Tamén o Tribunal Supremo considerou, no seu mom<strong>en</strong>to, a paz e a conviv<strong>en</strong>cia familiarcomo b<strong>en</strong> xurídico que se protexe co artigo 173.2 do Código P<strong>en</strong>al. 320O mesmo parecer expresou a Fiscalía Xeral do Estado na súa Circular do ano 1998 321 ,ao sinalar que “malia a localización sistemática, o artigo 153 non pret<strong>en</strong>de unicam<strong>en</strong>te aprotección da vida, saúde, ou a integridade física das persoas, s<strong>en</strong>ón que tutela, ademaise es<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te, outros b<strong>en</strong>s necesitados de protección que poderían reconducirseao ámbito de protección dos artigo 15: a integridade moral ou o dereito a non sersometido a trato degradante, e 39 da Constitución española: a paz e a orde familiar, anormal conviv<strong>en</strong>cia e a protección das condicións <strong>en</strong> que poida ter lugar o pl<strong>en</strong>o des<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>toda personalidade dos membros do grupo familiar. O b<strong>en</strong> xurídico que se protexeco artigo 153 é, por conseguinte, distinto ao que se tutela nos restantes preceptosp<strong>en</strong>ais. Nestes trátase da paz e a conviv<strong>en</strong>cia familiar; naqueles, segundo os casos, avida, a integridade física, a liberdade, etc”. 322ACALE SÁNCHEZ pronunciouse tamén por esta consideración ao sinalar que “o b<strong>en</strong>xurídico protexido polo delito de malos tratos habituais no ámbito familiar debe ser id<strong>en</strong>tificadoco propio ámbito no que se realizan”. A autora acode, non obstante, a unha argum<strong>en</strong>taciónque considero cando m<strong>en</strong>os inapropiada. Afirma que “as investigacións efectuadas<strong>en</strong> materia de delincu<strong>en</strong>cia xuv<strong>en</strong>il, por exemplo, demostran amplam<strong>en</strong>te como os<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>to de inseguridade, consecu<strong>en</strong>cia da falta ou insufici<strong>en</strong>cia na vixilancia afectivada primeira infancia, é un pot<strong>en</strong>te factor criminóx<strong>en</strong>o, propiciando a cadea doméstica daviol<strong>en</strong>cia: «o fogar exponlle ao individuo a forma, as técnicas e o adestram<strong>en</strong>to para usara viol<strong>en</strong>cia: o esposo pégalle á esposa, a esposa ao fillo e o fillo ao can». 323Supremo na súa s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za do 20 de decembro de 1996, o b<strong>en</strong> xurídico protexido é a paz e a conviv<strong>en</strong>ciafamiliar. Lamo Rubio, J. e outros: Tratami<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al y procesal de la viol<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el ámbito familiar,Bosch, Barcelona, 2002, p. 46; Trabado Álvarez, C.: El delito de malos tratos: novedades introducidas<strong>en</strong> el delito de malos tratos por la Ley Orgánica 14/99, Septem Ediciones, Oviedo, 2002, p. 84.No mesmo s<strong>en</strong>tido pronunciouse Berdejo Mor<strong>en</strong>o, J.: “La función del Ministerio Fiscal <strong>en</strong> la persecuciónde los malos tratos”, La viol<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el ámbito familiar. Aspectos sociológicos y jurídicos, ConselloXeral do Poder Xudicial, Madrid, 2001, p. 271. V. Mayordomo Rodrigo avoga pola consideración do des<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>tointegral equilibrado da persoa d<strong>en</strong>tro da unidade familiar como b<strong>en</strong> xurídico protexido,<strong>en</strong>gadindo a conv<strong>en</strong>i<strong>en</strong>cia de situar o precepto no Título XII, <strong>en</strong>tre os delitos contra as relacións familiares,e creando unha terceira sección d<strong>en</strong>ominada “dos malos tratos habituais no ámbito domésticoou familiar”. Mayordomo Rodrigo, V.: Aspectos criminológicos, victimológicos y jurídicos de los malostratos <strong>en</strong> el ámbito familiar, Universidade do País Vasco, Bilbao, 2003, p. 60.320 S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za do Tribunal Supremo 1060/1996, do 20 de decembro.321 Circular 1/1998, do 24 de outubro, da Fiscalía Xeral del Estado. Cómpre ter <strong>en</strong> conta que esa circularfoi emitida con anterioridade á reforma operada pola Lei orgánica 14/1999, do 9 de xuño, que <strong>en</strong>treoutras modificacións introduciu a viol<strong>en</strong>cia psíquica, p. 6.322 No mesmo s<strong>en</strong>tido maniféstase Buer<strong>en</strong> Roncero, J. L.: “Viol<strong>en</strong>cia habitual <strong>en</strong> el ámbito familiar: apuntespara una reforma de los tipos p<strong>en</strong>ales y de las medidas cautelares” <strong>en</strong> Estudios sobre viol<strong>en</strong>ciafamiliar y agresiones sexuales, C<strong>en</strong>tro de Estudos Xurídicos da Administración de Xustiza, Madrid,1999, Tomo I, p. 9; e Ganz<strong>en</strong>müller Roig, C.: “El fiscal <strong>en</strong> la investigación de los delitos contra la viol<strong>en</strong>ciafamiliar” <strong>en</strong> Estudios sobre viol<strong>en</strong>cia familiar y agresiones sexuales, C<strong>en</strong>tro de Estudos daAdministración de Xustiza, Madrid, 1999, p. 205.323 Acale Sánchez, M.: El delito de malos tratos físicos y psíquicos <strong>en</strong> el ámbito familiar, TirantMonografías, Val<strong>en</strong>cia, 2000, p. 133.O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres141
S<strong>en</strong> negar o rigor desas investigacións e as consecu<strong>en</strong>cias que delas se derivan, creoque vincular a grave problemática da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres na sociedade actual áexist<strong>en</strong>cia dunha d<strong>en</strong>ominada “cadea doméstica da viol<strong>en</strong>cia” na que puidera parecerque nos fogares onde se des<strong>en</strong>cadea todos e cada un dos integrantes destes son á súavez suxeitos activos e pasivos dela, constitúe un presuposto erróneo, e para isto remítomeás cifras pres<strong>en</strong>tadas <strong>en</strong> páxinas anteriores, que permit<strong>en</strong> concluír irrefutablem<strong>en</strong>teque no exercicio da viol<strong>en</strong>cia d<strong>en</strong>tro do ámbito familiar, e de modo habitual, o suxeito activoé de maneira moi maioritaria o home, esposo ou pai.Cómpre partir da idea de que a agresividade é unha característica constante <strong>en</strong> todas asrelacións humanas, e que mesmo nalgunhas ocasións foi percibida cun cariz positivo,polo que implica <strong>en</strong> moitas ocasións a loita contra as dificultades ou obstáculos que sepres<strong>en</strong>tan no des<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>to da vida dunha persoa. Porén, cómpre distinguir a agresividadeda viol<strong>en</strong>cia, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>do esta última como a manifestación da primeira que sereflicte nunha conduta real t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te a danar por medio de elem<strong>en</strong>tos capaces de producirunha lesión.Na especie humana a agresividade establece unha sorte de equilibrio a través da exist<strong>en</strong>ciadunha serie de mecanismos que dalgunha forma a promov<strong>en</strong>, pero que se <strong>en</strong>trelazancon outra serie de mecanismos innatos que a regulan ou, se é o caso, a inhib<strong>en</strong>.Para SANMARTÍN, polo contrario, a viol<strong>en</strong>cia id<strong>en</strong>tifícase con outras características; así,o autor concibe a viol<strong>en</strong>cia como “a agresividade descontrolada, hipertrofiada... a viol<strong>en</strong>ciaé, na maioría dos casos, a resultante da influ<strong>en</strong>cia da razón sobre a emoción; ditodoutro modo, é o resultado da influ<strong>en</strong>cia que o adquirido ao longo da nosa historia persoalpode ter tanto sobre o despregam<strong>en</strong>to instintivo da agresividade como sobre osseus pot<strong>en</strong>ciais inhibidores de tipo innato... cando a “razón” toma as r<strong>en</strong>das sobre aagresividade innata e a hipertrofia, a agresividade convértese <strong>en</strong> viol<strong>en</strong>cia” 324 .É innegable que a problemática da viol<strong>en</strong>cia contra as e os m<strong>en</strong>ores reviste na actualidadeun cariz altam<strong>en</strong>te preocupante; pero aínda cando a muller pode ocupar a posiciónde suxeito activo desa viol<strong>en</strong>cia, e <strong>en</strong> ocasións así foi, as cifras indícannos de maneiraconcluínte que cuantitativam<strong>en</strong>te d<strong>en</strong>tro das condutas que estamos analizando a participacióndas mulleres, aínda que vai <strong>en</strong> aum<strong>en</strong>to, é moi inferior tanto <strong>en</strong> termos cuantitativoscomo cualitativos, t<strong>en</strong>do <strong>en</strong> conta o total da actividade delituosa. Analizar a problemáticada viol<strong>en</strong>cia habitual, como f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o social, esixe partir do dato obxectivosegundo o cal, maioritariam<strong>en</strong>te, os suxeitos activos da viol<strong>en</strong>cia nos fogares, contra asmulleres e contra os m<strong>en</strong>ores, foron e son hoxe aínda os maridos ou compañeiros, e paisdos m<strong>en</strong>ores. 325142324 Sanmartín, J.: La m<strong>en</strong>te de los viol<strong>en</strong>tos, Ariel, Barcelona, 2002, p. 69. Para G. Gómez Jarabe, “propúxoseunha distinción <strong>en</strong>tre agresión e viol<strong>en</strong>cia baseada <strong>en</strong> criterios de utilidade biolóxica. A primeirasería unha conduta normal fisiolóxica, que axuda á superviv<strong>en</strong>cia do individuo e a súa especie.O termo viol<strong>en</strong>cia aplicaríase a formas de agresión nas que o valor adaptativo se perdeu e que pod<strong>en</strong>reflectir unha disfunción dos mecanismos neurais relacionados coa expresión e control da condutaagresiva e que, desde logo, no home constitúe a expresión condutual máis irracional, e inxustificable.Podemos dicir que o home é a única especie do reino animal que conseguiu ser o único desadaptadona súa propia estrutura social e de conviv<strong>en</strong>cia”. Gómez Jarabe, G.: Viol<strong>en</strong>cia: antítesis de la agresión,Promolibro, Val<strong>en</strong>cia, 1999, p. 44.325 “A actitude social conduciu a unha serie de mitos sobre o maltrato á muller de forma específica queserv<strong>en</strong> para xustificar baixo argum<strong>en</strong>tos irreflexivos e superficiais o porqué deste problema, e, funda-O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres
- Page 1:
O Tratamento penal da violenciacont
- Page 5 and 6:
Edita:Autora:Dep. Legal:ISBN:Serviz
- Page 8:
PresentaciónA violencia contra as
- Page 11 and 12:
2.C.2.- Utilización de armas .....
- Page 14 and 15:
IntroduciónNinguén discute hoxe e
- Page 16:
tema penal ante algunhas das condut
- Page 20 and 21:
A.- O grao de tolerancia ante o exe
- Page 22 and 23:
nenas ou das mulleres, causando en
- Page 24 and 25:
2002, se ben foron examinados 72 su
- Page 26 and 27:
A primeira vista parece innecesario
- Page 28 and 29:
Non podemos esquecer que a violenci
- Page 30 and 31:
activo compromiso de defensa e prom
- Page 32 and 33:
como causa necesaria ou suficiente
- Page 34 and 35:
Estado de Dereito é imprescindible
- Page 36 and 37:
dun lugar de acceso restrinxido aos
- Page 38 and 39:
sas tan distintas como son o xéner
- Page 40 and 41:
expresar de forma unívoca o mesmo
- Page 42 and 43:
D.- A estrutura social como mecanis
- Page 44 and 45:
cial encóntrase nas experiencias d
- Page 46 and 47:
como estratexia de control das súa
- Page 48 and 49:
CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 50 and 51:
CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 52 and 53:
tude cos citados polo representante
- Page 54 and 55:
E.- A introdución da perspectiva d
- Page 56 and 57:
das importantes modificacións oper
- Page 58 and 59:
En canto ao ámbito do ordenamento
- Page 60 and 61:
a ausencia de prestacións sociais
- Page 62 and 63:
As mulleres coidadoras dos fillos e
- Page 64 and 65:
e a discapacidade, mesmo cando son
- Page 66 and 67:
As mulleres adolescentes ás cales
- Page 68 and 69:
En definitiva, ¿por que é tan imp
- Page 70 and 71:
- promover o emprego das inmigrante
- Page 72 and 73:
Viría ser o mesmo que absterse de
- Page 74 and 75:
do na sociedade e con claras manife
- Page 76 and 77:
G.- O principio de intervención m
- Page 78 and 79:
Quizais, e sobre todo en relación
- Page 80 and 81:
É certo que a adopción de medidas
- Page 82 and 83:
dos; pero o respecto a este catálo
- Page 84 and 85:
O Ministerio de Traballo e Asuntos
- Page 86 and 87:
nos se se lle deu desde o Ministeri
- Page 88 and 89:
dade das persoas. A análise das ac
- Page 90 and 91:
As resolucións que foron obxecto d
- Page 92 and 93: cento dos supostos 196 impúxose a
- Page 94 and 95: 2.C.4.- Presenza doutras persoasO e
- Page 96 and 97: puidera darse dos deberes inherente
- Page 98 and 99: Xa dunha forma expresa a Lei orgán
- Page 100 and 101: iso, unicamente se conceptúa a imp
- Page 102 and 103: lectualizando a súa expresión a t
- Page 104 and 105: homicidio entre parellas con respec
- Page 106 and 107: O estudo a que nos estamos a referi
- Page 108 and 109: Así o considerou tamén recentemen
- Page 110 and 111: anterioridade ao Código Penal de 1
- Page 112 and 113: “motivos” entenderanse os móbi
- Page 114 and 115: que as unións de feito tiveron na
- Page 116 and 117: pode producirse un incremento do de
- Page 118 and 119: O lugar onde se leva a cabo a comis
- Page 120 and 121: O domicilio conxugal, por tratarse
- Page 122 and 123: H.- A voltas coa posible despenaliz
- Page 124 and 125: cales a pena é evidentemente un fr
- Page 126 and 127: cia con anterioridade e no cal, tra
- Page 128: menor entidade, quixera sinalar que
- Page 132 and 133: A Lei orgánica 11/2003, do 29 de s
- Page 134 and 135: A cuestión radica na dúbida que x
- Page 136 and 137: En definitiva, para os autores ante
- Page 138 and 139: to de coñecer a problemática; a t
- Page 140 and 141: xustifica a creación dun delito di
- Page 144 and 145: A análise das cifras sobre delitos
- Page 146 and 147: cias máis graves. Ademais, a princ
- Page 148 and 149: A vivencia da inxustiza que supón
- Page 150 and 151: dereito penal debe cumprir a súa f
- Page 152 and 153: nese ambiente familiar. Trátase de
- Page 154 and 155: Inhumanas ou Degradantes e o artigo
- Page 156 and 157: definicións de tortura, como atent
- Page 158 and 159: Partindo desta concepción da integ
- Page 160 and 161: síndromes depresivas, os máis imp
- Page 162 and 163: En páxinas anteriores referíamos
- Page 164: A consideración actual de que o be
- Page 168 and 169: 1.- Da intensiva aplicación do Pri
- Page 170 and 171: É certo que suscita numerosas dúb
- Page 172 and 173: en todo caso considerando que os no
- Page 174 and 175: 2.- A necesaria atención aos inter
- Page 176 and 177: Con independencia da importancia do
- Page 178 and 179: Non obstante, é indubidable que a
- Page 180 and 181: Con independencia da escasa aplicac
- Page 182 and 183: sempre, diciamos, coñece a vítima
- Page 184 and 185: No momento en que se asume a citada
- Page 186 and 187: Á marxe da xestión anteriormente
- Page 188 and 189: VÍNCULO DAS VÍTIMAS DE SEXO MASCU
- Page 190 and 191: SENTENZA CONDENATORIA OU ABSOLUTORI
- Page 192 and 193:
PROHIBICIÓN DE RESIDENCIARETIRADA
- Page 194 and 195:
MEDIDAS CIVÍSIMPOSICIÓN DE MEDIDA
- Page 196 and 197:
MEDIDAS DE ASISTENCIA E PROTECCIÓN
- Page 198 and 199:
pesar da posta en marcha polo Minis
- Page 200 and 201:
Medidas Penais acordadas por Xuíce
- Page 202 and 203:
Delito ao que están vinculadas as
- Page 204 and 205:
Período de consulta: Entre 06/06/2
- Page 206 and 207:
Na táboa anterior o acento ponse p
- Page 208 and 209:
posibilidades poucas veces chegan.
- Page 210 and 211:
É indubidable o complicado que sup
- Page 212:
lles posibilite ás mulleres percib
- Page 216 and 217:
DATA:MODELO DE SOLICITUDE DE ORDE D
- Page 218 and 219:
3. ¿Sabe se a citada persoa ten al
- Page 220 and 221:
MEDIDAS QUE SE SOLICITAN NO ÁMBITO
- Page 222:
ANEXO II: Exemplo dun suposto de se
- Page 225 and 226:
DATA PROFESIONAL XESTIÓN30-07-042-
- Page 227 and 228:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNsobre os d
- Page 229 and 230:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNtodos os i
- Page 232:
ANEXO III: DATOS DE VIOLENCIA CONTR
- Page 235 and 236:
O maior número de condenados espa
- Page 238 and 239:
1. IntroduciónA violencia de xéne
- Page 240 and 241:
desagrado e cólera; pouca toleranc
- Page 242 and 243:
Unha vez que o suxeito é quen de i
- Page 244 and 245:
Retroalimentación e reforzo.Para g
- Page 246 and 247:
- Avaliación do autoconcepto media
- Page 248 and 249:
mos os datos fornecidos polo cuesti
- Page 250 and 251:
3.2. Temporalización do programaA
- Page 252:
BIBLIOGRAFÍA
- Page 255 and 256:
• Bernal del Castillo: La Discrim
- Page 257 and 258:
256• Consello Xeral do Poder Xudi
- Page 259 and 260:
• Figueroa Navarro, M.ª C.: Las
- Page 261 and 262:
• Lagarde y de los Ríos, M.: Cla
- Page 263 and 264:
• Ministerio de Traballo e Asunto
- Page 265 and 266:
• Red Feminista contra la Violenc
- Page 267:
• Villota, P. e Ferrari, I.: La i