Viría ser o mesmo que absterse de impor unha sanción p<strong>en</strong>al ante unha grave condutadelituosa que at<strong>en</strong>tase contra o patrimonio, ante a constatación de que o autor des<strong>en</strong>volveua súa vida anterior <strong>en</strong> condicións de insufici<strong>en</strong>cia económica, sobre a base de quea súa mellor situación económica evitaría a perpetración do delito, e sobre a necesidadede que os poderes públicos procedes<strong>en</strong> a instaurar medidas que permitan que os cidadánsdes<strong>en</strong>volvan a súa exist<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> condicións máis dignas.A sociedade aínda tería que evolucionar moito máis para chegar a admitir tal pronunciam<strong>en</strong>tocomo válido. O debate sobre a “p<strong>en</strong>alización-desp<strong>en</strong>alización” sempre utilizouexemplos afastados de b<strong>en</strong>s xurídicos como a vida ou a integridade, e a problemática daviol<strong>en</strong>cia contra as mulleres vulnera os devanditos b<strong>en</strong>s es<strong>en</strong>ciais. Como afirma MorillasCueva, “o mantem<strong>en</strong>to da conviv<strong>en</strong>cia pacífica a través das pautas establecidas poloestado social e democrático de dereito esixe protexer p<strong>en</strong>alm<strong>en</strong>te unha serie de b<strong>en</strong>sxurídicos, poucos pero sufici<strong>en</strong>tes para salvagardar a liberdade e o progreso dos individuose da colectividade”. Coido que é incuestionable que a vida ou a integridade físicaou psíquica das persoas que se poida vulnerar a través do exercicio da viol<strong>en</strong>cia habitualconstitúe un deses poucos b<strong>en</strong>s xurídicos. 138A cuestión radica <strong>en</strong> por qué tales pronunciam<strong>en</strong>tos resultan válidos mesmo cando aconduta delituosa afecta un b<strong>en</strong> xurídico tan necesitado de protección como é a integridadedas persoas, sobre todo cando se constata que as devanditas posturas desp<strong>en</strong>alizadorasnon se produc<strong>en</strong> cando o b<strong>en</strong> xurídico é a propiedade, b<strong>en</strong> necesitado de protecciónpero <strong>en</strong> todo caso car<strong>en</strong>te da importancia do anterior suposto. Probablem<strong>en</strong>te aconstatación de que na maior parte dos supostos as vítimas sexan mulleres e a súa posiciónna estrutura social sexa un factor determinante desa difer<strong>en</strong>ciación de criterio. 139Algún autor aínda foi máis alá argum<strong>en</strong>tando que o dereito p<strong>en</strong>al non t<strong>en</strong> como funciónresolver conflitos sociais; o dereito p<strong>en</strong>al, a p<strong>en</strong>a, é a última razón, o último argum<strong>en</strong>toque t<strong>en</strong> o Estado para o mantem<strong>en</strong>to da orde social, pero non pode recorrer á p<strong>en</strong>a paraa resolución de conflitos sociais, se non quere caer no descrédito; argum<strong>en</strong>to que t<strong>en</strong>sido escoitado con frecu<strong>en</strong>cia. 140Á vista das anteriores consideracións pregúntome se non é realm<strong>en</strong>te contraditorioobservar a retic<strong>en</strong>cia á interv<strong>en</strong>ción do sistema p<strong>en</strong>al mostrada por un importante sectorm<strong>en</strong>te. A loita por desterrar a viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres nas súas diversas manifestacións require ainterv<strong>en</strong>ción do dereito p<strong>en</strong>al nos casos máis significativos, pero interv<strong>en</strong>ción eficaz do dereito p<strong>en</strong>alnon é sinónimo de castigo a longas p<strong>en</strong>as de prisión”. “Protección p<strong>en</strong>al de la libertad sexual: nuevasperspectivas”; Ortubay, M.: Análisis del Código P<strong>en</strong>al desde la perspectiva de género, Emakunde,Vitoria-Gastéiz, 1998, p. 267.138 Morillas Cueva, L.: “Aproximación teórica al principio de interv<strong>en</strong>ción mínima y a sus consecu<strong>en</strong>cias<strong>en</strong> la dicotomía p<strong>en</strong>alización-desp<strong>en</strong>alización” <strong>en</strong> Revista de la Facultad de Derecho de la Universidadde Granada, 1983, p. 78.139 Según afirma E. Bodelón González “o feminismo español utilizou a lexislación p<strong>en</strong>al non como un instrum<strong>en</strong>toválido de resolución da viol<strong>en</strong>cia pero si como un elem<strong>en</strong>to de d<strong>en</strong>uncia. ¿como podía serque aquel instrum<strong>en</strong>to que se dicía protector dos b<strong>en</strong>s xurídicos supremos do ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>to xurídiconon ofrecese protección á maior parte das vulneracións dos dereitos que sofre a metade da poboación?”;Bodelón González, E.: “Género y Sistema P<strong>en</strong>al” <strong>en</strong> Sistema p<strong>en</strong>al y problemas sociales, Tirantlo Blanch, Val<strong>en</strong>cia, 2003, p. 472.140 Cuesta Aguado, J. de la: La protección de la mujer <strong>en</strong> la familia, Páginas, Madrid, 1992, p. 48.O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres71
72da doutrina, que non obstante foi diminuíndo co transcurso dos anos, e a preocupaciónmanifestada desde outros ámbitos da sociedade, xa non só española, t<strong>en</strong>do sido recoñecido,o exercicio da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres, polos máximos repres<strong>en</strong>tantes dacomunidade internacional como un problema de primeira magnitude.Creo que é necesario reflexionar se ante o que nos atopamos é ante un conflito socialou ante as gravísimas consecu<strong>en</strong>cias producidas por unha actividade delituosa derivadada persist<strong>en</strong>cia dun conflito social; <strong>en</strong> todo caso, aparece como presuposto inicial a exist<strong>en</strong>ciadun “conflito social”. Pero, ¿cal é ese conflito social, cal é o seu contido, de ondedevén ese conflito social, existiu realm<strong>en</strong>te e existe aínda ese conflito social?Historicam<strong>en</strong>te preséntase a teoría do “contrato social” como un refer<strong>en</strong>te ou unha “historiade liberdade”. Unha interpretación do contrato orixinario sinala que os habitantes doestado de natureza cambian as inseguridades da liberdade natural por unha liberdadecivil, que é protexida polo Estado. Na sociedade civil a liberdade é universal, todos osadultos gozan da mesma situación civil e pod<strong>en</strong> exercer a súa liberdade <strong>en</strong> condiciónsigualitarias. Disto se deduce que o contrato social é unha historia de liberdade.Pero a liberdade civil non foi universal. A liberdade civil foi, ata hai moi pouco, un atributomasculino e dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te do dereito patriarcal. Esta dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia do dereito patriarcale esta propiedade exclusiva dos homes sobre a liberdade constitúe a orixe do conflitosocial ao cal o devandito autor se refire. Esta apropiación por parte do colectivo dehomes constituíu a orixe ou o xerme dos conflitos que se produc<strong>en</strong> <strong>en</strong>tre os xéneros, ea súa mesma exclusividade dá lugar a que tal conflito se des<strong>en</strong>volva <strong>en</strong> condicións claram<strong>en</strong>tedesiguais. 141As partes que se v<strong>en</strong> inmersas neste conflito part<strong>en</strong> de situacións de desigualdade derivadasdos presupostos da sociedade contractual que derivaron, <strong>en</strong> palabras de Amorós,na exist<strong>en</strong>cia de dous universos simbólicos distintos para os homes e para as mulleres,que correspond<strong>en</strong> con dúas ordes conceptuais tamén distintas: a dos “iguais”, e a das“idénticas”. 142“Aqueles recoñéc<strong>en</strong>se como individuos, porque tamén se recoñec<strong>en</strong> como diversos, econ capacidade de opinión e poder. As mulleres, polo contrario, por ser<strong>en</strong> idénticas, carec<strong>en</strong>desa individualidade, de difer<strong>en</strong>za e de poder”. 143Á vista de tales reflexións <strong>en</strong>contrámonos con que o dereito p<strong>en</strong>al, realm<strong>en</strong>te, non é porsi só un instrum<strong>en</strong>to idóneo para resolver ese conflito orixinario, profundam<strong>en</strong>te arraiga-141 “O contrato social é unha historia de liberdade, o contrato sexual é unha historia de suxeición. O contratoorixinal constitúe, á vez, a liberdade e a dominación. A liberdade dos homes e a suxeición dasmulleres créase a través do contrato orixinal, e o carácter da liberdade civil non se pode <strong>en</strong>t<strong>en</strong>der s<strong>en</strong>a metade despreciada da historia, a cal revela cómo o dereito patriarcal dos homes sobre as mulleresse establece a partir do contrato”; Pateman, C.: El contrato sexual, Anthropos, Barcelona, 1995, p. 11.Para R. Cobo Bedía “O contrato social non é posible se previam<strong>en</strong>te as mulleres non foron suxeitadasmediante o contrato sexual”; Cobo Bedía, R.: Fundam<strong>en</strong>tos del patriarcado moderno. Jean JacquesRousseau, Cátedra, Madrid, 1995, p. 30.142 Amorós, C.: Hacia una crítica de la razón patriarcal, Anthropos, Barcelona, 1985, p. 47.143 Á hora de definir o contrato de xénero F. Angeli sali<strong>en</strong>tou que “nunha sociedade dada, o contrato dexénero indica a modalidade e os significados atribuídos aos labores sociais de muller e home, defini-O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres
- Page 1:
O Tratamento penal da violenciacont
- Page 5 and 6:
Edita:Autora:Dep. Legal:ISBN:Serviz
- Page 8:
PresentaciónA violencia contra as
- Page 11 and 12:
2.C.2.- Utilización de armas .....
- Page 14 and 15:
IntroduciónNinguén discute hoxe e
- Page 16:
tema penal ante algunhas das condut
- Page 20 and 21:
A.- O grao de tolerancia ante o exe
- Page 22 and 23: nenas ou das mulleres, causando en
- Page 24 and 25: 2002, se ben foron examinados 72 su
- Page 26 and 27: A primeira vista parece innecesario
- Page 28 and 29: Non podemos esquecer que a violenci
- Page 30 and 31: activo compromiso de defensa e prom
- Page 32 and 33: como causa necesaria ou suficiente
- Page 34 and 35: Estado de Dereito é imprescindible
- Page 36 and 37: dun lugar de acceso restrinxido aos
- Page 38 and 39: sas tan distintas como son o xéner
- Page 40 and 41: expresar de forma unívoca o mesmo
- Page 42 and 43: D.- A estrutura social como mecanis
- Page 44 and 45: cial encóntrase nas experiencias d
- Page 46 and 47: como estratexia de control das súa
- Page 48 and 49: CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 50 and 51: CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 52 and 53: tude cos citados polo representante
- Page 54 and 55: E.- A introdución da perspectiva d
- Page 56 and 57: das importantes modificacións oper
- Page 58 and 59: En canto ao ámbito do ordenamento
- Page 60 and 61: a ausencia de prestacións sociais
- Page 62 and 63: As mulleres coidadoras dos fillos e
- Page 64 and 65: e a discapacidade, mesmo cando son
- Page 66 and 67: As mulleres adolescentes ás cales
- Page 68 and 69: En definitiva, ¿por que é tan imp
- Page 70 and 71: - promover o emprego das inmigrante
- Page 74 and 75: do na sociedade e con claras manife
- Page 76 and 77: G.- O principio de intervención m
- Page 78 and 79: Quizais, e sobre todo en relación
- Page 80 and 81: É certo que a adopción de medidas
- Page 82 and 83: dos; pero o respecto a este catálo
- Page 84 and 85: O Ministerio de Traballo e Asuntos
- Page 86 and 87: nos se se lle deu desde o Ministeri
- Page 88 and 89: dade das persoas. A análise das ac
- Page 90 and 91: As resolucións que foron obxecto d
- Page 92 and 93: cento dos supostos 196 impúxose a
- Page 94 and 95: 2.C.4.- Presenza doutras persoasO e
- Page 96 and 97: puidera darse dos deberes inherente
- Page 98 and 99: Xa dunha forma expresa a Lei orgán
- Page 100 and 101: iso, unicamente se conceptúa a imp
- Page 102 and 103: lectualizando a súa expresión a t
- Page 104 and 105: homicidio entre parellas con respec
- Page 106 and 107: O estudo a que nos estamos a referi
- Page 108 and 109: Así o considerou tamén recentemen
- Page 110 and 111: anterioridade ao Código Penal de 1
- Page 112 and 113: “motivos” entenderanse os móbi
- Page 114 and 115: que as unións de feito tiveron na
- Page 116 and 117: pode producirse un incremento do de
- Page 118 and 119: O lugar onde se leva a cabo a comis
- Page 120 and 121: O domicilio conxugal, por tratarse
- Page 122 and 123:
H.- A voltas coa posible despenaliz
- Page 124 and 125:
cales a pena é evidentemente un fr
- Page 126 and 127:
cia con anterioridade e no cal, tra
- Page 128:
menor entidade, quixera sinalar que
- Page 132 and 133:
A Lei orgánica 11/2003, do 29 de s
- Page 134 and 135:
A cuestión radica na dúbida que x
- Page 136 and 137:
En definitiva, para os autores ante
- Page 138 and 139:
to de coñecer a problemática; a t
- Page 140 and 141:
xustifica a creación dun delito di
- Page 142 and 143:
Tamén o Tribunal Supremo considero
- Page 144 and 145:
A análise das cifras sobre delitos
- Page 146 and 147:
cias máis graves. Ademais, a princ
- Page 148 and 149:
A vivencia da inxustiza que supón
- Page 150 and 151:
dereito penal debe cumprir a súa f
- Page 152 and 153:
nese ambiente familiar. Trátase de
- Page 154 and 155:
Inhumanas ou Degradantes e o artigo
- Page 156 and 157:
definicións de tortura, como atent
- Page 158 and 159:
Partindo desta concepción da integ
- Page 160 and 161:
síndromes depresivas, os máis imp
- Page 162 and 163:
En páxinas anteriores referíamos
- Page 164:
A consideración actual de que o be
- Page 168 and 169:
1.- Da intensiva aplicación do Pri
- Page 170 and 171:
É certo que suscita numerosas dúb
- Page 172 and 173:
en todo caso considerando que os no
- Page 174 and 175:
2.- A necesaria atención aos inter
- Page 176 and 177:
Con independencia da importancia do
- Page 178 and 179:
Non obstante, é indubidable que a
- Page 180 and 181:
Con independencia da escasa aplicac
- Page 182 and 183:
sempre, diciamos, coñece a vítima
- Page 184 and 185:
No momento en que se asume a citada
- Page 186 and 187:
Á marxe da xestión anteriormente
- Page 188 and 189:
VÍNCULO DAS VÍTIMAS DE SEXO MASCU
- Page 190 and 191:
SENTENZA CONDENATORIA OU ABSOLUTORI
- Page 192 and 193:
PROHIBICIÓN DE RESIDENCIARETIRADA
- Page 194 and 195:
MEDIDAS CIVÍSIMPOSICIÓN DE MEDIDA
- Page 196 and 197:
MEDIDAS DE ASISTENCIA E PROTECCIÓN
- Page 198 and 199:
pesar da posta en marcha polo Minis
- Page 200 and 201:
Medidas Penais acordadas por Xuíce
- Page 202 and 203:
Delito ao que están vinculadas as
- Page 204 and 205:
Período de consulta: Entre 06/06/2
- Page 206 and 207:
Na táboa anterior o acento ponse p
- Page 208 and 209:
posibilidades poucas veces chegan.
- Page 210 and 211:
É indubidable o complicado que sup
- Page 212:
lles posibilite ás mulleres percib
- Page 216 and 217:
DATA:MODELO DE SOLICITUDE DE ORDE D
- Page 218 and 219:
3. ¿Sabe se a citada persoa ten al
- Page 220 and 221:
MEDIDAS QUE SE SOLICITAN NO ÁMBITO
- Page 222:
ANEXO II: Exemplo dun suposto de se
- Page 225 and 226:
DATA PROFESIONAL XESTIÓN30-07-042-
- Page 227 and 228:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNsobre os d
- Page 229 and 230:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNtodos os i
- Page 232:
ANEXO III: DATOS DE VIOLENCIA CONTR
- Page 235 and 236:
O maior número de condenados espa
- Page 238 and 239:
1. IntroduciónA violencia de xéne
- Page 240 and 241:
desagrado e cólera; pouca toleranc
- Page 242 and 243:
Unha vez que o suxeito é quen de i
- Page 244 and 245:
Retroalimentación e reforzo.Para g
- Page 246 and 247:
- Avaliación do autoconcepto media
- Page 248 and 249:
mos os datos fornecidos polo cuesti
- Page 250 and 251:
3.2. Temporalización do programaA
- Page 252:
BIBLIOGRAFÍA
- Page 255 and 256:
• Bernal del Castillo: La Discrim
- Page 257 and 258:
256• Consello Xeral do Poder Xudi
- Page 259 and 260:
• Figueroa Navarro, M.ª C.: Las
- Page 261 and 262:
• Lagarde y de los Ríos, M.: Cla
- Page 263 and 264:
• Ministerio de Traballo e Asunto
- Page 265 and 266:
• Red Feminista contra la Violenc
- Page 267:
• Villota, P. e Ferrari, I.: La i