Bipolar Bozuklukta BDT
Bipolar Bozuklukta BDT
Bipolar Bozuklukta BDT
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Bipolar</strong> <strong>Bozuklukta</strong><br />
<strong>BDT</strong><br />
Yrd.Doç.Dr. Yusuf Sivrioğlu<br />
Uludağ Üniversitesi<br />
Psikiyatri AD
Açıklama 200 2009 9 20 2010 10<br />
Araştırmacı<br />
Araştırmacı: : Novartis<br />
Danışman Danışman: : <br />
Konuşmacı<br />
Konuşmacı: : Santa Farma Farma, , Novartis
Konuşma Planı<br />
<strong>Bipolar</strong> bozuklukta <strong>BDT</strong>’nin hedef ve odakları<br />
<strong>BDT</strong>’nin yapıtaşları<br />
Hasta tipine göre uygulama:<br />
Yeni tanı almış hasta<br />
Deneyimli ancak iyi sonuç alınamayan hasta<br />
Uzun süre remisyonda kalan hasta<br />
Kanıtlar
<strong>Bipolar</strong> Bozukluk Tedavisinde<br />
Zorluklar<br />
Tedaviye katılım oranları düşük<br />
Tedaviye tam katılımda bile tekrarlamalar<br />
Kalıntı belirtiler tekrarlamayı kolaylaştırıyor<br />
Toplumsal/mesleki/ailesel sorunlar
Fiziksel Durumda Değişim<br />
(UykuAktivite Değişikliği)<br />
Zorlanma<br />
Psikososyal Sorunlar<br />
Ana Odak<br />
Duygudurum Değişimi<br />
Düşünce ve Duygularda<br />
Değişim<br />
Davranış Değişikliği<br />
(Tedaviye katılım da dahil))<br />
Psikososyal İşlevlerde<br />
Azalma<br />
Basco ve Rush: Cognitive-Behavioral Therapy for <strong>Bipolar</strong> Disorder; Guilford Press, New York, 2005
<strong>BDT</strong> Uygulamasının Amacı<br />
Bilişsel, davranışsal ve duygulanımsal<br />
değişiklikleri hedef alarak<br />
<strong>Bipolar</strong> bozukluğun “idaresini” sağlamak<br />
Epizot tekrarlama/kötüleşmelerini önlemek
Ramirez ve Rush<br />
<strong>BDT</strong> teknikleri uygulanarak<br />
Manik epizot dışındaki hastada<br />
Hasta gereksinimine göre<br />
Süre: 20 oturum + güçlendirici/acil durum<br />
oturumları
1. Psikoeğitim<br />
<strong>BDT</strong>’ni Yapıtaşları<br />
2. Tedaviye katılım:<br />
1. Farmakolojik<br />
2. Psikososyal<br />
3. Yaşam biçimi değişimi<br />
3. Erken Uyarı Sistemi
4. Belirti kontrolü için bilişsel/davranışçı<br />
stratejiler<br />
5. Bozuklukla ilişkili psikososyal<br />
zorlanmaları azaltmak<br />
“ “Hastanın Hastanın gereksinimlerine uyarlamak uyarlamak” ”
Yeni Tanı Almış Hasta
Kronik hastalık tanısına tepki:<br />
İnkar<br />
Neden – sonuç ilişkisi kurmak<br />
Akla uydurmak<br />
Bozukluk konusunda bilgi azlığı
Psikoeğitim<br />
Hastanın yaşadıkları üzerinden<br />
Hasta ve ailesinin anlayabileceği biçimde<br />
Yanılgı ve yanlılıkları ortadan kaldıracak biçimde<br />
Hastanın belirtiler üzerine kendince yorumu
Belirti Çalışma Listesi<br />
Psikoeğitim<br />
Manikken Depresyondayken Normalken<br />
Duygulanım Heyecanlı Ümitsiz Mutlu<br />
Kendini<br />
algılama<br />
Özgüven<br />
Harikayım<br />
Başkalarından<br />
fazla<br />
Berbat<br />
durumdayım<br />
Yok<br />
Sosyal Aktivite Bar, gece kulübü Yok (yatak)<br />
Uyku düzeni 4 saat yetiyor<br />
Uykum var,<br />
uyuyamıyorum<br />
Her zamanki<br />
ortalamadayım<br />
İyi<br />
hissediyorum<br />
Arkadaş<br />
ziyaretleri<br />
Ortalama 7 7 8 8<br />
saat
Deneyimli Ancak İyi Sonuç<br />
Alınamayan Hasta
Hasta belirtileri, bunların sonuçlarını,<br />
yaşam değişikliği ve tedaviye katılım<br />
gerekliliğini bilir<br />
Hastanın eylemleri, bilişsel farkındalığına<br />
uymaz
Tedaviye Katılımın Artırılması<br />
Çok epizot geçirmiş olmak epizot<br />
tetikleyicileri konusunda bilgi sahibi olmak<br />
anlamına gelmez<br />
Hastalık kontrolü sağlayan davranışlar:<br />
İlaç düzeni<br />
Stres idaresi<br />
Aşırı uyarılmanın azaltılması<br />
Yeterli uyku<br />
Günlük Çizelge
İlaç Tedavisine Katılım<br />
Dalgalanma gösterir<br />
İyileştiren İyileştiren kötüleştiren kötüleştiren etmenler:<br />
Çevresel nedenler<br />
Kişiler arası nedenler<br />
İlaçla ilişkili nedenler
Tedavi Uyumu Planı<br />
Tedavi Düzeni:<br />
Her gün, günde üç kez 300mg lityum alınacak<br />
Gece yatmadan önce iki tane 500mg Valproat<br />
alınacak<br />
Uykum kaçarsa 0,5mg Xanax alınabilir<br />
Alkolden kaçınılacak<br />
Kahve miktarı denetimde tutulacak
Düzeni Bozabilecek Durumlar:<br />
Gece ilacını almadan uykuya dalmak<br />
Arkadaşlarımla çıkınca “İçki içmiyorum”<br />
diyememek<br />
Gün içinde uykum geliyor, kahvesiz<br />
duramıyorum
Bu Durumlar İçin Çözüm Planı<br />
Gece ilaçlarını akşam yemeğinden sonra al<br />
Xanax’ı sadece uykum kaçarsa alacağım<br />
Güvendiğim arkadaşıma alkol almamam<br />
gerektiğini söyleyeceğim. Diğer arkadaşlarım<br />
ısrar ederse yardım etmesini isteyeceğim.<br />
Yatma saatimi erkene alıp gece daha çok<br />
uyursam ertesi gün kahve ihtiyacım azalır
Bilişsel Davranışçı Girişimler<br />
Uyku hijyeni:<br />
Uyku düzenini bozan davranış örüntüleri<br />
Uyku hijyeni kuralları<br />
Dış uyaran<br />
Fiziksel aktivite<br />
İç uyaranlar<br />
Aktivite planlanması
Otomatik Düşünceler:<br />
Mani:<br />
Olumluyu büyütmek<br />
Riski yok saymak<br />
Depresyon:<br />
Olumsuzu büyütmek<br />
Felaketleştirme<br />
Epizodun Ön Habercileri
Normal düşünce/davranış/tutumlarla<br />
haberci olanları ayırt etmek:<br />
Sokratik sorgulama<br />
Belirti Çalışma Listesi
Duygudurum Monitorizasyonu:<br />
Pazar gecesi alkol ald m Duygudurum Grafiği<br />
(Basco ve Rush 1996)
Ön belirtilerin saptanması:<br />
Ön belirtiler her hasta için<br />
farklı<br />
Hastayla çalışarak bulmak<br />
gerekiyor<br />
Hasta yakınları da dahil<br />
edilmeli
Uzun Süre Remisyonda Kalan<br />
Hasta
Odak değişir:<br />
Belirti kontrolü sağlanmıştır<br />
Yaşamla ilişkili kararlar<br />
Stres idaresi<br />
İlişki sorunları<br />
Varoluş sorunları
Yaşamla İlişkili Kararlar<br />
Hastalığın gidişi için olumsuz, yaşamın<br />
gidişi için olumlu olabilecek kararlar:<br />
Beklenti gerçekçi mi?<br />
Beklentide hastalığın etkisi?<br />
Gerçekleştirecek imkanlar:<br />
Güçlü yönleri<br />
Zayıf yönleri<br />
Başaçıkma becerileri
Stres İdaresi<br />
<strong>Bipolar</strong> bozukluk strese hassas bir<br />
bozukluktur<br />
Stres <strong>BDT</strong> teknikleriyle idare edilebilir
Kademeli Görev Tekniği<br />
Uzun vadeli amaç kısa vadeli ara amaçlara<br />
bölünür<br />
Her ara amaç için:<br />
Süre belirlenir<br />
Eldeki imkanlar değerlendirilir<br />
Hastanın hızına göre gidilir
Aktivite Planlaması:<br />
Depresyonda uygulanan teknik<br />
Aktiviteyi gerçekleştirme olasılığı ve alınacak<br />
haz puanlanır<br />
Motivasyon Artırıcı Bilişsel Teknikler:<br />
Uzun süreli aktivite yokluğu<br />
Aktiviteye girişmenin yeniden öğrenilmesi
Hastalık varlığı gelecek planlarını ne kadar<br />
modifiye etmeli?<br />
Yeni epizot geçirmek planı nasıl etkiler?<br />
Bu yeni plan hastalığı ne biçimde etkiler?
İlişki Sorunları<br />
Eş/yakınların “Beklenti Anksiyetesi”<br />
Davranış hastalığa mı bağlı yoksa normal<br />
mi?<br />
İletişimin yeni bir düzeyde yeniden<br />
yapılandırılması
Ben<br />
Varoluşsal Sorunlar<br />
Yaşamın amacı<br />
Gelecek<br />
Gelişim duraklamış ve gecikmiştir
Ergenliktekine benzer varoluş ve kimlik<br />
sorunları yaşanabilir<br />
“Ben” neyim ve hastalık benliğimin parçası<br />
mı?<br />
Hastalığı odak alıp değişim yaşamamak /<br />
hastalığı unutup “yokmuşçasına” yaşamak
<strong>Bipolar</strong>da <strong>BDT</strong> Kanıtlar<br />
Genel gözden geçirme:<br />
<strong>BDT</strong> en çok sınanan yöntem<br />
Örneklem heterojen (ötimik, subsendromal,<br />
sendromal)<br />
Hipotezler farklı:<br />
Bilişsel etyopatogeneze etki<br />
Relaps önleme (depresif, manik)<br />
Yaşam kalitesi, sosyal uyum<br />
Genel belirti şiddeti<br />
Miklowitz DJ; <strong>Bipolar</strong> Disord 11(su pl 2):110-122; 2009
RKÇ metaanalizi:<br />
12 çalışma<br />
İzlem çalışmaları (maks. 30 ay)<br />
Çoğunluğu standart tedaviyle karşılaştırma<br />
Szentagotai A; J Clin Psychiatry 71(1): 66-72, 2010
Sonuçlar:<br />
Genel belirti şiddetinde anlamlı düşüş<br />
Yaşam kalitesi ve sosyal uyumda anlamlı artış<br />
Depresif relapslara karşı koruyuculuğu daha<br />
fazla<br />
Tedaviye katılımda anlamlı artış<br />
Szentagotai A; J Clin Psychiatry 71(1): 66-72, 2010
Genel sonuç:<br />
<strong>BDT</strong> bipolar bozukluğun tedavisinde belirgin<br />
katkı yapmaktadır<br />
Etkili olduğu alanların daha iyi belirlenmesi<br />
gerekir<br />
Standart uygulama ve ölçme yöntemi<br />
geliştirilmelidir
Haziran 2011 İstanbul<br />
www.kdtd.org<br />
www.iccp2011.com
Change language