O lugar onde se leva a cabo a comisión dun feito delituoso foi tradicionalm<strong>en</strong>te obxectode análise por qu<strong>en</strong> lexisla e polo xulgador p<strong>en</strong>al, co obxecto de delimitar se, <strong>en</strong> simesmo, podía ser considerado un motivo de agravación da responsabilidade criminal. Émáis, o propio domicilio é obxecto dunha especial tutela por parte do noso ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>toxurídico a través do artigo 18.2 da Constitución española, que garante a súa inviolabilidadea través do establecem<strong>en</strong>to dos presupostos necesarios para levar a cabo unhaposible <strong>en</strong>trada ou rexistro.O novo Código P<strong>en</strong>al de 1995 leva a cabo a refundición, nun só precepto, das distintascircunstancias agravantes que se <strong>en</strong>contraban recollidas <strong>en</strong> supostos difer<strong>en</strong>ciados doartigo 10 do Código P<strong>en</strong>al de 1973. Deste xeito, o novo artigo 22 do Código P<strong>en</strong>al nonrecolle as tradicionais circunstancias de agravación de nocturnidade, despoboado oumorada a que facían refer<strong>en</strong>cia os números 13 e 16 do artigo 10 do antigo Código P<strong>en</strong>al.En palabras de PRATS CANUT, “a desaparición dun bo número de agravantes obedecea diversos motivos que, de forma x<strong>en</strong>érica, pod<strong>en</strong> reconducirse á súa obsolesc<strong>en</strong>cia, xasexa pola aus<strong>en</strong>cia de fundam<strong>en</strong>to dogmático ou por non responder a necesidades propiasda política criminal; por ser unha mera reiteración ou cuasi, <strong>en</strong> relación con outrascircunstancia; ou, <strong>en</strong> último termo, por corresponder con figuras típicas da parte especial,o cal xeraba na maioría dos casos problemas interpretativos”. 277Así, non se recoll<strong>en</strong> no novo código as tradicionais agravantes de nocturnidade, despoboadoou morada previstas no antigo Código P<strong>en</strong>al de 1973, nos números 13 e 16 doartigo 10. A nova redacción do texto punitivo prevé especial consideración agravatoria aolugar ou o tempo de execución da actividade delituosa nos supostos de que tales circunstanciassexan aproveitadas para “debilitar a def<strong>en</strong>sa do of<strong>en</strong>dido” ou, de ser o caso,“facilitar a impunidade do delincu<strong>en</strong>te”, segundo termos do novo punto 2º do artigo 22 doCódigo P<strong>en</strong>al. En definitiva, non se trata, coma no antigo código, de invocar que o delitose cometa de noite ou na morada da vítima para que sexa apreciada a agravante, s<strong>en</strong>ónque é preciso que o feito de que se efectúe de noite ou na morada constitúa un medioidóneo e eficaz que, dalgunha maneira, impida a def<strong>en</strong>sa da vítima ou, mesmo, facilite aimpunidade do autor da conduta.FIGUEROA NAVARRO, na súa análise sobre as circunstancias de “morada e lugar”, suxireque, a partir da nova redacción, ao utilizar qu<strong>en</strong> lexisla a x<strong>en</strong>érica expresión de “circunstanciasde lugar”, é necesario afondar <strong>en</strong> cáles das circunstancias modificativas dascontidas no Código P<strong>en</strong>al anterior se <strong>en</strong>contran incluídas na agravante 2ª do artigo 22do Código P<strong>en</strong>al, sinalando que, b<strong>en</strong> que non cabe dúbida de que o despoboado é unhacircunstancia que agravará a responsabilidade do autor, o cons<strong>en</strong>so rompe respecto daconsideración de morada como circunstancia de agravación, se o feito delituoso secomete no seu interior, pois, aínda que a doutrina maioritaria estima, a xuízo desta autora,que desapareceu do novo Código P<strong>en</strong>al, algúns autores considérana aplicable nunnovo ámbito de aplicación, s<strong>en</strong> ter <strong>en</strong> conta a interpretación histórica da citada agravante.278277 Prats Canut, J.: “De las circunstancias que agravan la responsabilidad criminal” <strong>en</strong> Com<strong>en</strong>tarios alnuevo Código P<strong>en</strong>al, Pamplona, 2001, p. 223.278 Figueroa Navarro, M. C.: Las circunstancias agravantes de morada y lugar, Opera Prima, Madrid, 1998,p. 48.O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres117
A devandita autora conclúe na súa análise que “podería p<strong>en</strong>sarse que coa <strong>en</strong>trada <strong>en</strong>vigor do novo ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al diminuíu a especial protección que merece o domicilioparticular”; no <strong>en</strong>tanto, precisa que “a resposta punitiva aum<strong>en</strong>ta co novo Código P<strong>en</strong>alde 1995” porque todo feito delituoso cometido na morada da persoa que resulta of<strong>en</strong>dida,que leva consigo unha <strong>en</strong>trada ilexítima no devandito domicilio, constituirá ademaisun delito de violación de morada e non unha mera circunstancia de agravación x<strong>en</strong>érica,ou, de ser o caso, específica”. 279Seguindo o razoam<strong>en</strong>to anterior, impecable ao meu xuízo, xorde <strong>en</strong>tón a dúbida de sequ<strong>en</strong> lexisla pret<strong>en</strong>día, naqueles supostos <strong>en</strong> que non se produce unha <strong>en</strong>trada ilexítimas<strong>en</strong>ón que, pola contra, o lugar onde se perpetra o delito constitúe tamén o domicilio doagresor, facer diminuír, ou mesmo facer desaparecer por completo, a histórica protecciónque no noso ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>to mereceu o domicilio particular. Ou dito doutro xeito: ¿a viv<strong>en</strong>dafamiliar posúe a merecida protección de que historicam<strong>en</strong>te foi obxecto? Ao meu ver,a resposta necesariam<strong>en</strong>te terá que ser afirmativa; o feito de que qu<strong>en</strong> lexisla variase aconfiguración das circunstancias no novo Código P<strong>en</strong>al non quere dicir necesariam<strong>en</strong>teque desaparecese esa especial protección, e avala esta opinión os difer<strong>en</strong>tes tiposp<strong>en</strong>ais vix<strong>en</strong>tes no Código P<strong>en</strong>al de 1995, 280 e a propia vix<strong>en</strong>cia e especial protecciónoutorgada polo texto constitucional no seu artigo 18. 281 Qu<strong>en</strong> lexisla non deixou de protexero domicilio no noso ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>to; soam<strong>en</strong>te optou por un criterio máis x<strong>en</strong>érico,s<strong>en</strong>do este a refer<strong>en</strong>cia á “circunstancia de lugar” sempre que “debilite a def<strong>en</strong>sa doof<strong>en</strong>dido” ou “facilite a impunidade do delincu<strong>en</strong>te”. 282118279 Figueroa Navarro, M. C.: Las circunstancias agravantes de morada y lugar, Opera Prima, Madrid, 1998,p. 51.280 O artigo 202 do Código P<strong>en</strong>al castiga o particular que <strong>en</strong>tre <strong>en</strong> morada allea; o artigo 203 castiga oque <strong>en</strong>tre contra a vontade do seu titular no domicilio dunha persoa xurídica; o artigo 534 do CódigoP<strong>en</strong>al castiga o funcionario público que <strong>en</strong>tre nun domicilio s<strong>en</strong> o cons<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>to do morador, e o artigo241,2 e 3 recolle os supostos específicos de roubo <strong>en</strong> casa habitada ou dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias de casahabitada respectivam<strong>en</strong>te.281 O artigo 18 da Constitución española establece, no seu punto 1º, que “se garante o dereito á intimidadepersoal e familiar”, e no seu punto 2º que “o domicilio é inviolable”.282 O Tribunal Supremo, <strong>en</strong> s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za do 6 de abril de 1998, axuíza un suposto especialm<strong>en</strong>te significativo<strong>en</strong> relación coa posible aplicación desta agravante. No relato de feitos probados consta que o procesado,tras unha discusión coa súa esposa, lle lanza un coitelo que se crava no pescozo da vítima,seccionándolle a xugular. Tras a morte da vítima o acusado duchouse, cambiouse de roupa e abandonoua viv<strong>en</strong>da, pechando a porta da rúa e dobrando a chave ata que rompeu, quedando o cabezalna súa man, e por tanto a pechadura anulada, e impedindo o acceso a ela.Malia todo, o fundam<strong>en</strong>to terceiro da citada resolución considera non aplicable a circunstancia previstano punto 2º do artigo 22 do Código P<strong>en</strong>al coa seguinte argum<strong>en</strong>tación: “no novo Código, amplíanseas circunstancias de lugar e tempo a supostos distintos dos de despoboado e nocturnidade, noscales as características do lugar ou do mom<strong>en</strong>to cronolóxico determin<strong>en</strong> debilitacións da def<strong>en</strong>sa doof<strong>en</strong>dido ou impunidade para o delincu<strong>en</strong>te. Será preciso que tales características locais ou temporaisse aproveit<strong>en</strong> para levar a efecto o delito, con diminución do risco de def<strong>en</strong>sa por parte da vítima, e doperigo de descubrim<strong>en</strong>to do delito e da captura do delincu<strong>en</strong>te polos ax<strong>en</strong>tes da policía... Non se danas esix<strong>en</strong>cias obxectivas para estimar as agravantes, posto que non pode cualificarse de lugar propiciadorda indef<strong>en</strong>sión e a impunidade o domicilio conxugal, polo feito de que nel, tratándose de casadosde hai pouco, estean só o marido e a muller.” Véxase a s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za do Tribunal Supremo do 6 deabril de 1998. RX 1998/6228.O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres
- Page 1:
O Tratamento penal da violenciacont
- Page 5 and 6:
Edita:Autora:Dep. Legal:ISBN:Serviz
- Page 8:
PresentaciónA violencia contra as
- Page 11 and 12:
2.C.2.- Utilización de armas .....
- Page 14 and 15:
IntroduciónNinguén discute hoxe e
- Page 16:
tema penal ante algunhas das condut
- Page 20 and 21:
A.- O grao de tolerancia ante o exe
- Page 22 and 23:
nenas ou das mulleres, causando en
- Page 24 and 25:
2002, se ben foron examinados 72 su
- Page 26 and 27:
A primeira vista parece innecesario
- Page 28 and 29:
Non podemos esquecer que a violenci
- Page 30 and 31:
activo compromiso de defensa e prom
- Page 32 and 33:
como causa necesaria ou suficiente
- Page 34 and 35:
Estado de Dereito é imprescindible
- Page 36 and 37:
dun lugar de acceso restrinxido aos
- Page 38 and 39:
sas tan distintas como son o xéner
- Page 40 and 41:
expresar de forma unívoca o mesmo
- Page 42 and 43:
D.- A estrutura social como mecanis
- Page 44 and 45:
cial encóntrase nas experiencias d
- Page 46 and 47:
como estratexia de control das súa
- Page 48 and 49:
CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 50 and 51:
CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 52 and 53:
tude cos citados polo representante
- Page 54 and 55:
E.- A introdución da perspectiva d
- Page 56 and 57:
das importantes modificacións oper
- Page 58 and 59:
En canto ao ámbito do ordenamento
- Page 60 and 61:
a ausencia de prestacións sociais
- Page 62 and 63:
As mulleres coidadoras dos fillos e
- Page 64 and 65:
e a discapacidade, mesmo cando son
- Page 66 and 67:
As mulleres adolescentes ás cales
- Page 68 and 69: En definitiva, ¿por que é tan imp
- Page 70 and 71: - promover o emprego das inmigrante
- Page 72 and 73: Viría ser o mesmo que absterse de
- Page 74 and 75: do na sociedade e con claras manife
- Page 76 and 77: G.- O principio de intervención m
- Page 78 and 79: Quizais, e sobre todo en relación
- Page 80 and 81: É certo que a adopción de medidas
- Page 82 and 83: dos; pero o respecto a este catálo
- Page 84 and 85: O Ministerio de Traballo e Asuntos
- Page 86 and 87: nos se se lle deu desde o Ministeri
- Page 88 and 89: dade das persoas. A análise das ac
- Page 90 and 91: As resolucións que foron obxecto d
- Page 92 and 93: cento dos supostos 196 impúxose a
- Page 94 and 95: 2.C.4.- Presenza doutras persoasO e
- Page 96 and 97: puidera darse dos deberes inherente
- Page 98 and 99: Xa dunha forma expresa a Lei orgán
- Page 100 and 101: iso, unicamente se conceptúa a imp
- Page 102 and 103: lectualizando a súa expresión a t
- Page 104 and 105: homicidio entre parellas con respec
- Page 106 and 107: O estudo a que nos estamos a referi
- Page 108 and 109: Así o considerou tamén recentemen
- Page 110 and 111: anterioridade ao Código Penal de 1
- Page 112 and 113: “motivos” entenderanse os móbi
- Page 114 and 115: que as unións de feito tiveron na
- Page 116 and 117: pode producirse un incremento do de
- Page 120 and 121: O domicilio conxugal, por tratarse
- Page 122 and 123: H.- A voltas coa posible despenaliz
- Page 124 and 125: cales a pena é evidentemente un fr
- Page 126 and 127: cia con anterioridade e no cal, tra
- Page 128: menor entidade, quixera sinalar que
- Page 132 and 133: A Lei orgánica 11/2003, do 29 de s
- Page 134 and 135: A cuestión radica na dúbida que x
- Page 136 and 137: En definitiva, para os autores ante
- Page 138 and 139: to de coñecer a problemática; a t
- Page 140 and 141: xustifica a creación dun delito di
- Page 142 and 143: Tamén o Tribunal Supremo considero
- Page 144 and 145: A análise das cifras sobre delitos
- Page 146 and 147: cias máis graves. Ademais, a princ
- Page 148 and 149: A vivencia da inxustiza que supón
- Page 150 and 151: dereito penal debe cumprir a súa f
- Page 152 and 153: nese ambiente familiar. Trátase de
- Page 154 and 155: Inhumanas ou Degradantes e o artigo
- Page 156 and 157: definicións de tortura, como atent
- Page 158 and 159: Partindo desta concepción da integ
- Page 160 and 161: síndromes depresivas, os máis imp
- Page 162 and 163: En páxinas anteriores referíamos
- Page 164: A consideración actual de que o be
- Page 168 and 169:
1.- Da intensiva aplicación do Pri
- Page 170 and 171:
É certo que suscita numerosas dúb
- Page 172 and 173:
en todo caso considerando que os no
- Page 174 and 175:
2.- A necesaria atención aos inter
- Page 176 and 177:
Con independencia da importancia do
- Page 178 and 179:
Non obstante, é indubidable que a
- Page 180 and 181:
Con independencia da escasa aplicac
- Page 182 and 183:
sempre, diciamos, coñece a vítima
- Page 184 and 185:
No momento en que se asume a citada
- Page 186 and 187:
Á marxe da xestión anteriormente
- Page 188 and 189:
VÍNCULO DAS VÍTIMAS DE SEXO MASCU
- Page 190 and 191:
SENTENZA CONDENATORIA OU ABSOLUTORI
- Page 192 and 193:
PROHIBICIÓN DE RESIDENCIARETIRADA
- Page 194 and 195:
MEDIDAS CIVÍSIMPOSICIÓN DE MEDIDA
- Page 196 and 197:
MEDIDAS DE ASISTENCIA E PROTECCIÓN
- Page 198 and 199:
pesar da posta en marcha polo Minis
- Page 200 and 201:
Medidas Penais acordadas por Xuíce
- Page 202 and 203:
Delito ao que están vinculadas as
- Page 204 and 205:
Período de consulta: Entre 06/06/2
- Page 206 and 207:
Na táboa anterior o acento ponse p
- Page 208 and 209:
posibilidades poucas veces chegan.
- Page 210 and 211:
É indubidable o complicado que sup
- Page 212:
lles posibilite ás mulleres percib
- Page 216 and 217:
DATA:MODELO DE SOLICITUDE DE ORDE D
- Page 218 and 219:
3. ¿Sabe se a citada persoa ten al
- Page 220 and 221:
MEDIDAS QUE SE SOLICITAN NO ÁMBITO
- Page 222:
ANEXO II: Exemplo dun suposto de se
- Page 225 and 226:
DATA PROFESIONAL XESTIÓN30-07-042-
- Page 227 and 228:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNsobre os d
- Page 229 and 230:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNtodos os i
- Page 232:
ANEXO III: DATOS DE VIOLENCIA CONTR
- Page 235 and 236:
O maior número de condenados espa
- Page 238 and 239:
1. IntroduciónA violencia de xéne
- Page 240 and 241:
desagrado e cólera; pouca toleranc
- Page 242 and 243:
Unha vez que o suxeito é quen de i
- Page 244 and 245:
Retroalimentación e reforzo.Para g
- Page 246 and 247:
- Avaliación do autoconcepto media
- Page 248 and 249:
mos os datos fornecidos polo cuesti
- Page 250 and 251:
3.2. Temporalización do programaA
- Page 252:
BIBLIOGRAFÍA
- Page 255 and 256:
• Bernal del Castillo: La Discrim
- Page 257 and 258:
256• Consello Xeral do Poder Xudi
- Page 259 and 260:
• Figueroa Navarro, M.ª C.: Las
- Page 261 and 262:
• Lagarde y de los Ríos, M.: Cla
- Page 263 and 264:
• Ministerio de Traballo e Asunto
- Page 265 and 266:
• Red Feminista contra la Violenc
- Page 267:
• Villota, P. e Ferrari, I.: La i