ШЫМКЕНТ КЕЛБЕТІ #89

№89 (1525) 

10/11 11/11 12/11 

8 15 6 17 8 19 

www.shymkala.kz 

Ãàçåò 1990 æûëµû 21 øiëäåäåí áàñòàï øûµàäû 

Жұма 10 қараша 2017 жыл 

Өткен жылы «Нұртас» шағынауданында басталған кәріз 

жүйесінің құрылыс жұмыстары биыл «Қайтпас» пен «Ақжайықта» 

жалғасты. Бүгінгі таңда тұрғын үйлерді абоненттеу жұмыстарын 

іске асыру жоспарлануда. 6 

бет 

РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ 

Елбасы Нұрсұлтан 

Назарбаев ұсынған 

«Рухани жаңғыру» 

бағдарламасының 

6 бағытын 

жүзеге асыру аясында 

өңірімізде 100-ге жуық 

жоба жүзеге асырылуда. 

Облыс əкімі Жансейіт 

Түймебаевтың тапсырмасына 

сəйкес, аталған жобалардың 

аясында Ордабасы 

тауында да ескерткіш 

орнатып, туристер 

келіп тамашалайтындай 

абаттандыру жұмыстары 

жүргізілмек. 

Д. АЙБАР 

daibar@shymkala.kz 

«ОРДАБАСЫ – 

халықтың рухани 

тынығатын орнына 

айналуы қажет» 

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ 

AGRITEK 

SHYMKENT’2017 – 

халықаралық 

көрме 

Шымкент қаласындағы 

«Көрме» орталығында 

дəстүрлі 

халықаралық мамандандырылған 

AgriTek 

Shymkent’2017 ауыл шаруашылығы 

көрмесі өтуде. 

Ә. АЙТӨРЕ 

aaitore@shymkala.kz 

Үш күнге жоспарланған алтыншы 

халықаралық мамандандырылған 

көрменің ашылу салтанатына 

қатысқан облыс əкімі 

Ж.Түймебаев Оңтүстік Қазақс- 

Суретті түсірген С. МЫРЗАЛИЕВ 

Осыған байланысты өңір 

басшысы Ордабасыға арнайы 

барып, тиісті сала жетекшілерімен 

жаңа жобаның 

нобайын талқылады. Облыс 

əкімі ұсыныстарды тыңдап, 

өз ойын ортаға салды. 

– Ордабасы тауы – халық 

келіп рухани тынығатын, 

рух жинайтын, ойын тазартатын 

орын болуы керек. 

Салуға тиісті ескерткіштің де 

еңселі болуы қажет. 

 

Жалғасы 2-БЕТТЕ 

тан облысы ауыл шаруашылығы 

саласында экономиканың жаңа 

драйверіне айналып келе жатқанын 

айтты. 

– Бұл мемлекеттің қолдауы 

мен шаруалардың тынымсыз еңбегінің 

жемісі. 

 


АРДЫ ОЙЛАСАҢ, АБАЙДЫ ОҚЫ 

Ғылымсыз 

ахирет те жоқ, 

дүние де жоқ 

ОНЫНШЫ СӨЗ 

Біреулер құдайдан бала тілейді. Ол баланы не қылады? 

Өлсем орнымды бассын дейді, артымнан құран оқысын 

дейді, қартайған күнімде асырасын дейді. Осыдан басқасы 

бар ма? 

Балам орнымды бассын демек не сөз? Өзіңнен қалған 

дүние иесіз қалар дейсің бе? Қалған дүниенің қамын сен 

жемек пе едің? Өліп бара жатқанда өзгеден қызғанып айтқаның 

ба? Өзгеге қимайтұғын сенің не қылған артықша орның 

бар еді? Баланың жақсысы – қызық, жаманы – күйік, 

не түрлі боларын біліп сұрадың? Дүниеде өзіңнің көрген 

қорлығың аз болды ма? Өзіңнің қылған иттігің аз болды 

ма? Енді бір бала туғызып, оны да ит қылуға, оған да қорлық 

көрсетуге мұнша неге құмар болдың? 

Мадина 

Азияны 

мойындатты 

Хошиминде 

(Вьетнам) бокстан 

әйелдер арасында Азия 

чемпионаты 

аяқталды. 

Т. ҚАСЫМ 

tkasym@shymkala.kz 

 


Ұлттық құраманың қоржынында – 1 алтын, 1 күміс, 4 

қола жүлде. 64 келіде сынға түскен жерлесіміз Мадина 

Нұршаева финалда қытайлық Доу Даннан айласын асырып, 

құрлық чемпионатының жеңімпазы атанды. 

М. Нұршаева – Оңтүстік боксының түлегі. Бұған дейін 

көптеген халықаралық турнирлерде мықтылығын мойындатқан. 

Бүгінде Б. Елшиев басқаратын ОҚО кешенді жоғары 

спорт шеберлігі мектебінде тəлім алады. 

Сондай-ақ, облыс спортшылары араға жеті жыл салып, 

Азия чемпионатының алтын жүлдесімен қуантып 

отыр. 2010 жылы Астана төрінде Жайна Шекербекова 

(54 келі) осы нəтижеге қол жеткізген-тұғын. 

БӘРЕКЕЛДІ!

2 

№89 (1525) 

10 қараша 

2017 жыл 

Апта 


парлаМент 

БАҚ-қа жауап 

бермейтін 

шенеуніктердің 

еңбекақысы кемиді 

Парламент Мәжілісінің жалпы отырысында 

ҚР Ақпарат және коммуникациялар 

министрі Дәурен 

Абаев БАҚ-пен өзара іс-қимыл үшін 

меморгандардың жауапкершілігі артатынын 

айтты. 

– Қызмет тиімділігін бағалауды бонустық-балдық 

жүйемен байланыстырамыз. 

Яғни егер де ол жауап бермесе, оның рейтингі 

төмендейді, сәйкесінше еңбекақысы 

да азаяды. Бізде ақпаратқа қол жеткізу 

заңы бар, онда меморгандар қызметінің 

тиімділігін бағалуды ескеретін бөлім қамтылған. 

Басшысы қызметкердің жұмысындағы 

тиімділіктің негізгі көрсеткішін 

қарайтын болады. Критерийлердің бірі 

ретінде БАҚ-пен жұмыс болады. Сонымен 

қатар ол оны қызметінен де босата 

да алады, – деді министр. 

Осы мәселе бойынша тілшілер қауымы 

кей кездерде мемлекеттік органдар 

БАҚ сауалдарын назардан тыс қалдыратынын 

атап өтті. Өз кезегінде Д. Абаев 

«ресми өкіл» ұғымы енгізіліп жатқанын, 

ресми өкіл өз жұмысында БАҚ-пен жұмысқа 

тікелей жауап беретінін түсіндірді. 

тұрғын үй 

Қазақстанда 

баспана бағасы 

арзандады 

2017 жылғы қазанда өткен аймен 

салыстырғанда жаңа тұрғын үйлерді 

сату бағалары 0,5 пайызға төмендеді. 

Бұл жайында ҚР Ұлттық экономика 

министрлігі мәлім етті. Аталған ведомство 

мәліметінше, осы кезеңде абаттандырылған 

және абаттандырылмаған тұрғын 

үйлерді алып сату 0,2 пайызға өскен. 

Ал абаттандырылған тұрғын үйді 

жалға алу төлемі 0,7 пайызға жоғары 

болған. 2017 жылдың қаңтар-қазанында 

жаңа тұрғын үйлердің 1 шаршы метрі 

252 479 теңгеден сатылса, абаттандырылған 

тұрғын үйлерді алып сату барысындағы 

баға шаршы метрі 187 555 

теңге, ал абаттандырылмаған тұрғын 

үйлерде 114 547 теңгеге жетті. 

Мәңгілік ел 

Елімізде «Достық 

елшісі» атағы 

тағайындалады 

Қазақстан халқы Ассамблеясы 

«Достық елшісі» жаңа құрметті 

атағын тағайындайды. 

Бұл туралы Қазақстан халқы Ассамблеясы 

(ҚХА) Кеңесінің кеңейтілген 

мәжілісінде ҚХА Төрағасының орынбасары 

Дархан Мыңбай мәлім етті. 

– Мемлекет басшысының тапсырмасымен 

«ҚХА Достық елшісі» құрметті атағын 

бекіту мәселесі қарастырылды. Бұл 

өте өзекті тақырып, себебі көптеген мемлекеттер 

Ассамблеяның қызметіне асқан 

қызығушылық танытуда. Әсіресе Еуропа 

елдерінен бірқатар делегация тәжірибе 

алмасуға келді. Ассамблеяның шет мемлекеттерде 

достары көп, солар арқылы 

Қазақстанның бірегей тәжірибесін тарату 

қажет, – деді Д. Мыңбай. 

«ОРДАБАСЫ – халықтың рухани 

тынығатын орнына айналуы қажет» 

Бұқаралық спорт 

Сонымен қатар, ашық аспан астындағы 

амфитеатр болуы тиіс. Келуші 

туристерге де жағдай жасап, арнайы 

естелік сыйлықтар сататын дүкендер 

ашылғаны жөн. Болашақта халықтың 

мұнда кең даланы тамашалап, таза 

ауамен тыныстап, демалып қайтқаны 

дұрыс болар еді. Халқымыздың жаратылысында 

кең дала ерекше маңызға 

ие екендігін білесіздер. Сондықтан да 

осындай далаға және биіктікке шыққанда 

жанымыз айрықшы жігерленіп, руxтанып 

кетеді. Бұл ұлтымыздың ерекшелеу 

болмысын қайта түлету үшін қасиетті 

Ордабасы тауын осындай руx алатын 

орынға айналдырғанымыз абзал, – деді 

Жансейіт Қансейітұлы. 

Тарихтан белгілі, Ордабасы – «Ақтабан 

шұбырынды, Алқакөл сұламадан» 

кейін қазақ халқы қайта еңсесін тіктеп, 

жауға қарсы аттанған қасиетті мекен. 

Ордабасыдағы Бірліктөбе 18-ғасырда 

үш бидің бастамасымен үш жүздің басы 

қосылып, жоңғар шапқыншыларына қарсы 

күш біріктіруге үндеген жер. 

AGRITEK SHYMKENT’2017 – 

халықаралық көрме 

Облыстың егін шаруашылығында 

заманауи технологияларды қолдану 

жұмысы қарқынды түрде дамып келеді. 

Мысалы, бүгінгі таңға облысымызды 

2,8 мың га қарқынды бау бар, 

олардың өнімділігі 29,0 мың га басқа 

бауға қарағанда 1,5-2 есеге артық. 

Сонымен қатар, облыста 5 мың шаруашылыққа 

тиесілі 1,3 мың гектардан 

астам жылыжайлар бар, оның 

ішінде 17 бірлік автоматтандырылған 

өндірістік жылыжайлар. Сонымен қатар 

сүт бағытында жаңа технологияларды 

қолдану белсенді түрде жүргізі- 

u 

қайырыМдылық 

Басы 1-БЕТТЕ 

«Жомарт 

жүрек» 

жылулық сыйлады 

Жетімін жылатпаған дархан 

көңілді қазақ елінің игі дәстүрін 

қалалық «Жастар ресурстық 

орталығы» КММ-нің қызметкерлері 

қайта жаңғыртты. 

Жеңiсбек СЕРІКҰЛЫ 

zhserik@shymkala.kz 

Жастардың бастамасымен жуырда 

«Жомарт жүрек» атты қайырымдылық 

жәрмеңкесінде жергілікті ақын-жазушылардың 

кітаптары, бірқатар кәсіпорындар 

мен мекемелердің қолөнер туындылары 

жәрмеңкеде өнерсүйер қауымның 

назарына ұсынылып, сатылымға 

u Басы 1-БЕТТЕ луде. Заманауи қондырғылардың арқасында 

сиырдың әрбір басынан жылына 

7 мың литрге дейін сүт алынады. 

Ал цифрлық технологияны қолданудың 

нәтижесінде құс етін өндіру 

5 есеге дейін артады, – деді аймақ 

басшысы. 

Көрмеде Қазақстаннан бөлек, Оңтүстік 

Корея, Ресей, Түркия, Өзбекстан 

сынды шетелдік 50-ден астам 

компания өкілдері өз өнімдерін ұсынып 

отыр. Айта кетсек, жалпы ауыл 

шаруашылығы өнімдерінің сапасы 

мен өнім көлемін арттыру үшін биыл 

Оңтүстік шаруалары 900-ден астам 

ауыл шаруашылығы техникаларын 

сатып алған. 

«7 мектеп» – жеңімпаз 

стадионында 

футболдан Шымкент 

қалалық мәслиха- 

«Локомотив» 

тының жүлдесіне арналған дәстүрлі 

халықаралық турнир мәресіне 

жетті. 

С. ҚАНАт 

sqanat@shymkala.kz 

шығарылған еді. 

Нәтижесінде, жәрмеңкеден жиналған 

қаржы «Достық» шағынауданындағы 

мүмкіндігі шектеулі тұрғындардың 

мұқтаждығына бөліп берілді. 

18 жастағы шағынаудан тұрғыны 

Айша әке-шешесінен ерте айырылған. 

Жетімдіктің тауқыметін тартқан 

жасөспірім ол аздай, 9 жасында көру 

қабілетінен айырылды. Қысылтаяң күндерде 

жанашырлық танытқан жәрмеңкені 

ұйымдастырушылар Айшаға қыстық 

киімдер алып берді. 

Сондай-ақ, мүмкіндігі шектеулі 

Мақсат есімді азаматтың цех ғимаратынан 

арнайы бөлме дайындалып, 2 

2006-2007 жылы туған жасөспірімдер 

арасындағы додада Өзбекстаннан 

және еліміздің түкпір-түкпірінен келген 

жас футболшылар өнер көрсетті. 

Жарыс қорытындысы бойынша І 

орынды «7 мектеп» (Шымкент қаласының 

№7 футбол бойынша мамандандырылған 

балалар мен жасөспірімдер 

спорт мектебі), ІІ орынды «Астана» (Астана), 

ІІІ орынды «ОРДБЖМСМ-2006» 

(Шымкент) командалары иеленді. Со- 

Сондай-ақ, облыс әкімі 1993 жылы 

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Ордабасыда 

түркі тілдес үш елдің басшыларының 

басын қосқанын айтты. 

Айта кетерлігі, алдағы жылы бұл датаға 

25 жыл толады. Бұдан бөлек, 

өңір басшысы 1 мың гектар аумақты 

алып жатқан қастерлі жердің кіреберісіне 

жол мен демалыс орындары, 

дәмханалар салынатынын атап 

өтті. Сонымен қатар, тиісті басқарма 

басшыларына аталған жобалар 2018 

жылы толық аяқталуы қажеттігін тапсырды. 

Мәжіліс 

Өңірде қылмыс 

саны азайған 

Үш миллионға жуық халқы бар 

Оңтүстік өңірінде тәжірибелі 

тергеушілер жетіспейді. 

Ж. ӘЛИНҰР 

Әр тергеушіге орта есеппен жылына 

114 қылмыстық істі қарауға тура 

келеді. Осылай деген ОҚО ІІД Құқық 

қорғау саласының қызметкерлері облыс 

прокуратурасынан бұл мәселеге 

баса назар аударуды сұрады. 

Облыстың қылмыстық ахуалы талданған 

жиында мәлім болғаны, өңірде 

қылмыс азайған. Қылмысты істерді 

созбалаңдыққа салу деректері 

51 пайызға кеміген. Жеке қаулыларды 

шығару деректері бірден 88 пайызға 

азайып, прокурорлық ықпал 

ету актілерінің тиімділігі 224 пайызға 

артқан. Қылмысты процесті оңтайландыру 

жобасы бойынша қол жеткізген 

жетістіктермен қатар, кемшіліктер де 

атап көрсетілді. 

Құқық қорғау органдары қызметкерлері 

ендігі жерде ҚР ІІМ Б.Момышұлы 

атындағы оқу орталығында 

білімін шыңдамақ. Сонымен қатар, 

сот және басқа да органдармен 

бірлесе семинарлар өткізетін болады. 

Бұл шаралар құқық қорғау органдары 

қызметкерлерінің біліктілігін арттыруға 

өз септігін тигізбек. 

бірдей тігін машинасы алынды. Ендігі 

жерде шағынауданның мүмкіндігі шектеулі 

тұрғындары цехта арнайы тапсырыстар 

бойынша тігін дизайнымен 

айналыспақ. 

– Осылайша, кішігірім қолдау көрсете 

отырып, біздер табысы орта, 

мүмкіндігі шектеулі жандарды белгілі 

бір кәсіпке баулуды, осы арқылы жоғары 

табысқа қол жеткізуіне мүмкіндік 

беріп отырмыз, – дейді мекеме басшысы 

Абзалбек Убелтаев. 

Тұрмыс жағдайы төмен отбасыларды 

әлеуметтік қолдауға бағытталған 

шара алдағы уақытта да игі жалғасын 

таппақ. 

нымен қатар, турнирдің үздік ойыншылары 

анықталып, бағалы сыйлықтар 

табысталды. 

– Жарыстағы алғашқы ойынымыз 

сәтсіз аяқталды. Талдықорған қаласынан 

келген қарсыластарымызға 1:0 

есебімен есе жібердік. Бірақ жігіттеріміз 

қайта күштерін жиып «Пахтакор», 

«ОРДБЖМСМ-2006» командаларын 

жеңіп, топтан екінші орынмен шықтық. 

Кейін жартылай финалда талдықорғандықтармен 

қайта кездесіп, финалда 

астаналық команданы жеңдік, – 

дейді «7 мектеп» командасының жаттықтырушысы 

Мирас Қарабаев.

Қала 


№89 (1525) 


2017 жыл 

3 

қоғаМдық тыңдау 

Қала халқы 

2,5 миллионға 

артады 

Шымкент қаласының 

Бас жоспарына сәйкес, 

2050 жылы қала 

халқының саны 2,5 миллион 

адамға жетеді. Осы орайда, 

қаланың инфрақұрылымын, 

әлеуетін арттыру жайы кезекті 

қоғамдық тыңдау барысында 

кеңінен талқыға түсті. 



Шаһардың 2012 жылы қабылданған 

Бас жоспары көпшіліктің 

қызығушылығын арттырғаны 

мәлім. Осы басқосуда мамандар 

жоспардың маңыздылығын 

түсіндіріп, өзекті сауалдарға 

жауап берді. 

Жоспарда көрсетілгендей, әр 

шағынаудан, әр көшенің халық 

саны, оның өсімі, көшелерді кеңейту, 

тұрғындарға ауызсу, жарық, 

көгілдір отын жеткізу мәселелері 

толық қарастырған. Дегенмен, 

заман талабына сай, 

Брифинг 

Шымкент ірі 

агломерацияға 

айналады 

бірқатар жобаларда өзгерістер 

болуы әбден мүмкін. 

Айта кетейік, Бас жоспарға 

сай қаланың аумағы 117 гектарға 

ұлғайған. Яғни, үш есеге дерлік 

артып отыр. Облыс орталығында 

әкімшілік-іскерлік орталығы 

салынды. «Шымкент СИТИ» қалашығы 

бой көтеруде. Қала халқының 

саны күн санап артып 

келеді. Бас жоспарға сай, 2020 

жылы қала халқының саны 1 миллион 

200 мың адам болады деп 

белгіленіп, егжей-тегжей жоспары 

1 миллион 400 мың тұрғынға 

арнап жасалған. Яғни, жобада 

қаланың жан-жақты өсімі толығымен 

ескеріліпті. 

Қоғамдық тыңдауға келген 

қала тұрғындары өздері тұрып 

жатқан шағынаудандардың мәселесі 

мазалайтынын айтты. 

Әсіресе, қала аумағына өткен 

елдімекендер халқы құжаттарды 

рәсімдеудегі қиындықтарды 

атап өтті. Көшелер тар, ал халқы 

тығыз орналасқан. Жауапты 

мамандар өз кезегінде, бұл мәселелерді 

тұрақты назарға алатынын 

жеткізді. 

Бұл туралы ОҚО өңірлік коммуникациялар қызметіндегі 

брифингте облыстық сәулет және қала құрылысы 

басқармасы басшысының орынбасары Бақтыбай 

Дүйсебеков мәлім етті. 

± Бүгінде еліміз тарихи кезеңді 

бастан кешіп отыр. Ұлттық 

бірегейлік, мәдениетіміз 

бен руханиятымызды жаңғырту 

мақсатындағы латын әліпбиіне 

көшу ± маңызды қадам. 

Елбасы айтқан ұлттық код дегеніміздің 

өзі осындай үлкен өзгерістер. 

Сол себепті, бұл тарихи 

қадам дер кезінде жасалып 

отыр. Елбасы «Болашаққа 

бағдар: рухани жаңғыру» мақаласында 

да тілді жаңғыртуға 

мән берген еді. 

Нұрлан БЕКНАЗАРОВ, 

Шымкент қалалық мәслихат хатшысы: 

Қазақ тілін үйренуге 

серпін береді 

Қанат БайБолов, 

М.Әуезов атындағы оҚМУ-дың оқу ісі және 

ақпараттық технологиялар жөніндегі проректоры: 

Білім-ғылымның 

дамуына жаңа мүмкіндік 

± Латын әліпбиіне көшу ± 

жай әліпбиді ауыстыра салу 

емес, ол біз үшін өркениетті 

шешім. Әсіресе, әлемдік деңгейде 

қазақ жастарының биік белесте 

болуы үшін қажет. Бұл 

жерде негізгі мақсат, кез келген 

ақпаратты, ғаламдық өзгерісті 

жас буын түпнұсқадан алып, 

оқи алатын болады. Қиындықтар 

болмайды емес, болады. Бірақ 

«шегірткеден қорыққан егін 

екпейді» дегендей, қиындықтан 

қорқып қол қусырып отыруға да 

қызМет 

Мемлекет индустриалды 

дамуға, мәдениетіміз бен руханиятымызды 

әлемге танытуға 

бетбұрыс жасауда. Латын 

графикасына көшу экономикалық 

өнімділікті еселеп, 

шетелмен алыс-берістігімізді 

дамытуға септігін тигізеді. 

Бүгінгідей жаңашылдық, инновация, 

жаһандану кезеңінде қазақ 

тілін латын графикасына 

көшіру əлемдік коммуникацияға 

кіруге кең мүмкіндік. 

Қазірдің өзінде республикалық 

және аймақтық телеарналар 

өз атауларын латын графикасында 

жазуға көшті. Көрермендер 

де бұған ақырындап 

үйреніп келеді. Латын әліпбиіне 

көшу қазақ тілін үйренуге 

жаңа серпін береді. Белгілі тіл 

латын әліпБиі 

ғалымдары, зиялы қауым өкілдері 

әлі де зерделеп, талмай еңбек 

етуі тиіс. 

Жалпы, латын әліпбиі біздің 

тарихымызда бұрын да болған. 

Сондықтан, бұрынғы әліпбиізімге 

көшу заңдылықтай көрінеді. 

2025 жылдан бастап, іс қағаздар, 

мерзімді баспасөз, оқулықтар 

бәрі латын әліпбиінде шығады. 

Бұл үрдіс кезең-кезеңімен 

іске асады. 

Тарихымызға, жазуымызға 

өзгеріс әкелетін мұндай жауапты 

сәтте кемшілікке жол бермеуіміз 

керек. Біздің азаматтар 

тарихи кезеңнің маңыздылығын 

сезіне отырып, ана 

тіліміздің беделін көтеруде 

белсенділік танытатынына 

сенемін. 

болмайды. Бес мың жылдық тарихы, 

өз иероглифі бар Қытай 

елінде де латын әліпбиіне деген 

қызығушылық бар. Қытай 1949 

жылы өз иероглифтерін латын 

әріптерінен транскрипциялады, 

соның арқасында қазір шетелдіктердің 

қытай тілін латын 

әріптері негізінде меңгеруі 

бұрынғыға қарағанда жеңілдей 

түскен. Ал жапон елінде ғылыми 

жұмыста және байланыс құралдарын 

пайдалануға ыңғайлы 

болуы үшін екінші әліпби ретінде 

латын жазуы қолданылады. 

Біз латын әліпбиіне көше отырып, 

өркениетті елдердің қатарына 

қосылып, тіліміздегі дыбыстық 

жүйелерді нақ анықтап, 

қазақ тілінің жазылуы 

мен дыбысталу кезінде сөздер 

қолданысындағы артық кірме 

сөздерден арыламыз. Сондықтан 

латын әліпбиіне көшу біз 

үшін, болашақ үшін әлдеқайда 

маңыздырақ. 

Үкіметтік емес ұйымдар қандай 

әлеуметтік көмек көрсетеді? 

Сапарғали ҚАНАт 

sqanat@shymkala.kz 

Шымкент қаласының халқы 

саны күн санап артып келеді. 

Қазіргі таңда Шымкент агломерациясының 

аумағы 1573,5 мың 

гектарға жеткен. Сондай-ақ, жақын 

маңдағы ірі аудан орталықтары 

мен қалалар арасындағы 

қарым-қатынас жақындай түсуде. 

Аумағында 1,8 миллион адам, 

367 елдімекен орналасқан. Оған 

9 қала, аудандар кіреді. Болжам 

бойынша 2020 жылға қарай 

Шымкент агломерациясы халқының 

саны 185093 адамға немесе 

10,3 % артып, 1986087 адамды 

құрайды деп күтілуде. Осыған 

орай, қала ішіндегі кедергілерді 

азайтып, кішігірім қалалардың 

қарқынды дамуы үшін Шымкент 

агломерациясын аумақтық 

дамытудың өңіраралық схемасы 

әзірленді. 

Схема аралық (2020 жыл) 

және есептік (2030 жыл) жобалау 

мерзімдеріне аумақтың қала 

құрылысын перспективалы да- 

мытудың жобалық ұсыныстарын 

қамтиды. Оның ішінде білім 

беру, денсаулық сақтау, тұрғын 

үй, газ, электр жүйелері секілді 

инфрақұрылымды кешенді дамыту 

шаралары бар. 

– Жоба бойынша оңтүстік бағытта 

– Сарыағаш қаласы, батыс 

бағытында – Арыс қаласы, 

шығыс бағытында – Т. Рысқұлов 

селосы контрмагниттік рөлі бар 

әкімшілік орталықтары ретінде 

анықталды. Ал серіктес елді мекендерге 

Леңгір, Ақсу, Қазығұрт, 

Бадам, Темірлан, Төрткүл, Шаян 

аудан, қалалары енді. Бұл жерлерде 

өмір сүруге қолайлы жағдай 

жасалып, одан әрі дамыту 

шаралары жүргізіледі, – деді 

Бақтыбай Елікұлы. 

Айта кетейік, Шымкент агломерациясын 

аумақтық дамытудың 

өңіраралық схемасын әзірлеуші 

Қазақстан Республикасы Инвестициялар 

және даму министрлігі 

Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық 

шаруашылық істері комитетінің 

Республикалық мемлекеттік 

қала құрылысын жоспарлау 

және кадастр орталығы. 

Жүріп-тұруы қиын бірінші топтағы мүмкіндігі шектеулі 

азаматтар үшін жеке көмекшінің әлеуметтік 

қызметтерін «Қазақ Соқырлар Қоғамы» ҚБ-нің 

Шымкент Корпоративтік Қоры көрсетеді. 

М. КӘРІБАЕВА, 

Шымкент қаласы жұмыспен 

қамту және әлеуметтік 

бағдарламар бөлімінің мүмкіндігі 

шектеулі азаматтармен жұмыс 

жүргізу секторының меңгерушісі 

Жеке көмекші мүгедекпен бірге 

оның тұратын жерінен баратын 

пунктіне дейін және қайтарда кез 

келген мәселелерді шешуі үшін 

өзге де ұйымдарға барған кезде 

ілесіп жүреді. 

Естуі бойынша мүмкіндігі шектеулі 

азаматтар үшін ымдау тілі 

маманының әлеуметтік қызметтерін 

«Саңыраулардың қазақ қоғамы» 

ҚБ-нің «Шымқала» корпоративтік 

қоры атқарады. Мүгедектің 

іс-шараларда пікір білдіріп, оқуға, 

жұмысқа орналасуына, өзінің құ- 

қықтары мен мүдделерін қорғауына 

және мемлекеттік органдар 

мен консультациялық ұйымдарда 

ақпарат алуына, қажетті құжаттарды 

ресімдеуіне байланысты 

мәселелерді шешуі үшін еститін 

адамдармен араласуы кезінде 

кәсіби аударма жасайды. 

«Көгершін» Мүгедектер қоғамдық 

бірлестігі мүмкіндігі шектеулі 

азаматтарды протездiк-ортопедиялық 

құралдармен қамтамасыз 

ету жөнiндегi медициналық 

қызметтерді көрсетіп, сондай-ақ 

оларды пайдалануды үйретеді. 

Табиғи физиологиялық мұқтаждар 

мен қажеттілiктердi қанағаттандыруға 

арналған мiндетті 

гигиеналық құралдар мүгедектерге 

бiр жылға мынадай 

мөлшерде берiледi: 

1) тiрек-қозғалыс аппаратының 

бұзылушылығы бар мүгедектерге 

жөргектермен – 730 дана; 

2) несепжыныс жүйесiнің бұзылушылығы 

бар мүгедектерге 

несеп қабылдағыштар – 365 

дана; 

3) iшек ауруы бар мүгедектерге 

нәжiс қабылдағыштар – 

365 дана. 

Шымкент қалалық мүгедектер 

қоғамдық бірлестігі мен «Инватакси», 

«Нұр сыйла» Мүгедектер қоғамдық 

бірлестігі 10 негізгі белгіленген 

объект бойынша «Әлеуметтік 

такси» әлеуметтік қызметтері 

мүмкіндігі шектеулі азаматтарға 

көрсетеді. 

Шымкент қаласының жұмыспен 

қамту және әлеуметтік бағдарламалар 

бөлімі ҚР Заңнамасына 

сәйкес, үкіметтік емес ұйымдар 

арқылы мүгедектер мен мүгедек 

балалардың денсаулығын 

медициналық оңалту мақсатында 

санаторий-курорттық емделу 

орталықтарына бюджет қаражаты 

есебiнен жіберіп отырады.

4 

№89 (1525) 


2017 жыл 

Қауіпсіз қала 


ДЕРЕК ПЕН ДӘЙЕК 

± көлік құралдары жүргізушілерінің 

белгіленген жүру 

жылдамдығын арттыруы ± 

2636, жолушыларды тасымалдау 

және жол жүрісі қағидаларын 

бұзуы бойынша ± 

30134, жаяу жүргіншілердің 

жол жүрісі қағидаларын бұзуы 

бойынша ± 2853 дерек 

тіркелген. 

СІЗ НЕ ДЕЙСІЗ? 

Пернекүл КЕРІМОВА, 

ата-ана: 

Күнделікті 

ескертіп 

отырамын 

± Мен өз перзенттерімнің қауіпсіздігін әрдайым 

бақылап отырамын. Екі қызым бар. Бірі 4-ші, бірі 

5-ші сыныптың оқушысы. Олар № 7 техникалық 

лицейде оқиды. Онда барлық қауіпсіздік белгілері 

сақталған. Мұғалімдер тарапынан үнемі айтылып, 

хабарлама, хаттар таратылады. Ешқандай қауіп 

жоқ. Бірақ балаларыма ылғи бағдаршамнан өтуге 

кеңес беремін. Әрі үлкен адамдармен бірге өтуін 

ескертіп отырамын. Жаяу жүргіншілер жолағынан 

өту оқушылар үшін өте қауіпті. Өйткені, үлкендердің 

өзі ол жерден абайлап өтеді ғой. 

Бұл жағдайға тек ата-ана ғана емес, мұғалімдер 

де жауапкершілікпен қараса деймін. Кейде сынып 

жетекшісінің уақыты бола бермеуі де мүмкін. 

Сол себепті, көбіне үйде ата-аналардың өздері 

айтқаны дұрыс. 

Мұрат МЫРЗАҚҰЛОВ, 

қала тұрғыны: 

Жүргізушінің 

тағдырымен 

ойнамайық 

± Жалпы, бұл ± адамның мәдениетінің өлшемін 

аңғартатын мәселе. Қанша асығыс болып 

жатсаң да, тәртіпке бағынуы керек. 2-5 минут 

кешіксең де тәртіпке бойұсын. Осы аралықтың 

ішінде келеңсіз жағдай болып кетуі мүмкін. 

Жүргізушілердің де тағдырымен ойнамау керек. 

Жаяу жүргінші де, жүргізуші де тәртіпке бағынса, 

жол-көлік оқиғалары болмас еді. Көп жағдайда 

жүргізушілер жылдамдықты асырып жіберетіні 

рас. 

Бұрынғыға қарағанда қазір жағдай түзелген. 

Қоршаулар қойылып жатыр. Кейбір адамдар 

өтіп кете беретіні рас. Әлі де жолақтар қойылмаған 

жерлер бар. Дегенмен, шалғай шағынаудандарға 

көптеп қойылуы керек. Жалпы, бұл мәселеде 

заңды қатаңдату керек деп ойлаймын. 

Қалада жаяу жүргіншілердің 

жолды бейберекет 

кесіп өтуі 

тиылар емес. Əдетке 

айналғандай. Ал 

кейбір жаяу жүргіншілер жолағынан 

өту тұрғындар үшін қауіпті 

болып тұр. Таяуда «Дархан» автовокзалының 

тұсындағы жолаушылар 

өткелінде келеңсіз жағдайға 

куə болдық. Екі баласын 

ерткен азаматшаны автокөлік қағып 

кетуге сəл қалды. Абырой 

болғанда, жоғары жылдамдықпен 

келе жатқан көлік жүргізушісі 

тізгінді тартып үлгерді. 

Жүргізуші қайда асығады, жолаушы 

ше? 

Т. ҚАСЫМ 

tkasym@shymkala.kz 

Мұндай жағдайлар көп-ақ. Бейбіт 

күнде жолдан өту қауіпке айналған. 

Оған қоса, жаяу жүргіншілердің 

тəртіпке бағынбай, жүргізушілердің 

жұмысына кедергі келтіруде. 

Жылдың басында Рашидов көшесіндегі 

жаяу жүргіншілер өткелінің 

маңынан кейуананы қоғамдық көлік 

қағып өткен еді. Ол көрініс əлі көз 

алдымыздан кетер емес. Асыққан 

жүргізуші де, аптыққан жолаушылар 

əлі де көп. 

Ресми деректерді келтірейік. 

ОҚО Жергілікті полиция қызметінің 

2017 жылдың 9 айының қорытындысы 

бойынша жол қозғалысы саласында 

анықталған құқықбұзушылықтар 

мыналар: көлік құралдары 

жүргізушілерінің белгіленген жүру 

жылдамдығын арттыруы – 2636, жолушыларды 

тасымалдау жəне жол 

жүрісі қағидаларын бұзуы бойынша 

– 30134, жаяу жүргіншілердің жол 

жүрісі қағидаларын бұзуы бойынша 

– 2853 дерек тіркелген. 

Жол-көлік оқиғаларының басым 

бөлігіне жаяу жүргіншілердің қатысы 

бар. Облыс аумағында осындай 

652 жол көлік оқиғалары тіркелсе: 

оның 77-і қаза тауып, 627 тұлға əртүрлі 

дене жарақатын алған. 

Жаңа бағдаршамдар 

орнатылды 

Шымкент қаласының көшелерінде 

əр күн сайын орта есеппен 150 

мың көлік жүреді. Əсіресе, балабақша 

мен мектептердің маңында 

жол кедергісін орнату жəне жаяу 

жүргіншілер жолағын сызу – өте 

өзекті мəселе. Əр аудан əкімдігінің 

халықпен есеп беру кездесулерінде 

бұл мəселе айтылып келеді. Жыл 

басында қалалық мəслихат депутаты 

Е. Дəрменов Ерімбетов көшесінің 

бойынан жол кедергісін орнату қажеттігіне 

назар аударған еді. 

Қалалық жолаушылар көлігі жəне 

автомобиль жолдары бөлімінің сектор 

меңгерушісі Наурыз Сүгірəлиев 

бізге қалада жыл басынан бері атқарылған 

жұмыстарды баяндап берді. 

Жол қозғалыс қауіпсіздігін қамтама- 

± 17 нысанға жаңа бағдаршам 

орнатылды. Қала көшелерінің 

бойына 350 метр жасанды 

жол кедергілері, 30 дана жарық 

шамы бар белсенді жол 

белгілері, 1600 дана катафоттар, 

10 дана ақпараттық-көрсеткіштік 

жол белгілері, 100 

дана «Абайлаңыз, балалар!» 

ақпараттық жол белгілерін 

орнатылған. 

ЖОЛАУШЫ, 

жолыңды біл! 

жаяу жүргіншінің құқығы 

мен міндеті қандай? 

сыз етуде бірқатар шаралар жүзеге 

асқан. Мəселен, 17 нысанға жаңа 

бағдаршам орнатылды. Қала көшелерінің 

бойына 350 метр жасанды 

жол кедергілері, 30 дана жарық 

шамы бар белсенді жол белгілері, 

1600 дана катафоттар, 10 дана ақпараттық-көрсеткіштік 

жол белгілері, 

100 дана «Абайлаңыз, балалар!» 

ақпараттық жол белгілері орнатылған. 

«Біз үйреніп 

қалғанбыз» 

Қаладағы № 35 бағыттың жүргізушісі 

Сəдуақас Райымбековтың 

пікірін білдік. Олар негізінен қаланың 

орталық көшелері бойынша 

қатынайды. Оның пайымдауынша, 

Байтұрсынов көшесінде жолды 

алаңсыз кесіп өтетіндер көп. 

Бұл əсіресе, «Спорт» шағынауданы, 

«Студенттер» жəне «Гарант» 

аялдамасының жанында көп байқалатынын 

айтты. Жүргізуші бізге 

«бұл жағдайға үйреніп қалғанбыз 

ғой» дейді жымия. Бұл мəселені 

айыппұлды көбейтіп қана шешуге 

болатынын айтады. 

Ал такси жүргізушісі Берік Есенов 

те бұл тұрғыда өз ұсынысын 

айтты. «Халықтың мəдениетін, санасын 

көтермей бұл мəселені шешу 

қиын. Жалпы, менің ұсынысым мынадай: 

жол ережесін балабақша, 

мектептен бастап оқушылардың 

санасына сіңдіру керек. Мұғалім, 

балалармен сəлемдесіп болғаннан 

кейін, осы жолда жүру ережесі туралы 

күнделікті айтып отырса, сонда 

ғана, бұл мəселе тыйылар еді». 

Жалпы, белгіленбеген жерден 

кесіп өтетіндерге 5 АЕК мөлшерінде 

айыппұл салынады. Оған пысқырып 

жатқан ешкім жоқ. Қазір қалалық 

ЖПҚ тарапынан, қалалық 

жолаушылар көлігі жəне автомобиль 

жолдары бөлімі бірлесе жол 

қауіпсіздігін сақтауда бірқатар жұмыстар 

атқарғанын атап өттік. Əрі 

қарай да жол белгілерін орнату жұмыстары 

жалғасады. 

Қала көшелерінде орташа жөндеу 

жұмыстары жүргізіліп жатқаны 

белгілі. Құрылыс жұмыстары аяқталғаннан 

кейін ол жерлерге жаяу 

жүргіншілер жолақтары сызылуы 

тиіс. Жалпы, қалада əлі де жол кедергілері, 

жолақтар жетіспейді. Бұл 

мəселе бойынша ОҚО ІІД Əкімшілік 

полиция тарапынан қала əкімдігі 

мен Шымкент қалалық жолаушылар 

көлігі жəне автомобиль жолдары 

бөліміне ұсыныстар жолдануда. 

Жасанды жол кедергілерін 

қоюдың тəртібі бар. 

Санаға 

сілкініс керек 

Осыдан үш жыл бұрын «18» шағынауданда 

да бұл мəселе өзекті 

болатын. Аялдама тұсынан жерүсті 

өткелі салынып, мəселе толық 

шешімін тапты. Қазір адамдардың 

бəрі өткелден өтуге үйренді. 

Қалай десек те, жолда жүру 

тəртібіне бағынып, белгіленген жерден 

өту өзіміз үшін керек. Өзіміздің 

қауіпсіздігіміз үшін əрі жүргізушілердің 

де тағдырына бей-жай қарамауды 

ойласақ. Бұл ретте адамның 

санасы өзгеруі тиіс емес пе?! 

Жоғарыда сөз еткен «Дархан» 

автовокзалы тұсындағы жаяу 

жүргіншілер жолағы ретке келтіріледі. 

Н. Сүгірəлиевтың айтуынша, 

жол белгілерін айқын етіп көріну 

үшін ағаштарды кесуге қалалық тұрғын 

үй коммуналдық шаруашылық 

бөліміне ұсыныс беріліпті.

Рухани жаңғыру 


№89 (1525) 


2017 жыл 

5 

Ортағасырлық отырар 

Д. АЙБАР 

daibar@ 

shymkala.kz 

«ғылымды 

қала» атанған 

қаласы – Қазақстанның тарихи 

бренді». Бұл елімізге белгілі тарихшы ғалым 

Карл Байпақовтың сөзі. Орынды пікір. 

«Отырар 

Отырар – ең көне қалашық. Оның пайда болған кезеңін 

археологтар б.з.б I ғасырға жатқызады. 

Қазба 

жұмыстары 

қашан 

жүргізілді? 

Отырардағы қазба жұмыстары 

шаһардың дамыған қала мəдениетін 

дəлелдейді. Онда 1884 

жылы алғашқы қазба жұмыстары 

жүргізілген. Экспедицияны Веселовский 

басқарған. Сондай-ақ Археология 

əуесқойларының Түркістан 

үйірмесінің мүшелері А.Кларе 

мен А. Черкасов 1904 жылы 

жүргізді. Олар сарай үйінділері, 

монументтік құрылыстарды табу 

мақсатында бірқатар траншеялар 

салды. Кейінгі зерттеулер, тек, ХХ 

ғасырдың 40-жылдары профессор 

А.Н.Бернштам басшылығымен 

жалғасын тапты. 1991 жылдан бері 

қазба жұмыстарын Карл Байпақов 

басқарды. 2004-2007 жылдары 

«Мəдени мұра» жəне «Ежелгі 

Отырарды жаңғырту» мемлекеттік 

бағдарламалары аясында Отырар 

қалашығының бірқатар ескерткіштерін 

(XIV ғ. жұма мешіті, XVI ғ. 

тұрғын үй орамы, XI-XII ғғ. тұрғын 

жайлары, қабырғалар, орталық 

қақпа жəне «Дарваза-и суфи» 

(«Сопы қақпасы»), стратиграфиялық 

шурф, XIV ғ. моншасы) зерттеу, 

консервациялау жəне музейлендіру 

бойынша ауқымды жұмыстар 

жүргізілді. 

«Патриотизм кіндік қаның тамған жеріңе, өскен ауылыңа, қалаң мен өңіріңе, яғни туған жеріңе 

деген сүйіспеншіліктен басталады. Әрбір жер атауының төркіні туралы талай-талай аңыздар мен 

әңгімелер бар. Осының бәрін жас ұрпақ біліп өсуге тиіс. Туған жерге деген сүйіспеншілік Туған елге – 

Қазақстанға деген патриоттық сезімге ұласады». 

Бұл бip қайсар 

халық екен... 

(Елбасы Н. Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: 

рухани жаңғыру» атты мақаласынан) 

Тарихта таңбаланған «Отырар ойранын» айналып 

өте алмайтынымыз анық. Қаланы жерменжексен 

еткен оқиға 1218 жылғы күз айында болған. 

Сол жылы Отырарға сауда керуені келіп тоқтайды. 

Бұл сауда керуеніне тыңшылар деп сезіктеніп, 

сенімсіздікпен қараған Отырардың билеушісі Қайыр хан 

Хорезмшаһтан рұқсат алып, əскерлеріне олардың керуенін тонап, өздерін ұрыпсоғып 

тастауды бұйырады. 

Отырар Шыңғыс ханның əскеріне жарты жылдан астам уақыт төтеп беріп тұрғанымен, 

соңында олар қалаға басып кіреді. Сөйтіп қаланы қиратып, өртеп жібереді. 

ХVІІІ-ХІХ ғғ. жазба мəліметтер шоғыры, археологиялық деректер мен жергілікті 

аңыз əңгімелер Отырарда тіршілік 1750 жылдары тоқтағанын көрсетеді. Қаланың 

əлсіреуіне XVII ғасырдың 80-жылдары Жоңғар ханы Қалдан Цереннің əскерлерінің 

шабуылы себеп болған. Шыңғысхан дəуірінде алты ай бойғы алапаттан жеңілмеген 

Отырар туралы белгілі ақын М. Шахановтың өлеңінде: «..Рухы – өр, Тəнi – бекем, 

Бұл бip қайсар халық екен, Tipлiктен де артық қойған бiрлiктi...» деген жыр 

жолдары бар. 

Жоңғарлар Отырардың суландыру жүйесін бұзып кеткеннен соң, халық оны қайта 

қалпына келтіре алмай біртіндеп көше бастаған. Отырардың соңғы тұрғындары 

бүгінгі Түркістан, Шымкент шаһарларына көшкен. 

XVІ ғасырда Сыр бойының 

өзге қалаларымен қатар Қазақ 

хандығының құрамына енген 

көне Отырардың гүлденген тұсы 

– Қасым ханның (1445-1518), Хақназар 

ханның (1538-1580) жəне 

Тəуекел ханның (1586-1598) билік 

құрған кезеңі. Ол кезде қала құрылысы 

қатты қарқын алып, сауда-саттық 

нығая түскен. Əсіресе, 

ақша соғу дəстүрі дамып, 

қазақ хандарының құрметіне алғаш 

теңгелер шығарыла бастаған 

кез. 

Керек дерек 

Отырар атауының этимологиясы. 

К.Байпақов оғыз 

тілінде ұзақ тұрақ, бір орында 

тұруға байланысты «тураш 

иер» атты сөз тіркесінің 

барын тілге тиек ете отырып, 

«Отырар», «Тұрар» сөздері 

осыдан туындаған дейді. 

Көне Фараб сөзі «өзеннің 

арғы жағы», «жағасы» дегенді 

білдіреді. 

Қазба жұмыстары 

кезінде Отырардан шахмат 

тақтасы табылған. Бұл 

жергілікті халықтың ақыл-ой, 

сана-сезіміне ықпал ететін 

ойындарды ертеден меңгергендігін 

айғақтайды. 

2015 жылдан бері «Қазреставрация» 

мекемесі оңтүстік-батыс 

қақпасына жөндеу 

жұмыстарын жүргізуде. 

Бүгінде ежелгі қаланы 

көруге жылына 100 мыңнан 

астам турист келеді. 

Сауда жолындағы маңызды шаһар 

Ғалымдардың пайымдауынша, 

Отырардың аумағы 

ұзындығы мен еніне қарай 

шамамен бір күндік жер 

болған. Отырар сол кезде 200 

гектардай жерді алып жатқан. 

Жазба деректерде көне Исфиджабтан, 

яғни Сайрамнан 

шыққан лақ Отырарға дейін 

үйдің үстімен жүріп отыратын, 

делінген. Яғни, ол Сыр бойындағы 

халықтың тығыз орналасқандығын 

айғақтайды. Бұл 

парсы тарихшысы Ибн Рузбеханнан 

жеткен дерек. 

Əлемнің екінші ұстазы 

атанған əйгілі Əл-Фараби бабамыздың 

кіндік қаны тамған 

көне Отырар (Ежелгі Тұрарбанд, 

Тұрар, Тарбанд, Фараб) 

– Ұлы Жібек жолы бойындағы 

ортағасырлық қала. Ол 

VIII ғасырдың басынан Тарбанд 

(Трабан) деген атаумен 

белгілі. Отырар V-XV ғасырларда 

Арал бойындағы көшпелі 

тайпалармен сауда жасайтын 

Иран мен Орта Азиядан 

Сібірге, Моңғолияға жəне 

Қытайға қатынайтын сауда 

жолындағы маңызды қала 

болған. Бүгінгі Отырартөбе 

орны Шəуілдірден 10-12 шақырым 

жерде. 

Ежелгі қалалар сияқты 

қала қамал мен шахристаннан 

тұрды. Олар биіктігі 18 м 

бесбұрышты төбе сияқты болды. 

Төбе алаңы 20 га. Отырардың 

қазба жұмыстары көрсеткендей, 

XI-ХII ғасырларда 

қала гүлденіп-дамыған. Графин, 

тостаған шыны бұйымдарының 

мол коллекциясы 

жиналды. Зергерлік бұйымдар 

да көп. Отырар маңынан 

ХІІ-ХІІІ ғасырларға жататын 

көзеші шеберханасы мен 

ежелгі шеберлердің жасаған 

таңғажайып қыш ыдыстары 

табылған. Ондағы төбелердің 

де маңызы ерекше. Мысалы, 

Алтынтөбеде зергерлер, Пышақшытөбеде 

– қару-жарақ 

жасаушылар, Құйрықтөбеде 

– қасапшылар тұрған. Бүгінде 

Қ.А.Ясауидің еш жерде 

кездеспеген Диуани хикметтерінің 

(даналық сөздері) көне 

қолжазбасы табылып отыр. 

Онда: «Арыстанбаб өмірінің 

соңында осы Отырарға келіп 

тұрақтаған» дейді. Оның себебі, 

Отырар үлкен ғылымды 

қала болған. 

30-дан аса 

Фарабилер 

шыққан 

Қ.А. Ясауи хикметінде айтылғандай, 

көне Отырар – ғылымды 

қала. Деректерде əлемде Мысырдағы 

Александрия кітапханасынан 

кейінгі екінші орынды Отырар кітапханасы 

иемденген. Ғалым Ақжан 

əл-Машани ол туралы: «…б.з. 

100-178 жылдары өмір сүрген грек 

ғалымы Клавдий Птоломей Отырарда 

кітап қоры жағынан өте бай, 

Александрия кітапханасынан кейін 

екінші орын алатын кітапхана бар 

деп жазыпты», – дейді. Кейбір деректерде 

көрсетілгендей, кітапхананы 

жер астына жасырған. Арыста 

бір мешіттің астында, екінші болжамда 

Қаратаудың аржағында, Шу 

өзенінің бойында үңгір бар, сонда 

жатыр дейді білетіндер. Шындығында 

бұған əлі нүкте қойылған жоқ. 

Десе де, Отырар қаласы Фарабиден 

кейін де білім мен ғылымның 

қайнаған ошағы болған. 

Шығыстанушы ғалым Əбсаттар 

Дербісəлі Отырардан 30-дан аса 

ғалым, яғни Фарабилер шыққанын 

дəлелдеген (Отырар қаласы Фараб 

деп аталғандықтан, шаһардан 

шыққан ғалымдар өздеріне Фараби 

есімін қосқан).

6 

№89 (1525) 


2017 жыл 

Мегаполис 


Тазалық 

жұмыстары 

Ғабит МӘУЛЕНҚҰЛОВ, 

Қаратау ауданының әкімі: 

Жеке тұрғын 

үйлерді Ауыз 

сумен қамту 

«Тұрғындардың 

Аудан аумағында 

7 420 м3 

күл-қоқыс шығарылған. 

11 036 түп 

ағаш әктеліп, 

3 549 

санитарлық тәртіпке 

сәйкес қырқылған. 

204 

гектар аумақтың 

қураған шөбін ору 

жұмыстары атқарылды. 

ЖАЙЛЫ әрі ҚАУІПСІЗ 

өмір сүруіне қолайлы 

жағдай жасалуда» 

Оның сапалы 

ауызсумен тәулік 

бойы қамтылғаны – 

25 288 

(62,5%); 

Шымкент қаласында 

осыдан 

үш жыл 

бұрын Қаратау атты 

жаңа аудан құрылған 

болатын. Жер көлемі 

32 256 гектар аумақта 

17 шағынаудан, 13 

тұрғын алап орналасқан. 

Аудан халқының 

саны қазір шамамен 

218 мыңға жетті. Аудан 

өмірі, тұрғындардың 

тыныс-тіршілігі, инфрақұрылым 

саласындағы 

жəне Мемлекет 

басшысының саясатын 

түсіндіру бағытында 

атқарылған жұмыстар 

жайлы аудан əкімі 

Ғабит Мəуленқұловпен 

сұхбаттасқан едік. 

Жеке тұрғын 

үйлерді 

ТАБИҒИ ГАЗБЕН 

қамту 

Табиғи газбен қамтылған 

тұрғын үй саны – 

28 399 

Қамтылмағаны – 

12 044 

– Ғабит Патшаханұлы, аудан 

тізгінін қолыңызға алғалы бір 

жыл өтіпті. Осы уақыт аралығында 

Қаратау ауданында нендей 

өзгерістер болды? 

– Ең бірінші Қаратау ауданындағы 

өзекті мəселелерді шешу 

жолдарын негізге алған іс-шара 

жоспарын бекітуге тапсырма алдым. 

99 тармақтан тұратын іс-шаралық 

жоспарымызда халыққа ең 

қажеттісі – су, газ, сапалы электр 

жарығы болды. 

Біз алдымен елдімекендердегі 

ауызсу мəселесін шешіп алдық. 

2019-2020 жылдарға жоспарланған 

ауызсумен қамту жұмыстарының 

жобасын қала əкімдігінің қолдауымен 

2018 жылға жақындаттық. Аудан 

əкімдігінің бастамасымен жеке 

кəсіпкер тарапынан «Асар-2» шағынауданындағы 

130 тұрғын үйге 

ауызсу тартылды. Ал «Мəртөбе» 

тұрғын алабының ескі құбырлары 

«Су ресурстары – маркетинг» 

ЖШС-і жоспарға сəйкес жаңартылды. 

Ағымдағы жылы «Сайрам» тұрғын 

алабы мен «Тұран» шағынауданына 

су құбырын тарту жұмыстары 

басталып кетті. Ал бірқатар 

елдімекенде ауызсу құбырларын 

тарту құрылысы келесі жылы басталады. 

Қазір бюджеттен қаражат 

қаралып, ЖСҚ əзірленуде. 

– Табиғи газға деген сұраныс 

та өзекті. Оның үстіне, 

БҰҰ-ның Даму Бағдарламасына 

сəйкес, үлкен мегаполиске 

айналатын шаһар қою түтіннен 

құтылуы қажет. Яғни, қаланы 

көк түтіннен құтқарып, 

экологиялық ахуалын жақсарту 

үшін көмір, басқа да отын 

түрін жағудан сұйық отынға 

көшудің маңызы зор. Қаратаулықтар 

мұндай мүмкіндікке қашан 

қол жеткізбекші? 

– Биыл «Бозарық» саяжайын табиғи 

газбен қамтуға 727 млн теңге 

қаралып, құрылыс жұмыстары қарқынды 

жүріп жатыр. Тағы 5 елдімекенді 

сұйық отынмен қамту барысында 

ЖСҚ əзірленуде. Атап айтқанда, 

«Асар-2», «Тассай, «Тұран», 

«Достық» шағынауданында бұл 

жұмыстар келесі жылдың соңына 

дейін нəтижесін беруі тиіс. 

– 2017 жылдың 9 айлық 

есебінде қатты тұрмыстық 

қалдықтарды шығару үшін 

мекеме мен тұрғындар арасында 

жасалған келісімшарт 

түзу көрсеткіші 97%-ға жетті 

депсіз. Мұны неге 100%-ға 

жеткізбеске? 

– Аудан тұрғындарынан келіп 

түскен өтініш негізінде көшелердің 

барлығына келісімшарт түзілгенімен 

əлі де бос жатқан жер телімдері 

бар. «Қайтпас», «Нұртас», «Тұран», 

«Достық», «Қайнарбұлақ» шағынаудандарында 

жаңадан жеке 

үйлер салынуда. Яғни, мұнда ай 

сайын өзгеріс орын алатынын ескерсек, 

сол жаңа нысандар жылжымайтын 

мүлкіне құжатын рəсімдеп 

үлгергенше келісімшарт түзбегені 

3%-ды құрайды. 

– Өткен жылдан бері осы жекеменшік 

үйлерді орталық кəріз 

жүйесіне қосатын құбыр тартыла 

бастады. Бұл бағыттағы жұмыстардың 

нəтижесі қалай? 

– Өткен жылы «Нұртас» шағынауданында 

басталған кəріз жүйесінің 

құрылыс жұмыстары биыл «Қайтпас» 

пен «Ақжайықта» жалғасты. Бүгінгі 

таңда тұрғын үйлерді абоненттеу 

жұмыстарын іске асыру жоспарлануда. 

Сондай-ақ, «Тассайдағы» Тəуке 

хан көшесінен Қ.Төлеметов көшесіне 

дейінгі кəріз коллекторына да 45,4 

млн қаржы бөлініп, құрылыс жұмыстары 

кестеге сай жүргізілуде. 

Жалпы 

аудан аумағында 

247 

көп қабатты, 

40 443 

жеке тұрғын үй 

орналасқан. 

– Қаратау ауданында 963 көшенің 

жалпы ұзындығы – 1050 

шақырым. Оның 424 шақырымына 

асфальт төселген екен. 

Қалған шақырымның жағдайы 

қандай? 

– Биыл ауданда əлеуметтік нысандар 

орналасқан 6 көшеге аяқжол салуға 

қаржы бөлінді. №85, №125 жалпы 

орта мектебі мен «Қаражол» емханасына 

баратын көшелерде аяқжол 

құрылысы басталды. Ал тағы 

үш көшенің жұмысын жүргізуге мемлекеттік 

сатып алу конкурсы жарияланды. 

Аудандағы тұрғын алаптар 

мен шағынаудандардың жаңақұрылыс 

аумағындағы топырақ жолдарға 

бюджеттен 105 млн теңге қаралып, 

«Достық», «Нұртас», «Қайнарбұлақ», 

«Асар-2», «Таскен», «Азат», «Бозарық», 

«Тассай», «Исфиджаб» жəне 

«Өтеміс» тұрғын алабындағы бірқатар 

көшелерге шағал тас төселді. 

Одан бөлек аудан əкімдігінің ұйымдастыруымен 

кəсіпкерлер тағы бірнеше 

көшеге шағал тас төсеуге демеушілік 

жасады. Қазір ауданда 46 

шақырым топырақ жол бар. 

Шымкент қаласы жолаушылар 

көлігі жəне автомобиль жолдары 

бөлімі тарапынан 34 көшенің ЖСҚы 

əзірленуде. 

– Кəсіпкерлердің демеушілігімен 

шағынаудандарда бейнебақылау 

камерасын орнатуды 

ең алғаш Қаратау ауданы қолға 

алды. Қылмыс көп пе, демеуші 

көп пе? 

– Қаланың шетінде орналасқан 

шағынаудандарда құқықбұзушылықтың 

жиі болатынын жасырмаймын. 

Бұл көрсеткіш аудан 

əкімдігін ғана емес, қала басшылығын 

да, депутаттар мен осы ауданның 

кəсіпкерлерін де алаңдатты. 

Қылмыстың алдын алып, қала 

аумағындағы қауіпсіздікті қамтамасыз 

ету, қоғамдағы тəртіп пен бала 

тəрбиесіне деген жауапкершіліктің 

нəтижесі дегеніміз дұрыс. Жуырда 

ғана кəсіпкер əрі қалалық мəслихат 

депутаты Т.Əмірбеков «Қайнарбұлақ» 

саяжайына сапалы 16 

бейнебақылау камерасын орнатуға 

демеушілік жасады. Қазір көрсеткіш 

əлдеқайда жақсарды. Ендігі 

мақсатымыз – бұл жобаны басқа 

да шағынаудандарда жалғастыру 

жəне əрбір көпқабатты тұрғын 

үйдің ауласына да бір-бір камера 

орнату жоспары бойынша бірқатар 

жұмыстар атқарылуда. 

– Болашақтың қамын ойлап, 

белсенді əрекет етіп жатқандарыңыз 

құптарлық-ақ. Бұл ретте 

аудандағы абаттандыру жұмыстары 

жайлы айтсаңыз... 

– 2016-17 жылдардың жоспарына 

сəйкес, «Нұрсəт» шағынауданында 

тозығы жеткен 6 ауланы 

толық абаттандыруға жəне 1 аулаға 

қосымша балалар мен спорттық 

алаңша құрылысына 98,8 млн теңге 

қаралған болатын. Қараша айының 

соңында бұл жұмыстар пайдалануға 

тапсырылады. «Нұрсəт» 

шағынауданында мұндай жұмыстар 

келесі жылы да жалғасады. 

Атап айтқанда 3 ауланы абаттандыруға, 

26 аулаға қосымша балалар 

ойын алаңшасы мен спорттық 

құрылғылар орнатуға, 41 көшеге 

аяқжол салып, 22 қоқыс алаңын 

заманауи үлгіде жасақтауға ЖСҚ 

мақұлданды. Қаражат бөлу мəселесі 

2018 жылдың бюджетін қарау 

кезінде мəлім болады. 

– Аудан тұрғындарына айтар 

ой-пікіріңіз, ұсынысыңыз 

бар ма? 

– «Нұрсəт» шағынауданында 

орналасқан көпқабатты үй тұрғындарына 

жиі түсіндіру жұмыстарын 

жүргізгенімен істі заң шеңберінде 

қарауға мəжбүрлейтін жағдай 

бар. Ол – төменгі қабат тұрғындарының 

ауладағы көпшілікке 

арналған орынды жеке меншігіне 

айналдырып алуы. Терезесінің тұсынан 

10 көлік сыятын орынға 6 

көлік қойып, шатыр жауып, сыртын 

қоршап алған. Басқа тұрғындар 

ол жерге көлігін қойса, «шатырды 

мен жаптым» деп дауласады. 

Соңы тұрғындардың бəріне ортақ 

жер дауына тіреледі. Жалпы, 

көпқабатты үйдің ауласын қоршап 

алу, шатыр жабудың қай-қайсысы 

да заңсыз. Ол көпшілікке арналған, 

сондықтан бұл ескертуге бейжай 

қарамаса екен. 

– Əңгімеңізге рахмет! 

Сұхбаттасқан 

Ақмарал МОЛДИЯРҚЫЗЫ 

кестемен – 

13 788 

(34%), 

тасымалдап 

жеткізу арқылы 

1 367 

(3,5%). 

жеке тұрғын 

үйлерді Электр 

жарығымен 

қамту 

«Оңтүстік Жарық 

Транзит» ЖШС-іне 

қарасты 123 

трансформатордан – 

12 063 үй, 

қалалық ТҮКШ бөлімінің 

балансындағы 256 

трансформатордан – 

19 403 үй, 

жекеменшік 

100 трансформатордан – 

8 977 үй 

электр жарығын 

пайдалануда.

Білім 


№89 (1525) 


2017 жыл 

7 

Оңтүстік Қазақстан 

мемлекеттік педагогикалық 

институтында 

студенттер 

кешкі уақытта дәріс 

алады. Жастар еңбекке араласа 

жүріп, болашақ мамандығын 

иегеруге дайындық 

жүргізеді. Яғни, білім алудың 

жаңа формасында оқуды 

жұмыстан босамай-ақ 

жалғастыруына болады. 80 

жылдық тарихы бар институттағы 

жаңадан құрылған 

кешкі оқыту және дайындық 

факультетінің алғашқы 

70 түлегі биыл ҰБТте 

жоғары көрсеткіш көрсетіп, 

еліміздегі жоғары 

оқу орындарында тегін оқуға 

мүмкіндік алған. 

Айгүл КЕРІМБАЙҚЫЗЫ 

aigul-kerim@mail.ru 

ОҚЫТУДЫҢ 

ЖАҢА ФОРМАСЫ 

Кешкі оқыту деп аталатын бұл 

факультетте білім алып жатқан 

жастар тыңдаушылар деп аталады. 

Тыңдаушылар институттың 

аудитория партасына кешкі сағат 

19.30 отырып, 22.00-ге дейін оқытушылардан 

дəріс тыңдайды. 

Бұл ұлттық бірыңғай сынақтан 

сүрініп, жоғары балл жинауға 

мүмкіндігі болмаған, кəсіптік білім 

жəне колледжден кейін білімін 

жоғары оқу орындарында жалғастыруға 

ниет білдірген жастарды 

қолдауға арналған оқыту 

формасы. 

– Елімізде жастарға оқуға, 

ғылым-білімді игеруге, жаңа машықтар 

алуға мүмкіндіктер мол. 

Бұл үшін көптеген бағдарламалар 

қабылданып, мемлекеттік 

білім грант саны жылдан-жылға 

артуда. Оған дəлел ретінде 

институттан ашылған оқытудың 

жаңа формасын атап өтуге болады. 

Оқу ордасының ректоры 

Оңалбай Аяшевтың бастамасымен 

ашылған факультетте студенттердің 

оқу қабілеті, білім, 

ОҚМПИ: КЕШКІ ОҚУ 

арқылы грантқа түсуге болады 

таным ерекшелігін арттыруды 

мақсат еткен. Мұнда 31 мамандық 

бойынша тыңдаушылардың 

сапалы білім алуына дайындық 

жүргізіледі. Физика, математика, 

химия, информатика бойынша 

ҰБТ-ке дайындап, музыка, бейнелеу 

өнері секілді қосымша шығармашылық 

ізденісін арттыруға 

күш саламыз, – дейді ОҚМ- 

ПИ кешкі оқыту жəне дайындық 

факультетінің деканы Гүлжайна 

Байқонысқызы. 

Факультет басшысы кешкі 

оқудың жастарға мынадай тиімді 

тұстарын атап өтті. Еңбегін біліммен 

ұштастырады, бір жылдық 

курста тегін білім алады жəне 

оларға шəкіртақы тағайындалады. 

Оқуға еліміздің ғана емес, Қытай, 

Өзбекстан секілді Қазақстанда 

жоғары білім алғысы келетін 

қазақ жастары тартылған. 

2017-2018 оқу жылында талап 

білдіргендер арасынан арнайы 

құрылған комиссия 104-ін 

тест арқылы іріктеп алған. Олардың 

64-і тілдік дайындық курсына 

қабылданған, ал қалған 40 шетелдік 

қазақ тыңдаушысы қазақ 

тілін меңгеруде. 

БОЛАШАҚ ҮШ ТІЛДІ 

МАМАНДАР 

ДАЙЫНДАЙДЫ 

Білім реформасына сай, 2019 

жылға қарай елімізде мектептерде 

жаратылыс тану пəнін ұстаздар 

үш тілде өтеді. Дəл бүгінгі 

таңда білім ордаларындағы физика, 

химия, биология, информатика 

пəндері мұғалімдерінің 

ағылшын тілін меңгеруіне мемлекет 

күш салуда. Кешкі оқыту 

факультетіне осы үш тілді меңгеретін 

педагог мамандарды даярлау 

міндеті де жүктелген. 

– Студенттерді физика, химия, 

биология, информатика 

пəні бойынша ұлттық тестке дайындаумен 

қатар,жаңаша ғылым 

мен технологияның жетістіктерін 

пайдалана отырып ағылшын тілін 

үйренеді. Олар жоғарғы оқу орнына 

түскенде жан-жақты білімімен 

барады. Алғаш дайындаған 

70 тыңдаушының барлығы қазір 

мемлекеттік грант есебінен білім 

алып жатыр. Мұның барлығы оқытушылардың 

еңбегі, талапшылдығы, 

білімге құштар жастардың 

зейін-парасатын тани білуінің нəтижесінде 

деп ойлаймын,– дейді 

Гүлжайна Байқонысқызы. 

Айта кетерлігі, тыңдаушылардың 

ұстаздарға деген құрметі 

ерекше екен. Студенттермен əңгіме 

барысында Гүлфайра Исабекова 

(орыс тілі), Əйгерім Есіркепова 

(ағылшын тілі), Асхат Ниязмбетов 

(математика), Бағдат Абдукадыров 

(физика) секілді білікті 

ұстаздардың білім берудегі тəсілдерін 

ықыласпен атап өтті. 

ТЫҢДАУШЫЛАР 

БЕЛСЕНДІ 

Кешкі бөлім тыңдаушылары 

институт төңірегінде өтетін 

іс-шаралардан шет қалмайды. 

Барлық шарада олар белсенді, 

– дейді басшы. Жуырда тыңдаушылар 

«Туған жер» бағдарламасы 

аясында Оңтүстіктің киелітарихи 

орындарына саяхаттап 

қайтқан. 

Аружан Босынбекова болашақ 

мамандығын ұстаздықпен 

байланыстырғысы келетін 

тыңдаушы. 

– Қазіргі таңда жаратылыс 

тану пəндерін мұғалімдерге 

үш тілде өту міндеті жүктеліп 

отыр. Егер тілді білсем сұранысқа 

ие маман болатыныма 

сенімдімін. Сондықтан ағылшын 

тіліне басымдылық танытып 

жүрмін. 

Институтта оқытушылар құрамының 

біліктілігін алғашқы 

түлектерден естіп, осында сынақ 

тапсырып, өттім. Қазір мектеп 

бітірушілер ұлттық тестке 

дайындық алдында жаратылыс 

тану пəндерін ақылы 

түрде қосымша оқиды. Ал мұнда 

тегін. Сондықтан білікті ұстаздардан 

мүмкіндігінше үйреніп, 

дамытуға тырысып жатамыз. 

Оқу ордасынан алған 

білімімізді еліміздің дамуына 

жұмсап, сенім білдірген жандардың 

үмітін ақтаймыз, – дейді 

тыңдаушы Аружан. 

Енді ғана жұмысын бастаған 

кешкі оқыту жəне дайындық 

факультетінің алған қойған 

мақсаттары көп. 

– Қолөнер бұйымдарын жасайтын, 

əн-биге жақын жастарды 

жинақтап, үйірме ашуды 

мақсат етіп отырмыз. Бұл кейбір 

тыңдаушылардың күндізгі уақытта 

еңбектенуіне, болашақ 

мамандығының қыр-сырын үйренуіне, 

кəсіппен айналысуына 

мүмкіндік жасайды. Егер тыңдаушы 

болашақта бейнелеу 

өнері жəне сызу пəнін таңдап, 

бір жыл уақытында шеберлігін 

шыңдаса, өмірде ұтары көп боларына 

сенімдімін, – дейді Гүлжайна 

Байқонысқызы. 

Оқу ордасындағы кешкі оқыту 

жəне дайындық факультеті 

өңірімізде алғаш ашылған саланың 

бірі. Əзірге республикада 

жоғарғы оқу орнына түсуге 

тегін дайындайтын курсты 

өзге жоғарғы оқу орындары 

қолға алмаған. Сондықтан 

бұл жастардың білім алуына – 

мемлекет тарапынан жасалған 

үлкен көмек. 

ОҚМПИ-ҒА – 80 ЖЫЛ 

ОҚМПИ – тарихы терең 

шежірелі шаңырақ. Ол 1937 

жылы Оңтүстікте алғаш ашылған 

екі жылдық мұғалімдер 

институты. 1993 жылы Шымкент 

педагогикалық институты 

Түркістан қаласында жаңадан 

ашылған Қ.А.Ясауи атындағы 

ХҚТУ құрамына кірді. 2011 

жылы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік 

педагогикалық институты 

қайта ашылды. Осы уақыт 

аралығында еліміздің сол 

кезеңдегі маңдай алды алғашқы 

зиялылары, ғалым ұстаздары 

еңбек еткен қасиетті де 

киелі қара шаңырақ тек облыс 

көлемінде ғана емес, республикамыздың 

басқа да аймақтары 

үшін мыңдаған білікті маман педагогтарды 

даярлап шығарды. 

Осы институт қабырғасынан 

өмірге жолдама алған сан мыңдаған 

ұстаздар – ғылым, білім, 

өнер, спорт салаларында қажырлы 

еңбек етіп жүр.

8 

№89 (1525) 


2017 жыл 

Денсаулық 


Әд е т т е , к ү з 

мезгілдерінде 

суықтың алғашқы 

ызғары 

білінгенде денсаулығымыз 

сыр беріп, 

дәрігерлердің көмегіне зәру 

болып жатамыз. Мұрын 

бітіп, қызу көтерілгенде 

аурухана табалдырығын 

тоздыратынымыз жасырын 

емес. Бұл ретте, денсаулық 

сақтау саласының 

мамандары тұмауға қарсы 

күресудің ең тиімді құралы 

± тұмауға қарсы егу 

шаралын жүргізу екендігін 

айтады. 



Иммунитеті әлсіз, аурушаң 

жандар қыс бойы бір емес, 

бірнеше рет тұмауға шалдығады. 

Көп ұзамай жұқпалы тұмау 

кең етек алып, сіздің де 

ауырып қалу мүмкіндігіңіз еселеп 

жоғарыламақ. Ауруды өткеруді 

жеңілдетіп, тұмаудан сақтап 

қалуда екпенің көмегі қандай 

болмақ? Осы мәселенің 

төңірегінде біз сала мамандарынан 

арнайы кеңес алғанды 

жөн көрген едік. 

Қазан айының алғашқы жұлдызынан 

бастап ел аумағында 

тұмауға қарсы екпе шаралары 

жүргізілуде. Бұл ретте, тұмауға 

қарсы үш түрлі вакцина ресми 

тіркелген. Олар: «Ваксигрип», 

«Инфлювак» және «Гриппол 

плюс». Шымкент қалалық орталық 

емханасының СӨСҚ дәрігері 

Әсем Ділданованың айтуынша, 

емханада Ресейден 

шығарылған «Гриппол плюс» 

екпесі егілуде. Яғни, бір жасқа 

толмаған балалар, жүкті әйелдер 

және созылмалы ауруға 

шалдыққан науқастар мен алпыс 

бес жастан асқан зейнеткерлерге 

тегін екпе егіледі. 

– Екпе жұмыстары тек емдеу 

мекемелерінде жасалады. 

Оның жоғары температураға 

сезімтал болуына байланысты, 

дәріханаларда сатуға рұқсат 

етілмейді. Сонымен қатар, 

бір мекемеден алынған екпені 

екінші мекемеге барып салуға 

рұқсат жоқ. Себебі, ол қоршаған 

ортаға сезімтал болғандықтан, 

1-1,5 сағатта тиімділігі 

төмендеп немесе кері әсерін 

беріп, ағзаға нұқсан келтіруі 

мүмкін, – дейді Әсем Ділданова. 

– Ескере кететін жайт, 

екпе егілгеннен кейін 2 аптадан 

соң күшіне енеді, оның 

қорғаныш белсенділігі 6-12 ай 

аралығына дейін созылады. 

Жалпы, қазіргі күнде бізде тұмау 

бойынша эпидемиологиялық 

жағдай тұрақты. Яғни, екпенің 

кері салдарын айтып шағымданған 

тұрғын жоқ. 

Сәби күтіп жүргенде 

тұмауратпа... 

Ел аумағында тұмауға 

қарсы екпе жүргізілуде 

Ақ халат иелерінің айтуынша, 

алдағы қыс айларында тұмаудың 

А және В вирустары 

кең таралуы мүмкін. Жұқпалы 

дерттен сақтанбасаңыз, оның 

арты өкпенің қабынуы мен көкжөтел 

дертіне апарады. Бастысы, 

дәрігерлер ауырып ем іздегенше 

ауырмайтын жолды 

іздеуге кеңес береді. 

Тұмауға қарсы екпе егу жұмыстары 

қараша айының 15 

жұлдызына дейін жалғасады. 

Қазіргі таңда, емхана қарауында 

екпе шараларын қабылдауы 

тиіс 7 мың тұрғын бар. 

Оның 92 пайызы тиісті алдын 

алу емін қабылдап, жағдайы 

тұрақты бақылауға алынған. 

Жергілікті тұрғындар арасында 

екпені қабылдаудың тиімділігі 

жөнінде түсіндіру шаралары 

да жүргізілуде. 

Мамандардың мәліметінше, 

биыл екпе жеткілікті әрі сапасы 

да жоғары. Жыл сайын жүзеге 

асырылатын шараның нәтижесінде, 

тұмауға шалдығатындар 

саны біраз төмендеген. 

Екпе жұмыстарымен алдымен 

балалар үйінің тәрбиеленушілері 

және жүкті әйелдер 

қамтылуда. 

Соңғы жылдары емхана 

қызметінде оба, күйдiргi, тырысқақ, 

конго-қырым қанды 

безгегі, полиомиелит сынды 

аса қауiптi жұқпалы дерттер 

тіркелмеген. Сондай-ақ, қызамық, 

көкжөтел, дифтерия, эпидемиялық 

паротит секілді аурулардың 

көрсеткіші де біршама 

азайған. Жоғары жетістіктерге 

жетуде арнайы екпе қабылдаудың 

маңызы ерекше. 

Көп ретте тұрғындар екпе 

жасатуға бейжайлық танытып 

жатады. Яғни, олар бұл шараның 

көмегі аз деп ойлайды. 

Екпе салдырғандар да жиі 

тұмауратып жататынын дәлел 

етеді. Мамандардың айтуынша, 

екпе ауруды мүлдем болдырмайды 

емес, ол тек аурудың 

жеңіл өтуін қамтамасыз 

етіп, асқынудан сақтайды. Тұмау 

вирусының алдын алу үшін 

жыл сайын екпе салдырудың 

маңызы бар. Себебі, тұмаудың 

айлакер вирусы маусым 

сайын өзгеріп отырады. Демек, 

былтырғы салынған екпе 

сізді биыл мүлдем қорғай алмауы 

мүмкін. Сонымен қатар, 

тұмаудың екпесі әсерін 3-4 ай 

ғана сақтайды. Дегенмен, жұмыртқа 

ақуызына аллергияңыз 

болса, ауру асқынып тұрғанда, 

температура көтерілгенде, 

бұған дейінгі тұмауға қарсы 

шаралар кері әсерін тигізген 

болса сізге екпе салынбайды. 

Әрине, мүмкіндігіңіз 

болып, екпе салдыруды ойға 

алған жағдайда келесі деректерді 

білгеніңіз жөн: екпе эпидемия 

басталғанға дейін салынады, 

вакцина салдырғанға 

дейін және салдырғаннан 

соң антигистаминді дәрі қабылдау 

керек (аллергия қоздырмау 

үшін), егу жұмыстарынан 

кейін адамның қызуы көтеріледі 

(яғни, ағзамен әсерге 

түскендігін білдіреді). 

Шындығында, екпе – тұмаудан 

қорғап, жұқпалы инфекцияның 

алын алудың тиімді 

тәсілі. Осы орайда, дәрігерлер 

тұрғындарды тұмау және 

өткір респираторлық вирустық 

инфекциялардан қорғау мақсатында 

егу шарасы кезінде белсенді 

болуға шақырады. 

Демек, екпе егу қазіргі уақытта 

инфекциялық аурулардың 

таралуымен күресудің бірден-бір 

тиімді тәсілі болып табылады. 

Сондықтан, препаратты 

қабылдаған кездегі өтпелі 

реакцияға бола егуден бас 

тартудың соңы қатерлі ауруға 

әкеліп соғатындығын әрбір 

тұрғын ескере жүруі тиіс. 

КереК Кеңес: 

Егу нәтижесі аллергияға ұласып кетпес 

үшін алдын ала анализ тапсыру керек пе? 

Бір миллион адамға жасалған екпенің ішінде тек біреуі 

аллергиялық реакция береді. Әлемнің көптеген елдерінде 

вакцинацияға аллергиялық анализдер жасалмайды. Ал балада 

екпеден кейін аллергия басталса, дәрігер дереу қажетті 

ем береді. 

Бір балада екпеден кейін 

бөртпе шыққанын естісеңіз... 

Көптеген ата-аналар мен біліктілігі төмен дәрігерлер алдын 

алу шаралары мен одан кейін пайда болған ауруларды 

өзара байланыстырып жатады. Жалпы кішкентай сәбиге 

екпеден басқа медициналық әрекеттер жасалмайтынын 

ескерер болсақ, бұл теория рас көрінеді. Алайда зерттеулер 

дәлелдегендей, бұл аурулар екпе жасалмаса да шығатыны 

белгілі болды. 

Сәбилер үшін екпе жасауға 

тыйым салынатын жағдайлар 

Бұндай жағдайлар тым аз. Мысалы, сәби тұмауратып, 

қызуы жоғары болса, аталмыш жұмыстарды кейінге шегеруге 

болады. Себебі екпеден кейін қызу не себепті көтеріліп 

жатқанын анықтау қиынға соғады: ол ұзаққа созылған тұмаудан 

ба, әлде екпенің салдары ма. Келесі бір себеп – 

егер бұған дейін жасалған екпедегі дәрілік құрамға аллергия 

басталған болса, одан бас тартуға болады. Ал, егер балаңыз 

антибиотиктер ішіп жүрген болса, немесе инфекциялық 

аурудан енді жазылған болса, екпе салдыра беруге болады. 

Балаға екпе салдырмаса не болады? 

Біріншіден, бұл шешім бала өміріне екпе салдырғаннан 

гөрі әлдеқайда көп қауіп төндіреді. Екіншіден, бұндай жағдайлар 

бала өліміне әкелген кездер болды. 2017 жылдың 

бірінші жартыжылдығында Еуропада бірнеше мың адам 

қызылша ауруына шалдығып, кейбіреуі соның салдарынан 

көз жұмды. ДДСҰ-ның мәлімдеуінше, науқастардың 96,6 пайызы 

алдын алу шараларынан өтпеген. 

Екпені қаншалықты жиі салдыру керек? 

Екпенің негізгі бөлігі 14 жасқа дейінгі балаларға жасалады. 

Бұдан соң 18 жасқа дейін жылына бір рет тұмауға 

қарсы алдын алу емін алып тұрса жарайды. Ал егер Азия, 

Африка секілді экзотикалық елдерге жол жүретін болсаңыз, 

алдын ала дайындалып, қосымша екпе салдырған абзал.

Шартарап 


№89 (1525) 


2017 жыл 

9 

Forbes рейтингі: 

Әлемнің ең 

ықпалды әйелдері 

Forbes 2017 жылғы әлемдегі ең 

ықпалды әйелдер рейтингін 

жасады. 

Бірінші орынды осымен жетінші жыл 

қатарынан Германия канцлері Ангела 

Меркель ешкімге бермей келеді. Екінші 

орынды Ұлыбритания премьер-министрі 

Тереза Мэй иеленді. Оның рейтингі саясаттағы, 

әсіресе Brexit процесін жүргізудегі 

табысты қызметі арқылы көтерілді. 

Гонконг – 2017 

жылы туристер 

көп барған қала 

Гонконг 2017 жылы саяхатшылар 

арасында ең танымал қалалардың 

рейтингінде бірініші орынға 

ие болды. Тоғыз айдың ішінде бұл 

қалаға 25,7 млн адам барған. 

Гонконгтан басқа адамдар жиі келетін 

қалалардың ондығында Бангкок 

(23 млн адам), Лондон (19,8 млн адам), 

сондай-ақ Сингапур, Макао, Дубай, Париж, 

Нью-Йорк, Шэньчжэнь мен Куала- 

Лумпур бар. 

Euromonitor International – өнімдер 

мен қызмет көрсетулерге талдаулар 

Үшінші орында күйеуі Биллмен бірге 

әлемнің 100-ден астам еліндегі ұйымдарды 

қолдайтын, бір жылда 40 млрд 

грант бөлген Мелинда Гейтс тұр. Рейтингтегі 

ең қызықты жайт, Хиллари 

Клинтонның 65 орынға төмендеп, 67- 

ші қатарға сырғуы болды. 

мен зерттеулер жүргізетін британдық 

аналитикалық компания. Ең танымал 

қалалардың рейтингі жыл сайын әлемдегі 

100 қаланың соңғы он жыл ішіндегі 

деректері негізінде жасалынады. EI 

сарапшылары қандай да бір қалада 24 

сағаттан астам уақыт өткізген туристер 

дерегін есепке алады. 

Қытай ғарышқа 

станция салмақ 

Қытай ғарыш кеңістігінде 

күн электр станциясын 

орналастыратын әлемдегі 

алғашқы ел болмақ. Бұл 

туралы Science & Technology 

Daily журналына сұхбат берген 

Қытай ғарыштық технологиялар 

академиясының 

ғылыми қызметкері Ли Мин 

мәлім етті. 

Адамдар 

баласы үшін 

көбірек алаңдайды 

Бостон солтүстік-шығыс университетітінің 

(АҚШ) ғалымдары 

адамдардың балаларына көбірек 

алаңдайтындығын анықтады. 

«Қазіргі уақытта Қытай ғарыштық күн 

энергиясымен айналысатын жетекші 

елдер қатарына қосылды», - деді Ли 

Мин. Қоршаған ортаны ластауға әкелетін 

қазба отынына қарағанда, ғарыш 

кеңістігінде күн энергиясын пайдалану 

әлдеқайда тиімді, таза және тұрақты. 

Ғалымдардың айтуынша, жердегі күн 

және жел электр станцияларына қарағанда 

ғарыш электр станциясының 

жұмысына ешқандай табиғи факторлар 

әсер етпейді, сондықтан ол Жерге 

үлкен энергия ағынын жібере алады. 

Қазіргі уақытта Ресей, АҚШ және Жапония 

осы саланы дамытуға инвестиция 

салып жатыр, мұндай зерттеулерге 

Үндістан, Оңтүстік Корея және Еуропа 

елдерінің ғарыш ведомстволары 

да атсалысуда. Қытай 2008 жылы ғарыш 

электр станцияларын құру бойынша 

практикалық қадамдарды бастады 

және сымсыз электр энергиясын беру 

технологиясында айтарлықтай нәтижелерге 

қол жеткізді. 

Шетелдіктер 

үшін ең 

қымбат шаһар 

Ғалымдар 240 студентке қаскүнемнің 

бейсбол сақасымен шабуыл жасағаны туралы 

ақпаратты көрсетеді. Полиция тапқан 

зардап шегушінің денесі жарақаттанып, 

аяғы сынған және ес-түссіз болған. 

Ғалымдар зерттеу кезінде зардап шегушіні 

«ауыстырған». Олар зардап шегуші 

ретінде бір жасар баланы, 30 жастағы 

ересекті, 6 жастағы ит пен күшікті 

көрсеткен. Содан кейін студенттер эмпатияға 

(аяушылық қабілеті) тест тапсырған. 

Зерттеуге қатысушылардың ересек 

адамға қарағанда, күшікке, итке және балаға 

қатты қайғырғаны анықталды. 

Сингапур шетелдіктер үшін 

әлемдегі ең қымбат мегаполис 

атанды. Эксперттер 160 тауар 

түрі мен қызметті қарастырған. 

Атап айтқанда, тамақ, киім, үйішілік 

тауарлар, косметика, пәтерді жалға алу, 

көлік шығындары, мектеп пен балабақшаға 

төлеуді есептей келе, әлемдегі ең 

қымбат он қала анықталған. Олардың 

басым бөлігі - азиялық мегаполистер. 

Мұнда бірінші орынды Сингапур, екінші 

орынды Гонконг еншілесе, үшіншісі - 

швейцариялық Цюрих. Бестікті тиісінше 

жапондық Токио мен Осака түйіндеп 

отыр. Еуроаймақта тек Париж ғана 

тізімге енген. Ол оныншы орында, деп 

жазады британдық Economist Intelligence 

Unit журналы. 

Айта кеткен жөн, Сингапур қатарынан 

төртінші жыл ең қымбат қала аталып 

отыр. Мұнда киім мен автомобильдер 

құны аса жоғары. 

«Әлем аруына» 

45 жылдан 

кейін қатыспақ 

Ирак өкілі 45 жылдан кейін алғаш 

рет «Әлем аруы» байқауына 

қатысады, деп хабарлайды 

SHAFAQ News. 

Италияда 

ысырапшылдықтың 

алдын алуда 

Тағам қалдықтарына жол жоқ! 

Италия мемлекеті тағам қалдықтарын 

тастамайтын азықтүлік 

өндірушілер мен сатушыларға 

арнап арнайы таңба немесе ерекше 

белгі енгізгелі жатыр. 

Жыл сайын құны 15 миллиард еуроны 

құрайтын 5 миллион тонна тағам 

қалдықтары қоқысқа тасталады. «Қоқысқа 

жол жоқ» арнайы таңбасы азық-түлік 

қалдықтары мөлшерін азайтқан ауыл шаруашылығы 

өндірушілері мен фабрикаларға, 

дәмханалар мен дүкендерге беріледі. 

Италия тұтынушылар бірлестігінің 

президенті және идея авторының айтуынша, 

ерекше белгі тұрғындарға жауапты 

дәмхана иесі мен өндіруші пайдасына 

таңдау жасауға мүмкіндік береді. 

26 қарашада Лас-Вегаста өтетін 

байқауға Ирактан 27 жастағы ару Сара 

Айдан барады. Ол Бағдаттағы арулар 

байқауында екінші орынды иемденген 

Киевтегі «Smart 

robots» көрмесі 

Украина астанасында «Smart 

robots» ғылыми ойын-сауық көрмесі 

өтіп жатыр. Олар би билейді, 

ән салады, тіпті әңгіме айтады. 

Ең бастысы, роботтар келген қонақтарды 

ғылыми жаңалықтармен таңғалдырды. 

Бір күнде «Smart robots» 

көрмесін 2 мыңға жуық көрермен тамашалаған. 

болатын. Байқау жеңімпазы отбасылы 

келіншек болғандықтан, АҚШ-тағы 

әлемдік байқауға қатысу құқығы Айданға 

берілді. 

– Мұндай ғылыми әрі ойын-сауық 

көрменің басты мақсаты – халықты 

робот техникасымен жақынырақ таныстыру, 

бұл саланың өте қызықты 

екенін көрсету. Ал программистерге 

техниканы әлі де дамыта түсу қажеттігін 

жеткізу. Көрмеге келушілердің 

көбісі – мектеп оқушылары. Сондықтан 

алдағы айда көрме жанынан робот 

техникасы және әуе модельдеу 

мектебі ашылмақ, – «Smart Robots» 

көрмесінің PR менеджері Дарья Науменко. 

Көрмеге роботтар әлемнің Қытай, 

Америка, Тайвань, Корея сияқты елдерінен 

жеткізілген. «Smart robots» 

көрмесі көбіне мектеп оқушыларының 

көңілінен шыққаны рас.

10 

№89 (1525) 


2017 жыл 

Қоғам 


Қызмет 

Кәсіби біліктілікті 

жетілдіру – 

заман талабы 

Білім Бағдары 

Экологиялық-биологиялық 

бағытындағы балалардың тұлғалық 

дамуы, кәсіби өзін-өзі 

анықтауы мен шығармашылық 

дамуы үшін оптималды жағдайлар 

жасау» тақырыбына арналған 

біліктілікті арттыру республикалық 

курсы өткізілді. Курсқа 

жалпы және қосымша білім беру 

ұйымдарының педагогтары, мектепке 

дейінгі ұйым мекемелерінің 

тәрбиешілері қатысты. 

Курстың мақсаты – білім алушылардың 

шығармашылық қабілеттерін 

дамыту, қызметтің ұйымдастыру-педагогикалық 

аспектілері 

бойынша қосымша білім беру, педагогтардың 

кәсіби құзыреттіліктерін 

арттыру. 

Курстың бірінші күні курсқа қатысушыларды 

тіркеу жұмыстары 

жүргізіліп, үлестірмелі материалдар 

беріліп, қатысушылар курстың бағдарламасымен 

танысты. Орал қаласының 

Облыстық білім басқармасының 

мектепке дейінгі жалпы орта, 

техникалық және кәсіптік білім беру 

ұйымдарының облыстық оқу-әдістемелік 

кабинетінің бөлім басшысы 

Ғаббасова Зәмзәгүл Аманжолқызы 

курс тыңдаушыларына сәттілік тіледі. 

Сонымен қатар курс тыңдаушыларын 

қосымша білім беру педагогтарының 

қызметін реттейтін нормативтік-құқықтық 

және заңнамалық 

құжаттармен таныстырып өтті. 

Батыс Қазақстан облысы балалар 

мен жасөспірімдер туризмі 

және экология орталығы директорының 

орынбасары Г.З.Усагалиева 

қосымша білім беру жағдайында 

«Рухани жаңғыру» қоғамдық сананы 

жаңғырту бағдарламасын жүзеге 

асыру тақырыбында дәріс оқыды. 

Ал «Өрлеу» біліктілікті арттыру 

ұлттық орталығы» акционерлік қоғамы 

филиалы БҚО бойынша институттың 

аға оқытушысы К.Ш.Шамуратова 

білім алушылардың шағырмашылық 

қабілеті диагностикасы тақырыбында 

лекция оқыды. 

М.Өтемісов атындағы БҚМУ 

«Биология және экология» кафедрасының 

б.ғ.к., профессоры 

Б. Жанғазиева экологиялық соқпақты 

ұйымдастыру әдістемесімен таныстырып 

өтсе, облыстық экологиябиологиялық 

орталық қызметкері Б. 

Арыстанғалиева «Жылыжайлар мен 

оқу-тәжірибе үлескелерінде биология 

сабақтарында сарамандық және 

тәжірибелік жұмыстар жүргізу әдістемесімен 

курс тыңдаушыларымен 

тәжірибе алмасты. 

Мектептен тыс жұмыс орталығының 

әдістемелік бөлім меңгерушісі 

Г. Бақтығұлова баланың қолының 

ұсақ моторикасы мен ойлау қабілетін 

дамытуға арналған шеберлік 

сыныбын көрсетті. 

Курс соңында орталық директоры 

Кержикова Фатима Гениятуловна 

курсқа қатысқан барлық әріптестерін 

Қазақстан Республикасы Білім 

және ғылым министрлігінің Республикалық 

қосымша білім беру оқуәдістемелік 

орталығының куәліктерін 

табыстады. Курсқа ОҚО, Шымкент 

қаласы, облыстық білім басқармасының 

«Экологиялық орталық» 

МКҚК қызметкерлері Ж. Исмаилова, 

А. Тегимбетов 40 сағаттық 

куәлікті иеленіп, өз біліктерін 

арттырды. 

А. БЕГИМБЕТОВ, 

Облыстық білім басқармасының 

«Экологиялық 

орталық» МКҚК әдіскері 

КОЛЛЕДЖ 

ЖЕТІСТІКТЕРІ 

Қазіргі қоғамдағы білім жүйесін 

дамытуда ақпараттық-коммуникациялық 

технологиялардың маңызы 

зор. Білім беруді ақпараттандыру 

және пәндерді ғылыми – технологиялық 

негізде оқыту мақсаттары 

алға қойылуда. Ақпараттандыру 

технологиясының дамуы кезеңінде 

осы заманға сай білімді, 

әрі білікті жұмысшы мамандарын 

даярлау оқытушының басты міндеті 

болып табылады. Қоғамдағы ақпараттандыру 

процестерінің қарқынды 

дамуы жан-жақты, жаңа технологияны 

меңгерген жеке тұлға қалыптастыруды 

талап етеді. 

Индустриалды- техникалық колледждің 

инновациялық қызметі жағдайында, 

бейіндік, бейін алдындағы 

дайындық эксперименттік базистік 

оқу жоспарын енгізу бойынша бағдарламаларды 

іске асыру, сондайақ 

қазіргі қоғамның даму жағдайындағы 

ерекшеліктерімен санаса отырып, 

білім беруде сапалық өзгерістердің 

қажеттілігі туындайды. 

Атап айтқанда, «жаттанды білу» 

басымдылығын – «өздігінен оқып 

үйрену» басымдылығына ауыстыра 

отырып, колледждің білім беру 

мен психологиялық-педагогикалық 

маңызды құрамдас бөлігін қамтамасыз 

етуді қалыптастыру. Жалпы 

білім беретін мекеменің инновациялық 

қызметі бізді ізгілендіруге 

байланысты. 

Колледждің ұстаздары Абай Құнанбаевтың 

: 

«Ақырын жүріп анық бас, 

Еңбегің кетпес далаға. 

Ұстаздық еткен жалықпас, 

Үйретуден балаға,» – деген сөздерін 

басшылыққа алып, кәсіби 

шеберлігін үнемі жетілдіріп, ізденіс- 

Мұғалім - өзінің білімін 

үздіксіз көтеріп отырғанда 

ғана мұғалім, 

ал оқуды, ізденуді тоқтатқанмен 

оның мұғалімдігі 

де жойылады. 

К.Д.Ушинский. 

Оқытудың жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологияларын меңгеру – қазіргі заман 

талабы. ХХІ ғасыр – ақпараттық технология ғасыры. 

те жүреді. 

Қорыта айтсақ, Елбасымыз Н. 

Ә. Назарбаев «ЖАҢА ФОРМАЦИЯ 

МҰҒАЛІМІ – рухани дамыған әрі 

әлеуметтік тұрғыдан есейген, педагогикалық 

құралдардың барлық 

түрлерін шебер меңгерген білікті 

маман, өзін-өзі әрдайым жетілдіруге 

ұмтылатын шығармашыл тұлға. 

Ол жоғары білімді шығармашыл 

тұлғаны қалыптастыратын, дамыту 

үшін жауапты» деген-ді. Әр мұғалім 

өз ісіне шығармашылықпен, сүйіспеншілікпен 

қараса, оның алдынан 

жақсы, талантты, білімді студенттің 

шығары сөзсіз. 

А. ТУРЕЕВА, 

Индустриалдытехникалық 

колледжінің 

жаратылыстануматематикалық 

ЦК жетекшісі 

Бала тәрБиесі 

Адам тәрбиелеу – ұлы міндет 

Ұлы міндет қашаннан ұлы күреспен ғана жүзеге асырылады. 

Адамзат қоғамын алға апаратын күш – тәрбие мен 

білім. Жер бетіндегі тіршілік иесінің ең саналасы да ақылдысы 

да адам баласы. 

Айталық, айналамыздағы таңғажайып 

дүниелер, зәулім ғимараттар, 

техника, оның қарыштап 

дамуы – адам ойының жемісі. 

Осындай қасиеттерге ие адамның 

дұрыс қалыптасып, сана 

сезімінің өсіп-өркендеуіне ерекше 

ықпал ететін білім ошақтарының 

негізгілері отбасы мен мектеп 

десек, олардың жас буынды тәрбиелеудегі 

мәні мен маңызы зор 

екені айтпаса да түсінікті. Мектептегі 

қиын балалардың жылдан 

жылға көбеюі, олардың жағымсыз 

іс-әрекеттері сіз бен бізді 

еріксіз ойландырып жүргені жасырын 

емес. 

Бала тәрбиесімен бірге атаана 

балаларының дұрыс тамақтануы 

мен бүтін киінуі, өз замандастарынан 

кейін қалдырмауға т.б 

осы сияқты мәселелерге тікелей 

жауапты. Ата-ана тарпынан мектеп 

қабырғасында жылылық сезінбеген 

жасөспірім, өмірде «мен 

ешкімге қажетсізбін» деп санап, 

уайымға жиі салынады. Осындай 

іс-әрекеттің салдарынан мінезқұлқы 

күрт өзгере бастайды. Бұл 

құбылыс қазіргі таңда қала балаларында 

көптеп кездесіп жүр. 

Ата-аналар жасөспірімдердің мінезіндегі 

ауытқуларға назар аудармай, 

олардың психологиялық 

әр түрлі ауыр жағдайларға шалдығуына 

себепші болып отыр. 

Сондықтанда бастауыш сынып 

оқушыларының арасында мінезқұлқында 

қиындықтары бар оқушылар 

бүгіндері көптеп кездесіп 

жүр. Мектепте мұндай оқушыларды 

«Мінез-құлқында ауытқулары 

бар оқушылар», «Қиын тәрбиеленуші», 

«қиын балалар» деп әр 

түрлі атпен атайды. Біздің елімізде 

бүгіндері «қиын бала» тіркесі 

көптен кездеседі де, тәрбиесінде, 

психологиясында ауытқулары бар 

балаларды осылайша айту дағдыға 

айналған десек, артық айтқандық 

болмас еді. Осы жерде «Мұндай 

балаларға қандай оқушыларды 

жатқызуға болады» деген сұрақ 

туындауы ғажап емес. Мектеп 

тәжірибесінде айқындалғандай, 

мұндай оқушыларға мынадай 

жеке қасиеті бар балалар жатады. 

Білім денгейі төмен, тәртібі 

нашар, сабақтан көп қалатын, мұғалім 

талабын орындамайтын, 

адамгершілік деңгейі төмен, құрбыларымен 

тіл табыса алмайтын, 

сынып мәселелері қызықтырмайтын, 

кей жағдайларда психикалық 

дамуы, сөйлеу қабілеті кейін қалған 

ашуланшақ балалар (бұларға 

жүйке ауруларына шалдыққан, 

тәрбиеге әрең көнетін балалар). 

Осы аталғандардың ішінде жүйке 

ауруларына шалдыққан балалардың 

тәрбиесі өте күрделі деуге 

болады. Бүгінгі ғалымдардың 

пікірінше жүйке аурулары (невроз) 

отбасындағы және басқада 

жағдайлардың салдарынан болуы 

әбден мүмкін. Айталық отбасындағы 

әке мен шешенің жанжалдасуының 

өзі баланың жүйкесін 

жұқартып тез ашуланғыш болуына 

үлкен септігін тигізеді. 

Мәселен, рухани байлықтан 

материалдық байлықтың жоғары 

тұрған қазіргі нарық заманында, 

көп жағдайда ата-аналардың 

өз балаларына көбірек көңіл бөлуге 

уақыты мен мүмкіндігі бола 

бермейді де, бар жауапкершілікті 

мұғалімдерге жүктей салады. 

Міне, мектепті қиын балалардың 

саны осындай жауапсыздықтан 

арта түсетіндігін шегелеп айтқымыз 

келеді. Біздің ұтылып отырған 

жеріміз де осы. Себебі, бүгінгі 

көпшілік ата-ананың ұғымы бойынша, 

баласының қарны тоқ, 

көйлегі көк болса болды, білімге 

тәрбиеге назар аудармау белең 

алып барады. Сонымен қатар, 

тұлғаның қалыптасуына кері 

әсерін тигізетін тағы бір жайт – 

баланың әкесі мен шешесінің көзқарасы 

бір-бірімен сәйкес келмеуі. 

Соның кесірінен бала ата-анасының 

біреуінің ғана тәрбиесін көріп, 

яғни толық емес отбасында тәрбиеленеді. 

Мұндай жанұяларда 

сотқар балалардың тәрбиеленіп 

шығуы қазіргі таңда үйреншікті 

жайға айналғандай. 

Сондықтан біздің мектепте баланың 

жеке болмысын дамыту, 

өзін-өзі жетілдіру бағыттары-мектептің 

педагогикалық ұжымы, атаана, 

оқушы және әкімшілік бірлесіп 

ұйымдастырған оқу-тәрбие жүйесі 

арқылы жүзеге асуда. Бала тәрбиесінде 

мектеп пен ата-ана арасындағы 

тығыз байланысты орнату 

мақсатында жаңа оқу жылында 

ата-аналар кеңесінің жаңа құрамы 

сайланып, жұмыс жоспары 

бекітілді. Онда ата-аналармен алдын 

алу кеңестерін өткізу, ашық 

есік күніне қатысу, оқушылардың 

бос уақытын дұрыс ұйымдастыру, 

ата-аналар кеңесінің жұмыс 

есебін тыңдау, мектепішілік рейдтерге 

қатысу, өнер мен спорттықшаралар 

өткізу жұмыстары жоспарланған. 

Арнайы құрылған кесте 

бойынша ай сайын ата-аналар 

кеңесінің отырысы өткізіліп, атқарылған 

жұмыстардың есебі тыңдалады. 

Мектеп әкімшілігімен бірлескен 

түрде рейдтер жүргізіп отырады. 

Онда оқушылардың сырт келбеті, 

сабаққа қатысуы, оқу құралдары 

мен күнделіктері, мәдени шараларға 

қатысуы тексеріліп, оқуға 

белсенділігі, себепсіз көп сабақ жіберетін 

оқушыларды бақылау жұмыстары 

қадағаланады. 

Мектеп-білім мен тәрбие орталығы 

десек, тәрбиенің бастау 

алар жері, тәрбие бесігі – отбасы. 

Бала тәрбиесіндегі ата-ана 

орнын ешқандай мектеп те, басқа 

тәрбие орындары да ауыстыра 

алмайды. Тәрбие беру мен білім 

беру ажырағысыз ұғым. 

«Адамға ең бірінші білім емес, 

рухани тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз 

берілген білім - адамзаттың 

қас жауы, ол келешекте оның 

барлық өміріне апат әкеледі» деп 

ғұлама ғалым Әл-Фараби текке 

айтпаса керек. 

Ұрпақтарымыз ұлағатты болсын 

десек, мектепте ғана емес, 

отбасында да тәрбие берген жөн. 

Өйткені, бүгінгі таңда ата-ана мен 

ұстаз арасындағы ортақ мәселе 

– бала тәрбиесі екені баршамызға 

аян. 

Ақмарал ЖҮНІСБЕКОВА, 

№90 мектеп 

педагог-психологы

Жаршы 


№89 (1525) 


2017 жыл 

11 

азаматтыҚ Борыш 

«ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫң ПРЕЗИДЕНТІНЕ ЖӘНЕ 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫң ХАЛҚЫНА ҚЫЗМЕТ ЕТУ» ДЕГЕН 

ҰРАНМЕН АТАЛҒАН МАМАНДЫҚ БАР. ОЛ – ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТШІ 

тәртіп 

Білім 

Әскери міндет – Қазақстан Республикасының 

Конституциясына сәйкес, Қазақстан Республикасын 

қорғау, оның әрбір азаматының қасиетті парызы 

және міндеті. 

«Әскери қызмет және әскери қызметшілердің 

мәртебесі туралы» Заңына сәйкес ҚР ҚК қатарына 

келісімшарт бойынша қызметке іріктеу және 

сұхбат жұмыстары жүргізілуде. 

Келісімшарт бойынша әскери қызметке 

кіретін адамдар мынадай талаптарға сай келуге: 

1. Қазақстан Республикасының азаматтығына 

ие болуға; 

2. Қажетті жеке, моральдық және кәсіби қасиеттерге, 

білім деңгейіне ие болуға, денсаулық 

жағдайы бойынша әскери қызметке жарамды болуға; 

3. Курсанттарды, кадеттерді қоспағанда, он 

сегіз жастан кіші болмауға және әскери қызметте 

болудың шекті жасына толуға: 

Келісімшарт бойынша әскери қызметке алғаш 

кіретіндер немесе сарбаздар (матростар) құрамының 

және кіші сержанттық құрамның лауазымдарына 

тағайындалу үшін – он бес жас; 

кіші офицерлік және аға сержанттық құрамдардың 

лауазымдарына тағайындалу үшін 

– он жас; 

аға офицерлік немесе жоғары сержанттық құрамдардың 

лауазымдарына – бес жас қалғанға 

дейін; 

4. Әйелдерді қоспағанда, мерзімді әскери қызметті 

өткеруге не әскери кафедрада оқудан немесе 

әскери-техникалық мамандарды даярлау 

бойынша Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған 

ұйымдарында әскери даярлықтан өтеулі 

негізде өтуге тиіс. 

ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТШІЛЕРДІ ӘЛЕУМЕТТІК ҚАМ- 

СЫЗДАНДЫРУ 

1. Қаржылық қамсыздандыру; 

2. Коммуналдық қызмет үшін төлемақы шығынын 

төлеу; 

3. Жол шығынын төлеу; 

4. Жоғарғы оқу орнының шығынын төлеу; 

5. Әскери қызметтен босағаннан кейінгі демалыс 

жәрдемақысын төлеу; 

6. Жыл сайын берілетін демалыс; 

7. Азық-түлік және киім-кешекпен қамтамасыз 

ету; 

8. Медициналық қамсыздандыру; 

9. Тұрғын үймен қамтамасыз ету; 

10. Әскери қызметшілерге жеке категория бойынша 

әлеуметтік қосымша қамтамасыз етіледі; 

11. Әскери қызметшілердің жанұяларын әлеуметтік 

қамтамасыз ету. 

Егер Сіз Қазақстан Республикасының Қарулы 

күштер қатарында қызмет атқарғыңыз келсе, 

Сіздің мінезіңіз қайратты, болатты болуын және өз 

мамандығыңызды осы деп қаласаңыз, Сізді Шымкент 

қаласының қорғаныс істері жөніндегі басқармасы 

әрдайым қызмет көрсетуге дайын. 

Біздің мекенжайымыз: Шымкент қаласы, Майлин 

көш. №12 үй, СМУ-4 аялдамасы. 

Құқық бұзушылар әкімшілік 

жауапкершілікке тартылады 

Инспекция радиоэлектрондық 

құралдарды және жоғары 

жиілікті құрылғыларды пайдалану 

рұқсатын беру бойынша 

мемлекеттік қызметті жеке және 

заңды тұлғаларға көрсетеді. 

ЭЦҚ болған жағдайда көрсетілетін 

қызметті алушының 

мемлекеттік көрсетілетін қызметті 

портал арқылы электрондық 

нысанда алады. Өтінішті қабылдау 

және мемлекеттік қызметті 

көрсету нәтижесін беру 

«электрондық үкімет» www. 

еgov.kz веб-порталы арқылы 

жүзеге асырылады. Мемлекеттік 

қызметті көрсету мерзімі 

5 жұмыс күні. Мемлекеттік қызмет 

көрсету нәтижесі көрсетілетін 

қызмет берушінің электрондық 

цифрлық қолтаңбамен 

куәландырылған электрондық 

құжат түрде көрсетілетін қызметті 

алушының «жеке кабинетіне» 

жолданады. Мемлекеттік 

қызмет тегін түрде көрсетіледі. 

Қызметтер мемлекеттік 

қызмет көрсету стандарты мен 

регламентіне сәйкес ұсынылады. 

Сонымен қатар, Инспекция 

ҚР байланыс саласындағы заңнама 

талаптарын орындалуына 

мемлекеттік бақылауды жүзеге 

асырады, заңсыз әрекет етіп 

отырған радиоэлектрондық құралдарды 

анықтайды. Радиоэлектрондық 

құралдар заңсыз 

пайдаланылған жағдайда ҚР 

ӘҚБтК 637 бабына сәйкес құқық 

бұзушылар айыппұл түріндегі 

әкімшілік жауапкершілікке 

тартылады. 

Анықтама үшін сымтетік: 

8(7252) 54-01-00. 

Жаңашыл ұстаз – заман талабы 

Қоғам дерті 

Мемлекеттік 

саясаттың басты 

бағыттарының бірі 

Тәжірибе көрсеткендей, 

сыбайлас-жемқорлық мемлекеттік 

жүйенің барлығын 

бұзады, мемлекеттік билік 

беделінің және мемлекеттік 

қызмет абыройының құлдырауына 

ықпал етеді. 

ХаБарландыру 

Құрметті қала 

тұрғындары 

мен қонақтары! 

Сыбайлас-жемқорлық құқық 

бұзушылықты анықтау, болдырмау, 

алдын алу және өз құзыреті 

шеңберінде оларды жасаған 

адамдарды жауапқа тарту 

прокуратура, ұлттық қауіпсіздік, 

ішкі істер, салық, кеден және 

шекара қызметі, қаржы және 

әскери полиция органдарымен 

жүзеге асырылады. Аталған органдардың 

лауазымды адамдары 

заңнама белгілеген мерзімде 

іс, материал, хаттама жіберген 

адамға немесе органға 

жазбаша сыбайлас жемқорлық 

қылмыс, әкімшілік құқық бұзушылық 

туралы көрсетіп-білдіру 

жіберуге, оларды қарап, нәтижелері 

туралы хабарлауға тиіс. 

Заңға сәйкес шаралар қабылдауға 

және сыбайлас-жемқорлық 

қылмысын анықтаған әр 

оқиға туралы құқық статистикасы 

мен ақпарат органдарына 

мәліметтерді дер кезінде жіберуге 

міндетті. 

Тәуелсіздіктің алғашқы күндерінен 

бері сыбайлас жемқорлықпен 

күрес республикамыздың 

мемлекеттік саясатының 

басты басымдығының бірі. 

Қазақстан ТМД елдерінің ішінде 

ең алғаш «Сыбайлас жемқорлыққа 

қарсы күрес туралы» 

(2015 жылғы 18 қарашадағы) 

және «Мемлекеттік қызмет 

туралы» (2015 жылғы 23 қарашадағы) 

заңдарды қабылдап, 

сыбайлас жемқорлықпен күрес 

жөніндегі арнайы мемлекеттік 

орган құрды. Мемлекеттік аппараттың, 

мемлекеттік қызметтер 

көрсетудің тиімділігі мен 

айқындығы жүйелі түрде артып 

келеді, бизнеске әкімшілік 

салмақ салу түбегейлі азайтылды, 

жемқорлыққа қарсы заңнама 

жетілдіріліп, қоғамдық бақылаудың 

аясы кеңеюде. 

Н.ҚАЛМҰРАТОВ, 

Әл-Фараби аудандық 

Әділет басқармасының 

инспектор-тіркеушісі 

Шымкент қаласының Бас жоспарына 

сәйкес, «Шымкент қаласының 

жолаушылар көлігі және 

автомобиль жолдары бөлімі» 

ММ «А-2 «Харгос-Алматы-Шымкент-Өзбекстан 

Республикасының 

шек.» автомобиль жолының 

673-705+621 шақырым аралығын 

қайта құру» және «А-2 «Алматы- 

Шымкент-Ташкент» – Темірлан 

тас жолы қиылысындағы жол айрығының 

оң жақ өткелдерін қайта 

құру» жұмыс жобалары бойынша 

қоғамдық тыңдау жариялайды. 

Қоғамдық тыңдау 2017 жылдың 

22 қараша күні Абай ауданы, Гагарин 

көшесі №13/9 мекен жайдағы 

№53 мектептің Акт залында, 

сағат 11-00 басталады. 

Қоғамдық тыңдаудың құжаттарымен 

және «А-2 «Харгос-Алматы-Шымкент-Өзбекстан 

Республикасының 

шек.» автомобиль 

жолының 673-705+621 шақырым 

аралығын қайта құру» және «А-2 

«Алматы-Шымкент-Ташкент» – 

Темірлан тас жолы қиылысындағы 

жол айрығының оң жақ өткелдерін 

қайта құру» жұмыс жобаларымен 

мына мекенжайда алдын 

ала танысуға болады және 

ұсыныстар қабылданады: Шымкент 

қаласы, Тыныбаев көшесі 

№49 үй, 104 кабинет, немесе 

shymdor.kz@mail.ru электронды 

мекенжайда. 

Қазіргі таңда елімізде 

білімді де саналы ұрпақ тәрбиелеу 

заман талабы екенін 

ескерсек, білім беру жүйесінің 

негізгі мақсаты – болашақ 

ұрпақтан бәсекеге қабілетті 

шәкірт тәрбиелеу. 

Елбасымыз талап еткендей 

болашақта өркениетті дамыған 

елдердің қатарына ену 

үшін, болашақ мамандар жанжақты 

дамыған, көп тілді меңгерген, 

жаңа әдіс-тәсілдермен 

білім алған мәдениеті жоғары 

маман болуы тиіс. Педагогтардың 

кәсіби біліктіліктерін арттыруда 

деңгейлік бағдарламаның 

маңызы зор. Осы бағдарламаның 

жеті модулі бойынша 

қарастырылған идеялар, 

жаңа әдіс-тәсілдер бойынша 

теориялық білімді іс-тәжірбиеде 

қолдану арқылы білім беру 

үдерісінде енгізе отырып, сабақтарды 

түрлендіріп өткізуді 

жоспарладым. 

Дәстүрлі сабақ тек мұғалімнің 

рұқсаты арқылы жауап 

берумен, мұғалімнің бағалауымен 

шектеліп қалса, ендігі сабақтар 

оқушылардың диалогімен, 

өзін-өзі немесе бірін-бірі 

бағалаумен өз ойын еркін жеткізуге 

үйретеді. АКТ-мен жұмыс 

істеуге, оқу барысында компьютерлік 

сауаттылығын дамытуға, 

интерактивті тақтаны қолдануға, 

интернетте жұмыс істеуге 

негізделеді. Оқу үрдісінде жаңа 

технологияның әдіс-тәсілдерін 

ұтымды қолдану мұғалімнің шеберлігін 

шыңдау, біліктілігін арттырудың 

бірден-бір жолы болып 

табылады. Мұғалім нәтижеге 

жету үшін оқушы бойында 

белгілі бір оқу дағдыларын қалыптастырып, 

түсінігін, танымдық 

қабілетін арттырады. Оқушының 

алған білімімен шектеліп 

қоймай, оны әрі қарай дамыту, 

нығайтуға көмектеседі. Оқытудың 

басты ерекшелігі оқушылардың 

қарым-қатынас арқылы 

тілін дамыту, оқушының дамуына 

жағдай жасау оқушы оқушымен, 

топпен, ұжыммен, мұғаліммен 

еркін қарым-қатынаста болуына 

жағдай тудыру. Осының 

негізінде өзіндік өмірлік ұстанымы 

бар сыни ойлай алатын, 

ойын ашық айтатын, шешім қабылдай 

алатын, өзін бағалай 

алатын, алған білімдерін іс 

жүзінде пайдалана алатын жанжақты 

дамыған ізденімпаз, бәсекеге 

қабілетті тұлға тәрбиелеу 

үшін үнемі ізденіс жұмыстарын 

жүргізуіміз тиіс. 

А.КЕНЖЕБЕКОВА, 

Молда Мұса атындағы 

№5 жалпы орта 

мектептің қазақ тілі мен 

әдебиеті пәнінің мұғалімі 

Шымкент қаласы Абай аудандық сотында 30.11.1958 жылы 

туылған Нестеркин Олег Владимировичты хабар-ошарсыз деп 

тану туралы азаматтық ісі қозғалған. 

30.11.1958 жылы туылған Олег Владимирович Нестеркинді 

хабар-ошарсыз деп тану туралы арыз ОҚО, Шымкент қаласы, 

Қалдаяқов көшесі №4 , 6 пәтер тұрғыны Нестеркин Кирилл 

Олеговичтан түскен. 

Хабар-ошарсыз 30.11.1958 жылы туылған Нестеркин Олег 

Владимировичтың соңғы жұмыс орны да белгісіз. 

30.11.1958 жылы туылған Нестеркин Олег Владимирович 

жайлы мәлімет білетін тұлғалар болса, хабарлама жарияланғаннан 

күннен бастап үш ай мерзім ішінде Абай аудандық сотына 

хабарлама беруді сұраймыз. 

№7 Қ. Сыпатаев атындағы мектеп-лицейінің әкімшілігімен 

ұжымы зейнеткер бастауыш сынып 

мұғалімі 

РЫСАЛДИЕВА РОЗАНЫң 

қайтыс болуына байланысты туған-туыстарына көңіл айтады.

12 

№89 (1525) 


2017 жыл 

Әр алуан 


Ғылымсыз 

ахирет те жоқ, 

дүние де жоқ 

Басы 1-БЕТТЕ 

Артымнан балам құран оқысын десең, 

тірлікте өзіңнің жақсылық қылған 

кісің көп болса, кім құран оқымайды? 

Егер жаманшылықты көп қылған болсаң, 

балаңның оқыған құраны сені неге 

жеткізеді? Тірлікте өзіңе-өзің қылмаған 

істі, өлген соң саған балаң кəсіп қылып 

бере ала ма? Ахирет үшін бала 

тілегенің – балам жасында өлсін дегенің. 

Егерде ержетсін десең, өзі ержетіп, 

ата-анасын тұзақтан құтқарарлық 

бала қазақтан туа ма екен? Ондай 

баланы сендей əке, сенің еліңдей 

ел асырап өсірмек пе екен? 

Қартайғанда асырасын десең, о 

да – бір бос сөз. Əуелі – өзің қаруың 

қайтарлық қартаюға жетемісің, жоқ па? 

Екінші – балаң мейірімді болып, асырарлық 

болып туа ма, жоқ па? Үшінші 

– малың болса, кім асырамайды? Малың 

жоқ болса, қай асырау толымды 

болады? Баланың мал табарлық болары, 

мал шашарлық болары – ол 

да екі талай. Хош, құдай тағала бала 

берді, оны өзің жақсы асырай білесің 

бе? Білмейсің. Əуелі өз күнəңді өзің көтергеніңмен 

тұрмай, балаңның күнəсіне 

тағы да ортақ боласың. Əуелі балаңды 

өзің алдайсың: «Əне, оны берем, 

міне, мұны берем» деп. Басында 

балаңды алдағаныңа бір мəз боласың. 

Соңыра балаң алдамшы болса, 

кімнен көресің? «Боқта!» деп, біреуді 

боқтатып, «кəпір – қияңқы, осыған 

тимеңдерші!» деп, оны мазаттандырып, 

əбден тентектікке үйретіп қойып, 

сабаққа бергенде, молданың ең 

арзанын іздеп, хат таныса болады деп, 

қу, сұм бол деп, «пəленшенің баласы 

сені сыртыңнан сатып кетеді» деп, тірі 

жанға сендірмей жат мінез қылып, осы 

ма берген тəлімің? Осы баладан қайыр 

күтесің бе? 

Жəне мал тілейсіңдер, неге керек 

қылайын деп тілейсіңдер? Əуелі, құдайдан 

тілеймісің? Тілейсің. Құдай берді, 

бергенін алмайсың. Құдай тағала саған 

еңбек қылып мал табарлық қуат 

берді. Ол қуатты адал кəсіп қыларлық 

орынға жұмсаймысың? Жұмсамайсың. 

Ол қуатты орнын тауып сарып қыларды 

білерлік ғылым берді, оны оқымайсың. 

Ол ғылымды оқыса, ұғарлық ақыл 

берді, қайда жібергеніңді кім біледі?.. 

Ерінбей еңбек қылса, түңілмей іздесе, 

орнын тауып істесе, кім бай болмайды? 

Оның саған керегі жоқ. Сенікі 

– біреуден қорқытып алсаң, біреуден 

жалынып алсаң, біреуден алдап алсаң 

болғаны, іздегенің – сол. 

Бұл – құдайдан тілеген емес. Бұл 

– абыройын, арын сатып, адам жаулағандық, 

тіленшілік. Хош, сүйтіп жүріпақ 

мал таптың, байыдың. Сол малды 

сарып қылып, ғылым табу керек. Өзің 

таба алмасаң, балаң тапсын. Ғылымсыз 

ахирет те жоқ, дүние де жоқ. Ғылымсыз 

оқыған намаз, тұтқан ораза, 

қылған хаж, ешбір ғибадат орнына 

бармайды. Ешбір қазақ көрмедім, 

малды иттікпен тапса да, адамшылықпен 

жұмсаған. Бəрі де иттікпен табады, 

иттікпен айрылады. Бейнет, күйігі, 

ызасы – сол үшеуінен басқа ешнəрсе 

бойында қалмайды. Барында баймын 

деп мақтанады. Жоғында «маған 

да баяғыда мал бітіп еді» деп мақтанады. 

Кедей болған соң, тағы қайыршылыққа 

түседі. 

ДОДА 

Шымкент төрінде 

өтіп жатқан бокстан 

ерлер арасындағы 

ҚР чемпионаты ортасынан 

ауды. Кеше кешкі 

сессиядан кейін жартылай 

финалға өткендердің 

есімі толық белгілі болды. 

Олардың арасында ОҚО 

боксшылары да бар. 

Оңтүстік боксшылары – 

үздіктер шоғырында 

Ә. АЙТӨРЕ 

aaitore@shymkala.kz 

ФУТБОЛ 

«Ордабасы» 

клубы 

аукционда 

сатылды 

Шымкенттің ірі кəсіби 

футбол клубы 

аукционда 5,5 миллиард 

теңгеге сатылды. 

Клубтың аукциондағы алғашқы 

бағасы 248 миллион 

983 мың теңге болып белгіленген. 

Тендерге бес үміткер 

қатысты. Олардың қатарында 

«БИІК» Спорт Сервис» ЖШС-і 

мен «Намыс» спорттық орталығы» 

да бар. 

Нəтижесінде, шымкенттік 

футбол командасы 5 505 000 

000 теңгеге сатылды. Əзірге 

клубтың жаңа иегері туралы 

ақпарат нақты айтылған 

жоқ. 

Ендігі жерде команданың 

жаңа иесі басқаруға сеніп тапсырылған 

уақыт ішінде «Ордабасыны» 

қаржыландыруға 

120 миллион теңге инвестиция 

құя отырып, барлық жұмыс 

орындарын сақтап қалуы 

тиіс. Сонымен қатар, спортшыларды 

тарту мақсатында Қазақстан 

азаматтары үшін қосымша 

10 жұмыс орнын құруы 

шарт. Кейіннен клубты толықтай 

сатып ала алады. 

БАЙҚАУ 

А. КЕРІМҚҰЛОВА 

aigul-kerim@mail.ru 

Сегіз жасар дарынды қыз 

«Пеппидің үйретілген күшіктері» 

нөмірін көрсетіп, шетелден 

келген əріптестерін таңғалдырды. 

Манежде аты та- 

Ел чемпионатына Алматы, 

Астана қаласынан, барлық 

облыстан, жалпы 183 спортшы 

қатысуда. Бұл – 25-ші рет 

ұйымдастырылған мерейтойлық 

бəсеке. 

Шымкент шаршы алаңында 

Олимпиада ойындарының екі 

дүркін жүлдегері Əділбек Ниязымбетов, 

əлем чемпоны Жəнібек 

Əлімханұлы сынды үздіктер 

де бағын сынауда. Жастар 

арасында əлем чемпионатының 

күміс жүлдегерлері – Бек 

Нұрмағанбет пен Саматəлі Төлтаевтар 

да үздік екендіктерін 

дəлелдеуге тырысады. Келесі 

жылы Азия ойындары өтеді. 

Сол себептен, жастар аянып 

қалмауды көздейді. 

Облыс құрамасынан Шалқар 

Айқынбай (49 келі), Олжас 

Байниязов (52 келі), Бекдəулет 

Ибрагимов (64 келі), Абай Төлеш 

(75 келі), Абзал Құттыбеков 

(91 келі), Мұхамеджан 

Еркін (91 келі) сынды тəжірибелі 

спортшылар жартылай финалға 

шықты. 

Қазақстан чемпионаты 12 

қараша күні өз мəресіне жетеді. 

Финалдық жекпе-жектер 

12 қараша күні, сағат 12:00- 

де басталады. 

«QAZSPORT» телеарнасы 

Қазақстан чемпионатын тікелей 

эфирде жанкүйерлер назарына 

ұсынуда. 

ӨНЕР 

Париж 

суретшілері – 

Шымкентте 

Франция граффистері 

Шымкентте ғимарат 

қабырғаларына сурет 

салуды бастады. 

«Оңтүстік Цирк» 

өнерпаздары «Шабыттан» 

жеңіспен оралды 

Цирк» ұжымындағы ең жас үйретуші 

Айша Сайрамбай «Шабыт» фестивалінде жүлделі 

3 орынға ие «Оңтүстік 

болды. 

ныс Гарий мен Гердамен өнер 

көрсеткенде, оның батылдығын 

көрген Ресейдің халық 

əртісі Эдгард Запашный жануарлармен 

жұмыс істеу кішкентай 

өнерпаздардың қолынан 

келе бермейтінін айтып, 

қазақ қызының жанкештілігіне 

жылы лебізін білдірген. 

Айша «Оңтүстік Циркте» 

5 жасынан бері өнер көрсетіп 

келеді. Жетекшісі – 

ҚҰЛАҚҚАҒЫС 

Құрметті театрсүйер қауым! 

Үш суретші бостандық 

белгісі – қызды, қала логотипі 

саналатын – қызғалдақты жəне 

ұшақ суретін Темірлан тас жолы 

бойындағы түзеу мекемесінің 

қабырғаларына салып жатыр. 

Қылқалам шеберлері жұмыстарын 

5 күн ішінде бітіреміз деп 

жоспарлауда. 

Айта кетейік, бұл шара Қазақстан 

мен 

Франция 

елдерінің 

арасындағы 

достық 

қарым-қатынас 

жəне Шарль 

де Гольдің 

Қазақстанға 

келгеніне 

50 жыл толуына 

орай 

ұйымдастырылған. 

анасы Жанат Калметова. 

Айта кетейік, Астана қалалық 

мəдениет жəне мұрағаттар 

басқармасының ұйымдастыруымен 

өткен фестивалде 

«Оңтүстік Цирк» өнер 

ұйымының атынан гимнастикалық 

трюктен Диана Миралиева 

да қатысты. Ол Украина 

мемлекеттік цирк директорының 

арнайы сыйлығымен 

марапатталды. 

Сіздерді қараша айының 10-11 жұлдызы күндері өтетін Қазақтың 

тұңғыш Халық əртісі, кəсіби режиссері, драматургі Жұмат Шаниннің 125 

жылдығына арналған еске алу кешіне шақырамыз! 

10 қараша сағат 19.00-де Ж.Шаниннің «Арқалық батыр» тарихи драмасының 

премьерасы; 

11 қараша сағат 10.00-де Ж.Шанин атындағы қала көшесіндегі мемориалды тақтасының 

ашылу салтанаты; сағат 11.00-де театр сахнасында Ж.Шаниннің 125 жылдық мерейтойына 

арналған салтанатты іс-шара өтеді. 

Мекенжайы: Жұмат Шанин атындағы Академиялық қазақ драма театры, «Нұрсəт» ш/а. 

Астана даңғылы 6. 

Анықтама тел. 77-10-37, 77-10-43, 8 701 462 45 66. 

¬½ðûëòàéøû – 

Øûìêåíò 

àëàñûíûº ´êiìäiãi. 

Ìåíøiê èåñi 

– «Øûìêåíò 

àïàðàò îðòàëûµû» 

æàóàïêåðøiëiãi 

øåêòåóëi 

ñåðiêòåñòiãi. 

Äèðåêòîð–áàñ ðåäàêòîð 

¬ÀÏÁÀÐÎÂÀ Àéã¾ë 

Æàðûëàñûíûçû 

Áàñ ðåäàêòîðäûº îðûíáàñàðû 

Ñ´áèò ÀÓÅÑÁÅÊÎÂ 

Äèðåêòîðäûº îðûíáàñàðû 

Òàºàò ¦ËIÁÅÊÎÂ 

Æàóàïòû õàòøû 

Àñõàí ÌÀÉËÛÁÀÅÂÀ 

Æóðíàëèñòåð: 

Æåºiñáåê ÊÎËÕÎÇÎÂ 

Òàµàáàé ¬ÀÑÛÌÎÂ 

Àìàðàë ¦ØIÐÎÂÀ 

Ì¼ëäið ÊÅÍÆÅÁÀÉ 

Ñàïàðµàëè ¬ÀÍÀÒ 

Àéã¾ë ÊÅÐIÌ¬±ËÎÂÀ 

Áåòòåóøi-äèçàéíåð 

Ì½àµàëè Ò¯ÐÅÕÀÍ 

Æàðíàìà æ´íå 

ìàðêåòèíã á¼ëiìi 

Àæiáåê Ì±ÑÒÀÔÈÍÀ 

Ãàçåò ¬àçàñòàí Ðåñïóáëèêàñû èíâåñòèöèÿëàð æ´íå äàìó 

ìèíèñòðëiãi Áàéëàíûñ, àïàðàòòàíäûðó æ´íå àïàðàò 

êîìèòåòiíäå 2016 æûëµû 15 ñ´óiðäå òiðêåëiï, ¹15961-Ã êó´ëiãi 

áåðiëãåí. Ãàçåò àïòàñûíà 2 ðåò, ñ´ðñåíái æ´íå æ½ìà 

ê¾íäåði øûµàäû. Òàðàëó àéìàµû: ¬àçàñòàí Ðåñïóáëèêàñû. 

«Øûìêåíò êåëáåòiíäå» æàðèÿëàíµàí ìàòåðèàëäû áàñà 

áàñûëûì ê¼øiðiï áàñàíäà, áiçãå ñiëòåìå æàñàóû òèiñ. 

Æàðíàìà ì´òiíiíåí òóûíäàéòûí ì´ñåëåëåðãå æàðíàìà 

áåðóøi æàóàï áåðåäi. ¬îëæàçáà àâòîð êåëiñiìiìåí 

ðåäàêöèÿëû ¼ºäåó æàñàëóû ì¾ìêií. 

- àûëû èìèäæäiê ìààëà 

Ãàçåò ðåäàêöèÿíûº êîìïüþòåð 

îðòàëûµûíäà òåðiëiï, áåòòåëäi. 

«ERNUR-print» ÆØÑ-íiº áàñïàõàíàñûíäà áàñûëäû. 

Øûìêåíò àëàñû, Ò.¦ëiì½ëîâ ê¼øåñi, 22 ¾é. 

Ðåäàêöèÿ ìåêåí æàéû: 

Øûìêåíò àëàñû, ìêð. «¬àðàñó» øàµûíàóäàíû, 66/6. 

Òåë.: 464-222, 464-044, 464-202 (ôàêñ). 

E-mail: shymkent_media@mail.ru Èíäåêñ 65810 

Òàïñûðûñ: 3339 Òàðàëûìû: 7485 äàíà 

Êåçåêøi ðåäàêòîð – Àéã¾ë ÊÅÐIÌ¬±ËÎÂÀ

ШЫМКЕНТ КЕЛБЕТІ #89

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?