Balkan Savaşları Sonrası Rumeli'den Türk Göçleri ve Osmanlı

“ Dışişleri Bakanı’nın evinde akşam yemeğine davetliydim. Bakanın rengi
sararmış, yüzü asılmıştı. Üzgün bir sesle :
-Tarihimizde şimdiye kadar misli görülmemiş bir olay meydana geldi.
Yenilmemişler, Ordumuz Kırkkilise’yi terk etmiş, korkmuş ve kaçmış. Ordumuzda bir
çok Rum ve Bulgar erleri var. Halbuki subay pek az. Bir de ordu siyasetle gereğinden
fazla uğraşıyor.” Bu itiraf felaketin nedenini kısmen yansıtıyordu 127 .
d) Lüleburgaz Savaşı ( 28 Ekim – 2 Kasım 1912 )
Yorgun, çamurlara bulanmış ve soğuktan donan askerler komutanların emrine
uyarak Lüleburgaz hattında durdu. Gerçekte kabahat erlerde ve küçük komuta
kademelerinde değil seferberlikte geç kalan yüksek komuta kademelerindeydi.
Komutanlar arasında yaşanan Lüleburgaz – Çorlu hattı çekişmesi zaman kaybına neden
oldu. 28 Ekim de başlayan savaşta her iki tarafta ağır kayıplar verdi. 30 – 31 Ekim de
başlayan geri çekilme yine karışıklığa yol açtı. Bu panik ve bozgun karşısında haber
alamaz ve emir veremez duruma gelen komutanlar çaresiz hale geldi. Yarbay Hafız
Hakkı Bey gibi bu savaşa katılan bir başka yazar, Kurmay Yüzbaşı Nihat Bey, “Balkan
Harbi'nde Çatalca Muharebeleri” adlı eserinde, o feci bozgun için şunları yazmaktadır:
“Doğu Ordusu, gerçekte ve daha 30 Ekim saat 10.30'da bir avuç aç, cephanesiz,
perişan bir topluluktan ibaretti. Pınarhisar-Vize dolaylarındaki ordu denen acaip
kalabalık ise, durdurulması imkânsız bir surette çözülmüştü. Bu vaziyeti düzeltecek, lehe
değiştirecek bir şekilde ağırlığını koyabilecek bir yedek kuvvet de ortada yoktu.
Lüleburgaz istasyonunda düşmana çok miktarda erzak ve cephane terkedilmişken,
ordunun felaketine erzaksızlık ve cephanesizlik özellikle etkili oldu.
Başlayan yağmurlar ise felaketi tamamladı. Ordu bir sürü haline geldi. Çok
miktarda malzeme, top ve gereç araziye serpilip kaldı. Doğu Ordusu, ciddi hiç bir
düşman baskınına uğramadan keşifsizlik, bilgisizlik yüzünden, hiç bitmeyen 'geliyor,
gidiyor' havadisleri arasında bocaladı ve nihayet büsbütün dağıldı.
127 Stephane Lausanne, Balkan Acıları, Kastaş Yayınları, İstanbul 1990, s. 34.
Yazar, kitabında “yenilmişler” ifadesini kullanmıştır. Aram Andonyan ve İbrahim Artuç
kitaplarında , “yenilmemişler” şeklinde yazmıştır.
29