a liñas de axudas para a compra e emprego en común de maquinaria de recolección,
se é o caso, selección, clasificación, conservación e envasado para a súa venda posterior en común.
209

210
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza, e sector produtor.
Planificación do orzamento
50% a cargo da Medida 1.2.1. do PDR para a compra de maquinaria de recolección e 1.2.3. do PDR para
a compra de maquinaria de proceso, 50% a cargo do sector produtor.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 30.000 30.000 60.000 60.000 90.000 90.000
InVeSt. PRIVAdo 30.000 30.000 60.000 60.000 90.000 90.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 4.3.3. Creación e apoio a plataformas de dinamización
Xustificación da medida
O desenvolvemento da produción ecolóxica precisa dunha acción colectiva. Os grupos que se van crear
con esta acción deben de integrar inicialmente aos produtores locais e aos de consumidores. Deste xeito,
disporase dun grupo dinamizador da produción ecolóxica a pequena escala. Débese pensar que serán os
xeradores de ideas, pero tamén potenciadores da creación de puntos de venda e, mesmo, xermolos de
futuras agrupacións comerciais.
A descoordinación entre produtores e compradores e entre produtores entre si é unha realidade que
dá como resultado un menor progreso técnico das explotacións, co conseguinte custo de oportunidade
en termos de custos de produción, e tamén deixa unha parte da produción fóra dos circuítos de comercialización.
Estes foros de encontro son unha fonte de mellora técnica moi importante e de difusión dos
produtos. Non existe ningún lugar de encontro para os produtores no esquema actual de produción. Non
é habitual que un produtor de leite ecolóxico se sente a intercambiar experiencias cun produtor de viña
ecolóxica ou de horta. É menos probábel aínda que xunten os seus produtos para unha venda en común.
Iso é un problema na medida en que un volume moi reducido de produción ecolóxica non permite un
razoamento en termos de concentración da oferta dun produto único, como acontece na produción
convencional. A creación destes foros debe ser un xermolo de contacto que leve posteriormente a favorecer
a concentración horizontal dunha oferta diversificada.
descrición
Mediante a iniciativa da Consellería do Medio Rural débese dinamizar o medio até conseguir que se estabilicen
unhas estruturas de debate e acción que xunten, a nivel local, as persoas interesadas no desenvolvemento
da produción ecolóxica.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.
211

212
MedIdA 4.3.4. Realización de estudos de mercado por asociacións de produtores
Xustificación da medida
A acollida polo mercado dun produto e as súas formas de presentación non depende tan só da súa propia
calidade, senón que vén marcada en gran medida polas tendencias de consumo (que e para quen?), polo
momento (cando?) e polo lugar da introdución (onde?). Cómpre por tanto dispor de estudos que proporcionen
unha orientación o máis exacta posíbel das necesidades do mercado, para conferir ao produto
unha base comercial de certa solidez.
descrición
Desenvolvemento da Medida 1.2.1 do PDR, que fomenta a modernización das explotacións agrícolas,
mediante axudas aos investimentos inmateriais, e concretamente aos estudos e análises de mercado. Os
requirimentos loxísticos e económicos deste tipo de medida aconsellan o seu desenvolvemento dende
entidades asociativas de produtores. Así mesmo, esta medida contribúe indirectamente á articulación
sectorial.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza, e sector produtor.
Planificación do orzamento
50% a cargo da Medida 1.2.1. do PDR, 50% a cargo do sector produtor.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 15.000 20.000 25.000 30.000 30.000 30.000
InVeSt. PRIVAdo 15.000 20.000 25.000 30.000 30.000 30.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 5.1. Creación e mantemento do portal web da agricultura ecolóxica galega
Xustificación da medida
As consideracións levadas a cabo á hora de expoñer o eixe deixan ben ás claras a importancia estratéxica
que a creación do portal web pode supoñer para o avance do sector, tanto dende o punto de vista do
planeamento (como fonte e repositorio de datos sectoriais), a xestión administrativa (coa posibilidade
de tramitación on line de documentación), a formación (aloxamento dos cursos on line), a información
(sección de novas e información legal), a comercialización (contactos comerciais, ligazón coas páxinas de
interese e mesmo sistemas de venda electrónica ou poxas on line) e a articulación sectorial (por medio de
foros de debate).
Un instrumento coma este, se está ben deseñado e sobre todo se o está correctamente xestionado e
mantido, presenta para o sector unhas posibilidades case ilimitadas. Convén non esquecer, por outra
parte, o efecto publicitario que esta ferramenta pode supoñer e a posibilidade de servir de experiencia
piloto para os restantes sectores produtivos galegos, posto que o reducido tamaño do sector permite
unha xestión relativamente doada.
descrición
Creación, xestión e mantemento do portal web da agricultura ecolóxica galega. O webmaster da páxina
será o CRAEGA.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza, e CRAEGA.
Planificación do orzamento
50% a cargo da CMR, 50% a cargo do CRAEGA.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 15.000 50.000 50.000 10.000 10.000 10.000
InVeSt. PRIVAdo 15.000 50.000 50.000 10.000 10.000 10.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.
213

214
MedIdA 5.2. Apoio á mellora da organización e funcionamento do CRAeGA
Xustificación da medida
A pesar da boa valoración xeral que recibe o CRAEGA nas enquisas, o papel adicional que a Lei de calidade
lle outorga, unido ao incremento do volume de certificación e de operadores, fai necesario incrementar
os medios materiais e humanos dos que dispón este organismo, co fin de mellorar os niveis de xestión e,
por conseguinte, asegurar unha maior eficiencia no emprego dos recursos humanos e económicos.
descrición
Axudas en medios materiais e humanos para o CRAEGA, co fin de que poida desenvolver as novas funcións
que a normativa e a propia xestión dalgunhas medidas lle confire.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 90.000 90.000 70.000 70.000 70.000 70.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.

MedIdA 5.3. Apoio á certificación da produción
Xustificación da medida
A escasa entidade da meirande parte dos operadores ecolóxicos galegos fai que, a pesar do estabelecemento
dun sistema de certificación proporcional á dimensión da explotación e ao volume comercializado,
existan dificultades para facer fronte aos custos que supón contar co preceptivo selo de produción
ecolóxica. Outros custos, tanto directos como derivados do consumo de recursos, por exemplo os gastos
correspondentes á realización de análises, tamén supoñen un atranco para este tipo de pequenos produtores.
descrición
Desenvolvemento da Medida 1.3.2. do PDR que fomenta o apoio aos agricultores que participen en
programas relativos á calidade dos alimentos, e que baixo criterios de prioridade entre os que se atopa
a produción ecolóxica, comprende accións como o pagamento de incentivos anuais como compensación
dos custos derivados da participación nestes sistemas de calidade.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.3.2. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 45.000 50.400 56.500 62.200 69.700 78.000
Criterio de avaliación
Cumprimento dos obxectivos orzamentarios provisionais.
215

216
MedIdA 5.4. Adaptación da pequena industria á figura de artesanía alimentaria
Xustificación da medida
Xa se ten falado na epígrafe da diagnose correspondente ao papel do CRAEGA, das dificultades derivadas
da adaptación da normativa ecolóxica a certas producións. Falouse tamén das posibilidades que a nova
normativa pode brindar ao tratamento de excepcións por prácticas locais. Outra figura que podería introducir
certas posibilidades sería a de artesanía alimentaria recollida na Lei 2/2005, de promoción e defensa
da calidade alimentaria galega.
descrición
Desenvolvemento da figura de artesanía alimentaria referida á súa aplicación ás pequenas industrias de
transformación de produtos ecolóxicos.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
Medida sen custo directo.
Criterio de avaliación
Seguimento das actuacións da Administración.

MedIdA 5.5. dinamización das sinerxías coas demais figuras de produción certificada galegas
Xustificación da medida
Como é sabido, a produción ecolóxica certifica un modo de produción, pero non garante a orixe do
produto. Este feito ten unha gran importancia á hora de aproveitar as vantaxes relativas á imaxe do
produto galego como sinónimo de calidade. Unha solución pode ser, para aquelas producións que teñan
figuras de promoción da orixe, aproveitar o recurso da dobre certificación, para o que cómpre facer
esforzos por limitar o esforzo económico que pode supoñer.
descrición
Potenciar a colaboración entre o CRAEGA e os restantes consellos reguladores de Galiza co obxectivo de
facilitar a dobre certificación naqueles casos nos que sexa posíbel.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
Medida sen custo directo.
Criterio de avaliación
Seguimento das actuacións da Administración.
217

218
MedIdA 6.1.1 desenvolvemento de actuacións de divulgación de coñecementos
e investigacións
Xustificación da medida
Co obxectivo de incrementar o labor formativo derivado dos estudos e actividades de investigación en
materia de agricultura ecolóxica, tanto daqueles xa realizados como de daqueloutros aínda por desenvolver,
resulta de interese o apoio á súa recompilación e divulgación.
descrición
Apoio ás publicacións e artigos de divulgación relacionados coa produción ecolóxica mediante o fomento
da súa distribución cara a aqueles axentes que se consideren obxectivo do aproveitamento dos seus
contidos. Así mesmo, perséguese a realización dunha procura, ordenación e recompilación daqueles
estudos e investigacións xa realizados en Galiza para fomentar o seu coñecemento e facilitar o acceso aos
seus contidos.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 30.000 40.000 20.000 20.000 20.000 30.000
Criterio de avaliación
Procura de estudos e artigos, recompilación, edición e distribución: 2008–2009.
Difusión de publicacións especializadas: anual.

MedIdA 6.1.2 Fomento da formación e información dirixidas a persoal técnico
da Administración
Xustificación da medida
Ademais dun apoio dende o punto de vista da tramitación administrativa, resulta de interese o reforzo de
coñecementos do persoal técnico da Administración para poder prestar aconsellamento fronte a dúbidas
ou problemas de índole técnica xurdidos nas explotacións ecolóxicas.
descrición
Realización de cursos de formación continua de 60 horas destinados ao persoal técnico da Administración.
Entre os seus contidos, estes cursos deberán dar a coñecer as posibilidades reais que teñen os métodos de
cultivo ecolóxico e a súa incidencia na calidade dos alimentos, así como os diferentes sistemas, técnicas e
prácticas de aplicación.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.1.1. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 3.000 6.000 6.000 6.000 6.000 6.000
Criterio de avaliación
Realización de 1 curso no ano 2008 e 2 cursos anuais a partir de 2009.
Control do número de asistentes e realización de avaliacións sobre os conceptos impartidos.
219

220
MedIdA 6.1.3. Plans de formación e posta ao día para técnicos
formadores en produción ecolóxica
Xustificación da medida
Dispor de persoal técnico capacitado didáctica e tecnicamente para levar a cabo as accións formativas ás
que se fai referencia no PDAE así como para colaborar naqueloutras accións formativas, relacionadas coa
produción ecolóxica que se considere oportuno desenvolver dende a Administración.
descrición
Realización de cursos modulares de 200 horas de duración co fin de capacitar o persoal técnico para
impartir accións formativas en materia de agricultura ecolóxica. Ademais da base teórica dos cursos,
amosarase preferencia por proporcionar aos futuros formadores contidos técnicos de cara á súa divulgación
posterior. Contemplarase tamén a posíbel inclusión de módulos específicos de actualización de
coñecementos para aqueles técnicos que conten xa con experiencia previa. Os cursos irán dirixidos ao
persoal titulado en especialidades agrarias, con preferencia para aqueles que se atopen en situación de
desemprego.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.1.1. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 20.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000
Criterio de avaliación
Realización de 2–3 cursos anuais.
Control do número de asistentes e realización de avaliacións sobre os conceptos impartidos.

MedIdA 6.1.4. Actividades formativas dirixidas á incorporación e
reconversión á agricultura ecolóxica
Xustificación da medida
Entre os produtores interesados na incorporación á agricultura ecolóxica e na reconversión das súas
explotacións de manexo convencional, detéctase un xeneralizado descoñecemento dos fundamentos da
agricultura ecolóxica e do seu significado. Ao mesmo tempo, carecen da suficiente información do que
supón o inicio da actividade neste sistema produtivo e como desenvolver o manexo durante os períodos
de transición. Estes feitos teñen como consecuencia que o produtor ecolóxico se atopa ante procesos de
incerteza que poden ocasionar unha asimilación da produción ecolóxica deturpada ou mesmo suscitar o
abandono da iniciativa. O desenvolvemento da Medida 6.1.3 facilitará o poder contar con formadores
capacitados para impartir a devandita información.
descrición
Cursos de introdución á produción ecolóxica cunha duración de 250 horas. Estarán dirixidos a futuros
agricultores ecolóxicos, e o seu cometido fundamental será o de proporcionar aspectos teórico–prácticos
e despexar as dúbidas que se presentan ante as novas pautas de manexo que se van adoptar. A actividade
formativa presencial reforzarase ademais coa dispoñibilidade on line dos conceptos impartidos.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.1.1. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 25.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000
Criterio de avaliación
Realización de 1–2 cursos anuais.
Control do número de asistentes e realización de avaliacións sobre os conceptos impartidos.
221

222
MedIdA 6.1.5. Programas e actualización das ferramentas de acceso
para a formación de produtores
Xustificación da medida
Esta acción concíbese como parte do conxunto de accións de difusión necesarias para un aumento do
coñecemento da produción ecolóxica entre os operadores das explotacións inscritas. O desenvolvemento
da Medida 6.1.3 facilitará o poder contar con formadores capacitados para impartir a devandita información.
descrición
Fomentarase a formación en materias relacionadas coa agricultura ecolóxica mediante a prioridade desta
temática na adxudicación dos cursos subvencionados así como a introdución de técnicas de produción
ecolóxica dentro dos temarios de cursos non específicos (por exemplo, nos cursos de incorporación á
empresa agraria e nos de aplicadores de produtos fitosanitarios). Tentarase vincular investigación, experimentación
e formación e realizar prácticas como compoñente fundamental do traballo. Considérase
de interese a participación activa no proceso de formación de operadores con suficiente e acreditada
experiencia en produción ecolóxica. A actividade formativa presencial reforzarase ademais coa dispoñibilidade
on line dos conceptos impartidos.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.1.1. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 40.000 70.000 70.000 70.000 70.000 70.000
Criterio de avaliación
Realización anual dun mínimo de 20 cursos específicos (450–500 asistentes en total) sobre agricultura
ecolóxica.
Inclusión de temática relativa á produción ecolóxica no temario de determinados cursos de formación
esixíbel.

MedIdA 6.1.6. Fomento dunha rede de explotacións colaboradoras
Xustificación da medida
Participación activa do sector produtor ecolóxico por medio da aplicación práctica dos cursos de formación
impartidos (Medidas 6.1.3, 6.1.4 e 6.1.5) así como a colaboración cos programas de experimentación e
transferencia tecnolóxica desenvolvidos dende os centros dependentes da Administración.
descrición
Estabelecemento dunha rede de explotacións ecolóxicas colaboradoras de demostración en materias de
formación, experimentación e transferencia tecnolóxica. O manexo e funcionamento das explotacións
participantes deberá ser rexistrado de modo exhaustivo co obxectivo de obter datos técnico–económicos
que permitan a recompilación de información para a realización de estudos de rendibilidade, aplicación
de prácticas culturais ou tratamentos específicos. Adoptaranse criterios de prioridade para a participación
do máximo abano posíbel de orientacións produtivas.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza, e explotacións colaboradoras.
Planificación do orzamento
50% a cargo da Medidas 1.1.1. e 1.2.4. do PDR, 50% a cargo da Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 40.000 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000
Criterio de avaliación
Participación de polo menos 1 explotación ecolóxica por provincia.
Participación de cada explotación en polo menos 1 actividade (formación, experimentación ou transferencia
tecnolóxica) con periodicidade anual.
223

224
MedIdA 6.1.7. Fomento da participación galega en encontros fóra de Galiza
Xustificación da medida
A produción ecolóxica galega non posúe a suficiente perspectiva sobre o seu contorno de cara á asimilación
de formas de produción ou comercialización xa implantadas en áreas cun maior desenvolvemento
da agricultura ecolóxica. É de importancia obter tamén unha visión periódica de aspectos como as
tendencias do mercado exterior ou procesos e tecnoloxías alleos ao país.
descrición
Fomento da participación galega en encontros técnicos fóra do país coa asistencia de representantes de
colectivos de operadores inscritos, así como a eventual presenza de técnicos da Administración implicados
no sistema de produción ecolóxica. Os asistentes deberán preparar programas de traballo que
comprendan tanto a recompilación da información recollida como, se fose o caso, a transferencia de
información propia achegar aos ditos encontros. Este fomento de participación estenderase tamén á
localización e participación activa en encontros a través da rede, aos que se lle dará publicidade a través
das ferramentas correspondentes habilitadas para tal efecto.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza, e explotacións colaboradoras.
Planificación do orzamento
50% a cargo Consellería do Medio Rural, 50% a cargo do sector produtor.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000
InVeSt. PRIVAdo 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000
Criterio de avaliación
Asistencia de representación galega (polo menos catro asistentes) a un mínimo dun acto anualmente.
Porcentaxe de actos anunciados (presenciais ou vía web) nos que participe unha representación galega:
50%.
Publicación e divulgación dos informes e resultados dos encontros.

MedIdA 6.2.1. Implicación dos centros de formación e experimentación
agraria da Administración
Xustificación da medida
Alén das explotacións colaboradoras (Medida 6.1.6), cómpre dispor da implicación dos centros de
formación e experimentación para a realización de proxectos de aplicación á produción ecolóxica, facilitando
ademais a súa divulgación de cara a unha aplicación práctica.
descrición
Reforzo da especialización do centro da Administración de formación e experimentación agraria especializado
en materia de produción ecolóxica. Nestas instalacións, os produtores poderán coñecer os resultados
derivados dos proxectos realizados, de modo que se favoreza a formación desenvolvida tanto no
propio centro como nos demais cursos de agricultura ecolóxica impartidos.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.1.1. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 50.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000
Criterio de avaliación
Participación activa de agricultores nos programas de experimentación e demostración levados a cabo no
centro de formación.
225

226
MedIdA 6.2.2. Incremento da capacidade operativa dos laboratorios públicos
Xustificación da medida
Os servizos prestados polo Laboratorio Agrario e Fitopatolóxico de Galicia, a través das análises realizadas,
considéranse como unha ferramenta indispensábel á hora de tomar certas decisións nunha explotación.
Cómpre, polo tanto, mellorar a dotación de medios humanos e materiais para potenciar a prestación
destes servizos e optimizar o tempo de resposta entre as solicitudes e a achega dos resultados ao destinatario,
para así poder adoptar canto antes as medidas oportunas na explotación.
descrición
Dotación ao Laboratorio Agrario e Fitopatolóxico de Galicia dos medios humanos e materiais necesarios
para reducir ao mínimo os tempos de espera nas análises químicas e fisicoquímicas que se realizan: análises
do solo, foliares e de residuos de produtos fitosanitarios, diagnoses fitopatolóxicas e outros.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural.
Planificación do orzamento
100% Consellería do Medio Rural.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 70.000 120.000 120.000 120.000 120.000 120.000
Criterio de avaliación
Comprobación dos tempos de espera entre o envío de mostras e a recepción de resultados.

MedIdA 6.2.3. Atención á demanda en I+d+I dos centros de investigación da Administración
Xustificación da medida
É preciso promover unha maior presenza da produción ecolóxica nas actividades de I+D+I como medio
de apoio á formación específica e para dar resposta ás demandas concretas do sector en formación e
investigación.
descrición
Para o desenvolvemento desta acción cómpre definir as demandas prioritarias do sector para actuar sobre
as necesidades reais deste. As propostas concretas iranse definindo segundo o considere oportuno o propio
sector, no entanto entre algúns dos eidos nos que se detectaron necesidades ao respecto son as seguintes:
• Mellora da calidade e do valor engadido dos produtos ecolóxicos transformados.
• Tecnoloxías asociadas a unha mellora da eficiencia da produción ecolóxica de cultivos para a alimentación
humana, dos seus produtos transformados e das forraxes para alimentación do gando.
• Tecnoloxías asociadas a unha mellor utilización dos residuos e coprodutos (incluídos os xurros) procedentes
das explotacións agrarias, á prevención da contaminación ambiental derivada das prácticas
agrarias e cara a axuda a unha produción agraria sustentábel.
• Investigacións sobre os axentes biolóxicos causantes das zoonoses e problemas fitopatolóxicos para
facilitar unha produción ecolóxica dos produtos agroalimentarios.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.2.4. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 100.000 200.000 200.000 200.000 200.000 200.000
Criterio de avaliación
Seguimento das accións.
227

228
MedIdA 6.2.4. Cooperación para o desenvolvemento de novos produtos,
procesos e tecnoloxías
Xustificación da medida
Creación de novos produtos, procesos e tecnoloxías para o aproveitamento das oportunidades de mercado
e brindar así unha valiosa ferramenta competitiva ao sector produtor.
descrición
Desenvolvemento da Medida 1.2.4 do PDR. Actuacións de colaboración entre o sector produtor e transformador
e os centros de investigación e experimentación para promover a saída de alternativas que
melloren a posición do produto galego no mercado.
entidade/organismo executor
Consellería do Medio Rural, a través das medidas incluídas no Programa de Desenvolvemento Rural de
Galiza.
Planificación do orzamento
100% a cargo da Medida 1.2.4. do PDR.
Ano 2008 2009 2010 2011 2012 2013
InVeSt. PÚblICo 70.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000
Criterio de avaliación
Seguimento das accións.

Plan de Desenvolvemento
da Agricultura Ecolóxica de
Galiza 2008-2013
CONSELLERÍA DE MEDIO RURAL