tc süleyman demirel üniversitesi fen bilimleri enstitüsü kayma

Bir sismik cisim dalgasının yeraltında bulunan bir süreksizlik yüzeyinde Snell
yasasına göre tam optikte olduğu gibi yansır ve kırılır (Şekil 3.15). Yeryüzünde bir
A noktasında bulunan bir kaynaktan çıkan P dalgalarının çeşitli uzaklıklara
konulmuş jeofonlar ile kaydedilmiş olduklarını düşünelim. Yeraltı homojen ve dalga
hızı sabit ise ( V 1 ) ayıtlardan elde edilen zamanları uzaklığın fonksiyonu olarak
çizince bir doğru elde ederiz. Bu doğrunun denklemi;
x
t = (3.15)
V
1
Yeraltı iki tabakadan yapılı ve 2 1 V V 〉 ise çizilecek zaman-uzaklık grafiğinin
merkezden başlayarak belirli bir X k uzaklığına kadar eğimi 1/ V 1 olan bir doğru
biçiminde olduğu ve X k uzaklığından başlayarak eğimi daha az olan bir doğru biçimi
aldığı görülür. Üst tabakadaki hız, ( )
1
V alt tabakadaki hız, ( V ) ve üst tabakanın
kalınlığı h dır. A atış noktasından çıkan bir P dalgası ışını yeryüzü boyunca
ilerleyerek alıcılara kaydedilir. Diğer ışınlar sınıra çarparak yansır veya kırılırlar.
Sınıra kritik açı denilen ( i c ) açısı ( sin ic = V1
/ V2
) ile gelen dalgalar sınır boyunca
yayılarak sınırdan aynı kritik ( i c ) açısı ile tekrar birinci tabakaya geçerler ve
yeryüzünde kaydedilirler.
3.10.2. Sismik Hızı Etkileyen Faktörler
Sismik hızlar yoğunluk ve elastik parametrelere bağlı olarak artar. Sismik hızı
etkileyen faktörler;
a) Derinlik: Derinlik arttıkça, sismik hız artar.
b) Yoğunluk: Sismik hız kayaç cinsine bağlı olarak yoğunluk ile artar. Enine dalga
hızı ( V S ) yoğunluğa, çimentoya, sıkışmaya, kırıklara, boyuna dalga hızı ( V P ) ’den
daha hassastır (Uyanık. 1991).
c) Porozite: Porozite arttıkça sismik hız düşer.
d) Basınç: Basınç arttıkça, sismik hız artar.
30
2