Balkan Savaşları Sonrası Rumeli'den Türk Göçleri ve Osmanlı

2. Büyük Devletler, Berlin Antlaşmasının 23. maddesine dayanarak, Osmanlı
halklarının yararı için, idare sisteminde reformu gerçekleştirmeyi üstleneceklerdir. Bu
reform, Sultanın egemenlik haklarına ve Osmanlı İmparatorluğunun toprak bütünlüğüne
dokunmayacaktır.
3. Eğer her şeye rağmen Balkan ülkeleriyle Osmanlı İmparatorluğu arasında savaş
çıkarsa, Büyük Devletler savaştan sonra Osmanlı Devleti’nin Avrupa topraklarının
statüsünde hiç bir değişikliği kabul etmeyeceklerdir.
Gazi Ahmet Muhtar Paşa Hükümetinin yüreğine biraz su serpilmişti. Rusya'nın da
içlerinde bulunduğu Büyük Devletler bir savaş istemiyorlardı. Onların asıl ilgilendikleri
nokta savaşın bir Avrupa Savaşı haline dönüşmemesi idi 108 . Sonra, eğer savaş olsa bile
şimdiki hudutların aynen korunacağını kesinlikle belirtiyorlardı. Reformların
yapılmasını Osmanlılara ve Balkan Devletleri’ne bırakmayarak kendi üstlerine almaları
hoş olmadığı düşüncesi hakimdi. Fakat zamanla buna da bir çare bulunabileceği
düşünülüyordu 109 . Bâbıâli ye verilen bu isteklere, Osmanlı Devleti cevap bile
vermedi 110 .
Büyük Devletlerin notasının Babıâli'ye verilmesinden üç gün sonra, bu sefer
Balkan Devletleri’nin ortak notası geldi. Bulgar Başbakanı Geşof'un 13 Ekimde
Sofya'daki Türk elçisine verdiği nota, Bulgaristan, Sırbistan ve Yunanistan adınaydı.
Karadağ beş gün önce Osmanlılara savaş ilan etmişti. Bu nedenle notada imzası yoktu.
Aynı gün benzer notalar, ayrıca Sırp ve Yunan dışişleri bakanları tarafından Osmanlı
elçilerine verildi. Artık bu üç Balkan Devleti’nin ve Karadağlıların anlaşmış
bulundukları ve birlikte savaşa karar vermiş olduklarına şüphe yoktu. Üç gün önce
Büyük Devletlerin aynı konudaki notasından sonra Balkan Devletleri’nin bu çıkışının
başka bir açıklaması da yoktur. Zaten notada ileri sürdükleri de, bir anlaşma yolu
aramaktan çok, savaş için bahane yaratmak istediklerini gösteriyordu.
Babıâli yavaş yavaş işin ciddiyetinin farkına varmaya başlamıştı. Büyük
Devletler’in savaşa engel olmalarının beklentisi, Balkan Devletleri korkarlar, kış yaklaştı
böyle bir mevsimde savaş olmaz düşünceleri, bir yanılgıdan başka bir şey değildi.
Sürekli seferberlik yapan tüm Balkan Devletleri’nin bir savaşa başlamaları artık uzak
108 Nihat Erim, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, Ankara Üniversitesi Hukuk Fak.
Yayınları, Ankara 1953, s. 449.
109 İ. Artuç, a.g.e., s. 85.
110 F. Armaoğlu, a.g.e., s. 667.
25