Quizais, e sobre todo <strong>en</strong> relación coas condutas que se examinan, chegase o mom<strong>en</strong>tode int<strong>en</strong>tar lograr un certo equilibrio e conexión <strong>en</strong>tre os intereses xerais, cuxa repres<strong>en</strong>tacióncorresponde a toda a colectividade, e os intereses do suxeito que viu dalgunhamaneira lesionado o seu dereito, sobre todo porque é innegable que hoxe <strong>en</strong> día ointerese da colectividade neste ámbito cada día está máis próximo á vítima. En palabrasde Eser, “hai que preguntar se o desprazam<strong>en</strong>to da vítima do dereito p<strong>en</strong>al e procesualque isto implica non foi xa demasiado lonxe”, 154 avogando, no que se refire ao conceptode delito, e con isto tamén á concepción do inxusto, por deter a progresiva espiritualizacióne abstracción que conduce ao <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>to destes como ataques ao ord<strong>en</strong>am<strong>en</strong>toxurídico como tal e á correspond<strong>en</strong>te desindividualización do concepto de b<strong>en</strong> xurídico.O devandito autor considera que resulta hoxe pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te aplicable a afirmación feitapor Sessar, segundo o cal “a vítima desapareceu de modo practicam<strong>en</strong>te completodetrás do b<strong>en</strong> xurídico”.Respectar o principio básico segundo o cal a comisión dun feito delituoso implica moitomáis que a lesión dun dereito ao suxeito pasivo do delito pode ser perfectam<strong>en</strong>te conciliablecoa consideración e o respecto aos intereses individuais da persoa que viu lesionado,ás veces profundam<strong>en</strong>te, o seu dereito.2.- Fase de interpretación e aplicación das normas p<strong>en</strong>aisA doutrina p<strong>en</strong>al é practicam<strong>en</strong>te unánime, hoxe <strong>en</strong> día, á hora de manifestar que o principiode interv<strong>en</strong>ción mínima xa non t<strong>en</strong> ocasión de <strong>en</strong>trar <strong>en</strong> xogo ante a grave problemáticada viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres, tal e como o considerou o lexislador de 1989 eas posteriores modificacións que se teñ<strong>en</strong> operado ata os nosos días. 155 Porén, haberáque se preguntar se esa unanimidade non quebra ao analizar se o principio de interv<strong>en</strong>ciónmínima desempeñou un importante papel nas outras dúas fases onde cabe a súa153 M. Corcoy Bidasolo tamén cualificou de extremada a aplicación dos principios de interv<strong>en</strong>ción mínimae do principio in dubio pro reo no xulgam<strong>en</strong>to da viol<strong>en</strong>cia no fogar. Véxase Corcoy Bidasolo, M.:“Delitos contra la integridad personal y contra la libertad: lesiones, am<strong>en</strong>azas y coacciones” <strong>en</strong> La viol<strong>en</strong>cia<strong>en</strong> el ámbito familiar. Aspectos sociológicos y jurídicos, Consello Xeral do Poder Xudicial,Madrid, 2001, p. 164.154 Eser, A.: Sobre la exaltación del bi<strong>en</strong> jurídico a costa de la víctima Universidade Externado deColombia, Bogotá, 1998, p. 39.155 Non obstante, as refer<strong>en</strong>cias á necesidade de non perder de vista a vix<strong>en</strong>cia do principio de interv<strong>en</strong>ciónmínima son constantes nos distintos autores á hora de analizar a problemática da viol<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>trepersoas unidas por unha relación de afectividade, incluso naqueles supostos <strong>en</strong> que se valora positivam<strong>en</strong>teas reformas efectuadas por qu<strong>en</strong> lexisla destinadas a lograr unha mellor aplicación do tipo,con refer<strong>en</strong>cias explícitas ao acerto da ampliación dos supostos de interv<strong>en</strong>ción p<strong>en</strong>al ao introducir aviol<strong>en</strong>cia psíquica como conduta típica. O Código P<strong>en</strong>al de 1995 incorporou aos asc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tes que noartigo 425 do Código P<strong>en</strong>al de 1973 estaban ex<strong>en</strong>tos de protección, e elevou considerablem<strong>en</strong>te ap<strong>en</strong>a. Así mesmo, a reforma do Código P<strong>en</strong>al e da Lei de axuizam<strong>en</strong>to criminal operada pola Lei orgánica14/1999, do 9 de xuño, <strong>en</strong> materia de protección ás vítimas de malos tratos, constitúe a demostracióndo desexo de qu<strong>en</strong> lexisla de reforzar o camiño para combater a grave problemática, utilizandoo instrum<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al. Véxase Morillas Cueva, L.: “Maltrato a familiares y personas ligadas al autorpor vínculos afectivos” <strong>en</strong> El Código P<strong>en</strong>al de 1995, cinco años después. Jornadas de derecho p<strong>en</strong>al,Universidad de Córdoba, 2002, p. 25.O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres77
apreciación; isto é, na da interpretación 156 e a aplicación das normas p<strong>en</strong>ais. 157 A modificacióndun proceso histórico de sometem<strong>en</strong>to non se destrúe pola publicación noBoletín Oficial del Estado dunha lei, por moi transc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te que fose para a comunidadexurídica. Os expoñ<strong>en</strong>tes que nos poderán levar a unha conclusión son varios:2.A - A falta de adopción de medidas cautelaresUnha das consideracións que conduciu a afirmar que o principio de interv<strong>en</strong>ción mínimase aplicou con maior rixidez e int<strong>en</strong>sidade nos supostos <strong>en</strong> que se xulgaban condutasagresivas <strong>en</strong> que o suxeito pasivo eran mulleres, está constituído pola constatación danon-adopción de medidas cautelares nos supostos de agresións, baixo o pretexto do respectoao principio de legalidade e da falta de previsión específica da Lei de axuizam<strong>en</strong>tocriminal.Nos últimos anos, <strong>en</strong> que a problemática da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres ocupou un lugardestacado pola súa importante proxección social, est<strong>en</strong>deuse unha cr<strong>en</strong>za x<strong>en</strong>eralizadae apoiada desde distintos sectores do ámbito xurídico que afirma que os órganos xurisdicionaisnon tiveron instrum<strong>en</strong>tos para loitar desde o ámbito p<strong>en</strong>al contra esta actividadedelituosa. 158 As posibles medidas a adoptar <strong>en</strong> canto á protección das vítimas seránobxecto de análise con posterioridade; non obstante, quixera destacar que a súa nonadopciónpor parte de xuíces e tribunais prevista pola Lei de axuizam<strong>en</strong>to criminal constituíuun expoñ<strong>en</strong>te claro da inhibición ante as graves condutas e as súas posibles consecu<strong>en</strong>ciaspolos operadores xurídicos. 159156 Unha mostra clara e rec<strong>en</strong>te da aplicación exhaustiva do principio de interv<strong>en</strong>ción mínima cando asvítimas son mulleres constitúeo a S<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za do Tribunal Supremo, abreviadam<strong>en</strong>te STS, do 28 demarzo de 2001, na cal o Tribunal Supremo casa e anula a s<strong>en</strong>t<strong>en</strong>za da Audi<strong>en</strong>cia Provincial deCastellón de la Plana, absolv<strong>en</strong>do o acusado do delito de homicidio int<strong>en</strong>tado e cond<strong>en</strong>ándoo comoautor dunha falta de lesións á p<strong>en</strong>a de seis fins de semana de arresto. Maxistrado relator: PerfectoAndrés Ibáñez. Na citada resolución declárase probado que o acusado (separado de feito da súaesposa) “... dirixíndose á súa muller, sacou o coitelo, e tras esgrimilo díxolle a esta que a ía matar, chegandoa colocarllo no estómago. A señora G. comezou a reprocharlle a súa conduta e a solicitarlle qu<strong>en</strong>on continuase, proced<strong>en</strong>do o señor L., á vez que lle dicía que a ía matar, a darlle varios puñazos nacara e a tirala ao chan, onde seguiu golpeándoa repetidas veces... a conduta axuizada foi, s<strong>en</strong> dúbida,intolerable e odiosa, pero, posto que non respondeu a un ánimo homicida s<strong>en</strong>ón ao de lesionar,haberá que estar á natureza dos traumatismos ocasionados”. Ref. Aranzadi 428/24 STS do 28 demarzo de 2001.157 I. Montalbán Huertas analiza a escasa resposta por parte dos órganos xurisdicionais, de sorte que, aoseu xuízo, o tope p<strong>en</strong>al que castigaba a viol<strong>en</strong>cia habitual practicam<strong>en</strong>te non foi aplicado ata o ano1999. Montalbán Huertas, I.: “Viol<strong>en</strong>cia y género. La viol<strong>en</strong>cia doméstica como problema actual, estructuraly público para el derecho”, 1º Encu<strong>en</strong>tro sobre Viol<strong>en</strong>cia Doméstica, Consello Xeral do PoderXudicial, Madrid, 2004, p. 52.158 V. Mayordomo Rodrigo refírese a esta cuestión afirmando que os recursos legais pod<strong>en</strong> resultar adecuadose correctos se se utilizan de modo racional; Mayordomo Rodrigo, V.: Aspectos criminológicos,victimológicos y jurídicos de los malos tratos <strong>en</strong> el ámbito familiar, Universidad del País Vasco, Bilbao,2003, p. 181.159 Para C. Ganz<strong>en</strong>müller Roig, “existe a cr<strong>en</strong>za x<strong>en</strong>eralizada de que os xuíces non dispoñ<strong>en</strong> de medidasadecuadas para loitar contra estes delitos. Non obstante, na nosa opinión, as posibilidades legaisnesta materia pod<strong>en</strong> resultar adecuadas e correctas, se se utilizan dun modo lóxico e racional, de78O tratam<strong>en</strong>to p<strong>en</strong>al da viol<strong>en</strong>cia contra as mulleres
- Page 1:
O Tratamento penal da violenciacont
- Page 5 and 6:
Edita:Autora:Dep. Legal:ISBN:Serviz
- Page 8:
PresentaciónA violencia contra as
- Page 11 and 12:
2.C.2.- Utilización de armas .....
- Page 14 and 15:
IntroduciónNinguén discute hoxe e
- Page 16:
tema penal ante algunhas das condut
- Page 20 and 21:
A.- O grao de tolerancia ante o exe
- Page 22 and 23:
nenas ou das mulleres, causando en
- Page 24 and 25:
2002, se ben foron examinados 72 su
- Page 26 and 27:
A primeira vista parece innecesario
- Page 28 and 29: Non podemos esquecer que a violenci
- Page 30 and 31: activo compromiso de defensa e prom
- Page 32 and 33: como causa necesaria ou suficiente
- Page 34 and 35: Estado de Dereito é imprescindible
- Page 36 and 37: dun lugar de acceso restrinxido aos
- Page 38 and 39: sas tan distintas como son o xéner
- Page 40 and 41: expresar de forma unívoca o mesmo
- Page 42 and 43: D.- A estrutura social como mecanis
- Page 44 and 45: cial encóntrase nas experiencias d
- Page 46 and 47: como estratexia de control das súa
- Page 48 and 49: CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 50 and 51: CAUSAS DO MALTRATO A NIVEL DE MACRO
- Page 52 and 53: tude cos citados polo representante
- Page 54 and 55: E.- A introdución da perspectiva d
- Page 56 and 57: das importantes modificacións oper
- Page 58 and 59: En canto ao ámbito do ordenamento
- Page 60 and 61: a ausencia de prestacións sociais
- Page 62 and 63: As mulleres coidadoras dos fillos e
- Page 64 and 65: e a discapacidade, mesmo cando son
- Page 66 and 67: As mulleres adolescentes ás cales
- Page 68 and 69: En definitiva, ¿por que é tan imp
- Page 70 and 71: - promover o emprego das inmigrante
- Page 72 and 73: Viría ser o mesmo que absterse de
- Page 74 and 75: do na sociedade e con claras manife
- Page 76 and 77: G.- O principio de intervención m
- Page 80 and 81: É certo que a adopción de medidas
- Page 82 and 83: dos; pero o respecto a este catálo
- Page 84 and 85: O Ministerio de Traballo e Asuntos
- Page 86 and 87: nos se se lle deu desde o Ministeri
- Page 88 and 89: dade das persoas. A análise das ac
- Page 90 and 91: As resolucións que foron obxecto d
- Page 92 and 93: cento dos supostos 196 impúxose a
- Page 94 and 95: 2.C.4.- Presenza doutras persoasO e
- Page 96 and 97: puidera darse dos deberes inherente
- Page 98 and 99: Xa dunha forma expresa a Lei orgán
- Page 100 and 101: iso, unicamente se conceptúa a imp
- Page 102 and 103: lectualizando a súa expresión a t
- Page 104 and 105: homicidio entre parellas con respec
- Page 106 and 107: O estudo a que nos estamos a referi
- Page 108 and 109: Así o considerou tamén recentemen
- Page 110 and 111: anterioridade ao Código Penal de 1
- Page 112 and 113: “motivos” entenderanse os móbi
- Page 114 and 115: que as unións de feito tiveron na
- Page 116 and 117: pode producirse un incremento do de
- Page 118 and 119: O lugar onde se leva a cabo a comis
- Page 120 and 121: O domicilio conxugal, por tratarse
- Page 122 and 123: H.- A voltas coa posible despenaliz
- Page 124 and 125: cales a pena é evidentemente un fr
- Page 126 and 127: cia con anterioridade e no cal, tra
- Page 128:
menor entidade, quixera sinalar que
- Page 132 and 133:
A Lei orgánica 11/2003, do 29 de s
- Page 134 and 135:
A cuestión radica na dúbida que x
- Page 136 and 137:
En definitiva, para os autores ante
- Page 138 and 139:
to de coñecer a problemática; a t
- Page 140 and 141:
xustifica a creación dun delito di
- Page 142 and 143:
Tamén o Tribunal Supremo considero
- Page 144 and 145:
A análise das cifras sobre delitos
- Page 146 and 147:
cias máis graves. Ademais, a princ
- Page 148 and 149:
A vivencia da inxustiza que supón
- Page 150 and 151:
dereito penal debe cumprir a súa f
- Page 152 and 153:
nese ambiente familiar. Trátase de
- Page 154 and 155:
Inhumanas ou Degradantes e o artigo
- Page 156 and 157:
definicións de tortura, como atent
- Page 158 and 159:
Partindo desta concepción da integ
- Page 160 and 161:
síndromes depresivas, os máis imp
- Page 162 and 163:
En páxinas anteriores referíamos
- Page 164:
A consideración actual de que o be
- Page 168 and 169:
1.- Da intensiva aplicación do Pri
- Page 170 and 171:
É certo que suscita numerosas dúb
- Page 172 and 173:
en todo caso considerando que os no
- Page 174 and 175:
2.- A necesaria atención aos inter
- Page 176 and 177:
Con independencia da importancia do
- Page 178 and 179:
Non obstante, é indubidable que a
- Page 180 and 181:
Con independencia da escasa aplicac
- Page 182 and 183:
sempre, diciamos, coñece a vítima
- Page 184 and 185:
No momento en que se asume a citada
- Page 186 and 187:
Á marxe da xestión anteriormente
- Page 188 and 189:
VÍNCULO DAS VÍTIMAS DE SEXO MASCU
- Page 190 and 191:
SENTENZA CONDENATORIA OU ABSOLUTORI
- Page 192 and 193:
PROHIBICIÓN DE RESIDENCIARETIRADA
- Page 194 and 195:
MEDIDAS CIVÍSIMPOSICIÓN DE MEDIDA
- Page 196 and 197:
MEDIDAS DE ASISTENCIA E PROTECCIÓN
- Page 198 and 199:
pesar da posta en marcha polo Minis
- Page 200 and 201:
Medidas Penais acordadas por Xuíce
- Page 202 and 203:
Delito ao que están vinculadas as
- Page 204 and 205:
Período de consulta: Entre 06/06/2
- Page 206 and 207:
Na táboa anterior o acento ponse p
- Page 208 and 209:
posibilidades poucas veces chegan.
- Page 210 and 211:
É indubidable o complicado que sup
- Page 212:
lles posibilite ás mulleres percib
- Page 216 and 217:
DATA:MODELO DE SOLICITUDE DE ORDE D
- Page 218 and 219:
3. ¿Sabe se a citada persoa ten al
- Page 220 and 221:
MEDIDAS QUE SE SOLICITAN NO ÁMBITO
- Page 222:
ANEXO II: Exemplo dun suposto de se
- Page 225 and 226:
DATA PROFESIONAL XESTIÓN30-07-042-
- Page 227 and 228:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNsobre os d
- Page 229 and 230:
DATA PROFESIONAL XESTIÓNtodos os i
- Page 232:
ANEXO III: DATOS DE VIOLENCIA CONTR
- Page 235 and 236:
O maior número de condenados espa
- Page 238 and 239:
1. IntroduciónA violencia de xéne
- Page 240 and 241:
desagrado e cólera; pouca toleranc
- Page 242 and 243:
Unha vez que o suxeito é quen de i
- Page 244 and 245:
Retroalimentación e reforzo.Para g
- Page 246 and 247:
- Avaliación do autoconcepto media
- Page 248 and 249:
mos os datos fornecidos polo cuesti
- Page 250 and 251:
3.2. Temporalización do programaA
- Page 252:
BIBLIOGRAFÍA
- Page 255 and 256:
• Bernal del Castillo: La Discrim
- Page 257 and 258:
256• Consello Xeral do Poder Xudi
- Page 259 and 260:
• Figueroa Navarro, M.ª C.: Las
- Page 261 and 262:
• Lagarde y de los Ríos, M.: Cla
- Page 263 and 264:
• Ministerio de Traballo e Asunto
- Page 265 and 266:
• Red Feminista contra la Violenc
- Page 267:
• Villota, P. e Ferrari, I.: La i