dereito p<strong>en</strong>al debe cumprir a súa función de última ratio, sancionando aqueles comportam<strong>en</strong>tosque at<strong>en</strong>tan de forma máis grave aos dereitos propios da relación familiar. Tale como significou a doutrina, o dereito p<strong>en</strong>al non é instrum<strong>en</strong>to idóneo para a tutela dainstitución familiar”. 343Outro factor a ter <strong>en</strong> conta radica <strong>en</strong> que qu<strong>en</strong> lexisla, ao introducir o preced<strong>en</strong>te doactual artigo 173.2 do Código P<strong>en</strong>al, isto é, o artigo 425 do Código P<strong>en</strong>al de 1973, precisam<strong>en</strong>teconsiderou reprochable de forma especial o feito de que a conduta de viol<strong>en</strong>ciahabitual se producise no ámbito familiar, <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dido non como o lugar físico onde vivea familia, s<strong>en</strong>ón no ámbito ext<strong>en</strong>so onde se des<strong>en</strong>volv<strong>en</strong> as relacións familiares. A familiaconstitúe, xa que logo, un elem<strong>en</strong>to vertebrador do tipo p<strong>en</strong>al, pero isto non quere dicirque a paz e a conviv<strong>en</strong>cia nas relacións <strong>en</strong>tre os seus membros constitúan un b<strong>en</strong> necesitadode protección a través do instrum<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al. 344C.- A dignidade da persoaOutro importante sector doutrinal refire a “dignidade” da persoa como o interese necesitadode protección a través do delito de viol<strong>en</strong>cia habitual, resaltando a maior parte dosautores que def<strong>en</strong>d<strong>en</strong> esta postura a especial proxección que supón a dita vulneraciónno seo da familia. 345343 Prats Canut, J. M.: “De los delitos contra las relaciones familiares” <strong>en</strong> Com<strong>en</strong>tarios al nuevo CódigoP<strong>en</strong>al, 2ª ed., Aranzadi, Pamplona, 2001, p. 1050.344 Díez Ripollés sinala que o artigo 153 describe unha figura delituosa que se caracteriza, <strong>en</strong> primeirolugar, porque o feito punible t<strong>en</strong> sempre como suxeitos activos e pasivos persoas que se <strong>en</strong>contranligadas facticam<strong>en</strong>te mediante unha relación de conviv<strong>en</strong>cia; Díez Ripollés: Com<strong>en</strong>tarios al CódigoP<strong>en</strong>al. Parte Especial, Tirant lo Blanch, Val<strong>en</strong>cia, 1997, p. 415.345 Así, para J. Carbonell Mateu e J. L. Gónzalez Cussac “non estamos ante un x<strong>en</strong>uíno delito de lesións,s<strong>en</strong>ón ante unha infracción de malos tratos, á que a habitualidade e o ámbito familiar convert<strong>en</strong> <strong>en</strong>delito. Tampouco, obviam<strong>en</strong>te, o b<strong>en</strong> xurídico protexido é o mesmo das lesións: nin a saúde nin a integridadecorporal son obxecto de tutela por canto é perfectam<strong>en</strong>te concibible a consumación do delitos<strong>en</strong> resultado lesivo ningún; é máis, a concorr<strong>en</strong>cia das lesións obrigará a aplicar o correspond<strong>en</strong>teconcurso de delitos. Cremos que se trata de protexer a dignidade da persoa humana no seo da familia,e, concretam<strong>en</strong>te, o seu dereito a non ser sometido a trato inhumano ou degradante ningún, nos<strong>en</strong>tido do artigo 15 da Constitución española de 1978. Tamén pode ser concibido, <strong>en</strong> certa maneira,como un delito contra o honor, <strong>en</strong> tanto que concreción da dignidade. E, <strong>en</strong> certa medida, tamén comportaalgún perigo para a saúde”, Carbonell Mateu, J. ; Gónzalez Cussac, J. L.: Com<strong>en</strong>tarios al CódigoP<strong>en</strong>al de 1995, volume I, Tirant lo Blanch, Val<strong>en</strong>cia, 1996, p. 801. Tamén M. C. Falcón Caro se refire áprotección da dignidade e o grupo familiar ao manifestar que “é un delito que se des<strong>en</strong>volve cíclica eperman<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te corro<strong>en</strong>do paulatina e mesquiñam<strong>en</strong>te a id<strong>en</strong>tidade da persoa, a súa incolumidade,globalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dida, física e psicolóxica. O que se protexe é o EU persoal, ou a dignidade<strong>en</strong>t<strong>en</strong>dida como id<strong>en</strong>tidade da persoa, s<strong>en</strong>do a familia o marco conxuntural ou delimitador, propiciadordo des<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>to dunha agresión perman<strong>en</strong>te e tan intrínseca <strong>en</strong> canto espazo de conviv<strong>en</strong>cia,onde se establec<strong>en</strong> unhas especiais e estreitas relacións. Por conseguinte, nin se respecta a persoa<strong>en</strong> canto tal, nin o des<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>to do grupo familiar, tanto global como individualm<strong>en</strong>te <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dido”;Falcón Caro, M. C.: Malos tratos habituales a la mujer, Bosch, Barcelona, 2001, p. 151.O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres149
Rec<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te o Informe previo á “Guía contra a viol<strong>en</strong>cia doméstica” emitido poloConsello Xeral do Poder Xudicial 346 , ao que xa se fixo refer<strong>en</strong>cia con anterioridade, estableceque “o b<strong>en</strong> xurídico protexido é a dignidade das persoas no seo da familia. Porén,con frecu<strong>en</strong>cia, aparec<strong>en</strong> intimam<strong>en</strong>te ligados a este outros b<strong>en</strong>s igualm<strong>en</strong>te necesitadosde protección, como son a vida e a integridade física e moral”. 347O Consello Xeral do Poder Xudicial fundam<strong>en</strong>ta a súa interpretación <strong>en</strong> dúas resoluciónsrec<strong>en</strong>tes da Sala do P<strong>en</strong>al do Tribunal Supremo. Na primeira 348 , do 24 de xuño de 2000,despois de levar a cabo un resumo das modificacións operadas desde a súa introduciónno ano 1989, sinálase que “é preciso abordar o delito de maltrato familiar desde unhaperspectiva estritam<strong>en</strong>te constitucional; a pesar da súa localización sistemática d<strong>en</strong>tro doTítulo III do Código P<strong>en</strong>al relativo ás lesións, o b<strong>en</strong> xurídico protexido transc<strong>en</strong>de e esténdesemáis alá da integridade persoal ao at<strong>en</strong>tar o maltrato familiar contra valores constitucionaisde primeira orde como o dereito á dignidade da persoa e ao libre des<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>toda personalidade –artigo 10–, que t<strong>en</strong> a súa consecu<strong>en</strong>cia lóxica no dereito nonsó á vida, s<strong>en</strong>ón á integridade física e moral con interdicción dos tratos inhumanos oudegradantes –artigo 15– e no dereito á seguridade –artigo 17–, quedando tamén afectadosprincipios reitores da política social e económica, como a protección da familia e ainfancia e a protección integral das fillas e dos fillos, do artigo 39. Coher<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te coneste <strong>en</strong>foque, o delito que com<strong>en</strong>tamos debe ser abordado como un problema social deprimeira magnitude, e non só como un simple problema que afecta á intimidade da parella...Pode afirmarse que o b<strong>en</strong> xurídico protexido é a preservación do ámbito familiarcomo unha comunidade de amor e liberdade presidido polo respecto mutuo e a igualdade;dito máis sinteticam<strong>en</strong>te, o b<strong>en</strong> xurídico protexido é a paz familiar, sancionando aquelesactos que exteriorizan unha actitude t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te a converter aquel ámbito nun microcosmosrexido polo medo e a dominación, porque <strong>en</strong> efecto nada define mellor o maltratofamiliar como a situación de dominio e de poder dunha persoa sobre a súa parellae os m<strong>en</strong>ores conviv<strong>en</strong>tes... o b<strong>en</strong> xurídico protexido é moito máis amplo e relevante queo simple ataque á integridade, quedando afectados fundam<strong>en</strong>tais valores da persoa edanado o primeiro núcleo de toda sociedade como é o núcleo familiar.”Con posterioridade, a s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za do Tribunal Supremo do 7 de setembro de 2000 349 , quetamén serviu de base á interpretación recollida no citado informe, sinala que “a reiteraciónde condutas de viol<strong>en</strong>cia física e psíquica por parte dun membro da familia, unidopolos vínculos que se describ<strong>en</strong> no precepto, ou que manteña análogas relacións establesde afectividade, constitú<strong>en</strong> esta figura delituosa aínda cando illadam<strong>en</strong>te consideradasde falta, <strong>en</strong> canto veñ<strong>en</strong> a crear, pola súa repetición, unha atmosfera irrespirableou un clima de sistemático maltrato, non só polo que comporta de ataque á incolumidadefísica ou psíquica das vítimas, s<strong>en</strong>ón es<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te polo que implica de vulneracióndos deberes especiais de respecto <strong>en</strong>tre as persoas unidas por tales vínculos e polanefasta incid<strong>en</strong>cia no des<strong>en</strong>volvem<strong>en</strong>to dos m<strong>en</strong>ores que están formándose e crec<strong>en</strong>do150346 Consello Xeral do Poder Xudicial, Madrid, 2001.347 No mesmo s<strong>en</strong>tido maniféstase Jiménez García, J.: “La habitualidad <strong>en</strong> el maltrato físico y psíquico.Evolución legislativa y jurisprud<strong>en</strong>cial del artículo 153 del Código P<strong>en</strong>al” <strong>en</strong> La viol<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el ámbitofamiliar. Aspectos sociológicos y jurídicos, Consello Xeral do Poder Xudicial, Madrid, 2001, p. 117.348 Véxase a s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za do Tribunal Supremo do 24 de xuño de 2000. RX 2000/5792. Fundam<strong>en</strong>to Jurídico IV.349 Véxase a s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za do Tribunal Supremo do 7 de setembro de 2000. RX 2000/7925. Fundam<strong>en</strong>toJurídico II.O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres
- Page 1:
O Tratamento penal da violenciacont
- Page 5 and 6:
Edita:Autora:Dep. Legal:ISBN:Serviz
- Page 8:
PresentaciónA violencia contra as
- Page 11 and 12:
2.C.2.- Utilización de armas .....
- Page 14 and 15:
IntroduciónNinguén discute hoxe e
- Page 16:
tema penal ante algunhas das condut
- Page 20 and 21:
A.- O grao de tolerancia ante o exe
- Page 22 and 23:
nenas ou das mulleres, causando en
- Page 24 and 25:
2002, se ben foron examinados 72 su
- Page 26 and 27:
A primeira vista parece innecesario
- Page 28 and 29:
Non podemos esquecer que a violenci
- Page 30 and 31:
activo compromiso de defensa e prom
- Page 32 and 33:
como causa necesaria ou suficiente
- Page 34 and 35:
Estado de Dereito é imprescindible
- Page 36 and 37:
dun lugar de acceso restrinxido aos
- Page 38 and 39:
sas tan distintas como son o xéner
- Page 40 and 41:
expresar de forma unívoca o mesmo
- Page 42 and 43:
D.- A estrutura social como mecanis
- Page 44 and 45:
cial encóntrase nas experiencias d
- Page 46 and 47:
como estratexia de control das súa
- Page 48 and 49:
CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 50 and 51:
CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 52 and 53:
tude cos citados polo representante
- Page 54 and 55:
E.- A introdución da perspectiva d
- Page 56 and 57:
das importantes modificacións oper
- Page 58 and 59:
En canto ao ámbito do ordenamento
- Page 60 and 61:
a ausencia de prestacións sociais
- Page 62 and 63:
As mulleres coidadoras dos fillos e
- Page 64 and 65:
e a discapacidade, mesmo cando son
- Page 66 and 67:
As mulleres adolescentes ás cales
- Page 68 and 69:
En definitiva, ¿por que é tan imp
- Page 70 and 71:
- promover o emprego das inmigrante
- Page 72 and 73:
Viría ser o mesmo que absterse de
- Page 74 and 75:
do na sociedade e con claras manife
- Page 76 and 77:
G.- O principio de intervención m
- Page 78 and 79:
Quizais, e sobre todo en relación
- Page 80 and 81:
É certo que a adopción de medidas
- Page 82 and 83:
dos; pero o respecto a este catálo
- Page 84 and 85:
O Ministerio de Traballo e Asuntos
- Page 86 and 87:
nos se se lle deu desde o Ministeri
- Page 88 and 89:
dade das persoas. A análise das ac
- Page 90 and 91:
As resolucións que foron obxecto d
- Page 92 and 93:
cento dos supostos 196 impúxose a
- Page 94 and 95:
2.C.4.- Presenza doutras persoasO e
- Page 96 and 97:
puidera darse dos deberes inherente
- Page 98 and 99:
Xa dunha forma expresa a Lei orgán
- Page 100 and 101: iso, unicamente se conceptúa a imp
- Page 102 and 103: lectualizando a súa expresión a t
- Page 104 and 105: homicidio entre parellas con respec
- Page 106 and 107: O estudo a que nos estamos a referi
- Page 108 and 109: Así o considerou tamén recentemen
- Page 110 and 111: anterioridade ao Código Penal de 1
- Page 112 and 113: “motivos” entenderanse os móbi
- Page 114 and 115: que as unións de feito tiveron na
- Page 116 and 117: pode producirse un incremento do de
- Page 118 and 119: O lugar onde se leva a cabo a comis
- Page 120 and 121: O domicilio conxugal, por tratarse
- Page 122 and 123: H.- A voltas coa posible despenaliz
- Page 124 and 125: cales a pena é evidentemente un fr
- Page 126 and 127: cia con anterioridade e no cal, tra
- Page 128: menor entidade, quixera sinalar que
- Page 132 and 133: A Lei orgánica 11/2003, do 29 de s
- Page 134 and 135: A cuestión radica na dúbida que x
- Page 136 and 137: En definitiva, para os autores ante
- Page 138 and 139: to de coñecer a problemática; a t
- Page 140 and 141: xustifica a creación dun delito di
- Page 142 and 143: Tamén o Tribunal Supremo considero
- Page 144 and 145: A análise das cifras sobre delitos
- Page 146 and 147: cias máis graves. Ademais, a princ
- Page 148 and 149: A vivencia da inxustiza que supón
- Page 152 and 153: nese ambiente familiar. Trátase de
- Page 154 and 155: Inhumanas ou Degradantes e o artigo
- Page 156 and 157: definicións de tortura, como atent
- Page 158 and 159: Partindo desta concepción da integ
- Page 160 and 161: síndromes depresivas, os máis imp
- Page 162 and 163: En páxinas anteriores referíamos
- Page 164: A consideración actual de que o be
- Page 168 and 169: 1.- Da intensiva aplicación do Pri
- Page 170 and 171: É certo que suscita numerosas dúb
- Page 172 and 173: en todo caso considerando que os no
- Page 174 and 175: 2.- A necesaria atención aos inter
- Page 176 and 177: Con independencia da importancia do
- Page 178 and 179: Non obstante, é indubidable que a
- Page 180 and 181: Con independencia da escasa aplicac
- Page 182 and 183: sempre, diciamos, coñece a vítima
- Page 184 and 185: No momento en que se asume a citada
- Page 186 and 187: Á marxe da xestión anteriormente
- Page 188 and 189: VÍNCULO DAS VÍTIMAS DE SEXO MASCU
- Page 190 and 191: SENTENZA CONDENATORIA OU ABSOLUTORI
- Page 192 and 193: PROHIBICIÓN DE RESIDENCIARETIRADA
- Page 194 and 195: MEDIDAS CIVÍSIMPOSICIÓN DE MEDIDA
- Page 196 and 197: MEDIDAS DE ASISTENCIA E PROTECCIÓN
- Page 198 and 199: pesar da posta en marcha polo Minis
- Page 200 and 201:
Medidas Penais acordadas por Xuíce
- Page 202 and 203:
Delito ao que están vinculadas as
- Page 204 and 205:
Período de consulta: Entre 06/06/2
- Page 206 and 207:
Na táboa anterior o acento ponse p
- Page 208 and 209:
posibilidades poucas veces chegan.
- Page 210 and 211:
É indubidable o complicado que sup
- Page 212:
lles posibilite ás mulleres percib
- Page 216 and 217:
DATA:MODELO DE SOLICITUDE DE ORDE D
- Page 218 and 219:
3. ¿Sabe se a citada persoa ten al
- Page 220 and 221:
MEDIDAS QUE SE SOLICITAN NO ÁMBITO
- Page 222:
ANEXO II: Exemplo dun suposto de se
- Page 225 and 226:
DATA PROFESIONAL XESTIÓN30-07-042-
- Page 227 and 228:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNsobre os d
- Page 229 and 230:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNtodos os i
- Page 232:
ANEXO III: DATOS DE VIOLENCIA CONTR
- Page 235 and 236:
O maior número de condenados espa
- Page 238 and 239:
1. IntroduciónA violencia de xéne
- Page 240 and 241:
desagrado e cólera; pouca toleranc
- Page 242 and 243:
Unha vez que o suxeito é quen de i
- Page 244 and 245:
Retroalimentación e reforzo.Para g
- Page 246 and 247:
- Avaliación do autoconcepto media
- Page 248 and 249:
mos os datos fornecidos polo cuesti
- Page 250 and 251:
3.2. Temporalización do programaA
- Page 252:
BIBLIOGRAFÍA
- Page 255 and 256:
• Bernal del Castillo: La Discrim
- Page 257 and 258:
256• Consello Xeral do Poder Xudi
- Page 259 and 260:
• Figueroa Navarro, M.ª C.: Las
- Page 261 and 262:
• Lagarde y de los Ríos, M.: Cla
- Page 263 and 264:
• Ministerio de Traballo e Asunto
- Page 265 and 266:
• Red Feminista contra la Violenc
- Page 267:
• Villota, P. e Ferrari, I.: La i