Benchmarking Uygulamalar›n›n Örgüt Performans› Üzerindeki Etkileri
Benchmarking Uygulamalar›n›n Örgüt Performans› Üzerindeki Etkileri
Benchmarking Uygulamalar›n›n Örgüt Performans› Üzerindeki Etkileri
Do you know the secret to free website traffic?
Use this trick to increase the number of new potential customers.
Araflt›rma:
Dosya:
K›br›s
“Bir Ufac›k Adac›k”
Araflt›rma:
Seyahat ‹flletmelerinde
‹flletme ‹çi Risk Yönetim
Teknikleri
Makale:
Prof. Dr. Ak›n AKSU
Yeflil Restoranlar
Röportajlar:
> Dilek Bayraktar
> Salih Baflaran
Benchmarking Uygulamalar›n›n
Örgüt Performans› Üzerindeki Etkileri
E-Dergi www.turofeddergi.com 2010 Eylül Say› 48
7.5 TL
Merhaba,
‹lk say›s›n› Temmuz ay›nda Akbank’›n sponsorlu¤unda ç›kard›¤›m›z TÜROFED Turizm Raporu ile ilgili çok olumlu tepkiler ald›¤›m›z›
belirterek bu ayki yaz›ma bafllamak istiyorum. Bu olumlu geri dönüfller böyle bir rapora gerçekten ihtiyaç oldu¤unun göstergesidir.
Bu olumlu geri dönüfller, Türk turizm sektöründe böyle bir rapora gerçekten büyük ihtiyaç oldu¤unun göstergesidir.
Raporda ele ald›¤›m›z birçok konu, Türkiye gibi bir turizm ülkesinde turizmin profesyonellerinden bürokrat›na, gazetecisinden müflterisine
kadar her kesimin ihtiyac› oldu¤u verilerdir. Bu konular ve veriler mutlaka tart›fl›lacak, dönem dönem de gündem teflkil edecektir.
Son günlerde turizm dünyam›zda tart›fl›lan konulardan biri de turizm-gelir oranlar›. Biz bu tart›flman›n yap›lmas›ndan, hatta zaman zaman
elefltirilmekten memnun oluyoruz. Çünkü bizim de as›l odakland›¤›m›z konu, turizm gelirlerini do¤ru yönde ve oranda art›rabilmektir. ‹flte
bu noktada TÜROFED Turizm Raporu her kesimi ayd›nlatacak verileri ortaya koyaca¤› için çok önemli bir rol üstlenmifltir.
Bu y›l ülke genelinde turist say›s›n›n artmas›na ra¤men gelirin istenen oranda artmamas› itiraf etmek gerekir ki bizleri bile flafl›rtacak
boyuttad›r ve bu nedenle konu derinlemesine araflt›r›lmaktad›r. Örne¤in ‹stanbul’da ziyaretçi say›s› düflüyor, ancak otel doluluklar› oldukça
yüksek oranlarda seyretmekte. Bizce bunun nedenlerinden biri transitlerin say›s›n›n artmas› ve turist profilinin de¤iflmesidir. Yaz aylar›nda
yo¤unlaflan Ortado¤ulu turistin geceleme say›s›, Avrupal› turiste göre daha yüksektir. Bu nedenle de turist say›s› artmasa da geceleme
say›lar› yükselmifl ve otel doluluklar›na olumlu katk› sa¤lanm›flt›r.
Öte yandan ülke genelinde bakt›¤›m›zda geçen y›la göre daha yüksek art›fllar›n, otomobille girilebilen s›n›r kap›lar›m›zda oldu¤unu
görüyoruz. Ancak bunlar, daha k›sa süreli konaklayan hatta ço¤u kez hiç konaklamayan misafir tipidir.
Gelirin kifli bafl›na düflük gözükmesine bir di¤er etken de, Didim, Fethiye, Alanya Marmaris gibi bölgelerde yazl›k ev sahibi yabanc›lar›n
say›s›n›n artmas› olmufltur. Mülk sahibi yabanc›lar bu evleri kendi ülkelerinde kiralamakta ve dolay›s›yla konaklama gelirleri kendi ülkelerinde
kalmaktad›r.
Türk turizminde özel bu sebeplerin yan›s›ra, dünyada krizin etkisinin hala devam etti¤ini de unutmamak gerekir. Tüm dünyada genel
olarak tatil sürelerinin k›sald›¤›n›, daha düflük maliyetli paketlerin tercih edildi¤ini ve tatil dönemi harcamalar›n›n da k›s›ld›¤›n› göz ard›
edemeyiz.
Aksi halde bu geliflmeleri dikkate almadan, gerçek bir sektör analizi yapmadan sadece “Çarfl› Esnaf›” penceresinden bakarak turizmi
yorumlamak sektöre de ülkeye de katk› sa¤lamayacakt›r.
Dünyadaki bütün ülkelerin farkl› flekillerde, ama mutlaka büyük çabalarla mücadele etti¤i bu kriz sürecinde düflüfl yaflamamak bile baflar›
olarak görülmelidir. Unutulmamal›d›r ki talep oldu¤u ve artt›¤› sürece gelirde mutlaka artacakt›r.
Mutlu bir ay dileklerimle.
“Dünyadaki bütün ülkelerin farkl› flekillerde,
ama mutlaka büyük çabalarla mücadele
etti¤i bu kriz sürecinde, turizm gelirlerinde
art›fl de¤il, düflüfl yaflamamak bile baflar›
olarak görülmelidir. Unutulmamal›d›r ki
talep oldu¤u ve artt›¤› sürece gelirde
mutlaka artacakt›r.”
04
TÜROFED
Türkiye Otelciler Federasyonu ad›na
‹mtiyaz Sahibi
Ahmet BARUT
Genel Yay›n Yönetmeni
Necdet ALKANDEM‹R
Editör
Cenk SAVRAN
cenk@turofeddergi.com
Yarat›c› Yönetmen
Cihan ‹fiBAfiI
YAYIN KURULU
Seçim AYDIN
AT‹D
Anadolu Turizm ‹flletmecileri Derne¤i
Haluk N‹fiL‹O⁄LU
ET‹K
Ege Turistik ‹flletmeciler Birli¤i
Halil ÖZYURT
BODER
Bodrum Otelciler ve ‹flletmeciler Derne¤i
Gülçin GÜNER
ALT‹D
Alanya Turistik ‹flletmecileri Derne¤i
Suphi D‹LMEN
GÜMTOB
Güney Marmara Otelciler ve ‹flletmeciler Derne¤i
Tayyar ZA‹MO⁄LU
ÇUKTOB
Çukurova Turistik Otelciler Birli¤i
Gürhan HURDA
KODER
Kufladas› Otelciler ve ‹flletmeciler Birli¤i
Ahmet TOK
KAPT‹D
Kapadokya Otelciler ve ‹flletmeciler Birli¤i
Osman AYIK
Sururi ÇORABATIR
AKTOB
Akdeniz Turistik Otelciler ve ‹flletmeciler Birli¤i
‹lhan AÇIKGÖZ
Gürel AYDIN
GETOB
Güney Ege Turistik Otelciler ve ‹flletmeciler
Derne¤i
Timur BAYINDIR
Osman ÖZTÜRK
TUROB
Turistik Otelciler ve ‹flletmeciler Birli¤i
Yavuz TORUNO⁄ULLARI
FETOB
Fethiye Otelciler Birli¤i
Yaz› ‹flleri
Elif EKER
elif@turofeddergi.com
Sanat Yönetmeni
A. Can ELMACI
can@graphxajans.com
Reklam Koordinatörü
Birgül KÖKÇ‹ÇEK
birgul@graphxajans.net
Grafik & Tasar›m
Ajans Hizmetleri
Perge Bul. Erifl 3 Sit. C Blok
K:1 D: 3 / ANTALYA
T 0.242.311 12 62 / 321 05 20
F 0.242.321 04 63
info@graphxajans.com
www.graphxajans.com
‹çindekiler
Dosya:
K›br›s “Bir Ufac›k Adac›k”
Araflt›rma:
Benchmarking Uygulamalar›n›n
Örgüt Performans›
Üzerindeki Etkileri
Araflt›rma:
Seyahat ‹flletmelerinde
‹flletme ‹çi Risk Yönetim
Teknikleri
Röportaj:
Salih Baflaran
www.turofeddergi.com • info@turofeddergi.com
Bu dergide yay›mlanan tüm yaz›lar›n yasal sorumlulu¤u yazarlar›na aittir.
‹nterbas›m Yay›n ve Ambalaj San. Tic. Ltd. fiti. tesislerinde 5000 adet bas›lm›flt›r.
28
61
Makale:
71
Yeflil Restoranlar
Prof. Dr. Ak›n AKSU
Otomotiv:
SEAT Ibiza Yelpazesi
Yeni CUPRA ve Bocanegra
Modelleriyle Geniflliyor
49
64
75
06
AKTOB’un “Turizmi Güneydo¤u'ya da Yönlendirelim”
Önerisi Destek Buldu
Akdeniz Turizm Otelciler Birli¤i (AKTOB) Yönetim Kurulu Baflkan› Sururi Çorabat›r'›n Antalya'dan yapt›¤›,
'turizm yat›r›mlar›n› Güney'den Güneydo¤u'ya kayd›ral›m' ça¤r›s›, Diyarbak›r ifl dünyas›ndan tam destek
gördü.
Ensario¤lu: Potansiyel ‹lgi Bekliyor
Diyarbak›r Ticaret ve Sanayi Odas›
Yönetim Kurulu Baflkan› Galip Ensario¤lu,
AKTOB Baflkan› Sururi Çorabat›r'›n
ça¤r›s›n› çok önemli bulduklar›n› ifade
ederek, "Türkiye'de baflta Do¤u Anadolu,
Güneydo¤u Anadolu ve Karadeniz olmak
üzere keflfedilmemifl bir çok yer var. Bu
bölgelerin sahip oldu¤u potansiyel çok
önemli ancak yeterince kullan›lam›yor ve
tan›t›m› yap›lm›yor. Turizm gerek sa¤lad›¤›
döviz girdisi, gerekse yapt›¤› tan›t›m ve
gerek sa¤lad›¤› istihdamla önemsenmesi
gereken bir sektör. AKTOB Baflkan›
Çorabat›r'a bu ça¤r›s›ndan dolay› teflekkür
ediyorum" dedi.
Türk: Turizm Bu Bölgelerde Teflvik
Edilmeli
Diyarbak›r Sanayici ve ‹fl Adamlar› Derne¤i
(D‹S‹AD) Yönetim Kurulu Baflkan› Raif
Türk de, akl›n yolunun bir oldu¤unu
belirterek flunlar› söyledi:
"Güney art›k turizmde t›kanm›flt›r.
Akdeniz'de art›k tahrip edilmemifl koy,
k›y›lmam›fl orman, betona bo¤ulmam›fl
yamaç kalmad›. Tabi ki turizmin teflvik
edilmesi, Akdeniz ve Ege bölgelerinin
daha çok tahrip edilmesi demektir. Do¤u
ve Güneydo¤u'da ise tam tersi bir durum
var. Onar›lmay› bekleyen tarihi eserler
bulunuyor. Bu eserlerin gezilmesi için
gerekli konaklama tesisleri ise
bulunmuyor. Do¤al olarak turizm bu
bölgelerde teflvik edilmeli. Do¤u ve
Güneydo¤u'da turizm potansiyeline sahip,
Diyarbak›r, Mardin, Urfa, Van gibi iller
turizm planlamalar›nda bile yok.
Güney'den böyle bir ça¤r› almak
sevindirici. Sururi Çorabat›r'a teflekkür
ediyorum. At›lacak her ad›mda gereken
deste¤i vermeye haz›r oldu¤umuzu
belirtmek istiyorum."
Ebedino¤lu: Bölgeden Ç›km›fl ‹fl
Adamlar› da Katk› Versin
Diyarbak›r Esnaf ve Sanatkarlar Odalar›
Birli¤i Yönetim Kurulu Baflkan› Alican
Ebedino¤lu ise bölge tarihi ve kültürünün
her zaman yaflanan kaos ortam›n›n
gölgesinde kald›¤›n› vurgulayarak, "Oysa
Türkiye'de ve yurt d›fl›nda tarihi ve kültürel
zenginliklerimizin fark›na var›lmas› veya
tan›t›m›n yap›lmas› turizm ile ilgili bir çok
dinami¤i harekete geçirir. Do¤u ve
Güneydo¤u Anadolu, Orta Do¤u'da artan
ticaret hacmi ve GAP projesi ile her alanda
bir patlama yaflayacak. Özellikle GAP'›n
tamamlanmas› ile birlikte turizm daha
fazla ivme kazanacak. Çorabat›r'› tebrik
ediyorum ve destekliyorum. Ayr›ca
bölgeden ç›km›fl ifl adamlar›n›n da art›k
kendi bölgelerine yat›r›m yapmalar›
gerekti¤ini savunuyorum. Yerel yönetimler
de böyle çal›flmalara büyük destek
sunmal›" aç›klamas›n› yapt›.
Kado¤lu: Turizmin Merkezinden
Böylesine Bir Ça¤r› Sevindirici
Do¤u Güneydo¤u Sanayici ve ‹fl Adamlar›
Derne¤i (DOGÜNS‹FED) Yönetim Kurulu
Baflkan› Tarkan Kado¤lu, y›llard›r
Çorabat›r'›n dile getirdi¤i öneriyi
yapt›klar›n› ancak seslerini
duyuramad›klar›n› dile getirerek, "Turizmin
merkezinden böyle bir ça¤r› gelmesi
gerçekten bizi çok sevindirdi. Sururi
Çorabat›r'a teflekkür ediyorum. Bölgemiz
ciddi anlamda kültür turizmin merkezi
olabilir. Mardin, Hasankeyf, Nemrut,
Zeugma, Cizre'deki Nuh Peygamber'in
türbesi bile dünyan›n gözünü buraya
çekmeye yetebilir. Ayr›ca turizm yat›r›mlar›
ile s›n›rl› kal›nmamal›, tarihimiz, kültürümüz
tüm dünyaya çok iyi tan›t›lmal›. Bu konuda
üzerimize düfleni yapmaya haz›r›z" dedi.
Çizmeci: Takipçisi ve Destekçisi Olal›m
Diyarbak›r Turizm ve Tan›tma Derne¤i
Yönetim Kurulu Baflkan› Nedim Çizmeci
de aç›klamas›nda flunlar› söyledi: "AKTOB
Baflkan› Sururi Çorabat›r'› destekliyorum.
Bölgede özellikle kültür turizmi aç›s›ndan
bu kadar çok potansiyel varken, bunun
fark edilememesi çok kötü. Ancak
Türkiye'de her gün gündem de¤iyor. Biz
de her gün gündem de¤ifltirmeyelim.
fiimdi bu gündem ile yola ç›kt›ysak
takipçisi ve destekçisi olal›m. Bugüne
kadar gelen a¤z›m›za bir parmak bal çal›p
gitti. Bu nedenle art›k somut ad›mlar
at›lmal›. Ça¤r›ya gereken deste¤i vermeye
haz›r›z."
08
Yurt D›fl›na Akrabalar›m›z ‹çin Ç›k›yoruz
Yurt d›fl›ndan kabul etti¤i 27 milyon turistle önemli bir turizm ülkesi
olan Türkiye, baflta komflular› olmak üzere çok say›da ülkeye de
turist gönderiyor.
Turizm Yazarlar› ve Gazetecileri
Derne¤i'nin (TUYED) Emniyet Genel
Müdürlü¤ü s›n›r ç›k›fl kap›lar›, Kültür ve
Turizm Bakanl›¤› ile Türkiye ‹statistik
Kurumu (TÜ‹K) verileri üzerinden yapt›¤›
araflt›rmadan ilginç sonuçlar ç›kt›.
TUYED araflt›rmas›na göre, 105 ülkeye
turist gönderen Türkiye'den geçen y›l yurt
d›fl›na ç›kan 5,5 milyon kiflinin 2,5 milyonu
KKTC, Bulgaristan, Suriye ve Almanya'ya
gitti.
Türkiye'den yurt d›fl›na ç›k›fllar›n
amaçlar›na göre de incelendi¤i
araflt›rmada, KKTC'ye gidifllerin gezmee¤lenme
ve tatil amaçl› oldu¤u, ikinci
s›rada ise akraba ziyaretlerinin geldi¤i
belirlendi.
Türkiye'den yurt d›fl›na ç›k›fllarda üçüncü
s›rada yer alan Suriye'ye gidifllerin de
akraba ziyareti ile birlikte gezme e¤lenme
ve tatil amaçl› oldu¤u, dördüncü s›rada
yer alan Almanya'ya gidifllerin ise ifl ve
akraba ziyareti amaçl› oldu¤u saptand›.
Araflt›rmaya göre, geçen y›l Türkiye'den
KKTC'ye 812 bin 323, Bulgaristan'a 795
bin 501, Suriye'ye 505 bin 829
Almanya'ya ise 463 bin 631 kifli gitti.
Araflt›rmayla ilgili bilgi veren TUYED
Baflkan› Kerem Köfteo¤lu, Türkiye'nin
turizmde, çekti¤i turist say›s›yla oldu¤u
kadar, gönderdi¤i ziyaretçi say›s›
bak›m›ndan da, baflta komflu ülkeler
olmak üzere, turizmde rakibi konumunda
olan ‹spanya, Yunanistan ve M›s›r
taraf›ndan yak›ndan izlendi¤ini söyledi.
Köfteo¤lu, gelen turist kadar gönderilen
turistlerin de sektör için önemli bir pazar
oldu¤una dikkati çekerek, araflt›rmadan
ç›kan sonuçlar›n, Türkiye'den turist
çekmek isteyen ülkeler kadar, bu alanda
faaliyet gösteren firmalar için de önemli
oldu¤unu bildirdi.
Köfteo¤lu, araflt›rmaya iliflkin flu bilgileri
verdi:
''Ege Adalar› baflta olmak üzere
Yunanistan'a giden 276 bin Türk turist
bir anlamda, mali krizle bo¤uflan
komflumuza nefes vermifltir. Araflt›rmadan
ç›kan sonuçlar, bir yan›yla sürpriz bir
yan›yla da tahmin olarak bilinenleri, veriye
dayal› olarak göstermesi aç›s›ndan
önemlidir. Türkiye'den yurt d›fl›na
ç›k›fllarda KKTC, Bulgaristan ve Suriye'nin
ilk s›ralarda yer almas› flafl›rt›c› de¤il. Zira
bu ülkeler soydafllar›m›z›n yaflad›¤›,
dolay›s›yla akraba ziyaretlerinin yo¤un
oldu¤u ülkelerdir. Hiç gidilmemifl görünen
ülkelere ise gerçekte gidildi¤i halde o
ülkeye baflka bir ülke üzerinden girifl
yap›ld›¤› için kay›tlarda rastlanm›yor.''
TUYED olarak bu verileri, TÜ‹K, ‹çiflleri
Bakanl›¤› ile Kültür ve Turizm Bakanl›¤›
verilerini baz alarak araflt›r›rken, üyelerinin
çeflitli vesilelerle gittikleri ülkelerdeki ilgili
birimlerden elde etti¤i verilerle de
karfl›laflt›rd›klar›n› belirten Köfteo¤lu,
''‹statistikler her ülkede farkl› biçimlerde
tutulmakla beraber sonuçlar büyük
oranda uyumlu ç›kt›. Örne¤in, Türkiye'den
Suudi Arabistan'a gidenlerin gidifl amac›
ile giden kifli say›lar›, bizim araflt›rmam›zla
da örtüflüyor. Suudi Arabistan Türkiye'ye
72 bin ile 80 bin kiflilik hac› kontenjan›
tan›rken buna umre amac›yla gidenlerin
say›s› eklendi¤inde ç›kan rakam TUYED
araflt›rmas› ile ayn› ç›kt›. Bu da izlenen
yöntem ile kullan›lan verilerin uyumlu
oldu¤unu gösterdi'' diye konufltu.
Türkiye'den geçen y›l en çok gidilen ilk
10 ülke flöyle:
''KKTC (812 bin 323 kifli), Bulgaristan
(795 bin 501 kifli), Suriye (505 bin 829
kifli), Almanya (463 bin 631 kifli),
Azerbaycan (328 bin 873 kifli), Yunanistan
(276 bin 105 kifli), ABD (232 bin 814 kifli),
‹ran (215 bin 83 kifli), Gürcistan (192 bin
402 kifli), Rusya (164 bin 747 kifli)''
Bakanl›k Yurt
D›fl›nda 7 Yeni
Tan›tma Müflavirli¤i
Kuracak
Bakanl›¤›n açma haz›rl›klar›n›
yürüttü¤ü yeni tan›tma müflavirlikleri
Avusturalya - Sydney, Kanada -
Toronto, Romanya - Bükrefl,
Yunanistan - Atina, Çin Halk
Cumhuriyeti - fianghay, Rusya - St.
Petersburg ve Brezilya - Rio De
Jeneiro’da olacak.
Kültür ve Turizm Bakanl›¤› yurt d›fl› tan›t›m
çal›flmalar›n› yürütmek üzere 7 yeni
tan›tma müflavirli¤i daha açmaya
haz›rlan›yor.
Bakanl›¤›n açma haz›rl›klar›n› yürüttü¤ü
yeni tan›tma müflavirlikleri Avusturalya-
Sydney, Kanada-Toronto, Romanya-
Bükrefl, Yunanistan-Atina, Çin Halk
Cumhuriyeti-fi anghay, Rusya-
St.Petersburg ve Brezilya-Rio De
Jeneiro’da olacak.
Kültür ve Turizm Bakanl›¤›’n›n flu anda
37 ülkede 40 tan›tma müflavirli¤i
bulunuyor.
189 say›l› Kamu Kurum ve Kurulufllar›n›n
Yurt D›fl› Teflkilat› Hakk›nda Kanun
Hükmünde Kararname hükümlerine göre
bakanl›¤›n yurt d›fl› teflkilât› kurmaya
yetkisi bulunuyor.
Yeni kurulacak tan›tma müflavirlikleri
• Avusturalya-Sydney
• Kanada-Toronto
• Romanya-Bükrefl
• Yunanistan-Atina
• Çin Halk Cumhuriyeti-Shangay
• Rusya Federasyonu-St.Petersburg
• Brezilya-Rio De Janeiro
10
Yerebatan Sarn›c› Her An Çökebilir
Tarihi Yar›mada’n›n araç trafi¤ine kapat›lmas›, Yerebatan Sarn›c›’n›
büyük bir tehlike ile karfl› karfl›ya getirdi. Turist rehberleri uyar›yor:
“Hemen önlem al›nmazsa Yerebatan Sarn›c›, ileride hesab›n›
veremeyece¤imiz bir biçimde zarar görebilir, hatta çökebilir!”
Sultanahmet ve Civar› Yayalaflt›rma
Projesi kapsam›nda 20.05.2010 tarih ve
2010/3-3 Say›l› UKOME karar› ile
Sultanahmet Meydan› yayalaflt›r›ld›. 7
Haziran’dan itibaren araç trafi¤ine
kapat›lan meydanda, turist otobüsleri için
baz› indirme ve bindirme noktalar›
belirlendi.
Bu noktalardan biri de Yerebatan
Sarn›c›’n›n üzerindeki yol. ‹flte bu yol
bugünlerde turizm sezonunun en hareketli
günlerinin yaflanmas› sebebiyle yo¤un
bir trafi¤e sahne oluyor. Tonlarca
a¤›rl›¤›yla yüzlerce tur otobüsü her gün
Yerebatan Sarn›c›’n›n üzerinden geçiyor
ve geçmekle kalm›yor indirme noktas›
oldu¤u için onlarca araç o noktada
oyalan›yor. Bu a¤›r trafi¤in tarihi yap›ya
her geçen gün daha da çok zarar
verdi¤ine dikkat çeken turist rehberleri,
bu konuda önlem al›nmas› için yetkilileri
uyard›.
Kültür Bakanl›¤› ‹stanbul 1 No’lu Kültür
ve Tabiat Varl›klar›n› Koruma Kurulu’nun
Yerebatan Sarn›c› önündeki yolun a¤›r
trafi¤e kapat›lmas› konusundaki 3-12-
1997 tarih ve 9108 say›l› karar›n› hat›rlatan
‹stanbul Turist Rehberleri Odas› (‹RO), bu
karardaki flu cümleye dikkat çekti:
“Emiönü, 38 ada, 35 parselde yer alan
Yerebatan Sarn›c› hakk›nda haz›rlanan
raporlar do¤rultusunda yolun a¤›r trafi¤e
kapat›lmas›na, metro ve tafl›tlardan dolay›
meydana gelen titreflimlerin yap›ya verdi¤i
zarar›n sürekli kontrol edilmesi ve
ölçülmesi, restoratör ve statikçilerin
iflbirli¤i ile haz›rlanacak sa¤lamlaflt›rma
projesinin kurulumuza getirilmesine karar
verildi.”
Konuyla ilgili uzmanlarla görüfl
al›flveriflinde bulunan ‹RO Yönetim Kurulu,
yukar›daki raporu da hat›rlatarak yetkili
kurumlara yönelik bir uyar› yaz›s› gönderdi
ve Yerebatan Sarn›c› önündeki yolun
trafi¤e hemen kapat›lmas›n› talep etti.
Kültür ve Turizm Bakanl›¤› baflta olmak
üzere ‹stanbul Valili¤i, Büyükflehir ve Fatih
Belediyeleri, turizm sektör temsilcilikleri
gibi ilgili kurumlara sadece uyar› yaz›s›
göndermekle kalmayan ‹RO, konuya
iliflkin çözüm önerilerini de aktard›. ‹RO,
ayr›ca ‹stanbul Valisi Hüseyin Avni
Mutlu’yu makam›nda ziyaret ederek,
tehlikeye iliflkin kayg›lar›n› iletti.
Genel olarak Sultanahmet Meydan›
yayalaflt›rma çal›flmalar›ndan oldukça
memnun oldu¤unu dile getiren ‹RO’nun
Yerebatan Sarn›c›’n›n karfl› karfl›ya kald›¤›
tehlikeye dur demek için öne sürdü¤ü
çözüm önerileri flöyle:
• Yerebatan Caddesi'nin Tramvay
yolundan Alay Köflkü Caddesi ile kesiflti¤i
noktaya kadar uzanan bölümünün
tümüyle trafi¤e kapat›lmas›.
• Tur araçlar›n›n indirme-bindirme
noktas›n›n Yerebatan Sarn›c›'n›n
üzerinden Sultanahmet Park› yan›ndaki
eski otobüs dura¤›na al›nmas›.
• Kapal›çarfl› yönüne devam edecek olan
tur araçlar›n›n Gülhane Park›-Alay Köflkü
karfl›s›ndaki Alay Köflkü Caddesi'nden
yukar› do¤ru ç›karak Ca¤alo¤lu Hamam›
yan›ndan Nuruosmaniye yönüne devam
etmesinin sa¤lanmas›.
• Alay Köflkü Caddesi'nin bu geçifl için
tek yön olarak (afla¤›dan yukar›ya do¤ru)
düzenlenmesi ve araçlar›n geçiflinin
mümkün olabilmesi için bu caddede park
yasa¤› uygulanmas›.
Esnaf Her fiey
Dahil Konusunda
Umutland›
Antalya Esnaf ve Sanatkarlar Odalar›
Birli¤i Baflkan› Abdullah Sevimçok, Rixos
baz› tesislerin her fley dahil sisteminden
kademeli olarak ç›kacaklar›n›
aç›klamas›n›n, esnaf› umutland›rd›¤›n›
söyledi.
fiehre turist gelmemesinin en büyük
sebebinin her fley dahil sistemi oldu¤unu
savunan Sevimçok, "Umar›m bu
girifliminde baflar›l› olur ve tüm otellere
örnek olur" dedi.
fiehre, gelir seviyesi düflük turist
gelmesinin nedeninin, her fley dahil
sistemi oldu¤unu belirten Abdullah
Sevimçok, "Gelen turist, otelden d›flar›
ç›km›yor. Bunun için turizmi otel ile
havaliman› aras›nda yapar duruma geldik.
fiehrimize 10 milyon turist geliyor.
Çarfl›lar›m›za bak›n kaç turist var. fiehre
gelen de al›fl verifl yapm›yor. Turistin
flehre gelmesi, gerçek anlamda bir turizm
için yerel yönetimlerin, esnaf›n, flehri
yönetenlerin, halk›n yapmas› gereken
çal›flmalar var. Ancak öncelikle her fley
dahil sistemini gözden geçirmemiz
gerekir." diye konufltu.
Sevimçok, her fley dahil sisteminin
Türkiye'yi turizmde güçlü k›lan bir unsur
oldu¤unu, ancak buna bir standart
getirilmesi gerekti¤ini vurgulad›. Bu
sistemin, turizmde kalitenin düflmesine
neden oldu¤unu, bunun mutlaka
engellenmesi gerekti¤ini ifade eden
AESOB Baflkan›, flöyle devam etti:
"Bunun bir sat›fl yöntemi oldu¤unu,
uygulamam›z gerekti¤ini biliyoruz. Ancak
hiçbir standart koymadan, en küçük
pansiyondan, en büyük tatil köyüne kadar
bu sistemin uygulanmas› yanl›fl. Her fley
dahil sistemi uygulayacak oteller için bir
kalite standard› oluflturulmal›."
12
Business Traveller,
‹stanbul'u Kapak Yapt›
2010 Avrupa Kültür Baflkenti ‹stanbul, ‹ngiliz Seyahat Dergisi
''Business Traveller''in son say›s›na kapak konusu oldu. ‹stanbul
2010 Avrupa Kültür Baflkenti (AKB) Ajans›ndan yap›lan aç›klamada,
ajans›n yurt d›fl› tan›t›m›nda yapt›¤› çal›flmalar neticesinde ‹stanbul'un
dünya çap›nda yay›mlanan ‹ngiliz seyahat dergisi ''Business
Traveller''da genifl yer buldu¤u bildirildi.
Aç›klamada, ‹ngiltere'nin prestijli
dergilerinden 54 bin tirajl› ''Business
Traveller'' dergisi temmuz-a¤ustos
say›s›nda, 2010 y›l›nda Avrupa Kültür
Baflkenti unvan›n› tafl›yan ‹stanbul'u
''Delights of Istanbul (‹stanbul'un
Lokumlar›)'' bafll›¤›yla Avrupa'ya tan›tt›¤›
belirtildi.
Derginin son say›s›nda kapak konusu
olan ve 4 tam sayfa içerikle yer bulan
‹stanbul'un, tarihi ve kültürel
güzelliklerinden, modern yap›s›na kadar
çok çeflitli ve farkl› yüzü ile okuyucuya
sunuldu¤u kaydedilen aç›klamada,
dergide ‹stanbul 2010'un tan›t›m›n›n da
gerçeklefltirildi¤i ifade edildi.
Aç›klamada, dergideki içerikte ayr›ca
‹stanbul 2010 Avrupa Kültür Baflkenti
Ajans› kapsam›nda yer alan projelerle ilgili
detaylar›n sunularak, ‹stanbul'un önemli
bir kültür turizmi destinasyonu oldu¤unun
vurguland›¤›na dikkat çekildi.
Dergide ‹stanbul'daki kültürel ve sanatsal
aktivitelerin ön plana ç›kar›ld›¤›na ve
kentin kültürel miras› ve yarat›c› kültür
kapasitesi ile ilgili bilgilerin de verildi¤ine
iflaret edilen aç›klamada, ‹stanbul'un
temmuz-aral›k etkinlik ajandas›n›n da
''Business Traveller'' dergisinde yer ald›¤›
bildirildi.
Aç›klamada, a¤ustos ay› içerisinde
sergilenmeye bafllayacak ''Kontrastlar
fiehri ‹stanbul'' adl› sergi ile ''‹stanbul
Mimarisi'nin Müzi¤i'' ve ''Gelecekten
Masallar'' ses enstelasyonlar› ile eylül
ay›nda gerçeklefltirilecek U2 konserinin
dergide yer bulan etkinlikler aras›nda
oldu¤u anlat›ld›.
Aç›klamada görüfllerine yer verilen Ajans
Turizm ve Tan›tma Direktörü Özgül Özkan
Yavuz, ‹stanbul 2010 AKB Ajans›n›n
‹stanbul'un yurt d›fl› tan›t›m› için yapt›¤›
çal›flmalar sonucu kente dair haberlerin
yurt d›fl› medyas›nda genifl yer buldu¤unu
belirtti.
Yurt d›fl› bas›nda yer almak ve kamuoyuna
ulaflmak üzere çeflitli ülkelerin bas›n
mensuplar› için gezileri düzenlediklerini,
yabanc› bas›n mensuplar›n› ‹stanbul'da
ve ajansta a¤›rlayarak, ‹stanbul 2010
etkinliklerine kat›lmalar›n› ve projelerini
yerinde incelemelerini sa¤lad›klar›n› ifade
eden Yavuz, flunlar› kaydetti:
''Bu çal›flmalar›m›z, iyi sonuçlar veriyor
ve yurt d›fl›nda ‹stanbul'un kültürel ve
sanatsal zenginli¤i ve aktiviteleri
anlam›nda fark›ndal›k yaratm›fl oluyoruz.
Tüm bu çal›flmalar ‹stanbul'un kültür
turizminin önümüzdeki y›llarda da
geliflmeye devam etmesine yard›mc›
olacakt›r. Avrupa Kültür Baflkentli¤i unvan›
bir defaya mahsus, sadece bir y›l
tafl›yabilece¤imiz bir unvan. Bizler de
bunu en iyi flekilde de¤erlendirmek için
çal›flmalar›m›z› tüm alanlarda büyük bir
özenle sürdürüyoruz.''
Aç›klamada, ajans›n giriflimleri sonucu
‹stanbul'u son dönemde sayfalar›na
tafl›yan di¤er yay›nlar aras›nda ‹ngiltere'nin
''Leisure Management'', ‹spanya'n›n ''La
Voz de Galicia'', Portekiz'in ''Diario
Economico'' ve Bulgaristan'›n ''Evropa
2001' adl› dergileri ile Yunanistan'›n
''Kathimerini'' adl› gazetesinin yer ald›¤›na
dikkat çekildi.
''Kathimerini'' gazetesinin 10
Temmuzdaki say›s›nda bir tam sayfas›n›
‹stanbul'un Kültür Baflkenti etkinliklerini
Türkiye'nin AB üyeli¤i süreci ile birlikte
ele ald›¤› anlat›lan aç›klamada, ''Leisure
Management'' dergisinde yay›mlanan
makalesinde Amerikal› araflt›rmac›-yazar
Terry Stevens'in, ''‹stanbul ‹lham Veriyor''
bafll›¤›n› kulland›¤› belirtildi.
Mu¤la’ya Arap
Turist ‹lgisi Art›yor
Mu¤la Kültür ve Turizm Müdürü Kamil
Özer, Mu¤la'ya gelen turist say›s›n›n ilk
6 ayda yüzde 13,5 oran›nda artt›¤›n›
belirterek, Arap ülkelerinden gelen turist
say›s›nda da geçen y›la göre yüzde 50'lik
art›fl yafland›¤›n› bildirdi.
Türkiye’nin k›y› turizmindeki ikinci bölgesi
olan Mu¤la’ya y›l›n ilk alt› ayl›k döneminde
gelen yabanc› ziyaretçi say›s› geçen y›la
göre yüzde 13.5 artarak 1 milyon 14 bin
84 kifli olarak gerçekleflti.
Bölgeye büyük ilgi göstermeye bafllayan
Arap turistlerin denize girmek için
ço¤unlukla Marmaris Orhaniye'deki K›z
Kumu sahilini tercih ettikleri belirtiliyor.
AB ve Euro
Bölgesi ‹kinci
Çeyrekte Yüzde 1
Büyüdü
AB istatistik kurumu Eurostat,
16 üyeli Euro Bölgesi
ekonomilerinin bu y›l›n ikinci
çeyre¤inde bir önceki çeyre¤e
göre, yüzde 1 büyüme
kaydetti¤ini aç›klad›.
‹lk üç ayl›k dönemle karfl›laflt›r›ld›¤›nda
ikinci çeyrekte, Belçika yüzde 0,7,
Almanya yüzde 2,2, ‹spanya yüzde 0,2,
Fransa, yüzde 0,6, ‹talya yüzde 0,4,
Litvanya yüzde 2,9, Hollanda yüzde 0,9,
Avusturya yüzde 0,9, ‹sveç yüzde 1,2 ve
‹ngiltere ekonomileri yüzde 1,1 büyürken,
ekonomisi küçülen tek ülke yüzde 1,5 ile
Yunanistan oldu.
Önceki y›l›n ikinci çeyre¤iyle
k›yasland›¤›nda ise Belçika yüzde 2,2,
Almanya yüzde 3,7, Fransa yüzde 1,7,
‹talya yüzde 1,1, Hollanda yüzde 2,1,
Slovakya yüzde 4,9 ‹sveç yüzde 3,6 ve
‹ngiltere ekonomisi yüzde 1,6 büyüme
kaydetti.
Bulgaristan yüzde 1,5, Yunanistan yüzde
3,5, ‹spanya yüzde 0,2 ve Letonya
ekonomisi ise yüzde 3,9 küçüldü.
Sultanahmet,
Gerçek Kimli¤ine Kavufltu
Geçti¤imiz y›llarda Sultanahmet Meydan›'nda
düzenlenen 'Ramazan ay› etkinlikleri'nin bu y›l
Beyaz›t Meydan›'na tafl›nmas›, turizmcileri
memnun etti. De¤ifliklik için büyük çaba sarfeden
TUROB Baflkan› Timur Bay›nd›r, yetkililere
duyarl›l›klar› için teflekkür etti.
Geçti¤imiz y›llarda Sultanahmet Meydan›'nda düzenlenen
'Ramazan ay› etkinlikleri', bu y›l Beyaz›t Meydan›'nda yap›l›yor.
Kültür ve Turizm Bakanl›¤›, ‹stanbul Valili¤i, ‹stanbul Büyükflehir
Belediyesi ve Fatih Belediyesi'nin ald›¤› bu karar, turizmciler
aras›nda memnuniyetle karfl›lan›yor.
Nitekim turizmciler Sultanahmet Meydan›'nda yap›lan etkinli¤i;
tarihi dokuya zarar vermesi, tarihi dokuyu kapatmas›, turistlerin
yo¤un olarak kulland›¤› meydan›n çöp y›¤›nlar›yla dolmas› gibi
nedenlerden dolay› istemiyordu.
Bay›nd›r: Yeni Düzenleme Çok Olumlu
Etkinliklerin Sultanahmet Meydan›'ndan kald›r›lmas›ndan son
derece mutlu olduklar›n› belirten Turistik Otelciler, ‹flletmeciler ve
Yat›r›mc›lar Birli¤i (TUROB) Baflkan› Timur Bay›nd›r, "Sultanahmet,
tarihi ve kültürel zenginli¤iyle kentimizin misafir odas›d›r. Bu tarihi
meydanda, Ramazan ay›nda yaflanan yo¤unlu¤un, Beyaz›t
Meydan›'na yönlendirilmesini çok olumlu karfl›l›yoruz. Kültür ve
Turizm Bakan›m›z Ertu¤rul Günay baflta olmak üzere, ‹stanbul
Valili¤i, ‹stanbul Büyükflehir Belediyesi ve Fatih Belediyesi'ni bu
uygulamalardan ötürü, turizmciler olarak kutluyoruz" dedi.
Ramazan ay› boyunca, kent genelinde kültürel ve sanatsal birçok
etkinli¤inin olaca¤›n› anlatan Timur Bay›nd›r, 'Ramazanda Caz'
gibi organizasyonlara, ‹stanbullular›n yan› s›ra, turistlerin de yo¤un
ilgi gösterece¤ini kaydederek, bu konuda yapm›fl oldu¤u at›l›mla,
‹stanbul 2010 AKB Ajans›n› ve eme¤i geçenleri can› gönülden
kutlad›¤›n› sözlerine ekledi.
Hatay ‹çin Turizm Rehberi
Haz›rland›
Hatay'›n turizm potansiyelinin sunuldu¤u 216
sayfal›k turizm rehberi haz›rlad›. Digital-Art flirketi
taraf›ndan haz›rlanan bu rehberle Hatay'›n tan›t›m
ata¤›ndaki en büyük eksikli¤inin de önüne geçilmifl
oldu.
Digital-Art Genel Müdürü Hakan Boyac›, Hatay'›n tan›t›m› için tam
216 sayfa kufle, özel kapak uygulamal›, 34 adedi havadan
helikopterle olmak üzere toplamda 376 adet de¤iflik aç›lardan
çekilmifl foto¤raflar›n k›sa bilgilerle bir araya getirip haz›rlad›¤›
turizm rehberini haz›rlad›klar›n› aç›klad›.
Marka kent olma yolundaki Hatay'›n tan›t›m› amac›yla Baflkent'te
Hatay Günleri'nde bedava da¤›t›lan turizm rehberi yo¤un bir ilgi
gördü. Bask›s›, foto¤raflar› ve içindeki bilgileri dikkat çeken Hatay
Turizm Rehberi'ni haz›rlarken çok emek harcad›klar›n› ve uzmanlar›n
da görüfllerini ald›klar›n› belirten Hakan Boyac›, "‹çerikteki
çal›flmalarda Prof.Dr. Ataman Demir'den, müzenin arkeologlar›na
uzmanlar›n yaz›s›na ve bilgilerine rastlamak mümkün. Kitap
içerisinde ilimizin tarihi ve turistik mekanlar›, kültürü, el sanatlar›,
mutfak kültürü, haritalar, önemli telefonlar, otel ve restorant
bilgilerine ulaflmak mümkün." dedi.
Hatay Rehberi'ni haz›rlaman›n kendilerine 3 y›la mal oldu¤unu
belirten Boyac›, "Bu zaman diliminde her mevsimde ilin de¤iflik
yerlerinden, havadan, denizden, yerden 80 bine yak›n foto¤raf
çektiklerini ve bu foto¤raflar›n en iyilerinden 420 adedini seçerek
turizm rehberinde kulland›klar›n› söyledi. Güzel Sanatlar Fakültesi
Resim Bölümü mezunu oldu¤unu belirten Boyac›, "Ald›¤›m›z
e¤itim do¤rultusunda Akdeniz Bölgesi'nde bile nadiren rastlanacak
ekipman yat›r›mlar› yapt›k. Profesyonel ekipmanlar›m›z›n olmas›
bize hem düflük fiyatla kaliteli ifl yapma olana¤› sa¤l›yor, hem de
uluslararas› alanda rekabet gücü sa¤l›yor. ‹limizin tan›t›m›nda
deneyimin çok önemli oldu¤una inan›yorum. Di¤er önemli olan
ise ilin turizm marka kent de¤erlerinin iyi biliniyor olmas›." dedi. 13
14
M›s›r'›n Turizm Geliri
Türkiye'ye Yaklaflt›
2020 y›l›nda 25 milyon turist a¤›rlama hedefi koyan
M›s›r, hedefine emin ad›mlarla ilerliyor. M›s›r Turizm
Bakan› Zoheir Garranah, 2010 y›l›n›n ilk 6 ayl›k
dönemine iliflkin verileri aç›klad›. ‹flte inan›lmaz
art›fla dair rakamlar...
M›s›r Turizm Bakan› Zoheir Garranah, 2010 y›l›n›n ilk alt› ayl›k
dönemine iliflkin verileri aç›klad›. Buna göre Ocak-Haziran 2010
döneminde M›s›r'a giden turist say›s› yüzde 21, M›s›r'›n turizmden
elde etti¤i gelir ise yüzde 17.6 oran›nda artt›.
6 Ayl›k Turizm Geliri 5.58 Milyon Dolar
Böylece, M›s›r'›n y›l›n ilk yar›s›nda turizmden elde etti¤i gelir 5.58
milyar dolara ulaflm›fl oldu. 2009 y›l›n›n ayn› döneminde bu say›
4.6 milyar dolar düzeyinde gerçekleflmiflti. Bu art›flla birlikte M›s›r'›n
y›l›n ilk alt› ay›ndaki turizm gelirleri Türkiye'ye iyice yaklaflm›fl oldu.
Türkiye'nin y›l›n ilk 6 ayl›k döneminde turizmden elde etti¤i gelir
6 milyar 972 milyon dolar olmufltu.
Uzmanlar, 2009'u 10.8 milyar dolar gelir ile kapatan M›s›r'›n 2010
sonundaki gelirinin ise 12.4 milyar dolara ulaflaca¤›n› tahmin
ediyor.
‹statistikleri de¤erlendiren Garranah, gelir ve ziyaretçi say›s›ndaki
art›fl›n birçok farkl› etkene dayand›¤›n› belirtti. Avrupa ülkelerindeki
tatilcilerin kur nedeniyle Eurozone d›fl›ndaki ülkelere talebinin
artt›¤›n› ifade eden Garranah, Avrupa'daki hava koflullar› ve Rus
turistlerin artan ilgisinin de M›s›r'›n yükseliflinde etkisi oldu¤unu
dile getirdi.
Rus Pazar›nda Yüzde 95 Art›fl
Garranah, alt› ayl›k süreçte M›s›r'› ziyaret eden turist say›s›n›n 7
milyona ulaflt›¤›n› belirtirken bunda Rusya'dan artan ilginin büyük
pay› oldu¤unu söyledi. Garranah'›n verdi¤i bilgilere göre ilk alt›
ayl›k dönemde M›s›r'› ziyaret eden Rus turist say›s› 2009'un ayn›
dönemine göre yüzde 95 oran›nda art›fl gösterdi. Garranah, 2007
y›l›nda 9.3 olan turistlerin oratalama kal›fl sürelerinin 2010 y›l›n›n
ilk yar›s› itibariyle 10 güne ç›kt›¤›n› da ekledi.
Pera Palace ‹çin Geri Say›m
Bafllad›
Uzun süredir renovasyonda olan tarihi Pera Palace Hotel, 1 Eylül
2010’da kap›lar›n› aç›yor. Befliktafl Deniz ve Turizm Yat›r›mlar›
A.fi. taraf›ndan 23 milyon avroluk yat›r›mla yenilenen Pera Palace
Hotel, 2008 y›l›n›n nisan ay›ndan bu yana kapsaml› bir restorasyonrenovasyon
sürecindeydi.
Levanten mimar Alexander Vallaury’nin tasarlad›¤›, kurulufl
çal›flmalar›na 1892 y›l›nda bafllanan ve 1895 y›l›nda aç›l›fl balosu
gerçekleflen Türkiye’nin Avrupa standartlar›ndaki ilk oteli Pera
Palace Hotel’in restorasyonu; Kültür ve Tabiat Varl›klar›n› Koruma
Yüksek Kurulu’nun denetiminde, bu proje için bir araya gelen
akademisyen ve profesyonellerden oluflan dan›flma kurulu
taraf›ndan gerçeklefltirildi. Mimari proje koruma mimarl›¤› KA.BA
Eski Eserler Koruma ve De¤erlendirme Mimarl›k; yeniden
ifllevlendirme ve iç mimarisi çal›flmas› ise Metex Design Group
taraf›ndan yap›ld›.
16’s› süit 115 odas› bulunan Pera Palace Hotel, odalar›n›n
ço¤undan eflsiz bir Haliç manzaras› sunuyor. Binaya yeni eklenen
SPA’da kapsaml› bak›m hizmetleri verilirken, kapal› yüzme havuzu
da hizmete giriyor. Otelin gün ›fl›¤› alan, yüksek tavanl› tarihi
salonlar› ise; davet, dü¤ün ve toplant›lara ev sahipli¤i yapmaya
haz›r.
Yepyeni ve profesyonel bir ekiple çal›flmaya bafllad›klar›n›
vurgulayan Pera Palace Hotel Genel Müdürü P›nar Kartal Timer;
“Yüz y›l› aflk›n süredir ‹stanbul’un en önemli simgelerinden olan
ve ‘müze-otel’ olarak tan›mlanan Pera Palace Hotel’i eski ihtiflam›na
kavuflturma hedefiyle çal›flmalar›m›z› sürdürüyoruz. Pera Palace
Hotel’in tarihi atmosferinde özlenen nostaljiyi yeniden yaflat›rken,
uluslararas› bir otelde olmas› gereken standartlar› da oluflturduk.
En önemli amac›m›z, geçmiflin kaybolan incelikli hizmet anlay›fl›n›
günümüzün teknolojik imkanlar›yla birlefltirerek, misafirlerimize
kendilerini özel hissettirecek eflsiz bir deneyim yaflatmak” dedi.
Pera Palace Hotel’in, yeme-içme mekanlar›yla da ‹stanbul’a yeni
bir soluk getirece¤i belirtiliyor. Ayd›nlar›n buluflma noktas› olan
efsanevi Orient Bar, yaz aylar›nda kullan›labilecek teras›yla geri
geliyor. Bir ‹stanbul klasi¤i olan Patisserie de Pera, ‹stanbullular’a
özledikleri Frans›z tipi pastalar› sunacak, akflamüstü çaylar› piyano
müzi¤i eflli¤inde yine Kubbeli Salon’da yudumlanacak. Otelin yeni
aç›lan ana restoran› Agatha ise, Orient Express güzergah›ndaki
en önemli duraklar olan Paris, Venedik ve ‹stanbul’dan hareketle;
Frans›z, ‹talyan ve Türk mutfaklar›n› bir araya getiriyor.
Ritz-Carlton Yeni CEO'su
Herve Humler Oldu
Marriott Grubu çat›s› alt›nda faaliyetlerini sürdüren The Ritz-Carlton
otellerinin bafl›na Herve Humler getirildi.
Herve Humler, Ritz-Carlton'un yeni Baflkan› ve CEO'su oldu.
Humler; Bulgari Hotels & Resorts ile de ilgilenecek ve do¤rudan
Marriott Grubu Baflkan› Robert J. McCarthy'ye ba¤l› olarak
çal›flacak.
Humler, geçti¤imiz aylarda Türkiye'ye gelen Simon F. Cooper'in
yerine geçerken Cooper Marriott Grubu'nun Asya Pasifik bölgesi
baflkan› oldu.
‹zer Hotel & Beach Club
kalite belgelerini ald›
Bodrum’da 1996 y›l›ndan beri hizmet veren ‹zer Hotel & Beach
Club, UKAS (‹ngiltere) akreditasyonlu kurulufl NQA taraf›ndan
gerçeklefltirilen denetimler sonucu ISO 9001:2008 ve HACCP
belgelerini ald›.
‹zer Hotel & Beach Club Genel Müdürü Baki Erol “Amac›m›z bu
belgeleri duvara asmak de¤il, misafirlerimize hijyenik ve kaliteli
g›da üretimi ve en üst kalite hizmet vererek yüzde 100 misafir
memnuniyeti sa¤lamakt›r. Bizler Kalite Yönetim Sistemi ve G›da
Güvenli¤i Yönetim Sistemi do¤rultusunda emin ad›mlarla ilerleyerek
hizmetimizi gelifltirmeyi amaçl›yoruz. Ald›¤›m›z belgeleri ise bu
çabalar›m›z›n süsü olarak görüyoruz. Kalite Müdürümüz Sanem
Bilbay ve Gülnihal Kumru ile beraber tüm gayretleriyle çal›flan
tüm departman müdürlerimize teflekkür ederim” dedi.
Club Ali Bey Premier Belek'te
E¤itimler Devam Ediyor
Club Ali Bey Premier Belek'in uygulad›¤› ISO 22000 G›da Güvenli¤i
Yönetim Sistemi gere¤i sistem yenileme e¤itimleri devam ediyor.
BIX Kurumsal ile sistem çal›flmalar›n› sürdüren Club Ali Bey
Premier Belek e¤itimlerini tamamlad›. Yönetim Dan›flman› Bülent
Dokuzluo¤lu taraf›ndan verilen ISO 22000 G›da Güvenli¤i Yönetim
Sistemi e¤itimine tüm departman yöneticileri ve yönetici asistanlar›
kat›ld›.
Club Ali Bey Premier Belek'in Yönetim Dan›flman› Bülent
Dokuzluo¤lu yapt›¤› aç›klamada;
"Turizm sektöründe yaflanan rekabet ortam›nda hizmet verilen
kifli ve kurulufllar standartlara uygun iflletmeleri tercih etme
e¤ilimindedirler. Güvenli g›da üretmeden misafirlerin sa¤l›¤›n›
korumak mümkün de¤ildir, Club Ali Bey Premier Belek y›llard›r
uygulad›¤› g›da güvenli¤i yönetim sistemi ile bölgedeki tesislere
örnek olmaktad›r" dedi.
Club Ali Bey Premier Belekte ISO 22000 G›da güvenli¤i Yönetim
Sistemi d›fl›nda ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi de uygulan›yor.
Do¤ufl Turizm Grubu
Rixos ile Anlaflt›
Do¤ufl Turizm Grubu ünlü otel zinciri Rixos'la anlaflt›. Do¤ufl
Holding Yönetim Kurulu Üyesi ve Turizm Grubu Baflkan› Do¤an
Günay, 20 y›ld›r Starwood Hotels & Resorts Worldwide Inc.
taraf›ndan Sheraton Voyager Antalya Hotel, Resort & Spa ad› ile
iflletilen 814 yatak kapasiteli befl y›ld›zl› otelin Starwood ile sözleflme
süresinin 31.12.2010 tarihi itibari ile sona ermesi nedeniyle, yeni
dönem için Fine Otel Turizm ‹flletmecilik A.fi.’ye ait Rixos markas›
ile iflletilmek üzere anlafl›ld›¤›n› belirtti.
Do¤ufl Turizm Grubu, Hazine’den 2035 y›l› sonuna kadar irtifak
hakk›na sahip oldu¤u tesisten 2011 y›l›ndan itibaren kira geliri
elde edecek.
Best Western Khan Hotel’de
‘I Care’ ‘Önemsiyorum’ E¤itimi
Misafir Memnuniyetine Büyük
Katk› Sa¤lad›
Best Western International taraf›ndan her y›l dünya genelinde
düzenli olarak yap›lan 4 bin üye otelinde tüm departman
çal›flanlar›na verdi¤i misafir memnuniyetini ön plana alan ‘I Care’
e¤itimiyle, Best Western Khan Hotel çal›flanlar› bir kez daha
‘Misafirlerimizi Önemsiyoruz’ dedi.
Best Western Khan Hotel’in geçti¤imiz aylarda Best Western
Global Kalite Ödülü’ne lay›k görülerek kalitesini bir kez daha ön
plana ç›kartm›flt›. Bunu ‘I Care’ ‘Önemsiyorum’ e¤itimi ile
pekifltirerek misafirlerine verdikleri önem ve hassasiyeti kan›tlad›lar.
Best Western Khan Hotel çal›flanlar›na, e¤itimde göstermifl olduklar›
baflar›l› performanslar›ndan dolay› sertifika verildi. 15
18
‹kinci Yar›da Emea Otel
Yat›r›m Pazar› ‹çin Olumlu
Tahminler Yap›l›yor
Jones Lang LaSalle Hotels, 2010’un ilk yar›s›nda
otel pazar›nda gerçeklefltirilen yat›r›mlar ile EMEA
otel yat›r›m pazar›n›n yükselmeye bafllad›¤›n›, ilk
yar›da gözlemlenen bu büyümenin y›l›n ikinci
yar›s›nda daha da h›zlanmas› beklediklerini
aç›klad›. Aç›klamada 2010’un ilk yar›s›nda ifllem
hacminin geçen y›l›n ayn› dönemine k›yasla yüzde
6 oran›nda bir art›flla 1.6 Milyar avroya ulaflt›¤›,
bu rakam›n ikinci yar›da ise iki kat›na ç›kmas›n›n
beklendi¤i belirtildi.
Jones Lang LaSalle Hotels’in y›l bafl›nda yapt›¤› tahminlere paralel
olarak; ‹ngiltere yat›r›m aktivitesi 2009 y›l›nda pazar pay›n›n yüzde
14’ünü temsil ederken, 2010 y›l›nda bu rakam› yüzde 19’a yükselten
‹ngiltere 300 Milyon avronun üzerinde gerçeklefltirdi¤i yat›r›m
ifllemiyle, 2010 y›l›nda en aktif pazar› oldu. Geçen y›l›n lideri Fransa
ise 270 milyon avro de¤erinde ifllem gerçeklefltirdi.
Jones Lang LaSalle Hotels taraf›ndan yap›lan aç›klamada; otel
operatörleri, kurumsal yat›r›mc›lar ve yat›r›m fonlar›/özel sermaye,
otel yat›r›mlar› için güçlü bir istek duydu¤una ve EMEA bölgesinde
2010’un ilk yar›s›ndaki tüm otel yat›r›m›n›n yaklafl›k yüzde 65’ini
oluflturdu¤una dikkat çekilirken, tecrübeli yat›r›mc›lar›n 2010 y›l›n›n
sat›n alma için iyi bir zaman oldu¤una inand›klar› vurguland›.
Toplam yat›r›m›n yüzde 47’sini oluflturan yerli sermaye, yat›r›m›n
bask›n kayna¤› olmay› sürdürdü. Avrupal› kaynaklar›n
gerçeklefltirdi¤i yat›r›m yüzde 18’den yüzde 34’e yükseldi. ABD
taraf›ndan gerçeklefltirilen otel yat›r›mlar› ise güçsüzlü¤ünü
sürdürüyor. Orta Do¤u otel yat›r›m pazar› 2009 y›l›nda pazar
pay›n›n yüzde 9’unu olufltururken, 2010 y›l›n›n ilk yar›s›nda bu
oran› yüzde 14’e yükseldi. Ancak Güney Asya baflta olmak üzere
yat›r›m anlam›nda güçlü bir paya sahip olan Asya’daki al›c›lar
önemli bir yat›r›m gerçeklefltirmediler. Bu al›c›lar Londra ve Paris’te
indirimli fiyatlardan sat›fla sunulan iyi kalitede mülk arama e¤ilimi
gösterdiler.
Pazar›n dinamikleri de¤iflti¤ini belirten Jones Lang LaSalle EMEA
Ceo’su Mark Wynne Smith, “Hem al›c›lar, hem de sat›c›lar
görüflmelere tedbirli yaklaflt›¤› için anlaflmalar›n tamamlanmas›
daha uzun sürüyor. Ancak, sat›c›lar›n mevcut ekonomik ortamda
al›c›lar›n fiyatland›rmas›n›n kabul edilebilir oldu¤unu anlad›¤›n›
görüyoruz. Bu durumun y›l›n devam›nda anlaflma hacmini art›rmas›
muhtemel” dedi.
Ayr›ca pazarlanan sto¤un önemli bir hacim oluflturdu¤una ve
2009’un ilk yar›s›na k›yasla 2010’un ilk yar›s›nda beklemede olan
daha fazla anlaflman›n yer ald›¤›na, bu anlaflmalardan ço¤unun
önümüzdeki aylarda gerçeklefltirilece¤ine de dikkat çeken Wynne
Smith “2010’un ilk yar›s›nda yaflanan pazar koflullar›, 2002 y›l›nda
gözlenen durumu hat›rlat›yor. 2002’de oldu¤u gibi 2010’un ikinci
yar›s›nda da ifllem hacminin iki kat›na ç›kaca¤›n› tahmin ediyorum”
dedi.
LykiaWorld Yöneticileri
ISO 9001:2008 E¤itiminde
Bulufltu
Türkiye turizm sektörünün öncü kurulufllar›ndan LykiaGroup
bünyesinde faaliyet gösteren LykiaWorld Ölüdeniz ve LykiaWorld
Antalya’da görev yapan yöneticiler, Ölüdeniz tesisinde bir araya
gelerek hem e¤itim ald›, hem de Lykia’l› olman›n tad›n› ç›kard›.
Ölüdeniz’in k›y›s›nda, Babada¤lar›’n›n eteklerine yaslanm›fl eflsiz
bir tatil cenneti olan LykiaWorld Ölüdeniz’de biraraya gelen Lykia
yöneticileri, iki gün boyunca süren e¤itimden arta kalan
zamanlar›nda e¤lenceli anlar yaflad›.
ISO 9001:2008 e¤itimi, hem LykiaWorld Ölüdeniz ve LykiaWorld
Antalya yöneticilerinin kaynaflmas› için ortam olufltururken hem
de çal›flanlar›n motivasyonunu art›r›c› bir çal›flma oldu.
Ölüdeniz K›y›lar›
P›r›l P›r›l Oldu
LykiaWorld Ölüdeniz çal›flanlar› “Temiz Çevre Temiz ‹nsan” sosyal
sorumluluk çal›flmalar› çerçevesinde, Fethiye K›drak Mevkii ve
Ölüdeniz aras›nda temizlik operasyonu düzenledi.
‹ki saate yak›n süren çevre temizli¤inde 60 kiloya yak›n at›k madde
topland›. Do¤al güzelliklerin merkezinde eflsiz bir manzaraya sahip
olan LykiaWorld Ölüdeniz çal›flanlar›n›n geçti¤imiz günlerde
düzenledi¤i temizlik organizasyonu oldukça yüksek bir kat›l›mla
gerçekleflti. “Temiz Çevre Temiz ‹nsan” sosyal sorumluluk program›
kapsam›nda düzenlenen organizasyonda k›y› fleridi boyundaki
tüm at›klar temizlendi.
LykiaWorld yönetimi taraf›ndan bafllat›lan kampanya do¤rultusunda
ellerinde eldiven ve çöp torbalar›yla çöp toplayan LykiaWorld
Ölüdeniz personelinin çal›flmalar›, turistler taraf›ndan da yo¤un
ilgiyle izlendi.
Ölüdeniz’in efli benzeri bulunmayan bir plaja sahip turizm beldesi
oldu¤unu dile getiren LykiaGroup Yönetim Kurulu Baflkan› Zeynep
Silahtaro¤lu Baykal, “Bu güzelli¤e herkesin sahip ç›kmas› gerekiyor.
Çevre temizli¤i hepimiz için çok önemli... LykiaWorld Ölüdeniz
olarak toplad›¤›m›z at›klarla çevre temizli¤ine katk›da bulunduk;
havan›n, suyun ve topra¤›n gelece¤ini kurtarma yolunda önemli
bir ad›m att›k. ‹nsan›m›zda çevre bilincinin oluflmas›nda biraz
nebze katk›m›z oluyorsa ne mutlu bize” diye konufltu.
Çevre temizli¤inin ard›ndan kat›l›mc›lar çeflitli ikramlar eflli¤inde,
gün bat›m›n›n en güzel izlendi¤i yerlerden biri olan K›drak yolunda
günün yorgunlu¤unu att›lar.
Cornelia Diamond,
Dünyan›n Tercihi
Oldu
Cornelia Diamond Golf Resort
& Spa, dünyan›n tercihi
oldu¤unu arka arkaya ald›¤›
uluslararas› baflar›larla tescil
ettiriyor. Cornelia Diamond son
olarak Rusya ve BDT pazar›
için en popüler otellerin
s›raland›¤› TopHotels “En ‹yi
100 Otel” s›ralamas›na en
üstlerden girdi.
Antalya Belek bölgesinin turizm cenneti
Cornelia Diamond Golf Resort & Spa,
tüm dünya turistlerinin en fazla tercih
etti¤i oteller aras›na girmeye devam
ediyor. Daha önceleri turizmde prestij
unsurlar› olan The Travelife Collection ve
Conde Nast Johanses “Tavsiye Edilen
Oteller” listesine giren Cornelia Diamond
flimdi de Rusya ve BDT pazar›n›n
dünyada en çok tercih etti¤i dördüncü
otel olma baflar›s›n› gösterdi.
Rusya ve BDT pazar› için en popüler
otellerin s›raland›¤› TopHotels “En ‹yi 100
Otel” s›ralamas› belli oldu. Turizmin gözde
merkezlerinden Cornelia Diamond
dünyan›n en önde gelen tesislerinin
k›yas›ya yar›flt›¤› bu listede en üst s›ralarda
yer alarak bir kez daha Türk turizminin
gurur kayna¤› oldu.
Rusya ve BDT ülkelerinden tüketiciler
oylar›yla en popüler otelleri belirledi. Her
y›l geleneksel olarak yap›lan liste
Rusya’n›n önde gelen de¤erlendirme
sitelerinden “TopHotels.ru”daki 1
Temmuz 2009 - 1 Temmuz 2010 dönemi
aras›ndaki tüketici yorumlar› sonucunda
oluflturuluyor.
Daha önce dünya turizminin seçiminin
göstergesi olan The Travelife Colleciton
ve Conde Nast Johanses listelerine
girerek baflar›s›n› kan›tlayan Cornelia
Diamond “Top Hotels En ‹yi 100”
s›ralamas›nda da yer alarak gurur ve
sevincini iyice katlad›. Müflteri
memnuniyeti üzerine kurulu politikas›yla
dünyan›n tercihi haline gelen Cornelia
Diamond böylece büyük bir baflar›y› daha
bünyesine eklemifl oldu.
Dedeman Antalya
Gelece¤in Aflç›lar›n›
Keflfediyor...
Dedeman Antalya Hotel & Convention
Center’da 6 A¤ustos günü “Çocuk Aflç›lar
Projesi” gerçekleflti. Proje kapsam›nda,
Dedeman Antalya’da konaklayan 5 - 8
yafl aras›nda çocuklar› olan ailelerle
yap›lan görüflmeler sonucunda, iki ailenin
çocuklar› deneyimli aflç›lar eflli¤inde pasta
yapt›lar.
Dedeman Antalya, kendi alan›nda ilk olan
projelerine devam ediyor. Emsaliz Misafir
Deneyimi projesi kapsam›nda, otelde
konaklayan ailelerin 5 – 8 yafllar›
aras›ndaki çocuklar› aflç› k›yafetlerini
giyerek Dedeman mutfa¤›nda çal›flma
imkan› buldular.
Projenin ilki, 6 A¤ustos 2010 günü, 5
yafl›ndaki Ceren Ertürkler ve 7 yafl›ndaki
Yusuf Sami Öztopbafl’›n kat›l›m›yla
gerçekleflti. Kat›l›mc›lar ilk baflta
heyecand›lar ama her geçen dakika
heyecanlar› zevke dönüflerek birbirinden
lezzetli iki pasta yapt›lar. Günün sonunda
Ceren ve Yusuf Sami Akdeniz
Restaurant’a kendi elleri ile yapt›klar›
pastalar›n› ailelerine servis yaparak keyifle
yediler. Proje esnas›nda çekilen foto¤raflar
cd haline getirilerek bu güzel an›y›
Dedeman Antalya olarak
ölümsüzlefltirdiler.
Her iki aile konu hakk›nda “‹lk defa böyle
bir uygulama duyduk. Aç›kças› biraz da
merak ederek geldik. Fakat çok keyif
ald›k. Bizim en de¤erli varl›klar›m›z olan
çocuklar›m›za de¤er verdi¤inizi görmek,
onlar›n bu iflten son derece keyif ald›¤›n›
izlemek bizi çok mutlu etti.
Unutamayaca¤›m›z bir an›m›z oldu”
dediler.
8. Mövenpick Hotel
‹stanbul Golf Cup
Yap›l›yor
Aç›l›fl›ndan beri gerçeklefltirdi¤i prestijli
etkinliklerle ad›ndan söz ettiren, World
Travel Awards taraf›ndan 2009 y›l›nda
“Avrupa’n›n En ‹yi ‹fl Oteli” seçilen
Mövenpick Hotel Istanbul, 4-5 Eylül 2010
tarihlerinde, ‹stanbul Golf Kulübü
Tesisleri’nde 200 kiflinin kat›laca¤› bir golf
turnuvas› düzenleyecek.
Krallar›n Oyunu olarak bilinen, ustal›¤›n
konsantrasyonla birleflti¤i, yar›flman›n
dostlukla kaynaflt›¤› dünyan›n en güçlü
yöneticilerinin tercih etti¤i golf sporuna
gösterilen ilgi Türkiye’de her geçen gün
art›yor. 2 gün sürecek turnuvada bayanlar
2 erkekler ise 3 kategoride yar›flacak.
Ayr›ca Senior ve Junior kategorisi de
düzenlenecek.
Her kategorinin ilk üç derecesine ve gross
birincisine kupalar› akflam saatlerinde,
Mövenpick Hotel Istanbul’un 20. kat›ndan
flehri kuflbak›fl› gören Skyline Club
Lounge’da düzenlenecek olan ödül
töreninde verilecek.
Kupalar›n d›fl›nda dereceye girenlere;
Mövenpick Hotel Izmir’de hafta sonu 2
gece konaklama, Mövenpick Hotel
Istanbul’da hafta sonu 1 gece konaklama,
AzzuR Restaurant’ta akflam yeme¤i ve
çikolata masaj› gibi çeflitli hediyeler de
verilecek. Ödül töreninin ard›ndan
gerçeklefltirilecek olan çekiliflle bir flansl›
oyuncu, Mövenpick Tower & Suites
Doha’da 4 gece 2 kifli kahvalt› dahil
konaklama kazanacak.
19
20
Yapex 2010 Kat›l›mc›lar› Yerli
ve Yabanc› Ziyaretçilere
Doyacak
Antalya Expo Center’da, 28-31 Ekim 2010 tarihlerinde yap›
sektörünün önemli bir buluflma platformuna dönüflecek olan
Yapex Yap› Fuarlar›, bu y›l yerli ve yabanc› ziyaretçi çal›flmalar›na
a¤›rl›k vererek flimdiden profesyonellerin ajandas›na girmeyi
baflard›.
Türkiye’nin do¤usundan bat›s›na, kuzeyinden güneyine 40 ilden
organize edilen profesyonel ziyaretçi çal›flmalar› büyük bir h›zla
bafllad›. Mimar, mühendis, müteahhit, teknik elemanlar, yat›r›mc›,
kamu kurum ve kurulufllar› ile belediye yöneticilerinden oluflan
gruplar ile iletiflime geçildi. Bu illere yap›lan ziyaretlerle, Yapex
2010 kat›l›mc›lar›n›n beklentisi do¤rultusunda nitelikli ziyaretçi
portföyü oluflturuldu. Bu y›l Antalya d›fl›ndan 3000 profesyonelin
fuar› ziyaret etmesi bekleniyor. 2009 y›l›nda fuar› Antalya d›fl›ndan
2000 profesyonel ziyaret etmiflti.
Yapex 2010 Fuar›’na bu y›l Suriye, Irak ve Lübnan’dan a¤›rl›kl›
olarak ziyaretçi gelmesi bekleniyor. Fuara olan ilgi bu ülkelerin
ticaret odalar›na yap›lan ziyaretlerle de ortaya ç›kt›. Ziyaretler
öncelikle Gaziantep ve Halep ile bafllad›, çünkü bu bölgelerde
artan AVM yat›r›mlar›, ifl merkezleri ile turizm tesisleri yat›r›mlar›
dikkat çekmeye bafllad›.
Antalya merkez olarak al›nd›¤›nda 3 saatlik uçufl mesafesinde
önemli gelir grubundaki ülkeler yer al›yor. Yapex 2010 Fuar› yurtd›fl›
ziyaretçi çal›flmas›nda öncelikli hedef ülkeler, co¤rafi yak›nl›¤›n
da etkisiyle belirlendi. Özellikle Balkan ülkeleri, Türkî cumhuriyetler,
Rusya ve Orta Do¤u’da ziyaretçi çal›flmalar› yap›l›yor.
Antalya’da bu y›l 18. kez düzenlenecek olan Yapex Yap› Fuar›’na
Avrupal› Günefl Enerji firmalar› da yo¤un ilgi gösteriyor. Özellikle
bu konuda Nurnberg Ticaret Odas› ile Akdeniz Tan›t›m, ikili
görüflmeler ve yat›r›m olanaklar›n›n karfl›l›kl› tart›fl›lmas› yönünde
önemli çal›flmalar yürütüyor.
Yapex 2010 Yap› Fuarlar› her y›l oldu¤u gibi bu y›l da Antalya ve
çevresindeki tüm yat›r›mc›lar›n projeleri için bir ticaret merkezine
dönüflecek. Fuarlarla ve yeni yat›r›mlarla ilgili tüm güncel geliflmeler
www.yapex.com ve www.ehotelbuild.com web sitelerinden ve
fuarlar›n resmi web sitelerinden takip edilebilir.
Anfafl Hotel Equipment Fuar›
ve TUS‹D 2011 Y›l›nda da
Güçbirli¤i Yapt›lar
Yerli ve yabanc› konaklama, a¤›rlama ve ikram sektörü
profesyonellerinin büyük ilgi gösterdi¤i ve ocak 2010’da 27.657
kifli taraf›ndan ziyaret edilen Anfafl Hotel Equ›pment “ Uluslararas›
Konaklama, A¤›rlama, ‹kram Sektörü Ekipmanlar› ve Dekorasyon
‹htisas Fuar›’n›n 2011 y›l›nda da yurt d›fl›ndan çok daha büyük
kat›l›mlarla ve profesyonel al›c›larla uluslararas› piyasalarda
dikkatleri fuara çekmesi için çal›flmalar yo¤un bir flekilde bafllad›.
2010 ocak ay›nda düzenlenen Anfafl Hotel Equipment Fuar›’n›n
yaklafl›k 2 milyar dolarl›k ifl hacmi yaratt›¤›n› vurgulayan Anfafl
Fuarc›l›k Yönetim Kurulu Baflkan› Mustafa Çal›k 19 – 22 Ocak
2011 tarihleri aras›nda TUS‹D Endüstriyel Mutfak Çamafl›rhane
Servis ve ‹kram Ekipmanlar› Sanayicileri ve ‹fladamlar› Derne¤i'nin
iflbirli¤i ile düzenlenecek 22. Anfafl Hotel Equipment Fuar›n›n
sektörün en önemli ticari platformu olmas›n›n beklendi¤ini söyledi.
Türkiye’nin Hotel Ekipmanlar› konusunda dünyada söz sahibi
oldu¤unu belirten Endüstriyel Mutfak Çamafl›rhane Servis ve
‹kram Ekipmanlar› Sanayicileri ve ‹fladamlar› Derne¤i'nin (TUS‹D)
Yönetim Kurulu Baflkan› U¤ur Atalay krize ra¤men 2010 sezonunda
Endüstriyel mutfak ekipmanlar› firmalar›n›n yüzde 15 büyüdü¤ünü,
2011 de yüzde 15 büyüme hedeflendi¤ini belirtti. 22. Anfafl Hotel
Equipment fuar› 2011 hedefimizi yakalamam›zdaki en büyük
organizasyondur bu nedenle çok önemlidir fleklinde konufltu.
Merkezi Fransa’da bulunan Avrupa Birli¤i Üyesi Kurulufl Efcem’in
(European Federation of Catering Equipment Manufacturer)
yönetim kurulu toplant›s›n› ‹stanbul’da gerçeklefltirdi¤ini ve TUS‹D’in
EFCEM’in 5 Yönetim kurulu üyesinden birisi oldu¤unu belirten
Tusid Baflkan› Atalay, TUS‹D üyelerinin Avrupa ekonomisinde ilk
üç içerisine girdi¤ini aç›klad›. 19 – 22 Ocak 2011 tarihleri aras›nda
Antalya Expo Center’da düzenlenecek Anfafl Hotel Equpment
Fuar›nda Efcem üyeleriyle uluslararas› görüflmeler ve anlaflmalar
yap›laca¤›n› belirtti.
Anfafl Hotel Euipment Fuar›n›n 2011 y›l›nda da D›fl Ticaret
Müsteflarl›¤› , Antalya ‹hracatç› Birlikleri, TUS‹D (Endüstriyel Mutfak,
Çamafl›rhane, Servis ve ‹kram Ekipmanlar› Sanayicileri ve ‹fladamlar›
Derne¤i) , KOSGEB, TÜROFED (Türkiye Otelciler Federasyonu),
AKTOB (Akdeniz Turistik Otelciler Birli¤i) , P.O.Y.D. (Profesyonel
Otel Yöneticileri Derne¤i), OTMD (Otel Teknik Müdürler Derne¤i),
Y‹YDER (Yiyecek ‹çecek Yöneticileri Derne¤i), Türkiye Aflc›lar
Federasyonu, OTED (Otel Temizlik ve Dekorasyon Derne¤i), ‹ç
Mimarlar Odas› Antalya fiubesi iflbirli¤i ile gerçeklefltirilece¤ini
belirten fuar direktörü Arzu Yüngül ise 2011 fuar›nda
gerçeklefltirilecek inovasyonlar›n sektöre heyecan verece¤ini
müjdeledi.
22
THY, Türk Milli Basketbol Tak›mlar›na
da Sponsor Oldu
Dünya futbolunun ünlü kulüplerine sponsor olarak dikkatleri
üzerine çeken Türk Hava Yollar›, flimdi de Basketbol Milli
Tak›mlar› ile 2012 y›l› sonuna kadar sponsorluk anlaflmas›
imzalad›.
Türk Hava Yollar› ve Türkiye Basketbol
Federasyonu aras›ndaki sponsorluk
anlaflmas› Atatürk Havaliman›'nda
imzaland›. D›fl Hatlar Gidifl Terminali
Botanik Restoran'da yap›lan imza
töreninde A Milli Erkek Basketbol Tak›m›
oyuncular› ile teknik ve idari kadrosu haz›r
bulundu.
Toplant›da haz›r bulunan Türk Hava Yollar›
Yönetim Kurulu Baflkan› Hamdi Topçu,
flirket olarak önemli bir sponsorluk
anlaflmas›na daha imza att›klar›n›
belirterek, ''Bugün Türkiye Basketbol
Federasyonu'na 2,5 y›l ana sponsor
oluyoruz. Daha önce ulafl›m sponsoru
oldu¤umuz Türkiye Basketbol
Federasyonu'na flimdi ana sponsor olarak
destek verece¤iz. Bu flirketimiz ve bizim
için büyük mutluluk'' dedi.
Baflkan Topçu, geçen y›l Yunanistan'›n
Moroussi tak›m›yla sponsorluk anlaflmas›
yapt›klar›n›, Euroleague Final Four'a
sponsor olduklar›n› da belirterek, bu
sponsorluklar nedeniyle büyük ilgi
gördüklerini söyledi. Önümüzdeki
sezondan itibaren Euroleague
karfl›laflmalar›n›n 5 y›l boyunca 'Turkish
Airlines Euroleague Basketball' ad› alt›nda
oynanaca¤›n› da belirten Topçu, ''Ayr›ca
sezon sonundaki Final Four karfl›laflmalar›
da 'Turkish Airlines Euroleague Final Four'
ad›yla oynanacak.'' diye konufltu.
TBF Baflkan› Demirel: Büyük Bir De¤er
Tafl›yor
Türkiye Basketbol Federasyonu Baflkan›
Turgay Demirel de törende yapt›¤›
konuflmada, Türk Hava Yollar›'n›n
dünyan›n en baflar›l› flirketlerinden biri
oldu¤unu söyledi.
Demirel, Türk Hava Yollar›'n›n Türk ve
dünya sporuna büyük katk› sa¤lad›¤›n›
da belirterek, ''Türk basketboluna
yapt›¤›n›z bu katk› federasyonumuz için
çok büyük bir de¤er tafl›yor. Dünya
Basketbol fiampiyonas› ve burada yer
alacak 12 dev adam›m›z sizin katk›lar›n›z
ve desteklerinizde daha büyük baflar›lara
do¤ru yol alacak. Ben bu beraberli¤in
uzun süreli ve hay›rl› bir beraberlik
olaca¤›na inan›yorum'' dedi.
Türk Hava Yollar› Genel Müdürü Temel
Kotil de Türk sporuna ve basketbola
önemli bir katk› sunmak için böyle bir
giriflimde bulunduklar›n› söyledi.
Hamdi Topçu ve Turgay Demirel Türk
Hava Yollar› ve Türkiye Basketbol
Federasyonu aras›nda ana sponsorluk
anlaflmas›n› imzalad›lar. THY yetkilileri
Demirel ve basketbol tak›m› oyuncular›na
uçak maketi hediye ederken, Demirel ve
basketbolcular Türk Hava Yollar›
yetkililerine imzal› forma hediye etti.
12 Dev Adam Almanya'ya Gitti
Törenin ard›ndan da Basketbol Milli
Tak›m› 2010 Dünya Basketbol
fiampiyonas› haz›rl›klar› kapsam›nda
kat›laca¤›, Beko Süper Cup Turnuvas›'na
kat›lmak üzere Almanya'ya gitti.
Milli Tak›m kafilesi, Türk Hava Yollar›'n›n,
mavi zemine beyaz renkler giydirilmifl ve
üzerine, 2010 FIBA World Championship
yaz›l› TK 1503 sefer say›l› özel uça¤›yla
Almanya'n›n Nürnberg kentine hareket
etti.
THY'nin Yolcu
Say›s› Yüzde 20
Artt›
Türk Hava Yollar›'n›n bu y›l›n ocaktemmuz
döneminde yolcu say›s›,
geçen y›l›n ayn› dönemine göre,
yüzde 20 art›flla 16,3 milyona
ulaflt›.
THY'nin Kamuyu Ayd›nlatma
Platformu'nda (KAP) yay›mlanan özel
durum aç›klamas›nda, flirketin bu y›l›n
ocak-temmuz 2010 dönemine iliflkin trafik
sonuçlar›na yer verildi. Aç›klamada, flu
bilgiler yer ald›:
''Yolcu say›s› ocak-temmuz 2009
döneminde 13,8 milyon iken, 2010 y›l›n›n
ayn› döneminde yüzde 20 art›flla 16,3
milyona ulaflm›fl olup, d›fl hatlarda
business class ve d›fltan d›fla transfer
yolcu say›lar›nda da ocak-temmuz 2009
dönemine k›yasla s›ras›yla yüzde 36,2 ve
yüzde 23,0 art›fl sa¤lanm›flt›r. Yolcu
doluluk oran› 3,9 puan art›flla yüzde 73,4
olarak gerçekleflmifltir.
Arzedilen koltuk km (AKK), ocak-temmuz
2009 döneminde 30,1 milyar iken, 2010
y›l›n›n ayn› döneminde yüzde 19,9 artarak
36,1 milyara; ücretli yolcu Km (ÜYK),
ocak-temmuz 2009 döneminde 21 milyar
iken, 2010 y›l›n›n ayn› döneminde yüzde
26,6 artarak 26,5 milyara; konma say›s›,
ocak-temmuz 2009 döneminde 115 bin
531 iken, 2010 y›l›n›n ayn› döneminde
yüzde 17,9 art›flla 136 bin 213'e; kargoposta,
ocak-temmuz 2009 döneminde
120 bin 840 ton iken, 2010 y›l›n›n ayn›
döneminde yüzde 46,8 art›flla 177 bin
398 tona yükselmifltir.''
Antalya Mutfak ve Aflç›l›k Sanatlar› Akademisi (Masa)
Kap›lar›n› Aç›yor
Antalya’daki ilk ve tek Mutfak ve Aflç›l›k Sanatlar› Akademisi olan MASA Eylül 2010’da kap›lar›n› aç›yor…
Bu ay kap›lar›n› açmaya haz›rlanan
MASA’n›n uluslararas› standartlar› göz
önünde bulundurarak çal›flma prensibi
edinmifl profesyonel yönetim ekibi,
tan›nm›fl bafl aflç›lar, pasta flefleri,
sommelier ve baristalardan oluflan uzman
kadrosu ile çok k›sa zamanda Türkiye’nin
lider Mutfak ve Aflç›l›k Sanatlar› Akademisi
konumuna gelmesi beklenmekte ve
Akdeniz bölgesinin uluslararas›
standartlarda e¤itim veren tek aflç›l›k
okulu olma özelli¤ini de tafl›maktad›r.
MASA’da, y›lda yaklafl›k 2000 profesyonel
ve amatör ö¤renciye mutfak sanatlar›,
aflç›l›k ve pastac›l›k alan›nda verilen e¤itim
programlar›n›n yan› s›ra yine profesyonel
e¤itmenler taraf›ndan verilen sommelier,
barista, barmen ve yönetici yetifltirmek
üzere tasarlanm›fl program f›rsatlar› da
sunulacakt›r.
MASA’da verilen e¤itim programlar›,
dünyan›n bu alandaki en etkin ve yetkili
kurum ve üniversiteleri taraf›ndan akredite
edilmifl olup programlar›n› baflar› ile
tamamlam›fl mezunlar sertifikalar› ile
birlikte uluslararas› geçerlili¤i olan bu
kurum ve üniversitelerin sertifikalar›na da
sahip olarak mezun olacaklard›r.
MASA’n›n aflç›l›k mesle¤ine ve bu zengin
kültür miras›na; yar›m yüzy›l› aflk›n ciddi
bir tecrübe ve e¤itimcilik altyap›s› ile sahip
ç›kmak üzere hayata geçirildi¤ini belirten
Kurucu Baflkan Necati Özaltun; “MASA’y›
mesle¤ini seven ve iflini çok iyi bilen
aflç›lar yetifltirmek, onlar› her konuda
dünya standartlar›nda e¤iterek
uluslararas› sertifika sahibi yapmak ve en
sonunda bu topraklardan dünyaya ad›n›
duyurmufl aflç›lar ç›karabilmek amac›yla
kurduk. MASA’da y›lda 600 profesyonel,
1400 amatör, toplam 2000 ö¤renci
yetifltirmeyi planl›yoruz. Kalite, hijyen,
yarat›c›l›k ve bilimsellik prensipleri ile yola
ç›k›larak, e¤itim kalitesini en yüksek
seviyeye ç›karmak amac›yla dünyada
mutfaklar›n› sanat atölyelerine çevirmifl
bafll›ca aflç›l›k okullar› ve üniversitelerin
aflç›l›k bölümleri ile paralel haz›rlanm›fl
e¤itim programlar› e¤itim menümüzün
bafll›ca spesiyalleri olacak” diye konufltu.
Dünyada Türk mutfa¤›n› tan›tacak olan
aflç› adaylar›n› yetifltireceklerini belirten
Özaltun, “Ö¤rencilerimiz beslenme,
güncel g›da teknolojileri, yöneticilik
vas›flar›, uluslararas› servis standartlar›
gibi konularda hem teorik hem de pratik
anlamda e¤itilirken, en az 2 yabanc› dil
konuflabilecek flekilde ‹ngilizce, Frans›zca,
‹spanyolca ve ‹talyanca dersleri de
alabilecekler.”
‹lk Akademik y›l›m›zda, mesle¤ine ve
uluslararas› uygulama standartlar›na
hakim, kendine güvenen, araflt›rmac›,
yenilikçi ve yarat›c› Türk Aflç›lar› yetifltirme
amac›m›z› gerçeklefltirmek için MASA
bafl›nday›z” dedi.
Antalya’n›n en güzel yerinde e¤itim alma
olana¤›
Antalya Lara'da, 1650 m2’lik bir alana
yay›lm›fl olan MASA en üst düzey teknoloji
ile donat›lmas›n›n yan›s›ra çevre dostu
olarak tasarlanm›fl binas› ile de dikkat
çekiyor. MASA’da e¤itim s›n›flar› ve
salonlar› d›fl›nda müze, kütüphane,
yiyecek içecek sat›fl ma¤azas›, 40 kiflilik
füzyon mutfak restoran› ve çat› bistrosu
bulunmaktad›r.
Yurtd›fl›nda çal›flma imkan›
‹spanya, ‹talya, ‹ngiltere, Kanada ile
ABD’deki ünlü aflç›l›k okullar› ve seçkin
üniversitelerin ilgili bölümleriyle yap›lan
iflbirli¤i sayesinde, e¤itimlerini
tamamlayan tüm aflç› adaylar› bu okullar›n
sundu¤u farkl› e¤itim programlar›
aras›ndan seçimlerini yaparak yurtd›fl›nda
da e¤itim ve staj imkan› bulabilecekler.
MASA’da profesyonel ve amatörler için
sunulan bir çok program›n yan› s›ra
yiyecek içecek kütüphanesi ve müzesi,
gurme flarküteri, restoran, online yiyecek
ve mutfak ekipmanlar› sat›fl› ve
dan›flmanl›k gibi hizmetler de Antalya
halk›na sunulmaktad›r.
www.masa.web.tr
23
24
Temmuz 2010’da easyJet’in
Yolcu Say›s› Yüzde 7,7 Artt›
• Avrupa’n›n dördüncü, ‹ngiltere’nin en büyük hava yolu flirketi
easyJet temmuz ay› yolcu istatistiklerini aç›klad›.
• Temmuz 2010’da önceki y›l ayn› döneme göre yüzde 7,7 art›flla
5 milyondan fazla yolcu tafl›yan easyJet’in doluluk oran› da yüzde
90,9 düzeyinde gerçekleflti.
• easyJet’in y›ll›k yolcu say›s› da yüzde 7,3 artarak yaklafl›k 48
milyona ulaflt›.
easyJet Temmuz 2010 yolcu istatistikleri
Yolcu say›s›
Doluluk oran›
Y›ll›k
Yolcu say›s›
Doluluk oran›
Sabiha Gökçen Havaliman›’na ilk düflük maliyetli uçuflu 29 May›s
2006’da ‹sviçre’nin Basel-Mulhouse Havaliman›’ndan gerçeklefltiren
easyJet, bu dört y›ll›k dönem içerisinde Türkiye’deki uçufl noktas›
ve yolcu say›s›n› her geçen gün art›rd›.
Toplam 8 Rota
Temmuz 2010
5.021.838
%90,9
Tem. 2009-2010
47.998,567
%86,8
Temmuz 2009
4.661.068
%90,3
Tem. 2008-2009
44.725.304
%85,3
Fark
7,7
0,5
Fark
%7,3
1,5
30 May›s 2010 itibariyle ‹stanbul d›fl›nda Bodrum, Antalya ve
Dalaman’a da seferler gerçeklefltiren easyJet Türkiye’ye Londra
Gatwick- ‹stanbul, Londra Luton-‹stanbul, Londra Gatwick–
Antalya, Londra Stansted-Bodrum, Londra Stansted-Dalaman,
Bristol-Bodrum, Liverpool-Bodrum ve Basel-‹stanbul olmak üzere
toplam sekiz rota ile hizmet veriyor.
FAGOR’dan Visual ve
Concept Serileri ile
Mutfaklarda Yenilikçi Bir
Dönem
Endüstriyel mutfaklarda hassasiyeti ve
mükemmelli¤i ön planda tutan flefler için Fagor’un
Visual ve Concept serileri yenilikçi bir dönem
bafllat›yor.
Visual Serisi f›r›nlar Visual Plus ve Visual F›r›nlar olarak iki grupta
sunulurken; Concept F›r›nlar, gazl› ve elektrikli modellerden
olufluyor.
Yeni nesil Visual Plus F›r›nlar, kullan›m kolayl›¤›, zaman tasarrufu
gibi özelliklerinin yan› s›ra en son görsel ve ifllem teknolojisi ile de
ön plana ç›k›yor. VGA dokunmatik ekran üzerinden programlama
yap›larak, piflirme için gerekli tüm bilgiler girilebiliyor.
Visual f›r›nlarda, ergonomi, hijyen ve mükemmel piflirme özellikleri
en üst noktada sa¤lan›yor. Ürünün ekonomik olmas› da ayr› bir
avantaj.
H›zl› piflirme teknolojisine sahip Fagor Gazl› ve Elektrikli Concept
f›r›nlar, auto-reverse fan sistemi ile h›zl› ve homojen piflirme imkan›
yarat›yor.
Fagor, profesyonel mutfaklar›n kullan›m alanlar›n›n ihtiyaçlar›na
da yan›t vermek amac› ile Visual Plus, Visual ve Concept Serilerini
sunuyor.
Ya
ni bu
aralar
Antalya
ile konuflman›n, görüflmenin,
sorular sorup, net, do¤ru, güncellenmifl
cevaplar alman›n, k›yaslamalar yaparak, do¤ru
noktalara ulaflman›n, do¤ru noktalar› tavsiye edip, efle
dosta mahçup olmaman›n, baflka yolu yok. Yazarlar›m›zla,
çizerlerimizle, kentsel hesaplar›n üzerini çizerlerimizle ve baflka
aç›lardan baflka fleyler düflünürlerimizle, yaz›flman›n, anlaflman›n,
yorumlar yap›p katk›lar sa¤laman›n ve kendi görüfllerimizi iffla etmenin
baflka yolu yok. ‹flimizde gücümüzde, sunumlar›m›zda, toplant›lar›m›zda
yaz›lara, logolara , imajlara, rakamlara kentsel verilere ihtiyaç duydu¤umuz,
anlar›m›zda hop diye indirmeler, samimi iletiflimler, dostça yard›mlaflmalar
için oh ulaflt›m, iflte gönderdiler, yaflas›n varm›fl demenin baflka yolu
yok. Foto¤raf makinesi tafl›maman›n, arflivlerle dolaflmaman›n,
telefonlarda u¤raflmaman›n, gprs ve dahi bir sürü k›saltmalarla
u¤raflmaman›n, tufllara dokunarak; serin sular›n tad› hariç
Antalya’n›n tüm tad›n›, keyfini, seceresini, gündemini
ç›kartman›n, daha k›sa, daha özel,
ve kolay bir yolu yok.
26
Otel Arsas› ‹çin Ne Kadar Ödemeliyiz?
TYD ‹cra Kurulu Üyesi Doç. Dr. ‹brahim
Birkan yapt›¤› aç›klamada bir gayrimenkul
yat›r›m› yap›l›rken arsaya ne kadar ödeme
yap›lmas› gerekti¤inin belirlenmesinin
ço¤u kez yat›r›mc›lar›n karfl›laflt›klar› bir
sorun oldu¤unu belirtti. Birkan, konuyla
ilgili flöyle konufltu:
“Bu sorun özellikle sermaye has›la oranlar›
yüksek olan otel yat›r›mlar› aç›s›ndan
daha da büyük önem arz etmektedir.
Birçok otel yat›r›mc›s› özellikle büyük
flehirlerde arsalar› çok yüksek mebla¤lara
sat›n almakta, sonra arsaya haddinden
fazla para ödenmifl olmas› nedeniyle otel
yat›r›m›n› uzun süre
gerçeklefltirememektedir. Ayr›ca arsa
fiyat›n›n çok yüksek olmas›ndan dolay›
bazen de fizib›l olmayan bir ifle giriflilmifl
olunmaktad›r.
Genellikle otel yat›r›m› yapmak isteyen
yat›r›mc›lar ilk etap olan planlama
aflamas›nda bir bölge seçmekte, daha
sonra bölgeyi daraltarak yap›lmas›
düflünülen otel kompleksine uygun bir
arsa seçilerek bilahare bir ön fizibilite ve
pazarlama araflt›rmas› çal›flmas›
yap›lmaktad›r. Bu çal›flmada otelin kabaca
gelir ve giderlerinin, kar›n›n ne olaca¤›
hesaplanmaktad›r. Ön fizibilite
çal›flmas›nda istenilen asgari karl›l›¤›n
sa¤lanaca¤›n›n tahmin edilmesi
durumunda yat›r›m›n ikinci aflamas› olan
uygulama aflamas›na geçilmektedir. Bu
aflamada arsan›n sat›n al›nmas›
ifllemlerine bafllanarak sat›n alma
haz›rl›klar› yap›lmakta, mimari ve inflaat
limitleri ö¤renilerek proje üzerinde
çal›flacak tak›m oluflturulmaya
bafllanmaktad›r.
Uygulama aflamas›nda ayn› zamanda
otelin yönetim sisteminin nas›l olaca¤›na
karar verilmekte, ihtiyaç duyulmas› halinde
bir otel yönetim flirketi ile yönetim veya
franchise anlaflmas› yapmak üzere
çal›flmalar yap›lmaktad›r. Otelin
mimarisinin ve fiziksel planlaman›n
yap›lmas› aflamas›nda yönetim flirketinin
bilgi ve tecrübesinden azami flekilde
istifade edilmesi ve otelin mutlaka
uluslararas› otel starndartlar›na uygun
olarak planlanmas› büyük önem arz
etmektedir. Bu aflamada otelin hitap
edece¤i pazara en uygun zincirin
seçilmesi ve anlaflma flartlar›n›n müzakere
edilerek mal sahibinin haklar›n›n
korunmas› çok önemlidir.
Bu konuda yat›r›mc›lar›n kendi
yöneticilerinin yan›nda söz konusu
anlaflmalar›n pazarl›k ve müzakerelerinde
yard›mc› olacak dan›flmanlardan istifade
etmeleri önemli bir gereksinim olmaktad›r.
Tam bir fizibilite çal›flmas›n›n yapt›r›lmas›
yat›r›mc›, iflletmeci, müstakbel ortaklar
ve kreditörler aç›s›ndan gerekli olmaktad›r.
Söz konusu fizibilitenin otel fizibilitesi
yapmak konusunda uluslararas› tecrübeli
bir flirkete yapt›r›lmas› ve raporun ‹ngilizce
olarak haz›rlat›lmas› paydafllar aç›s›ndan
önemlidir.
Raporu haz›rlayan firma ile birlikte
çal›flmak ve aralarda bilgilendirilmek
yat›r›mc› aç›s›ndan önem arz etmektedir.
Fizibilite çal›flmas›nda yat›r›m›n arsa ve
inflaat maliyeti tefriflat›na kadar bütün
kalemler dikkate al›narak kabaca
hesaplanmaktad›r. Öte yandan yat›r›m›n
gelecek 15-20 y›l için gelir projeksiyonlar›,
operasyonel gider projeksiyonlar›
yap›larak gros kar› ve bilahare proforma
nakit ak›fl tablosu haz›rlanmaktad›r.
Bu aflamadan sonra yat›r›m için duyarl›l›k
testleri yap›larak de¤iflik senaryolara göre
otel yat›r›m›n›n karl›l›¤›, nakit ak›fl›, yat›r›m›n
net bugünkü de¤eri, iç verim oran›, geri
dönüfl süresi ve öz sermayenin geri dönüfl
süreleri hesaplanmaktad›r. Fizibilite
raporunun girifl k›sm›na bir “yönetici özeti”
bölümü yaz›larak raporun önemli
rakamsal bulgular› yat›r›mc›lara özet bir
flekilde sunulmaktad›r. Haz›rlanan fizibilite
raporunun neticesine bak›larak yat›r›m›n
yap›l›p yap›lmamas›na karar verilmektedir.
Otel yat›r›mlar›nda k›sa bir süre içerisinde
büyük miktarda gelir elde edilmesi kolay
de¤ildir. Bu itibarla, yat›r›m›n geri dönüfl
süresi uzun bir süreyi bulmaktad›r.
Bir otelin toplam maliyetini arsan›n
maliyeti, inflaat›n maliyeti ve mobilya ve
teçhizat›n maliyeti fleklinde üç ana
kategoride toplayabiliriz. Bu üç
kategorideki maliyetlerden bir tanesi
ola¤anüstü fazla olursa, otel yat›r›m›n›n
maliyeti artacak ve yat›r›m fizib›l olmaktan
ç›kabilecektir. Uygulamada otel arsas›na
söz konusu dengeyi bozabilecek flekilde
fazla para ödendi¤i gibi, otelin tefriflat›nda
da afl›r›ya gidilerek daha fazla para
harcanabilmektedir.
Yat›r›m›n maliyetinin öngörülenin çok
üstüne ç›kmas› durumunda, otelin oda
sat›fl fiyatlar› pazar›n ön gördü¤ü fiyatlar›n
daha üstünde olamayaca¤›ndan
beklenilen ciro ve karl›l›k elde
edilememektedir. Yat›r›mc› öne ç›kmak
amac›yla di¤er otellerden çok daha
modern ve zengin görünümlü yat›r›mlar›
arzulamakta ve bu durumun kontrol
edilememesi durumunda da afl›r› pahal›ya
mal olmufl oteller ortaya ç›kmaktad›r.
Burada üzerinde durulan konu yat›r›m›n
bafllang›ç safhas›nda, arsa al›m›
aflamas›nda dengeli bir otel yat›r›m›n›
gerçeklefltirebilmek için nas›l bir yöntem
izlenebilece¤ini ortaya koymakt›r. Özellikle
büyük flehirlerde flehir merkezlerinde arsa
fiyatlar› oldukça yüksek oldu¤undan bir
otel yat›r›m›n›n dengeli olarak
gerçeklefltirilmesini sa¤layacak olan
arsan›n uygun fiyattan sat›n al›nmas› çok
zor olmakta ve ço¤u kez de otel yat›r›mlar›
(oda sat›fl fiyatlar› yüksek görülse bile)
fizib›l olamamaktad›r.
Genel olarak söylemek gerekirse bir otel
yat›r›m›n›n içerisinde arsaya ödenen fiyat›n
toplam yat›r›m maliyetinin yüzde 15 ile
yüzde 20’si aras›nda olmas› do¤ald›r.
Bugün NewYork, HongKong gibi
flehirlerde arsa paylar›n›n yüzde 50’lere
kadar ç›kt›¤› ve yeni otel yat›r›mlar›n›n
fizib›l olmad›¤› görülmüfltür. Dengeli bir
otel yat›r›m› yapabilmek için arsaya en
fazla ne kadar para ödenmesi gerekti¤ini
basit bir flekilde ve baz› temel varsay›mlar
yaparak belirlemek mümkün olabilir mi
sorusu akla gelmektedir. Rushmore
yaklafl›m› diye de an›lan bir yaklafl›ma
göre, ilk aflamada yap›lmas› planlanan
otelin aç›ld›ktan 2-3 y›l sonra eriflece¤i
ortalama doluluk oran›n› ve ortalama oda
sat›fl fiyat›n› tahmin etmemiz
gerekmektedir.
Örnek olarak bir otel arsas› olarak
bakt›¤›m›z ve 10 milyon dolar bedelle
sat›fla sunulmufl olan araziye 300 odal›
bir otel yapabilece¤imizi bu otelin inflaat
maliyetinin de 31.5 milyon dolar olaca¤›n›
düflünelim. Bu otelin otelin aç›ld›ktan üç
y›l sonra halen pazarda bulunan
rakiplerinin durumunu da inceleyerek y›ll›k
yüzde 65 ortalama doluluk ve y›ll›k
ortalama 90 dolar fiyatla oda sat›fl›
yapaca¤›n› tahmin etmifl olal›m. Yap›lacak
olan otelin anahtar teslim inflaat
maliyetlerini otelin kategorisine göre ve
infla edilecek olan alana göre takribi olarak
hesaplamak mümkündür.
Örne¤imizdeki otelin 300 odal›
olaca¤›ndan hareketle; yapaca¤›m›z otelin
befl y›ld›zl› bir otel olaca¤›n› ve oda bafl›na
düflen kapal› infla edilecek alan›n 60
metrekare olaca¤›n› ve dolay›s›yla toplam
infla edilecek alan›n 18.000 metrekare
(300 oda x 60 metrekare) olaca¤›n›
kolayca hesaplayabiliriz. Türkiye’de
yap›lan befl y›ld›zl› otellerde metrekare
maliyetinin yaklafl›k 1.750 dolar oldu¤unu
varsayarsak söz konusu otelin anahtar
teslimi maliyetinin 31.5 milyon dolar
(18.000 metrekare x 1.750 dolar) olaca¤›n›
tahmin edebiliriz.
Baz› inflaat firmalar›n›n kendilerine otel
inflaa etmelerinden dolay› do¤al olarak
inflaat metrekare maliyetlerini daha düflük
alarak hesaplamalar›n› yapmaktad›rlar.
Ancak bu durum inflaat flirketinin de bir
f›rsat maliyeti oldu¤undan yan›lt›c›
olabilmektedir. Kendilerine otel yapan
inflaat flirketlerinin belirli bir kar oran›n›
maliyetlerine eklemeleri hem gerçek
maliyetlerin hem de karl›l›klar›n do¤ru
olarak tahmin edilebilmesi için zaruridir.
Yukar›da belirtti¤imiz üzere, söz konusu
300 odal› otelimizin aç›ld›ktan üç y›l sonra
yüzde 65 y›ll›k ortalama dolulukla ve y›ll›k
ortalama 90 dolar oda sat›fl› ile istikrarl›
bir flekilde çal›flaca¤›n› varsayarsak
toplam y›ll›k oda gelirimizin 6.405.750
dolar olaca¤›n› hesaplayabiliriz:
300 oda x y›ll›k yüzde 65 doluluk x 90
dolar (ort. oda fiyat›) x 365 gün =
6.405.750 dolar
Bu hesaplamalarda otel arsan›n
lokasyonuna göre de¤iflik çarpan
dilimlerini kullan›lmaktad›r. fiöyle ki;
fiehirleraras› Yol Üzerindeki Bölge
% 3 - % 4
Yan Mahalle Bölgesi % 4 – % 8
fiehir içi % 5 - % 9
fiehir Merkezi % 6 - % 10
Örne¤imizdeki yap›lmas› düflünülen otelin
flehir merkezine çok yak›n bir bölgede
oldu¤unu ve %8’lik bir bölge ayarlama
dilimine girdi¤ini varsayarsak ayarlanm›fl
y›ll›k oda gelirinin 512.460 dolar civar›nda
olaca¤› bulunur.
6.405.750 dolar x yüzde 8 = 512.460
dolar (y›ll›k oda geliri)
Bundan sonraki aflamada otel yat›r›m›
aç›s›ndan sözkonusu olan arsan›n
de¤erini hesaplamak için y›ll›k oda gelirinin
yat›r›m için kullan›labilecek olan kredi
oran›na bölmemiz gerekecektir. Bu yat›r›m
için mevcut flartlarda al›nabilecek uzun
vadeli yat›r›m kredisinin yüzde 7.5 faizle
temin edilebilece¤ini varsayarsak, yaklafl›k
6.8 milyon dolarl›k bir arsa bedeli buluruz:
512.460 dolar / 0.75 = 6.832.800 dolar
(tahmini arsa bedeli)
Bu durumda sözkonusu arsa için istenilen
10 milyon dolar otel yat›r›m› aç›s›ndan
çok yüksek olmaktad›r. Arsa için uygun
görülen en yüksek 6.8 milyon dolarl›k
bedelin ödenmesi durumunda ise arsa
maliyetinin toplam maliyet içindeki pay›
yaklafl›k yüzde 22 civar›nda olacakt›r.
(6.832.800 / 31.500.000 = %22) Daha
önce de ifade edildi¤i üzere toplam yat›r›m
içinde arsa pay›n›n yüzde 15 – 20 oran›n›
geçmesi halinde yat›r›m›n fizib›l olmas›
zorlaflmaktad›r. Hesaplamadan da
görülece¤i üzere, söz konusu arsa için
6.5 milyon dolar (6.500.000 / 31.500.000
= % 20) ve alt›nda teklif vermek uygun
olacakt›r. Ancak, lokasyon özelli¤i göz
önünde bulundurularak hesaplamalardan
da görülece¤i üzere bazen biraz daha
yüksek fiyat teklif edilebilir.
Bu hesaplama yönteminde otelin esas
geliri olan oda geliri baz al›nm›flt›r. Hiç
flüphesiz ki otelin özellikli bir otel olmas›,
örne¤in kongre oteli olmas› gibi
durumlarda daha detayl› çal›flma gerekli
olacakt›r.
Bu hesaplamadan da anlafl›laca¤› üzere
dengeli bir otel yat›r›m›n›n
gerçeklefltirilmesi için arsa maliyeti büyük
önem arz etmektedir.” 27
28
Dosya
K›br›s
“Bir Ufac›k Adac›k”
K›br›s, Akdeniz'in Sicilya ve Sardinya'dan sonra üçüncü büyük adas›d›r. Kuzeyinde 65 km mesafe ile
Türkiye, do¤usunda 112 km mesafe ile Suriye, 267 km ile ‹srail, 162 km ile Lübnan; güneyinde 418 km
ile M›s›r; kuzey bat›s›nda ise 965 km ile Yunanistan yer almaktad›r.
Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyeti'nin
yüzölçümü 3.355 km2'dir. Yaklafl›k olarak
ada sahillerinin yar›s› Kuzey K›br›s Türk
Cumhuriyeti s›n›rlar› içerisindedir.
Bir süre Hitit egemenli¤inde kalm›fl ada,
Yunanistan'daki Akalar taraf›ndan
kolonilefltirilmifl daha sonra s›ras›yla Roma
ve Bizans hakimiyetine girmifltir. 1571
y›l›nda Türkler taraf›ndan fethedilmifl,
1878 y›l›nda Osmanl› ‹mparatorlu¤u'ndan
y›ll›k 500,000 Amerikan dolar› karfl›l›¤›nda
kiralayan ‹ngilizler taraf›ndan 1914 y›l›nda
iflgal edilmifl, 1960 y›l›nda K›br›s
Cumhuriyeti ad›yla ba¤›ms›zl›k kazanm›fl,
1974'de Yunan darbesinin ard›ndan Türk
Silahl› Kuvvetleri'nin gerçeklefltirdi¤i K›br›s
Bar›fl Harekat› sonucu adada iki ayr›
devlet oluflmufltur. Nüfusun yaklafl›k
%50'si Yunan (Rum), %50'si Türk'tür. En
büyük flehir Lefkofla'd›r.
Günümüzde ada Kuzey K›br›s Türk
Cumhuriyeti ve Güney K›br›s Rum Kesimi
olarak ikiye bölünmüfl olarak
yönetilmektedir.
K›br›s’›n ‹klimi Tipik Bir
Akdeniz ‹klimidir
K›br›s Co¤rafyas›
K›br›s’›n iklimi tipik bir Akdeniz iklimidir.
Yazlar› uzun ve kurak, k›fllar› k›sa ve
ya¤murludur. Y›ll›k ortalama s›cakl›k
19ºC’dir (66ºF). Yaz ortas› s›cakl›k 40ºC
(105ºF) civar›nda seyretmektedir. K›fl›n
hava oldukça yumuflakt›r ve y›ll›k ortalama
500mm ya¤mur düflmektedir.
Yapra¤›n› dökmeyen, çamgiller,
turunçgiller, zeytingillerin yan› s›ra makilik,
yapra¤›n› döken a¤aç, bodur a¤açç›klar,
a¤aç ve çal›l›klarla de¤iflik çiçek türleri
kuzey K›br›s’›n genel bitki örtüsünü
oluflturur.
K›br›s’›n eflsiz Akdeniz iklimi do¤al
zenginli¤in oluflmas›nda büyük bir etken
olmufltur. En yayg›n orman tipi a¤aç türleri
çam, selvi, mefle ve sonradan adada
yetifltirilen okaliptüstür. Portakal, turunç,
limon, mandalina, greyfurt gibi narenciye
ürünleri yan›nda karpuz, baz› sebzeler,
zeytin ve harup a¤açlar› yetiflir. Bitki
örtüsü hayvanc›l›k (keçiler ve koyunlar)
için idealdir.
K›br›s Co¤rafik Konumu
Nedeniyle Afrika ve Do¤u
Avrupa Aras›nda Kufllar›n
Konaklama ve Yumurtlama
Merkezidir
K›br›s gerek adada yaflayan, gerekse
k›talar aras›nda göç eden hayvanlar›
bar›nd›rmas› nedeniyle zengin hayvan
türüne sahip bir ülkedir. K›br›s co¤rafik
konumu nedeniyle Afrika ve Do¤u Avrupa
aras›nda kufllar›n konaklama ve
yumurtlama merkezidir. Adada bulunan
350 türden 7 türü endemiktir. Ayr›ca 26
farkl› çeflit sürüngen ve amfibyum da
yaflamaktad›r.
Kuzey K›br›s’›n eflsiz sahilleri ayr›ca
Akdeniz'de nesli tükenmekte olan caretta
caretta ve chelonia mydas kaplumba¤alar›
için uygun yumurtlama merkezleridir.
Karpaz Milli Park›’nda 250 civar›nda
özgürce yaflayan yabani eflek
bulunmaktad›r.
Baflkenti Lefkofla olan Kuzey K›br›s’›n
2006 y›l› verilerine göre toplam nüfusu
264,172’dir.
Tüm bu bilgilerden sonra birde adan›n
tarihine göz atal›m. Adaya, baz› tarihçilere
göre Avrupa'dan, baz›lar›na göre ise
Asya’dan gelen insanlar ayak basm›flt›r.
Ada, eski ça¤larda Hititler’den, M›s›rl›lar’a
ve Antik Yunanlar’a birçok medeniyetin
yönetimine girmifltir. Milattan önce 58
y›l›nda ada Romal›lar taraf›ndan al›nm›fl
ve 350 sene boyunca Roma
‹mparatorlu¤u kontrolünde kalm›flt›r.
Milattan sonra 395’te, Bizans
‹mparatorlu¤u’nun bir parças› olmufl ve
putperestlikten yavafl yavafl Ortodoks
Hristiyanl›¤a kaym›flt›r.
1191 y›l›nda Aslan Yürekli Richard Haçl›
Seferleri s›ras›nda adaya yerleflmifl ve
daha sonra aday› Templar fiövalyeleri’ne
satm›flt›r. 1192 y›l›nda Guy de Lusignan’›n
aday› sat›n almas›na izin vermifltir. K›br›s,
1489’da Venedikliler’in aday› al›fl›na kadar
Lusinyanlar’›n yönetimi alt›nda kalm›flt›r.
1571 y›l›nda Osmanl›lar aday› fethetmifller
ve 1878 y›l›nda, Britanya ile Osmanl›
‹mparatorlu¤u aras›nda yap›lan bir
savunma anlaflmas› uyar›nca aday›
Britanya’ya kiralayana kadar
yönetmifllerdir. Osmanl› ‹mparatorlu¤u
Birinci Dünya Savafl›’na Almanya’n›n
taraf›nda kat›l›nca, 1925 y›l›nda K›br›s
Britanya taraf›ndan ilhak edilmifl ve bir
‹ngiliz Kolonisi haline gelmifltir. 1960
y›l›nda K›br›sl› Türkler ve Rumlar K›br›s
Cumhuriyeti’ni kurmufllard›r. Ancak 1963
y›l›nda Rumlar Anayasa’y› tek tarafl› olarak
de¤ifltirmeye kalkt›klar›nda toplumlararas›
çat›flma ç›km›fl ve K›br›sl› Türkler K›br›s
Cumhuriyeti’nden at›lm›fllard›r. Toplam
103 K›br›s Türk köyü boflalt›lm›fl ve K›br›sl›
Türkler adan›n yüzde 3’ünü oluflturan
enklavlarda yaflamaya zorlanm›fllard›r.
1974 y›l›nda aday› Yunanistan’a ba¤lama
amaçl› ve Yunanistan destekli bir darbenin
ard›ndan Türkiye adaya müdahale
etmifltir. Müdahalenin ard›ndan ada
K›br›sl› Türkler’in yaflad›¤› kuzey ve K›br›sl›
Rumlar’›n yaflad›¤› güney aras›nda ikiye
bölünmüfltür. 1975 Y›l›nda K›br›sl› Türk
Federe Devleti kurulmufltur.
1983 y›l›nda ise Kuzey K›br›s Türk
Cumhuriyeti ilan edilmifltir.
Nisan 2003’te kuzey ile güney aras›nda
30 y›l aradan sonra geçifl noktalar›
aç›lm›flt›r. 24 Nisan 2004’te K›br›sl› Türkler,
aday› birlefltirmeye yönelik Annan Plan›’n›
kabul etmifllerdir. Ancak K›br›sl› Rumlar
plan› reddetmifllerdir. 1 May›s 2004’te
Rum taraf›, K›br›s Cumhuriyeti ad› alt›nda
ve tüm aday› temsilen Avrupa Birli¤i’ne
girmifllerdir.
Tarihi, co¤rafyas› ve iklimi ile y›llar
boyunca paylafl›lamayan K›br›s, ayn›
zamanda turizm aç›s›ndan da birçok
cevheri bar›nd›rmaktad›r. K›br›s turizmini
inceledi¤imiz bu say›m›zda öncelikle
k›saca K›br›s turizmi ve tarihi mekanlar›na
bir göz atal›m.
Turizm
Kuzey K›br›s bozulmam›fl do¤al
güzellikleri, dost canl›s› insanlar›,
neredeyse tüm y›l boyunca güneflle
y›kanan kilometrelerce uzunlu¤undaki k›y›
fleridi; alt›n kumsallar› ve 9000 y›ll›k
görkemli tarihi ile Akdeniz’de cennet bir
adad›r. Gotik kiliseler ile bir arada bulunan
Beflparmak Da¤lar›’na hakim haçl› kaleleri,
tap›nak kal›nt›lar› ile tarihin fantastik bir
kar›fl›m› olarak karfl›n›za ç›kar.
Ada, yüzy›llar boyunca üzerinde kurulan
de¤iflik uygarl›klar›n b›rakt›¤› zengin bir
tarihi ve mimari mirasa sahiptir. Bat›’da
Soli ve Vouni’den Lefkofla’daki
Arabahmet Camisi’ne, Ma¤usa’daki
Salamis’ten Do¤u’daki Apostolos
Andreas Manast›r›’na, 9000 y›ll›k
uygarl›¤›n izlerine rastlamak mümkündür.
Kuzey K›br›s Akdeniz’de zor bulunan
tertemiz plajlara sahiptir. Büyük otellerin
lüks plajlar›ndan, kum tepecikleri ard›nda
kaybolmufl küçük otellerin flahane
kumsallar›na kadar yüzücüler için farkl›
k›y› fleritleri ve imkanlar› vard›r.
Gazima¤usa ile Bo¤az aras›nda kalan
do¤udaki k›y› fleridinde alt›n kumsallar
15 mil uzunlu¤a kadar varmaktad›r.
Kuzey’de Girne’nin her iki taraf›nda da,
barlar›n bulundu¤u ve de¤iflik sportif
29
30
faaliyetlerin yap›ld›¤› plajlar mevcuttur.
Bunun yan› s›ra gözlerden uzak koylar
20 mil boyunca manzaray›
süslemektedirler.
Karpaz’›n her iki taraf›nda da makiler ve
yabani zeytinlerle kapl› kusursuz
güzellikteki genifl kum tepecikleri cesaretli
ve iyi donan›ma sahip yürüyüflçüleri
bekler. Ayn› zamanda Milli Park olan bu
rüya bölgesinde asfalt yol yoktur. Bu
nedenle bölgeye ulafl›mda güvenilir bir
arazi arac› tercih edilmelidir. Bat›da ise,
maceraperestler için ideal olan Güzelyurt
koyu inan›lmaz bir güzellikle uzan›r.
Afla¤› yukar› yüz milyon y›ld›r adan›n
sular›, yeflil bafl (Chelonia mydas) ve
logger head (Caretta caretta)
kaplumba¤alar› taraf›ndan ziyaret
edilmektedirler. Yeflil bafl sadece adada,
Türkiye’nin güney do¤u k›y›lar›nda ve
bazen de ‹srail’de yumurtlama
yapmaktad›r. Bu büyüleyici canl›lar,
yumurtlamak için May›s ve A¤ustos aylar›
aras›nda Kuzey K›br›s’›n kumsallar›na
gelmektedirler. Yumurtlama yapt›klar›
kumsallardan biri olan Alagadi koruma
alt›na al›nm›flt›r.
Girne
Girne Kalesi
Kale 7.yy'da, Arap ak›nlar›na karfl› kentin
korunmas› için yap›lm›flt›r. Lüzinyanlar
döneminde, Kantara kalesi gibi önemli
bir yer olmufltur. Bu dönemde kale baz›
yap›sal de¤iflikliklere de u¤ram›flt›r. Bu
restorasyon çal›flmalar 1373 y›l›ndaki
Cenevizliler kuflatmas› ile ara bulmufl,
daha sonra yeniden devam etmifltir. Kale
yap›l›rken o dönemin savunma taktikleri
z›rhl› flövalye ve okçulara göre
düflünüldü¤ünden, 1489'dan sonra kaleyi
kontrole alan Venedikliler, Osmanl› topçu
sald›r›lar›n› gözönüne alarak yeniden
inflaya giriflmifllerdir. Kuzeybat› ve
güneydo¤u kulelerini ekleyerek, önlemler
almaya çal›fl malar›na ra¤men,
Lefkofla'daki Osmanl› zaferinden sonra
kaleyi direnifl göstermeden 1570 y›l›nda
Osmanl›lara teslim etmifllerdir. Kaleye
girifl bir hendek üzerinden olmaktad›r.
1400'lü y›llara kadar bu hendek içi su
dolu olarak kullan›lm›flt›r. ‹ç kap›n›n
tonozunda bulunan üç aslanl› Lüzinyan
amblemi baflka bir yap›dan buraya
getirilmifltir. Kalenin içinde 1100'lü y›llarda
yap›ld›¤› san›lan bir Bizans kilisesi (St.
George Kilisesi) yer almaktad›r. 1570
y›l›nda K›br›s'›n Osmanl›lar taraf›ndan
fethi s›ras›nda flehit düflen Osmanl› Amirali
Cezayirli Sad›k Pafla'n›n lahiti de kalede
bulunmaktad›r. Kalenin di¤er bölümlerini
Kuzeybat›, Güneybat› ve Güneydo¤u
Venedik kuleleri, Lüzinyan dönemi Bekçi
odas›, Lüzinyan dönemine ait büyük
salon, çeflitli zindan ve ambar amaçl›
kullan›lm›fl olan odalar, Bizans dönemine
ait kule, Venedik Savunma platformu,
sarn›ç, Venedik dönemine ait cephanelik
ve top mazgal› ve Bat›k Gemi Müzesi
oluflturur. Kalede yak›n dönemde, Eski
Girne Kalesi
Eserler Dairesi taraf›ndan yap›lan
çal›flmalarla çeflitli tarihsel tipleme ve
mekan canland›rmalar› ile adeta bir Aç›k
Hava Müzesi atmosferi yarat›lmaya
çal›fl›lmaktad›r.
Anthipanitis Kilisesi
Eski bir manast›r›n önemli bir bölümüdür.
Mimari tarz› K›br›s'ta fazla rastlanmayan
bir tiptedir. Kubbe bir sekizgen üzerindeki
yuvarlak sütunlar üzerine oturtulmufltur.
Beflikkemerli ve girifl kolu 15. yy'da
eklenen, Gotik tarzdaki tafl iflçili¤inin güzel
örneklerindendir. Binadaki fresklerden
günümüze dek gelenlerin bir k›sm› orijinal,
baz›lar› 15. yy'a aittir. Orijinal fresklerde
Baflmelek Cebrail ile Mihail'in aras›nda
gö¤sünde çocuk olan Meryem figürü de
yer almaktad›r. Baz› fresklerde Cebrail
figürü ve St. Anthony ve vaftiz sahnesi,
St. Eudoksia ile St. Paul figürleri de
bulunmaktad›r. Kubbedeki taht›n
haz›rlanmas› ile ilgili 15. yy'a ait figürde,
‹sa meleklerle çevrilmifl bir madalyonun
ortas›nda, bir yan›nda Meryem, bir
yan›nda vaftizci Yahya oldu¤u durumda
resmedilmifllerdir. Ayr›ca on iki havari ve
peygamberler sahnede bulunmaktad›rlar.
Bat›k Gemi Müzesi
Girne Kalesi'nde bulunan Bat›k Gemi
Müzesi'nde sergilenen gemi, bugüne dek
ele geçen en eski gemi olarak
bilinmektedir. Akdeniz’de ‹skender’in
ölümünden sonra kurulan Hellenistik
krall›klar dönemine aittir. ‹lk olarak 1965
y›l›nda bir sünger avc›s› taraf›ndan suyun
üç metre derinli¤indeyken farkedilmifl ve
Pennsylvania Üniversitesi araflt›rmac›lar›
taraf›ndan ç›kar›lm›flt›r. Bat›ktaki badem
kal›nt›lar›na yap›lan testler M.Ö. 288,
kerestesine yap›lan testler ise M.Ö. 389
y›l›n› göstermektedir. Bu da geminin
batt›¤› zaman yaklafl›k seksen y›ll›k
oldu¤unu gösterir. Geminin 15 metre
uzunlu¤undaki gövdesi Halep çam›ndan
yap›lm›flt›r. Akdeniz a¤aç kurdundan
korunmas› için de kabuk koruyucu bir
madde ile kaplanm›flt›r. Gemide bulunan
400 civar›ndaki anforan›n Rodos’tan
yüklendi¤i san›lmaktad›r. Bunun yan›s›ra
‹stanköy ifli 29 adet bozalt de¤irmen
tafl›yla da karfl›lafl›lm›flt›r. Teknenin adaya
yönelmeden önce Akdeniz ve Ege
k›y›lar›nda al›flverifl yapt›¤›, tekne
mürettabat›n›n ana besin kayna¤›n›n
badem oldu¤u bulunan kal›nt›lardan
anlafl›lmaktad›r. Gemide insan iskeletine
ise rastlanmam›flt›r.
Halk Sanatlar› Müzesi
Girne Liman›’nda bulunan 18. yy’a ait bir
K›br›s evi günümüzde müze olarak
kullan›lmaktad›r. Girifl kat›nda zeytinya¤›
mengeneleri, karasaban, tezgah, küp ve
döven gibi hasatla ilgili tar›m araçlar›
bulunmaktad›r. Üst kat ise geleneksel el
sanat› örneklerine ayr›lm›flt›r. Bunlar
aras›nda t›¤ iflleri, yatak ve masa örtüleri,
yün çorap, oymal› sand›klar, gelinlikler
ve dolaplar yer al›r.
‹kon Müzesi
Eski Arkhangelos Kilisesi, Girne ve
çevresinde toplanan ikonlar›n sergilendi¤i
bir ikon müzesi olarak kullan›lmaktad›r.
Kilisenin Çan kulesi, 1860 y›l›nda infla
edilmifl olan kiliseye yirmi befl y›l sonra
ilave edilmifl olup, bu çan kulesi Girne
fl ehrinin hemen her yerinden
görülmektedir.
St. Hilarion Kalesi
Buffavento ve Kantara kaleleri gibi adan›n
Arap sald›r›lar›na karfl› korunmas› için
yap›lan kalelerden biridir. Kalenin ad›
Hilarion adl› bir azizden gelmektedir.
Buraya 10.yy'da bir manast›r ve kilise de
infla ettirilmifltir. Kalenin ad›na ilk kez
1191'li y›llardaki kay›tlarda
rastlanmaktad›r. Bir dönem canl› ve
stratejik bir önemi olmas›na ra¤men, daha
sonralar› Lüzinyan soylular›n›n yazl›k ve
dinlenme yeri ifllevini görmüfltür. Özellikle
ateflli silahlar›n icad› ve k›y› fleritlerinin
savunmas›n›n önem kazanmas› ile birlikte,
Kantara ve Buffavento kaleleri gibi
önemini ve ifllevini yitirmifltir. Kalede üç
ayr› bölüm bulunmaktad›r. Ana girifli
koruyan savunma yeri Bizansl›lar
taraf›ndan 11.yy'da güçlendirilmifltir. Afla¤›
bölüm atlar ve askerler için
kullan›lmaktayd›. Daha üstteki bölümde,
kral saray›, mutfak, kilise yer almaktad›r.
Bu bölümde su deposu da bulunmaktad›r.
Yukar› Kalenin giriflinde bir Lüzinyan
Kap›s› vard›r. ‹ki zirvenin ortas›nda avlu
bulunmaktad›r. Soylular do¤u bölümünde
ikamet ederler, mutfak ve di¤er gündelik
odalar ise bat› bölümünde yer al›rd›.
Kraliyet konutunun ikinci kat›nda bulunan
Kraliçe Penceresi'nden (gotik tarzda
oyulmufl bir pencere) çevrenin
panoramas› doyumsuzdur. Zirvede ise
Prens John kulesi bulunmaktad›r.
Bellapais Manast›r›
Bellapais Manast›r›
Gotik sanat›n eflsiz örneklerinden biri olan
manast›r, Beflparmak da¤lar›n›n
eteklerinde kurulmufltur. Frans›zca
"Abbaye de la Paix" yani "Bar›fl Manast›r›"
sözcüklerinden bugünkü ad› do¤mufltur.
Manast›r›n ilk sakinleri 1187 y›l›nda
Kudüs’ten göç eden Augustinian mezhebi
rahipleridir. ‹lk manast›r binas›n›n yap›m›
1198 - 1205 y›llar› aras›ndad›r. Bugün
görünen yap›n›n büyük bir k›sm› Fransa
Kral› III. Hugh taraf›ndan (1267 - 1284)
infla ettirilmifltir. Avlunun etraf›n› çeviren
revaklar ve yemekhane ise Kral IV. Hugh
döneminde (1324- 1359) yap›lm›flt›r. K›br›s
Osmanl›lar taraf›ndan al›nd›ktan sonra
manast›r, Yunan Ortodoks Kilisesine
verilmifltir. Avlunun yan›ndaki kilise
manast›r›n en iyi durumdaki k›sm›d›r. Ön
yüzdeki ‹talyan freskleri 15. yy’da
yap›lm›fllard›r. Avludaki iki mermer lahit
bir dönemler rahipler taraf›ndan lavabo
gibi kullan›lm›flt›r. Lahitlerin arkas›ndaki
kap›da, Kudüs, Lüzinyan ve K›br›s
krall›klar›n›n armalar› as›l›d›r. Manast›r›n
yemekhanesi de Gotik sanat›n eflsiz
örneklerindendir. Orta avlunun
do¤usunda rahiplerin ifl odalar› ve meclis
odalar› yer almaktad›r. Meclis odas›n›n
ortas›ndaki sütunun ise erken dönem
Bizans kilisesine ait oldu¤u
düflünülmektedir. Rahiplerin yatakhaneleri
ile hazine odas› üst katta yer almaktad›r.
Buffavento Kalesi
Girne da¤lar›nda 950 metre yüksekli¤e
kurulmufl olup, St. Hilarion ve Kantara
kaleleri ile birlikte Arap sald›r›lar›na karfl›
oluflturulmufl olan savunma hatt›n›n bir
parças›d›r. Lüzinyanlar›n döneminde
(1192 - 1489) kale hapishane olarak
kullan›lm›flt›r; ad› da "Aslan fiatosu" olarak
geçmektedir. Venedik döneminde, adan›n
savunmas› için k›y› flehrindeki kaleler
önem kazand›¤›ndan, Buffavento kalesi
ihmal edilmifltir. Kale, Afla¤› ve Yukar›
Kale olmak üzere iki bölümden
oluflmufltur. Afla¤› Kale’nin kemerli bir
girifli vard›r. Giriflin karfl›s›ndaki odalarda
erzak saklan›r ve bir k›sm› da yatakhane
olarak kullan›l›rd›. Odalar alt›nda bir de
su sarn›c› bulunmaktad›r. Yukar› Kale’nin
kap› ve oda kemerlerindeki, k›rm›z› tu¤la
iflçilik Bizans tarz›ndad›r. Burada bulunan
kiliseden geride az bir kal›nt› vard›r.
Buffavento’nun kelime anlam› "Rüzgara
Boyun E¤meyen"dir . Kaleden
bak›ld›¤›nda Trodos da¤lar› ve Lefkofla’n›n
tüm güzelli¤i gözler önündedir.
Lambousa
Lambousa'n›n ilk yerleflenlerinin M.Ö. 13.
yy'da Yunanistan'dan geldikleri, daha
sonralar› bölgenin M.Ö. 8. yy'da
Fenikelilerin yönetimine girdi¤i
bilinmektedir. Roma ve Bizans
döneminde parlak bir hayat seviyesi söz
konusudur. Kentte tiyatro ve gimnazium
gibi sivil mimari örnekleri de infla edilmifltir.
Bu refah dönemi M.S. 7. yy'daki Arap
ak›nlar›yla son bulmufltur. Surlar, kaya
mezarlar› ve bal›k havuzlar› önemli
kal›nt›lard›r. Bal›k havuzlar› Roma
döneminde oyulmufl olup, temiz suyun
girip, s›cak ve kirli suyun ç›kmas› için
31
32
kanallar› mevcuttur. Lambousa'ya ait bulgular 1900'lü y›llarda
bafllayan iki aflamal› kaz›larla bulunmufl olup, çok say›da tabak,
kafl›k gibi de¤erli eflyalar içermekte, fakat ne yaz›k ki günümüzde
ço¤u, New York, Londra gibi yabanc› ülke flehirlerinin müzelerinde
sergilenmektedir. Bu hazinelerin Arap korsanlar›n›n ak›m› s›ras›nda
topra¤a gömüldükleri düflünülmektedir. Ço¤u eser ‹mparatorluk
damgas›n› tafl›d›¤›ndan 627 - 630'lu y›llar aras›nda yap›ld›klar›
anlafl›lmaktad›r.
Hz. Ömer Tekkesi
7. yy'da Emevi Halifesi Muaviye dönemindeki Arap ak›nlar› s›ras›nda
flehit düflen Ömer ad›ndaki komutan ve arkadafllar›n›n mezarlar›
yer almaktad›r. Türbe ve mescit binas› Osmanl›lar taraf›ndan
yap›lm›flt›r.
Sourp Magar Manast›r›
‹lk olarak M.S.1000 y›llar›nda bir Koptik manast›r olarak kurulmufl
ve ‹skenderiyeli Aziz St. Makarios’a adanm›flt›r. Meryem Manast›r›
olarak da an›lmaktad›r. 15. yy. bafl›nda Ermeni Kilisesi’ne geçen
manast›r, zamanla Ermeni hac›lar›n›n Kudüs’e giderlerken geçifl
noktas› - ikinci bir hac noktas›- ifllevini görmüfltür. 1974 y›l›na
kadar bu ifllevi sürmüfltür. Lefkofla'da yaflayan Ermeni toplumu
taraf›ndan yazl›k olarak da kullan›lmaktayd›. fiu andaki kal›nt›lar
19. yy’a aittir. Ayr›ca duvarlar›nda Ermenice bir yaz›t da
bulunmufltur.
Vrysi (Çatalköy)
Neolitik döneme ait bir yerleflim yeridir. Buradaki yerleflimin M.Ö.
4000-3000 y›llar› aras›nda Anadolu'nun Kilikya bölgesinden gelenler
taraf›ndan gerçeklefltirildi¤i yap›lan kaz›lardan anlafl›lmaktad›r.
Kaz›lar o dönemdeki ekonominin tar›ma dayand›¤›n›
göstermektedir. Toprak kaplar›n el yap›m› oldu¤u anlafl›lmaktad›r.
Evler birbirlerine dar dehlizlerle ba¤l›d›r. Duvarlar tafl ve balç›ktan
yap›lm›fl olup, iç yüzeyleri balç›kla s›vanm›flt›r; damlar ise kam›fltan
yap›lm›fl olup, çamur ve balç›kla örtülmüfltür. Yerlerde ise sazdan
örtülmüfl has›rlar kullan›lm›flt›r. M.Ö. 3000 y›llar›ndaki bir depremden
sonra Vrysi halk› buradan ayr›larak baflka bir yere göçmüfllerdir.
Karmi Nekropolu
Karmi köyü yak›nlar›ndaki arkeolojik kaz›lar sonucu Orta Tunç
ça¤›na ait oda fleklinde mezarlar ortaya ç›kar›lm›flt›r. Bu mezarlardan
birinin koridorundaki insan figürü, adada yap›lan araflt›rmalarda
bulunan en eski insan figürü olarak kabul edilmektedir. Figür
bereket tanr›ças›n› simgeler. Mezarlarda ölü arma¤anlar› olarak
mavi fayans boncuklara rastlanm›fl, Girit'ten gelmifl Minos
uygarl›¤›na ait kaplar da bulunmufltur. Bu nesnelerin Lapithos'daki
gemilerde çal›flan gemicilere ait olabilecekleri düflünülmektedir.
Bu veriler adada Tunç Ça¤› döneminde, çevre ülkelerle varolan
ticari iliflkilerin de göstergesidir.
Lapta
Arap ak›nlar›n›n s›kl›¤› nedeniyle Lambousa sakinleri yerleflim
yerlerini da¤›n yamac›na tafl›yarak bugünkü Lapta’y› kurarlar.
Lapta’daki yerleflim Lüzinyanlar döneminde daha da geliflmifltir.
Bölgede yap›lan kaz›lar, Lapta’n›n d›fl›nda bir Kalkolitik dönem
yerlefliminin ve Demir Ça¤›’na ait oda mezarlar›n›n ipuçlar›n›
vermektedir.
Kirsokava
Denize do¤ru uzanan bu kayal›k burun Romal›lar döneminde
mezarl›k ve sonradan da tafl oca¤› olarak kullan›lm›flt›r. Bizans
döneminde baz› H›ristiyanlar Roma mezarlar›n›n ve bu tafl
oyuklar›n›n aras›na yerleflmifllerdir. Aya Mavra Kilisesi de bu türden
bir eski Roma kaya mezar› içinde yer almaktad›r. Duvarlar›nda
havan ile tavanda da Miraç sahnesini gösteren freskler vard›r.
Güzelyurt
St. Mamas Manast›r›
St. Mamas, 12. yy'da yaflam›fl H›ristiyan bir azizdir. Adada onun
ad›na adanm›fl 14 kilise oldu¤u söylenmektedir. St. Mamas
manast›r› 18. yy.'dan kalmad›r. Girifl ve sütunlar› Bizans kilisesinden
kal›nt›lar›n üzerine Lüzinyanlar taraf›ndan infla edilmifltir. St.
Mamas'›n mezar›n›n bafl›ndan beri ayn› yerde oldu¤u san›lmaktad›r.
‹konastasisinin mermer alt k›sm› Venedik kalkanlar›yla bezelidir.
A¤açtan yap›lm›fl boyal› üst k›sm› 16. yy oymac›l›k sanat›n›n
örneklerindendir.
Lefke
Soli Harabeleri
Araflt›rmalarda, M.Ö. 700 y›llar›na kadar uzanan bulgular ele
geçmifltir. fiehrin uzunca bir süre liman› ve yak›n›ndaki bak›r
madenleri nedeniyle önemli pozisyonunu korumay› baflard›¤›
anlafl›lmaktad›r. M.Ö. 498'de adadaki di¤er krall›klarla birlikte Soli
de K›br›s'›n yöneticisi olan Perslere baflkald›rm›fl ve yenilmifltir.
Bundan sonra flehrin daha iyi kontrolünün sa¤lanmas› için Pers
taraftar› kral Doxandros of Marion taraf›ndan sehrin yan›na Vouni
Saray› yapt›r›lm›flt›r. Soli parlak dönemini Roma döneminde
yaflam›flt›r. 7. yy'daki Arap ak›nlar› ise kentin sonu olmufltur.
Araflt›rmalarda, Helenistik döneme ait alt›n ve gümüfl tak›lar,
M.Ö.1.yy'da yap›lm›fl mermer bir Aphrodite heykeli, M.Ö.2.yy'a
ait, Amazonlarla savafl› gösteren bir kabartma ele geçmifltir.
Ayr›ca, Helenistik döneme ait, agoraya aç›lan sütunlu caddenin
ve agoradaki mermer bir an›tsal çeflmenin de kal›nt›lar› ortaya
ç›km›flt›r. Tatl› su kaynaklar›, verimli topraklar, liman, bak›r yataklar›,
bol miktardaki odun rezervi Soli'nin burada kurulan ilk yerleflme
34
olmayabilece¤ini göstermektedir ve
arkeolojik kaz›larda da M.Ö. 11. yy da
yap›lan bir yerleflmenin izlerine
rastlanm›flt›r.
Soli Bazilikas›
Bazilikan›n 4. yy'›n 2. yar›s›nda yap›ld›¤›,
K›br›s'ta infla edilen ilk kiliselerden oldu¤u
bilinmektedir. 5. ve 6. yy'da
geniflletilmesine ra¤men, 7. yy'daki Arap
ak›n› ile tahrip olmufltur. Üç kap›l› bir girifli
bulunmakta olan kilisenin, dört yan›
sütunlarla çevrili ve çeflmeli bir avlusu
vard›r. Avlunun ard›ndan üç kap›l› baflka
bir girifl ile kiliseye girilmektedir. ‹çerde
iki s›ra halinde dizilmifl on ikifler sütun
bulunmaktad›r. Döflemesinde bulunan,
genellikle geometrik ve hayvan figürü
olan mozaiklerin büyük bir k›sm›
günümüze dek ulaflm›flt›r. H›ristiyan
dünyas›nda Soli, St. Mark'›n St. Auxibius
taraf›ndan vaftiz edildi¤i yer olarak kabul
edilmifltir.
Soli Roma Tiyatrosu
Tiyatro, eskiden ayn› yerde olan bir Yunan
tiyatrosunun yerine, M.S.2. yy ile 3.yy
aras›ndaki dönemde, bir tepenin denize
bakan yamac›nda yap›lm›flt›r. Seyircilerin
oturaca¤› yar›m daire fleklindeki bölüm
tepenin kayal›k k›sm›na oyulmufltur. Bu
bölüm ile ortadaki koro yeri kireç tafl›ndan
yap›lma alçak bir duvarla ayr›lmakta olup,
koro yeri ve oturma yerlerine geçifl
yanlardaki geçitlerle sa¤lan›r. Gerçek
kapasitesi 4000 kifli olan tiyatronun, sahne
binas› iki katl›d›r. Bu bölüm mermer ve
heykellerle süslüdür. Tiyatronun
bat›s›ndaki bir tepe üzerinde Aphrodite'e
adanm›fl bir tap›na¤›n izlerine
rastlanm›flt›r.
Vouni Saray›
Marion kentinin Pers sempatizan› olan
kral› Doxandros of Marion taraf›ndan,
civardaki Yunan taraftar› yerleflim
birimlerinin (Soli Kenti) kontrolu için
5.yy'da yapt›r›lm›flt›r. Saray'da 137 adet
oda bulunmaktad›r. Bunlar idari bölümleri,
yatak odalar›n›, erzak depolar›n›, hamam
ve çal›flma odalar›n› kapsar. M.Ö. 449
y›l›nda bölgedeki Pers egemenli¤i yerini
Yunan egemenli¤ine b›rak›nca, Saray
ifllevini yitirmifltir. Saray toplam yetmifl
y›ll›k bir dönemde ayakta kalm›fl, daha
sonra M.Ö. 380 y›l›nda Soli halk›
taraf›ndan yak›lm›fl ve bir daha
yenilenememifltir. Saray›n su gereksinimi
için kayalara oyulmufl sarn›çlarda biriken
ya¤mur sular› kullan›lmaktad›r. Erzaklar›n
depoland›¤› baz› odalarda içlerine
anforalar›n oturdu¤u çukurlar göze
çarpmaktad›r. Hamamlar, s›cak hamam
türünün eski örneklerindendir. Yap›lan
kaz›larda, piflmifl topraktan yap›lm›fl ve
saray›n ortadan kalkt›¤› yang›nda
siyahlaflm›fl testi içinde "Vouni Hazinesi"
olarak adland›r›lan eflyalar bulunmufltur.
Bunlar aras›nda alt›n ve gümüfl bilezikler,
ifllemeli gümüfl kupalar, Marion, Kition,
Lapithos ve Paphos kentlerinin
damgalar›n› tafl›yan yüzlerce madeni para
bulunmaktad›r. Vouni'den görülen Petra
tou Limniti adas›nda arkeologlar Neolitik
dönem öncesi yerleflim izlerine
rastlam›fllard›r. Saray›n güneyinde M.Ö.
5. yy'›n sonlar›nda yap›lm›fl olan bir
Athena tap›na¤›n›n izleri bulunmufltur. ‹ki
avlusu ve etraf› çevrili kutsal bir alan›n
bulundu¤u tap›nakta, içlerine heykellerin
oturtuldu¤u çukurlar da bellidir. Vouni
kal›nt›lar›n›n bölümleri, girifl, kraliyet
odalar›, sütunlu avlu, mutfak avlusu,
sarn›ç, erzak depolar›, hamamlar, oturma
odalar›, ifl yerleridir.
Lefkofla
Girne Kap›s›
Eski Lefkofla flehrini çevreleyen surlar›n
üzerinde bulunan 3 kap›dan biri kuzeydeki
Girne Kap›s›’d›r. Buras› kentin en önemli
girifl ç›k›fl noktalar›ndan biriydi. Mimar
Proveditore Francesco Barbaro’nun
ad›ndan esinlenerek " DelProveditore
Kap›s›" olarak da bilinen kap›y›, Türkler
1821’de tamir ederek üzerine kubbeli bir
oda eklemifllerdir. Kap› üzerindeki
kitabede Kur’an-› Kerim’den ayetler
bulunmaktad›r. Kap›n›n kuzeye bakan
taraf›na 1820’de II. Mahmut’un turas›
yerlefltirilmifltir. ‹ngilizler taraf›ndan
Napolyon’a karfl› Akka’y› savunmak üzere
getirilen, kap›n›n önünde bulunan toplar,
daha sonra Türklerin eline geçmifltir.
Girne Kap›s›
Selimiye Camii
(St. Sophia Katedrali)
Katedral, K›br›s'taki en büyük, en görkemli
ibadethane ve en önemli Gotik mimari
eser olarak kabul edilmektedir. Daha önce
ayn› yerde bulunan Hagia Sophia adl› bir
Bizans kilisesinin üzerine kuruldu¤u
söylenmektedir. Latin Baflpiskoposu
Eustorge de Montaigu taraf›ndan 1208
y›l›nda yap›m›na bafllanm›fl ve 1326 y›l›nda
katedral kutsanarak ibadete aç›lm›flt›r.
K›br›s'›n en önemli kilisesi oldu¤undan,
Luzinyan krallar›n›n taç giyme törenleri
burada yap›lmaktayd›. Yap›, 1373 y›l›nda
Cenevizliler, 1426 y›l›nda Memlükler
taraf›ndan ya¤malanm›fl ve birkaç
depremde zarar görmüfltür. 1491 y›l›ndaki
yer sars›nt›lar› sonucu, Katedralin do¤u
bölümü y›k›lm›fl ve Venedikliler taraf›ndan
Selimiye Cami
onar›l›rken, eski bir Lüzinyan kral›n›n ( 2.
Hugh) mezar› ortaya ç›km›flt›r.
Bozulmam›fl durumda olan cesedin
bafl›nda alt›n bir taç, üzerinde de alt›ndan
eflya ve belgeler bulunmufltur. Frans›z
mimar ve ustalar› taraf›ndan infla edilen
katedral Orta Ça¤ Frans›z mimarisinin
çok güzel bir örne¤idir. Katedral, an›tsal
bir kap›yla bafllar. Kap›n›n üzerindeki tafl
oyma pencereler, eflsiz bir Gotik sanat›
örne¤idir. Giriflin iki yan›nda bitirilememifl
olan çan kulelerinin üzerine, Osmanl›lar
taraf›ndan cami minareleri oturtulmufltur.
Katedralin içi, üç koridor ile alt› yan
bölmeden oluflmufltur. ‹çinde küçük
ibadethaneler vard›r. Bunlardan kuzeydeki
St. Nicholas'a (Noel Baba), güneydekiler
Meryem Ana ve St. Thomas Aquinas'a
adanm›flt›r. Caminin kad›nlar bölümü
olarak bilinen k›sm› eskiden hazine dairesi
olarak kullan›lm›flt›r. St. Sophia'n›n içinde,
birçok Luzinyan soylusu ve krallar›
gömülüdür. Bunlar›n mermer mezar tafllar›
hala döfleme kaplamas›n›n bir bölümünü
oluflturur. Bu tafllar has›r ve kilim alt›nda
kald›klar› ve cami içinde ayakkab›
giyilmedi¤inden üzerlerindeki yaz› ve
resimler bozulmadan kalm›flt›r.
Bedesten
Bina 12.yy’da bir Bizans kilisesi olarak
yap›lm›flt›r. (St. Nicholas Kilisesi). Daha
sonra Lüzinyanlar taraf›ndan yap›lan baz›
Gotik eklemelerle geniflletilmifltir. Venedik
döneminde ise yeni de¤iflikliklerden sonra
Yunan Ortodoks Metropolisine verilen
bina, farkl› mimari tarzlarla hibrid bir
dokuya sahiptir. Osmanl›lar döneminde
daha çok tekstil ürünlerin sat›ld›¤› bir çarfl›
ve depo ifllevi görmüfltür. Kuzey kap›s›
üzerindeki tafl iflçili¤i St. Sophia
Katedralinin kap›s›n›nkine benzer.
Tafl Eserler Müzesi
(Lapidary Müzesi)
Selimiye Camii'nin do¤usunda bulunan
Tafl Eserler Müzesi (Lapidary Müzesi),
15. yy'da infla edilmifl Venedik tarz› bir
yap›d›r. Orta ça¤lardan bugüne de¤in bir
çok tafl eser (armalar, mermer eserler,
lahit ve sütunlar) örneklerini
bar›nd›rmaktad›r. Girifl kap›s›n›n karfl›s›nda
görkemli tafl ifllemeli pencere, eskiden
Sarayönü meydan›nda olup ‹ngiliz
döneminde y›kt›r›lan Lüzinyan saray›ndan
getirilmifltir. En göze çarpan eserler olarak
Dampierre ailesine ait lahit ve 13. yy’da
K›br›s Mareflali olan Adam of Antioch’a
ait mezartafl› say›labilir. Ayr›ca mermerden
bir St. Mark Aslan› da avluda bulunan
eserler aras›ndad›r.
Venedik Sütunu
(Atatürk Meydan›)
Atatürk Meydan›’ndaki Venedik Sütunu
(Dikilitafl) Venedikliler taraf›ndan 1550’de
dikilmifltir. Eskiden üzerinde St. Mark
aslan› bulunuyordu. Osmanl›lar sütunu
kald›rarak Sarayönü Camisinin avlusuna
koymufllard›r. ‹ngilizler 1915 y›l›nda, 6 m
yüksekli¤indeki sütunu flimdiki yerine
yerlefltirmifllerdir. Tek kurfluni renkte bir
granit olan sütunun, Salamis’teki bir
mabetten getirildi¤i san›lmaktad›r.
Sütunun alt taraf›nda 6 ‹talyan ailesinin
armalar› bulunmaktad›r. Sütunun
üzerindeki bak›r küre sonradan ilave
edilmifltir. Atatürk Meydan›n›n bat›s›ndaki
binalar (Devlet Daireleri) 1900’lerin ilk
y›llar›nda ‹ngiliz Koloni devrinde infla
edildiklerinden özel bir görünüme
sahiptirler. Binalar›n do¤uya bakan
yönünde bir çeflme vard›r. Ayr›ca Kraliçe
Elizabet’in 1953 y›l›nda tahta ç›kmas›
nedeniyle infla edilen bir platform
bulunmaktad›r. Üzerinde ‹ngiltere’nin
armas› bulunan bu platformdan, ‹ngiliz
valisi, Kraliçe’nin tahta ç›kt›¤›n› ilan
etmifltir.
Lefkofla Surlar›
Venedik Sütunu
Türklerin K›br›s’› almak üzere oldu¤u
dönemde Venedikliler, Lefkofla flehrini
savunabilmek için, kentin çevresindeki
eski Lüzinyan surlar›n›n yerine 1567 y›l›nda
yeni surlar yapmaya bafllad›lar. Surlar›n
plan›n› Guilio Savorgnano adl› ünlü
Venedikli bir mühendis çizmifltir. Daire
fleklinde 3 mil çevresi olan bu surlar›n
üzerinde, her biri birer kale say›labilecek
11 burç ve toplam 3 kap› bulunmaktad›r.
Surlar, d›fl› taflla örülmüfl kal›n toprak
duvarlard›. Surlarda bulunan kap›lar›n
adlar›, kuzeyde "Porta Del Proveditore -
Girne Kap›s›-" do¤uda "Porta Guiliana-
Magosa kap›s›" ve bat›da "Porta
Domenico - Baf Kap›s›" d›r. Venedikliler
surlar› yapabilmek için 3 millik çevrenin
d›fl›nda bulunan evleri, saraylar›, manast›r
ve kiliseleri y›k›p tafllar›n› surlar›n
yap›m›nda kullanm›fllard›r. Surlar›n
yap›m›nda Frenk soylular›n›n ve di¤er
katk›s› olan kiflilerin adlar› da (Rochas,
Loredano, Barbaro gibi) burçlara
verilmifltir. Venedikliler Lefkofla kenti
surlar›n› bitirmeden Osmanl›lar taraf›ndan
yenilgiye u¤rat›lm›fllard›r.
Kumarc›lar Han›
17. yy. sonunda yap›lm›fl olan bir Osmanl›
yap›s›d›r. Girifl kap›s›ndaki ifllemeli Gotik
kemerin biçimi ve oranlar›n›n yap›daki
di¤er kemer ve Osmanl› mimari üslubuna
ayk›r› olmas› nedeniyle daha önceden var
olan bir yap›ya - muhtemelen bir manast›r
- ait olabilece¤i düflünülmektedir. Yap›
dörtgen bir plan üzerine infla edilmifl olup,
iki katl›d›r; camisi yoktur. Yolcular üst
katlardaki odalarda kal›r, alt kattaki
odalarsa hayvanlar›n›n konaklamas› ve
eflyalar› için depo amaçl› kullan›l›rd›.
Büyük Han
Tarih ve mimari de¤erler bak›m›ndan
Lefkofla’daki Türk eserlerinin bafl›nda
Büyük Han gelmektedir. 1572 y›l›nda
adan›n ilk Osmanl› Valisi Beylerbeyi
Muzaffer Pafla taraf›ndan yapt›r›ld›¤› kabul
edilmektedir. Yap› dörtgen bir plan
üzerine, iki katl› infla edilmifl olup, genifl
bir avlunun çevresinde s›ralanan odalar
kemerli ve kubbeli bir sundurmaya
aç›lmaktad›r. Büyük Han’›n çeflitli
yap›lardan ve yerlerden al›nm›fl tafllardan
yap›ld›¤› bellidir. Ayn› flekilde avlunun
ortas›ndaki mermer sütunlar üzerine
yap›lm›fl mescidi tutan sütunlar›n da
baflka bir yap›dan al›nm›fl olunmas›
muhtemeldir. Alt› köfleli, konik bafll›kl› tafl
bacalarla, bu kubbeli küçük mescit, Han›n
Türk tarz› mimarisini tamamlayan önemli
unsurlard›r. Han›n zemin kat›ndaki odalar
dükkan, depo ve ofis olarak kullan›lm›flt›r.
Üst kattaki sekizgen bacal› birer
flömineleri olan odalar ise yatak odalar›d›r.
Anadolu’da s›k rastlanan benzerleri gibi
olmas›na ra¤men, bir farkl›l›¤› da
mevcuttur. Bu tip han ve kervansaraylar
genellikle tek bir ana kap›ya sahip
olmalar›na ra¤men, Büyük Han’›n bir girifli
daha bulunmaktad›r.
Dervifl Pafla Kona¤›
(Etno¤rafya Müzesi)
19. yy.’da yap›lm›fl bu iki katl› kona¤›n
sahibi K›br›s’ta ilk Türkçe gazetelerden
olan "Zaman" gazetesini yay›nlayan
Dervifl Pafla’d›r. Konak, Lefkofla surlar
içinde tarihi çevre dokusunu en yo¤un
biçimde koruyan Arap Ahmet
Mahallesinde bulunmaktad›r. ‹ki girifl
kap›s› olan kona¤›n esas girifl kap›s›
üzerinde hicri 1219 (miladi 1807) tarihi
okunmaktad›r. Konak iki katl› olup, alt
kat› tafltan, üst kat› ise kerpiçten infla
edilmifltir. Sonradan ilave edildi¤i belli
olan bafl odan›n süslemeli tavan›nda
35
36
miladi 1869 tarihi okunmaktad›r. Konak
"L" planl› olup, genifl bir iç avlusu vard›r.
Alt kat odalar› iç bahçeyi çevreleyen
revakl› galerilere aç›lmaktad›r. Üst kata
avludaki haznenin üzerine oturan ahflap
bir merdivenle ç›k›lmakta ve odalar kapal›
bir sofaya aç›lmaktad›r. 1978 - 1988 y›llar›
aras›nda yap›lan restorasyon çal›flmalar›
sonucunda, kona¤›n kütüphane, kültür
merkezi veya Eski Eserler ve Müzeler
Dairesi olarak düzenlenmesi uygun
görülmüfltür. Bir bölümü bafl oda, gelin
odas›, yatak odas›, yemek odas› ve tezgah
odas› olarak düzenlenen kona¤›n bir
bölümünde de günlük yaflant›da kullan›lan
eflyalar sergilenmektedir. Teflhir ve tanzimi
"müze - ev" olarak tamamlanan konak
21 Mart 1988 tarihinde Etnografya Müzesi
olarak ziyarete aç›lm›flt›r.
Büyük Hamam
Günümüzde de çal›fl›r durumda olan
Büyük Hamam eski bir Latin kilisesinin
kal›nt›lar› üzerine infla edilmifltir. ‹fllemeli
Gotik tarz› kemer kap›s›ndan ve tafl
duvarlar›ndan da Luzinyan yap›s› oldu¤u
belli olan bu yap›n›n ad› "St. George of
the Latins" kilisesiydi. Yap›n›n bir özelli¤i
de bina zemininin yoldan 2 - 3 metre
kadar afla¤›da kalm›fl olmas›d›r.
Sultan Mahmut
Kütüphanesi
1829 y›l›nda Sultan II. Mahmut taraf›ndan
infla ettirilmifl olan yap›, Selimiye Camiin
do¤u kap›s› yan›nda bulunmaktad›r. Bina,
kubbeli büyükçe bir odayla, yine kubbeli
ve kemerli bir sundurmadan oluflmaktad›r.
Arap Ahmet Camii gibi klasik Osmanl›
Cami ve Medrese mimarisinin bir
örne¤idir. Kütüphanede 1700 kadar kitap
bulunmakta, bunlar›n aras›nda el yazmas›
Kur’an-› Kerim ve de¤erli Arapça, Türkçe
ve Farsça kitaplar yer almaktad›r.
Mevlevi Tekkesi
Sultan Ahmet Kütüphanesi
17. yüzy›l bafllar›nda yap›lm›flt›r. Fetihten
sonra adaya gelen Türklerin ço¤u Konyal›
oldu¤undan Mevlana’n›n hayat tarz›n›
kabul ettirmek istemifller ve Lefkofla’da
bu tekkeyi kurmufllard›r. Zamanla ölen
Mevlevi ilerigelenleri arka odalara
gömülerek türbe haline getirilmifltir. Tekke
flu an müze olarak kullan›lmakta, Mevlevi
giyisileri, müzik aletleri ve etnografik
malzemeler sergilenmektedir.
Haydarpafla Camii
(St. Catherine Kilisesi)
St Sophia’dan sonra en dikkate de¤er
Lüzinyan yap›s› St. Catherine Kilisesi -
flimdiki HaydarPafla Camii’dir.- Tarihçi
Sir Harry Luke taraf›ndan K›br›s’›n en zarif
ve mükemmel Gotik binas› olarak
tan›mlanmaktad›r. St. Catherine Kilisesi
14. yy. da infla edilmifl olup, Osmanl›lar›n
adaya hakimiyetlerinden sonra cami
haline getirilmifltir. Binan›n yukar› do¤ru
daralan ayaklar›n›n aras›na uzun ve dar
Gotik pencereler yerlefltirilmifltir.
Pencerelerin üst k›s›mlar› alç›dan
geometrik desenlerle süslüdür. Kilisenin
üç girifli vard›r; Gotik stilde yap›lm›fl olan
güney kap›s›n›n ince tafl iflçili¤i ve kap›
sövesinin üzerinde Lüzinyan armalar›n›n
kabartmalar› göze çarpmaktad›r. Bat›
kap›s› daha büyük olup, ayn› mimariye
sahiptir; sövesi gül ve ejderha motifleriyle
süslüdür. Kuzey girifli daha sadedir, buras›
dirsekler üzerinde elinde bal›k tutan ç›plak
bir kad›n figürü ve ejderha türü
kabartmalarla süslüdür. Kilisenin içinde
bir koro yeri, törenlere ait eflyalar›n
sakland›¤› bir oda, hazine ve küçük bir
vaftiz havuzu bulunmaktad›r.
Arap Ahmet Camii
Lefkofla'daki Türk yap›s› camiler içinde
en dikkate de¤er olan› Arap Ahmet
Camii'dir. 1845 y›l›nda infla edilen cami,
di¤er bir çok cami gibi eski bir Latin
kilisesinin yerine yap›lm›flt›r. Caminin
döflemesini oluflturan mermerler aras›nda
Lüzinyan ve Venedik dönemlerinden
kalma 25 kadar yaz›l› ve resimli mezar
tafl› bulunmaktad›r. Cami, K›br›s'›n
fethinde Türk ordusunun generallerinden
olan Arap Ahmet Pafla'n›n ad›n›
tafl›maktad›r. Klasik Türk Cami
mimarisinin güzel bir örne¤ini oluflturur.
Kemerli bir sundurmas› ve 6 metre
çap›nda bir kubbesi vard›r. ‹çinde eski
Türk mezarlar› olan bahçesi günümüze
dek korunabilmifltir. fiad›rvan›, selvileri
ve eski mezarlar› ile Lefkofla flehrinin özel
bir köflesidir. Camideki mezarlar aras›nda,
1832 y›l›nda Lefkoflada do¤mufl olup,
Osmanl› Devleti hizmetinde 4 kez
Sadrazaml›¤a (Baflbakanl›k) dek
yükselmifl olan Kamil Pafla'n›n da mezar›
vard›r.Kamil Pafla 1913 y›l›nda Lefkofla'da
ölmüfl ve caminin avlusuna gömülmüfltür.
1926 - 1931 y›llar›nda K›br›s Valisi olan
Sir Ronald Storrs, Kamil Pafla'n›n mezar›n›
1927 y›l›nda yapt›r›p, üzerine Türkçe ve
‹ngilizce bir kitabe koydurmufltur.
Yeni Cami
Lefkofla'da kiliseden çevrilen camiler
aras›nda yer almaktad›r. Yeni Cami, genifl
ana mekan›, cemaat yeri revaklar› ile
dikkati çekmektedir. Minare, ana yap›dan
ayr› olup, etraf›nda bir tak›m yap› izleri
tafl›maktad›r. Muhtemelen, minare
etraf›ndaki esas cami yap›s› bir sebeple
y›k›lm›fl ve yak›nda bulunan flimdiki
binadan faydalan›lm›flt›r. Yap›ya ba¤l›
türbe binalar› ve mezarlar dikkati
çekmektedir.
Turunçlu Camii
Yaz›t›nda, 1825 y›l›nda K›br›s Valisi Seyit
Mehmet A¤a taraf›ndan yapt›r›ld›¤›
belirtilmektedir. Dört kemer üzerine oturan
ahflap bir tavan› vard›r. Kuzey taraf›ndaki
ifllemeli bafll›klar› olan ahflap sütunlar›n
üzerine oturmufl galerisi kad›nlara aittir.
‹plik Pazar› Camii
Turunçlu Camii
19. yy.’da yap›lm›fl olup, ad›n› Osmanl›lar
döneminde burada kurulu olan bir pamuk
pazar›ndan alm›flt›r. Örme tafl külahl›
minaresinin ayn› noktada kendinden önce
var olan bir camiye ait oldu¤u
san›lmaktad›r.
38
Saray Önü Camii
Lefkofla kentinin en merkezi yerinde
bulunmaktad›r. Eski bir Latin kilisesiyken
camiye çevrilip, 1890’lar itibariyle harap
bir vaziyette bulundu¤undan, Ali Pafla
taraf›ndan 1902 y›l›nda yeniden
yapt›r›lm›flt›r. Arap tesiri bulunan caminin
çok de¤erli bir ahflap tavan› vard›r. 1962
y›l›nda flad›rvan› y›kt›r›l›rken, üzerinde
Yunanca yaz›lar bulunan kapakl› bir
mermer lahid ( sarcophagus ) ortaya
ç›km›flt›r. Bu tarihi eserin harf stilinden
ve gövdesindeki kocaman bir haçtan,
Bizans dönemine ait oldu¤u
anlafl›lmaktad›r. Günümüzde Evlendirme
Dairesi olarak kullan›lmaktad›r.
Ma¤usa
Othello Kalesi
Kale, 14. yy’da Lüzinyanlar taraf›ndan
infla edilmifltir. Ma¤usa kentinin ana
girifllerinden biri olarak kullan›lmaktad›r.
Etraf› derin bir hendekle çevrilidir. Kale
girifli üzerinde as›l› olan St.Mark aslan›
kabartmas›n›n alt›nda kaleyi yeniden
biçimlendiren kaptan Nicolo Foscari’nin
ad› ve 1492 tarihi görülmektedir. Kale’nin
yap›s›nda kuleler ve topçu bataryalar›yla
biten koridorlar bulunmaktad›r. Ayr›ca bir
yemekhane ve Lüzinyanlardan kalma bir
yatakhane vard›r. Kale avlusunda bir k›sm›
Osmanl›lara, bir k›sm› ‹spanyollara ait
toplar, demir gülleler ve tafl gülleler de
bulunmaktad›r. Kalenin bugünkü ad›,
‹ngiliz döneminde kullan›lmaya
bafllanm›flt›r. Sheakespeare'in ünlü
trajedyas›n›n bir bölümü K›br›s'ta bir liman
kentinde geçmektedir. Oyunun kahraman›
Othello, Fasl› (Moor) biri olarak tan›t›l›r.
Yazar›n, dönemin valisi Christophora
Moro’nun ad›n›n yan›lsamas›na kap›ld›¤›
düflünülmektedir.
Lala Mustafa Pafla Camii
(St. Nicholas Katedrali)
Lüzinyanlar döneminde, 1298 - 1312 y›llar›
aras›nda yap›lm›fl olan yap›, tüm Akdeniz
dünyas›n›n en güzel Gotik yap›lar›ndand›r.
Lüzinyan krallar›, önce Lefkofla’da St.
Sophia Katedrali’nde K›br›s Kral›, sonra
da Ma¤usa’da St. Nicholas Katedrali’nde
Kudüs Kral› olarak taç giyerlerdi. 1571
y›l›nda cami haline getirilene dek, bu
törenler yap›lagelmifltir. Katedralin Bat›
cephesi mimarisi Fransa’daki Reims
Katedralinden etkilenmifltir. Gotik tarzda
ifllemeli eflsiz bir penceresi bulunmaktad›r.
16. yy. Venedik galerisi avluda yer almakta
ve günümüzde flad›rvan olarak
kullan›lmaktad›r. Giriflteki yuvarlak
pencerelerin üzerinde bir Venedik armas›
görülmektedir. Baz› hayvan figürleriyle
süslü kabartman›n Salamis’teki bir
tap›naktan geldi¤i san›lmaktad›r.
Katedralin apsiti, ço¤u K›br›s kiliselerinde
oldu¤u gibi, Do¤u üslubunda, üç
bölmelidir. Yukar›daki pencereler iyi
korunmufl olup, bat› cephesinde ve yanda
iki flapel bulunmaktad›r. Yap›n›n önünde
bulunan tarihi cümbez a¤ac› adan›n
Othello Kalesi
kuzeyinde çok az bulunmakta olan tropik
bir incir türüdür.
Venedik Saray›
(Proveditore Saray›)
Lüzinyanlar›n 13. yy'da yapm›fl oldu¤u
saray kal›nt›lar› üzerine Venediklilerin
yapt›¤› krall›k saray›d›r. Halen ayakta kalan
cephe, 16. yy da yap›lm›fl ve buradaki
sütunlar Salamis harabelerinden
getirilmifltir. Ortada bulunan kemerin
üzerinde Venedikli yönetici Giovanni
Renier'e ait bir arma bulunmaktad›r.
Nam›k Kemal Zindan›
Venedik Saray› avlusunda bulunan bu
zindan iki katl› olup, kesme tafltan
yap›lm›flt›r. Nam›k Kemal "Vatan Yahut
Silistre" adl› oyunun sahnelenmesi
sonucunda 1873'de sürüldü¤ü K›br›s'ta,
bu binada 38 ay kalm›flt›r. Tek mekandan
oluflan alt kat›n, Venedik Saray› avlusuna
aç›lan bir kap›s› ve demir parmakl›kl› bir
penceresi mevcuttur. Üst k›sma dik tafll›
bir merdivenle ç›k›lmakta, iki penceresi
olan bu odada Nam›k Kemal ile ilgili
belgeler sergilenmektedir.
St. Francis Kilisesi
1300 y›llar›nda Franciscan tarikat›na ba¤l›
keflifller taraf›ndan kurulan manast›r›n bir
bölümüdür. Del Proveditore Saray›’n›n
yan›nda yer almaktad›r. Yap›, K›br›s Kral›
II. Henry’nin yard›m›yla yap›lm›flt›r. Üç
bölümlü bir nef ve bunun sonundaki çok
güzel bir koro k›sm›ndan oluflmaktad›r.
Greek St. George Kilisesi
Mimarisinde Bizans ve Gotik kar›fl›m›
özellikler olan Kilise Ortodoks toplulu¤una
ait olup, 15. yy’da yap›lm›flt›r. Kilise yan
nefleri olan bir orta neften oluflmakta ve
üçlü bir apsidle bitmektedir. Tavan Gotik
tonozlara sahiptir. Binan›n yap›s›ndan bir
piskoposluk kilisesi oldu¤u
anlafl›lmaktad›r. Üst k›sm›, 1571 y›l›ndaki
Osmanl› kuflatmas› esnas›nda y›k›lm›fl
olup, duvarda gülle izlerine
rastlanmaktad›r.
‹kiz Kiliseler
(Templar ve Hospitaler
Kilisesi)
14. yy’da infla edilmifl olan iki kiliseden
büyük olan Templar flövalyelerine aittir.
Templar flövalyeli¤i 1313 y›l›nda Papa
taraf›ndan kald›r›l›nca kilise bitiflikteki
binaya sahip olan Hospitaler flövalyelerine
kalm›flt›r. Günümüzde restore edilerek K›br›s Sanat Derne¤i olarak
kullan›lmaya bafllanm›flt›r.
Ma¤usa Surlar›
1489 y›l›na dek Ma¤usa flehrini çevreleyen Lüzinyan surlar›, çok
yüksek olmalar›na karfl›n, ince bir yap›ya sahiptiler. Ard›ndan
K›br›s’› ele geçiren Venedikliler, özellikle Osmanl›lara karfl› önlem
almak üzere, surlar› ateflli silahlara karfl› sa¤lamlaflt›rmak amac›yla
1550’li y›llarda Venedik’ten uzman getirerek yeniden elden
geçirmifllerdir. Özellikle deniz taraf›ndaki surlar, Martinengo Tabyas›
ve Kara Kap›s› bu dönemde infla edilmifltir. Ayr›ca surun flehir
d›fl›ndaki k›sm›na 46 m geniflli¤inde hendek aç›larak içerisi su ile
doldurulmufltur. ‹ri kesme tafltan infla edilen 3 km uzunlu¤undaki
bu surlar›n yüksekli¤i 18 m, geniflli¤i baz› yerlerde 9 m kadard›r.
Duvarlarda, burçlar, kap›lar, rampalar, mangallar, cephanelik,
depo ve ah›rlar bulunmaktad›r. Surlardaki kuleler flöyle an›lmaktad›r:
- Arsenal (Canbulat) - Mare (Deniz Kap›s› Burcu) - Castella (Othello
Kulesi) - Signonia (Halkal› mazgal) - Diamete (Karpaz Tabya) -
Mozzo (fiehit Tabya) - Martinengo (Tophane) - Pulacazaro -
Moratto - Diocare - Ravelin (Kara Kap›s›, Akkule) - Santa Napa
(Alt›n Burcu) - Andurizzi (Su Burcu) - Campo Santa (Halkal› Tabya)
Ayr›ca bir iç kale olarak Othello binas› ve orjinal iki girifl kap›s›
olarak Kara Kap›s› (Ravelin) ve Deniz Kap›s› (Porta del Mare) yer
almaktad›r. Ma¤usa’n›n Osmanl›lar taraf›ndan fethi s›ras›nda harap
olan surlar, fetih sonras› Osmanl›larca onar›lm›flt›r.
Kara Kap›s› (Ravelin)
Ma¤usa flehrine girifli sa¤layan orjinal iki flehir kap›s›ndan biridir.
Orjinal ismi "Yar›m Ay fieklinde Tabya" anlam›ndaki Ravelin’dir.
Kara Kap›s›, surlar›n Othello Kalesinden sonra en eski k›sm›d›r.
Bugünkü köprü ile girifl yeni olup, eskiden kule yan›ndaki bir top
yuvas›n›n içinden geçilmekteydi. Orjinal kap› bugünkü giriflin
solunda, iner - kalkar bir köprüye sahiptir. fiehre bakan k›sm›nda
kemerli bir geçit yer al›r. Bu geçitin her iki yan›nda duvar freskleri,
armalar ve küçük bir de kilise bulunmaktad›r. Burada yap›lan
kaz›lar sonucunda geçitler, top yuvalar› ile ilginç bölme ve galeriler
a盤a ç›kar›lm›flt›r. Kemerli geçidin flehre bakan taraf›nda
Venedikliler zaman›nda zindan olarak kullan›lan yeralt› odalar›
bulunmaktad›r.
Tophane (Martinengo Tabyas›)
1550 - 1559 y›llar› aras›nda Venedikli mimar Giovanni Sammichele
taraf›ndan infla edilmifltir. Üçgen fleklinde bir plana sahip olup,
askeri mimarinin güzel örneklerindendir. Tonozlu bölmeler içinde
barut duman›n›n ç›kmas›na ve havaland›rmaya yarayan bacalarla,
duvarlar›nda barut f›ç›lar› ile top güllelerini koymaya yarayan küçük
hücreler bulunmaktad›r. Osmanl›lara karfl› K›br›s’a takviye olarak
gönderilen Venedik kuvvetlerine komuta eden Martinengo, yolda
ölünce, Ma¤usa’ya getirilir. Venedikliler çok sevilen komutan›n
hat›ras›na, bu tabyaya onun ad›n› verirler.
Deniz Kap›s› (Porta Del Mare)
Ma¤usa’ya girifli sa¤layan orijinal flehir kap›lar›ndan biridir. Çok
güzel bir mimari yap›ya sahip olup iyi korunmufl durumdad›r. 1496
y›l›nda Venedikli Nicolo Prioli taraf›ndan infla ettirilmifltir. Demirle
kapl› ahflap kap›, Türkler zaman›ndan, demir parmakl›kl› kap› ise
Venedikliler zaman›ndan kalmad›r. Kap›n›n üst k›sm›nda, mermer
üzerine ifllenmifl Venedik Cumhuriyeti’nin amblemi kanatl› aslan,
Nicolo Prioli’nin ad› ve armas›, 1496 tarihi görülmektedir. Mermerin
Salamis’ten getirildi¤i san›lmaktad›r.
Canbulat Türbesi (Arsenal Tabyas›)
Kilis Sancak Beyi olan Canbulat Bey'in, K›br›s’›n fethine karar
verildi¤inde, haz›rlanan kuvvetler aras›na dahil edilmesi önerilir.
Lefkofla’n›n Osmanl›larca fethinde üstün yararlar› görüldü¤ünden,
1570’te Ma¤usa’y› kuflatan Osmanl› ordusunda, ‹skender Pafla
ve Deniz Pafla ile birlikte görevlendirilir. Orjinal ad› Arsenal tabyas›
olan mevkide flehit düfltü¤ü inanc›yla türbesi buradaki tabyan›n
alt›nda bulunmaktad›r. Zamanla y›pranan bina 1968 y›l›nda yeniden
infla edilerek ön k›sm› da bir müzeye dönüfltürülmüfltür. Halen
müzede etnografik ve arkeolojik eserler sergilenmektedir.
Kertikli Hamam
fiehrin kuzeyinde kalan bir Osmanl› devri yap›s›d›r. Bu hamam
kubbeleriyle ilgi çekmektedir. Yap›, üzeri kubbe ile örtülü alt›
odadan, odalar›n arkas›nda tonozla örtülü bir su deposundan ve
soyunmal›k oldu¤una inan›lan üst örtüsü y›k›k k›s›mlardan
oluflmaktad›r.
Salamis Antik Kenti
fiehir Bronz Ça¤› sonlar›nda bafllayan göçler s›ras›nda, Anadolu'dan
gelen kavimler ve bunlara Yunanistan'dan gelerek Kilikya'da
kat›lan Akalar taraf›ndan kurulmufltur . Truva kahramanlar›ndan
ve Salamis adas› kral› Telamon'un o¤lu Tefkros flehrin kurucusu
olarak bilinmektedir. M.Ö. 707 y›l›nda gerçekleflen Asur
hakimiyetinden sonra M.Ö. 560 y›l›nda bast›r›lan sikkelerden,
Salamis kral› Evelthon'un adan›n idaresini ele geçirdi¤i
anlafl›lmaktad›r. M.Ö. 499 y›l›nda Atinal› Kimon'un K›br›s'taki Pers
hakimiyetine son vermek için düzenledi¤i sefer baflar›s›zl›kla son
bulmufl ve Kimon'un ölümü üzerine Atinal›lar, K›br›s'› alma
girifliminden vazgeçmifllerdir. Bundan sonra Fenikeli idareciler
bafla geçer, fakat ticaret ve di¤er konularda gerileme bafllar. M.Ö.
411 y›l›nda Tefkros ailesinin üyelerinden Evagoras, Salamis krall›¤›n›
ele geçirir. Tüm aday› hakimiyeti alt›na almak isteyince Salamis
flehri Persler taraf›ndan kuflat›l›r ve Evagoras Pers Krall›¤›na vergi
ödemek zorunda b›rak›l›r. Bu durum ‹skender devrine dek sürer.
‹skender döneminde Salamis kral› olan Pyntagoras, ‹skender'e
askeri yard›mlarda bulundu¤undan kendisine Tamusus flehri
verilerek ödüllendirilir. ‹skender'in ölümü sonras›nda Salamis
sürekli el de¤ifltirir. M.Ö. 294 y›l›nda zor flartlar alt›nda K›br›s'›
alan Ptoleme Krall›¤› idaresi s›ras›nda ada huzura kavuflur ve bu
tarihten itibaren Salamis bafl flehir olma niteli¤ini kazan›r. Kentin
39
40
bu parlak dönemi Roma egemenli¤i
süresince de devam eder. Günümüzdeki
kal›nt›lar›n ço¤u Roma dönemine aittir.
Roma idaresi alt›nda flehrin bir halk
meclisi, bir senato ve ihtiyar meclisi
bulunmaktad›r. M.S. 76 ve 77 y›llar›ndaki
depremler ve M.S.116 y›l›ndaki Yahudi
isyanlar› ile flehir epeyce tahrip olur. Daha
sonra ada Antakya vilayetine ba¤lan›r ve
Salamis liman›, Suriye gemilerince ilk
u¤rak liman› oldu¤undan, flehirde bir
ferahlama görülür. M.S. 232 ve 342
y›llar›ndaki depremler yaz›k ki flehre yine
büyük zararlar verir. Bundan sonra Bizans
‹mparatoru Konstantinus flehri küçük bir
planda infla ettirerek, Konstantinus ad›n›
verir. fiehir K›br›s'›n bafl flehri olarak Baf'›n
yerini al›r. Daha sonra flehir M.S. 647
y›l›ndaki Arap ak›nlar› ve yer sars›nt›lar›
nedeniyle terkedilerek, bugünkü Ma¤usa
flehrini oluflturan bölgeye halk göç etmek
durumunda kal›r.
Mimari Kal›nt›lar›: SUR VE L‹MANLAR
fiehrin kuzey, güney ve bat› kesimlerinde
yer alan surlar›n yan›s›ra, flehir merkezini
çevreleyen ikinci bir surun varl›¤› da tespit
edilmifltir.fiehrin merkezini çevreleyen
surlar›n, M.S.7 yy.'daki Arap ak›nlar›na
karfl› infla edilmifl olabilece¤i düflünülebilir.
fiehrin güney - do¤usunda Salamis
flehrinin en eski liman› yer almaktad›r.Bu
liman›n kuzey ve güneyi suni dalgak›ranlar
ile korunmaktad›r. Geç Roma devrinde
kullan›lan ikinci liman› ise flehrin
kuzeyindedir. Bu iki liman›n d›fl›nda
Demetius taraf›ndan kullan›lm›fl olan
üçüncü bir limandan da bahsedilmektedir.
Gimnazium: Spor Alan›
Güney giriflindeki döfleme üzerindeki
yaz›ttan anlafl›ld›¤› üzere, flehrin kuzeyinde
flimdiki Roma Gimnaziumunun bulundu¤u
yerde Helenistik devre tarihlenen bir
Gimnazium mevcuttur. Do¤u reva¤›nda
da buras›n›n bir zamanlar bahçe olarak
kullan›ld›¤›n› gösteren bir yaz›t
bulunmaktad›r. Yer sars›nt›lar› sonucu
y›k›mlar olmas› nedeniyle Gimnazium
Augustus döneminde tamir ettirilmifl ve
bir de do¤u reva¤› eklenmifltir. Dört taraf›
kronit bafll›kl› sütunlu revaklarla çevrili
alan›n kuzey ve güney uçlar›na ilave edilen
birer yüzme havuzunun etraf›nda heykeller
yer almaktad›r. Günümüzde kuzey yüzme
havuzunun etraf›nda bulunan heykeller
M.S 2. yy'a aittir. M.S. 332 ve 342
y›llar›ndaki depremlerle yeniden y›k›lan
Gimnazium, Erken Bizans devrinde
Konstatinus taraf›ndan Salamis hamamlar›
olarak yeniden infla edilir.
Tiyatro
Gimnazium'un güneyinde yer alan yap›
muhtemelen Augustus döneminde infla
edilmifltir. M.S. 4. yy'daki yer sars›nt›lar›
ile y›k›lan tiyatronun tafllar› hamamlar›n
inflas›nda yap› malzemesi olarak
kullan›lm›flt›r. Tiyatro, sahne binas›,
orkestra ve oturma yerlerini içerir.
Kapasitesi 15 bin seyirciye karfl›l›k düfler.
Sahne binas› oyuncular taraf›ndan
soyunma-giyinme yeri ve fon ifllevi
göstermektedir. Freskler, heykel ve
sütunlarla süslü bu görkemli yap›n›n
günümüze dek sadece temelleri
gelebilmifltir. Orta k›sm›ndaki orkestran›n
ortas›nda Dionysos'a adanm›fl bir sunak
ve Marcus Avurelius Commedus ile
Caesar Contanstinus ve Caesar
Maksimianus'a adanm›fl yaz›l› iki altl›k
vard›r. Oturma yerleri 50'den fazla s›ra
ihtiva etmesine karfl›n, bir k›sm› günümüze
dek gelebilmifltir. Orta k›s›mdaki boflluk
fleref locas›d›r. Oturma yerlerinin bir k›sm›
yeniden restore edilerek infla edilmifltir.
Roma Villas›
Tiyatronun güneyinde yer almaktad›r.Bir
zamanlar iki katl› olan bu yap›, sütunlu
bir girifl, bir iç avlu, genifl bir oturma
odas›ndan meydana gelmifltir. Öteki
odalar avlunun iki yan›nda yer al›r. Kaz›
s›ras›nda burada, merkezi bir figürün
etraf›n› çevreleyen, hayvan tasvirleri ile
bezenmifl mozaik döflemeli bir platform
tesbit edilmifltir.
Bizans Su Sarn›c›
Roma villas›n›n güney do¤usunda yer
alan huni biçimli bu sarn›ç, üç bölmeden
oluflur. Bir bölmede M.S. 6. yy'a ait duvar
resimleri ve yaz›lar bulunmufltur. fiu anda
harap vaziyetteki ana pano, kufl, bal›k ve
su bitkilerinden oluflan su sahnesi ve ‹sa
bafl› bulunan bir madalyon ile süslüdür.
Kompanapetra Bazilikas›
Bazilika 4.yy'da infla edilmifltir. Çevresi
sütunlarla sar›l›, su kuyusu olan bir avlu
ve orta ve yan k›s›mlardan oluflur. Orta
bölümde piskoposun kürsüsü ve rahip
yerleri bulunur. Apsitin arkas›nda hamam›
da oldu¤u anlafl›lan bir kal›nt› grubu daha
vard›r. Odalardan birinin oldukça göz al›c›
bir yer döflemesi mozaik vard›r.
Aya Epiphanios Bazilikasi
K›br›s'›n bilinen en büyük bazilikas› olan
bu yap› geçmiflte Salamis'in Metropolitan
kilisesidir. Piskopos Epiphanios'un görev
süresinde yap›ld›¤› (368 - 403)
bilinmektedir. Epiphanios'un mermerden
yap›lm›fl mezar› burada bulunmaktad›r.
Bazilika ondörtlü iki sütun dizisi ile 3 ayr›
bölüme ayr›lm›flt›r. Apsitte piskopos ve
rahiplerin oturdu¤u s›ralar yer al›r. Bu
bölümün iki yan›ndaki odalar rahiplerin
cübbelerini giymeleri ve ayin s›ras›nda
kullan›lan eflyalar›n saklanmas› için
kullan›lmaktad›r. Vaftiz odas›n›n döfleme
seviyesinin alt›ndaki ›s›tma sistemi, k›fl
aylar›nda vaftiz için s›cak su kullan›ld›¤›n›
göstermektedir. Kal›nt›lar, 7. yy'daki Arap
istilas›n›n ard›ndan, güney taraf›nda ikinci
bir küçük kilisenin infla edildi¤ini gösterir.
Su Deposu - Vouta
M.S. 627-640 y›llar› aras›nda (Bizans
Dönemi) tarihlenen bu bölümde, kanallarla
Kythrea'dan (De¤irmenlik) gelen su
burada biriktirilmektedir. Bugün halen su
42
kemerlerinin kal›nt›lar› göze çarpmaktad›r.
Tavan› tafl›yan ayaklar›n uzun duvarlardan
ç›kan iri dirseklerle desteklenmifl oldu¤u
görülmektedir.
Agora (Tafl Forum / Pazar Yeri)
Bu yap› su deposunun güneyindedir.
Ortadaki bofl alan ve bunun çevresindeki
dükkanlardan oluflan bu mekan›n
Salamis'in hem toplant› hem de al›flverifl
merkezi oldu¤u anlafl›lmaktad›r. Augustus
döneminde restore edildi¤i ele geçen bir
Latince kitabeden anlafl›lmaktad›r.
Agoran›n iki yan›ndaki sütunlu revaklar
günefl ve ya¤murdan koruma vazifesi
görüyorlard›. Bunlardan sadece biri
ayaktad›r.
Zeus Tap›na¤›
Salamis flehrinin ana tap›na¤›
olabilece¤ine inan›lan bu yap›n›n az bir
k›sm› günümüze dek gelebilmifltir.
Agora'n›n güney ucunda bulunan
tap›na¤a, basamaklarla ulafl›lmaktad›r.
Yap›lan kaz›larda ele geçen bir kitabede
mabedin Augustus'un kar›s› Livia flerefine
Zeus Olympios'a ithaf edilmifl oldu¤u
belirtilmektedir.
Kral Mezarlar›
Yaklafl›k olarak 4 mil karelik bir alanda
bulunan Salamis Nekropol'u, Enkomi’den
Salamis orman›n›n bat› ucu ve St.
Barnabas Manast›r›na dek uzan›r. A盤a
ç›kar›lan mezarlar aras›nda görülen bir
k›s›m mezarlar yap›sal biçimler ve zengin
buluntular›ndan dolay› Kral mezarlar› diye
adland›r›lm›flt›r. Bafll›ca mimari özellikleri,
mezar odas› önünde yer alan genifl, uzun
ve meyilli alanlard›r. Burada cenaze
arabas›n› çeken atlar ölünün flerefine
kurban edilip, ya¤, flarap veya bal dolu
küpler burada s›ralanmaktad›r.
Araflt›rmalar mezarlar›n M.Ö. 8. yy’da
yap›ld›klar›n› ve M.S. 4. yy’a de¤in
kullan›ld›klar›n› gösterir. Özellikle 47, 50
ve 79 nolu kral mezarlar›nda zengin
buluntulara rastlanm›flt›r. Bunlardan 50
nolu mezar, St. Catherine’e adanan küçük
bir kilise olarak da kullan›lmaktad›r.
H›ristiyanl›k dinini benimseyen St.
Catherine’in Salamis yöneticisi day›s›
taraf›ndan buraya hapsedildi¤ine
inan›ld›¤›ndan, St. Catherine Hapishanesi
olarak da an›lmaktad›r. Yap›lan kaz›larda,
mezarlar›n içinde çeflitli çanak, çömlek,
tunç ve fil difli nesneler ve kurban edilmifl
atlar›n iskeletlerine rastlanm›flt›r.
Nikokreon An›t›
Salamis Nekropolu dahilinde yer alan bu
an›t›n Salamis’in son kral› Nikokreon ad›na
infla edilmifl olabilece¤i düflünülmektedir.
Kaynaklara göre son kral Nikokreon,
Ptolemeos’a teslim olmaktansa intihar
etmifl, kar›s› da ailesini öldürüp, saray›
yakt›ktan sonra intihar etmifltir. Kademeli
basamaklarla ç›k›lan platformun ortas›nda
bir ocak ve bunun içinde o döneme ait
demir çubuk, tafl ve topraktan heykeller
bulunmufltur. Bulunan bu az piflmifl
topraktan yap›lm›fl heykeller, geç devre
ait Klasik Yunan heykel sanat› özelliklerini
tafl›maktad›rlar.
St. Barnabas Manast›r›
Salamis’te do¤mufl Yahudi bir ailenin
o¤lu olan, St. Barnabas, Kudüs’te e¤itim
gördükten sonra K›br›s’a döner ve
H›ristiyanl›¤› yaymak için M.S.45 y›l›nda
St. Paul ile çal›flmaya bafllar. Bu
faaliyetlerden dolay› vatandafllar›
taraf›ndan öldürülüp, cesedi denize
at›lmak üzere bir batakl›¤a saklan›r. St.
Barnabas’›n ö¤rencileri olaylar› izleyip,
cesedi Salamis’in bat›s›nda bir yeralt›
ma¤aras›na gömerler ve gö¤süne de
St.Mathews’un yapt›¤› incilin kopyas›n›
koyarlar. Cesedin yeri bilinmedi¤inden
uzun y›llar gizli kal›r. 432 y›l sonra
piskopos Anthemios, mezar› rüyas›nda
gördü¤ünü söyleyerek, aç›lmas›n› ister.
Mezar aç›ld›¤›nda St. Mathews incili
dolay›s›yla, St. Barnabas teflhis edilmifl
olur. Bu keflif sonras›nda Piskopos,
‹stanbul’a giderek ‹mparator Zeno’yu
bilgilendirir ve K›br›s kilisesinin özerkli¤ini
kazan›r. ‹mparator, gömütün bulundu¤u
yerde bir manast›r inflas› için yeterince
ba¤›flta bulunur. Manast›r M.S. 477’de
infla edilir. Manast›r bir kilise, avlu ve
avlunun üç yan›nda bir zamanlar
papazlar›n yaflad›¤› odalardan meydana
gelmifltir.
St. Barnabas ‹kon ve Arkeoloji Müzesi
St. Barnabas kilisesinde ço¤unlu¤u 18.
yy'dan kalma zengin bir ikon koleksiyonu
bulunmaktad›r. Manast›r›n avlusunda
bulunan bazalt de¤irmen Enkomi yerleflim
bölgesinden, di¤er sütun ve tafllar ise
Salamis'ten gelmifltir. Papazlar›n
yaflamlar›n› sürdürdü¤ü odalar ise restore
edilerek bir Arkeoloji müzesi haline
getirilmifltir. Müzede K›br›s'›n Neolitik
Döneminden Roma Dönemine dek genifl
bir çizgideki tarihsel sürece ait çeflitli
eserleri görebilmek mümkündür. Ayr›ca
tunç ve mermer eserler de müzede
sergilenmektedir.
Enkomi (Alasia)
Günümüzdeki Enkomi (Tuzla) köyü
yak›nlar›nda yer alan ve Alasia diye de
bilinen antik Enkomi flehri M.Ö. 2000’li
y›llara tarihlendirilmektedir. Yap›lan
kaz›larda, flehrin ilk dönemlerde M›s›r
etkisinde kald›¤›, sonralar› Miken etki
alan›na girdi¤i anlafl›lmaktad›r. Surlarla
çevrili olan bu yerleflim yerinde ölüler,
evlerinin taban›na hediyeleri ile birlikte
gömülmektedirler. fiehre ›zgara plan›n›n
uyguland›¤› ve ilk kez yaz›n›n da burada
ortaya ç›kt›¤› belirlenmifltir. Kült heykeli
olarak görülen ve kuvvetli bir Hitit etkisi
tafl›yan tunçtan yap›lma "Boynuzlu Tanr›
Heykeli" de bu bölgede bulunmufltur.
Ayr›ca flehirde çok say›da tunçtan
yap›lm›fl eserler ve bak›r iflleme atölyelerini
iflaretleyen bak›r art›klar› bulunmufltur.
Eskiden bir liman flehri olan Enkomi’nin
yan›ndan geçen Pedios (Kanl›dere)
nehrinin, flehrin liman›n› alüvyonlar ile
doldurmas›, depremlerin olumsuz etkileri
ve Akalar›n 12. yy.’dan sonra sürekli tehdit
etmeleri sonucu bölge terkedilerek bir
daha kullan›lmam›flt›r.
Kantara Kalesi
Girne Da¤lar› üzerindeki üç kaleden en
do¤udaki, yaklafl›k 700 metre
yükseklikteki Kantara kalesi, Mesarya
ovas›n› ve Karpaz yar›madas›na girifli
kontrol edebilecek durumdad›r. St.
Hilarion ve Buffavento kaleleri gibi Arap
ak›nlar›n›n sonras›nda Bizansl›lar
taraf›ndan infla edildi¤i tahmin edilse de,
yaz›l› kaynaklarda ilk kez Aslan Yürekli
Richard’›n K›br›s’› ele geçirdi¤i 1191
y›l›nda kaleden söz edilmektedir.
Sahtekarl›kla kendini K›br›s kral› ilan eden
Isaac Comnenus, Richard’›n emrine giren
eski Filistin kral› Guy De Lusignan’a
yenilince bu kaleye s›¤›n›r. Kaçmaya
çal›fl›rken yakalan›p, Karpaz bölgesinde
esir edilir. Kalenin ad› Lüzinyan ve Venedik
devirlerinde duyulmaktad›r. Bu devirlerde
bir çok savafla sahne olmufltur. Kale,
Cenevizlilerin 1373’te Lefkofla ve
Ma¤usa’y› iflgal etmelerine ra¤men, Kral
I.Peter taraftarlar›n›n elinde kalm›flt›r.
K›br›s Kral› I. Peter'in kardefli Prens
John'un, Cenevizlilerin elinde tutsak iken
kaçarak kaleye s›¤›nd›¤› bilinir. Kale 1391
y›l›nda, Kral James taraf›ndan surlarla
çevrilir. Venediklilerin aday› ele
geçirmesinden sonra, denizden uzak
di¤er kaleler gibi bu kale de askerden
ar›nd›r›larak eski önemini yitirir. Kalede
savunma yeri, asker odalar›, su sarn›c›,
tonozlu odalar, iflaret kulesi gibi bölümler
bulunur.
Sinan Pafla Camii
(St. Peter & St. Paul Kilisesi)
Bu binan›n 1360 y›l›nda Suriyeli bir tüccar
olan Simone Nostrano taraf›ndan
yapt›r›ld›¤› duvar›ndaki bir yaz›da
belirtilmesine ra¤men, kiliseyi Simon adl›
bir Nestoryen Hristiyan›n yapt›rd›¤›
bilindi¤inden yaz›yla ilgili yanl›fl bir bilginin
sözkonusu oldu¤u düflünülmektedir. 1571
y›l›ndaki bombard›mana ra¤men, sa¤lam
yap›s› ile ayakta kalabilmifltir. Eflsiz bir
tafl iflçili¤ine sahip kuzeydeki giriflin baflka
bir yerden getirildi¤i düflünülmektedir.
Binan›n içi oldukça sade olup, tavan› düz
bafll›kl› sütunlara oturtulmufltur.
Osmanl›lar, adadaki hakimiyetleri
döneminde binay› cami olarak kullanmaya
bafllam›fllard›r.
Nestoryen Kilisesi
Bu kilise, 1339 y›l›nda Suriyeli bir tüccar
taraf›ndan Ma¤usa’da yaflayan Suriyeliler
için yapt›r›lm›fl bir kilisedir. Kilisede deve
resimleri ve Nestoryenlerin dini
törenlerinde kulland›klar› dil olan
Süryanice yaz›lar vard›r. Çan kulesi ve
yan bölümler sonradan eklenmifltir. Girifl
çok sade olup, üzerinde güzel bir gül
pencere bulunmaktad›r. Terasl› tavan
süslü dirseklerle desteklenmifltir.
Latin St. George Kilisesi
13. yy. sonlar›nda infla edilmifl, Gotik
üslubun güzel örneklerindendir. Salamis
y›k›nt›lar›ndan getirilen malzemelerin
kullan›ld›¤›, mimarisinde Paris’teki St.
Chapelle kilisesinden esinlenildi¤i
düflünülmektedir. Befl bölümlü bir nefi
olup, bir koro yeri de bulunmaktad›r.
Günümüze kadar ulaflan, bu koro yeri ve
kuzey duvar›d›r. Genifl ve uzun pencereleri
bir zamanlar Gotik oymalarla süslüydü.
Kilisenin flehrin surlar›n›n yap›m›ndan
önce infla edildi¤i, sur özelli¤i tafl›yan
yap›s›ndan anlafl›lmaktad›r.
www.kibris.gen.tr
Sayfalar boyunca anlatarak bitiremedi¤imiz K›br›s, maalesef turizm
alan›nda çeflitli ve bilinen sebeplerle istenen at›l›m› yapam›yor.
K›br›s'› tan›n›r, tercih edilir ve tekrar tekrar istenir bir turizm
destinasyonuna dönüfltürmek için neler yap›lmal›? Casinolar
özelinden ç›kar›p alternatif turizm türleri ile canland›r›lmal› küçük
“ADA”m›z. Asl›nda bakt›¤›m›z zaman, Yavru Vatan'›m›z›n sorunlar›
da bizim sorunlar›m›zdan farkl› de¤il.
Peki ne yapmal›? Birçok fley söyleniyor y›llard›r. Birçok fley
söylenecek y›llarca... Biz de sayfalar›m›z ve say›lar›m›z el verdi¤ince
bu görüflleri paylaflaca¤›z. Bu say›m›zda çok de¤erli iki görüfle yer
ay›rd›k sayfalar›m›zda. Birbirinden farkl›, zaman zaman umutsuz,
sert zaman zaman ümitli gelece¤e dair.
Orada küçücük bir adac›k var, gitmesek de görmesek de...
Melis BAfiLILAR
Merit Hotels
Sat›fl Koordinatörü
KKTC'de 1974 sonras› meydana gelen
sosyo-ekonomik de¤iflmeler ve bu
de¤iflimin içerisinde turizmin etkileri
nas›ld›r?
Turizm KKTC’nin olmazsa olmaz›d›r. Ard›
s›ra aç›lan lux oteller de KKTC’nin ne
denli önemli bir yer edindi¤inin, özellikle
Türkiye pazar›nda göstergesidir.
KKTC’ ye Yön Veren Turizmdir
Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyeti'nde
turizmin mevcut yap›s› ve ekonomiye
etkisi nas›ld›r?
Turizm ekonomiye direk etki etmektedir.
Kald› ki flu an için KKTC’ ye yön veren
turizmdir. Bir adada turizm olmamas›
zaten söz konusu olamayaca¤› gibi
bulunan kaliteli acenteler, havayollar› ve
oteller sayesinde turizm KKTC’nin
vazgeçilmezidir.
KKTC’de turizmin geliflimini ve müflteri
memnuniyeti aç›s›ndan kalitesini nas›l
de¤erlendirirsiniz?
KKTC halk›n›n da son y›llarda turizme
bak›fl aç›s›n›n de¤iflti¤ini gözlemledi¤imiz
için, KKTC’de turist say›lar› her y›l
katlanmaktad›r. Yap›lan lüks 5 y›ld›zl›
oteller bunun en büyük örne¤idir.
Misafirlerin al›flverifl yap›yor olmas›,
e¤lenmeye para harcamalar› ve özellikle
destinasyon olarak pahal› olan K›br›s›m›za
kaliteli misafirin geldi¤inin kan›t›. Ayr›ca
repeat misafirin çoklu¤u, K›br›s’›n tercih
edilen bir tatil adas› olma yolunda h›zl›
ilerledi¤ini göstermektedir.
Halk›n Bilinçlendirilmesine
Devam Edilmelidir
Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyeti'nde
turizm faaliyetleri ve turizmin
gelifltirilmesi için neler önerebilirsiniz?
Öncelikle birlikten kuvvet do¤ar sözü flu
an tam anlam›yla K›br›s›m›z için yap›lmas›
gerekeni anlat›yor. Tatl› rekabet yan›nda
beraberce ve mant›kl› al›nacak tüm
kararlar zor bir dönemde bulunan Kuzey
K›br›s için art› sa¤layacakt›r. Bakanl›¤›m›za
ciddi görevler düflmekle beraber
turizmcilerin dinlenmesi ve fikir al›flverifli
yap›lmas› fl artt›r. Halk›n
bilinçlendirilmesine devam edilmelidir ki,
adam›z›n bir Capri adas›ndan çok daha
fazlas› vard›r. Neden Kuzey K›br›s bir
43
44
Hawaii, bir Maldivler ya da bir phuket
olmas›n? Reklam olmazsa olmaz›m›z…
Türkiye Pazar› Belli Sebepler
Dolay›s› ‹le A¤›r Basmaktad›r
KKTC’nin ziyaretçi profili nas›ld›r?
Genel olarak Türkiye pazar› belli sebepler
dolay›s› ile a¤›r basmaktad›r. Ancak
otelimizde yap›lmakta olan poker
turnuvalar›na dünya üzerinde birçok
ülkeden misafirler gelmektedir. Bu
misafirler hem tatil yapmakta hem de
e¤lenmektedirler.
Çeflitli ülkelerde ofisler açt›k. Tan›t›m
yap›lmas› flart çünkü Balay› baflta olmak
üzere özellikle tatili ve e¤lenceyi bir arada
yaflamak isteyen misafirler adam›z› tercih
etmektedirler. Casinolar›n düzenledikleri
konserler ve adadaki gece hayat› etkileyici
faktör…
KKTC'nin Avantaj› Bakirli¤idir
KKTC’nin turizmdeki güçlü ve zay›f
yönleri nelerdir? KKTC’nin turizmde
avantaj ve dezavantajlar› nelerdir?
KKTC, bu cümleyi kurmak istemesem de
tan›nan bir ülke maalesef de¤il. Bu turizm
için dezavantaj, avantaj› ise bakirli¤i.
Turizmde bu tarz yerlerin pazarlanmas›
merak uyand›r›r. Zay›f yan› ise maalesef
turizm ile ilgili bir politikan›n tam anlam›
ile belli olmay›fl›d›r ama bunun yan›nda
çok güçlü bir devlettir ki bunca y›ld›r tüm
olumsuzluklara ra¤men dimdik ayakta ve
ayakta olacak…
Yat›r›mlar›m›z›n Büyük
Ço¤unlu¤unu KKTC’ye
Yapmaktay›z
KKTC’deki turizm faaliyetlerinden
Türkiye ne gibi faydalar / katk›lar
sa¤lamaktad›r?
En baflta buras›, Kuzey K›br›s Türk
Cumhuriyeti… Gelen tüm misafirler
Türkiye’den buraya gelmektedirler ve
misafirin en çok geldi¤i ülke Türkiye’dir
ki, Türk misafirini a¤›rlamak aç›kças› bu
adada bambaflka bir duygu…
Türkiye’nin verdi¤i güç bizler için ayr› bir
motivasyon olmaktad›r. Bu sebeple de
flu an yat›r›mlar›m›z›n büyük ço¤unlu¤unu
KKTC’ye yapmaktay›z.
KKTC ‹leride Çok Daha Farkl›
Konumlarda Dünyaca
Tan›nm›fl Olacakt›r
Eklemek istedikleriniz?
KKTC turizmi son y›llarda ciddi anlamda
hareketlenmifltir. Yap›lan yepyeni ve
özellikle 5 y›ld›zl› oteller adam›z›n kalitesini
artt›rmakta ve kaliteli misafiri de adam›za
çekmektedir. Sa¤l›k turizmi ve kongre
turizmi adam›zda geliflmektedir. Oteller
özellikle kongre merkezleri yapmakta ve
acentelerimiz da bu kongreleri adam›za
getirmek için çaba sarf etmektedirler.
Hizmet kalitesinden ödün vermeyen
oteller sayesinde gelen misafirlerin
ço¤unlukla memnuniyet ile ayr›ld›klar› ve
yeniden adaya geldikleri taraf›m›zca
gözlemlenmektedir. Kald› ki otelimizin
ciddi bir repeat guest portföyü
bulunmaktad›r.
Otelimiz özellikle misafir iliflkilerine ve
hizmet kalitesine önem vermektedir ki;
artan doluluk oranlar›m›z bizlere do¤ru
yolda oldu¤umuzu ispatlamaktad›r.
Denizi, plajlar›, e¤lenceleri KKTC'yi farkl›
bir konuma tafl›m›flt›r. KKTC ileride çok
daha farkl› konumlarda dünyaca tan›nm›fl
olacakt›r.
KKTC do¤ru yolda ilerledi¤i müddetçe
bizler bu aday› cennete çevirebiliriz.
Hüseyin Hakk›
KAHVEC‹
KKTC'de 1974 sonras› meydana gelen
sosyo-ekonomik de¤iflmeler ve bu
de¤iflimin içerisinde turizmin etkileri ve
günümüzde turizmin mevcut yap›s› ve
ekonomiye etkisi nas›ld›r?
KKTC Akdenizin ortas›nda bir cennet.
Biz, turizm aç›s›ndan bak›yoruz. Stratejik,
askeri, ekonomik ve daha bir çok boyutta
ele al›nabilecek bir kara parças›,
unutmadan Vatan Topra¤›'n›n bir
parças›...
1974 y›l› öncesinde ciddi olarak turizm
hareketi yaflanan bir yer KKTC. Bar›fl
harekat› ve devam eden süreçte, bana
göre ba¤›ms›zl›¤›n› ilan etti¤i tarihe kadar;
Kuzey K›br›s; turizm pastas›ndan sadece
Türkiye'den göç edenler ve askerlerin
gidifli, gelifli ile Türkiye'nin yard›mlar› ile
ayakta durdu. 1974-1983 aras› daha çok
siyasi bir ortam mevcut oldu¤u için pek
turizm yap›lamad›.
1984 y›l›ndan itibaren sektör olarak
Türkiye Turizmi ivme kazanmaya
bafllam›flt›r. Asl›nda Türkiye'nin Turizm
Planlamas› 1984'te yap›lmad›. Yap›lm›fl
olan planlamaya 1984 y›l›ndan itibaren
ifllev kazand›r›ld›. Asl›nda 1968-1971 y›llar›
aras›nda Adalet Partisi ve dönemin
Baflbakan› Say›n Süleyman Demirel
taraf›ndan Türkiye'nin sahil ve k›y›
bölgeleri için turizm planlamas› yap›lm›flt›r.
1984 y›l›ndan itibaren Türkiye ile beraber
KKTC'de turizm hareketlili¤i bafllam›fl ve
konaklama tesisi yap›m›na h›z verilmifl.
Bu süreç içerisinde turist üreten ülkeler,
KKTC'ye turizm aç›s›ndan hiçbir fley
sa¤lamam›fllar. Yine 1998 y›l›na kadar
KKTC turizmde çok h›zl› bir ilerleme
kaydetmemifl. Bu süreçte belli say›daki
yatak Türkiye'den turistik amaçl› olarak
KKTC'ye gidenler taraf›ndan doldurulmufl.
Bir nebzede olsa KKTC'nin turist profiline
Türkiye Cumhuriyeti vatandafllar›n›n
katk›s› büyük olmufltur.
Asl›nda KKTC; Hong Kong veya Singapur
gibi olabilme flans› varken maalesef bu
treni kaç›rm›fl gözüküyor.
Uluslararas› Çapta 10
Üniversite ve Yüzbinler ile
‹fade Edilen Bir Rakama
Do¤ru Gitmektedir
46
1990'lar›n bafl›ndan itibaren yine Türkiye
Cumhuriyeti'nin destekleri ile KKTC'de
yeni bir gelir kap›s› olarak Üniversiteler
aç›lmaya bafllanm›fl. Bu sayede bir çok
kifli üniversite okumak maksad› ile
KKTC'yi tercih etmifltir. Bunun yan›nda
3. Dünya ülkesi diyebilece¤imiz bir çok
ülkeden KKTC'ye ö¤renci olarak insanlar
giderek KKTC ekonomisine katk› yapm›fl
oldular. Bu katk› halen devam ediyor.
1998'de Refah Yol hükümetinin ald›¤›
karar ile; Türkiye'de kumarhaneler
kapat›ld›. Asl›nda Türkiye'de
kumarhanelerin kapat›lmas›n›n alt›nda
yatan baflka bir sebep ise zor durumda
olan KKTC'de bir turizm destinasyonu
yaratmak ve ekonomisine bu yol ile katk›
sa¤lamaya çal›flmakt›. Bu konuda
faaliyetler devam ediyor.
Öyle ki KKTC'nin yatak kapasitesi 2003
y›l›nda 11.500 iken, turizmden ald›¤› ivme
ile flu s›ralarda 30.000 yata¤› zorlamaya
bafllad›.
Üniversiteler aç›s›ndan bak›ld›¤›nda ise
bu say› uluslararas› çapta 10 üniversite
ve yüzbinler ile ifade edilen bir rakama
do¤ru gitmektedir.
Askeri aç›dan bakt›¤›m›zda ise kesin
olmamakla beraber Kolordu seviyesinde
50.000'e yak›n insan KKTC ekonomisine
katk› sa¤lamaktad›r. Bu veriler ›fl›¤›nda
KKTC'ye yap›lan 500 milyon dolarl›k
yard›m› unutmamak gerekir. Dolay›s› ile
KKTC turizmi için Türkiye çok fley
yapm›flt›r. KKTC'de verilen deste¤i göz
ard› etmemifltir. Bahsedilen noktalar da
ciddi olarak Turizm geliri elde ederek;
kendi ekonomisi aç›s›ndan turizmin hayati
bir önem tafl›d›¤›n› anlam›flt›r.
KKTC'yi Ziyaret Eden
Yabanc›lar, Rumlar›n Yalan
Makinesine Ba¤lad›¤›
Propaganday› Çökertecek Tek
Araç
KKTC Türkiye'nin kurtulufl savafl›ndan
sonra; savaflarak elde etti¤i bir toprak
parças›d›r. Bu topra¤›n ekonomik aç›dan
devaml› güçlü olmas› gerekir. Yan›
bafl›nda olan Rum kesimi turizmin bütün
pazarlar›ndan direkt yolcu alarak
ekonomisini ve kifli bafl›na geliri ciddi
olarak art›rm›fl bir ülke konumundad›r.
AB üyesi olarak art›k bir turizm tan›t›m›na
da ihtiyac› kalmam›flt›r. Zaten ada devleti
olmas› bu konuda yeterlidir.
Sosyo ekonomik aç›dan turizm bir ticaret
ve hareket ivmesi yaratmaktad›r. KKTC
Sanayisi olmayan ve su s›k›nt›s› sebebi
ile ciddi tar›m ekonomisi dahi olmayan
bir ülkedir. KKTC, turizm ile yakalad›¤›
ivme sayesinde ekonomik aç›dan nefes
almaktad›r. Dolay›s› ile ülkeyi ayakta tutan
en önemli kaynak turizm sektörüdür.
KKTC'yi ziyaret eden yabanc›lar, Rumlar›n
yalan makinesine ba¤lad›¤› propaganday›
çökertecek tek araç. KKTC'yi ziyaret
edenler, burada bir iflgal olmad›¤›n›, farkl›
bir devletin varl›¤›n›n oldu¤unu,
demokratik, laik bir hukuk devletinin tüm
kurum ve kurulufllar› ile ayakta oldu¤unu
gayet net analiz edebiliyorlar. Ülkelerine
döndüklerinde savafltan bahsetmek
yerine, cennet gibi bir yerde olduklar›ndan
söz ediyorlard›r. Bu da KKTC'nin
yurtd›fl›nda tan›n›rl›¤›n› ve Rumlar›n
yap›yor oldu¤u kötü propaganda tezini
çökertir. Belki biraz daha zaman gerekli
bu husus için fakat durum budur.
E¤er KKTC halk›; Annan Plan›na evet
demiflse, uygar dünyaya zaten bir turizm
cenneti oldu¤unu göstermifltir. Rum Halk›
hay›r demiflse hala kafalar›nda 74 öncesi
rahats›zl›klar›n›n oldu¤unun kan›t›d›r.
Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyetinde
turizm faaliyetleri ve turizmin
gelifltirilmesi için neler önerebilirsiniz?
KKTC'ye Gidenlerin
Pasaportlar›nda Herhangi Bir
Girifl –Ç›k›fl ‹baresi Olmuyor
Bu sorunuza verecek oldu¤um cevap
belki baflkalar›n› üzecektir. Fakat gerçek
ve ay›b› çok önemli noktalarda kullanmak
gerekir.
Türkiye merkezli bir çok yerli ve yabanc›
tur operatörü var. Bunlar›n içerisinde
özellikle BDT ülkelerinden turist getirenler,
niçin ‹srail turu satmak yerine veya Kudüs
turu yapmak yerine KKTC'yi tur
programlar›na almazlar. Biraz de¤il asl›nda
çok ay›p ediyorlar. Sonra da ç›k›p
konufluyorlar. Biz demiyoruz ki; Kudüs'e
tur düzenlemeyin. KKTC'ye de
düzenleyin. Zaten bu konuda KKTC
Hükümeti gelecek olan yolcular›n
ülkelerinde s›k›nt› yaflamamas› için,
konuyu pasaport üzerinden de¤il, özel
seyehat belgesi üzerinden çözüyor.
Dolay›s› ile KKTC'ye gidenlerin
pasaportlar›nda herhangi bir girifl –ç›k›fl
ibaresi olmuyor.
Bakt›¤›n›z zaman bu tur operatörleri M›s›r
gibi bir destinasyon ile Türkiye'nin rekabet
etmesi gibi bir zorlu¤u ra¤men, konu
ticaridir diyerek 12 ay M›s›r'a yolcu
tafl›yorlar. Burada sorun insan›n içerisinde
ekmek yedi¤i ve yetiflti¤i topraklara sayg›
ve sadakat konusudur. Laf ola beri gele
olabilecek bir husus de¤il bu. Bak›n›z
günübirlik Yunanistan adalara gelifllere
vize uygulanm›yor. Yani burada benim
insan›m faydalans›n mant›¤› ile bakmak
yanl›fl m› olur? Tamam kardeflim Kudüs
turu yapabilirsin. Kald› ki bu turlar uçak
ile gerçeklefltiriliyor. Kalk›p KKTC turu
yapman›n ne zarar› olur. Uçakta çok,
gemi de çok. Ben turizm camias›nda baz›
arkadafllar›n ülkesine ve milletine
sadakatinde eksikler görüyorum. Buna
benzer bir aç›klamay› Antalya'da yaflanan
orman yang›n›ndan sonra yapm›flt›m.
Antalya bizim. Peki yanan ormanlara,
dernekler olsun, operatörler olsun,
herhangibirimiz, niçin a¤aç dikme
seferberli¤i yapmad›k. Maddi ve manevi
olarak desteklemedik demifltim.
Burnumuzun ucundaki vatan parçam›z
KKTC'ye destek olabilmek için
yap›lanlar›n yan›na, ülkemize gelen
turistlere günübirlik olarak uçak ile transfer
edilecek flekilde farkl› bir tur rotas›
çizilebilir. Bu da çok önemli bir sahiplenme
hareketi olur. Ciddi olarak günübirlik turlar
sayesinde müze ve ören yerleri ile K›br›s
esnaf› ve ekonomisine fayda sa¤lan›r.
KKTC K›y›lar› Marinalar ile
Donat›larak, KKTC Turizmi ‹çin
Farkl› Bir Kap› Yarat›labilme
fians› Var
Biraz öncede söyledim. Asl›nda KKTC;
Hong Kong veya Singapur gibi olabilme
flans› varken maalesef bu treni kaç›rm›fl
gözüküyor.
Çok geç de¤il. Ada aç›s›ndan Akdeniz
çana¤›nda bir serbest bölge ve turizm
cenneti olarak planlama yap›l›r ise tam
Akdenizin orta yerinde herkesin u¤rak
48
yolu olur. Bir Dubai örne¤ine bak›n.
Diyeceksiniz ki KKTC, dünya taraf›ndan
tan›nm›yor. Gayet basit, serbest bölgeye
günü birlik tur çok zor olmasa gerek.
KKTC için bu potansiyel var. Bu
potansiyelin de Kültür ve Turizm Bankl›¤›
ile Türkiye'de yerleflik Tur Operatörlerinin
ve uçak flirketlerinin planlamalar
yap›labilece¤i aç›k ve net.
Bu hususun d›fl›nda KKTC k›y›lar›
marinalar ile donat›larak, yine KKTC
turizmi için farkl› bir kap› yarat›labilme
flans› var. Bu çok zor de¤il. Serbest
Bölgeleri Türkiye olarak yapar ve
iflletirsiniz. Türkiye Bayra¤›'n›n
dalgaland›¤› yere herkes gelir. Fakat
ekonomik aç›dan ve istihdam aç›s›ndan
KKTC'ye destek vermifl olursunuz. O
zaman karfl›l›ks›z olarak her y›l 500 milyon
dolar vermek için bir sebep kalmaz. Hatta
kat be kat verdi¤inizin karfl›l›¤›n› al›rs›n›z.
KKTC, Türkiye'nin kalbinde ki aort damar›
kadar Türkiye için önemli bir destinasyon.
Bence Hong Kong örne¤inin bu konu için
özel olarak incelenmesi gerekir. Kald› ki
Akdeniz Gemi Ticaretini KKTC k›y›lar›ndan
Türkiye'nin yönetecek oldu¤u serbest
bölgelerden yönetmek hiç de zor de¤il.
Türkiye KKTC için her zaman a¤abeylik
ve öncülük yapmak zorundad›r.
KKTC’nin ziyaretçi profili nas›ld›r?
A¤›rl›¤›n› Türkiye Cumhuriyeti
vatandafllar›n›n oluflturdu¤u bir ziyaretçi
profili mevcut. Bunun yan›nda avrupada
yaflayan KKTC vatandafllar›, üniversite
ö¤rencileri, askerlik görevini ifa edenler
ve KKTC'de emlak sahibi olan
yabanc›lar›n gidifl gelifller yapt›¤›n›
biliyoruz. Daha fazlas›n› yapabilmek için
Türk menfleili charter firmalar› Antalya
aktarmal› olarak KKTC'ye tur operatörleri
ile beraber yolcu tafl›rlar ise bu turist
profili eminim, Türkiye'deki çeflitlili¤i
yakalar.
KKTC’nin turizmde avantaj ve
dezavantajlar› nelerdir?
KKTC dünyaya siyasi olarak entegre
olamad›¤› için uluslararas› anlamda s›k›nt›
yafl›yor. Bu da turizm ve di¤er ekonomik
hareketlere k›s›tlama getiriyor. Uluslararas›
havaalan› ve liman› oldu¤u takdirde KKTC
bir çok anlamda h›zl› bir s›çrama yapacak
potansiyele sahip olur. Bu havaalanlar›
ve limanlar› Türkiye bayra¤› alt›nda
iflletilebilecek bir KKTC ciddi olarak
mevcut dezavantajlar›n› avantaja çevirir.
Belki koloniyal bir sistem olarak
bahsetti¤im havaalanlar› ve limanlar,
marinalar yap›larak ve 99 y›l gibi
dönemlerde Türk iflletmeciler taraf›ndan
kiralanarak iflletilebilirse. En az›ndan
havaalan› transit amaçl› bir transfer
noktas› gibi kullan›labilir ise hem KKTC
turizmi hem Türkiye bu elmas› çok iyi
ifllemifl olur.Dolay›s› ile dezavantajlar bir
avantaj haline gelir.
KKTC’deki turizm faaliyetlerinden
Türkiye ne gibi faydalar sa¤lamaktad›r?
KKTC'de olan turizm faaliyetlerine
Türkiye'den gerek yat›r›mc›, gerekse yolcu
deste¤i ile KKTC lehine bir fayda söz
konusudur. KKTC'nin ekonomik olarak
Türkiye'ye bir deste¤i söz konusu de¤ildir.
Türkiye'nin buradaki faydas› uluslararas›
pazarlara aç›lmak isteyen yat›r›mc›lar için
bir ar-ge olarak düflünülebilir. Aksi zaten
mümkün de¤il. KKTC Turizm
hareketinden bahsedebilmemiz için bir
destinasyon olarak KKTC'den
bahsedebilmemiz gerekir. O zaman bu
sayede günübirlik veya round trip
dedi¤imiz flekilde KKTC'ye gelen
turistlerde rahatl›kla Türkiye'yi gezip
görebilirler. Türkiye ve Yunanistan
aras›nda ortak paket fleklinde
pazarlanarak rekabet edebilirlik için bir
yöntem olarak haz›rlanan proje, KKTC ve
Türkiye aç›s›ndan ortak paket olarak
haz›rlan›r ise her iki tarafa da fayda
sa¤lanabilir.
Eklemek istedikleriniz?
Konaklama Sektörü Aç›s›ndan
Ciddi Tehlikelere Gebe Bir
Dönemden Geçiyoruz
O kadar çok eklenecek konu var ki. Son
günlerin konusuna bakarsak Karya Tur
batt›, Öger Tur sat›ld›, Bronce Tur'a gelen
hacizlerin ard› arkas› kesilmiyor. Bundan
önce de ses getiren bir bat›fl hikayesi Joy
Oteller Zinciri ve Vasco. Konaklama
sektörü aç›s›ndan ciddi tehlikelere gebe
bir dönemden geçiyoruz. Son on y›lda
yurtd›fl› pazarlardaki % 40'l›k Türk Tur
Operatörü pay›n› art›k % 10'larda
gösteren bir grafik var elimizde. 2007-
2013 Turizm Eylem Stratejisi'nin 172
bafll›¤› ne oldu, sorusunu Bakanl›¤›n
cevaplamas› gerekiyor. ‹flletme belgesiz
tesislerin oluflturdu¤u fiyat rekabeti, art›k
bat›klar› oluflturmaya bafllad›. Belediye
iflletme belgesi ne demek? Pansiyon
demek. Siz böyle bir iflletmenin yaratt›¤›
fiyat rekabeti ile nas›l hizmet vereceksiniz.
2010 y›l› yaz sezonunu ortalad›k. Maliye
konaklama iflletmelerine yükleniyor.
Seyehat acentelerine yükleniyor. Peki bu
ülkede 14 milyar dolarl›k kaçak petrolun
faturas›n› konaklama iflletmeleri veya
seyehat acentelerimi ödemek zorunda?
Sektör de çal›flanlar % 70 olarak
denilebilirki, tesisler baz›nda 16 saate
varan çal›flma süreleri var. Bunun
karfl›l›¤›nda ödenmeyen maafllar var.
Turizmcilerin nefes almas› gerekirken,
e¤er nefes yerine farkl› bir fley oluyorsa,
bak›n›z 2008 ve 2009 senelerinde 1000
tane seyehat acentesinin kapand›¤›n›
ifade etmiflti Türsab Baflkan›. Bu sene ilk
alt› ayda 115 tane daha acente kapand›
veya iflas etti. 2023 Turizm Strateji ve
Eylem plan›n›n befl y›ll›k aya¤› olan 2007-
2013 eylem plan›nda 172 bafll›k var. Fakat
rafta duruyor. Sorgulayan›m›z yok.
Soran›m›z yok. 600 bin ‹srailli turistten
elde edecek oldu¤umuz geliri kaybettik.
Art›k küçük acentelerin bat›fl›, küçük ve
orta kademe aras›ndaki çeyrek acenteleri
geçmifl ve sektörde orta boyutta
dedi¤imiz tur operatörlerini vurmaya
bafllam›flt›r. Bundan sonras› pazar pay›n›
kaybeden Türkiye, konaklama tesislerini
de kaybeder. Türkiye'nin arz ve talep
dengesindeki bozuklu¤u aflabilmesi
yaratm›fl oldu¤u Tur Operatörü gücünün
pazarda etkili olmas›ndan geçer. Fakat
maalesef bu gücü art›k kaybediyoruz.
Önümüzde Joy Otelleri örne¤i var.
Pazarlara Tur Operatörleri ile hakim olmas›
gereken Türkiye, pazarda oluflturdu¤u
gücünü kaybederek nereye kadar turizm
yapabilir, buna bakmak gerekiyor. Türk
Bayrakl› firmalar›n devlet, bakanl›k ve
konaklama sektörü taraf›ndan
desteklenmesi ve ayakta tutulmas›
zorunludur. Gerekirse sat›n alma yolu ile
bu kurulufllar yaflat›lmal›.Yoksa flu
gözüken y›llara do¤ru yelken aç›yoruz.
Bunun için de fark›ndal›k gerek. Bu
fark›ndal›kta Ankara'dan bafllar…
Araflt›rma
Günümüzde iflletme yönetimi ulusal ve
uluslararas› düzeyde büyük bir geliflme
süreci içerisindedir. Bu geliflme ve
yenilikler, iflletme yap›s› ve iflleyiflinde
baz› de¤ifliklikleri zorunlu hale getirmifltir.
Bu nedenle bu yenilik ve geliflmelerin,
gerek iflletme çal›flanlar› gerekse
yöneticileri taraf›ndan sürekli olarak takip
edilmesi gerekmektedir. Günümüzde
rekabet koflullar› her düzeydeki yönetici
ve çal›flanlar›n yapt›klar› iflleri ve
yüklendikleri sorumluluklar› bir zaman
bask›s› alt›na sokmaktad›r.
Günümüzde yöneticilerin düflünmeleri
gereken en önemli sorulardan birisi,
kulland›klar› yönetim tarz›n›n iflletmenin
gereklerini karfl›lay›p karfl›layamad›¤›d›r.
‹flletmelerin rekabet avantaj› sa¤lamalar›
ve rakipleri karfl›s›nda üstünlük elde
etmeleri amac›yla yararlanabilecekleri
farkl› teknikler gelifltirilmifltir. Bunlardan
biri de Benchmarking (k›yaslama)’d›r.
Benchmarking sürekli geliflmeyi amaç
edinen kurulufllar›n baflvurabilecekleri
önemli bir yönetim tekni¤idir.
fiirketlerin stratejilerini belirlerken rekabet
analizlerine baflvurmalar›, fiyat, kalite,
performans karfl›laflt›rmalar› yapmalar›
yararl› bir teknik olmakla birlikte uzun
dönemli baflar› için en iyi performans
sa¤lamada kendi sektörleri d›fl›ndaki
flirketlerin çok baflar›l› olduklar› süreçleri
belirlemeleri, kendi benzer süreçlerini de
endüstrideki en baflar›l› süreçlerle
Yrd. Doç. Dr. Gökçe YÜKSEK / Anadolu Üniversitesi - Turizm ve Otel ‹flletmecili¤i Yüksekokulu
Benchmarking Uygulamalar›n›n
Örgüt Performans› Üzerindeki
Etkileri
Sürekli artmakta olan rekabet ortam›, de¤iflen ifl koflullar› ve globalleflme ile örgütler de¤iflime ayak
uydurmada çabuk davranmak, yeniden yap›lanmak ve gerekti¤inde k›sa ve uzun dönemli stratejilerini
de¤ifltirmek, bunlar› düzenli olarak kontrol etmek ve gözlemlemek, bu kontrol ve gözlemlerden elde
edilen bilgiler ›fl›¤›nda hareket etmek gereklili¤i ve zorunlulu¤u ile karfl› karfl›ya kalm›fllard›r. ‹çinde
bulunulan bu ortam organizasyonlar›n örgütsel performanslar›n› kontrol ve gözlemlemelerini, strateji
ve misyonlar›n› yeniden formüle edip uygulama ve de¤erlendirmeleri zorunlulu¤unu getirmifltir.
karfl›laflt›rarak onun kadar hatta daha
baflar›l› hale getirmeyi hedeflemeleri çok
daha güvenilir olmaktad›r.
Yönetsel araçlar›n bu derece h›zl›
çeflitlenmesi, bir taraftan yöneticileri daha
fazla yönetim arac›na kavufltururken, di¤er
taraftan bu teknikler aras›nda seçim
yapmaya zorlamaktad›r. Dolay›s›yla
günümüz rekabet ortam›nda kendini
ispatlamaya çal›flan ve h›zla de¤iflen
kofl ullara bafl ar›yla uyum
sa¤layabileceklerini göstermek isteyen
yöneticiler gün geçtikçe bu yönetim
tekniklerine daha fazla ilgi göstermekte
ve kullanmaktad›rlar.
Benchmarking son y›llarda flirketlerin ifl
dünyas›ndaki h›zl› de¤iflme ve artan
rekabete ayak uydurabilmelerini sa¤layan
baflar›l› bir yöntem olarak kabul
edilmektedir. Günümüzde Benchmarking
olarak bilinen bu k›yaslama mant›¤›,
Xerox’un 1979’da kendi içerisinde
gelifltirdi¤i bir süreçtir. Birim imalat
maliyetlerini karfl›laflt›rma amac›na dönük
olan ilk Benchmarking çabalar› sonraki
y›llarda ‘süreçler’le ilgili bir inceleme ve
bugün ise önemli bir stratejik amaç olarak
kullan›lmaktad›r. Baflar›l› sonuçlar›n
al›nmas› ile ‘Toplam Kalite’ anlay›fl›ndan
sonra dikkatleri üzerine toplamaya
bafllayan Benchmarking art›k ‘Malcom
Baldridge Kalite Ödülü’ için bir
de¤erlendirme kriteri olmufltur.
‹fli En ‹yi Yapan› Bul,
Uygulamalar›n› Kendi fiirketin
‹çin Uyarla
Benchmarking’in bu derece önem
kazanmas›, rakiplere yetiflmek ve onlar›n
önüne geçmek için nisbeten kolay
uygulanabilen ve sonuç veren bir yöntem
olmas›ndan kaynaklanmaktad›r.
Benchmarking mant›¤› basittir: ‘‹fli en iyi
yapan› bul, uygulamalar›n› kendi flirketin
için uyarla.’
Benchmarking için, önce iflletmenin
kendini iyi tan›mas›, de¤ifliklik aray›fl›
içinde olmas› ve bunun için harekete
geçmesi, yeni fikirlere aç›k olmas›,
uygulamalar›n› iyilefltirmeye odaklanmas›,
sonuçlar üzerinde de¤il süreçler üzerinde
yo¤unlaflmas›, karfl›l›kl› bilgi paylafl›m›na
haz›r olmas›, Benchmarking faaliyetleri
için bütçe ay›rmas› ve genel kabul görmüfl
Benchmarking ilkelerine uymas› ve
iflletme yöneticilerinin baflka iflletmelerin
kendi iflletmelerinden daha iyi olabilece¤i
gerçe¤ini kabullenmesi ve Benchmarking
sürecine kat›lmas› gerekmektedir. Bu
flekilde yap›lacak Benchmarking
çal›flmalar›, Benchmarking konusunun ve
Benchmarking orta¤›n›n do¤ru
seçilmesini, toplanacak verilerin iyi analiz
edilmesini ve uygulaman›n do¤ru
yap›lmas›n› sa¤layacakt›r. Baflar›l›
Benchmarking çal›flmalar›, iflletmelerin
daha iyi uygulamalara, süreçlere ve
49
50
sonuçlara sahip olmas›nda önemli katk›lar
sa¤layacakt›r.
Her ne kadar Benchmarking 1979 y›l›nda
bir yönetim tekni¤i olarak adland›r›lm›fl
olsa bile, asl›nda Benchmarking ifl
çevrelerinin yabanc›s› olmad›¤› bir
kavramd›r. Öteden beri iflletmeler, ücret
düzeylerini ve fiyatlar›n› s›k s›k
karfl›laflt›rmaktad›rlar. Pazar araflt›rmalar›
ve rekabet analizlerinin pek ço¤u müflteri
ve rakip davran›fllar› ve stratejileri üzerine
odaklanm›flt›.
Rakipten ögrenme, gerekirse aynen taklit
etme veya esinlenme insano¤lunda
do¤ufltan vard›r. Örnegin; Ford’un meflhur
bant sistemi, mezbahadan, Toyota üretim
sistemindeki tam zaman›nda üretim ise,
bir süpermarketten esinlenerek ortaya
ç›km›flt›r. Ford’un kurucusu Henry Ford,
yürüyen bant sistemiyle üretimi, bir
tan›d›¤›n› görmek için gitti¤i mezbahadan
esinlenerek gelifltirdi. Kasaplar›n her
birinin karkas›n belirli bir bölümünü
keserek, kalan›n› di¤er arkadaslar›na
devretti¤ini gören Ford, ayn› yöntemi
otomobil yap›m›nda, çengellerin üzerinde
kayan çelik ray yerine, hareketli bir bant
uygulamas›yla gerçeklefltirdi.
De¤iflen ekonomik flartlar›n ve tüketici
tercihlerinin ›fl›¤›nda günümüzde hemen
hemen her iflletme kendini sürekli artan
bir rekabet ortam› içerisinde bulmufltur.
Tüketicinin eskiden, daha bilinçli olmas›
ve ne istedi¤ini bilmesi, iflletmelerin pazar
paylar›n› s›n›rlay›c› ve zorlay›c› bir durum
yaratmaktad›r. ‹flletmelerde de¤iflen bu
flartlara ayak uydurabilmek, sürekli artan
rekabet karfl›s›nda var olabilmesi için yeni
yönetim teknikleri gelifltirmesi zorunlulu¤u
iflletmeleri yeni aray›fllara sevketmifltir.
Bu aray›fllar sonunda iflletmeler yeni bir
yönetsel araç olarak “Benchmarking”i
kullanmaya bafllam›flt›r.
Kurulufllar gelece¤e güvenle bakabilmek
için, kalite ve iyilefltirmeye yönelik
faaliyetlerini sürekli ve dinamik bir biçimde
sürdürmek zorundad›rlar. Rasyonel bir
görüfle sahip her iflletme; ayakta
kalabilmenin, pazar talep ve isteklerine
duyarl› olma yetene¤iyle orant›l› oldu¤unu
bilmektedir. Benchmarking de,
kurulufllar›n rekabet gücünü artt›rarak,
pazara sunulan ürünlerin üretilmesinde
daha iyi performans göstermelerini
sa¤layan yard›mc› bir süreçtir. Bu süreç,
kesinlikle bir sanayi casuslu¤u veya
kopyac›l›k de¤il; verileri çeflitli disiplinler
çerçevesinde yorumlayarak
de¤erlendirme yaklafl›m›d›r.
Güçlü ve Zay›f Yanlar Fark
Edilir
Organizasyonlar baflar›yla uygulad›klar›
Benchmarking çal›flmalar› sonucunda,
hem kendilerini daha iyi tan›rken hem de
rakipleri hakk›nda bilgi elde edebilme
f›rsat›n› kendilerine tan›maktad›rlar.
Baflar›l› bir Benchmarking uygulamas›
sonucunda örgüt kendinde bulunan güçlü
ve zay›f yanlar› bulur. Bunun
do¤rultusunda yapaca¤› hamlelerle
örgütsel performans›n› maksimum k›lma
yönünde hareket eder.
Benchmarking’in Ön Koflullar›
Benchmarking, iflletmelerin flu an nerede
olduklar›n›n, gelecekte nerede olmay›
beklediklerinin ve buraya nas›l
ulaflacaklar›n›n yan›t›n› bulmalar›nda bir
yol gösterici, program belirleyici ve
standart koyucudur. ‹flletme yöneticilerinin
Benchmarking sürecinden bekledikleri
yarar› elde edebilmeleri için baz› yanl›fl
anlafl›lmalar› ortadan kald›rmalar› ve
özellikle çal›flanlar›n›n kafalar›ndan
ç›karmalar› gerekmektedir. Bunun için
Benchmarking uygulamas›ndan önce
gerekli olan ön koflullar› yerine getirmeli
ve iflletmeleri için en uygun Benchmarking
modelini uygulamalar› gerekmektedir.
Benchmarking uygulamas›n›n baflar›l›
olmas›ndaki en önemli faktörlerden biri,
Benchmarking bafllamadan önce gerekli
olan ön koflullar›n iflletmeler taraf›ndan
yerine getirilmesidir. Her yönetsel araç
için oldu¤u gibi Benchmarking için de
dikkat edilmesi gereken incelikler ve
uygulamas›n›n baflar›l› olmas› için gerekli
olan baz› ön koflullar vard›r.
Benchmarking’in ön koflullar› afla¤›daki
gibi s›ralanabilir:
En ‹yiyi Almaya ‹stekli Olma
E¤er baflka bir iflletme, iflletmemizin
uygulamalar›ndan daha iyi uygulamalar
gerçeklefltiriyorsa yapt›klar›m›z›n yeterli
olmad›¤›n› anlamak ve de¤iflimin,
de¤iflime ihtiyaç kalmadan çok önce
yap›lmas› gerekti¤ini görebilmektir.
Mutlak ve Tam Liderlik
Yöneticiler Benchmarking çal›flmalar›na
ve uygulamalar›na aktif bir flekilde
kat›larak çal›flanlara Benchmarkingin ne
kadar önemli oldu¤unu göstermek ve
onlara bu konuda tam destek vermek
zorundad›rlar. Benchmarking
uygulamalar› önemli ölçüde organizasyon
kaynaklar› gerektirebilmekte ve
organizasyonun hedeflerini
etkileyebilmektedir. Bu nedenle
Benchmarking projeleri mutlak bir liderin
varl›¤›n› gerektirmektedir.
De¤iflime ve Farkl› Görüfllere Aç›k Olmak
Benchmarking çal›flmalar›nda ve
uygulamalar›nda istenilen sonuçlara
ulaflabilmek için, çal›flanlar ve yöneticiler
geliflmeye, rekabete ve yeni görüfllere
aç›k olmal› ve yeni görüflleri benimseme
iste¤i duymal›d›rlar.
Örgüt fieffaf Olmal›
Benchmarking çal›flma ve uygulamalar›yla
ilgili herkes bu çal›flma ve uygulamalar
ile ilgili her türlü bilgi ve belgeye kolayca
ulaflabilmelidir.
Kendi Benchmarking Çal›flman›z›n
Sonuçlar›n› Benchmarking Orta¤›yla
Paylaflma ‹ste¤i
Benchmarking orta¤› ile ticaret s›rlar›n›
paylaflmak gerekmez, ancak onlar›n
süreçleriyle ilgili bilgi alabilmek için
iflletmeler kendi süreçleri ile ilgili bilgileri
de onlara vermelidir.
‹flletme Kendi Benchmarking Sürecini
Sahiplenmeli ve Uygulamal›
Süreç, sahiplerince bafllat›lmal› ve tüm
çal›flanlar uygulaman›n s›k› takipçisi
olmal›d›r.
Benchmarking süreci sonunda baflar›
52
kadar baflar›s›zl›¤› da sahiplenmeli ve yeni uygulamalar yapmal›d›r.
Çal›flanlar E¤itilmeli
‹flgörenler ve tak›m elemanlar› e¤itilmeli, e¤itim bir yat›r›m olarak
kabul edilmeli, Benchmarking uygulamas›na yo¤un e¤itimle
bafllanmal› ve e¤itim süreklilik göstermelidir. Çal›flanlar›n
Benchmarking konusundaki bilgi ve becerilerini artt›rmaya yönelik
uygulamalar gerçeklefltirilmelidir.
Bir Benchmarking çal›flmas›na bafllamadan önce yerine getirilmesi
gereken di¤er ön koflullar ise flunlard›r:
• Benchmarking hakk›nda mümkün oldu¤u kadar çok bilgi
edinilmeye çal›fl›lmal›d›r.
• Daha önce Benchmarking uygulamas›nda deneyim kazanm›fl
kifli veya kurulufllarla iflbirli¤i kurulmaya çal›fl›lmal›d›r.
• Benchmarking ile ö¤renilecek bilginin, kuruluflun tüm düzeylerine
h›zl› bir flekilde iletilebilmesi için sa¤l›kl› bir haberleflme a¤›
kurulmal›d›r.
• Öncelikle iyilefltirme ihtiyac› olan süreçler seçilmelidir.
• Baflkalar›ndan ö¤renmeye gönüllü olunmal›d›r.
• Benchmarking iki yönlü bir süreç olarak iflletilmelidir.
• Benchmarking çal›flmas› bafllamadan önce gerekli haz›rl›klar›n
yap›lmal›d›r.
• Tak›m çal›flmas› yap›lmal›d›r.
• Baflar›l› Benchmarking çal›flmalar› ödüllendirme kapsam›na
al›nm›fl olmal›d›r.
• Üst yönetimin deste¤i ve kararl›l›¤› olmal›d›r.
• Benchmarking çal›flmas›n›n hedefleri iyi belirlenmelidir.
• Uygulanabilir süreçler önceden ortaya konulmal›d›r.
• Yetkiler ifli yapanlara devredilmeli, organizasyon içinde problem
çözen ve yapt›klar› ifli sahiplenen kifliler tam yetki ile donat›lmal›d›r.
• Kurumdaki insan potansiyelinden tam olarak yararlanmak için
Benchmarking sürecine her kademede iflgörenlerin tam kat›l›m›
sa¤lanmal›d›r.
• ‹flgörenlerle sürekli iletiflim kurulmal›d›r.
• Bir yönetim komitesi ve destek yap›s› oluflturulmal›d›r.
• Tak›mlarda, ifllevinde bilgili ve uzman olan bireyler kullan›lmal›
ve mümkün olan en az say›da birey tak›ma al›nmal›d›r.
• Türünün en iyisi olan kurulufl bulunmal›, baflar›l› uygulamalar
belirlenmeli ve kullan›lmal›d›r.
• Hedeflenen kurumu yerinde ziyaret etmek için önceden planlar
yap›lmal›d›r. Ziyaretlerden sonra analizler yap›larak gerekli
dokümanlar oluflturulmal›d›r.
• Benchmarking uygulamas›ndan elde edilen sonuçlar amaçlarla
karfl›laflt›r›lmal›d›r.
• Benchmarking süreci sürekli izlenmeli ve güncellefltirilmelidir.
Belirtilen bu hususlar›n ›fl›¤›nda, Benchmarking süreci ön koflulu
olarak; kuruluflun tüm süreçlerini belirlemesi, tan›mlamas›,
s›n›fland›rmas›, sürecin baflar›s›n› gösteren süreç metriklerini ve
ölçüm sisteminin belirlenmesi, k›saca süreç yönetimini yerlefltirmifl
olmas› gerekmektedir. Spesifik süreçlerin seçimine karar vermeden
önce, arzu edilen spesifik iyilefltirmelerin tan›m›n› yapmak önem
arz etmektedir.
Di¤er taraftan Benchmarking yapma niyetinde olan kurulufllar›n,
• Kendi performanslar›n› iyi bilmeleri,
• Dünya çap›ndaki en iyi uygulamalar› biliyor olmalar›,
• Baflar›l› sonuçlar› incelemeleri,
• Bu sonuçlara ulaflmak için planlamalar yapmalar›,
• Bu planlar› uygulamaya geçirmeleri,
• Sonuçlar› izlemeleri ve de¤erlemeleri gerekmektedir.
Bunlar› yapan iflletmeler, sürekli ö¤renme, kendilerini sürekli olarak
gözden geçirme ve gelifltirme, gerekli alanlarda gerekli de¤iflimleri
yapma al›flkanl›¤› kazanacaklard›r.
Benchmarking’in Önemi ve Temel Özellikleri
Benchmarking’in iki önemli özelli¤i vard›r:
Birincisi; Benchmarking sadece rakiplerin de¤il, ayn› zamanda
rakip olmayan büyük veya küçük kamu veya özel sektörden,
yabanc› ya da yerli her türlü kuruluflun araflt›r›lmas›nda
kullan›labilecek bir süreç olmas›.
‹kincisi; klasik rekabet k›yaslamalar›n›n aksine sadece bitmifl ürün
ya da ç›kt›lar üzerinde de¤il, bunun ötesine uzanarak süreçler
üzerinde yo¤unlaflmas›d›r. ‹flletmeler iki temel nedenden dolay›,
Benchmarking sürecini kullanmaktad›rlar. Bunlar; amaçlar›n
saptanmas› ve bu amaçlara nas›l ulafl›labilece¤idir.
Dünyadaki tüm iflletmelerin, baflka iflletmelerle Benchmarking
yaparak ö¤renece¤i birçok konu vard›r. Benzer olarak t›pta bu
duruma anemili mavi kana taze kan enjekte etmek demektir ve
Benchmarking de bunu gerçeklefltirir.
Afla¤›daki tablo k›yaslama öncesi ve sonras› durumu
göstermektedir.
Kriter
Müflteri isteklerini
Belirleme
Efektif amaçlar ve
hedefler belirleme
Verimlilikte do¤ru
ölçütler gelifltirme
Rekabetçilik
Endüstride en iyi
uygulamalar
K›yaslama Yapmadan
*Geçmifle ba¤l›
*Sezgi
*Düflük uyum
D›fl gözlem eksikli¤i
*Tepkisel
*Geri kalm›fl endüstri
*Tarihsel temelli rutin
art›fllar
*Geçici projelerle
u¤raflmak
*Bilinmeyen avantajlar
ve zararlar
*En kolay yolu izleme
*‹çe kapanma
*Evrimsel de¤iflim
*Düflük kat›l›m
*Burada henüz
keflfedilmedi
*Az miktarda çözüm
*Endüstriyel ilerlemenin
ortalamas›
*Rakibi ç›lg›nca
yakalama
çabas›
K›yaslama ‹le
Piyasa gerçe¤i
*Objektif de¤erlendirme
*Yüksek uyum
*Endüstri e¤ilimleri
*Denenmifl örnekler
üzerine kurulu
*‹nan›labilir, tart›fl›lmaz
*Aktif
*Endüstri öncülü¤ü
*Gerçek sorunlar›
çözme
*Ürünleri anlama
*En iyi endüstriyel
uygulamara dayal›
*Rekabet anlay›fl›n›n
somutlaflt›r›lmas›
*Güvenilirli¤i
kan›tlanm›fl ve
teknolojileri çok h›zl›
bir flekilde uygulayarak
iyilefltirme
*Yüksek kat›l›m
*Yeni çekim merkezleri
ve teknolojiler üzerine
araflt›rmalar
*Çok seçenek
*‹fl uygulamas›nda
at›l›m
*Üstün performans
Benchmarking’in temel noktalar› flunlard›r.
• Sürekli geliflim esast›r.
• At›l›mc› olumlu bir yaklafl›md›r.
• Uygulamalara yöneliktir.
• Yaln›zca en iyi uygulamalara dönüktür.
• Taraflar aras›nda ortak ve karfl›l›kl› bir
yararlanmaya dayan›r.
• Benchmarking’in kapsam› tümüyle
belirlenmelidir.
• Benchmarking’in temel ilkelerini akla
uygun flekilde ölçmek mümkündür.
• Benchmarking yönetimin yat›r›m stiline
uygun olmal›d›r.
• ‹lerlemeyi hedeflemek.
• Yönetici yapt›¤› yat›r›m bilgisini (pozitif,
negatif ya da tarafs›z) Benchmarking ile
ö¤renir.
Benchmarking’in temel özellikleri ise
afla¤›daki gibi s›ralanabilir:
• Benchmarking sürekli bir süreçtir.
• Geçerli ve de¤erli bilgiler edinilebilen
bir araflt›rma sürecidir.
• Yeni fikirler edinmek için pragmatik bir
çal›flma ve baflkalar›ndan ö¤renme
sürecidir.
• Zaman alan, yo¤un çal›flma ve disiplin
gerektiren bir süreçtir.
• Her türlü iflletme faaliyetini gelifltirmeye
yarayacak bilgileri sa¤layan güçlü ve
uygun bir yönetsel araçt›r.
Amerika Birleflik Devletleri’nin Japonya
karfl›s›nda üretimde ve teknolojide
u¤rad›¤› yenili¤i bilinen bir gerçektir.
Ancak son on y›lda ABD’nin göstermifl
oldu¤u yüksek performans›n arkas›nda
Benchmarking tekni¤ini kullanarak bilgiyi
paylaflma yoluyla mükemmelli¤e
ulaflman›n ortak arzusu oldu¤u ileri
sürülmektedir.
Benchmarking’in önemini ortaya koyan
bir baflka bulgu, 1991’de ABD’de yap›lan
bir araflt›rma ile ortaya konmufltur. Bu
arast›rma, Benchmarking tekni¤i
kullan›m›n›n artmakta oldu¤unu ve bu
art›fl e¤iliminin devam etmesinin
beklendi¤ini belirlemifltir. Ayn› y›l “Fortune
500” içinde yer alan flirketlerin yüzde
75’inin Benchmarking tekni¤inin kulland›¤›
anlafl›lm›flt›r. Yetmiflli y›llarda iflletmeler,
hedef belirlemede içsel analizleri
kullanm›fllard›r.
Hedefler
• Tarihsel trendlere (e¤ilimlere) dayal›
tahminlere,
• Amaca göre belirlenen maliyetlere
• E¤ri projeksiyonlar›na dayanarak
saptanmaktayd›.
Seksenli y›llarla birlikte h›zla artan Toplam
Kalite Yönetimi uygulamalar› sonucunda
iflletmeler di¤er iflletmelerle kendilerini
karfl›laflt›rmaya ve k›yaslamaya
bafllam›fllard›r.
Benchmarking’in Temel
‹lkeleri
Sürekli iyilefltirme amac› ile Benchmarking
için en iyi uygulamalar aran›rken iflbirli¤ini
kolaylaflt›rmak ve profesyonelizm ve
verimlilik sa¤lamak amac› ila APQC
(American Productivity and Quality
Center) taraf›ndan önerilen temel ilkeler
flunlard›r:
Yasall›k ‹lkesi
Serbest ticaretin s›n›rlanmas›, anlaflmal›
pazar paylafl›m›, dan›fl›kl› ihale haz›rl›¤›,
muvazaal› anlaflmalar, rüflvet ya da di¤er
uygunsuz durumlar› ( Örnegin ticari s›rlar›n
uygunsuz flekilde sa¤lanm›fl bilgilerin
aç›klanmas› ya da kullan›lmas›) yol açacak
görüflme ve eylemlerden kaç›n›lmal›d›r.
Mevcut ya da muhtemel bir rakiple fiyat
ya da pazara iliflkin di¤er verileri almak
için iliflki kurulmamal›d›r.
De¤iflim ‹lkesi
Herhangi bir bilgi sistemi, isteyenin benzer
bilgiyi ayn› ayr›nt› düzeyinde vermeye
istekli oldu¤u anlam›na gelir.
Gizlilik ‹lkesi
Benchmarking için bilgi de¤iflimi ilgili kifli
ve flirketler için gizlilik içerir. Taraflar›n
oluru al›nmadan herhangi bir bilgi üçüncü
taraflara aktar›lmamal›d›r. Ayr›ca bir
flirketin bir Benchmarking çal›flmas›na
kat›ld›¤› da izni al›nmadan baflkalar›na
duyurulmamal›d›r.
Kullan›m ‹lkesi
Benchmarking için iflbirli¤i sonucu elde
edilen bilgiler sadece kat›lan flirketlerin
kendi ifllerinde iyilefltirme ve ilerleme için
kullan›lmal›d›r. Bir kat›l›mc›n›n ad› verilerek
onunla ilgili veri ya da uygulamalar›n›n
kullan›lmas› ya da duyurulmas› o kat›lan›n
iznini gerektirir.
‹lk Temas ‹lkesi
Olanak verdi¤ince kurulufllar di¤er
kurulufllar ilk temas› k›yaslama için
belirlenmifl bir kifli yapmal›d›r. Daha
sonraki aflamalarda ortak kararla temas
edecek baflka kifliler belirlenebilir.
Üçüncü Taraf ‹lkesi
Üçüncü tarafla ilgili bilgi istenildi¤inde
flirket ismi verilebilir ancak kiflisel ba¤lant›
istenirse önceden o kiflinin izni al›nmal›d›r.
Haz›rl›k ‹lkesi
Benchmarking çal›flmas› yapacak olanlar
Benchmarking sürecinin ve kat›lanlar›n
verimlilik ve etkinliklerine katk›da
bulunacak yöndeki inançlar›n› göstermek
üzere ilk iliflkiden önce uygun haz›rl›klar›
yapacaklard›r.
Benchmarkingin gerçekleflebilmesi için
53
54
mutlak anlamda bulunmas› gereken ilkeler
flöyle ifade edilebilir:
Karfl›l›kl› Yarar
Kat›l›mc›lar karfl›l›kl› olarak birbirlerinden
yararlanmal›d›rlar. Kazanan sadece bir
taraf olmamal›d›r.
Benzerlik
Uygulaman›n baflar›s› için ele al›nan
islevsel süreçler aras›ndaki benzerlik ve
karfl›laflt›r›labilir nitelikler varolmal›d›r.
Ölçüm
Benchmarking bir ölçme yöntemidir.
Amaç , belirlenen alanlarda yüksek
performansa nas›l ulafl›ld›¤›n›n
ö¤renilmesidir. Bu nedenle ölçümler
sistematik ve uygulanabilir olmal› ve yeterli
örneklemelere dayand›r›lmal›d›r.
Do¤ruluk
Kullan›lan verilerin nesnelli¤i ve güvenilirli¤i
olmal›d›r.Tahmini ve özel
de¤erlendirmelerin kullan›lmas›ndan
kaç›n›lmal›d›r.
Uygunluk
Benchmarking yönetiminin yat›r›m stiline
uygun olmal›d›r.
Benchmarking’in Amaçlar›
Benchmarking’in amaçlar› ile ilgili olarak
afla¤›daki özellikler say›labilir:
1. Kuruluflun amaç ve hedeflerini
saptamakta yard›mc› olmak.
2. Hedef ve amaçlara ulaflmak için en iyi
uygulamalar› saptamak.
3. Hedefleri, amaçlar› ve uygulamalar›
geçerli k›lmak.
4. fiirket kültürünü de¤ifltirmek veya
güçlendirmek.
5. fiirketin stratejik olarak yönetilmesini
sa¤lamak.
6. fiirket içindeki daha iyi uygulamalar›
a盤a ç›kartmak.
7. Maliyetleri düflürmek.
8. Çal›flanlarda motivasyon sa¤lamak.
9. Rekabet avantaj›n› ve flirket
performans›n› artt›rmak.
10. Benchmarking süreçler ve
uygulamalarla ilgilidir.
11. Büyük de¤ifliklik gerektiren süreçleri
tan›mlama arac›d›r.
12. Rakip olabilecek ya da olmayabilecek
iflletmeler aras›nda yap›l›r.
13. Sizin süreç ya da uygulaman›z› hedef
flirketin iyi süreç ya da uygulamalar›yla
karfl›laflt›r›l›r.
14. Amac›, baflar›n›n s›rr›n› bulmak ve
sonra onu sizin kendi uygulaman›z için
gelifltirmek ve uyarlamakt›r.
Benchmarking’in Unsurlar›
Benchmarking’in unsurlar› flunlard›r:
Benchmarking
‹fl süreçlerinde en iyiyi veya daha iyileri
araflt›rmak, bulmak, ö¤renmek ve kendi
süreçlerine sürekli iyileflmeyi sa¤lama
sürecidir.
Benchmarking Orta¤›
Benchmarking sürecini birlikte yürüten
kurulufllard›r.
Performans Kriterleri
Benchmarking yap›lacak sürecin kendisi
veya süreç ç›kt›s›n›n etkinli¤ini ölçmek
için belirlenmifl olan özellikler ve
parametrelerdir.
Benchmarking Ölçümü
Performans kriterlerinin rakamsal olarak
ifade edilmesidir.
En ‹yi Uygulama
‹yilefltirme yap›lmak istenen süreçte, ifl
mükemmelli¤i konusunda yarat›c›,
yenilikçi ve baflar›l› olarak tan›nan/
saptanan kuruluflun gerçeklefltirdi¤i
uygulamalar›d›r.
S›n›f›nda En ‹yi
Kendi s›n›f›n›n en iyisi olan ürün, hizmet
ve süreçlerdir.
Ortak ‹lgi Gruplar›
Bilgi ve deneyimlerini paylaflmak üzere,
kurulufl lar›n süreç sahibi ve
çal›flanlar›ndan oluflan, zaman zaman yüz
yüze veya çeflitli iletiflim kanallar› yoluyla
sürekli temas halinde olan gruplard›r.
Konsorsiyum Çal›flmalar›
Alan›nda profesyonel ba¤›ms›z
kurulufllarca yap›lan ve birçok kat›l›mc›y›
içeren Benchmarking çal›flmalar›d›r.
Çal›flman›n sonunda en baflar›l›
kurulufllar›n uygulamalar› ve kritik ölçüm
kriterleri belirlenmektedir.
Bilgi Paylafl›m Kurallar›
Benchmarking çal›flmas› yürüten
kurulufllar›n uymalar› gereken kurallar›
içeren ve taraflarca imzalanan
protokoldür.
Benchmarkin’in Uygulama
Kategorileri
Ernest & Young ve Amerika Kalite
Vakf›’n›n deste¤iyle yap›lan yeni bir
araflt›rmada firma ölçeklerini dikkate
alarak Benchmarking uygulayan firmalar›
üç kategoriye ay›rabiliriz:
Ǜrak (Novice)
Bu kategorideki firmalar›n Benchmarking’i
uygularken yapmas› gerekenler:
• Firma dünya çap›ndaki firmalar› de¤il,
rakiplerini taklit etmeye çal›flmal›.
• Yeni ürünler ve ço¤unlukla fiyat ve
güvenebilirlik kriterlerini seçen müflterilere
güvenmeli
• Fiyat düflürme potansiyeline
odaklanabilmeli, bunu ‘gelifltirmeden
almal›’ ve desteklemeli.
• ‹flçiler tak›m çal›flmas› ve kalite için
ödüllendirilmeli.
• Firma kendi prosesini katmal›, bu
prosesi basitlefltirmeli ve h›zl› bir biçimde
pazara sunmal›d›r.
Usta (Journeyman)
Bu kategorideki firmalar›n Benchmarking’i
uygularken yapmas› gerekenler:
• Bu kategorideki firmalar›, iflçileri kendi
yapt›klar› iflleri daha da basitlefltirmeleri
konusunda cesaretlendirmeli.
• Pazardaki liderleri ve dünya çap›nda
firmalarla rekabet etmeye çal›flmal›.
• Tüketici hareketi, biçimsel pazar
araflt›rmalar› ve dahili düflünceler, fikirler
ve öneriler yeni ürünlerin genelinde
kullan›lmal›.
• Firma sundu¤u mal›n kalitesini
belirlemeli ve daha sonra fiyat›na bakmal›.
• Çal›flanlar›n ve yöneticilerin çal›flmalar›,
tak›m çal›flmas› ve kalite ile ba¤lant›l›
olmal›d›r.
• Firma kat›lan her iflçinin pratikli¤ini
gelifltirmeli.
• Pazara sunum zaman›n› bilmeli ve
müflteri memnuniyetini gerçeklefltirmelidir.
Uzman (Master)
Bu kategorideki firmalar›n Benchmarking’i
uygularken yapmas› gerekenler:
• Bu kategorideki firma kendi yönetimine
güvenmeli.
• Gelece¤e dönük prosesler üzerinde s›k›
bir iflbirli¤i içinde tak›mlar kurmal›. (ürün
gelifltirme ve strateji belirleme gibi.)
• Ürünün geliflimi, ürüne olan katk› ve
müflteri servisi dünyadaki en iyi olan ile
karfl›laflt›r›lmal›d›r.
• Müsteri bilgisi k›yaslamas› ve ilgili
araflt›rmalar ve geliflmeler yeni ürünlerin
genelinde kullan›labilmeli.
• Firma ihtiyac› ay›rt edebilmelidir, bu da
firmaya teknolojik avantaj sa¤lar.
• Stratejik ortakl›klar ürün çeflitlili¤inde
kullan›lmal›.
• Üst yönetici, tak›m çal›flmas› ile kalite
aras›nda ba¤lant› kurabilmelidir.
Benchmarking’in Avantajlar›
ve Dezavantajlar›
Avantajlar›
1. Çal›flma öncesi iki flirket birbirini tan›d›¤›
ve genel sunufllar gerekmedi¤i için zaman
tasarrufu sa¤lanacakt›r.
2. fiirketler programa kat›ld›klar› için
hassas bilgi konusunda herhangi bir sorun
olmayacakt›r.
3. Benchmarking çal›flmas› s›ras›nda iki
flirket aras›ndaki iliflkileri do¤rudan
gelifltirme olanaklar› vard›r.
4. Benchmarking orta¤› olmakla ortak,
Benchmarking’i nas›l uygulayaca¤›n›
ö¤renir bu da baflka geliflmelere yol açar.
5. Denenmifl k›yaslamalar baflar›lar›n›
ispat ettikleri hedef de¤erlerimizin
do¤rulu¤unu sa¤lar.
6. Hedeflerde d›fla bakma flirket içindeki
olas› de¤iflime karfl› dirençleri k›rar.
7. Kararlar somut verilere ve de¤erlere
dayan›r.
8. En iyi uygulamalar›n ö¤renilmesi
verimlilik art›fl› ve teknolojik s›çrama
dolay›s›yla rekabette avantaj sa¤lar.
9. En iyi uygulamalar›n flirkete
kazand›r›lmas›n› sa¤lar.
10. Benchmarkin orta¤› olman›n bir
sonucu olarak ortak söz konusu sürece
giderek artan ilgi nedeniyle baz› geliflmeler
sa¤layabilir. Bu ortak olma olgusunu daha
da çekici hale getirir ve karfl›l›¤›nda
Benchmarking flirketi için de faydal›d›r.
Çünkü daha yüksek performansa sahip
orta¤› olur.
11. Stratejik ortaklar, yani da¤›t›mc›lar,
müflteriler ya da yatay ortaklar genelde
ortaklar›n› sa¤lad›¤› geliflmelerden
faydalan›r. Da¤›t›mc› daha yüksek sat›fl
düzeyiyle, daha istikrarl› müflterisi oldu¤u
için müflteri daha iyi performans gösteren
daha istikrarl› bir da¤›t›mc›s› oldu¤u için
faydalanacakt›r. Bu nedenle stratejik
ortakl›klar genelde Benchmarking ortaklar›
olmak isteyecekler ve belki de
Benchmarking flirketine öncelik tan›y›p
bilgiye ulaflmas›nda kolayl›klar
gösterecektir.
12. Çal›flanlar›n motivasyon ve verimlili¤ini
yükseltir.
13. Yeni ve yararl› profesyonel iliflkilerin
kurulmas›na katk›da bulunur.
14. Yeni teknolojik geliflmelerin flirkette
uygulanmas›n› sa¤lar.
Benchmarking’in faydalar› afla¤›daki
biçimde özetlenebilir:
1. Son kullan›c› müflterinin, iflletmeden
beklentilerinin daha do¤ru tan›nmas› ve
isteklerinin en iyi biçimde karfl›lanmas›
ve böylece müflteri hizmetlerinin
iyileflmesi.
2. Kalitenin iyilefltirilmesi ve maliyetlerin
düflmesi.
3. D›flsal faktörlere göre tasarlanm›fl
gerçekçi amaç ve hedeflerin belirlenmesi
ve amaç belirleme etkinli¤inin artmas›.
4. Rekabetin en üst düzeyine ulaflmas›.
5. Sanayinin en iyi uygulamalar›ndan
haberdar olunmas› ve bunlar›n
55
56
araflt›r›lmas›.
6. Sanayinin en iyi ve en üstün
uygulamalar›na ulaflmak amac›yla
standardizasyona gidilmesi.
7. Üstün performans gösteren iflletmelerin
uygulamalar›n›n ö¤renilmesi sonucunda,
zaman ve para tasarrufu sa¤lanmas›.
8. En üstün uygulamalar›n
gerçeklefltirilmesi.
9. Çal›flanlar›n bilgi ve beceri düzeylerinin
ve motivasyonlar›n›n yükseltilmesi.
Jarrar ve Zairi’nin birçok sektörü içeren
uygulamal› çal›smalar›n›n sonuçlar›na
göre k›yaslamadan elde edilen faydalar
sunlard›r:
1. Süreç iyilefltirme
2. ‹ç kaynakl› standartlar› oluflturma
3. Kalite iyilefltirme
4. Stratejik karar alma sürecini etkileme
5. ‹fl iyilefltirmesine yenilikçi yaklafl›m
6. Müsteri ihtiyaçlar›n› anlama
7. Kaynaklar›n oldukça etkili geliflimi
8. Hizmetin artan h›z›
9. Daha etkili ve daha etkin kaynaklar›
yönetme
10. ‹nsan yönetimini gelifltirme
11. Örgüt içerisindeki liderlikle ilgili
yaklafl›m tarz›n› de¤ifltirme
Dezavantajlar›
1. Bir da¤›t›mc›yla Benchmarking
yap›ld›¤›nda da¤›t›mc›n›n kendini satmak
için bu f›rsat› de¤erlendirmesi, yani daha
iyi iflleyen ürünlerin ve süreçlerin
sunulmas›na çok daha fazla zaman
ay›rmas› tehlikesi vard›r.
2. Herhangi bir stratejik orta¤›n
oldu¤undan daha iyi görünme iste¤i
olabilir. Bu da Benchmarking çal›flmas›na
yanl›fl bilgi girilmesi anlam›na gelir.
3. Benchmarking flirketinin stratejik
ortaklar›n›n Benchmarking orta¤› olarak
kullan›lmas› projeye harcanan kaynaklar›n
do¤ru kullan›lmas› konusunda hiçbir
garanti sa¤lamaz.
4. Benchmarking orta¤› yatak bir ortak
ise, örne¤in bir ortak giriflim flirketi bu
orta¤›n bir rakip olmas› olas›d›r. Bu da
olas› bir rakibe avantaj sa¤lamas›na sebep
olabilir.
5. E¤er iki flirket müflteri-da¤›t›mc› iliflkisi
içine girmiflse, fiyat ve teslim koflullar›
görüflmelerini etkileyebilecek bilgilerin
a盤a vurulmas› tehlikesi vard›r.
Stratejik ortaklar yeterince iyi ise,
Benchmarking orta¤› olarak iyi bir seçim
olusturabilirler. Çünkü genelde bunlar
Benchmarking flirketinin gösterdi¤i
geliflmelerden yararlanmak isteyen
ortaklar olacakt›r.
Ne zaman Benchmarking?
Rekabet ortam›nda faaliyette bulunan
iflletme, örne¤in; etkinlik, verimlilik, kalite,
esneklik, teslimat, yenilik yapabilme gibi
faaliyetlerinde daha baflar›l› olma ihtiyac›
içinde bulunuyor ve bu yönlerini
gelifltirmek istiyorsa bu iflletme için
Benchmarking gere¤inden söz edilebilir.
Niçin Benchmarking?
Benchmarking, ürün veya süreçlerini
tüketici ihtiyaçlar›n› istikrarl› bir flekilde
daha üst düzeyde tatmin etmek ve
faaliyetlerinde di¤er rakip iflletmelerden
olumlu farkl›l›klar ortaya koyabilmek için
yap›lmaktad›r. Bu sorunun cevab›
flirketten flirkete farkl›l›k gösterebilir fakat
flirketin k›sa ve uzun vadeli
hedefleriyle, stratejik planlamas›yla
paralellik arz etmelidir.
Neyi Benchmark Yapmak?
Neyin benchmark yap›laca¤›
Benchmarking sürecinin en önemli
aflamas›d›r. Benchmarking konusu
seçilirken üç tür analizden yararlan›labilir;
• ‹flletme içi ve iflletme d›fl› analizleri
kapsayan durum analizi,
• Tüketiciler gözünde ürünlerin en önemli
boyutlar›n› ve/veya özelliklerini irdeleyen
ürün nitelik analizi,
• Ürün özelliklerinin Benchmarking
faaliyeti aç›s›ndan incelenmesini izleyen
öncelikli sürecin seçilmesi analizi.
Belirtilen analizler yap›l›rken
Benchmarking ekipleri kesinlikle üst
yönetimin isteklerini, ifl önceliklerini tespit
etmelidir. Benchmarking ekiplerinin en
önemli müflterileri firman›n üst
yönetimleridir. Üst yönetimin öncelikleri
göz ard› edilerek uygulanmaya çal›fl›lan
Benchmarking çal›flmalar›n›n sonucu,
ekip için baflar›s›zl›kla sonuçlanma ve
sonuçlar›n uygulanma ihtimali zay›ft›r.
Kimi Örnek Almak?
‹flletme hangi konuda Benchmarking
yapaca¤›na karar verdikten sonra
“Benchmarking orta¤›n›” belirlemelidir.
Benchmarking faaliyeti için iflbirli¤i
yapacak ve bilgi al›flveriflinde bulunacak
“k›yas edilecek ortak” ayn› sektörde rakip
bir firma olabilece¤i gibi farkl› sektörlerde
faaliyet gösteren baflka bir iflletme de
olabilmektedir. Benchmarking orta¤›n›n
seçiminde en önemli faktör, söz konusu
firman›n seçilen Benchmarking
konusunda faaliyet alan›nda baflar›l› ve
üstünlük sahibi olmas›d›r. Benchmarking
çal›flmas›n› gerçeklefltirecek ekipler
Benchmarking ortaklar›n› belirlerken son
derece titiz ve detayl› bir araflt›rma
yapmal›d›r.
Benchmarking orta¤›n›n yanl›fl seçilmesi;
düflük performansa karfl› k›yaslama riskini
beraberinde getirecektir. Bu hata
Benchmarking ekibinin seçilen konuda
düflük hedefler belirlemesine yol
açabilecek, Benchmarking ekibi için firma
yönetimi baz›nda kötü referans teflkil
edebilecektir.
Nas›l Benchmarking?
Benchmarking faaliyeti befl temel
ad›mdan oluflmaktad›r. Bu temel ad›mlar
Benchmarking çal›flmas›n›n aflamalar›
olarak bilinmektedir. Bunlar:
1. Hangi konuda Benchmarking
yap›laca¤›n› kararlaflt›rmak,
2. Benchmarking ekibini oluflturmak,
3. Benchmarking orta¤›n› belirlemek,
4. Benchmarking bilgilerini toplamak ve
de¤erlendirmek,
5. Projeyi uygulamakt›r.
Bu befl ad›ma proje süresi esnas›nda yeni
rakiplerin belirlenmesi, konuyla ilgili
teknolojik yeniliklerin ç›kmas› ihtimalini
göz önünde tutarak “gözden geçirme ve
düzeltme” faaliyeti alt›nc› ad›m olarak
eklenebilir. Bu Benchmarking’in nas›l
yap›laca¤›na ve Benchmarking sürecinin
aflamalar›na ilerleyen bölümlerde ayr›nt›l›
olarak de¤inilecektir.
Benchmarking, yaln›zca belirli ürünlerin
58
rakip ya da rakip olmayan flirketlerin
benzer ürünleri ile karfl›laflt›rmay›
sa¤lamamakta, bunun yan› s›ra
iflletmenin, olumsuz yanlar›n› kapatmak
için gelecekte kullan›labilecek çözümler
de sa¤lamaktad›r.
Baflar›l› Bir Benchmarking
Uygulamas› ‹çin Öneriler
Sa¤l›kl› bir flekilde yap›lan Benchmarking
faaliyeti, güçlü bir rekabet imkan› sa¤lar.
Gelifligüzel yap›ld›¤›nda ise inan›lmaz bir
flekilde baflar›s›z olunur. Birçok kitapta
Benchmarking faaliyetlerinin etkili bir
flekilde nas›l yürütülece¤i üzerine birçok
öneri ile karfl›lafl›rs›n›z. Son birkaç y›l
içinde Benchmarking üzerine yaz›lm›fl
oldukça fazla kitap olmas›na ra¤men bu
kitaplar baz› konularda eksik bilgilerle
doludur.
Benchmarking uygulamalar› baz›
nedenlerden dolay› uzayabilir. Bunlar:
Gerekli kaynak aktar›m› olmaz
Ekip üyelerinden normal rutin ifllerine ilave
olarak Benchmarking ifllerini yürütmeleri
istenir. Dolay›s›yla ancak haftada birkaç
saatlerini (zamanlar›n›n yüzde 10’unu) bu
faaliyetlere ay›rabilirler. Bu da
faaliyetlerinin sona ermesine ya da aylara
yay›lmas›na neden olur. Ekip üyeleri
zaman›n›n yüzde 20’sini bu faaliyetlere
ay›racak olursa (takribi haftada bir gün)
k›yaslama faaliyetlerinin aylara uzamas›
önlenecek ve k›sa bir sürede
sonuçland›r›lacakt›r.
Uzmanlar kullan›lmaz
Benchmarking faaliyetlerinin etkili bir
flekilde yap›lmas› oldukça zor oldu¤u için
ekibe dahil edilecek uzmanlar çal›flman›n
kalitesini art›rmakla beraber süreyi
oldukça k›saltacakt›r. Burada önemle
durulmas› gereken nokta dan›flma tüm
çal›flmay› sizin ad›n›za yönetmemeli ancak
faaliyetlerin bir parças› olmal›d›r, en asgari
flartlarda literatür takibi amac›yla al›nacak
bir dan›flman bile gerek zamandan
gerekse maliyetten tasarruf etmenize
yard›mc› olacakt›r.
Temel Oluflturulmaz
Benchmarking faaliyetine bafllamadan
önce ekip üyeleri faaliyete konu teflkil
edecek olan d›fl firmalar›n müflterileri,
süreçleri ve performanslar› ile ilgili bilgiler
toplamal›d›r. Organizasyon kalite teknikleri
konusunda yeterli seviyeye gelmedikçe
Benchmarking ekibinin bu temeli
oluflturabilmesi bir kereye mahsus olmak
üzere aylar alabilir. Dünya s›n›f›ndaki
firmalar sürekli olarak süreçlerini
dökümante etmekte, müflteri ihtiyaçlar›n›
analiz etmekte, performanslar›n› bu
gerekliliklere göre k›yaslamaktad›r. Bunu
ticari faaliyetlerinizin bir parças› olarak
görüyor iseniz Benchmarking
çal›flmalar›n›z daha da h›zl› bir hal
alacakt›r.
Çok Genifl kapsaml› Bir Konu Seçimi
Ekip daha önce Benchmarking çal›flmas›
yapmad› ise genifl kapsaml› bir konu
seçilebilir. Ekipler neyin içine girdiklerini
bilmedikleri için konu seçiminin çal›flmalar
üzerindeki etkisinin fark›na varamazlar.
Afla¤›da uygun konunun nas›l seçilece¤i
anlat›lm›flt›r. Baflar›l› bir Benchmarking
uygulamas› için gereken öneriler flunlard›r:
Benchmarking’de Bilgi
Paylafl›m›nda Etik
Benchmarking’de iflletmeler aras› bilgi
ve deneyimlerin paylafl›lmas› hayati bir
önem tafl›makta ve sürecin etkinli¤ini
belirlemektedir. Benchmarking yapan
kurulufl Benchmarking orta¤› kuruluflu
süreçlerine ve uygulamalar›n› incelemek
üzere ziyaret etmekte ve bunlarla ilgili
bilgiler istemekte ayr›ca Benchmarking
orta¤› kuruluflun edindi¤i deneyimleri de
bu bilgi al›flverifli sürecine katmas›n›
beklemektedir. Benchmarking süreci
bilginin al›n›p verilmesine do¤ru ilerlerken,
Benchmarking yapan iflletmelerden bu
aflamada flunlar beklenmektedir.
• Benchmarking davran›fl prosedürünü
bilmeli, bu prosedür korunmal› ve
uygulanmal›d›r.
• Temel Benchmarking bilgisine sahip
olunmal› ve bir Benchmarking süreci takip
edilmelidir.
• Neyin benchmark edilece¤i belirlenmeli,
anahtar performans de¤iflkenleri ve
yüksek performanstaki flirketler
tan›mlanmal› ve ayr›nt›l› kiflisel
de¤erlendirme yap›lmal›d›r.
• Bir soru formu ve mülakat k›lavuzu
haz›rlanm›fl olmal›d›r.
• Bilgiyi paylaflacak otoriteye sahip
olunmal›d›r.
• Belirlenmifl bir iflletme ile çal›flmal› ve
karfl›l›kl› olarak düzenlemeler planlan›p
yürütülmelidir.
Benchmarking çal›flmalar›nda bilgi
al›flveriflinde uyulmas› gereken bu etik
kurallara uygun davran›lmas› her fleyden
önce iflletmeler aras›nda güven ortam›n›n
oluflmas›na ve böylece yönetsel tekni¤in
daha etkin kullan›lmas›na yard›mc›
olacakt›r.
Benchmarking ‹le ‹lgili
Endifleler
Benchmarking çal›flmalar›; daha önce
belirtildi¤i üzere, süreçlerin, ürünlerin ve
çeflitli ç›kt›lar›n iyilefltirilmesine yönelik
bir süreçtir. Ancak bu sürecin
uygulanmas› ve baflar›s› konusunda baz›
endifleler söz konusudur. Bunlar:
• Benchmarking çal›flmalar›n›n çok pahal›,
güç ve karmafl›k bir süreç oldu¤u,
• Yöneticilerin Benchmarking çal›flmalar›n›
desteklemeyece¤i,
• Her sektör için Benchmarking yapmaya
de¤ecek süreç bulman›n güçlü¤ü,
• Benchmarking çal›flmalar›n›n ancak
büyük kurulufllar için geçerli oldu¤u,
• Benchmarking için bilgi verecek kurulufl
bulman›n zorlu¤u,
• Sadece en iyi uygulamalarla
Benchmarking çal›flmas› yap›labilece¤i.
Benchmarking çal›flmas›n›n pahal› bir
süreç oldu¤unu düflünenlere göre;
dünyan›n herhangi bir yerinde faaliyet
gösteren baflar›l› uygulamalar›yla ün
yapm›fl olan kurulufllar› ziyaret etmek,
yöneticileriyle görüflmek, onlardan bilgi
almak pahal›, zaman al›c› ve güç bir ifltir.
Ancak, tüm süreçlerin incelenmesine
gerek olmad›¤› için bu konuda endifle
duyulmamal›d›r. Büyük harcamalar
yap›lmadan da Benchmarking çal›flmas›
yap›labilece¤inin bir çok örne¤ini görmek
mümkündür.
Benchmarking konusunda bir baflka
endifle ise; yöneticilerin Benchmarking
çal›flmalar›n› desteklemeyece¤i
fleklindedir. Benchmarking, iflletme
amaçlar›na ulaflmak için kullanabilecek
tekniklerden biridir. Bu nedenle
yöneticiler, di¤er kurulufllar›n iyi sonuçlara
nas›l ulaflt›klar› konusuna kay›ts›z
kalamazlar. Yöneticiler, rekabetin her
geçen gün artt›¤› günümüz ortam›nda,
en iyi uygulamalardan ne ö¤renebiliriz,
onlar›n iyi fikirlerini ve/veya süreçlerini
organizasyonumuza nas›l adapte
edebiliriz, onlar gibi uygulamalara ve
sonuçlara sahip olabilmemiz için neler
yapabiliriz, çal›flanlar›m›z› bu yönde nas›l
yönlendirebiliriz fleklinde düflünmek
zorundad›rlar.
Benchmarking çal›flmas› yapmak isteyen
kurulufllarda endifle yaratan bir baflka
konu, faaliyette bulunduklar› sektörde
Benchmarking yapmaya de¤ecek
süreçlere sahip kurulufllar bulman›n zor
olmas›d›r. Daha önce de belirtildi¤i gibi,
Benchmarking çal›flmas›, kurulufllar›n
sadece kendi sektörleri içinde de¤ildir,
farkl› sektörlerde faaliyet gösteren
kurulufllarla da yap›labilmektedir.
Baz› iflletmeler, Benchmarking orta¤›
olarak düflündükleri kuruluflun bilgi
vermek istemeyece¤i düflüncesi ile
Benchmarking çal›flmalar›na endifle ile
yaklaflmaktad›rlar.
Benchmarking orta¤› olarak düflünülen
kuruluflun bilgi verip vermeyece¤i
konusunda Benchmarking yapmak
isteyen kurulufllar›n hissettikleri endifleler
vard›r. Özellikle rekabetçi Benchmarking
çal›flmalar›nda bu endifleler daha da
artmaktad›r. Ancak örneklere bak›ld›¤›nda,
Benchmarking orta¤› olarak seçilen
kurulufllar›n, uygulamalar›n› ö¤renmek
isteyen kurulufllara bilgi vermekten
kaç›nmad›klar›, tecrübelerini onlarla
paylaflmay› kabul ettikleri görülmektedir.
Bunun nedenleri flunlard›r:
• Ayn› sektör içinde olmak, ortak baz›
özellikler tafl›mak,
• Di¤er kurulufllar›n uygulamalar›n› merak
etmek,
• Benchmarking çal›flmalar›n› yeni bir fley
ö¤renme f›rsat› olarak görmek,
• Bilgi al›flveriflinin karfl›l›kl› oldu¤unu
düflünmek,
• Nezaket.
Ayr›ca Benchmarking orta¤› olacak
kurulufllar di¤er iflletmeleri tan›mak
istemeleri ve kendi süreçlerini ölçmek
istemeleri gibi nedenlerle de bilgi vermeye
taraf olacaklard›r.
Bunlara ilaveten, Benchmarking orta¤›
olacak kuruluflta, Benchmarking
çal›flmalar›na kat›lmak suretiyle, baflka
bir alandaki uygulamalarla faaliyetlerini
k›yaslama imkan› elde etmektedir, bu
nedenle de uygulamalar›n› aç›klamaktan
çekinmemekte ve Benchmarking sürecine
kat›larak bilgi vermeyi ve tecrübelerini
paylaflmay› kabul etmektedir.
Benchmarking çal›flmalar›n›n sadece en
iyi uygulamalarla yap›labilece¤i düflüncesi
de Benchmarking çal›flmalar› konusunda
endifle yaratan di¤er bir nedendir. En iyi
uygulamalar sahip kurulufllarla
Benchmarking çal›flmas› yapmak isteyen
kuruluflun süreçleri aras›nda büyük farklar
olabilmektedir. Bu nedenle,
Benchmarking yap›lacak konuda en iyi
uygulamalara bir kerede ulaflmak
mümkün olmayabilir. Bu konuda
Benchmarking yapmak isteyen kuruluflun
kaynaklar› yetersiz kalabilir. Ancak bunlar
Benchmarking çal›flmas› yapmak için
engel de¤ildir. Bu durumda, ara hedefler
konularak en iyiye ulafl›lmaya çal›fl›lmas›
ya da ilk etapta en iyi ile de¤il de,
kuruluflun kendisinden daha iyi olanla
Benchmarking çal›flmas› yapmas›,
hedeflere ulaflt›kça en iyi uygulamalara
yaklaflan performans k›yaslamas›
yap›lmas› mümkündür.
Uygulamada Karfl›lafl›lan
Hatalar
Benchmarking sürekli bir aray›fl›n
ifadesidir. Bu aray›fl daima daha iyi, daha
kaliteli, daha ucuz ve daha çabuk yapma,
bunun için bu iflin en baflar›l› olanlar›n›
örnek alma yönündedir. Bu aray›fl
çabalar›n›n sonuç vermesi baz› koflullara
ba¤l› oldu¤u gibi bu çabalar›n baz› tipik
sonuçlar› da bulunmaktad›r.
Benchmarking çal›flmalar›nda istenen
59
60
sonuçlar›n al›nmas› için baz› noktalara
özen gösterilmesi gerekmektedir.
Benchmarking çal›flmalar›nda yap›lan
hatalar, emeklerin bofla gitmesine yol
açmaktad›r. Benchmarking çal›flmalar›nda
yap›lan hatalar çok çeflitli olmakla birlikte
en çok rastlan›lan hatalar üç grupta
toplam›flt›r. Bunlar:
Proje Çal›flmas›n›n ‹yi Bir
fiekilde Tan›mlanmamas›
Bir Benchmarking çal›flmas›n›n ilk
aflamas› neyi/ neleri kapsayaca¤›n›n
belirlenmesidir. Öncelikle Benchmarking
çal›flmas›n›n çok iyi tan›mlanmas›
gerekmektedir. Çal›flman›n verimli
olabilmesi için bafllang›çta projenin tan›m›
ve kapsam› mümkün oldu¤u kadar dar
tutulmal›, aflamalar ilerledikçe kapsam
geniflletilmelidir.
Sürecin Adaptasyonunda
Yap›lan Hatalar
Kurulufllar›n pek ço¤u, Benchmarking
faaliyetlerini rakamlar›n karfl›laflt›r›lmas›
olarak düflünmektedir. Benchmarking
çal›flmalar›nda sadece rakamsal
sonuçlara bak›lmas› durumunda üstün
performans düzeyine eriflilmesinde
gereksinim duyulacak bilgiler ve
k›yaslanmak istenen ile k›yaslanacak
kurulufl aras›ndaki farkl›l›klar ihmal edilmifl
olmaktad›r.
Uygun Performans Ölçülerinin
Tan›mlanmas›ndaki
Yetersizlikler
Baz› çal›flmalarda oldu¤u gibi,
Benchmarking çal›flmalar› ile ilgili teorik
bilgiler, bu konudaki uygulamalardan
farkl›l›k gösterebilmektedir. Teori,
öncelikle en üst düzeydeki uygulama
sonucunu gösteren performans
ölçülerinin tan›mlanmas›n› önermekte,
daha sonra iyi performans ölçülerine
ulaflmak için kullan›lan sürecin
anlafl›lmas›na yer vermektedir.
Ancak, müflteri memnuniyeti ile ilgili
performans ölçüleri, bazen yan›lt›c›
olabilmektedir. Karl›l›k gibi temel
performans ölçülerinin esas al›nmas›,
müflteri memnuniyeti konusunda en iyi
göstergeleri oluflturmayabilmektedir.
Çünkü, müflteri memnuniyetinin finansal
etkisi uzun dönemde ortaya ç›kmaktad›r.
Benchmarking çal›flmalar›nda karfl›lafl›lan
di¤er hatalar flunlard›r:
• Planlaman›n iyi yap›lmamas›,
• Süreç sahibinin yetersiz derecede
kat›l›m›,
• Beceri eksikli¤idir.
Benchmarking Uygulama
Öncesi ve Sonras›n›n
Karfl›laflt›r›lmas›
‹flletmeler Benchmarking uygulamas›na
bafllad›klar›nda, iflletmelerin yap›lar›nda,
süreçlerinde ve uygulamalar›nda çok
önemli de¤ifl iklikler olufl maya
bafl lamaktad›r. ‹fl letmelerde
Benchmarking uygulamalar› bafllad›ktan
sonra gerçekleflen de¤ifliklikler afla¤›daki
Benchmarking’den Önce
Bizce kabul edilme
Bu soruna bir yan›t
‹çe dönük
Geçmifle dayal› hedefler
Düflük pazar anlay›fl›
‹çe dayal› öncelikler
Zorunlu geliflmeler
Sorun odaklar›
Kiflilik yönlü
En az direnç gösteren yol
Biz iyiyiz
Deneyim taraf›ndan yönetilme
Sektörü izleme
Kaynak: Karalar ve S›nmaz, 1998: 62
Kaynak
tabloda gösterilmektedir.
Görüldü¤ü gibi Benchmarking
uygulamadan önce iflletmeler içe dönük,
geçmifle dayal› hedefleri olan, geçici
projelerle u¤raflan, düflük kat›l›ml› ve
deneyimlere dayal› yönetim tekniklerini
kullanan iflletmelerken, Benchmarking
uygulamalar›ndan sonra, d›fla dönük, en
iyi endüstriyel uygulamalara dayal›
denenmifl örnekler üzerine kurulu yönetim
tekniklerini kullanan, tüketici önceliklerini
dikkate alan, rekabetçi ve sektöründe
önde olmak isteyen iflletmeler halini
almaktad›rlar.
Benchmarking’den Sonra
Bu güzel fikirleri uygulayal›m
Bir çok seçenek
D›fla Dönük
En iyi baflar› hedefleri
Yüksek pazar anlay›fl
Tüketici öncelikleri
‹stenilerek yap›lan geliflmeler
F›rsat odaklar›
En iyi endüstri uygulamalar› yönlü
En iyi de¤ere yönelik yol
Daha iyi olmaya gereksinme var
Gerçekler taraf›ndan yönetilme
Sektörde önder olma
Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiye’deki Havalimanlar›n›n
‹ç Hat Uçuslar› Yönünden Etkinliklerinin Kars›last›r›lmas›: Bir Veri Zarflama
Analizi Uygulamas› Erdost ERDEN
T.C. Bal›kesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm ‹flletmecili¤i Ve
Otelcilik Anabilim Dal› ‹flletmelerde Bir Performans Yönetimi Arac› Olarak
K›yaslama Tekni¤inden Yararlanma: Konaklama ‹flletmelerinde Kat Hizmetleri
Yönetimine Yönelik Bir Araflt›rma Doktora Tezi Haz›rlayan Bar›fl ERDEM
T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ‹sletme Anabilim Dal›
Yönetim ve Organizasyon Bilim Dal› Benchmarking Uygulamalar›n›n Örgüt
Performans› Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Arast›rma Yüksek Lisans Tezi
Erkut Batuhan MERT
Ni¤de Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ‹flletme Anabilim Dal› Yönetim
Ve Organizasyon Bilim Dal› Modern Bir Yönetim Tekni¤i Olarak
Benchmarking’in ‹flletmeler Taraf›ndan Bilinirli¤ive Uygulanabilirli¤inin
Saptanmas›na Yönelik Bir Araflt›rma- Ni¤de Örne¤i Yüksek Lisans Tezi
Haz›rlayan Bülent DOKUZER
Röportaj
Salih Baflaran / Club Magic Life Kemer Imperial Genel Müdürü
Sihirli Bir Yolculuk
Kuruldu¤u 1990 y›l›ndan beri, sürekli yenilik
peflinde koflan ve yapt›¤› uygulamalarla
sektörün öncülerinden olan Magic Life
Grubu baflar› ç›tas›n› yükseltmeyi
sürdürüyor. Fark›n› herzaman hissediren
grubun Kemer'deki tesis bir süredir baflar›l›
bir genel müdüre emanet. Magic Life
Kemer'in Genel Müdürü Salih Baflaran’›n
güleryüzlü evsahipli¤inde gerçeklefltirdi¤imiz
sohbetimizde, Magic Life'›n
sihirli dünyas›, Magic Life Kemer ve ülke
turizmimizin son durumunu masaya
yat›rd›k. ‹flte Magic Life dünyas›nda sihirli
bir yolculuk...
2007 ‹tibariyle “Her fiey ‹çinde” Kavram›n›
Kullanmaya Bafllad›k
Magic Life Grubu hakk›nda bizlere bilgi verir misiniz?
Club Magic Life, 1990 y›l›nda kuruldu. Bugün Türkiye, Yunanistan,
‹spanya, Tunus ve M›s›r’da bulunan 13 kulübü, 1 Nil teknesinde
yaklafl›k 15 bin yatak kapasitesiyle hizmet veriyor. Club Magic
Life ilk tesisi olan Club Magic Life Sar›germe’nin 1991 y›l›ndaki
aç›l›fl›ndan bugüne kadar geçen sürede “her fley dahil” sistemiyle
milyonlarca misafire hizmet verdi. 2007 itibariyle “her fley dahil”
yerine “her fley içinde” kavram›n› kullanmaya bafllad›. Club Magic
Life Antalya’da Waterworld, Seven Seas, Kemer, Mu¤la bölgesinde
ise Club Magic Life Marmaris, Sar›germe ve Bodrum kulüpleriyle
hizmet vermektedir.
Single & Couple Konseptiyle Hizmet Veriyor
Club Magic Life Kemer Imperial özelinde neler söyleyebilirsiniz?
Magic Life Kemer Imperial'i öne ç›karan belirgin özellikler nelerdir?
Club Magic Life Kemer Imperial kulübümüz do¤as› ve konforuyla
grubumuzun di¤er kulüplerinde oldu¤u gibi misafirlerimize huzurlu
ve kaliteli bir tatili vadediyor. Kemer Imperial’in di¤er kulüplerimizden
ay›ran en belirgin özelli¤i ise kompakt ve daha küçük bir tesis
olmas›d›r. Bir di¤er özelli¤i ise kulübümüzün Magic Life grubunda
iki y›ld›r uygulanan single&couple konseptiyle hizmet veriyor
olmas›d›r. Tek ya da çift seyahat eden misafirlerin istek ve talepleri
do¤rultusunda yeni bir konsept oluflturan grubumuz, sessiz,
sakin ve relax bir tatil tercih edenlere yönelik olarak Kemer
kulübümüzün hizmet yelpazesini bu yönde gelifltirip, yenilemifltir.
En Belirgin Özelli¤imiz 15 Y›ld›r Artarak Devam
Eden Daimi Misafir Say›lar›m›z
Club Magic Life Kemer Imperial özelinde neler söyleyebilirsiniz?
Club Magic Life Kemer Imperial kulübümüz misafir memnuniyeti
anketleri, do¤a ve kaliteyi koruma standartlar›na uyumu gibi pek
çok uluslararas› baflar›ya imza atm›flt›r. Tüm bunlar›n yan› s›ra en
belirgin özelli¤imizin 15 y›ld›r artarak devam eden daimi misafir
say›lar› oldu¤unu söyleyebilirim. Bu da bizim baflar›m›z›n ve
misafirlerimizin memnuniyetinin bafll›ca göstergesidir.
61
62
Club Magic Life Kulüplerinin
Tamam›na Yak›n› Mavi
Bayrak’a Sahiptir
Magic Life, farkl› projelerle hep yenilikler
getirmesi ile tan›n›yor. Club Magic Life
Kemer Imperial olarak bu sezon veya
önümüzdeki sezonlar için ne gibi
projeleriniz var?
Sizin de belirtti¤iniz gibi Club Magic Life
grubu sektörde pek çok yenilik ve
inovasyonu misafirlerine sunan bir grup
olmufltur. Türkiye’de bafllay›p uygulanan
ve baflar›ya ulaflan inovatif projelerimiz
di¤er ülkelerdeki Magic Life kulüplerine
ihraç edilmifl ve yine ayn› baflar›y› elde
etmifltir. Kurumsal bir yap›da iflleyen bir
zincir olmam›z sebebiyle konseptimize
uygun projeleri misafirlerimizle
buluflturmay› sürdürece¤iz. Grubumuz
için taviz verilmeyecek en temel konu
kalitedir. ISO 9001 Toplam Kalite
Yönetimi, ISO 14001 Çevre Kalite
Yönetimi ve ISO 22000 HACCP
sertifikalar›na sahip olan kulüplerimiz bu
alandaki hassasiyetini kan›tlam›fl
bulunmaktad›r. Club Magic Life
kulüplerinin tamam›na yak›n› Mavi
Bayrak’a sahiptir. Öte yandan TUI Çevre
fiampiyonlu¤u baflta olmak kulüplerimiz
her y›l çevre sorumlulu¤u ve misafir
memnuniyetini yans›tan belgelerle
ödüllendirilmektedir. Uluslararas›
standartlar›m›z› simgeleyen kalite ve
çevreye duyarl› projelerimizin devam
edece¤ini söyleyebilirim.
Müflteri profiliniz kimlerden olufluyor?
Club Magic Life’lardaki misafir profiline
bakt›¤›m›zda yüzde 35’ini çiftler, yüzde
50’si aileler, yüzde 15’ini tek bafl›na
seyahat edenler oluflturuyor. Misafirlerin
% 25’i Avusturya, % 35’i Almanya, %
15’i ‹ngiltere, %5’i Belçika, % 10’u Türkiye
% 10’u di¤er ülkelerden geliyor.
Son dönemlerdeki geliflmeler ›fl›¤›nda
müflteri profilinizde hissedilir bir
de¤ifliklik yafland› m›?
Britanya’dan gelen misafir say›lar›nda
geçmifl y›llara göre art›fl oldu¤unu
söyleyebilirim.
‹ngiltere Pazar›nda Ciddi
Art›fllar Elde Ettik
Tüm dünyay› etkisi alt›na alan ekonomik
kriz, sizin tesisinizi nas›l ve ne ölçüde
etkiledi? 2009 y›l› genel olarak sektör için
ve özelde oteliniz için nas›l geçti?
‹ki y›l önce ABD’de bafllayan ekonomik
daralman›n turizm sektörüne olan etkisi
geçen y›l hissedilmeye bafllanm›flt›.
Özellikle lüks bir tüketim olan tatilden
tasarruf edilmesi son derece do¤al bir
sonuçtu. Sektör olarak
de¤erlendirdi¤imizde oldukça zorlu bir
sezon geçirilmiflti. Magic Life özelinde
de¤erlendirdi¤imizde ise biz 2009’u bir
önceki y›la göre % 10 art›flla kapatm›flt›k.
‹ngiltere pazar›nda ciddi art›fllar elde ettik.
‹ç piyasada ise erken rezervasyon
kampanyas›nda son derece avantajl›
paketler sundu¤umuz için çok iyi sonuçlar
ald›k. 2009’u tüm Magic Life’larda
yaklafl›k 300 bin misafir say›s›yla kapatt›k.
2010 y›l›na dair belirledi¤iniz hedefleriniz,
önlemleriniz var m›?
2009 y›l›ndaki rakamlara ulaflmay›
hedefliyoruz.
64
Araflt›rma
‹çsel (iflletme içi) hedging yöntemleri
temelde bilanço uygulamalar›na dayal›
olan ve iflletmelerin kendi bünyeleri
içindeki kaynaklardan yararlanarak
gerçeklefltirdikleri teknikleri içermektedir
ve iflletmeler içsel hedging tekniklerini,
merkezi nakit yönetimi anlay›fl›
çerçevesinde uygulamaktad›rlar.
Bu ba¤lamda çeflitli yabanc› paralar
üzerinden gelir ve giderleri bulunan,
sözgelimi ihracatç› iflletmeler ya da bir
iflletmeler grubu aç›s›ndan, içsel hedging
tekniklerinin uygulanabilmesini sa¤layan
merkezi nakit yönetimi, oldukça önem
tafl›yan bir konu olmaktad›r. Böylece, d›fl
ticarette nakit girifl ve ç›k›fllar›n›n tek
merkezden yönetilmesi ile, fon
maliyetlerinin azalt›lmas›na ve döviz kuru
risklerinin önlenmesine çal›fl›lmaktad›r.
Uluslararas› seyahat iflletmelerinde
ifllemlerin döviz üzerinden yap›lmas›
beraberinde döviz kuru riskini getirmifl
ve bu iflletmeleri riskten korunmak için
çeflitli önlemler almaya mecbur etmifltir.
‹flletme içine yönelik ya da iflletmede
finansal yönetim fonksiyonunun bir
parças› olarak ve ifllemler grubu içinde
uygulanabilecek döviz kuru hedging
teknikleri; iflletmeler aras› alacak ve
borçlar›n netlefltirilmesi, gelir ve
ödemelerin çak›flt›r›lmas›, nakit ak›fllar›n›
öne alma ve geciktirme kontrat fiyat›n›
forward kura göre ayarlama, sözleflmede
belirlenen döviz cinsini de¤ifltirme, nakit
ak›fllar›n›n bir merkezde toplanmas›,
Yrd. Doç. Dr. Gökçe YÜKSEK / Anadolu Üniversitesi - Turizm ve Otel ‹flletmecili¤i Yüksekokulu
Seyahat ‹flletmelerinde
‹flletme ‹çi Risk Yönetim Teknikleri
Seyahat iflletmelerinin bir ço¤u uluslararas› faaliyet gösteren iflletmelerdir. Bu nedenle karfl› karfl›ya
olduklar› döviz kuru risklerine karfl› bir tak›m önlemler almak zorundad›rlar. Döviz kur riskleri karfl›s›nda
benimseyecekleri "dinamik bir kur yönetimi" tarz›, basit korunma ifllemlerini çok aflan bir uygulamad›r.
Bu uygulaman›n kapsam›, iflletmenin ticari faaliyetlerine ba¤l› ödemelerinin koflullar›n›, döviz kuru riski
ortadan kald›racak ve hatta baz› durumlarda kazanç sa¤layacak flekilde de¤ifltirme çabalar› olup,
de¤iflik biçimler alabilmektedir.
ihracattan do¤an alacaklar›n tahsilat›n›n
h›zland›r›lmas›, döviz üzerinden
borçlanma, para piyasalar› yoluyla
hedging ve alacak ve borçlarda dövizlerin
çeflitlendirilmesi ve döviz sepetleri olarak
ifade edilebilir.
Alacak ve Borçlar›n
Netlefltirilmesi “Netting”
Seyahat iflletmeleri uluslararas›
faaliyetlerin yo¤un yafland›¤› iflletmeler
olarak birbirlerinden hizmet sat›n alma
ve satma suretiyle uluslararas› karfl›l›kl›
de¤iflimlerde bulunmaktad›rlar. Bu fiziksel
ak›fllar›n uluslararas› finans yöneticileri
için önemi, büyük hacimde ba¤l›
iflletmeler aras› fon transferine neden
olmas›d›r.
‹flletmeler aras› alacak ve borçlar›n
netlefltirilmesi tekni¤inde (netting), grup
iflletmelerde ayn› veya paralel dövizlerdeki
dönem sonu ba¤l› iflletmeler aras› borçlar,
önceden belirlenen hesap dönemleri sonu
itibariyle biri di¤erine karfl› kapat›lmakta
ve böylece brüt tutarlar›n ödenmesi yerine
sadece borçlu olunan dövizdeki net
bakiyenin riske karfl› hedge edilmesi ve
vadesinde ödenmesi gerekmektedir. Bu
nedenle söz konusu teknik, iflletmeler
grubu içinde uygulanmakta ve dolay›s›yla
aralar›nda ticaret iliflkisi bulunan ba¤l›
iflletmelerin varl›¤›n› gerektirmektedir.
Sözü edilen paralel dövizler ise, ayn›
yönde hareket etme e¤ilimi tafl›yan
paralard›r. Ve bu dövizler hedging
durumunda birbirleri ile ikame edilebilirler.
Netlefltirme prosedürü, döviz ifllemlerinin
çok fazla oldu¤u iflletme gruplar›nda,
grup içinde döviz kuru yönetim
maliyetlerini azaltmaya yöneliktir.
‹flleyifl Mekanizmas› ‹se
Oldukça Basit
Netlefltirme tam anlam›yla bir hedging
tekni¤i olmamas›na karfl›n, hedging
maliyetini minimize etmenin bir yolu
olmaktad›r. Netlefltirme iflleminin iflleyifl
mekanizmas› ise oldukça basittir. Her bir
ba¤l› iflletme, iflletme borçlar›n› borcun
hangi döviz cinsinden oldu¤unu da
belirterek her dönem sonunda fax, email,
veya telex yoluyla ana merkeze,
di¤er bir ifadeyle merkez flubeye yollar.
Bunun sonucunda ana merkez, en uygun
netlefltirme düzenlemesine karar verir ve
ba¤l› iflletmelere talimat verir. Ayn›
zamanda, ba¤l› iflletmelerde bankalar›n›
bu düzenlemeler hakk›nda
bilgilendirecektir.
‹flletmenin çeflitli birimlerinin farkl› paralar
üzerinden alacakl› ve borçlu ifllemlere
sahip oldu¤u bir durum, örne¤in, çok
uluslu bir ‹ngiliz seyahat acentesinin,
Almanya ve Fransa'daki flubeleri gibi ve
birinin dolara k›sa vadeli bir alaca¤›,
di¤erinin de yine bu para üzerinden bir
borcu bulundu¤u varsayal›m. E¤er her
birim veya ba¤l› iflletme, döviz kuru riskine
karfl› vadeli piyasada korunma sa¤lay›c›
ifllem yaparsa, ayr› ayr› masraf yapm›fl
olacakt›r. Oysa merkezi nakit yönetimi çerçevesinde, birinin alaca¤›
ile di¤erinin borcu elefltirilir ya da netlefltirme yap›l›r.
‹fllem Giderlerinden Tasarruf Sa¤lar
E¤er, k›sa vadeli alacaklarla borçlar tam olarak birbirini karfl›l›yorsa
ayr›ca bir riskten korunma ifllemine gerek yoktur. Dolay›s›yla,
ifllem giderlerinden de tümüyle tasarruf sa¤lanacakt›r. E¤er
netlefltirme sonunda bir bakiye kalm›flsa, grup iflletmeler aras›nda
sadece borçlu kal›nan net tutar için bir ödeme söz konusu olacakt›r
ve yaln›zca o k›s›m için bir hedging ifllemi yap›lacakt›r. Böylece
giderlerde yine bir düflüfl elde edilecektir. K›sacas› bu yöntem,
k›sa süreli eksik ve fazla pozisyonlar›n denklefltirilerek döviz kuru
riskine karfl› grup iflletmelerde güvence sa¤laman›n maliyetini
azaltmay› amaçlamaktad›r.
Netlefltirme ifllemi iki iflletme aras›nda olabilece¤i gibi ikiden fazla
iflletme aras›nda gerçeklefltirilebilmektedir. Bunlardan birincisine
iki tarafl› netlefltirme ikincisine de çok tarafl› netlefltirme ad›
verilmektedir.
‹ki Tarafl› Netlefltirme
‹ki tarafl› netlefltirme; çiftlere ayr›lm›fl olan ba¤l› iflletmelerin her
birinin di¤eri ile pozisyonunu netlefltirmesi ve partnerle yap›lan
netlefltirme ifllemi kadar her bir iflletmenin sat›n alma veya sat›fl
tutarlar›n›n azalmas› yoluyla nakit ak›fllar›n›n azalmas›d›r. K›sacas›,
ödemeler ba¤l› iflletmeler aras›nda gidip gelirken, sadece net bir
tutar transfer edilmek durumundad›r.
Örne¤in (fiekil 1); bir iflletmeler grubundaki Thomas Cook seyahat
iflletmeler grubundaki Frans›z ba¤l› iflletmesi ‹ngiliz ba¤l› iflletmesine
4 milyon dolar de¤erinde sterlin borçlu iken, ‹ngiliz ba¤l› iflletmesi
Frans›z ba¤l› iflletmesine 6 milyon dolara eflit avro borçludur.
‹flletmeler aras› hesaplar›n netlefltirilmesi ifllemlerinden sonra,
dolar, sterlin, avro ya da bunlar›n d›fl›nda herhangi bir para ile
kararlaflt›r›lan döviz cinsinde ödemeye konu olan tutar 2 milyon
dolara düflecek ve söz konusu tutar ‹ngiliz iflletmesi taraf›ndan
partneri olan Frans›z iflletmesine ödenecektir.
Böylelikle ödenecek dolar transferinde ve kararlaflt›r›lan döviz
cinsine dönüfltürülmesinde ortaya ç›kacak ifllem maliyetlerinden
kaç›nm›fl olacaklard›r. ‹ki tarafl› netlefltirmede nihai ödemeye konu
olacak döviz cinsi üzerinde anlaflmaya var›lamamas› bafll›ca
problem olarak ortaya ç›kabilmektedir.
fiekil 1. ‹ki Tarafl› Netlefltirme
Netlefltirme
Düzenlenmesi
‹sviçre Ba¤l›
‹flletmesi
‹ngiliz Ba¤l›
‹flletmesi
Netlefltirme
Düzenlenmesi
Netlefltirme
Düzenlenmesi
Frans›z Ba¤l›
‹flletmesi
Çok Tarafl› Netlefltirme
Çok tarafl› netlefltirme iki tarafl› netlefltirmeden daha kar›fl›k bir
yöntem olmakla birlikte amaç olarak iki tarafl› netlefltirme ile
ayn›d›r. Çok tarafl› netlefltirme, grup içi borçluluk/ödeme iliflkisi
bulunan ikiden fazla ba¤l› iflletmeyi kapsamakta ve netlefltirme
ifllemlerinin bir merkezden düzenlenmesi nedeniyle fiili olarak her
zaman grup hazinesinin hizmetini gerektirmektedir.
Netlefltirme
Düzenlenmesi
X Tur Operatörü
Ba¤l› ‹flletmesi
Y Seyahat Acentesi
Ba¤l› ‹flletmesi
Netlefltirme
Düzenlenmesi
Grup
Hazinesi
fiekil 2’de görülen örnekte; Y Seyahat Acentesi ba¤l› iflletmesinin
X Tur Operatörü ba¤l› iflletmesinden ayl›k olarak belirlenen
netlefltirme dönemi süresince 600 bin dolarl›k mal ve hizmet sat›n
ald›¤› ve Z Seyahat Acentesi ba¤l› iflletmesine de 200 bin dolar
de¤erinde mal ve hizmet satt›¤› varsay›lmaktad›r. Bununla birlikte,
X tur operatörü de ayn› ay içinde Z Seyahat acentesinden 200
bin dolar de¤erinde mal ve hizmet sat›n alm›flt›r. Söz konusu
ifllemlere iliflkin olarak, üç ba¤l› seyahat iflletmesi aras›ndaki çok
tarafl› netlefltirme olana¤› afla¤›daki gibi olacakt›r.
Tablo 1. Çok tarafl› Netlefltirme Matriksi
Ödeyecek
Ba¤l› ‹flletmeler
Toplam
Gelirler
Netlefltirme Etkisi: Brüt Nakit Ak›fllar›: 1.000.000 $
Net Nakit Ak›fllar›:400.000 $
Hariç tutulan Nakit Ak›fllar›:600.000 $
Netlefltirme
Düzenlenmesi
Z Seyahat Acentesi
Ba¤l› ‹flletmesi
Net
Gelirler
X Y Z
Alacakl› X - 600.000 600.000 400.000
Ba¤l› Y 0 - 0 200.000
‹flletmeler Z 200.000
200.000 -
200.000 0 - 200.000
200.000
200.000
-
Toplam Ödemeler 200.000 600.000 1.000.000 -
Net Ödemeler 200.000
- 400.000
Hariç Tutulan - 400.000 - -
200.000
200.000
200.000 - 600.000
Hariç
Tutulan
-
-
65
66
Görüldü¤ü gibi, netlefltirme iflleminin
gerçeklefltirilmesi ile birlikte, Y iflletmesi
taraf›ndan X ba¤l› iflletmesine
kararlaflt›r›lan döviz cinsinden 400 bin
dolara eflit miktarda bir ödemenin
yap›lmas› gerekecektir. Böylece, üç ba¤l›
iflletme aras›ndaki iflletme içi borçluluk
durumu sona erecek ve hesaplar
kapat›lm›fl olacakt›r.
Ç›kabilecek Anlaflmazl›klar›
da Çözümleyebilir
Netlefltirme tekni¤i, iflletmeleraras›
borçlar›n kapanmas› ile
h›zland›r›labilmekte ve bu da döviz
transfer maliyetinin, brüt nakit ak›fllar›n›n
yüzde 0,5 ile yüzde 2’si oran›nda
azalmas›na olanak vermektedir. Bu
maliyetler, döviz kuru farklar›n›, finanslama
ve di¤er ifllem ücret ve harçlar›n›
kapsamaktad›r.
Bu teknik, merkez flubedeki yönetimle
ba¤l› iflletmelerdeki yönetim aras›nda,
nihai net ödemenin hangi döviz üzerinden
yap›laca¤› ve/veya nihai net ödemenin
yap›laca¤› gün gibi konularda ç›kabilecek
anlaflmazl›klar› da çözümleyebilir.
Netlefltirme sistemi, iflletmelere göre özel
olarak tasarlanmal›d›r. Bunu yapmak için
ise, iç nakit ak›fllar›na iliflkin kesin bilgiler
gerekmektedir. Bu bilgiler;
• Ak›fl miktarlar› ve para cinsleri,
• Ak›fllar›n ç›k›fl ve var›fl yerleri,
• Bu ak›fllar›n zaman›,
• Ödemelerin ortalama ölçüsü,
• Herhangi iki nokta aras›nda fon
göndermenin birim maliyeti gibi bilgilerdir.
Gelir ve Ödemelerin
Çak›flt›r›lmas› “Matching”
Gelir ve ödemelerin efllefltirilmesi
(çak›flt›r›las›) (matching), farkl› dövizlerde
beklenen gelir ve ödemeleri her bir döviz
cinsi için ayr› ayr› yaklafl›k olarak
dengelemeyi ifade eder. Bu nedenle,
yaln›zca çak›flt›r›lamayan net bakiye için,
döviz piyasalar›ndan gerekli döviz sat›n
al›nacak ya da karfl› hedge yap›lacakt›r.
Dolay›s›yla çak›flt›rma tekni¤i, veya paralel
yabanc› para birimi üzerinden, ayn›
vadede ve tutarda tam karfl›t› nakit ak›fl›
yaratmay› amaçlamaktad›r. Bu ba¤lamda,
yabanc› para birimi üzerinden yat›r›lacak
ters nakit ak›fl›n›n tutar ve süre uyumuna
dikkat edilmesi gerekmektedir. Çak›flt›rma
ifllemi, gerek iflletmeler grubu içerisinde
gerekse üçüncü taraflar ile olan ifllemlerin
her ikisinde de uygulanabilmektedir.
Ana iflletme bünyesindeki merkez hazine,
grup içi ba¤l› flirketlerin kiflisel ödeme ve
gelirlerini efllefltirmek amac› ile her ba¤l›
iflletmenin nakit ak›fl bütçelerini toplar ve
bunlar› her bir döviz cinsi için tek bir grup
nakit bütçesi haline getirir. Böylece ba¤l›
flirketlerin kiflisel döviz ifllemlerinin tarihleri,
herhangi bir anda ve herhangi bir belirli
döviz için oluflabilecek afl›r› a盤›, di¤er
bir de¤iflle bask›y› minimize edecek
flekilde de¤ifltirebilir. Daha sonra da, ba¤l›
iflletmelerde ödemelerin veya tahsilatlar›n
yap›laca¤› kesin günler bildirilir.
Çak›flt›rma mekanizmas›nda iflletme
grubu içindeki ayn› yabanc› parada çift
yönlü nakit ak›fl› olmal›d›r. Bu do¤al
çak›flmaya elveriflli ortam sa¤lar. Ayr›ca,
bir di¤er yabanc› paray› buluncaya dek
elveriflli çak›flt›rma ortam›n›n haz›r
olmad›¤› bir durumda, döviz alacak
makbuzlar› kullan›labilir. Bu ifllem
komisyon maliyetlerini minimuma indirir.
Çak›flt›rma tekni¤i ayn› ya da paralel
dövizlerde olan ödeme ve gelirleri
belirlemek ve çak›flt›rmak için dizayn
edilmifl bilgisayar programlar› yard›m› ile
uygulanmaktad›r. Bunun için donan›m
d›fl›nda herhangi bir maliyete gereksinim
yoktur. Etki edercesi yüksek, son derece
güvenli bir hedging tekni¤i olarak bilinir.
Do¤al Çak›flt›rma
‹flletme yap›s› ve iflletmeleri nedeniyle,
para cinsinden eflanl› olarak karfl› nakit
ak›fl› yaratabilir. Örne¤in ABD dolar› ile
ödenmek üzere üç ay vadeli ithalat yapan
bir iflletme, bu yükümlülü¤ünü
karfl›layacak tutarda, üç ay vadeli olarak
süre uyumunu sa¤layacak biçimde, ABD
dolar› cinsinden tahsil edilmek üzere
ihracat yapmakta eflanl› olarak karfl› nakit
ak›m› yaratarak, do¤al çak›flt›rma (Natural
Match) sa¤lam›fl olur.
Yapay Çak›flt›rma
Döviz kurlar›ndaki belirsizlikleri ortadan
kald›rmak için iflletmeler, borç alarak veya
varsa nakit mevcutlar›n› yabanc› paraya
çevirerek, eflanl› olarak gerekli z›t nakit
ak›fl›n› yaratabilirler. Böylece suni bir
çak›flt›rma ifllemi yap›lm›fl olur. ‹flletmeler
ve bankalar en basit flekilde yapay
çak›flt›rma yoluyla döviz kurlar›n›n
belirsizli¤ini ortadan kald›rabilmektedirler.
Nakit Ak›fllar›n› Öne Alma ve
Geciktirme “Leading and
Lagging”
Döviz kurlar›ndaki yükselme ve alçalmalar›
öne alan uluslararas› ödemelerdeki
h›zlanmalara ve gecikmelere öne alma
ve geciktirme (leads and lags)
denilmektedir. Burada söz konusu olan
seyahat iflletmesi yöneticilerinin elveriflsiz
durumlar› önceden görerek önlem
almas›d›r. Bu elveriflsiz durumlar; döviz
paritelerindeki de¤iflmeler, döviz
kontrolünün tesiri, faiz oranlar›n›n
yükselmesi ve sosyal kar›fl›kl›klar›n ortaya
ç›kmas› olabilir.
Kuvvetli bir nakit yap›s›n›n gerçekleflmesi,
fon transferinin zamanlanmas› ile
gerçeklefltirilmektedir. Fon transferlerinin
zamanlanmas›, di¤er bir de¤iflle nakit
ak›fllar›n›n zamanlanmas›, esas olarak
döviz kurlar› ve faiz oranlar› ile ilgili ileriye
dönük beklentiler çerçevesinde dövizli
borç ya da alacaklar›n öne al›nmas› veya
ertelenmesine dayal› bir hedging
stratejisidir.
Bir seyahat iflletmesinde finansal yönetici,
döviz kurlar›ndaki de¤iflimleri tahmin
etmede piyasada baflar›l› olabilece¤ine
inan›yorsa, belli bir döviz üzerinden
yap›lacak ödemeleri ve gelirleri
yavafllatmak veya h›zland›rmak isteyebilir.
Bu hedging tekni¤i öne alma ve
geciktirme olarak adland›r›l›r.
Seyahat iflletmeleri aç›s›ndan bu
tekniklerin uygulanma amac›, uygun
dövizlerdeki beklenen devalüasyon veya
revalüasyon f›rsatlar›ndan yararlanmakt›r.
Daha aç›k bir ifadeyle, bu stratejilerde
yap›lan, beklentilere dayanarak nakit
ak›fllar›n›n zamanlanmalar›n› de¤ifltirmek
ve de¤er kaybetmesi beklenen döviz
cinsinden belirlenmifl alacaklar›n tahsilinin
h›zland›r›lmas› veya borçlar›n
geciktirilmesidir.
Di¤er yandan seyahat iflletmeleri de¤er
kazanmas› beklenen döviz cinsinden olan
borçlar›n›n geri ödenmesini h›zland›r›p,
daha fazla kur kayb›na karfl› kendilerini
koruyabilirler.
Örne¤in bir ‹ngiliz seyahat acentas› olan
Thomas Cook’un Amerika’da bir otele
ABD Dolar› cinsinden borcu söz konusu
ise ve dolar›n sterlin karfl›s›nda de¤er
kazanmas› bekleniyorsa, bu durumda
iflletme h›zland›rma stratejisini uygulay›p,
borcu hemen ödemek suretiyle kendini
vadede daha fazla sterlin ödeme riskine
karfl› korumufl olacakt›r.
Nakit ak›fllar›n› öne alma ve geciktirme,
forward kontratlar›n mümkün olmad›¤›
zaman özellikle kullan›fll› olmaktad›r. Öte
yandan bu stratejinin gerçek anlamda bir
hedging stratejisi oldu¤unu söylemek de
oldukça zordur. Çünkü beklentiler üzerine
pozisyon al›nmaktad›r ve beklentilere
dayal› tahminler üzerine kurulu risk
yönetimi spekülatif olacakt›r.
Örne¤in; de¤er kaybedece¤i bilinen bir
döviz cinsinden borç geciktirildi¤inde,
söz konusu döviz cinsinden bir short
pozisyon al›nm›fl olur. Bu tür bir pozisyon,
tüm tek tarafl› aç›k pozisyonlarda oldu¤u
gibi, asl›nda spekülasyondan baflka bir
fley de¤ildir.
Bu yöntemin özellikle ülkemizde TL esasl›
Türk seyahat iflletmeleri aç›s›ndan fazla
bir çekicili¤i oldu¤u söylenemez.
Türkiye’de sürekli olarak h›zland›rmak
yönteminin kullan›lmas› gerekir ki bu
durumda erken ödemenin finansman
giderleri, stratejinin sa¤layaca¤›
tasarruflar› büyük ölçüde ortadan
kald›rmaya yetecektir.
Kontrat Fiyat›n› Forward Kura
Göre Ayarlama
Döviz çevreleri taraf›ndan, bafll›ca
dövizlerde hem spot kur hem de forward
kur için bir piyasa fiyat› verilmektedir.
Belirlenen bir forward kur fiyat›, bir y›l
ötesine kadar olabilmektedir.
E¤er bir kontrat ithalatç›n›n para birimi
cinsinden de¤il de ihraçç› ülkenin paras›na
göre fiyatlan›yorsa, ihracatç› ülke paras›n›n
fiyat› spot kur yerine forward döviz kuruna
göre oluflacakt›r. Kontrat›n imzaland›¤›
tarih ve ödeme tarihi aras›nda döviz
kurunda oluflmas› beklenen art›fl veya
düfl ü fl ler ise kontrat fiyat›na
yans›t›lmaktad›r. E¤er ödeme tarihi 6 ay
sonra ise kontrat bu paran›n 6 ayl›k
forward döviz kuru baz al›narak ihracatç›
ülke paras› cinsinden fiyatlanmaktad›r.
Bu teknik sadece ihracatç› iflletmenin
ülke paras› cinsinden fiyatland›r›lan
standart olmayan kontratlarla
kullan›lmaktad›r. Dolay›s›yla, üretilen
mallar›n fiyatlar› bu yolla sürekli olarak
de¤ifltirilememektedir. Uygulamada,
iflletmenin pazarlama departman› bu
hedging tekni¤inin kullan›lmas›na karfl›
ç›kabilir, çünkü bu pazarlama
departman›n›n fiyatlama politikas›n›n
kontrolüne müdahale etmektir.
Ayn› zamanda yabanc› ülkelerin para
otoriteleri de fiyatlardaki sürekli
de¤iflmelere flüphe ile bakabilmektedir.
Fakat bu durum, e¤er kontrat standart
olmayan mal ve hizmetler için
düzenlenmifl se, genellikle
görülmemektedir.
Sözleflmede Belirtilen Döviz
Cinsini De¤ifltirme
Yabanc› ülkelerdeki iflletmelerle ticari
iliflkisi olan bir seyahat iflletmesi, kendi
paras› cinsinden kârl›l›¤›n› artt›rabilece¤ini
düflünüyorsa, kontratlar›n fatura edildi¤i
para cinsini de¤ifltirmeye karar verebilir.
Bu teknikte ihracatç›, ileride faturalardaki
paran›n de¤ifltirilebilece¤ine iliflkin olarak
al›c›y› bilgilendirmektedir.
Bu paralar ya da ithalatç›n›n kendi para
birimi ya ihracatç›n›n para birimi ya da
üçüncü bir ülkenin para birimi olmaktad›r.
Politikalardaki bu de¤ifliklik nedeniyle
ihracatç› iflletmenin finans görevlisi veya
pazarlama yöneticisi, ithalatç› iflletmeye
geçerli baz› gerekçeler sunmak
zorundad›r. Örne¤in; ithalatç›n›n kendi
para birimi cinsinden faturaland›rma,
ithalatç›n›n gelece¤e yönelik nakit
bütçesini daha do¤ru bir flekilde tahmin
etmesini sa¤layacakt›r.
‹thalat iflletmeleri olan pek çok iflletme
kendi ulusal paralar› cinsinden
faturaland›r›lmaktan memnundur. Çünkü
bu, ithalatç›lara bilinen sabit bir maliyet
sa¤lar ve böylelikle yabanc› para olarak
belirtilen ithalat fiyat›n› hedge etmek için
ortaya ç›kan maliyetlerden kurtulunabilir.
Buna karfl›l›k ters bir strateji de
kullan›labilir. fiöyle ki, ihracat fiyat›n› daha
rekabetçi hale getirmek için, ihracatç›,
ithalatç›y› zay›f bir para cinsinden
faturaland›r›r. Bu stratejinin baflar›s›, söz
konusu mal›n ithalatç› üzerindeki fiyat
elastikiyetine ba¤l›d›r. Dolay›s›yla burada,
e¤er fiyat düflerse ithalatç›n›n söz konusu
mamulden daha çok al›p almayaca¤› ve
hatta ithalatç›n›n fiyattaki bu düflüflü
alg›lay›p alg›lamayaca¤› konusu önem
kazanmaktad›r.
Nakit Ak›fllar›n›n Bir Merkezde
Toplanmas› “Pooling”
Nakit ak›fllar›n›n bir merkezde toplanmas›
(pooling), grup iflletmeler için söz konusu
olabilecek bir yöntem olup, hem merkezi
nakit yönetiminde hem de merkezde nakit
tutma amaçland›¤›nda ortaya ç›kmaktad›r.
Özellikle çok flubeli seyahat acentelerinin
merkezi nakit yönetiminde
uygulanabilecek tekniklerden birisidir.
Dolay›s›yla, bu yöntemde yaln›zca nakit
hareketlerinin bir merkezden yönetilmesi
de¤il, ayn› zamanda belli bir yerdeki
hesapta tutulmas› da söz konusu
olmaktad›r. Hatta baz› iflletmeler, söz
konusu fonlar› tek bir banka hesab›
vas›tas›yla toplay›p da¤›tmak üzere, bu
amaç için özel bir iflletme içi birim
oluflturmaktad›rlar.
Nakit ak›fllar›n›n bir yerde toplanmas›
sisteminde, iflbirli¤ine giden her seyahat
iflletmesi yaln›zca ifllem amac›yla, gerekli
olan ölçüde bir nakdi elinde tutmaktad›r.
Seyahat iflletmelerinin faaliyet
67
68
ihtiyaçlar›n›n gerektirdi¤i minimum nakit bakiyesinin üzerindeki
likit fonlar ile ihtiyat ve spekülasyon amac›na yönelik fonlar, tüm
iflletme fonlar›n›n merkezdeki iflletme personeli taraf›ndan
yönetilebildi¤i merkezi havuza transfer edilmektedir.
Nakit ak›fllar›n› bir merkezde toplama iflleminin temelinde, farkl›
iflletmelerdeki nakit fazlalar›n›n ve aç›klar›n›n tamamen paralel bir
tarzda hareket etmemesi yatmaktad›r. Buna göre, bir nakit havuzu
oluflturulmas›n›n sonucunda, toplam nakit ak›fllar›ndaki de¤iflim,
iflbirli¤i yapan yerel ve yabanc› her bir iflletmenin bireysel bazl›
nakit ak›fllar›ndaki de¤iflimlerin toplamlar›ndan daha küçük olacakt›r.
Fonlar Azalt›lm›fl Olmaktad›r
E¤er iflbirli¤i yapan yerel ve yabanc› iflletmelerin, tek tek her biri
yeterli miktarda nakite sahipse, toplam olarak büyük miktarda
nakit rezervi tutmufl olmaktad›r. Bununla beraber, toplam nakit
ihtiyaçlar› bir nakit havuzunda toplan›rsa, söz konusu iflletmelerin
nakit ihtiyaçlar› merkezi havuzdan karfl›lanabilece¤i için, ayn›
zamanda di¤er ülkelerdeki ola¤an d›fl› yüksek masraflar da
kendili¤inden ortadan kalkacakt›r.
Dolay›s›yla bir nakit havuzunun yarat›lmas›ndaki amaç, iflbirli¤i
yapan iflletmelerin havuz yoluyla toplam pozisyonlar›n› yönetmek
ve onlar› korumaya almak olmaktad›r. Böylece, “yüzen”, di¤er bir
deyiflle ba¤l› iflletmeler aras›nda gidip-gelen fonlar azalt›lm›fl
olmaktad›r. Çünkü, transfer halinde ve kullan›lma olana¤› olmayan
bu tür fonlar›n grup aç›s›ndan, finansa edilebilecek yat›r›mlar›n
getirisine eflit bir f›rsat maliyeti bulunmaktad›r. Basit bir havuz
sisteminin iflleyifli flekil 3’te gösterilmifltir.
Nakit ak›mlar›n› merkezde toplama yöntemi böylece, iflbirli¤ine
giden her bir iflletmede ihtiyat güdüsü ile para tutulmaks›z›n, nakit
ihtiyaçlar›n› bir araya getirerek, likidite ihtiyac›n› azaltmakta ve
yat›r›mlara daha fazla kaynak ayr›lmas›na olanak sa¤lamaktad›r.
Havuz, likiditelerin plasman›n› sa¤lamas›n›n yan› s›ra, baz› ba¤l›
iflletmelerin yaratt›¤› ihtiyaç fazlas› nakit fonlar›n, nakit s›k›nt›s›
içerisinde olan di¤er iflletmelere ödünç olarak verilebilmesine de
arac›l›k etmektedir.
Seyahat ‹flletmelerinin Gelirlerinin Artmas›na
Katk›da Bulunuyor
Sonuç olarak yöntem, bu yolla seyahat iflletmelerinin gelirlerinin
artmas›na ve nakit gereksinmelerini karfl›layabilmek için finansal
kurumlardan ald›klar› kredi anapara ve faiz ödemelerinin azalmas›na
katk›da bulunmaktad›r.
Yöntem ayr›ca, merkezde uzman elemanlar çal›flt›rmaya olanak
vermesi ve döviz kuru riskinin bir yerden yönetimi gibi üstünlüklere
sahip bulunmaktad›r. Fon hareketlerindeki belirsizlikler ve
gecikmeler, iflbirli¤i yapan her iflletmede bir miktar nakit bakiyesi
bulundurma ihtiyac› do¤urur, fakat nakit ak›fllar›n›n bir merkezde
toplanmas› ile, bir araya getirilen likidite ihtiyaçlar› için yeterli
nakite sahip olman›n bilinen olas›l›¤›, e¤er nakit mevcutlar› ademi
merkezilefltirilmifl yani merkezi olmayan ise bundan daha az nakit
mevcudu ile baflar›labilir.
Di¤er bir ifade ile, iflbirli¤i yapan iflletmeler taraf›ndan nakde
duyulan talep akla uygun biçimde bir di¤erinden ba¤›ms›z oldu¤u
sürece, merkezilefltirilmifl nakit yöntemi, daha düflük bir nakit
rezerv düzeyi ile eflit derecede bir koruma sa¤layabilir.
fiekil 3. Havuz sisteminin ‹flleyifli
Ba¤l› ‹flletme A Ba¤l› ‹flletme B Ba¤l› ‹flletme C
Merkezi Havuz
• Fazla nakit fonlar›n
havalesi
• Nakit ak›fl tahminleri
• Ödünç talepleri
• Nakit pozisyonlar›n›n tahmini ve düzenlenmesi
• ‹flletme içi ve ba¤l› iflletmeler aras› k›sa vadeli borç düzenlemeleri
• ‹flletme-içi borçlanmalara iliflkin faiz düzenlemeleri
• Likidite kontrolü
‹hracat Alacaklar›n›n Tahsil Süresinin
H›zland›r›lmas›
Uluslararas› nakit yönetiminin en önemli konular›ndan biri yabanc›
ülkelerdeki s›n›r ötesi alacaklara iliflkin tahsilatlar›n h›zland›r›lmas›
konusudur. Özellikle al›c›lar›n çok çeflitli co¤rafi da¤›l›m gösterdi¤i
durumlarda ihracat ifllemlerinden do¤an alacaklar›n tahsilinde
uzun gecikmelere s›kl›kla karfl›lafl›lmaktad›r.
Çok flubeli seyahat iflletmeleri co¤rafi aç›dan çeflitlilik göstermekte
ve s›n›r ötesi ifllemlerinde s›k olmas›ndan dolay› alacaklar›n›n
tahsilinde gecikmeler yaflamaktad›rlar. Ayn› flekilde bir iflletmeler
grubunda, gerek de¤iflik ülkelerde faaliyette bulunan ba¤l› iflletmeler
aras›ndaki ve gerekse, iflletme merkezi ile ba¤l› iflletmeler aras›ndaki
ödemelere iliflkin fon transferlerinde de gecikmeler olabilmektedir.
Bu nedenle ihracattan do¤an alacaklar›n tahsil ifllemlerinin ve
iflletmeler aras›ndaki fon transferlerinin h›zland›r›lmas›, iflletmelere
önemli yararlar sa¤layacakt›r. Örne¤in; posta süresi ve klasik
banka ifllemleri aç›s›ndan düflünüldü¤ünde, ithalatç›n›n mal bedelini
ödemesi ile bunun ihracatç› iflletme taraf›ndan kullan›labilecek
duruma gelmesi aras›nda bazen sekiz - on gün gibi uzunca bir
zaman geçebilmektedir. Döviz kurlar›nda görülen ani ve fliddetli
dalgalanmalar, yüksek faiz oranlar›, ve finansal piyasalara zaman
zaman konulan kredi k›s›tlamalar›, iflletmelerin d›fl ticaret
ifllemlerinden do¤an alacaklar›n›n tahsilindeki gecikmelerin daha
riskli ve daha maliyetli bir duruma getirmektedir.
Bu nedenle iflletmeler günümüzde uluslararas› alacaklar›n tahsili
konusu ile daha yak›ndan ilgilenmeye bafllam›fllard›r. Bu ba¤lamda
d›fl ticaret ifllemlerinden olan alacaklar›n› olabildi¤ince h›zl› bir
biçimde nakde dönüfltürebilen, iflletmeler nakit fonlar›n›
artt›rabilmekte ödünç alma ihtiyac›n› azaltabilmekte, ve böylece
daha yüksek bir yat›r›m kazanc› sa¤layabilmekte veya döviz
kurlar›ndaki de¤iflimden kaynaklanan riskten korunabilmektedir.
Gerek yurt içi sat›fllardan gerekse ihracat ifllemlerinden do¤an
alacaklar›n tahsilat sürecinin h›zland›r›larak nakit fonlar› kullanabilme
süresinin k›salt›lmas›, genel olarak
afla¤›daki ifllemleri içermektedir:
• Kullan›labilir farkl› ödeme kanallar›n›n
belirlenmesi ve analiz edilmesi
• En etkili yöntemin seçilmesi. Seçilecek
yöntem müflterilere ve ülkelere göre
de¤ifliklik gösterebilir.
• Müflterilere ve bankalara seçilen yöntem
ve ifllemler hakk›nda gerekli bilgi ve
talimat›n verilmesi.
Döviz Üzerinden Borçlanma
Ödünç, finans kurumlar› taraf›ndan geçici
bir süre kullan›lmas› için verilen ve
iflletmelerin bunun karfl›l›¤›nda faiz ödedi¤i
bir nakit fon avans›d›r. Ödünç ifllemi
sonucu iflletmenin kasas›na giren bir nakit
ak›m› ve belli bir gelecekte de kasas›ndan
ayn› miktar para art› faiz ç›k›fl› söz
konusudur. Bu s›rada çok yayg›n iki
düzenleme yap›lmaktad›r.
a. Sabit bir dönem için sabit faiz oran›yla
avans verilmesi
b. Sabit bir dönem için piyasa oranlar›na
göre de¤iflen bir faiz oran› üzerinden
avans verilmesi.
Ödünç alma, bafll›ca döviz kuru riski
yönetim arac›d›r. Bir iflletmenin yabanc›
para ile borçlanmas›n›n temel prensibi
ihracat ve di¤er ifllemlerden iflletmeye
olacak nakit girifllerine yönelik
beklentilerdir. Dolay›s›yla söz konusu
beklentilerin gerçekleflmesiyle oluflacak
nakit ak›fllar› da yabanc› para cinsinden
al›nan borcun ana para ve faiz
ödemelerinde kullan›labilecektir.
Örne¤in, pek çok ABD'li iflletme zay›f
paralar cinsinden borçlanmakta ve ABD
dolar› cinsinden elde ettikleri gelirleri
borcun vadesinde söz konusu yabanc›
paraya çevirerek düflük maliyetli fon
kullanm›fl olmaktad›rlar.
‹flletmeler ifllemlerini finanse etmek için
gerekti¤inde ödünç al›rlar, bir risk
durumunda ödünçler döviz kuru riskinin,
zaman çerçevesini de¤ifltirir. Bir yabanc›
paran›n ödünç al›m›nda risk gelecekten
bugüne kayd›r›l›r. Al›nan ödüncün geri
ödenmesi gelecekteki bir al›mla
denklefltirilebilir.
Ödünç alman›n net sonucu o anda
yabanc› paran›n giriflidir. Zaman fiilen
devre d›fl› tutulmaktad›r. Ancak yabanc›
paran›n yerli para karfl›s›ndaki de¤erinin
de¤iflmesine ba¤l› risk devam etmektedir.
Yabanc› paran›n yerli paraya
dönüfltürülmesi için yine de bir spot
anlaflma gereklidir. ‹flletmeler yabanc›
para cinsinden al›nan borç üzerinden
ödenecek faiz oranlar›n› dikkate almak
zorunda olmalar›na ra¤men böyle
ödemelerin büyüklü¤ü döviz riski için tek
bafl›na neden oluflturmaz. Ayn› zamanda
bu gibi borçlar sabit faiz oranlar›ndan
ziyade de¤iflik dönemler için de¤iflken
faiz oranl› olarak da düzenlenebilmektedir.
Para Piyasalar› Yoluyla
Hedging
Para piyasalar› yoluyla hedging banka
piyasas› varyasyonlar› ile iflletmenin aktif
ve pasiflerindeki döviz kuru riskine aç›k
pozisyonlar› dengeleyerek, riskler
s›f›rlanmaya ya da azaltmaya yönelik bir
bilanço içi hedging tekni¤idir. Bu
ba¤lamda para piyasalar› yoluyla hedging
iflletmenin elinde bulundurdu¤u ulusal
para cinsinden borçlanarak de¤er
kazanmas› beklenen dövizi ya da dövizleri
spot piyasadan sat›n al›p, borcun ödeme
vadesine kadar k›sa vadeli bir döviz
hesab›na yat›r›lmas› esas›na
dayanmaktad›r.
Döviz kuru riskinden korunmada söz
konusu yöntemin geçerli olabilmesi için,
ulusal paran›n faiz getirisinin dövizin de¤er
kazanma oran› ve plasman süresinde
kazan›lan faiz getirisi toplam›ndan daha
düflük olmas› gerekmektedir.
Örne¤in; bir Türk iflletmesi yapt›¤› ithalat
karfl›l›¤› olarak 3 ay sonra 1 milyon ABD
dolar› ödemek durumunda olsun, söz
konusu iflletme 3 ay içerisinde dolar›n TL
karfl›s›nda de¤er kazanaca¤›n›
beklemektedir. Bu durumda iflletme
elindeki mevcut TL nakitle veya gerekli
TL borçlanarak, o günkü geçerli spot kur
üzerinden ABD dolar›na dönüfltürecektir.
Sözkonusu dolarlar gelir elde etmek üzere
dövizli bir hesaba yat›r›ld›¤›nda ya da
ABD para piyasas› araçlar›na plase
edildi¤inde 3 ayl›k vade sonunda elde
edilecek gelirle ithalat iflleminden do¤an
1 milyon dolarl›k taahhüt yerine getirilecek
ve bu süre içerisinde döviz kurlar›ndaki
de¤iflmelerin neden olaca¤› döviz kuru
riskinden korunmufl olacakt›r. Burada TL
cinsinden borçlan›lacak miktar ise;
a) Dolar ve TL aras›ndaki spot kuruna ve
b) ABD para piyasas› araçlar›na yap›lan
yat›r›mdan sa¤lanacak verime yada döviz
hesab›n›n faiz oran›na ba¤l›d›r.
Bu ifllemin mant›¤› TL mevcudu ile ya da
belli bir miktar TL cinsinden borçlan›larak
bu nakdin bir anlamda dolar cinsinden
ödenecek olan borcun yerine
konulmas›d›r. E¤er Türkiye’de 1 y›ll›k
birleflik repo veya mevduat faizinin yüzde
75 oldu¤u, döviz kuru beklenen de¤iflim
oran›n›n yüzde 50 ve döviz tevdiat
hesab›n›n faizinin yüzde 5 oldu¤u
varsay›l›rsa bu yöntemin kullan›lmas›n›n
mant›¤› bulunmamaktad›r.
Bu durumda iflletmenin sözkonusu nakdi,
mevduat faizi veya repo alanlar›nda
de¤erlendirmesi ve vade sonunda TL
faizini alarak bununla spot piyasadan
ABD dolar› sat›n almas› daha kârl›
olacakt›r. Döviz kurlar› ile ilgili beklenti,
bu stratejinin seçimi konusunda belirleyici
olmaktad›r ve dolay›s›yla hedging ile
sa¤lanan faydan›n parasal hedge
de¤erinin de hesaba kat›lmas›
gerekmektedir. Bir kez hedge yap›ld›¤›nda
art›k döviz kuru hedgeri fazla
ilgilendirmeyecek ve sürekli olarak döviz
kurlar›n› ve faiz oranlar›n› takip etmek
zorunda kalmayacakt›r.
E¤er iflletmenin bünyesinde profesyonel
bir fon yönetimi ekibi yoksa bu fonlar›n
alternatif araçlara yat›r›larak yönetimi için
de ayr›ca bir maliyet üstlenilmesi
gerekecektir. Oysa hedging yöntemi ile
bu tür maliyetlerden tasarruf edilmektedir.
Böyle bir durumda basit bir para piyasas›
hedgingi daha rasyonel bir seçim
olabilmektedir.
Bu ba¤lamda farkl› hedging alternatifleri
aras›nda seçim yaparken etkinlik ve
maliyet unsurlar›n›n gözönüne al›nmas›
69
70
gerekmektedir. Karfl›l›¤›nda bir faiz getirisi
elde etmek amac›yla belli bir dönem için
yap›lan fon plasman› bir yat›r›m olarak
kabul edilmektedir.
Yat›r›m sonucu iflletmenin nakit fonlar›n›n
d›flar›ya ç›kmas› ve gelecek bir tarihte de
para + faiz geliri fleklinde iflletmeye geri
dönmesi söz konusudur. En yüksek faizli
plasman tiplerine örnek olarak sabit vade
tarihli vadeli mevduatlar, mevduat
sertifikalar›, banka akseptanslar›, hazine
bonolar› ve ticari senetler gibi para
piyasas› araçlar›na yap›lan yat›r›mlar
verilebilir.
‹flletmelerde Nakit Yönetiminin
Amaçlar›
Genellikle iflletmeler, o an için ihtiyaç
duymad›klar› fonlar› yat›r›lar. Bir risk
durumunda yat›r›m döviz riskini zaman
çerçevesini de¤ifltirmektedir. Ve bu
araçlardan da ödünç almaya
benzemektedir. Buna ra¤men ödünç alma
ve yat›r›m faaliyetleri zamanla ilgili risk
tipine göre birbirinden ayr›lmamaktad›r.
E¤er bir iflletme yabanc› bir paraya yat›r›m
yapm›flsa, risk gelecekten bugüne hareket
edecektir. Yat›r›mda net sonuç yabanc›
para ç›k›fl›d›r ve zaman riski fiilen elimine
olmufltur. Yabanc› paran›n yerli paraya
göre de¤erinin de¤iflme riski ise
sürmektedir. ‹flletmelerde nakit
yönetiminin bafll›ca iki ana amac›
bulunmaktad›r:
1. Uygun likidite pozisyonu sürdürürken
nakit tutman›n toplam maliyetini en aza
indirmek.
2. Mevcut kullan›labilir nakdin en yüksek
getiriyi sa¤layacak flekilde plasman›n›
sa¤lamakt›r.
Bu ba¤lamda iflletmenin finansal
yöneticisi fiyatlar hakk›nda belli bir tahmin
oluflturarak hedging stratejisine karar
verdi¤inde bu beklentinin
gerçekleflmemesi ya da tam tersi bir
geliflme olmas›, riskinin de yüksek
oldu¤unu unutmamal›d›r.
Uluslararas› nakit yönetiminin önemli bir
boyutu iflletmeler grubunun nakit ve/veya
menkul k›ymetlere yat›raca¤› para düzeyi
ve cinsinin saptanmas›d›r. Bu
pozisyonlarda, gelecek nakit ak›fllar›
üzerinde enflasyonun ve olas› döviz kuru
de¤iflikliklerinin etkisini dikkate almak
zorundad›r.
Çokuluslu iflletmenin zorunlu nakit
bakiyesi ile iflletmenin kendisi ve ba¤l›
iflletmenin üretti¤i fazla fonlar›n baflar›l›
yönetimi, uygun k›sa vadeli para piyasas›
araçlar›n›n ak›ll›ca seçimine
dayanmaktad›r. Birçok ülkede kârl›
f›rsatlar mevcuttur. Ancak bir yat›r›m
arac›n›n seçimi düzenlemelerine,
piyasan›n yap›s›na, vergi kanunlar›na, (ki
büyük farkl›l›klar göstermektedir) ba¤l›
olmaktad›r. Eriflilebilir para piyasas›
araçlar› önemli piyasalar aras›nda
farkl›l›klar göstermekte ve zaman zaman
da yabanc› iflletmelerin mevcut yat›r›m
f›rsatlar›na eriflmesi engellenmektedir.
Alacak ve Borçlarda Dövizlerin
Çeflitlendirilmesi ve Döviz
Sepetleri
Her bir döviz cinsinden gelir ve giderlerin
netlefltirilerek riskin önlenmesi di¤er bir
de¤iflle dövizleri teker teker denklefltirerek
yerine borç ve alacaklar›n çeflitli dövizlere
ba¤lanarak bir borç ve alacaklar portföyü
oluflturulmas› da döviz kuru riskini azalt›c›
etki yapacakt›r. Büyük say›larda daima
genel bir güvence vard›r. Baz› paralar›n
de¤erindeki art›fl, di¤erlerin de¤erlerindeki
düflüflle dengelendi¤i ölçüde borç ve
alacak portföyünün de¤eri de istikrarl›
olacakt›r.
Kullan›lan para say›s› artt›r›ld›kça, borç
ve alacak portföyünün de¤erindeki
de¤iflmeler de azal›r. Ancak yine de riskler
tam olarak ortadan kalkm›fl olmaz. Bunun
için vadeli piyasa ifllemlerine veya baflka
yöntemlere baflvurma olana¤› da her
zaman bulunmaktad›r.
‹hracatç› iflletmeler alacaklar›n› de¤er
kazanaca¤›n› bekledikleri döviz cinsine
ba¤lamaya çal›fl›rlarken, tam tersine
ithalatç› iflletmeler de taahhütlerini de¤er
kaybetmesi muhtemel paralarla finanse
etmenin yollar›n› aramaktad›rlar. Bu
durum hem ithalat hem de ihracat ifllemi
olan iflletmeler için de geçerlidir.
‹flletmelerin döviz kuru riskinin
yönetiminde kullanabilecekleri bu tekni¤in
bir de¤iflik flekli de aktifleri ya da pasifleri
döviz sepetleri cinsinden belirlemektir.
Döviz sepetlerinde portföy yaklafl›m› fikri
esast›r. Portföy kurumuna göre tüm
yumurtalar› bir sepete koymamak esas›na
dayan›larak risk birden fazla, ürüne
yay›l›rken ve bu ürünlerin fiyatlar› birbirleri
ile yüksek derecede korelasyona sahip
de¤ilse toplam fiyat riski azal›r.
Döviz sepetleri de birer döviz portföyü
olduklar›ndan, sepetin fiyat›n›n
dalgalanmas›, içindeki tüm dövizlerin
dalgalanmalar›n›n bir ortalamas› olacakt›r.
Bu aç›dan sepetin ortalama döviz kuru
dalgalanma riski tek bir döviz kurunun
dalgalanma riskinden daha az olmaktad›r.
Böylece bu yöntem yoluyla tümüyle
olmasa da döviz kuru riskine karfl›
korunma sa¤lanabilmektedir.
Kaynakça
AKSEL, H.Ayfle Eyübo¤lu: 1995 “Risk
Yönetim Arac› Olarak Futures Piyasalar›
Yap›s›, ‹flleyifl Mekanizmalar› ve Baz› Ülke
Örnekleri”, SPK Yay›nlar›, Yay›n No:21,
‹stanbul.
BUCKLEY, Adrian: 1992 “Multinational
Finance”, 2nd Edition, Prentice Hall.
CLARK, Ephraim, MARO‹S, Bernard:
1996 “Managing Risk in International
Business”, Thomson Business Press,
London.
ÇEL‹KKOL, Hakan: 1999 “Sektörel D›fl
Ticaret fiirketlerinde Döviz Kuru Riskinden
Korunma Teknikleri, Anadolu Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enst. (Yay›nlanmam›fl
Doktora Tezi), Eskiflehir.
ERDO⁄AN, Niyazi: 1995 “Uluslararas›
‹flletmelerde mali Risk ve Yönetimi&
Ça¤dafl Finansman Teknikleri”, 2. Bask›,
Kent Matbaac›l›k Ltd. Sti., Ankara.
MCRAE, Thomas W.: 1996 “International
Business Finance A Concise
Introduction”, John Wiley&Sons, England.
Makale
Yak›n Gelecekte Önemli Bir
Yer Tutacak
Zaman içerisinde havan›n, suyun,
çevrenin kirletilmesi, müflterilerin
iflletmelerden beklentilerinin ve isteklerinin
de¤erlendirilmesi, rakip iflletmelere göre
rekabet avantaj›n›n sa¤lanmas›, ticaretin
yan› s›ra yaflad›¤›m›z dünyaya olumlu
katk›da bulunabilmek ad›na yeflil
uygulamalar gerek bireylerin gerekse
kurumlar›n yak›n gelece¤inde önemli bir
yer tutacak gibi görünüyor.
Yeflil anlay›fl restoranlar aç›s›ndan
düflünüldü¤ünde bugün zaten birçok
restoran iflletmesinin de¤iflen müflteri
talepleri do¤rultusunda “çevreye duyarl›”
bir iflletmecilik anlay›fl›na sahip olduklar›
gözlemlenmektedir. Bu anlay›fl›n
içerisinde enerji etkinli¤ini sa¤layan
ekipmanlar›n kullan›m›, g›da güvenli¤i ve
at›klar›n yönetimi de yer almaktad›r.
Tüketici boyutu aç›s›ndan incelendi¤inde
yeflil restoranlara olan ilginin giderek artt›¤›
görülmektedir. Asl›nda yeflil uygulamalarla
g›da güvenli¤i uygulamalar›n›n birbirine
paralel gitti¤ini ortaya koyan araflt›rmalar
da mevcuttur (White, 2009: 18-20).
Tayvan’da 393 kifliye yap›lan bir ankette
ankete kat›lanlar›n ço¤unlu¤unun
sürdürülebilir anlay›flla haz›rlanm›fl
menülere sahip restoranlar için daha fazla
harcama yapmaya gönüllü olduklar›
ortaya ç›km›flt›r. Ayn› ankette yafl› 40’›n
üzerinde olanlar›n gençlere göre, harcama
Prof. Dr. Ak›n AKSU / Akdeniz Üniversitesi Turizm ‹flletmecili¤i ve Otelcilik Yüksekokulu Müdürü
Yeflil Restoranlar
Hizmet sektörleri aç›s›ndan bak›ld›¤›nda bugün dünyada h›zla
geliflen yeni bir trend, hatta trendden de öte yaflam tarz› flekline
dönüflmüfl yeni bir anlay›fl var. Yeflil olmak! Yeflil evler, yeflil
restoranlar, yeflillenen oteller, yeflil üniversiteler bunlardan sadece
birkaç›. Yaflam kalitesinin artt›r›lmas›, sürdürülebilirlik gibi bak›fl
aç›lar› içerisinde de¤erlendirilebilecek olan bu anlay›fl gerek sosyal
sorumluluk, gerek ticari hedefler ve gerekse gelecekte alternatiflerin
giderek azalmas› noktas›nda oldukça önem verilmesi gereken bir
konudur.
gücü daha yüksek olanlar›n harcama
gücü daha az olanlara göre yeflil
restoranlara daha s›cak bakt›klar› da tespit
edilmifltir(www.hotelschool.cornell.edu/
research/chr/pubs/quarterly/featured/e
xecsummary-15256.html: eriflim
tarihi:28.07.2010).
Bugün için restoran iflletmecilerinin veya
bünyesinde restoran bulunan konaklama
iflletmecilerinin hemen hemen hepsi için
geçerli olacak olan 3 konu; maliyetleri
azaltma, tekrar kullan›m ve geri dönüflümü
sa¤lamakt›r. Bu da do¤al olarak enerji ve
etkinlik kavramlar›n›n bir arada kullan›m›n›
sa¤layacak düzenlemeleri de beraberinde
getirmektedir Bu ba¤lamda araç-gereç,
cihaz yat›r›mlar›n›n yan› s›ra havaland›rma,
ayd›nlatma, kontrol sistemlerinin devreye
girmesi ve etkin kullan›m› önemlidir
(Shudich, 1995: 76).
Özellikle yurt d›fl›nda bir dönem
yeflillenmeye bafllayan restoranlar›n
iflletmecilerinin günümüzde cevaplamaya
çal›flt›klar› ana soru müflteri odakl›l›¤›
içerisinde nas›l daha fazla yeflil olabilirim?
sorusudur. Tercihini çevresine önem
veren, kaynaklar›n etkin kullan›m›n›
sa¤layan iflletmelerden yana kullanan
bilinçli tükecilere menüsünde sertifikal›
organik ve sürdürülebilir ürün ve proteinler
sunan iflletmelerin di¤erlerine göre daha
fazla talep görmesi beklenen bir sonuçtur.
Tüketicilerinin Bilinç
Düzeylerini de Artt›rmakta
Tüketiciler hava yolu ve kara yolu
tafl›mac›l›¤›n›n zaman zaman çevreye
olan kirletici etkisini takip edebilirken,
yeme-içme iflletmelerinin çevreye olas›
zararlar› konusunda henüz fazla fikir sahibi
de¤illerdir. Bu noktada yeflil restoranlar
bir anlamda müflterilerinin /tüketicilerinin
bilinç düzeylerini de artt›rmaktad›r
(Restaurant Hospitality, 2008: 32).
Mc Donald’s firmas›n›n 4 restoran› için
yapt›¤› gibi yeme-içme ünitelerinin
yap›m›nda düzinelerce geri dönüflümü
sa¤lanabilen materyallerden faydalanmak
mümkündür. Yeme-içme ünitesini yeflil
iflletme bak›fl aç›s›yla donatmak isteyenler
için d›fl binadan bafllayarak, çat›s›nda,
pencerelerinde, peyzaj›nda, duvarlar›nda,
tavanlar›nda, boyas›nda, tesisat›nda,
zeminininde, masalar›nda ve
sandalyelerinde, ayd›nlatmas›nda,
kullan›lacak araç ve gereçlerde,
tuvaletlerinde ve geri dönüflüm alanlar›nda
“yeflil odakl›” olmak (Weinstein, 1994:
35-39), hatta tedarikçi firmalarla al›flveriflte
bulunurken daha az paketli ürünler veya
tekrar kullan›labilir malzemelerin temini,
sigara içilen ve sigara içilmeyen alanlar›n
oluflturulmas› önerilebilir (Lorenzini, 1994:
121).
Yeflil Restoranlar Birli¤i (GRA) 1990
y›l›ndan bu yana restoran iflletmelerinin
yeflil uygulamalar›n› sürdürmeleri
71
72
anlam›nda de¤erlendirme,
sertifikaland›rma, e¤itim ve halkla iliflkiler
faaliyetlerinde bulunmaktad›r. Özellikle
Yefl il Restoran 4. düzey
sertifikaland›rmas›nda aday iflletmeyi
kapsaml› bir çevresel de¤erlendirmeye
tabi tutmaktad›r. Yeflil Restoranlar Birli¤i
“yeflil uygulamalar” kapsam›nda restoran
i fl letmelerinin personelinin ve
müflterilerinin konuyla ilgili bilinç
düzeylerini artt›rmakta, ihtiyaç durumunda
dan›flmanl›k hizmeti vermekte, restoranlar
için geri dönüflüm programlar›n›n
uygulanmas›nda, sertifika baflvurular› için
yönlendirme yap›lmas›nda, restoranlar›n
önceliklerini belirlemede (personel morali,
tasarruflar, yerel yiyeceklere yönelme gibi
konularda), yeflil odakl› faaliyetlere uygun
da¤›t›c›lar›n bulunmas›nda, maliyet
analizlerinin gerçeklefltirilmesinde
yard›mc› olmaktad›r.
(www.dinegreen.com/restaurants/servi
ces.asp: eriflim tarihi: 28.07.2010)
Yeflil Restoranlar Birli¤i Yeflil Restoran
4.0. sertifikas› süreci suyun etkin kullan›m›,
at›k azaltma ve geri dönüflümü, tefriflat
ve yap› malzemeleri, yiyeceklerin
sürdürülebilirli¤i, enerji, tek kullan›ml›k
malzemeler, kimyasallar›n ve kirlilik
düzeylerinin azalt›lmas› uygulamalar›n›
incelemektedir. 2 ** sertifikaland›rma için
en az 100 puan, 3*** sertifikaland›rma için
en az 175 puan ve 4 **** sertifikaland›rma
için en az 300 puan›n aday iflletme
taraf›ndan al›nmas› gerekmektedir.
Yeflil Restoranlar Birli¤inin 2,3 ve 4 y›ld›zl›
sertifikaland›rma için oluflturdu¤u
puanlamalarda tefriflat ve yap›
malzemeleri hariç (0 puan), suyun etkin
kullan›m›, at›k azaltma ve geri dönüflümü,
yiyeceklerin sürdürülebilirli¤i, enerji, tek
kullan›ml›k malzemeler, kimyasal ve kirlilik
düzeylerinin azalt›lmas›n›n her biri 10’ar
puan üzerinden de¤erlendirilmektedir
(www.dinegreen.com/restaurants/stan
dards.asp#exist: eriflim tarihi: 28.07.2010).
Uluslararas› ve ulusal alanda özellikle
Kaynakça
hizmet sektöründe nicelik ve nitelik
yönünden önemli ivme kazanan
konaklama ve yeme-içme iflletmelerimizin
gerek sosyal sorumluluk ve gerekse ticari
bak›fl içerisinde giderek daha fazla yeflil
iflletmelere dönüflmesinin mevcut
baflar›lar›n› daha da artt›raca¤›
düflünülmelidir. Karar al›c›lar›n, sektör
profesyonellerinin, yat›r›mc›lar›n ve
akademisyenlerin yeflil iflletmeler
konusuna daha fazla e¤ilmelerinde hem
teorik hem de pratik aç›dan fayda
bulunmaktad›r.
• Lorenzini, B.(1994). “The Green Restaurant: Part II: Systems and Service”,
Restaurants & Institutions, 104 (11): 119-136.
• Restaurant Hospitality, “Going For the Green”, 92 (2): 32.
• Shudich, S.F. (1995). “R&I Special Report: Green in Green Beyond The Three
Rs: There’s A Whole New Set of Expectations When foodservice Operations
Talk About Profiling From Environmental Initiatives”, Restaurants & Institutions,
105 (23): 71-86.
• Weinstein, J.(1994). “How to: The Green Restaurant: Part I: Design and
Construction: To Make Your Restaurant Earth-Friendly, Consider The
Environmental Effects of the Building Materials You Choose”, Restaurant &
Institutions, 104 (8): 35-62.
• White, L.(2009). “How Safe is Going Green”, Foodservice Equipment &
Supplies, 62 (3): 18-20.
• www.hotelschool.cornell.edu/research/chr/pubs/quarterly/featured
/execsummary-15256.html: eriflim tarihi:28.07.2010
• www.dinegreen.com/restaurants/ services.asp: eriflim tarihi: 28.07.2010
• www.dinegreen.com/restaurants/ standards.asp#exist: eriflim tarihi: 28.07.2010
Röportaj
Dilek Bayraktar / Larenta Tourism
Ah O Gemide Ben de Olsayd›m...
Cruise turizminin ülkemizde de artan bir
talep buldu¤u flu günlerde, cruise turizmi
yapan acente say›s› da art›fl gösteriyor.
Birçok acente birçok firman›n turlar›n›
pazarl›yor. Cruise turlar› birçok avantaj
sunuyor tatilcilere. En baflta bavul toplama
sorunu olmadan binlerce kilometre
yolculuk yaparak birçok farkl› ülke ve flehir
gezebiliyorlar. Bu ve benzeri avantajlar
iflaret edilerek cruise turizmi için çal›flan
acenteler sektörde, cruise turizminin de
haketti¤i yeri almas› için u¤rafl›yorlar.
Dergimizin bu say›s›nda Larenta Turizmden
Dilek Bayraktar ile keyifli bir sohbet
gerçeklefltirdik. Cruise Turizm ve Larenta
Tour ile ilgili merak edilen bir fley kalmas›n
istedik. Hemen röportaj›m›za geçelim,
gemi kalk›yor...
Bizce Kalite, Müflteri Memnuniyeti Anlam›na Gelir
Larenta Tour'u bize k›saca tan›t›r m›s›n›z?
Larenta Turizm 2007 y›l›n›n May›s ay›nda Antalya’da faaliyete
geçmifl bir A Grubu Seyahat Acentesidir. fiirketimiz; genç yafl›na
ra¤men, sahibi olan bizlerin 25’er y›ll›k Turizm tecrübesi ile
kurulmufltur.
Amac›m›z; geliflmekte olan turizm dünyas›n› yak›ndan takip
ederek, müflterilerimize h›zl› servis ve kaliteyi yüksek e¤itimli
profesyonel bir tak›m ruhu içinde sunmak ve müflterilerimiz için
de¤er yaratarak sürekli ve mükemmel hizmeti sa¤lamak ve çözüm
ortaklar› olmakt›r.
K›saca; bizce kalite, müflteri memnuniyeti anlam›na gelir diyebiliriz.
Outgoing ve Cruize Turlar›na Bu Sene Daha Yo¤unluk
Verdik
Faaliyet alanlar›n›z nelerdir?
A¤›rl›kl› Incoming yaparak bafllad›k. Bunun yan›nda Otel, uçak
rezervasyonlar›, bayi toplant›lar›, özel ve münferit turlar da yap›yoruz
ancak benim as›l konum olan Outgoing ve Cruise turlar›na bu
sene daha yo¤unluk verdik.
Koca Bir Dünyay› Tatile S›¤d›rabilmek
Cruise turizmi konusunda ve çal›flmalar›n›z hakk›nda bize bilgi
verir misiniz?
H›zl› bir flekilde büyüyen ve geliflen ’Cruise’ sektöründe Dünya
çap›nda önde gelen firmalar›n Türkiye Temsilcili¤ini yapan ‘’Golden
Bay Tour’’un Antalya Bölgesi yetkili acentesi olduk ayn› zamanda.
‘’Cruising’’ bence koca bir dünyay› tatile s›¤d›rabilmek demek.
Her fleyden önemlisi bavul açma-kapama derdi olmadan her
sabah baflka bir limanda, yeni bir kentte uyanmak, dünyan›n en
güzel denizlerinde yolculuk etmek, her türlü konfor ve güven
içinde hem e¤lenerek, hem de dinlenerek, eflsiz manzaralar›n
tad›n› ç›kartma imkan› sa¤l›yor Gemi yolculu¤u size.
Cruise Tatilcileri Planlar›n› Erken Yapmal›lar
Cruise turizmine ilgi ne düzeyde ve cruise tatilcilerine önerileriniz
nelerdir?
Antalya'da daha çok ‘’Balt›k Baflkentleri’’ ve ‘’Akdeniz’’ turlar›
soruluyor. Özellikle Türkiye ç›k›fll› Akdeniz turlar›n›n olmas›, vizesiz
73
74
Yunan Adalar› Turlar›, Türkiye genelinde
gemi seyahatlerinin popülerleflmesini
sa¤lad›. Özellikle bu y›l Cruise tatilcileri
say›s›nda büyük bir art›fl yafland› ve bir
çok yaz sezonundaki turlar Nisan ay›nda
doldu. Örne¤in Golden Bay’›n Türkiye
Temsilcisi oldu¤u ‘’Princess Cruises’’
gemi flirketine ait ‘’Star Princess’’ ile Balt›k
Baflkentlerine Temmuz ay›nda giden bir
grubumuzun rezervasyonlar›n› Nisan
ay›nda tamamlam›flt›k. Daha sonraki
aylarda yer olsa bile ayn› fiyattan almak
imkans›z oluyor. Bu yüzden Cruise
tatilcilerinin planlar›n› erken yapmalar›;
hem çok daha uygun ücretler
yakalayabilmelerini, hem de istedikleri
katagoride kabin bulabilmelerini sa¤l›yor.
Son anda yap›lan rezervasyonlarda hem
uçaklarda hem de gemilerde fiyat çok
art›yor.
Güvertede Gün Bat›m›nda
Dolaflmak ve Y›ld›zlar›n Alt›nda
Dans Etmek, Unutulmaz ve
Romantik Bir Tatile Dönüflebilir
Gemide ücrete neler dahil oluyor, biraz
gemideki yaflamdan bahseder misiniz?
Gemide tam pansiyon konaklama, sabah
kahvalt›lar›, ö¤len ve akflam yemekleri,
befl çaylar›, gece büfeleri, kaptan›n hofl
geldin ve veda partisi, tüm animasyonlar,
board aktiviteleri ve sportif faaliyetler,
ücrete dahil oluyor. Tüm dünya genelinde
gemi seyahatine ç›kan yolcular›n yafl
ortalamas› 45 olup gemilere göre
de¤iflkenlik gösteriyor. Gemi flirketleri,
gençleri de düflünerek gemilerde çok
çeflitli spor ve e¤lence aktiviteleri sunuyor
ve ayr›ca çocuklu aileler için de
profesyonel bak›c›lar ve gözetmenler
bulunduruyor. Tek bafl›na seyahat eden
kimseler içinde ideal bir tatil asl›nda. Yeni
insanlarla tan›flmak son derece kolay,
hatta yaln›z seyahat edenler için ço¤u
gemide özel partiler düzenleniyor. Birde
balay›na ç›kmak isteyen çiftler için özel
indirimlerden ve sürprizlerden
faydalanarak, efli olmayan bir alternatif
yarat›yor gemi seyahatleri. Güvertede
gün bat›m›nda dolaflmak ve y›ld›zlar›n
alt›nda dans etmek, unutulmaz ve
romantik bir tatile dönüflebilir…
Nehir Gemileride Son Derece
Lüks ve Konforlu Oluyor
Siz Golden Bay Tour’un Antalya acentesi
olarak hangi gemi flirketleri ile
çal›yorsunuz?
Bir çok Gemi flirketi var. Hepside 5* ve
üzeri kategoride gemiler. Princess Cruise,
Cunard, Holland America, Costa,
Amadeus Waterways, Celebrity,
Norwegian, Royal Carabbean gibi deniz
ve nehir gemileri mevcut. Nehir gemileride
son derece lüks ve konforlu oluyor. Tuna
Nehri ve Orta Avrupay› nehir gemisiyle
dolaflman›z› kesinlikle tavsiye ederim.
Ayr›ca son olarak Golden Bay Tour
taraf›ndan Türkiye Temsilcili¤ini ald›¤›m›z
Compagnie Du Ponant gemi flirketi var.
30 A¤ustos'da bu flirkete ait bir gemi
Antalya'ya da geldi. Biraz bundan
bahseder misiniz?
Evet, Frans›z Gemi firmas› olan
Compagne Du Ponant flirketine ait 5 adet
Mega Yat tarz› butik gemilerden May›s
2010 yap›m› Le Boreal Mega Yat› geldi
Antalya'ya ve buradan 250 yolcu alarak
06 Eylül'de tekrar ‹stanbul'da olacak
flekilde hareket etti. Çok çeflitli rotalar›
var. Atina hareket ile ‹stanbul var›fl veya
‹stanbul ç›k›fll› Karadeniz turu veya
‹stanbul hareket ile Venedik var›fl veya
Nice hareket ile Rio var›fl gibi Okyanus
afl›r› turlar da mevcut. Yine Ponant
flirketine ait di¤er 5*La Diamant ile Kurban
Bayram›nda Hindistan ve Sri Lanka turu
veya yat dizaynl› butik 5* Le Ponant ile
03 Aral›kta M›s›r-Süveyfl Kanal› ve Ürdün
turu veya 09 Ocakta yine Le Ponant ile
Maldivler veya 01 fiubatta Le Ponant ile
Egzotik Uzakdo¤u Adalar› önerebilece¤im
turlardan bafll›calar›..
Bir Hafta Ayn› Yerde Kalmak
Yerine Çeflitli Yerleri Görmek
Tercih Ediliyor
Sizce Cruise seyahati neden tercih
ediliyor?
Birden fazla ülkeyi, flehri valiz aç-kapa
derdi olmadan ve ayn› standart da hizmet
alarak yani ulafl›m sorunu olmadan, farkl›
farkl› otellerde farkl› hizmet kalitesine
maruz kalmadan güven ve konfor
içersinde gezmek mümkün. Bir hafta ayn›
yerde kalmak yerine çeflitli yerleri görmek,
gemide yap›labilecek bir çok aktivitelerin
bulunmas› ve ayr›ca bir çok gemide
Türkçe bilen personelin de olmas› tercih
sebeplerinden bafll›calar diyebiliriz.
Eklemek istedikleriniz…
Herfleyden önce Antalya bölgemize; bir
çok Cruise flirketinin Türkiye Temsilcili¤ini
yapan Golden Bay Tour’un, yetkili
acentesi olan Larenta Turizm ile art›k
Antalya'da oldu¤unu duyurmak ve
Antalya'ya baflka gemileri de
getirece¤imizi bildirmek istiyorum. Nas›l
ki Türkiye ç›k›fll› Akdeniz gemilerinin
artmas›yla gemi seyahatlerine ilgi de artt›,
benim de ümidim, Antalya Bölgesinin de
yo¤un ilgi ve talepleriyle buradan kalk›fll›
Cruise turlar› düzenleyebilmek ve
çeflitlili¤i artt›rabilmek. Bölgemize sahip
ç›k›p, birbirimize destek olursak bunun
bir an önce gerçekleflmemesi için bir
sebep göremiyorum.
Otomotiv
Mehmet Ali KANTARCI / Referans Gazetesi Antalya Temsilcisi ve Otomobil Editörü
SEAT Ibiza Yelpazesi
Yeni CUPRA ve Bocanegra
Modelleriyle Geniflliyor
Ibiza serisi, ‹spanyol markas›n›n tarihinde büyük isim yapm›fl versiyonu CUPRA ve seriye
son olarak kat›lan Bocanegra modelleriyle geniflliyor.
75
76
SEAT Ibiza model yelpazesinin en üst
noktas›nda yer alan CUPRA ve
Bocanegra modelleri geçti¤imiz günlerden
itibaren Do¤ufl Otomotiv - SEAT Yetkili
Sat›c›lar› showroomlar›nda yerlerini al›yor.
‹spanyol markas›yla olan ba¤lar›, d›fl ve
iç tasar›mlar›yla dikkat çeken modeller,
güçlü motor seçene¤i ve zengin donan›m
seviyeleriyle de segmentlerinde ön plana
ç›k›yor. Heyecan ve memnuniyet vermek,
sportif sürüfl deneyimini stil ve kiflilikle
birlikte sunmak amac›yla tasarlanan
modeller, SEAT’›n tüm modellerinde göze
çarpan yenilikçi tasar›m, sportif do¤as›
ve hayat dolulu¤u gibi özelliklerin alt›n›
çiziyor.
DSG’nin 1.4 TSI motorda ilk
kez kullan›ld›¤› modeller
SEAT Ibiza yelpazesindeki CUPRA ve
Bocanegra sportif versiyonlar› birçok
ortak unsuru paylafl›yor. ‹ki model de 180
hp güç üreten, ikiz flarjl› 1.4 TSI motorla,
direksiyon üzerinden kumanda edilebilen
7 ileri DSG vites kutusu ve herhangi bir
ek mekanik elemana gerek kalmadan
kendinden bloklu bir differansiyel olarak
çal›flan elektronik XDS sistemiyle
donat›lm›fl. VW Grubu’nun, segmentinde
1.4 TSI motorunun 7 ileri DSG vites
kutusu ile birlikte yer ald›¤› ilk modelleri
olan Ibiza CUPRA ve Ibiza Bocanegra,
XDS sisteminin ilave edilmesiyle teknolojik
olarak da son derece ileride. SEAT Ibiza
CUPRA’n›n beflinci nesli, performans
tutkunlar›n› bir kez daha memnun ediyor.
Bu modelde yer alan 1.4 TSI motor, 180
hp güç üreterek, VW Grubu’na ait bir
motorun sergiledi¤i bu performansla bir
ilke imza at›yor.
Seçkin Bocanegra
SEAT Ibiza serisine kat›lan özel seri
Bocanegra asl›nda marka’n›n sportif
modellerinin tarihinde bir kilometre tafl›.
Bundan 34 y›l önce pazarda SEAT 1200
SPORT Bocanegra ad›yla yer alan modeli,
o dönemin SportCoupé “Bocanegra”
prototipinden ilham alm›fl. Yaln›zca ön
bölümüyle bile s›ra d›fl› d›fl tasar›m›n›
özetleyen Bocanegra, say›s›z tasar›m ve
donan›m detaylar›na da sahip. Standart
donan›m, say›s›z aktif ve pasif güvenlik
sistemleri, konfor ö¤eleri ve modellerin
sportifli¤ini art›rmaya yard›mc› di¤er
özelliklerin yer ald›¤› SEAT Ibiza
CUPRA’da genifl bir donan›m yelpazesi
bulunuyor. Her iki modelde de ESP, TCS
+ EBA, XDS, ABS, düflük lastik bas›nc›
ikaz›, sürücü ve yolcu ön – yan hava
yast›¤›, özel spor süspansiyon, dönüfle
duyarl› bi-xenon farlar, ‘Kolay girifl’
sistemli yolcu koltu¤u, direksiyondan
kumandal› vites sistemi, 17 inç alüminyum
alafl›m jantlar gibi birçok özellik standart
olarak sunuluyor. Bocanegra’da ortak
standart özelliklere ek olarak, gösterge
paneli üzerinde ve direksiyon simidinde
iç mekân›n özgünlü¤ünü art›ran Karbon
malzeme detaylar› bulunmakta.