You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
сондыктан транспорт кұралдарын (цистерналар, вагон, самолет<br />
т. б. бөлімдерін) жасауға таптырмайтын металл. Алюминий ѳте<br />
жұмсак болгандыктан онын түрлі күймалары колданылады. Алюминийдің<br />
дуралюмин (95% А1, 4% Cu, 0,5% Mg, 0,5% M n),<br />
магналий (12% Mg), силумин (10—14% Si, 0,1% Na)<br />
кұймалары бар.<br />
Шойын жэне болаттан жасалған заттарды балкыған алюминийге<br />
батырып алса, алюминий қызған шойыннын ѳте тар<br />
санлауларына сініп онымен катты ерітінді түзеді, бүдан ол заттар<br />
900° дейін тотыкпайтын болады. Бүл процесті алитирлеу деп<br />
атайды. Алюминийдің ұнтағын — бояу ретінде, кейбір қопарғыш<br />
заттар кұрамында, ракета жасауда жэне алюминотермияға колданады.<br />
Үй түрмысында керекті бұйымдар (кастрөл, касык, казан<br />
т. б.) жасауға да алюминийдін жұмсалатыны мәлім.<br />
Алюминийдін косылыстары калыпты жағдайда<br />
полимерлі заттар, сондыктан барлығы катты заттар.<br />
Алюминий сутекпен тікелей әрекеттеспейтін болғандыктан,<br />
онын полимерлі гидридін (АІНз) алюминий хлоридімен гидроалюминаттардын<br />
эфирдегі ерітіндісімен әрекеттестіру арқылы<br />
алады:<br />
3Li [AIH4] +А1С1з = 4А1Нз + ЗЫС1<br />
4п А1Нз-^п Al [AlН4] з ^4(А1Н3)Л<br />
Алюминий гидриді ақ түсті, кристалдык зат, 105°С айрылып,<br />
сутегін бөліп шығарады.<br />
(А1Н3) эфирдегі ерітіндісі негіздік гидридтермен әрекеттескенде,<br />
гидридоалюминаттар түзеді.<br />
nN aH + (AlH3)n = nNa [A1H4]<br />
2NaH + Na [A1H4] = Na3 [A1H6]<br />
Гидридоалюминаттар — ак түсті катты заттар. Суда шабытты<br />
айрылады. Күшті тотыксыздандырғыштар. Гидридоалюминаттар<br />
органикалык синтезде колданылады.<br />
Алюминий оксидінін 9 модификациясы бар, тұрақтысы а —<br />
А120з (ромбоэдрлы торлы) мен у — А120 3 (куб торлы). Алюминий<br />
оксиді А120 3 оны глинозем деп те атайды; табиғатта корунд<br />
деп аталатын минерал түрінде кездеседі. Корундтың каттылығы<br />
Алюминиі<br />
агызып<br />
шығарать<br />
жер<br />
149-сурет. Алюминийді электролиз<br />
аркылы алу<br />
. 150-сурет. Алюминий<br />
шыбығының балкығаннан<br />
салбырауы<br />
476
Change language