Belgenin Tamamına Erişmek için tıklayınız... - Antalya Büyükşehir ...

ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
NAZIM PLAN BÜRO BAŞKANLIĞI
ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
BÜTÜNÜ 1/25.000 ÖLÇEKLİ
NAZIM İMAR PLANI
PLANLAMA RAPORU
ÇALIŞMA GRUBU
Feridun UYAR İmar Danışmanı-Yüksek Mimar-Şehir Plancısı
Burak ÖZTÜRK Nazım Plan Büro Başkanı
M.Aysun ÖZTÜRK İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanı
Ebru KULUY YEDİGÖZ Şehir Plancısı
Mehtap ÖRS Şehir Plancısı
Burak GÜNAYDIN Şehir Plancısı
Özgür SIRT Şehir Plancısı
Erçin ZENGİN Harita ve Kadastro Mühendisi
Mustafa ARMAĞAN Ziraat Mühendisi
15.ŞUBAT.2008
1

İÇİNDEKİLER
1.ÖNSÖZ …………………………………………………………………………..…….14
2.PLANLAMA ALANI…………………………………………………………………15
2.1.ANTALYA İLİNİN ÜLKE ve BÖLGEDEKİ YERİ……………………….……15
2.2.PLANLAMA ALANI TANIMI…………..………………………………….……20
2.2.1.Planlama Alanı İçerisindeki Özel Koşullu Alanlar…………….…………..22
2.2.1.1.Kuzey Antalya Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi ……...…22
2.2.1.2.Güneybatı Antalya Turizm Bölgesi…………………………..…………..24
2.2.1.3.Belek Turizm Merkezi………………………………………..……………26
2.2.1.4.Kent Merkezi Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi…….……27
2.2.1.5.Kemerağzı-Kundu Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi…….28
2.2.1.6.Konyaaltı Turizm Merkezi…………………………………………..……..29
2.2.1.7.Perge Fuar ve Kongre Merkezi………………………………………..…30
2.2.1.8.Antalya Boğaçayı, Çandırçayı ve Göksu Çayı Turizm Merkezi……....31
2.2.1.9.Beydağları Sahil Milli Parkı……………...………………………………..32
2.2.1.10.Güver Kanyonu Tabiat Parkı………………………………..…………..33
2.2.1.11.Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası.…………………..….....34
2.2.1.12.Sivridağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası …..…………….……..……35
2.2.1.13.Organize Sanayi Bölgesi.…………………………………………..……36
2.2.1.14.Serbest Bölge ve Liman.…………………………………………..…….37
2.3.YASAL GEREKÇE………………………………………………………..……………39
2.4.PLANLAMA SÜRECİ……………………………………………………..……………39
3. PLANLAMA YAKLAŞIMI…………………………………………………………41
3.1.VİZYON………………………………………………………………..………………..41
3.2.PLANLAMANIN AMACI………………………………………………………..……...41
3.3.PLANLAMA YAKLAŞIMI ve TEMEL İLKESİ……………………………………..…43
3.4.PLANLAMANIN YÖNTEMİ……………………………………………………………45
3.5.SWOT ANALİZİ……………………………………………………….………………..46
4. DOĞAL EŞİKLER…………………………………………………………………..47
4.1.TOPOĞRAFİK YAPI……………………………………..…………………………….47
4.2.JEOLOJİK ve JEOMORFOLOJİK YAPI…………………………..…………………49
2

4.3.SU KAYNAKLARI KORUMA ALANLARI……………………………………..……..57
4.4.TARIMSAL SULAMA ALANLARI………………………………………...................70
4.5.TARIM ALANLARI……………………………………………………………………..70
4.6.ORMAN ALANLARI………………………………………………………………..…127
4.6.1. Orman Kadastrosu Yapılmamış Alanlar……………………………………127
4.6.2. 2b Alanları……………………………………………………………………..128
4.6.3. Maden Alanları…………………………………………………………….….128
4.6.4. Öneriler……………………………………………………………………..…128
4.7.MERA ALANLARI…………………………………………………….………………130
5. YAPAY EŞİKLER………………………………………………………………….131
5.1.SİT ALANLARI………………………………………………..………………………131
5.2. ASKERİ ALANLAR………………………………………...……………………..…138
5.3. MİLLİ PARK, PİKNİK ALANLARI, MESİRE YERLERİ ve ORMAN İÇİ DİNLENME
ALANLARI…………………………………………………….……………………………138
5.4.KATI ATIK DÜZENLİ DEPOLAMA ALANI……………………….……………...…140
6. DEMOGRAFİK YAPI……………………………………………………………..142
6.1.ANTALYA İL NÜFUSU…………………………………………………...……….…142
6.1.1.Antalya Büyükşehir Belediyesi İlk Kademe Belediyeleri Nüfus Artışı…143
6.2.GÖÇLER………………………………………………………………..………….….144
6.2.1.Göç Nedenleri……………………………………………….…..................146
6.2.2.Antalya Kentine Yurtdışından Gelen Göçler…………….………………147
6.3.NÜFUS TAHMİNLERİ ve KABULLER……………………………………………..148
6.3.1.Antalya Ana Ulaşım Planı Nüfus Tahminleri………………...................148
6.3.2.Merkez Bölgesine İlişkin Yapılmış Olan Çalışma……………………….149
6.3.3.Antalya Büyükşehir Belediyesi Bütünü 1/25.000 ölçekli Nazım İmar
Planı Nüfus Tahminlerine İlişkin Genel Tespit ………………………….152
3

7. BÖLGELER BAZINDA İLK KADEME BELEDİYELERİ ONAYLI İMAR
PLANLARININ İRDELENMESİ, MEKANSAL KULLANIM KARARLARI
ve NÜFUS ATAMALARI…………………………………………………………....155
7.1. DOĞU BÖLGESİ……………………………………………………….…….158
7.1.1. Aksu Belediyesi…………………………………………………….159
7.1.2. Yurtpınar Belediyesi……………………………………………….167
7.1.3. Pınarlı Belediyesi……………………………………………..……174
7.1.4. Varsak Belediyesi………………………………………...………..182
7.1.5. Çalkaya Belediyesi………………………………………………...190
7.2. BATI BÖLGESİ……………………………………………………………….196
7.2.1. Doyran Belediyesi………………………………………………….197
7.2.2. Düzlerçamı Belediyesi…………………………………………….204
7.2.3. Beldibi Belediyesi……………………………………………….….211
7.3. KUZEY BÖLGESİ……………………………………………………………217
7.3.1. Yeşilbayır Belediyesi……………………………………………...218
7.3.2. Döşemealtı Belediyesi………………………………………….…224
7.3.3. Çığlık Belediyesi………………………………….………………..231
7.3.4. Kepez Belediyesi Mücavir Alanı………………………………….237
7.4. MERKEZ BÖLGESİ……………………………………………………….…243
7.5. BÖLGELERE GÖRE PLAN NÜFUSLARI…………………………………246
8. KENTSEL ALANLARA İLİŞKİN ANA KULLANIM KARARLARI….248
8.1. Çalışma Alanları….. …………………………………………………………248
8.2. Turizm Alanları……………………………. ……………….……………......250
8.3. ULAŞIM SİSTEMİ ………………………………...…………………………252
8.3.1.Ulaşım Master Planı…………………………...…………….……..252
8.3.2.Ulaşım Sistemi Ana Kararları………………..……………….……258
9. EKONOMİK YAPI……………………………………………………………….…261
9.1.ANTALYA İLİ İŞGÜCÜNÜN SEKTÖREL DAĞILIMI……………………….…..…261
9.2.KENT MERKEZİ 1/25.000 NAZIM İMAR PLANININ İŞGÜCÜ ve İŞGÜCÜNÜN
SEKTÖREL DAĞILIM TAHMİNİ…………………………………………………………263
9.3. İŞGÜCÜNÜN SEKTÖREL DAĞILIM TAHMİNİ……………….……………….....264
4

9.3.1. Hizmet Sektörü……………………………………………………………..266
9.3.2. Sanayi Sektörü………………………………………………………….....267
9.3.2. Tarım Sektörü……………………………………..…………………….....267
10. ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2020 YILI İÇİN SEKTÖREL
YOL HARİTASI(AMAÇ-HEDEF-STRATEJİLER-YAPILACAK İŞLER)………268
*TURİZM ALANLARI
*BÜYÜK ALAN KULLANIMI GEREKTİREN ÇALIŞMA ALANLARI
*TARIM ALANLARI
*TARİHİ, KÜLTÜREL VE DOĞAL KAYNAKLAR
*KONUT ALANLARI
*KENT MERKEZİ
*ULAŞIM VE ALTYAPI
11. ARAZİ KULLANIŞ DEĞERLERİ……………………………………………269
5

TABLO LİSTESİ
1.Bölge ve Antalya İlinin Türkiye’deki yeri ………….………………………………… ..17
2.1990–2000 Yıllık Nüfus Artış Hızları (‰)….…………………………………………..18
3.Bölge İlleri ve Kentlerine İlişkin Sosyal ve Ekonomik Göstergeler.. ………..……...18
4.Antalya Kentsel Bölgesine Giren Yerleşmelerin Turistik Yatak Kapasitesi……...…19
5.Planlama Alanı………………………………………………………………...………….21
6.Antalya Kenti Nüfus Artışı………………………...………………………..……….…142
7.İlk Kademe Belediyeleri Nüfus Artışı….…………………..……………….…………144
8.Antalya İlinin Göç Aldığı İlk 10 İl.…………………………...…………………………145
9. Antalya İlinin Göç Hızı...…………………………………...………………………….145
10. Antalya İlinin Göç Etme Nedenine Göre Aldığı Göç………………………………146
11. Antalya İlinin Göç Etme Nedenine Göre Verdiği Göç Oranı………....……..……147
12. Antalya Bölgesi Geneli ve Antalya İline Yurtdışından Gelen Göçler …...……...148
13.Belediyeler İtibariyle Ulaşım Master Planında Öngörülen Nüfus, İstihdam ve
Öğrenci Sayıları 2020………………………………………………………………….....148
14.Aksu Belediyesi Nüfus Artışı…...……………………………….……………………161
15. Aksu Belediyesi Planlama Nüfusu………………………….………………………161
16.Yurtpınar Belediyesi Nüfus Artışı………………………..………….……….………168
17. Yurtpınar Belediyesi Planlama Nüfusu ……………………………….….………..169
18. Pınarlı Belediyesi Nüfus Artışı ………………………………………...……….…...175
19. Pınarlı Belediyesi Planlama Nüfusu …………..……………………………………177
20.Varsak Belediyesi Nüfus Artışı …….………..……………………………………....184
21. Varsak Belediyesi Planlama Nüfusu ……………….………………....…………..185
22.Çalkaya Belediyesi Nüfus Artışı ….………..………………………………………..191
23.Çalkaya Belediyesi Planlama Nüfusu .………...…………………….….………….192
24.Doyran Belediyesi Nüfus Artışı ….………..…………………………………………199
6

25.Doyran Belediyesi Planlama Nüfusu .………...…………………….………………200
26.Düzlerçamı Belediyesi Nüfus Artışı ….………..……………………………………205
27. Düzlerçamı Belediyesi Planlama Nüfusu .………...…………………….…………206
28.Beldibi Belediyesi Nüfus Artışı ….………..……………………………………….…211
29. Beldibi Belediyesi Planlama Nüfusu .………...…………………….….…………..212
30.Yeşilbayır Belediyesi Nüfus Artışı ….………..……………………………………...218
31. Yeşilbayır Belediyesi Planlama Nüfusu .………...……………………….………..219
32.Döşemealtı Belediyesi Nüfus Artışı ….………..……………………………………225
33. Döşemealtı Belediyesi Planlama Nüfusu .………...……………………….……...226
34.Çığlık Belediyesi Nüfus Artışı Göre Plan Nüfusları….……...…..…………………234
35.Çığlık Belediyesi Planlama Nüfusu…………………..….………..…………………232
36.Kepez Belediyesi Mücavir Alanı Planlama Nüfusu ….....………..…………..……239
37.Bölgelere Göre Plan Nüfusları….………..………………………………..…………246
38.Antalya Kentsel Bölgesine Giren İlçelerin Turistik Yatak
Kapasiteleri.……………………………………………………………………………….250
39. Antalya İli Çalışanların Sektörel Dağılımı .………...……………………….……...262
40. Antalya Merkez Çalışanların Sektörel Dağılımı……………………………………263
41. 2020 Yılı İşgücünün İşgücünün Sektörel Dağılım Tahmini……...…………….…264
42.Arazi Kullanış Tablosu……………………………………………………………..…269
7

GRAFİK LİSTESİ
1.Eğimlerin Alansal Dağılımı………………………………………………………..….….48
2. Antalya Kenti Nüfus Artışı……………………………………………………………..143
3. Antalya İli’nin Göç Aldığı Kentler ………………………………………………..…...145
4. Aksu Belediyesi Planlama Nüfusu …………………………………………….….....162
5. Yurtpınar Belediyesi Planlama Nüfusu ……………………………………...….......169
6. Pınarlı Belediyesi Planlama Nüfusu …………………………………..…….….……177
7. Varsak Belediyesi Planlama Nüfusu ………………………………...………………185
8. Çalkaya Belediyesi Planlama Nüfusu ……………………………………………….192
9.Doyran Belediyesi Planlama Nüfusu ………………………………………….…......200
10. Düzlerçamı Belediyesi Planlama Nüfusu ………………..……………………..…206
11. Beldibi Belediyesi Planlama Nüfusu ………………………………………………211
12. Yeşilbayır Belediyesi Planlama Nüfusu …………………………………………..219
13. Döşemealtı Belediyesi Planlama Nüfusu …………………………………………226
14. Çığlık Belediyesi Planlama Nüfusu …………………….…………………………232
15. Bölgeler Göre Plan Nüfusları………………………………….……………………247
16. Bölgeler Göre Plan Nüfus Dağılımı……………………...…………………………247
8

17.Antalya İli Çalışanların Sektörel Dağılım……………….………..………….………262
18.2020 Yılı İş Gücünün Sektörel Dağılım Tahmini…………………..…....…………265
9

HARİTA LİSTESİ
1.Türkiye Haritası…………..………………………………………………………..….….15
2.Antalya İl Bütünü………………….……………….…………………………………..…16
3.Antalya Çıkışlı Turizm Hareketleri ………………………….……………………..…...16
4. Batı Akdeniz Alt Bölgesi……………………………………......…...…………….…....17
5. Kuzey Antalya Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi …………….........…..23
6.Güneybatı Antalya Turizm Bölgesi………….………………………………..…….…..25
7.Belek Turizm Bölgesi……………..………………………………………...……………26
8.Kent Merkezi KTKGB………….…………………………………………………………27
9.Kemerağzı Kundu KTKGB……..………………………………………….…...……….28
10.Konyaaltı Turizm Merkezi………………………………………………………………29
11.Perge Fuar Alanı……………………..…………………………………………………30
12.Antalya Boğaçayı, Çandır Çayı ve Göksu Çayı Turizm Merkezi…………..………31
13.Beydağları Sahil Milli Parkı……………….……………………….…………………..32
14.Güver Kanyonu Tabiat Parkı…………………………………….…………………….33
15.Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası………………………………………..34
16.Sivridağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ……….………………………………….35
17.Organize Sanayi Bölgesi……………..…………………..……………………………36
18.Serbest Bölge ve Liman ………………………………...…………………………….38
19.Antalya Büyükşehir Belediyesi 3 Boyutlu Görüntüleri……………..….…………….48
20. Antalya Büyükşehir Belediyesi Jeolojik Yapı Haritası………………………….…..56
21.Mera Alanı…..………………………….…………………...……………………...….130
22.Katı Atık Depolama Alanı………………….……………...…………..………….…..141
23.Bölgeme……………………………….……………………………………..….……..157
24.Doğu Bölgesi…………………………...……………………..………………..……...158
10

25.Perge Antik Kenti………………………….…………………………………….….…158
26.Aksu Belediyesi Uydu Fotoğrafı………..………………………………..…………..163
27. Aksu Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı……………………………………………164
28. Aksu Belediyesi Onaylı İmar Planı...…………..……………………………………165
29. Aksu Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası.……………….………..…….166
30.Yurtpınar Belediyesi Uydu Fotoğrafı……………… …………………...…………..170
31.Yurtpınar Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı ………….……………………………171
32. Yurtpınar Belediyesi Onaylı İmar Planı…………………………………………….172
33. Yurtpınar Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası.....………………………173
34.Pınarlı Belediyesi Uydu Fotoğrafı ……………………….……………………….….178
35. Pınarlı Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı ….……………..……………...….…….179
36. Pınarlı Belediyesi Onaylı İmar Planı ………...………..…..…………………..…...180
37. Pınarlı Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası ………..………………..….181
38. Varsak Belediyesi Uydu Fotoğrafı ………………………………………………….186
39. Varsak Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı……….…………………………………187
40. Varsak Belediyesi Onaylı İmar Planı...……………………………………………..188
41. Varsak Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası…………….………………189
42.Çalkaya Belediyesi Uydu Fotoğrafı……………….. …………………...…………..193
43. Çalkaya Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı ………………………………………194
44. Çalkaya Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası……………………………195
45.Batı Bölgesi…………………………………………………………………………….196
46. .Doyran Göleti…………………………………………………………………………198
47. Doyran Belediyesi Uydu Fotoğrafı …………………………………………...….…201
48. Doyran Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı……….……………..…….……………201
49. Doyran Belediyesi Onaylı İmar Planı...…………………………………………….202
11

50. Doyran Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası…………….…………..…203
51. Düzlerçamı Belediyesi Uydu Fotoğrafı ………………….…………………..…….207
52. Düzlerçamı Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı…..…………………..……………208
53. Düzlerçamı Belediyesi Onaylı İmar Planı...………………….……………….……209
54. Düzlerçamı Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası………………….…….210
55. Beldibi Belediyesi Uydu Fotoğrafı ………………….………………………..….….213
56. Beldibi Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı……….……………………………...….214
57. Beldibi Belediyesi Onaylı İmar Planı...…………………………………………..…215
58. Beldibi Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası…………….………………216
59.Kuzey Bölgesi…………………………………………………………………….……217
60. Yeşilbayır Belediyesi Uydu Fotoğrafı ……………….…………………….…....….220
61. Yeşilbayır Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı……….…………………….…….…221
62. Yeşilbayır Belediyesi Onaylı İmar Planı...………………………………….………222
63. Yeşilbayır Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası………….……….……..223
64. Döşemealtı Belediyesi Uydu Fotoğrafı ……………….…………………….….…..227
65. Döşemealtı Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı…………………………………….228
66. Döşemealtı Belediyesi Onaylı İmar Planı...……………………………..…………229
67. Döşemealtı Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası………….……….……230
68. Çığlık Belediyesi Uydu Fotoğrafı ……………….…………….…………….….…..233
69. Çığlık Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı…………………………….….………….234
70. Çığlık Belediyesi Onaylı İmar Planı...………………………………………………235
71. Çığlık Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası………….….………….……236
72. Kepez Belediyesi Mücavir Alanı Hava Fotoğrafı ………..………………………..240
73. Kepez Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı………………………………………..…241
74. Kepez Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası………….…………….…….242
12

75. Ulaşım Master Raylı Sistem Güzergahı……………………………………………256
76.Ulaşım Master Planı Ulaşım Ağı Haritası……………………………..……….……257
13

1.ÖNSÖZ
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 9. maddesi uyarınca
Belediyemiz Nazım Plan Büro Başkanlığınca hazırlanan Antalya Büyükşehir
Belediyesi Bütünü 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı çalışmaları tamamlanmıştır.
Bu çalışmalara katkı koyan;
-Akdeniz Üniversitesi Rektörü Mustafa AKAYDIN’a
-AKUZAL çalışma ekibine
-İnta Space Türk personeli ve arazi ekibine
-Belediyemiz içerisinde her türlü bilgi ve veri akışını sağlayan tüm birimlere
-Arazi çalışmalarında desteklerini esirgemeyen Zabıta Birimine
-Plan Çalışma ve İnceleme Koordinasyon Kurulunda görev yapan tüm Oda
Başkanları ve temsilcilerine
-Her türlü öneri ve eleştirileri ile bizlere destek veren Sivil Toplum Örgütleri
Temsilcilerine
-Kamu Kurum Bölge Müdürlükleri, İl Müdürlükleri ve bağlı bulundukları
Bakanlık çalışanlarına
-Haber alma ve yayma konusundaki hassasiyetleriyle halkın sesi olan medya
kuruluş ve mensuplarına
-İmar Komisyon Üyelerimize
-İlk Kademe Belediye Başkanlarımız ve personellerine
-Bu planı hazırlayan Nazım Plan Büro Başkanı ve personeline
-Büyükşehir Belediyemiz Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardımcılarıma
-Sabırla planlarımızın sonuçlanmasını bekleyip bize güvenerek her türlü
desteklerini Belediyemizden esirgemeyen değerli hemşehrilerimize teşekkürlerimi bir
borç bilirim.
Antalyamıza hayırlı ve uğurlu olması dileğiyle…
Saygılarımla
Menderes TÜREL
Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı
14

2.PLANLAMA ALANI
2.1.ANTALYA İLİNİN ÜLKE ve BÖLGEDEKİ YERİ
Antalya Kenti Türkiye’nin güneyinde Akdeniz Bölgesinin batı kısmında yer
almaktadır. Türkiye Güney bölgesi ve Orta Anadolu bölgesindeki turizm potansiyelleri
ile birlikte irdelendiğinde kuzeybatıda Denizli Hierapolis (kültür ve termal turizm),
güneybatıda Muğla, Marmaris, Bodrum (kıyı turizmi), Güneyde Kıbrıs (kıyı turizmi),
kuzeydoğuda Konya Mevlana (kültür ve inanç turizmi) ve Nevşehir Kapadokya (kültür
turizmi) Turizm Merkezleri ile çevrili bir kuşağın merkezini oluşturmaktadır. Tüm bu
turizm Merkezlerin hatta yakın çevrede bulunan inanç turizminin önemli kaynak
değerlerinden Demre ve Yalvaç’ı da kapsayan bir bütünün kilit noktasıdır. Gerek
ulaşım açısından gerek turizme bağlı alt sektörler açısından gerekse tur
organizasyonlarının güzergâhları açısından tüm bu sektörlerin organizasyonel
birimlerinin odaklandığı bir merkez konumundadır. Antalya Kenti bu özellikleri ile
ülkeye bir giriş kapısı olmakla beraber uluslar arası düzlemde de bir dünya kenti
niteliği taşımaktadır.
Harita 1: TÜRKİYE HARİTASI
15

Harita 2: ANTALYA İL BÜTÜNÜ
Harita 3:
16

Antalya İlinin Türkiye’deki Yeri
Tablo 1. Bölge ve Antalya İlinin Türkiye’deki Yeri
Yüzölçümü
(km 2 Türkiye 2000 Nüfusu Türkiye
) İçindeki %
İçindeki %
Antalya ili 20.788 2,65 1.697.600 2,50
Batı Akdeniz Bölgesi ( 1 ) 36.798 4,70 2.497.387 3,68
Akdeniz bölgesi 110.000 13,96 8.723.839 12,85
Türkiye 787.577 100,00 67.845.000 100,00
(1) Antalya, Burdur, Isparta illeri
Bölgesel açıdan bakıldığından Antalya Kenti; Akdeniz Bölgesinde Antalya,
Burdur ve Isparta İllerinin oluşturduğu Batı Akdeniz Bölgesinin en büyük Kenti ve
Bölge Merkezidir.
Harita 4:
17

1990-2000 Yıllık Nüfus Artış Hızları (‰)
Tablo 2. 1990-2000 Yıllık Nüfus Artış Hızları (‰)
Toplam Kentsel Kırsal
Nüfus Yoğ.
kişi/km 2
Kentleşme
Oranı (%)
Antalya ili 41,79 44,13 39,07 82 55
Batı Akdeniz Bölgesi 37,07 43,22 3,02 68 55
Akdeniz bölgesi 21,63 25,70 15,80 97 60
Türkiye 18,34 27,04 3,96 88 65
Tablo 3. Bölge illeri ve kentlerine ilişkin sosyal ve ekonomik göstergeler
Bölgede Nüfusu 50.000’in Üstündeki Kentlerin Gelişmişlik Durumu (1)
Gelişmişlik
Derecesi
Gelişmişlik
Sıralaması (2)
Gelişmişlik
Endeksi
Kentsel
Kademelenme
Antalya 1 3 4,50 5
Alanya 2 39 2,12 3
Manavgat 2 64 1,53 3
Burdur 2 60 1,64 4
Isparta 2 25 2,65 4
(1) İllerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması (1996) DPT, Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Gn. Md.
(2) Türkiye’de, büyükşehirler dışındaki ilçeler içindeki gelişmişlik sıralaması
Antalya Kenti sosyo-ekonomik gelişmişlik derecesi, nüfus büyüklüğü ve artışı,
ekonomik faaliyetler, bölgesel hizmetler, altyapı ve ulaşım açısından bölgede ilk
sırada yer almaktadır. Ülke içinde ise 7. sırada yer almaktadır. Yalnızca bölge
içerisinde değil ülke genelinde nüfus ve sosyo-ekonomik açıdan hızla gelişim
gösteren kent metropol olma yolunda önemli adımlar atmıştır. Özellikle turizm
sektöründeki gelişmeler Antalya Kentini Türkiye’nin turizm başkenti olarak
tanımlanmasını sağlamıştır ve yalnızca ülke genelinde değil uluslar arası platformda
tanınan bir kent olmuştur. Kıyılar, koylar, iklim, plajlar, milli parklar, sit alanları, dağlar,
ormanlar vb. doğal kaynaklar turizmin başlıca kaynaklarını oluşturmaktadır.
Ülkemizde turizm belgeli yatak kapasitesinin üçte biri Antalya Kentinde
bulunmaktadır.
18

Tablo 4.Antalya Kentsel Bölgesi’ne giren yerleşmelerin turistik yatak kapasitesi
Antalya Kundu
Kemer
İlçesi
Serik/Belek
İlçesi
Su kaynaklarının varlığı ve kent çeperinde verimli tarım arazilerinin bulunması
tarım sektörünün sürdürülmesini sağlamaktadır. Antalya Kenti tarımsal kaynakların
kullanımı, üretimi, depolaması ve satışı açısından tarım sektöründe de bölge
içerisindeki en gelişmiş kent konumundadır. Bölgedeki tarım alanlarına hizmet veren
hal alanları, depolama tesisleri, paketleme tesisleri, tarıma dayalı sanayi alanları vb.
tarıma dayalı birçok ekonomik faaliyet gelişmiştir. Ürün açısından Uluslararası
düzlemde hizmet veren narenciye, kesme çiçek gibi özel mahsuller ve üretim-işleme
alanları da yer almaktadır.
Antalya ilinde bulunan organize sanayi bölgesi, üniversite, sağlık tesisleri,
kamu kuruluşları bölge müdürlükleri, liman ve havaalanı gibi kullanımlar tüm bölgeye
hizmet etmektedir. Tüm bu gelişmeler ve yatırımlar Antalya Kentine 5. kademe
işlevler yüklemiştir.
• Antalya’nın 5. kademe bölgesel merkez olarak işlevleri;
- Turizm ve buna dayalı hizmet yatırımları (uluslararası ve ulusal)
- Liman ve serbest bölge (uluslararası ve ulusal)
- Havaalanı (uluslararası ve ulusal)
- Üniversite, hastane (bölgesel)
- Kamu kurumları bölge müdürlükleri (bölgesel)
- Organize sanayi bölgesi (bölgesel ve kentsel)
- Merkezi, sosyal, kültürel ve ticari işlevler (bölgesel-kentsel)
- Küçük sanayi sitelerinin (bölgesel-kentsel) varlığı.
Manavgat
İlçesi
Antalya
Kentsel Bölge
Toplam
İşletmedeki Tesisler 23.296 5.927 49.728 33.344 61.742 174.037
Yatırım
Tesisler
Belgeli
5.260
3.616
14.561 14.696 28.014 66.147
TOPLAM 28.556 9.543 64.289 48.040 89.756 240.184
Kaynak:Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Haziran 2006
19

2.2.PLANLAMA ALANI TANIMI
Planlama alanını ‘Antalya Büyükşehir Belediyesi İdari Sınırı’ oluşturmaktadır.
Coğrafi olarak batıda Tahtalı ve Beydağları, doğuda Aksu Çayı, kuzeyde İdari
Sınırlar, güneyde Akdeniz ile tanımlanabilir.
Planlama alanı içerisinde 5216 sayılı Büyükşehir Kanunu ile belirlenen 14 adet
İlk Kademe Belediyesi ve 21 adet orman köyü bulunmaktadır.
Planlama alanı yaklaşık 138.000 hektar olup planlama alanı 2000 yılı nüfusu
701.298 kişidir.
20

Tablo 5.Planlama Alanı
İSİM ALAN(ha) NÜFUS
AKSU BELEDİYESİ 2.936 4.646
BELDİBİ BELEDİYESİ 5.281 9.718
ÇALKAYA BELEDİYESİ 5.978 10.904
KEMERAĞZI-KARAÇALI KÖYÜ 1.375 1.703
KUNDU KÖYÜ 1.879 2.169
KUMKÖY KÖYÜ 1.578 1.240
Toplam 10.810 16.016
ÇIĞLIK BELEDİYESİ 3.909 2.558
DOYRAN BELEDİYESİ 10.972 3.240
GEYİKBAYIRI-AKDAMLAR KÖYÜ 4.291 1.708
BAHTILI KÖYÜ 762 1.164
ÇAĞLARCA KÖYÜ 4.061 424
Toplam 20.086 6.536
DÖŞEMEALTI BELEDİYESİ 3.214 7.311
DÜZLERÇAMI BELEDİYESİ 11.832 3.117
KEPEZ BELEDİYESİ 12.876 265.200
AŞAĞIKARAMAN KÖYÜ 2.149 1.029
DUACI KÖYÜ 1.368 1.698
ODABAŞI KÖYÜ 1.254 593
KİRİŞÇİLER KÖYÜ 2.782 738
ÇAMLICA KÖYÜ 729 500
KIZILLI KÖYÜ 7.425 1.690
Toplam 28.583 271.448
KONYAALTI BELEDİYESİ 8.308 34.797
HACISEKLER KÖYÜ 2.602 362
HİSARÇANDIR KÖYÜ 8.290 649
Toplam 19.200 35.808
MURATPAŞA BELEDİYESİ 8.885 303.678
PINARLI BELEDİYESİ 1.941 8.320
FETTAHLI KÖYÜ 721 647
Toplam 2.662 8.967
VARSAK BELEDİYESİ 5.498 17.372
GAZİLER KÖYÜ 1.516 1.747
TOPALLI KÖYÜ 2.166 1.299
KURŞUNLU KÖYÜ 2.604 1.154
Toplam 11.784 21.572
YEŞİLBAYIR BELEDİYESİ 3.423 4.173
YURTPINAR BELEDİYESİ 5.486 5.479
İHSANİYE KÖYÜ 42 271
Toplam 5.528 5.750
Toplam : 138.133 701.298
21

ALANLAR
2.2.1.PLANLAMA ALANI İÇERİSİNDE BULUNAN ÖZEL KOŞULLU
Planlama alanı içerisinde 14 adet özel koşullu bölge yer almaktadır. Bu alanlar
içerisinde bağlı bulundukları Bakanlıklarca onaylı imar planları bulunan alanlarda söz
konusu planlar Antalya Büyükşehir Belediyesi Bütünü 1/25.000 ölçekli Nazım İmar
Planında aynen kabul edilmektedir.
2.2.1.1. Kuzey Antalya Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi
Planlama alanının kuzeyinde Kızıllı, Kirişçiler, Çamlıca, Topallı, Gaziler Köyleri
ve Varsak Belediyesinin bir bölümünü kapsayan bölge Burdur – Isparta Karayolları
arasında yaklaşık 30.000 ha’lık bir alanı kapsamaktadır. 06.01.2005 tarih 25692
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişme Bölgesi
ilan edilmiştir.
Kuzey Antalya Turizm Kentinde Bakanlıkça yapılacak planlar kapsamında
öngörülen fonksiyonlar: temalı parklar, golf alanları, film stüdyoları, eğitim ve kültür
merkezleri, üniversite alanları, sergi-fuar-kongre merkezleri, F3 pisti - antrenman
sahaları - motosiklet - bisiklet - offroad - uluslararası spor organizasyonlarını içeren
spor alanları ile ticaret ve eğlence merkezleridir.
22

Harita 5: Kuzey Antalya Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi
23

2.2.1.2. Güneybatı Antalya Turizm Bölgesi
Planlama alanının güneyindeki Antalya Yat Limanı ile güneybatıdaki
Gelidonya Burnu arasında kalan 75 km.lik kıyı şeridini kapsayan Güneybatı Antalya
Turizm Gelişme Projesi, aynı zamanda Olympos-Beydağları Milli Parkı sınırları
içerisinde kalmaktadır.
Antalya Kenti, proje alanının bağımlı olduğu turistik bölge merkezi olarak,
Kemer yerleşmesi ise, destek kent olarak hizmet vermektedir. Beldibi, Kemer ve
Tekirova organize turizm merkezleridir. Turizm alanının havaalanı, liman ve karayolu
bağlantılarına sahip Antalya kentine yakın olması; kıyılar, kumsallar ve koylar ile
orman varlığı, Phaselis, Olympos gibi önemli antik merkezlerin varlığı, bölgenin
organize turizm gelişmesinde önemli etkenlerdir.
yaratılmıştır.
Güneybatı Antalya Çevre Düzeni Planı’nda 65.500 yatak kapasitesi
Proje alanında, işletmedeki tesislerin yatak kapasitesi yaklaşık 47.000’dir.
Proje kapsamında, yol, enerji, kanalizasyon, içme suyu gibi altyapı tesisleri
tamamlanmış, artıma tesisleri ve işletimi ile ilgili kurumsallaşma ve işletme
sağlanmıştır.
24

Harita6: Güneybatı Antalya Turizm Bölgesi
25

2.2.1.3. Belek Turizm Merkezi
Planlama alanının doğusunda Aksu Çayı ile Üçkum Tepesi arasında yaklaşık
17 km.lik kıyı bandını kapsayan Belek Projesi kapsamında yatırım halindeki tesisler
ile birlikte 48 adet turizm konaklama tesisleri ile 5 golf alanından oluşmaktadır. Yine
yatırım halindeki tesisler ile birlikte yatak kapasitesi 45.000 civarındadır. Tesisler ve
altyapı büyük ölçüde tamamlanmıştır. Deniz ve kıyı turizminin yanı sıra, kongre ve
sportif turizm faaliyetlerinin yer aldığı Belek, önemli bir organize turizm merkezidir.
Harita 7: Belek Turizm Merkezi
26

2.2.1.4. Kent Merkezi Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi
Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri; Tarihi ve kültürel değerlerin
yoğun olarak yer aldığı ve turizm potansiyelinin yüksek olduğu yöreleri korumak,
kullanmak, sektörel kalkınmayı ve planlı gelişimi sağlamak amacıyla değerlendirmek
üzere sınırları Bakanlığın önerisi ve Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilirler.
Bu kapsamda Kent Merkezi Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi ‘Kaleiçi
Turizm Merkezi’ni kapsayacak biçimde 31.12.2004 gün ve 25687 sayılı Resmi
Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Kaleiçi, Balbey ve Haşimişcan
Mahallelerinin içerisinde bulunduğu yaklaşık 90 hektarlık bir alanı kapsamaktadır.
Kaleiçi ve Yat Limanı Kentsel ve III.derece Arkeolojik Sit Alanı, Balbey ve
Haşim İşcan Mahalleleri ise Kentsel Sit alanıdır. Kent Merkezinde konumlanan
değişik niteliklere sahip bu alanların içerdiği mimari miras değerlerinin bütünsel bir
anlayış içerisinde ele alınması ve Kent Merkezi ile bütünlüğünün sağlanabilmesi
amacıyla bu bölgelerde çalışmalar başlatılmıştır.
Harita 8: Kent Merkezi Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi
27

2.2.1.5. Kemerağzı-Kundu Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi
Lara Plajları, Kent Parkı, Yamansaz Gölünün de içerisinde bulunduğu yaklaşık
4700 ha’lık bölge Bakanlar Kurulunun 03.08.2004 gün ve 2004/7789 sayılı kararı ile
06.09.2004 gün ve 25575 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Kemerağzı-Kundu Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesinin kıyı uzunluğu
yaklaşık 10 km’dir. 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planları Bakanlığın Belediyemize
verdiği yetki çerçevesinde hazırlanarak 08.05.2006 tarihinde Kültür ve Turizm
Bakanlığınca onaylanmıştır. Bunun ardından söz konusu 1/25.000 ölçekli Nazım İmar
Planları revize edilerek 06.03.2007 ve 12.06.2007 tarihinde Kültür ve Turizm
Bakanlığınca yeniden onaylanarak Belediyemize gönderilmiştir.
Harita 9: Kemerağzı - Kundu Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi
28

2.2.1.6. Konyaaltı Turizm Merkezi
6 Eylül tarih 17802 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak Turizm Bölgesi ilan
edilen alan sahil, beachpark, fuar alanı ve turizm tesisleri ile Antalya Kent Merkezinin
önemli prestij noktalarından biridir. Yaklaşık 110 hektarlık bir alana sahip olan
bölgenin kıyı uzunluğu yaklaşık 3km’dir.
Harita10: Konyaaltı Turizm Merkezi
29

2.2.1.7. Perge Fuar ve Kongre Turizm Merkezi
7.8.1996 tarih ve 96/9195 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edilmiş ve
9.4.1997 tarih ve 22959 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Uluslararası Fuar Merkezi Nisan I999 yılında hizmete girmiştir. Havaalanına 2
km uzaklıkta olan fuar merkezi bu özelliği ile de uluslar arası fuarcılık sektörüne
hizmet etmekte bir avantaja sahiptir.
Harita11: Perge Fuar Alanı
30

2.2.1.8. Antalya Boğaçayı, Çandır Çayı ve Göksu Çayı Turizm Merkezi
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar
Kurulunun 19.4.2007 tarih 2007/12050 sayılı kararı ile Boğaçayı, Çandır Çayı ve
Göksu Çayının bulunduğu bölge Turizm Merkezi ilan edilmiştir.
Söz konusu alan 1556 hektardır.
Harita12: Antalya Boğaçayı, Çandır Çayı ve Göksu Çayı Turizm Merkezi
31

2.2.1.9. Beydağları Sahil Milli Parkı
Olimpos-Beydağları Sahil Milli Parkı Sarısu'dan itibaren Antalya - Kumluca
karayoluna ve Akdeniz'e paralel olarak Gelidonya Burnu'na kadar uzanan 34.425
hektarlık bir alan 1972 yılında Milli Park ilan edilmiştir.
Phaselis Antik Kenti, Çıralı , Olympos antik kenti ve Yanar taş, Milli Park'ın
önemli kaynaklarıdır. Milli Parkın giriş noktasından itibaren sahil boyunca Topçam,
Küçük Çaltıcak, Büyük Çaltıcak, Kargıcak 1-2 gibi günübirlik mesire alanları yer
almaktadır.
Limanın güneyinden itibaren Kemer ilçesine kadar uzanan 01.11.2001 yılında
Milli Parklar Genel Müdürlüğünce ‘Beydağları Sahil Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme
Planı’ hazırlanmıştır.
Harita13: Beydağları Sahil Milli Parkı
32

2.2.1.10. Güver Kanyonu Tabiat Parkı
Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 28.03.2007 tarih ve 104 sayılı olurları ile ilan
edilen Güver Kanyonu Tabiat Parkı toplam 4155 Hektarlık bir alanı kapsamaktadır.
Söz konusu sınır belirlenirken Düzlerçamı Mesire Yeri, Yaban Hayatı Geliştirme
Sahası sınır ve orman dışı kalan alanların sınırlarına dayandırılmıştır. Bununla birlikte
Tabiat Parkı içerisinde kalan 2B ve Özel mülkiyete konu alanlar ise sınır dışında
bırakılmıştır.
Harita14: Güver Kanyonu Tabiat Parkı
33

2.2.1.11. Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
16.10.2005 gün 25968 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 07.09.2005 tarih ve
2005/9453 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edilmiştir. Toplam 8.135 hektarlık bir
alanı kapsamaktadır ve hedef tür yaban keçisidir.
Harita15: Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
34

2.2.1.12. Sivridağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
16.10.2005 gün 25968 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 07.09.2005 tarih ve
2005/9453 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edilmiştir. Toplam 8.135 hektarlık bir
alanı kapsamaktadır ve hedef tür yaban keçisidir.
Harita16: Sivridağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
35

2.2.1.13. Organize Sanayi Bölgesi
Antalya kent merkezine yaklaşık 25 km uzaklıkta bulunan Organize Sanayi
Bölgesi Antalya-Burdur Karayolunun 26.km’sinde bulunmaktadır. Bölgenin Antalya
Limanına 35 km, Havalanına 40 km, Burdur ilinde bulunan demiryoluna ise 99 km
uzaklıkta yer almaktadır. Karma OSB olup çeşitli konularda üretime izin
verilmektedir.
Antalya Organize Sanayi Bölgesi Antalya Burdur Devlet Karayolunun iki
tarafında yer almaktadır. Yolun Doğu kesiminde kalan tevsii alanı Antalya Büyükşehir
Belediye sınırları dâhilindedir ve 162 Hektar’dır.
Harita17: Organize Sanayi Bölgesi
36

2.2.1.14. Serbest Bölge ve Liman
Antalya Serbest Bölgesi 1987 yılında Antalya Limanının hemen bitişiğinde
yaklaşık 60 hektarlık bir alan üzerine kurulmuştur. Tüm altyapısı tamamlanmış ve her
türü yükleme boşaltma hizmetlerinin yapılabildiği bir rıhtıma sahip olan bölge gelişmiş
serbest bölgelerle rekabet edecek düzeydedir. Limanın hemen yanında bulunması
denizyolu ulaşımında Serbest Bölgeye hizmet vermektedir. 2000 yılı Şubat ayından
itibaren Antalya Limanı'ndan konteynır ticaretinin başlamış olması da Bölgenin
ulaşım açısından avantajını artırmıştır.
Antalya Serbest Bölgesinde halen 92 firma sürekli aktif ticari faaliyette
bulunmakta ve bu firmalarda yaklaşık 3,100 kişi istihdam edilmektedir. Ticari Serbest
Bölge niteliği taşıyan alan son 5 yılda talepler doğrultusunda üretim faaliyetlerinin
artması sonucu ‘Üretim Serbest Bölgesi’ olma eğilimindedir.
Antalya’nın küresel ekonomiye eklemlenme sürecinde uluslararası ağdaki
etkinliğini belirleyecek etkenlerden biri de kuşkusuz lojistik sektörünün işlerliğinin
geliştirilmesi ve diğer sektörlerle entegrasyonunun sağlanmasıdır. Bu doğrultuda,
Antalya’nın üst bölge ölçeğinde bir lojistik üs konumuna gelebilmesi için liman ve
serbest bölge kapasitesinin artırılması ve lojistik örgütlenmesinin ve gelişiminin
tamamlanması gerekmektedir.
37

Harita18: Serbest Bölge ve Liman
38

2.3. YASAL GEREKÇE
5216 sayılı kanunun 7.maddesi b fıkrasında ‘’Çevre Düzeni Planına uygun
olmak kaydıyla, Büyükşehir Belediye ve Mücavir Alan sınırları içinde 1/5000 ila
1/25.000 arasındaki her ölçekte Nazım İmar Planını yapmak, yaptırmak ve
onaylayarak uygulamak’’ yetkisi Büyükşehir Belediyelerine verilmiştir. Söz konusu
kanunun geçici 1.maddesinde ‘’Büyükşehir Belediyeleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren en geç iki yıl içinde Büyükşehir Belediyesi 1/25.000 ölçekli Nazım
İmar Planlarını yapar veya yaptırır’’ denilmektedir.
04.03.2005 gün ve 25745 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 6.maddesi uyarınca Antalya Büyükşehir
Belediyesi sınırlarını kapsayan 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planı 14.07.2006 tarih
512 sayılı Belediyemiz Meclis Kararı ve 27.11.2006 tarih 591 sayılı Antalya Valiliği İl
Genel Meclisi kararı ile onaylanmıştır.
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planına uygun olarak 5216 sayılı Yasanın
verdiği yetkiler doğrultusunda Antalya Büyükşehir Belediyesi Bütününü kapsayan
1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planının yapılması uygun görülmüştür.
2.4. PLANLAMA SÜRECİ
Antalya’nın üst ölçekli planı 1980 yılında belirlenen belediye sınırları içerisinde
hazırlanarak 1985 yılında Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca onaylanmıştır.
Antalya Belediyesinin Büyükşehir Belediyesi statüsüne geçmesi üzerine yeni
sınırlar içerisinde bir 1/25.000 ölçekli ‘’Nazım Plan/Yapısal Plan’’ hazırlanmış
Belediye Meclisince 29.05.1997 tarihinde onaylanmıştır. Ancak Büyükşehir
Belediyesinin plan onama yetkisi olmaması gerekçesi ile plan geçersiz sayılmıştır. Bu
karar ile Antalya Büyükşehir Belediyesi ve mücavir alanlarını kapsayan bir üst ölçekli
plan kalmamıştır.
39

Antalya’nın 1/50.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Bayındırlık ve İskân Bakanlığı
Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü tarafından 03.03.2005 tarihinde
onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Bu plan 3030 sayılı kanun ile belirlenen Muratpaşa,
Konyaaltı ve Kepez Belediyelerini kapsayan yaklaşık 42.000ha’lık alanda
hazırlanmıştır.
Bu plana uygun olarak hazırlanan ve yine 3030 sayılı kanun kapsamındaki
kent merkezi sınırlarını kapsayan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı 17.06.2005 gün
464 sayılı Belediyemiz Meclis Kararı ile onaylanmıştır.
Kemerağzı - Kundu bölgesinde Kültür ve Turizm Bakanlığınca çeşitli tarihlerde
1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı hazırlanmış ve en son 12.06.2007 tarihinde
onaylanarak yürürlüğe girmiştir.
Beldibi Belediyesi sınırlarında 09.01.1996 tarihinde Kültür ve Turizm
Bakanlığınca onaylanan 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni planı bulunmaktadır.
40

3.PLANLAMA YAKLAŞIMI
3.1.VİZYON
Antalya Kenti, kentsel ve bölgesel fonksiyonların yanı sıra turizm ve buna bağlı
olarak gelişen sektörlerin getirdiği uzmanlaşma sonucu dünya ile bütünleşen ve
ülkemizi temsil eden bir kent kimliği taşımaktadır. Antalya Büyükşehir Belediyesi
Bütününü kapsayan 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planında da belirlendiği üzere bu
sorumluluğu en iyi şekilde ülkemiz adına temsil etmek ve plana esas olması amacıyla
Antalya Büyükşehir Belediyesi Vizyonu; ‘Uluslar arası platformda tarım ve
ticarette uzmanlaşmanın, turizmde çeşitliliğin sağlandığı markalaşmış bir
metropol yaratmak’ olarak belirlenmiştir.
Alt başlıklar olarak ise;
*Tüm İlk Kademe Belediyelerinde Demokratik ve Aktif bir Yerel Yönetim
Bilincinin sağlanması
*İlk Kademe Belediyeleri arasında Yönetsel Bütünlüğün Sağlanarak Planlama
Otoritesinin Kurulması
*Uzmanlaşmış Kent Kimliğinin Kazanılması
*Mevcut Potansiyellerin İyi bir Şekilde Tanımlanarak Yatırımların Doğru
Yönlendirilmesi
*Çevre Düzeni Planı çalışması ile kentin makro ölçekte gelişim yön ve
biçimlerinin net olarak tanımlanması belirlenmiştir.
3.2.PLANLAMANIN AMACI
Hızlı nüfus artışı, ekonomik faaliyetlerin gelişmesi ve çeşitlenmesi gerek
sosyal gerekse mekânsal düzlemde değişim ve dönüşümlere neden olmuştur. 1994
yılında Büyükşehir Belediyesi ilan edilen Antalya Belediyesi 3 alt kademe
belediyesinden oluşuyor iken 23.7.2004 tarih ve 25531 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren 10.07.2004 tarih ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi
41

Kanununun geçici 2.maddesi gereğince Belediyemiz sınırlarına dâhil edilen İlk
Kademe Belediyeleri 14 adet İlk Kademe Belediyesini, sınırlarında barındırmaya
başlamıştır. Bu durum Antalya kent merkezinin çevresi ile bir bütün olarak
planlanmasına ve denetimine imkân verecek biçimde yönetsel bütünlüğün
sağlanmasına da olanak vermiştir. Bu kapsamda üst ölçekli bir planı bulunmayan
Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik plan
hazırlanmıştır. Bu plana bağlı olarak hazırlanan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı
çalışması ile;
*Kent kimliğinin oluşturulması,
*Sürdürülebilir bir ekonomik ve sosyal gelişmenin sağlanması,
*Bölgesel stratejilerin oluşturulması
*Mevcut ve potansiyel doğal ve beşeri kaynakların optimum kullanımı,
*Nitelikli Tarım Alanlarının Korunması
*Orman Alanlarının Korunması
*Ekolojik özellikli alanların korunması
*Su Kaynaklarının Korunması
*Kıyıların Korunması ve Kullanımı
*Sit Alanlarının Korunması ve Değerlendirilmesi
*Taşkın alanları, jeolojik sakıncalı alanlar gibi doğal afet risklerinin belirlenerek
önlemlerin alınması
*Koruma ve gelişme hedeflerinin ortaya konması ve politikaların belirlenmesi,
*Teknik Altyapı Alanlarının Oluşturulması
*Merkezde yer alan fonksiyonların desantrilizasyonunun sağlanarak
uzmanlaşmış bir kentsel alan yaratmak
*Turizmde çeşitliliğin sağlanması (Fuar kongre Turizmi, Sağlık Turizmi, Eko
turizm, yayla turizmi, spor turizmi{takım kampları ve antremanları, golf vb.} )
*Kentsel Donatı alanlarının (spor, eğitim,sağlık vs.) bölgesel ölçekte yeniden
tanımlanması
*Kentin ihtiyacı olan çalışma alanlarının sektörlere göre bölgesel odaklı olarak
tanımlanması
*Planla belirlenen fonksiyon alanlarına erişebilirliğin sağlanması ve kent
merkezindeki yoğunluğun azaltılması amacıyla ulaşım ağının düzenlenmesi
42

*2020 yılı için öngörülen nüfus projeksiyonları ile imar planlarının
örtüştürülmesi
*Hizmet sunumunda rasyonellik sağlanması,
*Parçacıl plan ve uygulamaların sonlandırılması-denetlenmesi,
*Alt ölçekli planlara yön vermesi
*1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planda kent makraformunda belirlenen plan
kararlarının uygulamaya dönük olarak atamalarının yapılması
*Belediyeler arası eşgüdüm ve işbirliği olanağının sağlanması esas alınarak,
Antalya Büyükşehir Belediyesi sınırlarını kapsayan, 17.06.2005 tarih 464 sayılı
Belediyemiz Meclis kararı ile onaylanan 3030 sayılı kanunla belirlenen Büyükşehir
Belediye sınırlarında hazırlanan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı ile bütünlük
sağlayacak bir Plan hazırlanmıştır.
3.3. PLANLAMA YAKLAŞIMI VE TEMEL İLKESİ (SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK)
Antalya, bölgesel ve kentsel anlamda yüklendiği fonksiyonlarla beraber son 25
yıllık süreç içerisinde Turizmi Teşvik Yasasının yürürlüğe girmesiyle Turizm
Politikalarının uygulandığı ana bölge olması; kentin bu sektörde hızla uzmanlaşmış,
bu uzmanlaşmanın getirisi olarak Dünyayla bütünleşmiş ve çağdaş dünyaya hızla
entegre olma eğiliminde olan uluslar arası bir metropoliten merkez olma özelliğine
doğru hızla yol almaktadır.
Bu önceden öngörülemeyen değişim ve gelişim süreci sadece kentsel
çekirdeği oluşturan alanlarda değil; ilin ağırlıkla doğu ve güney batı kıyı kesiminden
başlayarak, yaklaşık 25-30 km.lik bir çap içerisinde gözlenmektedir. Alt bölgedeki bu
önemli değişimler, nüfus ve işgücü hareketleri ve beklenmedik kentleşme eğilimlerine
neden olmaktadır.
Kentsel alanda; son 15 sene içerisinde yaşanan hızlı nüfus artışı ve hızlı
kentsel büyüme eğilimleri sadece kentsel alanda rantın hızla artmasına neden
olmamıştır. Aynı zamanda kent çeperinde yer alan İlk Kademe Belediyeleri ve hatta
kırsal yerleşim alanlarında ucuz arsa üretimine yönelik spekülatif hareketin özellikle
değerli tarım alanları ve kısmen orman alanları ile Antalya’da oldukça yoğun olarak
karşılaşılan 2-B alanları üzerinde kontrolsüz yada fazla bilimsel olmayan tekniklerle
yer seçmesine neden olmuştur.
43

Bu olgu Antalya ve yakın çevresinin en azından Güney batıda Güney Antalya
Turizm Merkezi, doğuda Belek turizm merkezi ile Kuzeyde Karaöz belediyesi ile sınır
oluşturan Toros dağları kuşağını kapsayan havzanın çeşitli yetkisellikler ve
süreçlerden kaynaklı olarak 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı bulunamayışı yukarıda
konu edilen gelişim sürecini destekler unsurlardan biri olmuştur.
Bu anlamda; 23.07.2004 tarih 25531 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren 5216 sayılı yasa; aynı kanun ile belirlenen Antalya Büyükşehir
Belediyesi sınırları kapsamında yukarıda konu edilen kontrolsüz gelişimin kontrolü ve
planlanması açısından yerel yönetime yeni yetkilerle beraber önemli sorumlulukları
da beraberinde vermiştir.
5216 sayılı yasaya göre belirlenen yeni Antalya Büyükşehir Belediyesi sınırları
sadece 14 adet İlk kademe belediyesinden oluşan bir kentsel metropoliten alan
tanımlamakla kalmamış aynı zamanda içersinde pek çok doğal, kültürel, coğrafi,
arkeolojik ve idari çeşitliliği içeren bir havzanın metropoliten idari sınırlarını
belirlenmiştir.
Bu olgu içerisinde özellikle doğal ve biyolojik çeşitliliğin yetkisellik içerisinde
yer almasının Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen planlama çalışması için
temel bir unsur olması ve kentsel gelişimin değişmez bir olgusu olarak ele
alınmasının kaçınılmaz olduğu düşünülmektedir.
Bu kapsamda; 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planda olduğu gibi 1/25.000
ölçekli Nazım Planı yapılan yaklaşık 138.000 hektarlık bölge içerisinde yer alan doğal
kaynakların kentsel makroformun birer parçası haline gelseler de öncelikle
korunması temel planlama yaklaşımını oluşturmaktadır.
Antalya Büyükşehir Belediyesi Bütünü 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ilkesi temel planlama yaklaşımı olarak belirlenmiştir.
Yetki alanı içerisinde yer alan doğal kaynakların korunarak kullanılması;
koruma-kullanma dengelerinin gözetilmesi; Kentin aslında metropoliten kentsel
simgeleri haline gelen değerli tarım alanlarının, mera alanlarının, orman alanlarının,
44

Burdur il sınırına kadar uzanmakta olan yeraltı su kaynakları koruma alanlarının,
doğal ve arkeolojik sit alanlarının korunması planlama çalışmalarında sürdürülebilirlik
ilkesinin temel ilke olarak kullanılması gerektiğini ortaya koymaktadır.
3.4.PLANLAMANIN YÖNTEMİ
27.11.2006 tarih 591 sayılı Antalya Valiliği İl Genel Meclisi kararı ile onaylanan
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planı hedef yılı 2020 olarak kabul edilmiştir.
17.06.2005 tarih 464 sayılı Belediyemiz Meclis kararı ile onaylanan 3030 sayılı
kanunla belirlenen Büyükşehir Belediye sınırlarında hazırlanan 1.etap 1/25.000
ölçekli Nazım İmar Planı hedef yılı da 2020’dır. Bu sebeple hazırlanan 2.etap
1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı hedef yılı da üst ölçekli plan olan 1/50.000 ölçekli
plana uygun olarak yapılacak olması ve 1.etap 1/25.000 ölçekli plan ile bütünlük
sağlayacak olması nedeni ile 2020 yılı olarak belirlenmiştir.
Planlama yöntemi olarak ise 1/50.000 ölçekli üst planımızda da olduğu gibi
yerel yönetimin 2020 yılına kadar oluşacak / oluşması gereken asli ve tali yatırım
kararları ile projelerinin yer seçim kararları, kentsel makroformun, ulaşım, kentleşme
ve altyapı açılarından yapılacak çalışmalar ayrıntılı olarak belirlenmiştir.
Çağdaş planlama eğilimleri içerisinde; üst ölçekli planlama çalışmalarının
kentsel makroform ve bölgesel gelişim modellerinin oluşturulmasında, politika
kararlarının verilmesinde sadece fiziki ve uygulamaya ve spekülatif yaklaşımlara esas
leke çalışmalarının hazırlanmasındansa yöntem, yer seçimi, üst politikalarla uygunluk
kullanım türlerinin etkin ve yerinde dağılımı ve alt ölçekli planlamalara esas
maksimum planlama alanlarının tarifi ve yönlendirmesi sağlanmıştır.
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planı ile planlamanın olmazsa olmazlarını
oluşturan çok çeşitli fiziki, coğrafi, sosyal ve ekonomik veriyi temel altlık olarak
kullanarak belirlenen eşikler doğrultusunda; ana gelişim kararlarını ve ihtiyaçların yer
seçeceği alanlar belirlenmiş ve alt proje kodu ile tanımlanmıştır. Hazırlanan bu plan
çalışması ile söz konusu proje kodu ile belirlenmiş alanların yer seçimleri ve
büyüklükleri; ölçeğin gerektirdiği şekilde yeniden analiz edilerek çeşitli kentsel
45

gereksinimler, eğilimler veya spekülatif yaklaşımlar, onaylı 1/5.000 ya da 1/1.000
ölçekli İmar planları, yasal süreçler, kentsel sosyal ve teknik altyapı gereksinimleri de
göz önünde bulundurularak yeniden değerlendirilmiştir.
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planda tanımlanan bölgeleme sistemi
hazırlanan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında da kabul edilerek içeriği ve kararları
açısından bölüm 7’de tariflenmekle beraber; gerek makro politikalar, nüfus ve
istihdam atamaları, kentsel makroforma uygun ve gereksinen fonksiyon yüklemeleri
ise 1/50.000 ölçekli plandan farklı olarak İlk Kademe Belediyeleri çıkışlı olarak
Büyükşehir Belediyesi Bütününde değerlendirilmiştir.
Bununla birlikte Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından 1/25.000 ölçekli
Nazım İmar Planına altlık olacak ve bundan sonraki planlama çalışmalarında çok
önemli birer veri olarak kullanılabilecek 2 adet çalışma yaptırılmıştır. Bunlardan
birincisi Belediyemiz sınırları içerisinde uydu görüntülerinin teminidir. Dönemler
içersinde yenilenecek olan bu görüntüler 1 metre koordinat hassasiyetindedir. Her
türlü verinin sorgulanabileceği bu çalışma kapsamında yaklaşık 138.000 adet binanın
fotoğrafları dâhil olmak üzere kimlik kartları da oluşturulmuştur. Diğer çalışma ise
Akdeniz Üniversitesi AKUZAL birimince hazırlanan Ekolojik Planlama çalışmasıdır.
Uydu görüntüleri ve arazide yapılan toprak verilerinin değerlendirilmesi sonucu 5403
sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında tarım alanlarının
sınıflandırılması ve plan kararlarının belirlenmesi Akademik düzeyde yapılan bu
çalışma ile sağlanmıştır.
3.5. SWOT ANALİZİ
Planlama alanının mevcut durumu, analizi ve plan kararlarında esas olmak
üzere alanın bütünü ve bölgeler bazında swot analizi yapılmıştır. Bu analiz ile
planlama alanının uluslar arası, ülkesel ve bölgesel konumu, doğal yapısı ve
kaynakları, mevcut durumu, sorunları, gelişme yönleri, potansiyelleri ve talepler göz
önünde bulundurularak fırsatlar, tehditler, güçlü ve zayıf yanları belirlenmiştir.
46

4.DOĞAL EŞİKLER
4.1. TOPOĞRAFİK YAPI
Antalya kenti; Antalya Ovası’nda falezler üzerinde kurulmuştur. Planlama
alanının batısında Toros Dağları, doğusunda ise Aksu Çayı yer almaktadır ve
topoğrafik olarak yerleşime uygun bir coğrafi havzada yer almaktadır.
Güney-batı Antalya kıyılarının arkasında yükselen Tahtalı dağ sıradağlarının
kuzey uzantıları, Antalya Ovası’na kadar girmekte, Konyaaltı’na yakın Tünektepe’de
yükselti 618 metreye ulaşmaktadır. Kıyı sıradağları ile derin vadilerle ayrılan
Beydağları ikinci dağ kuşağını oluşturmaktadır. Geyikbayırı çevresinde 1000-1300
metreye ulaşan Beydağlarının yükseltileri Saklıkent çevresindeki tepelerde 2500
metreyi aşmaktadır.
Antalya kentinin üzerinde yer aldığı falezin doğusunda Aksu Çayı vadisi ile
Yamansaz düzlükleri, batısında ise, Boğaçay’ın oluşturduğu alüvyonal düzlükler yer
almaktadır. Bu vadilerin denize açıldığı yerlerde ise kıyı düzlükleri oluşmuştur.
Planlama alanının merkez bölgesi, doğu bölgesi ve kuzey bölgesinin büyük bir
bölümünde eğim %0 - %10 arasındadır. Planlama alanının yaklaşık %67’sini
oluşturan bu alan yerleşime uygundur.
Eğimi %10’un üzerinde olan alanlar planlama alanının batı bölgesinde yığılma
göstermiştir. Çığlık, Düzlerçamı, Doyran ve Konyaaltı Belediyelerinin batı kısmından
oluşan bu alanlar toplam alanın yaklaşık %23’ünü oluşturmaktadır.
Yerleşime uygun olan ve eğimi %10 - %20 arasında olan alanlar ise toplam
alanın yaklaşık %2’sini oluşturmaktadır.
Eğimi %20 - %30 arasında arasındaki alanlar ise planlama alanının yaklaşık
%8’ini oluşturmaktadır. Bu alanlar yerleşim açısından uygun olmasa da zorunlu
hallerde gerekli önlemler alınarak yerleşilebilir alanlar olarak belirlenebilir.
Eğimi %30’un üzerindeki alanlar ise planlama alanının %23’ünü
oluşturmaktadır. Yerleşime uygun olmayan alanlar olarak belirlenmiştir ve eşik olarak
kabul edilmektedir.
47

%20-%30 8,20%
%10-%20
2%
Grafik 1.EĞİMLERİN ALANSAL DAĞILIMI
%30+
23%
%0-%10
66,80%
Harita 19: ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 3 BOYUTLU
GÖRÜNTÜLERİ
48

4.2. JEOLOJİK VE JEOMORFOLOJİK YAPI
Çalışma alanının büyük bir bölümü, Antalya platosu olarak tanımlanan alan
içerisinde yer almaktadır. Bu platonun genel jeolojik formasyonları ise ağırlıklı olarak
Mesozoik yaşlı kireç taşları ve marnlardan oluşmaktadır. Yine alanda Miosen yaşlı
denizsel kireç taşları, marnlar, siltli kil depositleri, kum taşları ve konglomeralar da
yayılım göstermektedir. Miosen oluşukların üzeri çoğunlukla Travertenlerle örtülmüş
durumdadır. Kuaterner oluşuklar ise söz konusu platoda çoğunluğu aluviyal yelpaze
ve koluviyal nitelikli olan fluviyal depositlerin yanısıra kimi alanlardaki konglomeralar
ile birlikte bitki dokulu, oolitik ve masif traverten oluşumları şeklinde görülmektedir.
Çeşitli kalınlıklara sahip kabuklar şeklindeki kaliş (halk dilindeki adı portaş) oluşumu
da alanın diğer bir jeolojik yapısını teşkil etmektedir. Çalışma alanının plato olarak
tanımlanan kısmının dışında olan ve alanın ağırlıklı olarak doğu kesimindeki Aksu
çayı ve kısmen de batı kesimindeki Boğa çay tarafından oluşturulmuş quaterner yaşlı
aluviyal taşkın düzlüğü formasyonları yanı sıra aynı dönemin ürünleri olan Aluviyal
Yelpaze ve Koluviyal oluşuklar da alanın taban araziler bölümünü oluşturmaktadır.
Yukarıda tanımlanan söz konusu bu jeolojik yapı ve dağılımı, bu rapor ekindeki
1:25.000 ölçekli “Jeoloji Haritası”nda da gösterilmiştir.
Eski bir deniz tabanı olan Antalya platosu, çoğunlukla düz ve hafif eğimli bir
topografyaya sahiptir. Bu plato, bu günkü Toroslar-Beydağları başlangıcındaki
Kırkgözler yöresinde, genelde Kuzeye doğru iç bükey olarak faylanmaya maruz
kalmış ve bu günkü karasal ortamda söz konusu bu plato, Kepez (Duacı-Varsak
ayrımı) yöresinde de bu defa dış bükey faylanma yaşamak suretiyle yükseklikleri
farklı olan iki ayrı platoya dönüşmüştür. Bu platolardan ilki yaklaşık 140-160 metre
yükseklikle başlayan Döşemealtı-Duacı platosu, diğeri ise yaklaşık 50-70 metre
yükseklikle başlayan Varsak platosudur. Çalışma alanının özellikle Döşemealtı-Duacı
ve Varsak platolarındaki traverten yapıların tipik mikro rölyefli topografyası ve kısmen
de karstik topografik görünümleri, bu alanın en önemli yer şekillerini-jeomorfolojik
yapılarını oluşturmaktadır. Gerek Dacı-Döşemealtı ve gerekse Varsak platolarının
farklı yörelerindeki irili ufaklı akarsu faaliyetleri, plato olarak tanımlanmış olan bu
alanın bir kaç farklı yöresinde fluviyal etkileşim sonunda aluviyal yelpaze ve koluviyal
nitelikli jeomorfolojik yapıların da ortaya çıkmasına neden olmuştur. Diğer taraftan
çalışma alanının doğu kesimindeki Aksu çayı ve batı kesimindeki Boğa çay
49

tarafından oluşturulmuş bulunan aluviyal taşkın düzlüğü jeomorfolojik ünitesi yanı
sıra özellikle plato ile aluviyal taşkın düzlüğü oluşuklarının kesişme-birleşme
alanlarında meydana gelimiş bulunan Aluviyal Yelpaze ve Koluviyal nitelikli araziler
de çalışma alanının diğer jeomorfolojik ünitelerini oluşturmaktadır. Buna göre
araştırma alanında, yörenin (Antalya platosunun) genel jeolojik yapısıyla uyum
sağlayan denizel kökenli karstik kireçtaşı arazileri ile karasal kökenli tipik traverten
düzlükleri ve ayrıca alandaki taban arazi oluşumlarından sorumlu olan özellikle Aksu
ve Boğaçay aktiviteleri neticesinde belirginleşmiş olan Aluviyal araziler, çalışma
alanındaki üç ana jeomorfolojik üniteyi temsil etmektedirler. Alanda lokal olarak
dağılım gösteren ancak toprak oluşumu ve arazi kullanımı açısından dikkate alınması
gereken diğer jeolojik-jeomorfolojik oluşumlardan birisi, çoğunluğu yeterince
pekişmemiş-kristalize olamamış gevşek yapılı sığ deniz-gölsel orijinli marn-şeyl
depozitleri, diğeri ise çalışma alanının ortadoğu yöresindeki bir alanda yayılım
gösteren karasal konglomera nitelikli arazilerdir. Yukarıda sözü edilen jeolojik
birimlerin dışında, çalışma alanının çeşitli lokasyonlarında az da olsa yayılım
gösteren birimler olarak radyolarit, yamaç molozu, fliş, gabro ve diyabaz ve alanın
denize kıyı kesimlerinde de kıyı kumulları (kısmen stabil) ve plaj kumulları (stabil
olmayan) dikkati çekmektedir. Yamansaz ve çevresi ise kısmen aktif göl, göl tabanı
ve sulak alan niteliğinde olan düzlük yerlerdendir.
Uydu verileri ve hava fotoğrafları üzerinde yapılan değerlendirmelerde ve
arazide yapılan incelemelerde, yukarıda sözü edilen tüm bu jeolojik ve jeomorfolojik
üniteleri kesin olarak tanımlayan unsurlar tespit edilmiştir. Örneğin alanda karstik
oluşumların tipik bir görünümü olan çok sayıdaki irili ufaklı dolin oluşuklarının kimi
yerlerde izlerinin ve kimi yerlerde de mevcudiyetlerinin sarpanmış olması, özellikle
miosen yaşlı kireçtaşı arazilerinin varlığını; Döşemealtı ve Varsak platosu olarak
tanımlanmış alanın büyük bir bölümünü oluşturan düzlüklerde ise ağırlıklı olarak
aragonit ve kalsit minerallerinin karasal çökelti ürünlerinin saptanmış olması, bu
alandaki tipik bitki dokulu ve masif travertenlerin varlığını, platoda etkili birkaç küçük
yan derenin taşıyıp getirdiği jeolojik malzeme kırıntılarının yelpaze biçiminde
depolandığı alanların saptanmış olması ile aluviyal arazilerin varlığını ve nihayet
alanın doğusundaki Aksu çayının oluşturduğu ve platodaki düzlüğe benzer bir
düzlükte ancak oldukça farklı bir jeolojik ve jeomorfolojik yapıda olan arazilerin
saptanmış olması ile de alandaki fluviyal etkilerle nitelik kazanmış olan aluviyal
50

arazilerin varlığını kesin olarak göstermektedir. Özellikle plato olarak tanımlanan ve
iki farklı karasal basamaktan oluşan traverten düzlüklerinin genel yapısı, çoğunlukla
bulundukları topografyaların hemen bir üstündeki topografyalardan (Toroslar-
Beydağları ve Döşemealtı platosundan) taşınarak depolanmış olan yaşlı kırmızı
akdeniz topraklarının üzerlerinin, jeogenetik ve pedogenetik süreçler sonucunda
oluşmuş bulunan kaliş kabukları ve traveten materyalleri tarafından yer yer örtülmüş
olduğu bir görüntü arz etmektedir. Bu genel görünüm içerisinde, yöredeki karstik
yapıların kaya boşluklarında oluşmuş bulunan ve ayrıca yukarıda tanımlandığı
şekliyle alanda mevcut olan traverten düzlüklerindeki kaliş kabuklarının altında yer
alan kırmızı akdeniz toprakları, çeşitli iş makinaları kullanılmak ve taş ve kayalar
temizlenmek suretiyle açığa çıkarılmakta ve böylelikle bu alanlar, çeşitli nicelik ve
niteliklerdeki tarımsal üretim ortamları haline dönüştürülmektedir. Bunun dışındaki
alanlarda ise; özellikle aluviyal yelpaze ve aluviyal taşkın düzlüğü niteliğinde olan
alanların sahip oldukları arazi ve toprak karakteristikleri, çeşitli sorunları olmakla
birlikte çalışma alanının iyi nitelikli topraklarının bulunduğu alanları işaret etmektedir.
Alanda, yukarıda tanımlanan jeomorfolojik ünitelerinin dışındaki diğer önemli
bir jeomorfolojik oluşum ise, çalışma alanının güneyindeki traverten-kireçtaşı
arazilerinin kimi yerlerde (Altınova-Pınarlı yöresinde) 3-5 m'lik bir falezle sona erdiği
alan ile Antalya-Alanya devlet karayolunun bir kısım kuzeyinde ve önemli bir bölümü
de bu yolun güneyinde yer almakta olduğu taban arazilerdir. Söz konusu bu araziler,
Antalya platosundaki traverten oluşumu için ayrıcalıklı bir oluşum sergilemiş olan ve
jeomorfolojik ünite olarak birkaç eski dolin (karstik yer şekli) çukurunda, kuzey
yörelerden akıp gelen irili ufaklı yüzey sularının (düden çayı dahil) ve bunların taşıyıp
getirdiği materyallerin birikmesi ve ayrıca yöredeki traverten oluşumundan sorumlu
sıcak sulu eriyiklerin buharlaşması ile biriken oolitik ve masif karakterli
travertenlerden oluşmuş bulunan eski bir göl tabanıdır. Bu alandaki eski gölün
sularının çekilmesi ile bu alanda, önceki zamanlarda depolanmış olan materyaller
karasal ortama kavuşmuş ve bir taraftan depolanan materyallerin ayrışması ve yeni
bileşiklere dönüşmesi şeklinde cereyan eden toprak oluşum işlemleri süre giderken
diğer taraftan da hemen kuzeydeki kireçtaşı-traverten düzlüklerindeki kimi toprak
materyalleri, erozyonla söz konusu bu eski göl tabanı materyallerinin üzerine
depolanmışlardır. Özellikle bu günkü Sinan Mahallesi sınırları içerisindeki taban
araziler ile başlayıp Kırcamisi olarak bilinen oldukça geniş bir alanda yayılım
51

gösteren söz konusu bu oluşum, bu alandaki toprakların iki farklı gövdeden
oluşmasına neden olmuştur. Nitekim bu toprakların üst katmanlarındaki yaklaşık 30-
50 cm’lik derinliklerinin, çoğunluğu killitın ve siltlikillitın tekstürlü ve sarımsı kırmızı
renkli olduğu ve bu derinliğin altındaki toprak materyallerinin ise çoğunlukla tınlıkum
ve kumlutın tekstürlü, yüksek ve çok yüksek kireç içerikli ve açıktan koyuya kadar
değişen gri renklerin baskın olduğu eski göl tabanı materyalleri olduğu görülecektir.
Söz konusu bu tespit, bu alanın eski bir göl tabanı olduğunun en önemli
göstergesidir. Bununla birlikte, taban arazi olarak tanımlanan bu alanın özellikle
doğu-kuzuydoğu taraflarında, üst topografyalardan taşınarak depolanan materyaller,
bu araziler üzerinde fazlaca etkili olamadıklarından, bu alandaki toprak materyalleri,
daha çok eski göl tabanının gri renkli, kumlutın ve tınlıkum tekstürlü ve yüksek kireç
içerikli bir yapı ve bileşim arz etmektedir. Tanımlanan bu özelliğe sahip topraklar,
özellikle Kırcamisi ve Düden çayı batısındaki alanlarda yoğun olmak üzere ilave
toprak çekilmek-taşınmak suretiyle tarımsal üretim ve özellikle de sera üretimi
yapılacak hale dönüştürülmeye çalışılmış ve halen de çalışılmaktadır.
Sonuç olarak Antalya Büyükşehir Yetki Alanında, genel anlamda ve en
yaygınları olarak kireçtaşı, traverten, marn-şeyl, konglomera ve aluviyal depozitler
olarak tanımlanmış olan toplam beş farklı jeolojik yapı ve bu jeolojik yapılar üzerinde
de dört farklı ana jeomorfolojik ünitenin bulunduğu tespit edilmiştir. Tespit edilen bu
ana jeomorfolojik ünitelerden ilki yer yer traverten kompleksleri ile birlikte miosen
yaşlı kireçtaşı jeolojik materyallerinden oluşan karstik üniteler, ikincisi quaterner yaşlı
traverten düzlükleri ünitesi, üçüncüsü eski göl ve sığ deniz tabanları ve dördüncüsü
de fluviyal etkileşimin sonuçları olan aluviyal taşkın düzlüğü, aluviyal yelpaze ve
koluviyal ünitelerden oluşan arazi formlarıdır. Yine Kırcamisi, Havaalanı, Pınarlı,
Altınova çevresinden başlayıp güneyde falez yamaçları ile Akdeniz kıyısına kadar
ulaşan yine quaterner yaşlı dolin-uvala kompleksi şeklinde yayılım gösteren eski göl
tabanı-masif-oolitik traverten düzlükleri ünitesi de alanın dikkate alınması gereken
diğer bir yapısal özelliğidir.
Depremsellik açısından 2. derece riskli bölgeler kapsamında olan Antalya ilinin
yaklaşık 150 km’lik çevresi; Kuzeyde Beyşehir Gölü ve Burdur fayı, Kuzey-
Kuzeybatı’da Gölhisar-Çameli fayı, Batıda Kaş ve Kekova civarında uzunlukları farklı
birçok fay ve Doğuda da Kırkkavak fayları (aktifliği konusunda kesin bilgi yoktur)
52

olarak bilinen aktif faylarla çevrili bulunmaktadır. Diğer taraftan, Batı Toroslar olarak
bilinen bu bölge, tektonizma açısından nap hareketlerinin yoğun olduğu ve alçalma
ve yükselme olaylarının jeolojik kayıtlardaki izlerinin de sıkça görülebildiği bir
bölgedir. Bütün Akdeniz çanağını ilgilendiren ve halen de tartışılan kompleks bir
tektonik yapısı itibarı ile Antalya ili ve çevresi, alan kullanımlarının planlanması ve
kentsel yerleşme kararlarının alınması aşamasında jeolojik açıdan büyük önem
taşımaktadır. Bu nedenlerden dolayı, imar planlama çalışmalarına da altlık olacak
söz konusu bu ekolojik planlama çalışmasında, Antalya Büyükşehir yetki alanı
içerisine giren sahadaki jeolojik yapı imar amaçlı olarak değerlendirilmiş ve elde
edilmiş olan bilgi ve bulgular kapsamında aşağıdaki alan ayrımlarının dikkate
alınması gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu kapsamda, alanda Yerleşime Uygun
Olmayan Alanlar (YUOA), Ayrıntılı Jeoteknik Etüt Gerektiren Alanlar (JEGA),
Yerleşime Önlemli Uygun Alanlar-1 (YO1) ve Yerleşime Önlemli Uygun Alanlar-
2 (YO2) olmak üzere dört farklı jeolojik alan ayırtlanarak haritalanmış ve bu alanlar ile
ilgili bazı temel açıklamalar ise aşağıda verilmiştir.
Yerleşime Uygun Olmayan Alanlar (YUOA)
Bu alanların büyük bir bölümü lakustrin-aluviyal çökeller ve plaj kumulu
birikintilerinden oluşmuştur. Çoğunluğu gevşek taneli ve ince kumdan çakıla kadar
değişen farklı tane boylarında kırıntılı sedimanter kayaç litolojilerini içermektedir. İlgili
haritasında da gösterildiği üzere lakustrin-aluviyal nitelikli olan Yamansaz sulak alanı
ile birlikte Lara ve Konyaaltı gibi basık ve geniş kıyı özelliği gösteren sahil
kesimlerindeki kıyı kumulları, bu kapsamda yerleşime uygun olmayan alanlar olarak
tanımlanmıştır. Bu alanlar, olası depremlerde zemin sıvılaşması riskinin en yüksek
olduğu alanlardır.
Ayrıntılı Jeoteknik Etüt Gerektiren Alanlar (JEGA)
Bu alanlar, büyük oranda eski dolmuş veya kısmen açık dere yataklarının da
sıkça bulunduğu doğudaki geniş aluviyal taşkın düzlüğü arazileridir. Eski ve yeni dere
yatakları boyunca çoğunlukla çakıl ve kum ve taşkın düzlüğü alanlarında da ağırlıklı
olarak kil boyutlu litolojiler sergilemekte olan bu arazilerin hemen her yerinde yer altı
su seviyesi de oldukça yüksektir. Söz konusu bu aluviyal arazilerin özellikle denize
yakın alçak kotlu alanlarında taban suları yüzeye çok yakın olup bazı bölgelerde de
su yüzeylenmeleri meydana gelmektedir. Bu alanlar, olası depremlerde zemin
53

sıvılaşması riskinin en yüksek olduğu alanlardır. Söz konusu bu alanlarda sıvılaşma
özelliğinin yanı sıra, yapılacak olan binalarda da özellikle kil tipine ve miktarına bağlı
olmak üzere oturma-şişme ve yan yatma gibi problemlerin ortaya çıkması da
kaçınılmazdır. Nitekim, Yamansaz, Hurma ve Liman gibi bölgelerdeki özellikle çok
katlı binalarda, sözü edilen bu sorunlar sıkça görülmektedir. Bu gibi alanlarda parsel
bazında ayrıntılı jeolojik-jeoteknik etütler yapılmalı ve zemin özellikleri, deneysel
çalışmalar ile belirlendikten sonra ayrıntılı imar kararları verilmelidir.
Yerleşime Önlemli Olarak Uygun Olan Alanlar
Alanın Jeoloji Haritasında Qa simgesi ile gösterilen alanın tamamı tufa olarak
tanımlanan CaCO3 çökellerini içermektedir. Bu alan, zemin özellikleri ve kayaçların
litolojileri dikkate alınarak değerlendirilmiş ve söz konusu bu alanların sahip olduğu
jeolojik ve litolojik yapıları gereğince iki farklı alan tanımlamasının yapılmasını
gerektirmiştir. Söz konusu bu farklı alanlar; Yerleşime Önlemli Uygun Alanlar-1 ve
Yerleşime Önlemli Uygun Alanlar-2 şeklinde ayırt edilip Ek’deki haritasında da
“YO1” ve “YO2” simgeleri ile gösterilmek suretiyle iki bölümde değerlendirilmiştir.
Her bir farklı nitelikteki alanlar ile ilgili açıklamalar ise aşağıda verilmiştir.
Yerleşime Önlemli Uygun Alanlar-1
Bu alanlar “Döşemealtı Platosu”’nu içine alan bölgedir. Başka bir ifade ile bu
alan Varsak, Duacı, Yeşilbayır yörelerini içine alan üst plato bölgesidir. Gerek YO1 ve
gerekse YO2 simgeleri ile gösterilen bu alanlarda daha önceden yapılmış olan
sedimantolojik amaçlı bir bilimsel çalışmanın (Koşun vd., 2005. Antalya Tufalarının
Litofasiyes Özellikleri, MTA Dergisi, Sayı:130, Sayfa:57-70) saha gözlemlerine göre
bu bölge (YO1) içerisinde kalan tufa oluşumları daha gözenekli, gevşek ve el ile
parçalanabilir ve dayanım açısından daha zayıf fiziksel özelliklere sahiptir. Yine bu
bölgede mağara türü boşluklu yapının fazla olması sonucu dolin (karbonat çöküntü
alanı) türü alanlar da sıkça gelişmiş bulunmaktadır. Ayrıca, Antalya’nın tatlı su
ihtiyacının sağlandığı Kırkgöz ve Duraliler gibi önemli su kaynakları bu alandadır.
Yerleşim alanlarının ve sanayileşmenin neden olacağı kirlilik, oldukça gözenekli
yapıda olan bu tufalardan yeraltı sularına doğrudan karışarak içme suyuna geçmesi
sonucu önemli sağlık problemlerine sebep olabilecektir. Bu özellikleri ile YO1
sembolü ile gösterilmiş olan alanlar, jeolojik açıdan 1. derece önlem alınması gerekli
alanlar olarak değerlendirilmiştir. Dolayısıyla, bu bölgenin zemin özellikleri, parsel
54

azında yapılacak ayrıntılı jeolojik-jeoteknik etütlere dayalı olarak hem saha gözlem
ve değerlendirmeleri ve hem de laboratuar deneyleri ile belirlenmeli ve elde edilecek
sonuçlara göre kullanım kararları verilmelidir.
Yerleşime Önlemli Uygu Alan (YO2)
Bu alanlar, ekdeki haritada YO2 simgesi gösterilmiştir. Jeoloji literatüründe
“Düden-Varsak Platosu” olarak bilinen ve nüfusun çoğunluğunun bulunduğu yerleşim
alanlarını içine almaktadır. Jeolojik materyal olarak yine tufalardan oluşmuştur ancak,
sertlik, dayanım gücü, gözeneklilik gibi fiziksel özellikleri ile YO1 simgesi ile
gösterilmiş olan Döşemealtı Platosunu oluşturan tufalardan farklılık gösterir. Söz
konusu bu farklılık, YO2 sembolü ile tanımlanmış olan alandaki tufa fasiyeslerinin
YO1 sembolü ile tanımlanmış olan alandaki tufa fasiyeslerinden nispeten daha
sağlam olmalarından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla, söz konusu bu alanlarda da
parsel bazında jeolojik ve Jeoteknik etütlerin yapılması bir zorunluluk olmakla birlikte
bu alanlardaki zemin özellikleri YO1 alanlarından kısmen daha az risk taşımaktadır.
Diğer taraftan hem Döşemealtı-Duacı ve hem de Düden-Varsak Platosunun kimi
alanlarında güncel sel taşkınları ve heyelan gibi doğa olaylarından etkilenebilecek
alanlar da bulunmaktadır. Örneğin: Akdamlar Köyü’nde yakın geçmişte yaşanmış
olan sel taşkını önemli can ve mal kaybına neden olmuştur. Bu nedenle gerek alt ve
gerekse üst platoda YO1 ve YO2 olarak tanımlanmış olan alanlardaki kuru ve/veya
aktif dere yatakları da alan kullanımlarında dikkate alınması gereken diğer alanlardır.
Ayrıca tufa çökelleri, kısa mesafelerde ciddi farklılıklar gösteren kayaçlardır ve bu
nedenle bu türlü alanların zemin özelliklerini belirleyebilmek için parsel bazında
ayrıntılı jeolojik-Jeoteknik etütlerin yapılmasında gereklilik bulunmaktadır.
Kaynak:Akdeniz Üniversitesi Uzaktan Algılama Araştırma ve Uygulama Merkezi, 2007
55

Harita 20: Antalya Büyükşehir Belediyesi Jeolojik Yapı Haritası
56

4.3. SU KAYNAKLARI KORUMA ALANLARI
D.S.İ. XIII.Bölge Müdürlüğü ve ASAT Genel Müdürlüğü işbirliği içerisinde
Nisan 2005 tarihli Antalya Kenti Su Kaynakları Koruma Alanları inceleme raporu
hazırlanmıştır. Rapor kapsamında belirlenen su kaynakları koruma alanlarında
alınması gereken önlemler belirlenmiştir. Ağustos 2006 yılında ise hazırlanan Aksu
Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporunda öngörülen Koruma Alanlarına ilişkin önlemlerde
aşağıda belirtilmektedir.
Hazırlanan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında söz konusu raporda
öngörülen önlemler kabul görmüş ve plan kararlarına yansıtılmıştır.
Ayrıca Antalya kenti için hayati önem taşıyan Su Kaynakları Koruma Alanları;
Antalya Belediyesi Sınırları dışında Burdur ilçesi Bucak ovasına kadar uzanmaktadır.
Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından kendi yetki alanı içerisinde bu planla
uygulamayı taahhüt ettiği koruma tedbirlerinin kaynak koruma alanları/havza
bütününde yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından hazırlanmakta olan planlarda aynı
şekilde yansıtılmasının Antalya’nın Su kaynaklarının gelecek kuşaklara da sağlıklı ve
temiz bir şekilde aktarılması açısından hayati bir önem taşımaktadır.
3.3.1.Antalya Kentine İçmesuyu Sağlayan Su Kaynakları ve Koruma
Alanları
Antalya Kentinin içme kullanma suyu ihtiyacı, Duraliler bölgesinde açılmış sondaj
kuyularından, Boğaçay bölgesinde açılmış kuyulardan ve Termesus (Kırkgözler) bölgesinde
açılmış kuyulardan karşılanmaktadır.
Antalya Traverten Platosu Jeolojik ve Hidrojeolojik özellikleri ile dünyada benzeri
olmayan bir konuma sahiptir. Bu nedenle Traverten Platosunda Yeraltı suyunun korunması
için platonun jeolojik ve hidrojeolojik özellikleri göz önünde bulundurularak koruma alanları
belirlenmiştir. Karstik sistemde su hareketi alüvyon akiferdeki yeraltısuyu hareketinden çok
hızlıdır ve kanal akışı şeklinde olmaktadır. Su hareketinin hızlı olması nedeniyle koruma
alanının sınırlarının belirlenmesinde kayaların litolojik durumları ile hidrojeolojik durumunun
yanında, sınırların uygulamada kolaylık olması için doğal ve değişmeyecek yapay sınırlar
(falezler, değişmeyen karayolları, dereler ) dikkat edilmiştir.
57

Traverten platosu üzerinde yer alan düdenler, yüzeydeki suların ve kirliliklerin çok
hızlı bir şekilde yeraltı suyuna ulaşmasını sağlamaktadır. Bu nedenle düdenlerin hangi
koruma bandı üzerinde olurlarsa olsunlar, çevrelerinde tespit edilecek koruma alanlarının I
derece koruma alanlarında uygulanan önlemlerle korunması gerekmektedir.
Termesus (Kırkgözler) Yeraltısuyu İşletme Sahasında açılan kuyulardan Üst Plato
üzerinde yer alan yerleşim alanlarının su ihtiyacı karşılanmaktadır. Yeraltı suyu işletme
sahası Kırkgöz kaynaklarının rezervuarı olan Jura Kretase yaşlı kireçtaşları üzerindedir.
5216 sayılı yasaya göre üst plato üzerinde yeralan yerleşim alanları Antalya Büyükşehir
sınırlarına dâhil edildiği için Kırkgöz kaynakları ASAT tarafından korunacak kaynaklar
içerisine dâhil olmuştur. Kırkgöz kaynaklarının rezervuarı olan kireçtaşlarının yayılımı
kuzeyde Bucak, batıda Korkuteli yerleşim alanlarına kadar yeraltından uzanmaktadır.
Kireçtaşlarının özellikleri dikkate alındığında, rezervuar üzerinde oluşacak kirlilik kısa sürede
rezervuardaki yer altı suyuna ulaşacaktır.. Bu nedenle Kırkgöz kaynaklarının hemen
kuzeyindeki Antalya Kültür Varlıkları ve Doğal Anıtlar Kurulunca Doğal Sit Alanı ilan edilen
bölge Kırkgöz kaynaklarının I derece Koruma Alanı olarak belirlenmiştir.
3.3.1.1. DURALİLER
Duraliler Yeraltı suyu Kaynaklarının Koruma Alanlarının belirlenmesi
Kriterleri ve Bu Alanlarda Alınması Gereken Önlemler
I NOLU KORUMA ALANI Sınırlarının belirlenmesinde;
1- Jeolojik yapı göz önüne alınmıştır.
2- Akiferin Hidrolojik ve Hidrojeolojik durumu dikkate alınmıştır.
3- Jeomorfolojik yapı göz önünde tutulmuştur.
4-Mevcut yeraltı suyu işletme kuyuları ve gelecekte bölgede açılacak yeni yeraltı suyu
işletme kuyuları göz önüne alınmıştır.
I NOLU KORUMA ALANI İçerisinde Alınması Gereken Önlemler :
1- Bu alanda yalnız yeraltı suyu işletme tesisinin bulunmasına ve çalışmasına
müsaade edilir. Bu alan başka hiçbir amaçla kullanılamaz.
2- Bu alan telle çevrilerek koruma altına alınır.
II NOLU KORUMA ALANI Sınırlarının belirlenmesinde;
1- Jeolojik yapı göz önüne alınmıştır.
2- Akiferin Hidrolojik ve Hidrojeolojik konumu dikkate alınmıştır.
58

3- Jeomorfolojik yapı göz önünde tutulmuştur.
4- Sondaj ve jeofizik çalışmalarla belirlenmiş, traverten kalınlığı ve paleotopoğrafya
dikkate alınmıştır.
5- Bölgede daha önce yapılmış olan boya deneyleri ve izotop analizi sonuçları dikkate
alınmıştır.
6- Travertenin hidrojeokimyasal (yüzeyde ve yüzeyden derine doğru) özellikleri
dikkate alınmıştır.
II NOLU KORUMA ALANI İçerisinde Alınması Gereken Önlemler
1- Kimyasal atığı olan yeni sanayi tesisi kurulamaz. Mevcut sanayi tesislerinin
atıklarının yer altı suyuna zarar vermeyeceği önlemler alınır.
2- Çöp alanı inşa edilemez. . Eskiden inşa edilmiş çöp alanları en kısa sürede terk
edilerek ıslah edilir.
3- Nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde işleyen, radyoaktif atığı olan fabrika
kurulamaz.
4- Metalurji tesisi, petrokimya tesisi ve petrol rafinerisi kurulamaz.
5- Yeni mezarlıklar inşa edilemez.
6- Mezbaha kurulamaz.
7- Rendering tesisi olan entegre et tesisi kurulamaz.
8- Maden kazıları yapılamaz. Maden artıkları depolanamaz.
9-Yeraltına hiçbir şekilde ( kuyu açarak, yüzeyde göllendirerek, fosseptik çukuru v.b)
atık su deşarjı yapılamaz.
10- Atık su deşarjı amaçlı daha önce açılmış olan kuyular kapatılır.
11-Bu alanda yeni alanlar yerleşime açılmadan önce kanalizasyon alt yapısının
tamamlanmış olma ön şartı aranır. Mevcut yapılar da öncelikli olarak inşa edilecek
kanalizasyon sistemine bağlanır.
12- Su kirlenmesine sebep olacak miktarda suni gübre ve kimyasal ilaç kullanılmaz.
Kimyasal ilaçların ambalajları toplanarak uygun şekilde bertaraf edilmelidir.
13- Bölgede amacı ne olursa olsun atık su (arıtılmış olsa dahi ) depolanması ve
göllendirilmesine izin verilmez.
14- III nolu koruma alanında uygulanan koruma önlemleri bu alan için aynen
geçerlidir.
III NOLU ALAN Sınırlarının Belirlenmesinde;
1- Jeolojik yapı göz önüne alınmıştır.
2- Akiferin Hidrolojik ve Hidrojeolojik konumu dikkate alınmıştır.
59

3- Jeomorfolojik yapı göz önünde tutulmuştur.
4- Bölgede daha önce yapılmış olan boya deneyi ve izotop analizi sonuçları dikkate
alınmıştır.
5- Travertenin hidrojeokimyasal (yüzeyde ve yüzeyden derine doğru) özellikleri
dikkate alınmıştır.
6- Uzun vadede yeni yerleşim alanlarının gelişimi ve ortaya çıkması muhtemel yeni
kirleticilerin su kaynaklarında neden olacağı kirlenme ve insan sağlığına olumsuz
etkileri dikkate alınmıştır.
III NOLU KORUMA ALANI İçerisinde Alınması Gereken Önlemler
1- Kimyasal atığı olan sanayi tesisi kurulamaz.
2- Nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde işleyen, radyoaktif atığı olan fabrikalar,
kimyasal atığı olan deri işleme fabrikaları, rendering tesisi olan et kombine tesisleri
kurulamaz.
3- Metalurji tesisi, petrokimya tesisi ve petrol rafinerisi kurulamaz.
4- Yeni Mezarlıklar inşa edilemez.
5-Yeraltına hiçbir şekilde ( kuyu açarak, yüzeyde göllendirerek, fosseptik çukuru v.b)
atık su deşarjı yapılamaz.
6- Atık su deşarjı amaçlı daha önce açılmış olan kuyular bölgede kanalizasyon inşaatı
tamamlanınca kapatılır ve atık su inşa edilen kanalizasyon sistemine bağlanır.
7-Su kirlenmesine sebep olacak miktarda suni gübre ve kimyasal ilaç kullanılmaz.
Kimyasal ilaçların ambalajları toplanarak uygun şekilde bertaraf edilmelidir.
8-Su kirlenmesine neden olacak miktarda pestisitlein kullanılması ve depolanmasına
izin verilmez.
9- Soğutma suyu, sıcak su ve pis su yeraltına verilemez.
10-Su kirlenmesine neden olan maddelerin yeraltına depolanması ve yerinden
çıkarılmasına izin verilmez.
3.3.1.2. KIRKGÖZLER
Termesus (Kırkgöz) Yeraltısuyu Kaynaklarının Koruma Alanlarının belirlenmesi
Kriterleri ve Bu Alanlarda Alınması Gereken Önlemler
I NOLU KORUMA ALANI Sınırlarının belirlenmesinde;
1- Jeolojik yapı göz önüne alınmıştır.
2- Akiferin Hidrolojik ve Hidrojeolojik konumu dikkate alınmıştır.
3- Jeomorfolojik yapı göz önünde tutulmuştur.
60

4-Mevcut kaynağın ve yeraltısuyu işletme kuyularının durumu ve gelecekte bölgede
yapılması muhtemel yeraltı suyu işletme kuyuları ve su yapıları göz önüne alınmıştır.
I NOLU KORUMA ALANI İçerisinde Alınması Gereken Önlemlerle İlgili
Tavsiyeler
1- Bu alanda yalnız yeraltı suyu işletme tesisinin bulunmasına ve çalışmasına
müsaade edilir. Bu alan başka hiçbir amaçla kullanılamaz.
II NOLU KORUMA ALANI Sınırlarının belirlenmesinde;
1- Jeolojik yapı göz önüne alınmıştır.
2- Akiferin Hidrolojik ve Hidrojeolojik konumu dikkate alınmıştır.
3- Jeomorfolojik yapı göz önünde tutulmuştur.
II NOLU KORUMA ALANI İçerisinde Alınacak Önlemlerle İlgili Tavsiyeler
1- Kimyasal atığı olan yeni sanayi tesisi kurulamaz. Mevcut sanayi tesislerinin
atıklarının yeraltı suyuna zarar vermeyeceği önlemler alınır.
2- Çöp alanı inşa edilemez. Eskiden inşa edilmiş çöp alanları en kısa sürede terk
edilerek ıslah edilir.
3- Nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde işleyen, radyoaktif atığı olan fabrika
kurulamaz.
4- Metalurji tesisi, petrokimya tesisi ve petrol rafinerisi kurulamaz.
5- Yeni mezarlıklar inşa edilemez.
6- Mezbaha kurulamaz.
7- Rendering tesisi olan entegre et tesisi kurulamaz.
8-Yeraltına hiçbir şekilde düdenlerle, kuyu açarak, yüzeyde göllendirerek, fosseptik
çukuru açarak atık su deşarjı yapılamaz.
9- Düdenler atık su deşarjı amaçlı kullanılamaz.
10-Bu alanda yeni alanlar yerleşime açılmadan önce kanalizasyon alt yapısının
tamamlanmış olma ön şartı aranır. Mevcut yapılar da öncelikli olarak inşa edilecek
kanalizasyon sistemine bağlanır.
11- Su kirlenmesine sebep olacak miktarda suni gübre ve kimyasal ilaç kullanılmaz.
Kimyasal ilaçların ambalajları toplanarak uygun şekilde bertaraf edilir.
12- III nolu alan için belirlenen koruma tedbirleri II nolu alan için aynen uygulanır.
III NOLU ALAN Sınırlarının belirlenmesinde,
1- Jeolojik yapı göz önüne alınmıştır.
2- Akiferin Hidrolojik ve Hidrojeolojik konumu dikkate alınmıştır.
61

3- Jeomorfolojik yapı göz önünde tutulmuştur.
4- Uzun vadede yeni yerleşim alanlarının gelişimi ve ortaya çıkması muhtemel yeni
kirleticilerin su kaynaklarında neden olacağı kirlenme ve insan sağlığına olumsuz
etkileri dikkate alınmıştır.
III NOLU ALAN İçerisinde Alınacak Önlemlerle İlgili Tavsiyeler
1- Kimyasal atığı olan yeni sanayi tesisi kurulamaz. Mevcut sanayi tesislerinin
atıklarının yeraltı suyuna zarar vermeyeceği önlemler alınır.
2- Nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde işleyen, radyoaktif atığı olan fabrikalar,
kimyasal atığı olan deri işleme fabrikaları, rendering tesisi olan et kombine tesisleri
kurulamaz.
3- Metalurji tesisi, petrokimya tesisi ve petrol rafinerisi kurulamaz.
4- Yeni Mezarlıklar inşa edilemez.
5-Yeraltına hiçbir şekilde; düdenlerle, kuyu açarak, yüzeyde göllendirerek, fosseptik
çukuru açarak atık su deşarjı yapılamaz.
6- Atık su deşarjı amaçlı daha önce açılmış olan kuyular bölgede kanalizasyon inşaatı
tamamlanınca kapatılır ve atık su inşa edilen kanalizasyon sistemine bağlanır.
7- Su kirlenmesine sebep olacak miktarda suni gübre ve kimyasal ilaç
kullanılmaz.Kimyasal ilaçların ambalajları toplanarak uygun şekilde bertaraf edilmelidir.
8-Su kirlenmesine neden olacak miktarda pestisitlein kullanılması ve depolanmasına
izin verilmez.
9- Soğutma suyu, sıcak su ve pis su yeraltına verilemez.
10- Su kirlenmesine neden olan maddelerin yeraltına depolanması ve yerinden
çıkarılmasına izin verilmez.
3.3.1.3.BOĞAÇAYI
Boğaçay Yeraltısuyu Kaynakları Koruma Alanlarının Belirlenmesi
Boğaçay Yeraltısuyu kuyuları alüvyoner akifer üzerindedir. Bu nedenle koruma
alanları sınırlarının belirlenmesinde TSE 9774 Yüzeyden Kirlenmeye Karşı Akiferlerin
Korunması standardı dikkate alınmıştır.
I NOLU KORUMA ALANI Sınırlarının belirlenmesinde;
1- Jeolojik yapı göz önüne alınmıştır.
2- Akiferin Hidrolojik ve Hidrojeolojik konumu dikkate alınmıştır.
3-Mevcut yer altı suyu işletme kuyularının durumu ve gelecekte bölgede oluşacak
kentleşmenin durumu göz önüne alınmıştır.
62

I NOLU KORUMA ALANI İçerisinde Alınması Gereken Önlemlerle İlgili
Tavsiyeler
1- Bu alanda yalnız yer altı suyu işletme tesisinin bulunmasına ve çalışmasına
müsaade edilir. Bu alan başka hiçbir amaçla kullanılamaz.
2- Bu alan telle çevrilerek koruma altına alınır.
II NOLU KORUMA ALANI sınırlarının belirlenmesinde ;
1- Jeolojik yapı göz önüne alınmıştır.
2- Akiferin Hidrolojik ve Hidrojeolojik konumu dikkate alınmıştır.
3- Jeomorfolojik yapı göz önünde tutulmuştur.
4- Akifer içerisinde 50 günde yeraltı suyunun gideceği mesafe dikkate alınmıştır.
II NOLU KORUMA ALANI İçerisinde Alınacak Önlemlerle İlgili
Tavsiyeler
1- Çöp depolanamaz.
2- Nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde işleyen, radyoaktif atığı olan fabrika
kurulamaz.
3- Metalurji tesisi, petrokimya tesisi ve petrol rafinerisi kurulamaz.
4- Yeni mezarlıklar inşa edilemez.
5- Mezbaha kurulamaz.
6- Rendering tesisi olan entegre et tesisi kurulamaz.
7- Maden kazıları yapılamaz. Maden artıkları depolanamaz.
8-Bu alanda yeni alanlar yerleşime açılmadan önce kanalizasyon alt yapısının
tamamlanmış olma ön şartı aranır. Mevcut yapılar da öncelikli olarak inşa edilecek
kanalizasyon sistemine bağlanır.
9- Su kirlenmesine sebep olacak miktarda suni gübre ve kimyasal ilaç kullanılmaz.
Kimyasal ilaçların ambalajları toplanarak uygun şekilde bertaraf edilir.
10- III nolu alan için belirlenen koruma tedbirleri II nolu alan için aynen uygulanır.
III NOLU ALAN Sınırlarının belirlenmesinde,
1- Jeolojik yapı göz önüne alınmıştır.
2- Akiferin Hidrolojik ve Hidrojeolojik konumu dikkate alınmıştır.
3- Jeomorfolojik yapı göz önünde tutulmuştur.
4- Uzun vadede yeni yerleşim alanlarının gelişimi ve ortaya çıkması muhtemel yeni
kirleticilerin su kaynaklarında neden olacağı kirlenme ve insan sağlığına olumsuz etkileri
dikkate alınmıştır.
63

III NOLU ALAN İçerisinde Alınacak Önlemlerle İlgili Tavsiyeler
1- Kimyasal atığı olan yeni sanayi tesisi kurulamaz. Mevcut sanayi tesislerinin
atıklarının yer altı suyuna zarar vermeyeceği önlemler alınır.
2- Nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde işleyen, radyoaktif atığı olan fabrikalar,
kimyasal atığı olan deri işleme fabrikaları, rendering tesisi olan et kombine tesisleri
kurulamaz.
3- Metalurji tesisi, petrokimya tesisi ve petrol rafinerisi kurulamaz.
4- Yeni Mezarlıklar inşa edilemez.
5-Yeraltına hiçbir şekilde; düdenlerle, kuyu açarak, yüzeyde göllendirerek, fosseptik
çukuru açarak atık su deşarjı yapılamaz.
6- Atık su deşarjı amaçlı daha önce açılmış olan kuyular bölgede kanalizasyon inşaatı
tamamlanınca kapatılır ve atık su inşa edilen kanalizasyon sistemine bağlanır.
7- Su kirlenmesine sebep olacak miktarda suni gübre ve kimyasal ilaç kullanılmaz.
Kimyasal ilaçların ambalajları toplanarak uygun şekilde bertaraf edilmelidir.
8-Su kirlenmesine neden olacak miktarda pestisitlein kullanılması ve depolanmasına
izin verilmez.
9- Soğutma suyu, sıcak su ve pis su yeraltına verilemez.
10- Su kirlenmesine neden olan maddelerin yeraltına depolanması ve yerinden
çıkarılmasına izin verilmez.
SONUÇ ve ÖNERİLER
1-Antalya Kentinin içme – kullanma suyu ihtiyacı Duraliler, Boğaçay ve Termesus
(Kırkgözler) Yeraltısuyu İşletme sahasında açılmış sondaj kuyularından karşılanır.
Duraliler Yeraltısuyu İşletme Sahasında ve Termesus (Kırkgözler) Yeraltısuyu İşletme
Sahasında ki kuyular suyunu karstik akiferden almaktadır. Boğaçay İşletme Sahasındaki
kuyular alüvyoner akiferden suyunu alır. TSE 9774 sayılı Su Kaynaklarının Kirlilikten
Korunması Standartında belirtilen şartlar alüvyoner akiferler için uygulanabilecek şekilde
tesbit edilmiştir. TSE 9774 standartına uygun koruma alanları belirlemesi bu nedenle
ancak Boğaçay Yeraltısuyu İşletme Sahası için mümkündür.
2- Antalya Kentinin halen su ihtiyacının büyük bir bölümünü karşılayan , 2030 yılına kadar
da su ihtiyacını karşılamaya devam edecek olan Duraliler Yeraltısuyu kaynakları ve
Termesus (Kırkgöz) Yeraltısuyu işletme sahalarındaki kuyular karstik akiferden suyunu
almaktadır. Bu kaynakların korunması için belirlenecek koruma alanları TSE 9774 de
64

elirtilen şartların uygulanmasına, kendine özgü jeolojik ve hidrojeolojik özellikleri olması
nedeniyle uygun değildir.
3-Duraliler Yeraltısuyu İşletme Sahasından elde edilen yer altı suyunun kirlilikten
korunması için haritalarda belirtilen alanlarda önerilen önlemler alınmalıdır. Ayrıca;
- Duacı Köyü çevresinde, üst plato üzerinde halen vahşi depolama yapılmaya
devam edilen Eski Şehir Çöplüğüne çöp dökülmesi engellenerek terk edilmeli
ve çöp alanı ıslah edilmelidir.
- Duraliler kaynaklarının rezervuarı olan traverten platosu ve Kırkgöz
kaynaklarının rezervuarı olan kireçtaşlarının üzerinde yeralan düdenler
yerinde incelenerek, düdenlerden yeraltına yeraltısuyunu kirletecek atıkların
atılması engellenmelidir. Düdenlerin çevresinde I derece koruma bandı
oluşturulmalıdır.
- Kepez başındaki eski Akdeniz Üniversitesi Araştırma Hastanesi, tekrar
faaliyete geçirilmeden önce atık su problemi çözülmeli, hastaneninatıklarının
hastane çevresinde açılacak fosseptik çukurlara atılması önlenmelidir.
- Raporda Duraliler Yeraltısuyu İşletme Sahası I derece koruma alanı olarak
belirtilen alanın doğu kenarında bulunan Ünsal Mahallesi, Fatih Mahallesi,
Akdeniz ve Yeşil Antalya Sanayi sitelerinin ve yakın çevrelerinin kanalizasyon
sistemi öncelikle inşa edilerek şehir kanalizasyon sistemine bağlanmalıdır.
- Döşemealtı Platosu üzerinde Duraliler Yeraltı suyu İşletme Sahası II derece
koruma alanı üzerinde bulunan yerleşim alanlarının kanalizasyon sisteminin
inşaatı öncelikle tamamlanmalı ve atıkların yeraltına deşarjı önlenmelidir.
- Duraliler Yeraltı suyu İşletme Sahası II derece koruma alanı üzerinde
planlanan Kuzey Kent Konut Alanının ve yeni yerleşim alanlarının imara
açılmadan önce kanalizasyon sistemi inşa edilmelidir. Yeni oluşacak
yerleşim alanlarının atıklarının yeraltına deşarjı önlenmelidir.
- Antalya Organize Sanayi Bölgesinin arıtmadan çıkan sularının ve diğer
atıklarının yeraltına verilmesi engellenmelidir.
4-Termesus (Kırkgözler) Yeraltısuyu İşletme Sahasından ve Boğaçay Yeraltısuyu İşletme
Sahasından elde edilen yealtı suyunun kirlilikten korunması için haritalarda belirtilen
alanlarda önerilen önlemler alınmalıdır.
Ayrıca;
*Belirlenen Koruma alanları içerisindeki Bucak, Korkuteli gibi ilçelerin ve
diğer yerleşim alanlarının atık sularının düdenlere verilmesi engellenmelidir.
65

Yerleşim alanlarının halen vahşi depolama yapılmaya devam edilen çöplüklerinde,
çöp alanlarından gelen pis suların yeraltına gitmesinin önlenmesi için gerekli tedbirler
alınmalıdır.
*Kırkgöz kaynaklarının rezervuarı olan kireçtaşlarında yer alan Kestel, Korkuteli,
Bucak, Bademağacı, Dağ Nahiyesindeki düdenlerin korunması için yerinde
incelemeler yapılarak düdenlere yeraltısuyunu kirletecek atıkların verilmesi
önlenmelidir.
*Boğaçay Yeraltısuyu İşletme Sahasının koruma alanları olarak belirlenen sahalar
içerisinde kalan alandaki yerleşimlerin kanalizasyon sisteminin inşaatı öncelikle
tamamlanarak kentsel ve diğer atıkların yeraltına süzülmesi önlenmelidir.
*Akdeniz ve Yeşil Antalya Sanayi sitelerinin arıtmalarından çıkan suyunun Boğaçay’a
giden derelere kontrolsuz olarak verilmesi engellenmeli, sistem Antalya kenti
kanalizasyon şebekesine bağlanmalıdır.
5-Antalya Kentine içmesuyu sağlayan su kaynaklarından ve su kaynaklarının
rezervuarındaki koruma alanları içerisinde tesbit edilecek gözlem kuyularından sürekli
örnek alınarak yeraltı suyundaki kirlilik izlenmelidir. Kirlilik değerlerinde oluşacak
değişiklikler ve yeni kirlilik kaynakları belirlendiğinde gerekli tedbirler alınmalıdır.
D.S.İ.XIII.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ,Nisan 2005
Aksu Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporu
Yeraltısuyu ile İlgili Korunacak Alanlar
İnceleme alanı içerisinde Aksu çayı kenarında haritada belirlenmiş olan alan ve
Kemerağzı Köyü’nün çevresindeki traverten alan Antalya Kenti Su Kaynakları III. derece
Koruma Alanı olarak belirlenmiştir.
Aksu çayı kenarındaki kum çakıl boyutunda malzemeden oluşan alüvyon alan
yeraltısuyu işletmeye uygun sahalardır. Aksu çayı kenarında ‘YASİUA’ yeraltısuyu işletme
alanı olarak belirlenen alanda akifer kayanın alüvyon olması nedeniyle TS 9774 de
belirlenmiş olan aşağıdaki önlemler alınarak yeraltısuyu işletme sahaları oluşturulabilir.
1-Kimyasal atığı olan tesisi kurulamaz
2-Nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde işleyen, radyoaktif atığı olan fabrikalar,
kimyasal atığı olan deri işleme fabrikaları, rendering tesisi olan et kombine tesisleri
kurulamaz.
3-Metalurji tesisi, petrokimya tesisi ve petrol rafinerisi kurulamaz. Yakıt depolanamaz.
4-Bu alanda maden kazıları yapılamaz, kum çakıl malzeme alınamaz.
66

5-Yeni mezarlıklar inşa edilemez.
6-Yeraltına hiçbir şekilde (kuyu açarak, yüzeyde göllendirerek, fosseptik çukuru v.b)
atık su deşarjı yapılamaz
izin verilmez.
7-Su kirlenmesine neden olacak miktarda pestisitlerin kullanılması ve depolanmasına
8- Su kirlenmesine neden olacak miktarda suni gübre ve kimyasal ilaç kullanılamaz.
Bölgede Kimyasal ilaçların ambalajları toplanarak uygun şekilde bertaraf edilmelidir.
9-Soğutma suyu, sıcak su ve pis su yeraltına verilemez.
10-Su kirlenmesine neden olan maddelerin yeraltına depolanması ve yerinden
çıkarılmasına izin verilemez.
11-Akifer alanındaki dekapaj ve kazılar yapılamaz.
12-Bu alanda arıtma tesisi kurulamaz.
13-Çöplük kurulamaz, mevcut çöplükler ıslah edilerek terk edilir.
14-Hastane, hava alanı ve tesisleri kurulamaz.
Akifer kayanın Aksu çayının alüvyonları olması nedeniyle halen kum çakıl ocağı
şeklinde işletilmekte olan akifer kayanın korunması için bu ocaklar kapatılmalıdır. Ocakların
faaliyetinin devam ettirilmesi halinde TİGEM arazilerindeki 763 1/s kapasiteli kuyuların
bulunduğu yeraltısuyu işletme sahasında yeraltısuyu zarar görecektir. Alüvyon akiferin çakıl
ocağı olarak işletilip tüketilmesi ile akifer kaya yok olacak bölgede mevcut işletme kuyuları
zarar görecek ve yeni yeraltısuyu işletme sahalarıda oluşturulamayacaktır.
Traverten üzerindeki alan Antalya Kenti su kaynaklarının koruma alanları ile ilgili
hazırlanan ve DSİ Genel Müdürlüğü tarafında 2005 yılı Nisan ayında onaylanan rapora göre
III. Derece koruma alanıdır. Bu alanda ; Aksu Ovası taşkın döneminde yeraltısuyu seviyesi
haritasında belirtilen kotlara dikkat edilmelidir.
1-Kimyasal atığı olan tesisi kurulamaz
2-Nükleer reaktör ve radyoaktif hammadde işleyen, radyoaktif atığı olan fabrikalar,
kimyasal atığı olan deri işleme fabrikaları, rendering tesisi olan et kombine tesisleri
kurulamaz.
3-Metalurji tesisi, petrokimya tesisi ve petrol rafinerisi kurulamaz. Yakıt depolanamaz.
4-Yeni mezarlıklar inşa edilemez.
5-Yeraltına hiçbir şekilde (kuyu açarak, yüzeyde göllendirerek, fosseptik çukuru v.b)
atık su deşarjı yapılamaz
6-Atık su deşarjı amaçlı daha önceden açılmış olan kuyular bölgede kanalizasyon
inşaatı tamamlanınca kapatılır ve atık su inşa edilen kanalizasyon sistemine bağlanır.
7- Su kirlenmesine neden olacak miktarda suni gübre ve kimyasal ilaç kullanılamaz.
Kimyasal ilaçların ambalajları toplanarak uygun şekilde bertaraf edilmelidir.
67

izin verilemez.
8-Su kirlenmesine neden olacak miktarda pestisitlerin kullanılması ve depolanmasına
9-Soğutma suyu, sıcak su ve pis su yeraltına verilemez.
10-Su kirlenmesine neden olan maddelerin yeraltına depolanması ve yerinden
çıkarılmasına izin verilemez.
11- Su kirlenmesine neden olacak miktarda pestisitlerin kullanılması ve
depolanmasına izin verilmez.
IV SONUÇ ve ÖNERİLER
1-İncelenen alan Aksu ovasını ve Aksu çayı deltasında yer alan Kemerağzı Kundu
Turizm merkezini içine almaktadır. İnceleme alanında güneyde denize yakın bölümlerde plaj
kumulları yer almaktadır. Plaj kumullarının arasındaki alanda Pliyosen ve Kuaterner yaşlı
kumlu siltli killi malzemelerden oluşan kayalar yüzeylemektedir. Eskiköy Formasyonu
içerisindeki çakıllı seviyeler, Belkıs Konglomeraları, Traverten, Plaj kumulları ve Aksu çayı
kenarındaki alüvyon malzeme akifer kaya özelliğindedir.
2-Etüt alanı genel olarak Aksu çayının taşkın alanı içerisinde yer almaktadır ve Aksu
çayı, Acısu deresi, Kopak çayı inceleme alanından denize boşalan akarsulardır.
Kurumumuzca daha önceden yapılan çalışmalarda Aksu çayının Q500 debisi ile Aksu
çayının denize boşaldığı yerden itibaren taşkında su yüksekliği;
0+060 km de su kotu 4.76m
0+660 km de su kotu 4.88m
1+760 km de su kotu 5.34 m olarak hesaplanmıştır.
Suyun bu şekilde yükselmesinin sebebi lodos nedeniyle çayın suyunun denize
boşalmamasıdır.
3-İnceleme alanında tespit edilen su noktalarında Ekim 2005 tarihinde ölçülen su
seviyelerine göre yeraltı suyu seviyesi haritası çizilerek bölgede yeraltı suyu hareketi
konusunda bilgi toplanmıştır. Yeraltı suyunun taşkın döneminde taşkın seviyesine kadar
yükseleceği düşünülerek Aksu çayı Q500 taşkın seviyelerine uygun oluşacak yeraltı suyu
seviyeleri tespit edilmiştir. Buna göre çizilen yeraltı suyu seviyesi haritası rapor ekinde Q500
taşkın dönemi yeraltı su seviyesi haritası olarak verilmiştir.
4-Taşkın döneminde plaj kumullarının arsında yer alan düşük kotlu alanda ve Aksu
çayı çevresinde göllenme meydana gelmektedir. Kumulların çevresindeki göllenme sırasında
kumullar içerisinde ve Aksu çayı kenarında su seviyesi taşkın kotuna yükselmektedir. Kumul
68

tepeleri üzerinde veya Aksu çayı kenarındaki taşkın alanı içerisinde dolgu yapılarak üzerine
yerleşim alanları ve/veya turistik tesisler inşa edilmesi durumunda, temel kazılarında taşkın
döneminde su seviyesi rapor ekinde taşkın dönemi su seviyesi haritasında belirtilen kotlara
kadar yükselmektedir.
5-İnceleme alanında yapılacak inşaatlarda temel kotu yeraltı suyunun rapor ekindeki
taşkın dönemi yeraltı suyu seviyesi dikkate alınarak seçilmelidir. Taşkın dönemi yeraltı suyu
seviyesi dikkate alınmadan yapılacak inşaatların taşkın döneminde su baskınlarından
etkileneceği bilinmelidir.
6-Aksu çayı kenarında belirlenmiş alan, yeraltı suyu işletmeye uygun (YASİUA)
alanda halen TİGEM arazilerindeki Belek Turizm Bölgesinin su ihtiyacının karşılandığı toplam
763 1/s kapasiteli işletme kuyuları vardır. Aksu çayı kenarında sınırları verilen YASİUA
alanda yeni yeraltı suyu işletme sahaları oluşturularak bölgedeki yerleşim alanlarına içme
kullanma suyu temin edilebilir.
7-Aksu çayı kenarındaki yeraltı suyu işletilen akifer kaya, Aksu çayının kenarındaki
kum çakıldan oluşan alüvyonlardır. Kum çakıl malzeme halen kum çakıl ocağı olarak
işletilmektedir. Aksu çayı kenarındaki kum çakıl ocaklarının işletilmeye devam edilmesi
halinde TİGEM arazilerindeki mevcut yeraltı suyu işletme sahaları açılması imkansız hale
gelebilecektir.
8-Kemerağzı köyü ve çevresinde yüzeyleyen traverten türü kayaların sınırları Antalya
Kentine Su sağlayan Su Kaynaklarının Koruma Alanlarının belirlenmesi ile ilgili DSİ Genel
Müdürlüğü tarafından Nisan 2005 tarihinde onaylanan raporda III. Derece Koruma Alanı
olarak belirlenmiştir. Bu alanda yeraltı suyu kalitesini korumak için gerekli önlemler
alınmalıdır.
9-Aksu çayı kenarında belirlenmiş yeraltı suyu işletmeye uygun alanda mevcut
işletme kuyularının ve yeni açılacak işletme kuyularındaki su kalitesini korumak için TSE
9774 de belirtilen önlemlere uygun tedbirler alınmalıdır. Yeraltı suyu işletmeye uygun alan III
Derece Koruma Alanı olarak belirlenmiştir.
D.S.İ.XIII.BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ,Ağustos 2006
69

4.4.TARIMSAL SULAMA ALANLARI
Planlama alanı içerisindeki su kaynakları sulama amacı ile de kullanılmaktadır.
Sulama projeleri Devlet Su İşleri Bölge Müdürlüğünce gerçekleştirilmektedir. Alınan
verilerde mevcut ve proje halinde olmak üzere 2 çeşit sulama sahası bulunmaktadır.
Ancak mevcut sulama sahaları üzerinde onaylı imar planları ve yapılaşmalar da
mevcuttur. Aynı zamanda işletmede gözüküp faal olarak sulama yapılmayan alanlar
da mevcuttur.
Hem mevcut hem de proje halindeki sulama alanlarına baktığımızda planlama
alanının doğu bölgesinde Aksu çayı kenarında var olan tarım alanlarına yönelik
sulamaların ağırlıkta olduğunu görmekteyiz.
Doyran Göleti, Boğaçayı bölgesindeki sulama sahası ise Çakırlar Bölgesindeki
tarım alanlarına hizmet vermektedir.
4.5.TARIM ALANLARI
Antalya Büyükşehir Belediyesi Bütünü 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı
çalışmaları kapsamında 21.12.2006 tarihinde Belediyemiz ve Akdeniz Üniversitesi ile
imzalanan protokol kapsamında Uzaktan Algılama Araştırma ve Uygulama Merkezi;
Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde bir ‘Ekolojik Arazi Yönetim Planı’
hazırlamıştır.
Günümüzde, sosyal hukuk devleti öngörüleri ile birlikte ekolojik korumacı
planlama anlayışını benimsemiş olan gelişmiş toplumlar, Sürdürülebilir Kalkınma ve
Sürdürülebilir Arazi Kullanımı esaslarına dayandırılan yönetim biçimlerine özel bir
önem vermektedirler. Sürdürülebilir kalkınma ve arazi yönetimi ise kısaca, bugünkü
neslin ihtiyaçlarını karşılarken gelecekteki nesillerin kendi ihtiyaçlarını
karşılayabilmeleri için var olan olanaklarını tehlikeye atmayan bir kalkınma modeli
içerisinde başta arazi, toprak ve su kaynakları olmak üzere tüm doğal ve yapay
olanakların optimal yönetimi ve kullanımı olarak tanımlanmaktadır. Söz konusu bu
tanım kapsamında, özellikle sürdürülebilir doğal kaynak yönetimi için gerekli olan
planlamalarda ise hedeflerin ve önceliklerin belirlenmesi, belirlenen öncelikli
hedeflerin politikaya dönüştürülmesi ve nihayet bu politikaların da uygulamaya
aktarılması işlemleri esas alınmaktadır. Bu kapsamda, bir ülkenin ve/veya yörenin
70

sosyo-ekonomik ve hatta kültürel kalkınmasındaki katkıları yadsınamaz olan üç temel
üretim sektöründen tarım, sanayi ve hizmet sektörleri arasındaki öncelikli hedeflerin
belirlenmesi aşamasında ise bölgesel ve/veya yöresel ekolojik ve sosyo-ekonomik
yapıların ulusal ve uluslararası düzeydeki potansiyelleri mutlaka dikkate alınmak
durumundadır. Bu açıdan bakıldığında Antalya ili, Tarım, Turizm ve Ticaret öncelikli
bir sürdürülebilir kalkınma modeline göre planlanmak durumundadır. Söz konusu bu
model içerisinde de kentsel ve kırsal kalkınmanın dengelenmesi hususu, özellikle iç
ve dış göçe dayalı hızlı nüfus artışı nedeniyle arazi rantının çok yüksek olduğu
Antalya ilinde büyük bir önem arz etmektedir.
Bu açıdan bakıldığında, her türlü arazi kullanımına karar vermede ve özellikle
kentlerin oluşturulmasında ve gelişmesindeki üç temel eşik, büyük bir önem arz
etmektedir. Söz konusu bu eşiklerden ilki, içerisinde tarım toprakları, sulama alanları,
taşkın önleme ve su koruma alanları ile birlikte bu alanların topografik özellikleri,
jeolojik yapıları ve depremsellik gibi doğal unsurları ve nihayet doğal SİT ve peyzaj
değerlerini de kapsayan DOĞAL EŞİKLER, ikincisi, yasal ve yönetimsel sınırları
kapsayan İDARİ EŞİKLER ve üçüncüsü de yerel yönetim yatırımları ile birlikte kamu-
özel sektör kuruluşlarının yatırımlarını ve bunların bütçe ve finansman durumlarını da
kapsayan EKONOMİK EŞİKLERDİR. Söz konusu bu eşiklerden İdari ve ekonomik
eşikler, ülkesel ve bölgesel verilere ve siyasi tercihlere bağlı olarak zaman içerisinde
değişebilir nitelikli iken, doğal eşiklerdeki değiştirilebilirlik, üzerinde dikkatle durulması
gereken bir husustur. Zira, doğal eşiklerin sağlıklı belirlenememesi ve/veya kısa
vadeli tercihler kapsamında bu eşiklerin ekolojik parametrelerden yoksun olarak
değiştirilmesi, bir kentin ve hatta bir ülkenin toplumsal geleceğini çoğu zaman geri
dönüşümsüz bir şekilde olumsuz etkileyebilmektedir. Ülkemizin hemen her yerinde ve
tabii ki Antalya’da da iyi belirlenememiş doğal eşikler nedeniyle ciddi arazi ve toprak
kayıplarının, ormanlık alanlarda daralmaların, yer altı ve yer üstü su kaynaklarında da
kirlenmeler gibi daha pek çoğu sayılabilecek olumsuzlukları görmek mümkündür.
Nitekim Antalya-Belek yöresinde yapılan akademik bir çalışmaya göre, doğal
kaynaklara ilişkin eşiklerin hatalı ve/veya yetersiz ve hatta ehliyetsiz bir şekilde
belirlenmesi ve plan kararlarının da bu yetersiz veriler kullanılarak uygulanması
neticesinde, kimi orman ve mera alanlarında %70 oranlarında hatalı ve yanlış
uygulamalar ortaya çıkmış bulunmaktadır. Yine söz konusu bu çalışmaya göre, kimi
tarım alanları üzerindeki yapılaşmaların da 1981-2000 yılları arasında 54 kat arttığı
71

elirlenmiştir. Antalya platosunun ve üzerindeki dünyaca ünlü Terra-Rosa
topraklarının milyonlarca ve Aksu - Çalkaya aluviyal arazilerinin ise onbinlerce yılda
ancak oluşabildiği ve ne Antalya platosunun ve ne de aluviyal arazilerin ekolojik
planlara riayet edilmeden kullanılması ve kentleşme dahil diğer alan kullanımı
kararları ile kaybedilmesi neticesinde, bir daha asla oluşamayacakları ve geri
kazanılamayacakları bilinmek durumundadır.
Diğer taraftan, Antalya ili için büyük emek ve para sarfedilerek hazırlanan kimi
nazım imar ve uygulama imar planlarının, kimi zaman geniş halk kitleleri tarafından
benimsenmemesi ve kimi zaman da gelişen sivil toplum örgütlenmesinin sıkı bir
denetim ve izleme yeteneklerinin bazen amacını aşan yasal ve toplumsal baskısı ve
nihayet iktidar ve muhalefet unsurlarının imar planlama yaklaşımlarına bakış
açılarındaki farklılıklar gibi nedenlerden dolayı, yargıya taşınarak yürütülmesinin
durdurulduğu ve hatta bu planların, yargı yoluyla iptal edilmek suretiyle kadük kaldığı
da bilinmektedir.
Yine, hazırlanacak nazım imar ve uygulama imar planlarının, Tarım
Bakanlığı’nın halen uygulamakta olduğu ve 03.07.2005 tarihinde yürürlüğe giren
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve söz konusu bu kanunun
15.12.2005 tarih ve 26024 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olan Uygulama
Yönetmeliği’nin öngördüğü hususlar ile de uyumlu olması zorunluluğu bulunmaktadır.
Bu nedenle, hazırlanacak olan imar planlarına esas olacak ekolojik planlama
altlıkları, sözü edilen Yasa’nın ilgili maddeleri ile birlikte yasanın öngördüğü Toprak
Koruma Projesi unsurlarını da kapsamak durumundadır
Ekolojik Temelli Arazi Yönetimi Planı Kararları
Antalya Büyükşehir bütünü için 1/25000 ölçek düzeyinde hazırlanmış olan
Ekolojik Arazi Yönetim Planı ve bu plana dayalı kararlar, tüm alanın jeolojik,
jeomorfolojik ve hidrolojik yapısı, su kaynaklarına ilişkin özellikleri ve toprakların
Büyük Grup düzeyindeki karakteristikleri kapsamındaki çeşitli sınıflandırma sonuçları
yanı sıra alandaki halihazır arazi kullanım şekilleri ve bu kullanım şekillerinin alan
içerisindeki konumları da dikkate alınarak oluşturulmuştur. Hazırlanmış olan bu
planda, alandaki arazi kullanımı üzerinde yetki ve sorumluluğu bulunan yerel yönetim
temsilcileri yanı sıra, yöre halkı ve yöre ile ilgili sivil toplum örgütlerinin görüş ve
düşünceleri de özenle dikkate alınmıştır. Tüm bunlara ilaveten, alanda uygulanacak
72

sürdürülebilir bir ekolojik arazi yönetim planının hukuki temellere oturtulması
zorunluluğu da dikkate alınarak, bu alandaki arazi ve topraklar, yeni Toprak Yasası
kapsamında da ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Böylece Antalya bütünü için
hazırlanmış olan söz konusu bu ekolojik arazi yönetim planında, ulusal ve
uluslararası sosyo-ekonomik ve hukuki gelişmeler ile birlikte gerek yerel yönetimlerin,
gerek bölge halkının ve gerekse sivil toplum kuruluşlarının talepleri, görüşleri ve
önerileri de çok açık bir biçimde yer almış bulunmaktadır. Tüm bu çalışmaların
neticesine göre;
Antalya bütünü için hazırlanmış olan orta-uzun vadeli sürdürülebilir ekolojik
arazi yönetimi yaklaşımı kapsamında planlama alanının, üç temel alan kullanım şekli
altında idare edilmesine karar verilmiştir. Söz konusu bu temel alan kullanım
şekillerinden ilki A) EKOLOJİK ALAN KULLANIMLARI, ikincisi B) TARIMSAL
ALAN KULLANIMLARI, ve üçüncüsü de C) DİĞER ALAN KULLANIMLARI’dır. Bu
kullanım şekillerinin tespit edilmiş olan alansal ve oransal dağılımları ise aşağıda
topluca gösterilmiştir. Diğer taraftan, yukarıda sözü edilmiş olan alan kullanım
kararlarına ilişkin ayrıntılı açıklamalar ise aşağıda verilmiştir.
73

Ekolojik Alan Kullanımlarının Alansal ve Oransal Dağılımları
ALAN ORANSAL
PLAN KARARLARI
A) EKOLOJİK ALAN KULLANIMLARI
ha
%
1) Ekolojik Devinim Koruma Bandı
bazı alanlar ortak
kullanımdadır
2) Ekolojik Koruma Geliştirme Bölgeleri 5.921 4,27
3) Ekolojik Onarım Bölgeleri
B) TARIMSAL ALAN KULLANIMLARI
1) BİRİNCİ DERECE TARİMSAL NİTELİGİ
KORUNACAK ALANLAR
191 0,14
a) Ender Tarım Alanları 16.831 12,14
b) Organik Tarım Alanları 1.460 1,05
c) Ekolojik Turizm-Tarım Alanları
2) İKİNCİ DERECE TARİMSAL NİTELİGİ
KORUNACAK ALANLAR
3.343 2,41
a) İkincil Tarım Alanları 7.659 5,52
b) Entegre Sera İşletme Alanları 9.548 6,89
c) Organize Seracılık Alanı
3) DEĞİŞİM-DÖNÜŞÜMÜ İRDELENECEK
ALANLAR
556 0,40
a) Tarımsal-Ekolojik Bütünlüğü Bozulmuş Alanlar 2.608 1,88
b) Kent İçi Tarımsal Planlama Alanları
C) DİĞER ALAN KULLANIMLARI
2.153 1,55
Kentsel Yerleşim 5.824 4,20
Kentsel Yerleşim Düşük Kalite 3.495 2,52
Kırsal Yerleşim 1.243 0,90
Kırsal Yerleşim Dağınık 1.024 0,74
Havaalanı 612 0,44
Karayolu 542 0,39
Liman 164 0,12
Terminal 24 0,02
Orman 47.479 34,24
Orman Mevcut 5.232 3,77
Sit Alanları 12.298 8,87
Mera 2.195 1,58
Mezarlık 16 0,01
Plajlar Kumsallar 109 0,08
Milli Park 4.507 3,25
Universite Kampüs Alanı 344 0,25
Sanayi 393 0,28
Toptancı Hali 42 0,03
Askeri Alanlar 1.613 1,16
Turizm Tesis-II.Konut 143 0,10
Kentsel Ve Bölgesel Spor Alanları 34 0,02
Büyük Kentsel Yeşil Alan 109 0,08
Dere Yatağı 867 0,63
Günübirlik Alanlar 91 0,07
TOPLAM 138.672 100,00
74

A) EKOLOJİK ALAN KULLANIM KARARLARI:
Ekolojik Alan Kullanımları ile ilgili kararların alınmasında, alana ait tüm
ekosistem yaklaşımları yanı sıra alandaki arazi ve toprak karakteristikleri, bu arazi ve
toprakların uluslararası kabul görmüş sınıflama yöntemlerine göre yapılmış olan
tasnif sonuçları ve nihayet 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak Koruma Yasasının
amir hükümleri esas alınmıştır. Bu kapsamda yapılan değerlendirmeler neticesinde
Antalya bütünü için üç farklı Ekolojik Alan Kullanım biçimi öngörülmüştür. Söz konusu
bu kulanım biçimleri 1) Ekolojik Devinim Koruma Bandı, 2) Ekolojik Koruma-
Geliştirme Bölgeleri ve 3) Ekolojik Onarım Bölgeleri şeklinde ayırt edilmiş ve
tanımlanmıştır. Sözü edilen bu kullanım biçimi kararlarının verilmesinde etkili olan
bilimsel, teknik, sosyo-ekonomik ve hukuki gerekçeler ise her bir farklı alan kullanım
kararı için ayrı ayrı olmak üzere aşağıdaki gibidir.
1) Ekolojik Devinim Koruma Bandı
Çok çeşitli doğal ve kültürel değerlere sahip olan Antalya kentinin ekolojisi,
başta ormanlar ve makilikler olmak üzere garigler, dağlar, vadi ve kanyonlar, falezler,
akarsular, kumullar, kayalıklar, çeşitli nitelikteki göller, yer üstü ve yer altı su
kaynakları ve bataklık-sulak alan biyotopları gibi bütüncül bir ekosistem yapısı ile
mevcudiyetini sürdürmektedir. Söz konusu bu ekosistem yapısı ve çeşitliliği
onbinlerce, hatta milyonlarca yıllık bir geçmişin birikimidir ve son derece de hassas
ve kırılgandır. Alandaki söz konusu bu ekosistem unsurlarının sürekli etkileşiminin ve
yine çeşitli habitatlar arasındaki faunistik ve floristik düzeydeki doğrudan iletişimin
sağlanması ise, bölgenin hassas ve kırılgan ekolojik dengelerinin korunması ve
sürdürülebilir bir ekolojik yaşam açısından son derece önemlidir. Zira, Antalya ilindeki
özellikle kentleşme ve turizm yapılaşmasının talep ve baskıları, ne yazık ki çoğu
doğal ortamın özelliklerinin kaybedilmesine ve ekolojik dengelerin de bozulmasına
neden olmuştur. Diğer taraftan gerekli ekolojik bilgilerden yoksun olmanın yanı sıra
siyasi otoritelerin-yerel yönetimlerin zaman zaman içerisine düştükleri popüler/güncel
siyaset yapma zorunluluklarının bir sonucu olarak da Antalya ilinin ekosistem
bütünlüğü çok hızlı bir şekilde tahrip edilmiş ve halen de edilmektedir. Söz konusu bu
tahribatın, hazırlanmış olan bu ekolojik planlama çalışmasının öngördüğü alan
kullanım kararlarına uyulmak suretiyle öncelikle önemli ölçüde azaltılacak ve zaman
75

içerisindeki ekolojik onarım çalışmaları ile de Antalya kenti, ekosistem bütünlüğü
içerisinde güvenle yaşanılabilir bir kent olacaktır. Bu kapsamda, Antalya Büyükşehir
yetki alanı içerisindeki ekosistem çeşitliliği arasındaki bağlantıyı çeşitli şekillerde ve
lokasyonlarda kurmak-tesis etmek suretiyle alandaki ekolojik yaşamın
sürdürülebilirliğine katkı sağlayacak ve ayrıca turizm ve tarım sektörü açısından
ülkemizin en önemli merkezlerinden birisi olan Antalya’da sürdürülebilir bir kent
gelişimi ile sağlıklı bir turizm ve tarım sektörü alt yapısının oluşturulması açısından
tüm alana hitap edebilecek olan bir Ekosistem Devinim Koruma Bandının
oluşturulması mutlak gerekli görülmektedir.
Bu amaçla, alanda bulunan biyotoplar üzerinde yapılan inceleme, araştırma ve
değerlendirme sonuçlarına göre, Antalya Büyükşehir yetki alanı içerisindeki birkaç
farklı güzergah izlenerek ve kabaca “H-harfi” şekli oluşturmak suretiyle ve alanın her
dört yönünde de ekolojik devinimi sağlayabilecek bir koruma bandı oluşturulabileceği
saptanmıştır. Yapılan tespitlere göre, ekolojik devinim koruma bandı olarak önerilen
alanların önemli bir bölümünün, halihazırda tarımsal niteliği bulunmayan doğal
nitelikli alanlar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ekolojik devinim bandı içerisinde kalan
ve halihazırda tarımsal niteliğe sahip olan kimi alanların ise bu kullanım şekillerinin
değiştirilmesine gerek olmadığına karar verilmiştir. Diğer taraftan koruma bandı
olarak belirlenmiş olan alanların çok büyük bir bölümü de zaten halihazırda orman
nitelikli alanlardan ibaret bulunmaktadır. Dolayısıyla, Antalya Büyükşehir yetki alanı
içerisinde böyle bir ekolojik bant oluşturmada hemen hemen hiçbir ciddi mülkiyet
ve/veya hukuki sorun yaşanmayacaktır. Söz konusu bu ekolojik devinim bandı
içerisinde, yoğunluğu yüksek yapılaşmaya ve ayrıca ana taşıyıcı aks/akslar
oluşturarak yoğun motorlu araç trafiğine izin verilmemesi kaydıyla” her türlü
açık alan sportif faaliyetlerinin yapılabildiği, Akdeniz sahilinden Toros ve
Beydağlarının zirvelerine kadar düzenlenebilecek ve yatılı kamp alanları ile
desteklenmiş birkaç alternatifli yürüyüş, bisiklet ve/veya at gezinti güzergahlarının
bulunduğu, kır kahvelerinin hizmet verebildiği ve hatta bu doğal ortamla uyumlu bazı
basit ancak estetik ve fonksiyonel tesislerle sağlık turizmi amaçlı terapi ve
rehabilitasyon hizmeti verebilecek unsurlar da sisteme ilave edilerek bu bandın bir
eko-turizm kullanım alanı olarak planlanması, Antalya kentine uluslar arası bir
ayrıcalık kazandıracaktır. Bu yolla, gerek ekolojik yaşamın tüm unsurları amaç dışı
kullanımlardan korunmuş ve gerekse ekosistem bütünü içerisinde ekolojik bir varlık
76

olan insanlar içi de Güneydeki Akdeniz’den Kuzeydeki Toros dağlarına kadar birkaç
farklı ve doğudaki Aksu deresi, Yamansaz sulak alanı ve aluviyal arazi
ekosistemlerinden batıdaki Beydağlarına kadarki birkaç farklı konumda oluşturulacak
kesintisiz bir doğal sistem içerisinde, yeni bir sosyo-kültürel yaşam ve bu alanlardan
halihazırda elde edilmekte olandan daha yüksek bir ekonomik katma değer yaratma
yeteneği de kazandırılmış olunacaktır. Koruma-Kullanma Dengelerine ilişkin kriterler
iyi belirlenebildiği takdirde söz konusu bu uygulama, aslında “sürdürülebilir doğal
kaynak kullanımı ve sürdürülebilir kentsel yaşam” için son derece özgün bir örnek
oluşturacaktır. Önerilen bu ekolojik bandın tek sorunu ise “Antalya-Alanya, Antalya-
Isparta, Antalya-Ankara ve Antalya-Kemer karayollarının bu bantla kesiştiği
noktalardaki doğal geçişimin-iletişimin nasıl sağlanacağı konusudur ki bunun da
“ekolojik alt geçit” projeleri ile kolayca çözümlenmesi mümkündür. Bir başka
ekolojik devinim koruma bandı olarak önerilen Boğa çay-Karaman çayı
güzergahlarının ise, Akdeniz ile bütünleşik bir planlama anlayışı ile geliştirilip
onarılması, Antalya iline yine çok özgün uluslararası bir eko-aqua-agro-turizm
(ekolojik, su ortamlı, tarımsal nitelikli bir turizm) özelliği kazandırılmış olabilecektir. Bu
koruma bandı içerisinde yer alan ve daha ileriki çalışmalarla bu banda ilave edilmesi
olası biyotoplar ve bunların bulundukları bölgeler ise aşağıda verilmiştir.
• Kentin güneybatısında Sarısuyu geçtikten sonra Beydağlarının eteklerini
kaplayan, Boğaçay çevresindeki vadileri izleyerek Kepezaltına ulaşan, Güver
Uçurumu ve Düzlerçamı ormanları ile doğuda Lara kumulları ile arkasındaki
ovayı ayıran Lara Obruk Çam Ormanları, Lara kıyı şeridinden başlayıp
Kurşunlu Şelalesi doğa parkını içine alan ve kuzeyde dağlara kadar uzanan
ormanlar,
• Antalya kentinin doğal özelliklerinin simgesi maki bitkilerinin en iyi yayılım
gösterdiği “Doğal Sit Alanı” Vakıf Çiftliği,
• Antalya kent kimliğinin en önemli öğesi doğu-batı yönünde 20 km uzunlukta
ve yaklaşık 40 m yükseklikte olan ve travertenlerin tüm özelliklerini gösteren
“Doğal Sit Alanı” olan falezler,
• Lara Bölgesinde yaklaşık 10 km uzunluğunda bulunan ve “Doğal Sit Alanı”
olan kumullar ve ormanlar,
77

• Güzeloba ve Kemerağzı köyleri arasında bulunan, çeşitli ender türde kuş ve
hayvanların yaşaması ve yöreye özgü bitkilerin yetişmesi nedeniyle “Doğal
Sit Alanı” olan Yamansaz sulak alanı ile alanın kuzey ve kuzey batısındaki
“Arkeolojik Sit Alanı” olan mağaralar ve
• Antalya kentinin simgelerinden olan akarsular ve düdenler (doğuda Aksu,
Kopak, Acısu ve Düden, batıda Sarısu ve Boğaçay, Lara bölgesinin başlıca
akarsuları olan Kopak ve Acısu-Kundu çayları) ve düdenlerdir.
Plan kararı olarak alanda oluşturulan ve yukarıda tanımlanmış olan ekolojik
devinim koruma bandı, biyotoplardaki biyotik ve abiyotik değerlerin bütünlüğü ve
sürdürülebilirliği açısından son derece önemlidir. Buna ek olarak, küresel ısınmanın
muhtemel ön belirtilerinin tüm dünyada olduğu gibi Antalya’da da gözlenmeye
başlandığı bu günlerde, iklimsel konforun yaratılmasında/devamında ve hava kirliliği
başta olmak çevre sorunlarının engellenmesinde ve azaltılmasında, taşkın
kontrolünde ve hepsinden önemlisi yer altı sularının reşarjı ile deşarjında önemli
katkıları olacak olan ekolojik devinim koruma bandı, bitki ve hayvanlar için yaşam
ortamı ve besin kaynağı yaratılması yanısıra biyolojik çeşitliliğin artırılmasında da
önemli faydalar sağlayacaktır. Diğer taraftan, dünyada gelişen çevre bilincine paralel
olarak değişen turizm anlayışının, turizm bölgelerinin özellikle ekolojik özgünlüğünü
ön plana çıkarmakta olduğu dikkate alındığında, plan kararları gereğince
oluşturulması gereken söz konusu bu ekosistem devinim koruma bandının, ülkemizin
en önemli turizm merkezi olan Antalya’daki turizm faaliyetlerine de kesinlikle
ayrıcalıklı bir katkı sağlayacağı ve ayrıca bu alanların, kent halkının rekreasyonel
etkinlikleri için de kullanılabileceği çok açık bir gerçektir. Ekolojik devinim koruma
bandının sözü edilen bu fonksiyonelliğe ulaşabilmesi için ise bu alanın oluşturulması
aşamasındaki tüm faaliyetlerde koruma-kullanma dengelerinin tam anlamı ile
kurulması ve bu amaçla yapılacak çalışmalarda da ekolojik temele dayanan
yaklaşımlara öncelik verilmesi son derece önemlidir. Bununla birlikte, ilave/yeni
kentsel imar planlarının hazırlanması aşamasında ve/veya kentin zaman içerisindeki
gelişimine bağlı olarak, ekosistem koruma bandının da mümkün olduğu ölçüde
geliştirilmesi ve genişletilmesinde yarar bulunmaktadır. Diğer taraftan, söz konusu bu
ekolojik plan çalışmasından önce onaylanmış ve yürürlükte olan imar planlarının
varsa, ekolojik devinim koruma bandı ile çakışan kısımlarının ilgili kanun ve
yönetmeliklere uygun olarak revize edilmesi gerekmektedir. Antalya bütünü için
78

oluşturulmuş Ekolojik Devinim Koruma Bandının farklı güzergahları aşağıdaki Şekil
1’de gösterilmiştir.
Ekolojik Devinim Koruma Bandı
2) Ekolojik Koruma-Geliştirme Bölgeleri
Antalya Büyükşehir yetki alanı içerisindeki kimi araziler, hatalı ve yanlış arazi
kullanımının bir sonucu olarak ideal kullanım şekillerinden uzaklaşmış ve/veya
uzaklaştırılmış ve bu uygulamalar neticesinde de alanda hem ekolojik ve hem de
sosyo-ekonomik yönden ciddi depresyonlar yaşanmış bulunmaktadır. Hatalı ve yanlış
arazi kullanımı olayları, alanın hemen her yerinde yaygın olarak gözlenmekle birlikte
söz konusu bu olumsuzluk yaratan uygulamalar kendisini daha çok traverten
bölgelerinde göstermektedir. Sorunun traverten bölgelerinde daha yoğun olarak
görülmesinin en önemli nedeni ise, gerek bu alanları çoğunlukla tarımsal arazi olarak
kullanan halkımızca ve gerekse bu alanlar üzerinde tarımsal kullanıma uygunluk
kararı verme yetkisi olanların, bu alanlarda aslında travertenler ile birlikte bulunmakta
olan karstik oluşumların her ikisinin de yeterince sağlıklı bir şeklide birbirinden ayırt
edememiş olmasıdır. Halbuki, sözü edilen alanlarda birbiri ile karmaşık bir komşuluk
ilişkisi bulunan karstik sistemlerle traverten sistemlerinin, özellikle tarımsal arazi
kullanım şekilleri açısından çok ciddi bilimsel ve teknik farklılıkları bulunmaktadır. Hal
böyle olunca, alandaki karstik topraklar ile traverten topraklarının gerek tarımsal ve
79

gerekse diğer kullanım biçimleri ve ayrıca çevresel etkilere karşı davranış biçimleri de
kesinlikle aynı olmayacaktır. Buna karşılık, alanda hiçbir fark gözetmeksizin her iki
yapı için de bilinçsizce aynı arazi ıslahı ve/veya kullanım şekillerinin (taş-kaya
patlatma-temizleme-tarla ve bahçe olarak kullanma) yöre halkı tarafından
uygulanması ve arazi yönetiminden sorumlu kurum ve kuruluşların da bu duruma
bilerek/bilmeyerek müdahale etmemesi neticesinde, böyle alanlarda özellikle tarımsal
arazi kullanımı için beklenilen veya arzu edilen sonuçlara ulaşılamamıştır. Diğer bir
deyişle, jeolojik ve jeomorfolojik yapılar yanı sıra toprakların morfolojik, fiziksel,
kimyasal ve mineralojik özellikleri diğer toprak ve arazi karakteristikleri yönünden
“tarımsal üretimde kullanılamaması gereken ve/veya tarım dışındaki diğer ekolojik ve
sosyo-ekonomik kullanımlara tahsis edilmesi gereken kimi alanların” yöre halkı
tarafından ıslah edilmeye çalışılarak ısrarla tarımsal üretimde kullanılması, ne yazık
ki bu alanların ekolojik özelliklerinin hızla yok olmasına ve ekosistem dengelerinin de
bozulmasına neden olmuştur.
Diğer taraftan Antalya Büyükşehir yetki alanı içerisindeki ekosistem çeşitliliği,
alan kullanım taleplerinde oluşan değişimlere ve baskılara bağlı olarak son yıllarda
önemli derecede azalma göstermiş bulunmaktadır. Nitekim, dünyaca ünlü Antalya
travertenleri üzerindeki ormanlık ve özellikle makilik alanların, çeşitli nedenler ve
çeşitli amaçlar için yakın geçmişte büyük bir tahribata uğratıldığı bilinmektedir.
Halbuki, çoğunluğu sekonder bitki örtüsü olan maki bitkileri, Antalya kentinin de
içinde bulunduğu Akdeniz kuşağının ekolojik yapısının en önemli simgesidir ve
bulundukları yörelerde milyonlarca yıl süren bir adaptasyonun ürünü olan söz konusu
bu maki bitkileri, gelecek yıllarda gereksinim duyacağımız biyolojik zenginliklerin ve
çeşitliliğin de önemli bir bölümünü bünyesinde barındırmaktadır. Diğer taraftan sığ
topraklar üzerinde, kurak ve ışınımın şiddetli olduğu alanlarda, kayalıklarda ve çok az
nemde yaşayabilen bu bitkilerin varlıklarının bu plan kararları kapsamında devam
ettirilmesi ve geliştirilmesi, antropojen etkilere karşı olan dayanıklılıkları ile, yöredeki
diğer ekosistem bileşenlerine ve bu habitatın diğer doğal üyelerine sağlayacağı
katkılar açısından da son derece önemlidir.
Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda, özellikle Antalya travertenleri
üzerinde halen ekosistem bütünlüğünü tam olarak kaybetmemiş olan farklı
lokasyonlardaki maki alanları, yukarıda belirtilen fonksiyonel özellikleri ile birlikte
80

korunması gereken hassas ekosistemler olarak tanımlanmıştır. Bulundukları
yörelerdeki antropojen etkilerin yoğunluğunu azaltmak için, söz konusu bu ekolojik
planlama çalışması kapsamında sınırlı insan etkinliğine izin verilen tampon bölgeler
olarak kullanılabilmesi amacıyla tanımlanmış olan böyle alanlar “Ekolojik Koruma-
Geliştirme Bölgeleri” olarak planlanmış ve bu alanlar aşağıdaki Şekil 2’de
gösterilmiştir.
Ekolojik Koruma ve Geliştirme Bölgeleri
Antalya Büyükşehir yetki alanı içerisindeki kimi alanların Ekolojik Koruma-
Geliştirme Bölgeleri olarak ayırt edilmesinde, yukarıda açıklanan ekolojik önemleri ile
birlikte bu alanların sahip oldukları toprak ve arazi karakteristikleri, arazi yetenek
sınıfları ve halihazır arazi kullanımı özellikleri ve ayrıca toprak korumaya yönelik
mevcut yasa ve yönetmeliklerin öngördüğü kriterler de esas alınmıştır. Bu
kapsamdaki değerlendirmeler neticesinde Ekolojik Koruma ve Geliştirme Bölgeleri
olarak ayırt edilmiş alanların lokasyonları, aşağıda gösterilmiştir (Çizelge 2). Bu güne
kadar yapıldığı gibi, söz konusu bu alanların, yörede yaygın olarak uygulanan ıslah
çalışmaları (kaya patlatma-taş toplama) ile entansif tarımsal üretim uygulamalarına
tahsis edilmek üzere “tarımsal ıslahı” yerine, çevresindeki plan öngörüleri ile bir
bütünlük sağlayacak şekilde “Ekolojik Koruma ve Geliştirme Bölgeleri” olarak imar
planlarına alınmasında büyük bir yarar bulunmaktadır. Söz konusu bu alanların, bu
81

aporun bir önceki bölümünde açıklama ve tanımlaması yapılmış olan “ekolojik
devinim koruma bandı” ile birleştirilmek suretiyle alandaki ekosistem bütünlüğünün ve
ekosistem gücünün arttırılması da mümkündür. Ekolojik devinim koruma bandı ile
bütünleştirilmesi mümkün olan bu alanların eko-turizm amacıyla kullanılması,
Antalya’nın doğaya saygılı ve sürdürülebilir bir kentsel yaşam örneğini oluşturması
bakımından uluslararası saygınlığının ve itibarının artmasına da katkı sağlayacaktır.
Ayrıca bu alanlarda uygulanacak olan eko-turizm faaliyetlerinin sosyo-ekonomik
faydası, halihazır (kimisi bozuk makilik, kimisi kalitesiz tarım alanı) sosyo-ekonomik
faydalarından kesinlikle daha yüksek olacaktır. Ayrıca, söz konusu bu ekolojik plan
çalışmasından önce onaylanmış ve yürürlükte olan imar planlarının, varsa, ekolojik
koruma ve geliştirme bölgeleri ile çakışan kısımlarının ilgili kanun ve yönetmeliklere
uygun olarak revize edilmesi gerekmektedir.
82

Ekolojik Koruma ve Geliştirme Bölgeleri
Lokasyon Şimdiki Arazi
Kullanımı
Çığlık
kuzeyi ve
kuzeybatısı
Makilik-fundalık-
Çalılık
Çıplaklı Makilik-fundalık-
Çalılık
Kızıllı Makilik-fundalık-
Çalılık
Çıplak kaya-eyrek
Kirişciler
Topallı
maki
Çıplak kaya-seyrek
maki
Dikili Bahçe
Yurtpınar Makilik-fundalık-
Çalılık
Varsak Tarımsal Alan
Makilik-fundalık-
Kütükcü
Gerler
Çalkaya
sırtları
Kampüsün
güneybatısı
Çalılık
Çıplak kaya-seyrek
maki
Makilik-fundalık-
Çalılık
Sera -Dikili Bahçe-
Tarımsal Alan
Makilik-fundalık-
Çalılık
Hurma Makilik-fundalık-
Çalılık
Geyikbayırı
güneybatısı
Doyran
güneybatısı
Çıplak kaya-seyrek
maki Makilikfundalık-Çalılık
Orman mevcut
Makilik-fundalık-
Çalılık
Büyük
Toprak
Grubu
T29/30
T28/29
M1
T4r
(T3)
T4r- T8r-
T3-
(T7-T12-
T24-T27/28)
K14- T8r
(T27/28-
T8/12-T3/7-
T4/8)
M30- M7
(A4-T4r)
T12- T4r
(T15- T7-
T2-T27/28)
T4/8-T29
(T7-T3/7-
T8)
Arazi Yetenek
Sınıfı
(AYS)
5403 Sayılı
Kanun Arazi
Sınıfı
VIII-IIs TD-MT
VIs-IIIs TA-TD
VIs-IIIs-IVse-
VIse-VIIse-VIII
IIse-IIIse-VIIse-
VIII- VIse
IIsw-VIII-VIIse-
VIIes-VIs-IIIse
VIes- VIs-IVse-
VIse- IIs-VIII
TD-TA
TD-OT-TA-DT
MT-TD-OT
TD-TA-MT
VIII-VIse-IVse TD
M30
(çok az A4)
IIsw-VIIes SA-MT-TD
T4r VIs TD
T24 (A2/3) VIIes-IIs TD-MT
TM20/24
(T20/24)
VIIes TD
TM20/24 VIIes TD
83

3) Ekolojik Onarım Bölgeleri
Antalya Büyükşehir yetki alanı içerisindeki kimi araziler, hatalı ve yanlış arazi
kullanımının bir sonucu olarak ideal kullanım şekillerinden uzaklaşmış ve/veya
uzaklaştırılmış ve bu uygulamalar neticesinde de alan kullanımında hem ekolojik ve
hem de sosyo-ekonomik yönden ciddi değişim ve dönüşümler yaşanmış
bulunmaktadır. Söz konusu bu değişim ve dönüşümlere bağlı olarak planlama
sahasında ekolojik tahribata uğramış olan pek çok alan bulunmakla birlikte, tahribatın
boyutları ve tahrip edilen biyotopların nitelik ve nicelikleri bakımından onarılmaya
muhtaç alanlardan en önemlisi, alanın güneydoğusundaki Yamansaz sulak alanı ve
onun yakın çevresidir. Söz konusu bu alanda, ülke olarak taraf olduğumuz uluslar
arası sulak alan yönetimi esasları (örneğin Ramsar Sözleşmesi ve Bonn Sözleşmesi)
dikkate alınmadan imar planları uygulanmış ve/veya kaçak yapılaşmalar takip edilip
önlenememiş ve alanın kimi yerleri de uygun olmamasına rağmen, tarımsal üretim
amacıyla kullanılmaya çalışılmıştır. Halbuki biyolojik çeşitlilik açısından son derece
zengin olan Yamansaz sulak alanı, yeraltı suyu reşarjı ve deşarjı, yerüstü ve yer altı
hidrolojik dengeleri ve su temini açısından Antalya’nın geleceğinin kesin teminatı olan
yerlerden bir tanesidir. Ekosistem bütünlüğü ve sürdürülebilir yaşam için kesinlikle
vazgeçilemez öneme sahip olan 23 amfibi ve sürüngen türünü ve ayrıca 161 göçer
ve yerli kuş türünü bünyesinde barındıran Yamansaz sulak alanında, günümüzde
dahi (2007 yılı içerisinde) kentsel yapılaşmaya yönelik inşaat faaliyetleri ne yazık ki
halen büyük bir hızla devam etmektedir. Söz konusu bozulmanın önüne geçilebilmesi
için, öncelikle Yamansaz sulak alanı ekosistem sınırları, uluslar arası esaslar
kapsamında belirlenmeli, bu alan için koruma bantları oluşturulmalı ve bu bantlar
dahil, sulak alan sınırları içerisinde artık kesin bir yapılaşma yasağı uygulanmalıdır.
Ayrıca, ekolojik bozulmaya uğramış olduğu kesinleşmiş olan Yamansaz bölgesinde,
hazırlanmasında yarar görülen bir “sulak alan rehabilitasyonu projesi” ile de zamana
bağlı olarak iyileştirilme çalışmaları mutlaka yapılmalıdır. Diğer taraftan söz konusu
bu ekolojik planlama çalışmasından önceki bir zamanda, bu alan ile ilgili olarak
hazırlanmış, onanmış ve/veya halen yürürlükte olan imar planlarının da gerek bu
planlama çalışmasının öngörüleri ve gerekse arazi kullanımı ve toprak koruma ile ilgili
mer’i kanun ve yönetmelikler kapsamında revize edilmesi gerekmektedir.
84

Hatalı ve yanlış arazi kullanımı neticesinde ekolojik bozulmaya uğramış olan
diğer bir alan ise Lara Kıyı Kumulları ve yakın çevresinde görülmektedir. Söz konusu
bu alanlar, yörenin ekosistem nitelikleri ile uyumlu olmayan ve çok sayıdaki büyük
kapasiteli tatil köyleri, oteller ve birinci-ikinci konutlar tarafından işgal edilmiş
durumdadır. Oysa Lara kıyı kumulları, oluşumları onbinlerce yılda ancak
gerçekleşebilmiş olan ve denizel ekosistemlerle karasal ekosistemleri birbirine
bağlayan tek ve en önemli geçiş biyotoplarıdır. Buna ek olarak Caretta caretta’ların
da kıyılarımızdaki yumurtlama alanlarından olan Lara kumulları, ekosistem bütünlüğü
ve sürdürülebilir bir yaşam için kesinlikle vazgeçilemez bir öneme sahip
bulunduğundan, Antalya’nın geleceğinin kesin teminatı olan yerlerdendir. Nitekim,
ülkemizin en fazla endemik bitki türüne sahip ili olan Antalya, 578 endemik tür ile
ekosistem çeşitliliği açısından bir çok Avrupa ülkesinden daha zengindir ve Antalya
kıyılarında bulunan 79 endemik türün 23 tanesi de yalnızca bu kıyı kumullarında
ve falezlerde yaşamaktadır. Tüm bunlara rağmen, günümüzde dahi (2007 yılı
içerisinde) kentsel-turizm amaçlı yoğun yapılaşmaya yönelik inşaat faaliyetleri ne
yazık ki bu biyotop üzerinde büyük bir hızla devam etmektedir. Bu nedenle,
yukarıdaki paragrafta açıklanmış olan Yamansaz sulak alanı ile birlikte bu alandaki
kıyı kumulları için de öncelikli bir koruma ve onarım planı hazırlanmalı ve halihazırda
çok az miktarda kalmış olan bu kumul alanları ile üzerindeki doğal bitki örtüsü de bu
plan öngörüleri kapsamında korunmak ve geliştirilmek suretiyle Antalya’nın ekolojik
ve sosyo-kültürel geleceğine bir miras olarak bırakılmalıdır.
Yukarıda sözü edilen ve hatalı ve yanlış arazi kullanım şekillerinin Antalya
ilindeki en tipik göstergeleri olan bu türlü uygulamalara devam edilmesi halinde, söz
konusu bu alanlardaki ekosistem dengelerinin geri dönüşümü mümkün olmayacak
şekilde ve çok kısa bir sürede tamamen bozulacağı dikkatlerden uzak tutulmamalıdır.
Diğer taraftan, söz konusu bu alanların yöre halkının tarımsal amaçla kullandığı kimi
kısımlarından da beklenen sosyo-ekonomik tarımsal üretim faydası kesinlikle
sağlanamayacaktır. Zira bu alanlar, tarımsal arazi kullanımına izin vermeyecek
derecede üretimi kısıtlatıcı toprak ve arazi karakteristiklerine sahiptir. Yine bu
alanların kimilerinin gerçek anlamda birer kentsel yerleşim alanı zemin özelliklerine
ve çevre koşullarına sahip olmadıkları da çok açık bir gerçektir. İşte sayılan bu
nedenlerden dolayı, bu çalışmanın ekolojik plan haritasında gösterilmiş ve aşağıda
da lokasyonları ile birlikte tanımlamaları verilmiş olan (Şekil 3) alanların, bu plan
85

kapsamında “Ekolojik Onarım Bölgeleri” olarak plan kararlarına işlenmesinde yarar
görülmektedir. Bu alanlar için, halihazırda yapılaşmanın olmadığı alanlar için bu
tarihten itibaren artık kesinlikle imar izini verilmemesi, ekolojik onarım amaçlı bir
rehabilitasyon projesinin acilen uygulanmaya konulması ve ayrıca söz konusu bu
ekolojik planlama çalışmasından önce, bu alan ile ilgili olarak onanmış ve/veya
yürürlükte olan imar planlarının, ekolojik onarım bölgeleri ile çakışan kısımlarının da
arazi kullanımı ve toprak koruma ile ilgili kanun ve yönetmelikler kapsamında revize
edilmesi gerekmektedir.
Ekolojik Onarım Bölgeleri
86

Ekolojik Onarım Bölgeleri
Lokasyon Şimdiki
Arazi
Kullanımı
Yamansaz Sazlık
güneyi bataklık
Lara plajı Günübirlik
çevresi
Lara plajı
çevresi
Lara plajı
çevresi
alanlar
Sazlık
bataklık
Kumullar,
günübirlik
alanlar
Büyük
Toprak
Grubu
A7- SA
(T30-KK)
A7
(KK-PL)
KK
(A7-PL)
KK
(A7)
Arazi Yetenek
Sınıfı
(AYS)
B) TARIMSAL ALAN KULLANIM KARARLARI
5403 Sayılı Kanuna Göre
Arazi Sınıfı
IIIws-VIII-SA OT-SA-TD
IIIws-VIII TD-OT
IIIws-VIII TD-OT
VIII-IIIws TD-OT
Tarımsal Alan Kullanımları ile ilgili kararların alınmasında da alana ait tüm
fiziksel unsurlar ve sosyo-ekonomik yapılarla birlikte, alandaki arazi ve toprak
karakteristikleri ile bu arazi ve toprakların uluslararası kabul görmüş sınıflama
yöntemlerine göre yapılmış olan tasnif sonuçları ve 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve
Toprak Koruma Yasasının amir hükümleri esas alınmıştır. Söz konusu bu tarımsal
değerlendirmelerde, ekosistem yaklaşımlarının en önemli belirleyici unsur olarak
dikkate alındığı da unutulmamalıdır. Bu plan kapsamında yapılan bilimsel ve teknik
çalışmaların sonuçlarına bağlı olarak, Antalya bütünü için alanın fiziksel, sosyoekonomik
ve ekolojik bütünlüğü ile önemli ölçüde uyum sağlayacağı kesinleştirilmiş
olan sekiz farklı tarımsal alan kullanım biçimine karar verilmiş ve bu alan kullanım
biçimleri üç ana başlık altında toplanmak suretiyle plan lejandına konulmuştur. Söz
konusu bu kulanım biçimleri, topluca aşağıda gösterilmiş ve bu kararlarının
verilmesinde etkili olan bilimsel, teknik, sosyo-ekonomik ve hukuki gerekçeler ise
aşağıda açıklanmıştır.
87

TARIMSAL ALAN KULLANIMLARI
1) BİRİNCİ DERECE TARIMSAL NİTELİĞİ KORUNACAK ALANLAR
a) Ender Tarım Alanları
b) Organik Tarım Alanları
c) Ekolojik Turizm-Tarım Alanları
2) İKİNCİ DERECE TARIMSAL NİTELİĞİ KORUNACAK ALANLAR
a) İkincil Tarım Alanları
b) Entegre Sera İşletme Alanları
c) Organize Seracılık Alanı
3) DEĞİŞİM ve DÖNÜŞÜMÜ İRDELENECEK ALANLAR
a) Tarımsal-Ekolojik Bütünlüğü Bozulmuş Alanlar
b) Kentiçi Tarımsal Planlama Alanları
Yukarıda üç ana başlık ve sekiz alt başlık halinde topluca gösterilmiş olan
“Tarımsal Alan Kullanımları” ile ilgili açıklamalar, ayrı başlıklar halinde aşağıda
verilmiştir.
1) BİRİNCİ DERECE TARIMSAL NİTELİĞİ KORUNACAK ALANLAR
Söz konusu bu alanlar, Antalya Büyükşehir yetki alanındaki ekolojik tüm
unsurların ve farklı özelliklere sahip arazi ve toprakların bilimsel, teknik, sosyoekonomik
ve hukuki esaslar çerçevesinde değerlendirilmesi sonucunda belirlenmiş
olup bu ana başlık altında da a)Ender Tarım Alanları, b) Organik Tarım Alanları ve
c) Ekolojik Turizm-Tarım Alanları olmak üzere üç farklı alt düzey tarımsal alan
kullanım şekli, plan kararları olarak tanımlanmıştır. Bu planlama kararları kapsamına
alınmış olan alan kullanımları ile ilgili ayrıntılı açıklamalar ise aşağıda verilmiştir.
a) Ender Tarım Alanları
Antalya Büyükşehir yetki alanındaki araziler içerisinde, sahip oldukları çeşitli
özellikleri yönünden tarım sektörü için son derece önemli olan alanlar, “ender tarım
alanları” olarak tanımlanmış ve böyle alanların öncelikli kullanım şeklinin tarımsal
nitelikli olması gerektiğine karar verilmiştir. Aşağıdaki Şekil 4’te genel yayılış alanları
gösterilmiş olan bu alanlardan ilki, proje sahasının kuzeybatı yöresinde yayılım
gösteren ve yaklaşık Döşemealtı-Çığlık-Yeşilbayır üçgeninde yer alan arazilerdir. Bir
88

kısmı aluviyal yelpaze ve bir kısmı da eski göl-deniz tabanı jeomorfolojik ünitesi
nitelikli olan bu araziler, ülkemizdeki arazilerin kullanımından, planlanmasından ve
yönetilmesinden sorumlu kamu kurumlarının yasal olarak kullanmakta olduğu “Arazi
ve Toprak Etütleri TE–Standart-1” kriterlerine göre yapılan etüt ve haritalama
çalışmaları neticesinde, büyük toprak grubu seviyesinde A2, T2, T2/6, T3 ve M1 sınıfı
topraklar olarak ayırt edilmiştir. Arazi Yetenek Sınıflaması sistemine göre yapılan
değerlendirmede ise söz konusu bu alanlar IIs, IIse ve IIIs sınıfı olarak belirlenmiştir.
Halihazırdaki kullanım biçimleri açık tarla tarımı ve dikili tarım olan bu alanlar, 5403
sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak Koruma Kanunu kapsamındaki değerlendirme
sonuçlarına göre de Mutlak Tarım Arazisi (MT) ve Dikili Tarım Arazisi (DT)
vasfındadır. Yukarıda sözü edilen bu halihazır, bilimsel, teknik ve yasal gerekçe ve
dayanaklar nedeniyle söz konusu bu araziler, Antalya ilinin, bölgenin ve nihayet
ülkenin sosyo-ekonomik ve politik yapısının en önemli bileşeni olan Tarım
Sektörünün sürdürülebilirliği açısından “tarımsal kullanım önceliği bulunan”
alanlardır.
Ender Tarım Alanlarının Dağılımı
89

Ender Tarım Alanları olarak ayırt edilen ikinci arazi grubu, proje sahasının
kuzey yöresinde ve Selimiye-Aşağıoba arasında yer almaktadır. Bir kısmı yandere
aluviyalleri ve bir kısmı da eski göl-deniz tabanı jeomorfolojik ünitesi nitelikli olan bu
araziler, TE–Standart-1 kriterlerine göre yapılan etüt ve haritalama çalışmaları
neticesinde, büyük toprak grubu seviyesinde A2 ve T2 sınıfı topraklar olarak ayırt
edilmiştir. Arazi Yetenek Sınıflaması sistemine göre yapılan değerlendirmede ise söz
konusu bu alanlar I ve IIs sınıfı olarak belirlenmiştir. Halihazırdaki kullanım biçimleri
ağırlıklı olarak açık tarla tarımı olan bu alanda kimi dikili tarım alanları da mevcut
bulunmaktadır. 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak Koruma Kanunu kapsamındaki
değerlendirmeye göre bu alanlar Mutlak Tarım (MT) ve Dikili Tarım (DT)
vasfındadırlar. Yukarıda sözü edilen bu halihazır, bilimsel, teknik ve yasal gerekçe ve
dayanaklar nedeniyle söz konusu bu araziler, Antalya ilinin, bölgenin ve nihayet
ülkenin sosyo-ekonomik ve politik yapısının en önemli bileşeni olan Tarım
Sektörünün sürdürülebilirliği açısından “tarımsal kullanım önceliği bulunan”
alanlardır.
Ender Tarım Alanları olarak ayırt edilen üçüncü arazi grubu, proje sahasının
doğu yakasında, Aksu deresinin sağ ve sol sahillerinde yaklaşık 4-6 km genişliğinde
bir şerit halinde yer almakta olup güneyde Akdeniz’in kıyı kumullarından hemen
sonra kuzeye doğru yayılmaya başlayıp, Yurtpınar ve Alaylı yerleşmeleri
istikametinde proje sahasının kuzey sınırına kadar devam etmektedir. Söz konusu bu
alanlar, Antalya ilinin en önemli, kaliteli ve bütüncül nitelikli tarım alanlarını
oluşturmaktadır. Çok büyük bir bölümü aluviyal taşkın düzlüğü jeomorfolojik ünitesi
kapsamında olan bu alanda nehir sırtları, nehir terasları, yan dere aluviyalleri ve
taşkın ova-delta birleşme zonları olmak üzere fluviyal yer şekillerinin (jeomorfolojik
ünitelerin) hemen hemen tüm çeşitliliğini bünyesinde barındırmaktadır. Diğer taraftan
söz konusu bu alanlar, eski göl ve deniz tabanı nitelikli arazilerle de geçişim
yapmakta olup, Antalya ili arazi yapısının tipik bir müzesi olma vasfına da sahip
bulunmaktadır. Nitekim bu araziler, TE–Standart-1 kriterlerine göre, Aluviyal Büyük
Toprak Grubu seviyesinde A2, A3, A4, A4/7, Kırmızı Akdeniz Büyük Toprak Grubu
seviyesinde T1, T2 ve kısmen T8 ve Kahverengi Orman Büyük Toprak Grubunda da
M2, M3 ve M7 sınıfı topraklar olarak ayırt edilmiştir. Arazi Yetenek Sınıflaması
sistemine göre ise söz konusu bu alanlar I, IIs, IIsw, IIIse ve IIIsw-ws sınıfı olarak
belirlenmiştir. Halihazırdaki kullanım biçimleri ağırlıklı olarak açık tarla tarımı, dikili
90

ahçe ve kısmen de seracılık olan bu alanların, 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak
Koruma Kanunu kapsamındaki değerlendirmeye göre Mutlak Tarım (MT), Dikili Tarım
(DT) ve Örtüaltı tarım alanı (SA) vasfında oldukları tespit edilmiştir. Yukarıda sözü
edilen bu halihazır, bilimsel, teknik ve yasal gerekçe ve dayanaklar nedeniyle söz
konusu bu arazilerin, Antalya ilinin, bölgenin ve nihayet ülkenin sosyo-ekonomik ve
politik yapısının en önemli bileşeni olan Tarım Sektörünün sürdürülebilirliği açısından
“tarımsal kullanım önceliği bulunan” alanlardır.
Ender Tarım Alanları olarak ayırt edilen dördüncü arazi grubu, proje sahası
içerisindeki hava alanının hemen doğusundaki küçük bir karstik dolin çukurunda yer
almaktadır. Bu alanlar, TE–Standart-1 kriterlerine göre Kırmızı Akdeniz Büyük Toprak
Grubu seviyesinde TG2 ve küçük bir kısmı da T4/8 sınıfı topraklar olarak ayırt
edilmiştir. Arazi Yetenek Sınıflaması sistemine göre ise söz konusu bu alanların
tamamı IIs sınıfı araziler olarak belirlenmiştir. Halihazırdaki kullanım biçimleri ağırlıklı
olarak açık tarla tarımı, dikili bahçe ve seracılık olan bu alanların hemen batısında,
yeni açılmış olan hava alanı-Kundu turizm bölgesi ulaşım yolu bulunmaktadır. Bu
yolun sağ ve sol yanları ise yoğun bir yapılaşma baskısı altındadır ve bu yapılaşma
baskısı, yer yer bu alandaki tarımsal bütünlüğün bozulmasına da neden olmuştur.
Çoğunluğu IIs sınıfı topraklarla kaplı olan bu alanın, 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve
Toprak Koruma Kanunu kapsamındaki değerlendirmeye göre Mutlak Tarım (MT),
Dikili Tarım (DT) ve Örtüaltı Tarım (SA) alanı vasfında oldukları tespit edilmiştir.
Yukarıda sözü edilen bu halihazır, bilimsel, teknik ve yasal gerekçe ve dayanaklar
nedeniyle söz konusu bu araziler, Antalya ilinin, bölgenin ve nihayet ülkenin sosyoekonomik
ve politik yapısının en önemli bileşeni olan Tarım Sektörünün
sürdürülebilirliği açısından “tarımsal kullanım önceliği bulunan” alanlardır.
Ender Tarım Alanları olarak ayırt edilen beşinci ve son arazi grubu, proje
sahası içerisindeki kentsel yerleşimin çok yoğun olduğu ve halen kamuya ait olan
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünün narenciye ve seracılık alanı ile bu
alana bitişik diğer bir küçük alandır. Bu alanlar, TE–Standart-1 kriterlerine göre
Kırmızı Akdeniz büyük toprak grubu seviyesinde TG2 sınıfı topraklar olarak ayırt
edilmiştir. Arazi Yetenek Sınıflaması sistemine göre ise söz konusu bu alanların
tamamı IIs sınıfı arazilerdir. Halihazırdaki kullanım biçimleri dikili bahçe ve seracılık
olan bu alanın dört tarafında da yoğun kentsel yerleşim ve yapılaşma işlemleri
91

tamamlamıştır. 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak Koruma Kanunu kapsamındaki
değerlendirmeye göre bu alan Mutlak Tarım arazileri üzerinde Dikili Tarım (DT) ve
Örtüaltı Tarım (SA) alanı vasfındadır. Tüm bu karakteristik ve yasaya dayalı
özelliklerine dayanılarak Ender Tarım Alanları olarak ayırt edilmiş olan bu alan,
çevresindeki yoğun ve yüksek katlı yapılaşmalar nedeniyle sosyo-ekonomik anlamda
gerçek bir tarımsal üretim ortamı olarak değerlendirilmesi mümkün olmayan bir
alandır. Bununla birlikte söz konusu bu alanın, Antalya kentinin yoğun yapılaşmaya
sahne olmuş bu yöresinde tarımsal niteliği ile birlikte muhafaza edilerek, “Akdeniz
Bölgesi Tarımsal Ekoloji Müzesi” haline dönüştürülmek suretiyle iç ve dış turizme
kazandırılmasında yarar görülmektedir.
Ender Tarım Alanları İçin Genel Değerlendirme
Antalya Büyükşehir yetki alanı içerisinde, yukarıda da tanımlandığı şekliyle
beş farklı lokasyonda 16.831 hektarlık toplam genişlikle yer alan ve öncelikli kullanım
şekli tarımsal nitelikli olması gereken Ender Tarım Alanlarının, tarımsal üretimi
devamlı olarak sınırlayan ve/veya düzeltilemeyecek nitelikte ciddi sorunları
bulunmamaktadır. Bununla birlikte, söz konusu bu ekolojik planlama çalışması
kapsamında hazırlanmış olan Toprak Haritasında “T” sembolü ile tanımlanmış olan
Kırmızı Akdeniz topraklarının ve “M” sembolü ile tanımlanmış olan Kahverengi
Orman Topraklarının bir kısmında yönetilebilir ve/veya giderilebilir olan bazı sorunlar
bulunmaktadır. Bir diğer Ender Tarım Alanı olarak gözetilen ve “A” sembolü ile
gösterilmiş olan aluviyal topraklar, planlama sahasının en üretken toprakları olmakla
birlikte bu toprakların kimilerinin sahip olduğu yer yer ağır veya hafif tekstür,
yetersizden orta dereceye kadar değişen drenaj ve taban suyu sorunu ve hemen
tamamındaki yüksek pH ve yüksek kireç içeriği ve diğer bazı tekniğine özel
nedenlerden kaynaklanan fiziksel-kimyasal-mineralojik toprak sorunları, bu alanların
tarımsal kullanımında dikkate alınması gereken hususlardır. Yukarıda da ifade
edildiği üzere söz konusu bu sorunlar, giderilemeyecek ve/veya düzeltilemeyecek
ve/veya yönetilemeyecek nitelikte değillerdir.
Ekteki “Planlama Kararları Haritasında” gösterilen Ender Tarım Alanlarındaki
ifraz uygulamalarında 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve bu
Kanunda değişiklik yapan Kanunun (31.01.2007 tarih ve 5578 nolu Kanun) ilgili
maddeleri gereğince, açık tarla tarımı (Sulu ve Kuru Mutlak Tarım Alanları) ve Özel
92

Ürün Tarımı yapılan/yapılacak alanlarda 2.0 ha (20 da), Dikili Tarım alanları için 0.5
ha (5.0 da) Örtü Altı tarımı için de 0.3 ha (3.0 da)’dan daha küçük alan ayırımların
yapılması mümkün değildir. Bununla birlikte, yasada öngörülen minimum ifraz
uygulamaları yanı sıra arazi toplulaştırması uygulamaları ile bu alanlarda modern ve
ekonomik büyüklükteki tarımsal işletmelerin oluşturulması, Antalya tarım sektörünün
geleceği ve ulusal gıda güvenliği açısından önemli görülmektedir. Bu nedenle,
hazırlanmış olan bu ekolojik planlama çalışmasının öngörülerini esas alması
muhtemel olan yerel yönetimlerin hazırlayacağı imar planları kapsamında, söz
konusu bu alanlar için tarımsal bütünlüğü bozmayacak, aksine bu alanlardaki
faaliyetlerin daha sağlıklı yürütülmesinde kesin katkısı olacak bazı düzenlemelerin
(Tarım Adaları Oluşturmak gibi) ve alt yapı çalışmalarının yapılmasında büyük bir
zorunluluk bulunmaktadır. Sonuç olarak, Ender Tarım Alanları olarak ayırt edilmiş
alanlar üzerinde bu günden itibaren yerleşme amaçlı yeniden herhangi bir imar
planlama çalışması yapılmamalıdır. Gerekçeleri bilimsel, teknik ve sosyolojik olarak
belirlenmiş olan yapılaşma-kentleşme talepler ise, öncelikli olarak İkincil Tarım
Alanlarından karşılanmaya çalışılmalıdır. Bunun dışındaki zorunlu haller için 5403
sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun ilgili maddeleri gereğince işlem
yapılmalıdır. Diğer taraftan, söz konusu bu ekolojik planlama çalışmasından önce
onanmış ve yürürlükte olan imar planları kapsamında yapılaşması kısmen
tamamlanmış ve/veya tamamlanmamış olan kısımlarındaki Ender Tarım alanları ile
örtüşen bölgelerinin, söz konusu bu ekolojik planlama çalışmasının altlıkları da
dikkate alınarak yukarıda sözü edilen kanun ve yönetmeliklere uygun olarak plan
revizyonlarının yapılması gerekmektedir.
Antalya Büyükşehir yetki alanında Tarım Sektörünün sürdürülebilirliği
açısından öncelikli kullanım şekli tarımsal üretim olması gereken Ender Tarım
Alanlarının tanımlama çizelgesi aşağıda verilmiştir.
93

Ender Tarım Alanlarının Lokasyonları ve Özellikleri
Lokasyon Şimdiki Arazi Kullanımı Büyük
Toprak
Grubu
Döşemealtı
Çığlık
Yeşilbayır
Bıyıklı-
kovanlık
Aksu
aluviyalleri
Havaalanının
sağı
Narenciye
Araş. Enst.
Tarımsal alan
Dikili Bahçe
Tarımsal alan
Tarımsal alan
Sera
Dikili Bahçe
Dikili Bahçe
Tarımsal alan
Sera
A2- M1-
T2-T3-
T2/6
Arazi
Yetenek
Sınıfı
(AYS)
IIs- IIse-
IIIs-
5403 Sayılı
Kanuna Göre
Arazi Sınıfı
MT-TD-TA
A1-T2-T4r I-IIs-VIs MT-TD
A4- A3-
A2-M3-
M2-T1-
A4/7- A7-
M7- T2
I-IIs- IIIs -
IIIse- IIsw-
IIIsw-IIIws
OT-MT-SA-
T4/8-TG2 IIs-VIse DT-MT-SA
Dikili tarım_sera TG2 IIs DT_SE
b) Organik Tarım Alanları
Dünyada 20 yy’ın ikinci yarısında yaşanan hızlı sanayileşme ve nüfus artışı,
önemli çevre sorunlarını da beraberinde getirmiştir. Artan çevre sorunları ve diğer
etkenlerle birlikte bu sorunların da gıda güvenliğini tehdit eder hale gelmesi ile
insanlar, yeni üretim arayışlarına girmek zorunda kalmışlardır. Bu kapsamda, yeni bir
üretim modeli olarak 1910’lu yıllarda ortaya atılan organik tarım görüşü, günümüzde
giderek yaygınlaşmış ve önemi de bir o kadar artmış bulunmaktadır. Nitekim özellikle
yüksek yaşam standartlarına sahip gelişmiş ülkelerdeki tüketiciler, son yıllarda, daha
çok taze tüketilen ürünlerde klasik üretim yerine çevre dostu üretim teknikleri ile doğal
veya doğala çok yakın ortamlarda yetiştirilmiş olan organik ürünleri talep etmeye
başlamamışlardır. Söz konusu bu talep, tüm dünyada organik tarım adı altında yeni
bir ekonomik tarımsal üretim sektörünün oluşumuna zemin hazırlamış ve bu ürünlere
olan talepler geniş halk kitlelerine kadar yayılmış bulunmaktadır.
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye ve Antalya tarımında da çoğu kez bilinçsizce
kimyasal girdi kullanımının yoğunlaşması, insan sağlığını açıkça tehdit eder duruma
gelmiştir. Başta örtü-altı yetiştiriciliği olmak üzere bitkisel üretimin tüm alanlarında
kullanılan kimyasal girdilerin kontrol altına alınabilmesi, insan sağlığı ve gıda
94

güvenliği açısından büyük bir önem taşımaktadır. Özellikle organik tarım
uygulamaları ile bire bir örtüşen ve bu türlü uygulamalarla sağlanabileceği artık
kanıtlanmış olan sağlıklı gıda üretimi ve gıda güvenliği konularında katkı
sağlayabilmek amacıyla ve Antalya Büyükşehir Yetki Alanı içerisinde bölgeye ve
hatta tüm ülkeye örnek oluşturacak şekilde bir “organik tarım bölgesinin” plan dahiline
alınmasının gerekliliğine karar verilmiştir. Bu amaçla yapılan ekolojik
değerlendirmelerin neticesinde, Antalya traverten platosunun kuzeyinde, organik
tarım kriterleri ile büyük bir uyum içerisinde ve birbirine de yakın olan iki farklı alan,
organik tarım alanı olarak önerilmiştir. Söz konusu bu alanların bu amaçla tahsisi ile
yöre halkının hem organik tarım sektörünün uluslararası ekonomik avantajlarından
yararlanmasının ve hem de bu alandaki yeni üretim tekniklerinin ve organik üretimin
talep ettiği çevre dostu girdilerin, bölgede konvansiyonel tarım sistemini sürdüren
üreticilere de fiilen gösterilmesi ve yeni tekniklerin öğretilmesinin sağlanması
konusunda çok önemli katkılar sağlanacaktır. Böyle bir alan kullanımı kararı ile hem
kıt ve kıymetli olan tarım topraklarının amaç dışı kullanımlarının önüne geçilmesi,
hem Antalya tarım sektörü çalışanlarına daha bilinçli ve sürdürülebilir bir tarımsal
üretim modelinin benimsetilmesi, hem organik tarımın giderek artan ekonomik
faydasından yöre halkının istifade etmesinin sağlanması ve hem de Antalya ilinin
eko-turizm faaliyetlerine yeni açılımlar getirmesi amaçlanmıştır.
Organik tarım, kesinlikle bir veya birkaç tarla veya bahçe bazında
yapılabilecek veya uygulanabilecek bir tarımsal üretim modeli değildir. Diğer bir
deyişle, komşusu konvansiyonel tarım yapan bir üretici, komşusunun yanındaki kendi
arazisinde organik tarım yapamaz. Zira organik tarım, havza bazında ve/veya bir
bölge bazında uygulanabilecek bir üretim modelidir ve bu amaçla yapılacak yer
seçiminde, çeşitli parametrik kriterlerle birlikte ekolojik koşulların de uygun olması,
konvansiyonel tarımın yaygınlaşmadığı ve yoğun girdi kullanımı olmayan alanlara
öncelik verilmesi gerekmektedir. Ayrıca organik tarım alanlarının çevre kirliliği
yönünden hiçbir sorununun bulunmaması ve çevresinin de doğal ekosistemlerle
çevrili olmasında yarar bulunmaktadır. İşte, Antalya Büyükşehir Yetki Alanının
ekolojik planlaması kapsamında yapılan bu açıklama ve değerlendirmeler
doğrultusunda, yukarıda da ifade edildiği üzere alanın kuzeyinde (Kızıllı yöresinde),
neredeyse tek parça halinde, ekolojik arazi ve toprak özellikleri bakımından organik
tarıma olabildiğince uygun, çevre kirliliği yönünden sorunu bulunmayan ve çevresi de
95

doğal ekosistemlerle çevrili olan bir alan, organik tarım alanı olarak önerilmiştir (Şekil
9) . Toplam alanı 14.600 dekar olan bu yörenin organik tarım bölgesi olarak plan
kararlarına işlenmesi halinde bu bölge, yeni bir tarımsal üretim modeli ile yöredeki
tarım standartlarını da üst seviyelere çekecektir. Nitekim, Tarım ve Köyişleri
bakanlığı’nın 2005 yılı verilerine göre Antalya ilinde 56 üreticinin veya işletmenin
toplam 53.105 dekarlık bir alanda organik tarım faaliyetinde bulunmakta olduğu ve bu
işletmelerin son derece parçalı ve dağınık ve hatta etrafının da konvansiyonel tarımla
kuşatılmış şekilde bir organik tarım faaliyetinde bulundukları dikkate alınacak olur ise,
Antalya Büyükşehir Yetki Alanının ekolojik planlaması kapsamında neredeyse tek
parça halinde ayırt edilmiş olan ve toplam alanı 14.600 dekar olarak önerilen bu
bölgenin, ülkemizin organik tarımda özellikle alan seçimi ve alan kullanımı
standartlarını çok üst seviyelere çekeceği açık bir gerçektir. Organik Tarım Alanları
olarak ayırdedilmiş olan bölgenin bazı özellikleri aşağıdaki çizelgede topluca
verilmiştir
Organik Tarım Alanların Lokasyonları ve Özellikleri
Lokasyon Şimdiki Arazi
Kullanımı
Kızıllı ve Tarım-Dikili Bahçe
Aşağıoba Makilik-fundalık-Çalılık
Büyük AYS 5403 Sayılı
Toprak Grubu Kanun Arazi Sınıf
T3- M3 IIIs TA
96

Organik Tarım Alanları
c) Ekolojik Turizm-Tarım Alanları
Serbest piyasa ekonomik modelinin uygulamaya başlandığı 1986 yılından
günümüze kadar yapılan çeşitli bilimsel, teknik, sosyolojik ve ekonomik araştırma,
tartışma ve değerlendirme çalışmalarının sonuçları, Antalya’nın sosyo-ekonomik
yaşam ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine Tarım, Turizm ve Ticaret sektörlerinin
ortak katkıları ile ulaşılabileceğine işaret etmektedir. Antalya’daki gerek kamu gerek
özel sektör ve gerekse sivil toplum kuruluşları da söz konusu bu yaşam ve kalkınma
hedeflerini olabildiğince benimsemiş ve özümsemiş olarak üzerlerine düşen görevleri
bu çerçevede yerine getirmeye devam etmektedirler. Bununla birlikte, bu hedeflere
ulaşmak amacıyla yapılan çalışmaların, günümüzde hala arzu edilen ve/veya
beklenen sonuçlara ulaşılamamış olunmasının en önemli nedeni ise, Antalya ilinde
çoğu zaman birbirinden bağımsız olarak bireysel hareket eden Tarım, Turizm ve
Ticaret sektörlerinin gerçek ve iyi niyetli entegrasyonlarının sağlanamamış olmasıdır.
Halbuki, gelişmiş benzer ekonomilerdeki sektörel ivmelerin ortak entegrasyonu ile
neler başarıldığı apaçık ortadır. İsrail, Hollanda, İspanya, İtalya ve Fransa gibi
ülkeler, bunun güzel örneklerini oluşturmaktadır. Bu ülkelerdeki örnek uygulamaların
temel politikaları ise, özetle, sektörel bazda elde edilen katma değerlerin zayıf olan
sektörün geliştirilmesi ve modernizasyonu için kullanılması esasına dayanmaktadır.
97

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de Tarım sektörü, sözü edilen sektörler arasında
desteklenmeye, geliştirilmeye ve modernizasyona daha fazla gereksinim gösteren bir
sektördür.
Yukarıdaki tespit ve açıklamalara göre, Antalya Büyükşehir yetki alanı için
hazırlanmış olan bu ekolojik planda, içerisinde ekolojik değerlere zarar vermeden ve
hatta gerekli alanlarda ekosistem onarım projeleri de uygulanarak Tarım, Turizm ve
Ticaret sektörlerinin fiili entegrasyonlarının aynı lokasyonlarda sağlanmasını
gerektiren örnek alan kullanımlarına da bulunması gerektiğine karar verilmiştir. Bu
kapsamda, planlama alanının iki farklı lokasyonunda var olan ekosistem özellikleri,
mevcut arazi ve toprak karakteristikleri, halihazır arazi kullanım şekilleri ve nihayet bu
iki farklı lokasyondaki yöre halkının sosyo-ekonomik davranış ve yaşama biçimlerinin
bir gereği olarak bu ekolojik planda “Ekolojik Turizm-Tarım Alanları” olarak
adlandırılmış yeni bir kullanım şekli için alan ayrılmıştır. Söz konusu kullanım şekli
için tahsis edilmiş olan alanlar, aşağıdaki Şekil 10’da gösterilmiştir.
Ekolojik Turizm-Tarım Alanları
Söz konusu bu alanlardan ilki, içerisinde Çakırlar, Bahtılı, Doyran, Akdamlar,
Hacısekiler ve liman çevresindeki Gökdere kırsal alanlarının bulunduğu bölgedir.
Tanımlanan bu kullanım şekli için son derece uygun bir genişliğe sahip olan bu
alanın büyük bir bölümü aluviyal nitelikli arazilerden ibaret olup, Büyük Toprak Grubu
düzeyinde A2 ve A2/3 sınıfı ve arazi yetenek sınıflaması sistemine göre de IIs sınıfı
98

arazilerin yaygın olduğu bir durum arzetmektedir. Sözü edilen bu alanlar, 5403 sayılı
Arazi Kullanımı ve Toprak Koruma Kanunu’na göre ise Dikili Tarım (DT) ve Dikili
Tarım-Örtüaltı (SA) tarım arazileri kompleksi şeklinde ayırdedilmiştir. Alanın çok
büyük bir bölümü, gerek ekolojik yapının ve gerekse toprak ve arazi
karakteristiklerinin üst düzeyde uygun olması nedeniyle, yöreye özgü narenciye
bahçeleri ile kaplı bulunmaktadır. Diğer bir kısım alanlar ise dağınık kırsal
yerleşmeler ile bu yerleşmelerin çevresindeki bazı örtüaltı üretim alanları olan
seralarla kaplı bulunmaktadır. Bu haliyle söz konusu bu alanlar, tarımsal niteliği
öncelikle korunacak alanlar olarak tanımlanmıştır ve başkaca bir amaçla da
kullanılmamaları gerekmektedir. Diğer taraftan bu yöre, mevcut ana bağlantı
yollarının sağ ve sol yakaları ile Akdamlar mevki olarak bilinen birkaç farklı mekanda,
çeşitli nitelikteki restoran, kafe, eğlence mekanları ve özellikle yöre yemeklerinin ve
yörede yetiştiriciliği yapılan çeşitli tarım ürünlerinin yerli ve yabancı konuklara
sunulduğu otantik satış-pazarlama mekanları ile kent yaşamında ve kent kültüründe
yerini almış bulunmaktadır. Yörenin tüm bu özellik ve nitelikleri dikkate alındığında,
bu alanın alt ölçekli (daha detaylı, 5.000) planlarında minimum 0.5 hektarlık (5.0
dekarlık) ifraz/tevhid işlemleri ile oluşturulmuş parseller yanı sıra, tarımsal ıslah ve
geliştirme çalışmaları ile de alt yapı yatırımları tamamlanmış düzenli ve yeteri
büyüklükte tarımsal adalardan-parsellerden oluşan modern narenciye işletmeleri
haline dönüştürülmesinde gerek ekolojik ve gerekse sosyo-ekonomik yönden büyük
bir yarar bulunmaktadır. Oluşturulacak modern narenciye üretim işletmelerin
ürettikleri ürünlerinin işletme bazında ve/veya önerilecek birkaç merkezde
toparlanabilecek ve kesinlikle büyük sanayi tesisleri olmayan ancak modern, hijyen
ve estetik kurallarının tam anlamı ile uygulanabileceği ekonomik boyuttaki aile
işletmeciliği tarzındaki ürün işleme, pazarlama, yerli-yabancı konuk ağırlama vb
işlerin yapılarak değerlendirilebildiği ticari işletmeler ile desteklenmesi gerekmektedir.
Sonuçta, tarımsal üretimin tüm bilimsel ve teknolojik yaklaşımlarla ve ekolojik
koşullarda gerçekleştirildiği, planlandığı durumlarda üretim süreçlerine iç ve dış
turizm faaliyetlerinin dahil edilebildiği yeni bir ticari tarımsal alan kullanım şekli, söz
konusu bu bölgede ve önerildiği şekliyle Antalya’ya kazandırılmış olacaktır. Diğer bir
deyişle bu alanlarda üretilen ürünlerin, taze halde ve/veya aile işletmeleri tarzında
organize edilmiş tesislerde işlenip iç ve dış pazarlarda profesyonel olarak satışının
yapılması yanısıra organize tarımsal eko-turizm faaliyetleri kapsamında yöreyi ziyaret
edecek yerli ve yabancı turistlere de bu ürünlerin pazarlamasının yapılabildiği bir
99

modelle, yöre halkının sosyo-ekonomik ve kültürel kalkınmasına yeni bir boyut
kazandırılabilecektir. Böylece, ekolojik plan kararında Ekolojik Turizm-Tarım Alanları
olarak tanımlanmış olan bu alanda tarım, turizm ve ticaret sektörlerinin birbirinden
ayrılmaz bir bütün şeklinde entegrasyonu da sağlanmış olacaktır. Ekolojik turizm-
tarım alanları olarak tanımlanmış olan bu alanların, Ekolojik Devinim Koruma Bandı
ile de entegrasyonunun sağlanması ve ayrıca Boğaçayı için planlanması olası bir
aqua-park projesinin de katkısı ile ekonomik katma değeri oldukça yüksek, ekolojik
açıdan sürdürülebilir ve Antalya ili için de uluslar arası özgünlüğe sahip yeni bir alan
kullanım şekli yaratılmış olacaktır.
Bir başka Ekolojik Turizm-Tarım Alanı ise, proje sahasının güneybatı tarafında
ve Antalya’dan fiziki coğrafya ve kentsel süreklilik bakımından ayrı bir konumsallığa
sahip olan Beldibi yöresinde bulunmaktadır. Bu alan da Birinci Derece Tarımsal
Niteliği Korunacak Alanlar olarak ayırt edilmiş olup arazilerinin tamamı aluviyal
yelpaze ve yandere aluviyalleri jeomorfolojik üniteleri niteliğine sahiptir. Bu alandaki
toprakların da büyük çoğunluğu, TE–Standart-1 kriterlerine göre aynen bir önceki
alanda olduğu gibi Aluviyal Büyük Toprak Grubu seviyesinde A2/3 sınıfı topraklar
olarak ayırt edilmiştir. Arazi Yetenek Sınıflaması sistemine göre de söz konusu bu
alanlar IIs sınıfı olarak belirlenmiştir. Halihazırdaki kullanım biçimleri açık tarla tarımı,
dikili bahçe ve seracılık kullanımlarının diğer kullanım şekilleri olan kentsel yerleşim,
ticarethane, turizm tesisleri ve ikinci-yazlık konut kullanımları ile son derece grift ve
karmaşık bir şekildedir. 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak Koruma Kanunu
kapsamındaki değerlendirmeye göre Mutlak Tarım (MT), Dikili Tarım (DT) ve Örtüaltı
tarım alanı (SA) vasfında olan söz konusu bu alanların, yöredeki akarsuyun olası
taşkınlarını önleme yönünde alınacak tedbirlerden sonra aynen bir önceki alanda
olduğu gibi Ekolojik Turizm-Tarım Alanları olarak kullanılması gerektiği plan
kararlarına eklenmiştir. Söz konusu bu plan kararının uygulamaya aktarılması ile bu
yörede de tarımsal üretimin ekolojik koşullarda gerçekleştirildiği, ekolojik tarımsal
üretim süreçlerine iç ve dış turizm faaliyetlerinin dahil edilebildiği, üretilen ürünlerin
taze halde ve/veya organize aile işletmeleri tarzında kurulacak olan tesislerde
işlenmiş olarak profesyonel iç ve dış pazarlara satışının yapıldığı ve nihayet organize
tarımsal eko-turizm faaliyetleri kapsamında yöreyi ziyaret edecek yerli ve yabancı
turistlerin de sistem içerisinde yerlerini alabilecekleri yeni bir ekonomik alan kullanımı
yaratılmış olacaktır. Böyle bir alan kullanım şeklinin yerleştirilebilmesi ise Antalya
ilinin, bölgenin ve nihayet ülkenin sosyo-ekonomik, kültürel ve politik yapısının en
100

önemli bileşeni olan tarım sektörü ile turizm ve ticaret sektörlerinin ekonomik
anlamda bir arada çalışabileceklerine iyi bir örnek olacaktır.
Yukarıda açıklama ve tanımlamaları verilmiş olan Ekolojik Turizm-Tarım
Alanları kapsamındaki üretim ve işletmecilik modelinin, özellikle arazi rantının da çok
yüksek olması nedeniyle sürekli olarak tarımsal nitelikli arazi kaybetmekte olan
bölgemizin tarım sektörü için yeni bir ekonomik çıkış yolu olabileceği noktasından
hareket edilerek toplam alanı 3.343 hektar olan iki farklı lokasyondaki alanlar, bu
ekolojik planlama çalışması kapsamında “Ekolojik Turizm-Tarım Alanları” olarak
ayırdedilmiş ve bu alanların bazı özellikleri aşağıdaki çizelgede verilmiştir.
Ekolojik Turizm-Tarım Alanları
Lokasyon Şimdiki
Arazi
Kullanımı
Karaman-
Boğaçay-Sarısu
dereleri
arasındaki alanlar
Dikili
tarımsera
Bahçe
Beldibi Dikili
Bahçe
Büyük
Toprak
Grubu
A2-A3-A2/3-
A4-(K14
T3/7-T4r)
AYS 5403 Sayılı
Kanuna Göre
Arazi
I- IIs- IIse-IIsw
IIIse- VIs-VIII
Sınıflaması
DT_SE-DT-MT-
OT
A2/3 IIs DT
2) İKİNCİ DERECE TARIMSAL NİTELİĞİ KORUNACAK ALANLAR
Ekolojik Planlama Kararları Haritasında gösterildiği üzere çalışma alanının
farklı yörelerinde yayılım gösteren kimi araziler, sahip oldukları ekolojik özellikler ile
arazi ve toprak karakteristikleri gereğince İkinci Derece Tarımsal Niteliği Korunacak
Alanlar olarak ayırt edilmişlerdir. Söz konusu bu koruma alanları, üç farklı arazi
kullanımı alt başlığı ile plan kararlarına işlenmiş bulunmaktadır. İkinci Derece
Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar ana başlığı altında plan kararlarına işlenmiş olan
bu tarımsal arazi kullanım şekillerinden ilki a) İkincil Tarım Alanları, ikincisi b)
Entegre Sera İşletme Alanları ve üçüncüsü de 3) Organize Seracılık Alanları
şeklinde tanımlanmıştır. Söz konusu bu üç alt başlık altında tanımlanmış olan
alanların, kullanım kararlarına ilişkin çeşitli gerekçe ve açıklamalar, ayrı başlıklar
halinde aşağıda verilmiştir.
101

a) İkincil Tarım Alanları
Antalya Büyükşehir yetki alanı içerisindeki araziler için yapılan ekolojik
değerlendirmeler neticesinde, İl’in tarım sektörü için, bir önceki “ender tarım
alanlarından” daha düşük düzeyde bir potansiyel üretim ve katma değer yaratma
kapasitesi olan araziler, İkincil Tarım Alanları olarak tanımlanmıştır. Söz konusu bu
arazilerin özeliklerinin, yukarıda sözü edilen “ender tarım alanlarının” özelliklerinden
daha düşük kalitede olduğu ve tarımsal amaçlarla kullanılması hedeflendiğinde ise
bu alanlar ile ilgili iyileştirme ve ıslah çalışmalarının daha fazla emek, daha fazla
masraf ve daha fazla zaman harcayarak yapılabileceği çok açık bir gerçektir.
Bununla birlikte söz konusu bu alanlar, Antalya Tarım sektörü için halen stratejik
önemi olan alanlardır. Büyükşehir yetki alanının değişik lokasyonlarında yayılım
gösteren İkincil Tarım Alanlarının genel dağılımı, aşağıdaki Şekil 7’de gösterilmiştir.
Şekilden de görüleceği üzere söz konusu bu alanlar, genellikle Antalya traverten
platosunun orta kesimlerinde yoğunlaşmaktadır.
İkincil Tarım Alanlarının dağılımı
İkincil Tarım alanlardan ilki, proje sahasının üst traverten platosunun kuzey
yöresinde ve Antalya-Burdur karayolunun Yeşilbayır, Döşemealtı Bıyıklı yerleşkeleri
hattı boyunca sağlı-sollu olarak uzanan kesimlerde yer almaktadır. Bu alanlar, proje
sahasındaki İkincil Tarım Alanı olarak öngörülenler içerisinde en geniş alansal
102

dağılıma sahip bulunmaktadır. Tamamı traverten nitelikli olan bu araziler, ülkemizdeki
arazilerin kullanımından, planlanmasından ve yönetilmesinden sorumlu kamu
kurumlarının yasal olarak kullanmakta olduğu “Arazi ve Toprak Etütleri TE–Standart-
1” kriterlerine göre yapılan etüt ve haritalama çalışmaları neticesinde, büyük toprak
grubu seviyesinde T2, T3, T4r ve T8r sınıfı topraklar olarak ayırt edilmiştir. Arazi
Yetenek Sınıflaması sistemine göre yapılan değerlendirmede ise söz konusu bu
alanların büyük bir bölümü IIIs sınıfı olarak belirlenmiş olmakla birlikte, bu alandaki
tarımsal bütünlüğe karşı oluşacak olumsuz etkileri ortadan kaldırmak ve ayrıca ıslah
edildiklerinde sistemin İkinci Derece korunabilir tarımsal nitelikli arazileri haline
dönüşebilecek olan kimi VI. ve VII. sınıf araziler de bu sınıf içerisinde gözetilmiştir.
Halihazırdaki kullanım biçimleri açık tarla tarımı ve dikili tarım olan bu alanların bir
kısmı ise halen Akdeniz’e özgü makiliklerle kaplı bulunmaktadır. 5403 sayılı Arazi
Kullanımı ve Toprak Koruma Kanunu kapsamındaki değerlendirme sonuçlarına göre
de büyük çoğunluğu Marjinal Tarım Arazisi (TA) ve Dikili Tarım Arazisi (DT)
vasfındadır. Yukarıda da ifade edildiği üzere söz konusu bu alanda, ıslah edilmemiş
olan ve halihazır nitelikleri gereğince de Tarım Dışı (TD) nitelikli olan bazı araziler de
mevcut bulunmaktadır. Bu tespit ve açıklamalara göre ciddi ıslah çalışmalarına da
gereksinim gösteren söz konusu bu araziler, Antalya ilinin, bölgenin ve nihayet
ülkenin sosyo-ekonomik ve politik yapısının temel bileşeni olan Tarım Sektörü için
ikinci derecede korunma önceliği olan arazilerdir. Bu alanların gerekli ve zorunlu
haller dışında ıslah edilmek/ıslah işlemlerine devam edilmek suretiyle tarımsal
kullanımda kalması öngörülmektedir. Bununla birlikte, hazırlanmış olan bu ekolojik
plana dayalı sektörel makro alan kullanım dağılımları ve bu alanların özellikleri
dikkate alındığında, söz konusu bu alanlar, kentsel büyüme taleplerinin
karşılanabileceği en uygun alanlar olarak ta ortaya çıkmış bulunmaktadır.
İkincil Tarım Alanları olarak ayrılmış olan alanlardan bir diğeri, proje sahasının
üst plato başlangıcının kuzey orta yöresinde ve Antalya-Burdur karayolunun
sağındaki Duacı yerleşkesi çevresindeki birkaç lokal alanda yer almaktadır. Üç farklı
lokasyonda yayılım gösteren bu araziler, traverten/karstik dolin niteliklerine sahip
olup, TE–Standart-1 kriterlerine göre yapılan etüt ve haritalama çalışmaları
neticesinde, büyük toprak grubu seviyesinde T4/8, T7 ve T8 sınıfı topraklar olarak
ayırt edilmiştir. Arazi Yetenek Sınıflaması sistemine göre yapılan değerlendirmede
ise söz konusu bu alanların büyük bir bölümü IIIs ve IVse sınıfı olarak belirlenmiş
103

olmakla birlikte, bu alandaki tarımsal bütünlüğe olacak olumsuz etkilerini ortadan
kaldırmak ve ayrıca ıslah edildiklerinde İkincil Tarım Arazileri haline dönüşebilecek
olan kimi tarım dışı (VIs ve VIse sınıfı) araziler de bu sınıf içerisinde gözetilmiştir.
Halihazırdaki kullanım biçimleri açık tarla tarımı, seracılık ve dikili tarım olan bu
alanların bir kısmı ise halen Akdeniz’e özgü makiliklerle kaplı bulunmaktadır. 5403
sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak Koruma Kanunu kapsamındaki değerlendirme
sonuçlarına göre de bu alan, Marjinal Tarım (TA), Örtüaltı Tarımı (SA) ve Dikili Tarım
(DT) nitelikli arazilerinin ayırt edilemeyecek kadar birbirine girişim yapmış olduğu bir
durum arz etmektedir. Diğer taraftan bu araziler üzerindeki tarımsal işletmelerin
hemen tamamı, optimum büyüklüklerden ve modern teknik ve teknolojilerden yoksun
olarak faaliyetlerini sürdürmektedirler. Halen ciddi ıslah çalışmalarına da gereksinim
gösteren söz konusu bu araziler, Antalya ilinin, bölgenin ve nihayet ülkenin sosyoekonomik
ve politik yapısının temel bileşeni olan Tarım Sektörü için ikinci derecede
önceliği olan arazilerdir. Bu alanların gerekli ve zorunlu haller dışında ıslah
edilmek/ıslah işlemlerine devam edilmek suretiyle tarımsal kullanımda kalmasında
yine yarar bulunmaktadır. Bununla birlikte söz konusu bu alanlar, Antalya ekolojik
planı geneli içerisindeki sektörel kullanımların makro dağılımları ve ayrıca bu
alanların konumsallıkları kapsamında değerlendirildiğinde, kentsel büyüme
taleplerinin karşılanabileceği en uygun alanlar olarak gözükmektedir. Diğer taraftan,
çevresindeki plan öngörüleri ile bir bütünlük sağlayacak şekilde, bu alanların gerekli
görülecek kısımlarının “ekolojik onarım, koruma-geliştirme ve ekolojik devinim bandı”
kapsamına dahil edilerek plan uygulamasının yapılması ve bu ilave alanların, ekoturizm
amacıyla kullanılması da mümkün görülmektedir.
İkincil Tarım Alanları olarak ayrılmış olan alanlardan üçüncüsü, proje
sahasının alt platosundaki hava alanının güneydoğu yöresindeki bir lokasyonda yer
almaktadır. İkinci Derece koruma alanı olarak öngörülen bu alanlar da
traverten/karstik dolin niteliklerine sahip olup, TE–Standart-1 kriterlerine göre yapılan
etüt ve haritalama çalışmaları neticesinde, büyük toprak grubu seviyesinde T4/8 sınıfı
topraklar olarak ayırt edilmiştir. Arazi Yetenek Sınıflaması sistemine göre yapılan
değerlendirmede ise söz konusu bu alan, Tarım Dışı (TD) nitelikli (VIse sınıfı) olarak
belirlenmiş olmakla birlikte, üzerinde seraların mevcut olması nedeniyle, 5403 sayılı
Arazi Kullanımı ve Toprak Koruma Kanunu kapsamındaki değerlendirme sonuçlarına
göre “sadece örtüaltı üretim modeli devam ettirilmek kaydıyla tarımsal kullanımda
104

kalması gerekmektedir” kararı verilmek zorunda kalınmıştır. Söz konusu bu araziler
üzerindeki tarımsal işletmelerin hemen tamamı, optimum büyüklüklerden ve modern
teknolojilerden yoksun olarak üretim faaliyetlerini sürdürmektedir. Diğer taraftan bu
alanlar, Antalya ekolojik planı geneli içerisindeki sektörel kullanımların makro
dağılımları kapsamında değerlendirildiğinde, yine kentsel büyüme taleplerinin
karşılanabileceği en uygun alanlar olarak gözükmektedir. Bununla birlikte, hava alanı
dahil çevresindeki plan öngörüleri ile bir bütünlük sağlayacak şekilde, bu alanların
gerekli görülecek kısımlarının “ekolojik onarım, koruma-geliştirme ve ekolojik devinim
bandı” kapsamına dahil edilerek bir plan uygulamasının yapılması ve buraların da
eko-turizm amacıyla kullanılması mümkün görülmektedir.
İkincil Tarım Alanları olarak ayrılmış olan alanlardan dördüncüsü, proje
sahasının alt platosundaki Vakıf zeytinliği ve Akdeniz Sanayi sitesinin
kuzeybatısındaki bir lokasyondaki alanlardır. İkinci Derece tarımsal koruma alanı
olarak öngörülen bu alanlar, traverten düzlükleri niteliğine sahip olup, TE–Standart-1
kriterlerine göre yapılan etüt ve haritalama çalışmaları neticesinde, büyük toprak
grubu seviyesinde T3 ve T4r sınıfı topraklar olarak ayırt edilmiştir. Arazi Yetenek
Sınıflaması sistemine göre yapılan değerlendirmede ise söz konusu bu alanın IIIs ve
VIs sınıfı olarak belirlenmiştir. Halihazırdaki kullanım biçimleri kısmen dikili tarım ve
kısmen de örtü altı üretimi şeklindedir. 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak Koruma
Kanunu kapsamındaki değerlendirme sonuçlarına göre ise söz konusu bu alanın
özellikle örtü altı üretim modeli devam ettirilebildiği sürece tarımsal kullanımda
kalması gerektiğine karar verilmiştir. Diğer taraftan söz konusu bu alanların, çevresel
özellikleri ve çevresel ilişkileri dikkate alındığında, ekosistem bütünlüğünün
korunabilmesi için yerleşime açılmamasında yarar bulunmaktadır. Varolan
yapılaşmaların dondurulması yanı sıra, çevresindeki plan öngörüleri ile bütünlük
sağlayacak şekilde bu alanın “ekolojik onarım ve koruma-geliştirme bölgeleri” olarak
plan uygulamasının yapılmasında büyük bir yarar bulunmaktadır. Söz konusu bu
alanın ekolojik onarım ve koruma-geliştirme bölgesi olarak planlanıp uygulamasının
yapılması için, bu alandaki traverten yapısı ile birlikte su koruma hassasiyet zonu
olması da önemli bir gerekçe oluşturmaktadır.
İkincil Tarım Alanları olarak ayrılmış olan alanlardan sonuncusu olan
Hisarçandır yöresi, proje sahasının batı yöresindeki yüksek araziler lokasyonunda
105

yer almaktadır. İkinci Derece koruma alanı olarak öngörülen bu alanlar, kireçtaşı ve
marn formasyonu üzerinde oluşmuş bulunan sığ topraklara sahiptir. TE–Standart-1
kriterlerine göre yapılan etüt ve haritalama çalışmaları neticesinde söz konusu bu
alanın toprakları, büyük toprak grubu seviyesinde ağırlıklı olarak T15 ve kısmen de
T20/24 sınıfı olarak ayırt edilmiştir. Arazi Yetenek Sınıflaması sistemine göre yapılan
değerlendirmede ise söz konusu bu alanın arazileri VIes ve VIIes sınıfı olarak
belirlenmiştir. Halihazırdaki kullanım biçimleri ise, kesinlikle ekonomik olmayan dikili
tarım ve kısmen de açık tarla tarımı şeklindedir. Teknik sınıflama sistemlerine göre
toprak işlemeli tarımsal arazi karakterine sahip olmayan bu alan, 5403 sayılı Arazi
Kullanımı ve Toprak Koruma Kanunu kapsamındaki değerlendirme sonuçlarına göre
ekonomik olmamasına rağmen üzerindeki bahçe varlığı esas alınarak Dikili Tarım
(DT) şeklinde sınıflandırılmak durumunda kalınmıştır. Bu tespitlere göre söz konusu
bu alanın, yöredeki ekosistem bütünlüğünün korunabilmesi için kesinlikle yerleşime
açılmaması ve çevresindeki plan öngörüleri ile bir bütünlük sağlayacak şekilde
“ekolojik onarım ve koruma-geliştirme bölgeleri” olarak plan uygulamasının
yapılmasında ve yapılacak böyle bir planlama ile de bu alanın bir eko-turizm ve/veya
yayla turizmi kapsamında kullanılmasında yarar bulunmaktadır.
İkincil Tarım Alanları İçin Genel Değerlendirme
Antalya Büyükşehir yetki alanı içerisinde, yukarıda da tanımlandığı şekliyle
beş farklı lokasyondaki toplam 7.659 hektarlık bir genişliğe sahip olduğu belirlenmiş
olan İkincil Tarım Alanlarının, tarımsal üretimi sınırlayan ve yer yer de yönetimi
oldukça zor ve düzeltilemeyecek nitelikte olan ciddi sorunları bulunmaktadır. Nitekim,
söz konusu bu ekolojik planlama çalışması kapsamında hazırlanmış olan Toprak
Haritasında özellikle “T” sembolü ile tanımlanmış olan Kırmızı Akdeniz topraklarının
derinlik, arazi eğimi, taşlılık ve kayalılık, sert ve çok sert toprak kıvamı, yüksek pH ve
kireçlilik gibi sahip olduğu olumsuzluk-sorun düzeyleri, bir önceki Birinci Derece
Tarımsal Koruma Alanlarına kıyasla daha yüksektir. Söz konusu bu alanların var olan
bu sorunlarının tarımsal amaçlarla yönetilmesi ve/veya giderilebilmesi ise çok zor ve
pahalı yöntem ve uygulamaları gerektirmektedir. İkincil Tarım Alanları olarak ayırt
edilmiş olan ve kimi lokasyonlarda “M” ve “TM” sembolü ile tanımlanmış olan
Kahverengi Orman Topraklarının en belirgin sorunları ise temelde yüksek pH ve kireç
içeriği ile birlikte çoğu alanlarda da yüksek eğimlerden ve hatalı arazi
106

kullanımlarından kaynaklanmış olan toprak sığlığı ve uygun bir kök gelişim derinliğine
ve niteliğine sahip olunmamasıdır. Diğer taraftan, bu arazilerden kimileri, bilimsel ve
teknik özellikleri gereğince tarım dışı nitelikli olmasına rağmen, Toprak Yasasındaki
bazı tanım ve kapsam yetersizlikleri nedeniyle bu alanlar özel ürün, örtü altı alanı ve
dikili tarım arazisi olarak sınıflandırılarak, bu alanlar için “ikinci derece tarımsal niteliği
korunacak alanlar” kararı verilmek zorunda kalınmıştır. Söz konusu bu türlü alanların
(tarım dışı nitelikli olan arazilerin) ekonomikliği, tarım uzmanlarınca bir alt ölçekte
mutlaka sorgulanmalı ve bu sorgulama neticesine göre de kullanım şekillerindeki
olası değişim ve dönüşüm kararları verilmelidir.
Ekteki “Planlama Kararları Haritasında” İkinci Derece Tarımsal Niteliği
Korunacak Alanlar olarak gösterilen arazilerdeki ifraz uygulamalarında 5403 sayılı
Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ve bu Kanunda değişiklik yapan Kanunun
(31.01.2007 tarih ve 5578 nolu Kanun) ilgili maddeleri gereğince, açık tarla tarımı
(sulu ve kuru Mutlak Tarım Alanları) ve özel ürün tarımı yapılan/yapılacak alanlarda
2.0 ha (20 da), dikili tarım alanları için 0.5 ha (5.0 da) örtü altı tarımı için de 0.3 ha
(3.0 da)’dan daha küçük alan ayırımlarının yapılması mümkün değildir. Bununla
birlikte, yasa öngörüleri yanı sıra söz konusu bu alanlarda arazi toplulaştırması
uygulamaları ile modern ve ekonomik işletmecilik ünitelerinin oluşturulmasının ise bu
alanların tarımsal verimliliklerinin artmasına neden olacaktır. Hazırlanmış olan bu
ekolojik planlama çalışmasının öngörülerini esas alması muhtemel olan yerel
yönetimlerin hazırlayacağı imar planlarında, söz konusu bu alanlar için de tarımsal
bütünlüğü bozmayacak, aksine bu alanlardaki faaliyetlerin daha sağlıklı
yürütülmesinde kesin katkısı olacak bazı düzenlemelerin (tarım adaları, düzenli
yollar oluşturmak vb gibi) yapılmasında büyük bir zorunluluk bulunmaktadır. İkincil
Tarım Alanları olarak tanımlanmış olan alanlar üzerinde de yerleşme amaçlı herhangi
bir imar planlama çalışması önerilmemekle birlikte, gerekçeleri bilimsel, teknik ve
sosyolojik olarak belirlenmiş alan taleplerinin oluşması halinde, Tarım Bakanlığı’nın
ilgili teşkilatından (Tarım İl Müdürlüğü) gerekli izinler alınmak ve tarımsal bütünlüğü
bozacak lokal/mevzi uygulamalara da kesinlikle yer verilmemek kaydıyla söz konusu
bu alanlar için yerleşme amaçlı imar planlama çalışmaları yapılabilecektir. Diğer
taraftan, söz konusu bu ekolojik plan çalışmasından önce onaylanmış ve yürürlükte
olan imar planlarının, varsa, İkincil Tarım Alanları ile çakışan kısımlarının ilgili kanun
107

ve yönetmeliklere uygun olarak revize edilmesi gerekmektedir. Büyükşehir yetki alanı
içerisindeki İkincil Tarım Alanlarının özellikleri, aşağıdaki Çizelge 7’de verilmiştir.
İkincil Tarım Alanlarının Lokasyonları ve Özellikleri
Lokasyon Şimdiki Arazi
Kullanımı
Çıplaklı Yeşilbayır
Kirişciler
Makilik-fundalık-
Tarımsal alan
Bahçe
Duacı ve çevresi Dikili Bahçe, tarla
Havaalanının
güneyi
Vakıf çiftliği ve
çiftliğin
kuzeybatısı
Hisarçandır yöresi Dikili Bahçe
Tarımsal alan
Büyük
Toprak
Grubu
Arazi
Yetenek
Sınıfı
(AYS)
5403 Sayılı
Kanun
Arazi Sınıfı
T3- T4r IIIs-VIs TA-DT
T7-T4/8-
T8
IVse-VIse- DT
Sera ,Tarımsal
alan
Dikili Bahçe
T4/8-T30 VIse- VIII SA
Dikili tarım_sera T3-T4r IIIs- VIs DT_SA
TM20/24-
T15
VIes-VIIes DT
b) Entegre Seracılık İşletme Alanları
Antalya, sahip olduğu ekolojik özellikleri ile birlikte ekosistem bileşenleri olan
toprak ve su kaynakları yönünden de sera-örtüaltı tarımı için son derece önemli bir
potansiyele sahip bulunmaktadır. Diğer taraftan Antalya, gerek iç ve gerekse dış
satım açısından tarım sektörünün vazgeçemeyeceği bir üretim modeli olan örtüaltı
üretimi için, hem yaş sebze ve meyve ve hem de kesme çiçek üretiminin yapabileceği
alanların var olanlarını korumak ve geliştirmek ve ayrıca bu amaçla ilave yeni alanları
da ihdas etmek durumundadır. Yapılan son istatistiklere göre (2004 yılı kesin
rakamlarıdır) Antalya Büyükşehir Yetki Alanında 14.473 adet cam ve 11.455 adet
plastik olmak üzere toplam 25.928 adet sera bulunmaktadır. Söz konusu bu seraların
alansal dağılımları ise 13.185 dekar cam ve 14.645 dekar da plastik olmak üzere
toplam 27.830 dekar olarak tespit edilmiştir. Görüldüğü üzere, sera varlığı açısından
ciddi bir alansal genişliğe sahip olan Antalya merkezi, seralardaki işletme
büyüklükleri açısından ise ekonomik optimumdan son derece uzak bulunmaktadır.
Nitekim, yukarıda toplam miktarları verilen seraların yaklaşık %97’si, 3 dekardan
daha küçük işletmeler şeklindedir ve böylesi bir ekonomik optimumdan yoksun
108

seracılık faaliyetleri ile, ne bu işle uğraşanların refah seviyelerini yükseltmek ve ne de
uluslar arası rekabete girebilecek bir tarımsal üretim yapmak mümkün değildir. Bu
nedenle, seracılık ekolojisi yönünden ciddi avantajları bulunan Antalya Büyükşehir
yetki alanı içerisinde çok sayıda var olan ancak ekonomik olmaktan uzak mevcut
sera alanlarının ve işletmelerinin, ulusal bir kamu politikası kapsamında hazırlanması
ve desteklenmesi gereken bir modernizasyon projesi ile rehabilite edilmesi ve ilave
olarak ta günümüzün teknolojik düzeyi ile uyumlu ilave yeni seraların kurulması
gerekmektedir. İşte söz konusu bu modernizasyon projesinin uygulanabilmesi için
ekolojik, stratejik, halihazır ve sosyolojik açıdan en uygun alanın Antalya Büyükşehir
Yetki Alanının doğu tarafındaki Düden çayından başlamak üzere içerisinde Varsak,
Gaziler ve Pınarlı yöresi arazilerinin de bulunduğu yaklaşık 9.550 ha’lık bir genişliğe
sahip olan bölge olduğu belirlenmiş ve bu alanın, bu planlama çalışması kapsamında
“Entegre Seracılık İşletme Alanları” olarak ayırt edilmesine karar verilmiştir (Şekil 8).
Entegre Seracılık İşletme Alanlarının Dağılımı
Entegre Seracılık İşletme Alanları olarak ayırt edilmiş olan alanlardaki arazi ve
toprak yapısı (III, IV, VI ve VII. sınıf araziler), bu alanlarda derin köklü bahçe bitkileri
ve klasik tarla bitkileri üretimine ekonomik ve teknik anlamda izin vermeyecek
niteliktedir. Daha önce de ifade edildiği üzere sözü edilen bu alanların önemli bir
kısmında, zaten serada sebze ve kesme çiçek üretimi yapılmaktadır ancak bu
109

alanların hemen hemen tamamındaki tarımsal üretimin, optimum işletme
büyüklüğünden ve günümüzün modern teknik ve teknolojilerinden uzak bir şekilde
yapıldığı bilinmektedir. Dolayısıyla söz konusu bu mevcut altyapı ile bu alanlardaki
seracılık faaliyetlerinden beklenilen sosyo-ekonomik fayda kesinlikle
sağlanamayacaktır. Bu nedenle, yukarıda tanımlanan alanların halen bahçe ve tarla
tarımı yapılmakta olan alanları da dahil tamamının entegre sera bölgeleri olarak tescil
edilip, modernizasyonu ve optimizasyonu en kısa sürelerde ve kesinlikle
tamamlanmış olması gereken bu alanlarda özellikle topraksız kültür ve/veya özel
yetiştirme ortamlarının kullanıldığı çağdaş örtüaltı üretim tesislerinin ve işletmelerinin
oluşturulmasında yarar bulunmaktadır. Zamana bağlı bir süreç olmakla birlikte bu
alanlardaki seracılıkta özellikle devlet destekli yapısal bir değişim ve dönüşüm için
girişimin en kısa bir sürede başlatılması zorunluluğu bulunmaktadır. Entegre
Seracılık İşletme Alanları olarak ayırt edilmiş olan söz konusu bu alan kullanımı
kapsamında, optimum işletme büyüklüklerine sahip modern ve tekniğine uygun fide
üretimi ve yetiştiriciliği alanları ile birlikte, seralardaki üretimin stratejik destek
unsurları olan soğuk hava depoları ve ürün boylama-paketleme tesisleri, işletme
yönetimi alanları gibi ilgili tüm diğer üniteler de seracılık işletme sistemlerine entegre
edilmek durumundadır. Diğer taraftan, entegre seracılık alanları olarak tanımlanan bu
alanların, her şeyden önce tüm alt yapı hizmetlerinin (yol, su, elektrik, iletişim,
kanalizasyon) ve ayrıca sosyal ve ticari donatı alanlarına ilişkin uygulama ve yatırım
planlarının tamamlanmış olması gereken “seracılık adalarına” ayrılması
gerekmektedir. Plan kararları doğrultusunda önerilen bu adalarda, çok uzun
olmaması gereken bir zaman süreci içerisinde alt yapı hizmetlerinin tamamlanması
ve kadastral ve mülkiyete bağlı sorunları çözümlenerek, ekonomik optimumun
gerektirdiği işletme büyüklükleri kapsamında (en az 20-25 dekar) yüksek teknoloji
uygulayabilen modern seracılık işletmelerinin bu alanlarda tesis edilmesi
gerekmektedir. Söz konusu bu alanda, yukarıda tanımlanmış olan modern seracılık
uygulamasının dışındaki diğer tarımsal faaliyetlerin (tarla ve bahçe tarımı) başarılı
olma şansları son derece düşüktür. Bu nedenle, bu ekolojik plan kararları
kapsamında bu alan için tanımlanmış olan entegre seracılık faaliyetlerinde başarılı
olunamaması durumunda, alanın ekolojik özelliklerine uygun diğer ekonomik alan
kullanımları kapsamında yeniden sorgulanması gerekmektedir. Bununla birlikte, bu
ekolojik planda yer alan öngörülerin uygulanması belki de en zor, ancak mutlak
gerekli olanının ise “entegre seracılık adaları ve modern seracılık işletmelerinin
110

oluşturulması” olduğu unutulmamalıdır. Bu konuda özel bir kamu stratejisi ve özel bir
ulusal proje geliştirilmesine de şiddetle gereksinim bulunmaktadır. Avrupa Birliği
sürecinde oluşturulan “Kırsal Kalkınma Ajansı” kaynakları, söz konusu bu yapısal
değişim amacıyla kullanılabilecek önemli bir destek unsuru olabilecektir. Antalya ili
için hayati öneme sahip Entegre Seracılık Alanların tanımlama çizelgesi aşağıda
verilmiştir.
Entegre Seracılık Alanların Lokasyonları ve Özellikleri
Lokasyon Şimdiki Arazi
Kullanımı
Kırcamii
yöresi
Çalkaya
Koyunlar
yöresi
Altınova,
Varsak,
Gaziler
Tarım Alan Sera
Dikili Bahçe
Sera
Tarımsal alan
Dikili Bahçe
Sera
Tarımsal alan
Dikili Bahçe
Büyük
Toprak
Grubu
TG1/2
(T2-T4r)
M11-M30
(T3-K12-
M2 A4)
T7- M7-
T2
M11-K14-
T12- M30
Arazi Yetenek
Sınıfı
(AYS)
5403 Sayılı Kanuna
Göre Arazi Sınıfı
IIs-VIs SA-MT-TD
IVse-VIIes IIs-
IIIs-IIse-IIIse-
VIIes- IIsw
IIse-IIIse-VIs-
VIse-IVse-IVes-
IIs-IIIs-VIIes
TA-MT-TD-SA
TD-TA-OT-SA-MT-
DT
Yurtpınar Sera M7 IIIse- SA
c) Organize Seracılık Alanı
Bir ülkenin katma değer üreten temel ekonomik sektörleri “tarım, sanayi ve
hizmet” sektörleridir. Bu temel ekonomik sektörler arasında, yaratılan katma değerler
açısından dünyadaki tüm ülkelerde fark olmasına ve katma değeri en düşük olan da
tarım sektörü olmasına rağmen, özellikle hiç bir gelişmiş ülke tarım sektörünü ihmal
etmemiş aksine, sanayi ve hizmet sektörlerinin yüksek gelirlerinin önemli kısımları,
sürekli olarak tarım sektörünün desteklenmesinde kullanılmıştır ve halen de
kullanılmaktadır. Bu ekonomik sistem içerisindeki gelişmiş ülkeler tarımsal üretimden
paketlemeye ve pazar oluşturma işlemlerinden satış süreçlerine kadarki tüm
zincirlere ait iş ve faaliyetlerini “tarımsal sanayi” anlayışı içerisinde
gerçekleştirmektedir ve bu sektörün üretim, ürün işleme ve paketleme tesisleri gibi
unsurlarının en belirgin özelliği ise işletme büyüklüklerinin uluslar arası rekabete
dayanabilecek bir boyutta tanımlanmış olmasıdır.
111

Antalya Büyükşehir yetki alanı içerisindeki tarım sektörünün ne denli yapısal
sorunlarının bulunduğu, ilgili ve yetkili kurum ve kuruluşlarca çok açık bir şekilde
bilinmektedir. Diğer taraftan gerek yerli ve gerekse yabancı yatırımcılar ve özellikle
Antalya’lı sanayici ve iş adamları, ticaret ve sanayiden elde ettikleri katma değer
fazlalıklarını tarımsal sanayiye aktarmak istemektedirler. Son yıllarda özellikle bahçe
bitkileri ve ayrıca örtüaltı tarımında gerek ulusal ve gerekse uluslar arası nitelikli
olarak gerçekleştirilmiş olan büyük entegre yatırımlar, bu talebin en belirgin
örneklerini oluşturmaktadır. Buna karşılık, örtüaltı tarımı için hem ekolojik, hem
teknik, hem sosyo-ekonomik ve hem de stratejik yapı bakımından son derece üstün
özelliklere sahip olan Antalya Büyükşehir yetki alanında, optimum işletme
büyüklüklerinin sağlanabileceği ve ayrıca uluslar arası rekabete dayanabilecek ve
hatta bu rekabeti yönetebilecek düzeyde bir alansal genişliğe sahip entegre seracılık
tesis ve işletmelerinin kurulabileceği bütüncül büyüklükte bir alanı, özel mülkiyete
konu alanlardan bulmak ne yazık ki mümkün değildir. Bu amaçla, mülkiyeti tam
anlamı ile tarafımızca bilinmemekle birlikte halihazır kullanımı, çevresi ile ilişkisi,
ulaşım aks ve merkezlerine ve doğal gaz dahil enerji hatlarına olan yakınlığı, sahip
olduğu arazi ve toprak karakteristiklerinin uygunluğu ve nihayet 5403 sayılı Yasa
kapsamında da gerekli izinleri kolaylıkla alınabilecek niteliklere sahip bir alanın, bu
ekolojik planlama çalışması kapsamında “Organize Seracılık Bölgesi” olarak
tanımlanması gerektiğine karar verilmiştir. Yeni Antalya-Isparta karayolu üzerinde ve
proje sahasının kuzey sınırında olan söz konusu bu alan, aşağıdaki Şekil 9’da
gösterilmiştir.
112

Organize Seracılık Bölgesinin yeri
Organize seracılık bölgesi olarak işaretlenmiş olan bu alan, ilgili haritasında da
gösterildiği üzere toplam genişliği yaklaşık 550 hektar (5.550 dekar) olan ve Antalya-
Isparta yeni yolunun kuzeye gidiş istikametinin sol tarafında ve hava alanı kavşağına
yaklaşık 20-25 km mesafedeki bir yerdedir. Mülkiyetinin büyük bir bölümünün Orman,
2B, Hazine, Turizm Bakanlığı tahsisli alanı ve çok az bir kısmının da özel olduğu
muhtemel olan bu alanın her ne pahasına olur ise olsun aynen “Organize Sanayi
Bölgeleri Yasası’nda” olduğu gibi, çıkarılacak bir yasa ile “Organize Seracılık
Bölgesi” olarak ilan edilmesinde ve bu alandaki yatırımların da diğer sanayi
kuruluşlarının (OSB) tabi olduğu destek ve fonlardan yararlandırılmasının ülkemiz ve
Antalya için vazgeçilemeyecek katkıları olacaktır. Söz konusu bu alanın mülkiyet
sorunları çözümlendiği ve bu alan bir sanayi bölgesi kapsamına alındığı takdirde,
gerek yerli ve gerekse yabancı yatırımcılar için yarışılarak elde edilebilecek bir
yatırım alanı olacaktır. Böyle bir alanın tahsisi gerçekleştiğinde ise minimum kapalı
sera alanı, tek parçada 50 dekardan aşağı olmamalı ve topraksız kültürde üretim
yapma zorunluluğu getirilmelidir. Bu ekolojik planlama çalışması kapsamında
Organize Seracılık Bölgesi olarak önerilen alanın bazı özelliklerinin açıklandığı bir
çizelge aşağıda verilmiştir.
113

Organize Seracılık Alanının Lokasyonu ve Özellikleri
Lokasyon Şimdiki Arazi
Kullanımı
Topallı,
Isparta
yolu
Çıplak kaya-seyrek
maki
Büyük
Toprak
Grubu
T4/8-
T27/28-
T8/12
AYS 5403 Sayılı
Kanun Arazi
VIse-
VIIse-VIII
3) DEĞİŞİM ve DÖNÜŞÜMÜ İRDELENECEK ALANLAR:
Sınıfı
TD
Değişim ve Dönüşümü İrdelenecek Alanlar ile ilgili kararların alınmasında,
alana ait tüm ekolojik ve fiziksel unsurlar ile özellikle alandaki genel ve ayrıca
aşağıda tanımlanmış olan lokasyonlara özgü sosyo-ekonomik yapı ve talepler azami
ölçüde dikkate alınmıştır. Bunlarla birlikte, alandaki arazi ve toprak karakteristikleri,
bu arazi ve toprakların uluslar arası kabul görmüş sınıflama yöntemlerine göre
yapılmış olan tasnif sonuçları ve nihayet 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak
Koruma Yasasının amir hükümleri de Büyükşehir yetki alanı içerisindeki kimi alanlar
için “değişim ve dönüşümü irdelenecek alanlar” şeklinde tanımlanmış olan plan
kararlarının verilmesinde esas alınmıştır. Bu kapsamda, Antalya bütünü için ayrıntılı
açıklamaları ve gerekçeleri aşağıda verilmiş ve değişim ve dönüşümü irdelenecek
alanlar ana başlığı altında tanımlanmış olan plan kararlarından ilki a) Tarımsal-
Ekolojik Bütünlüğü Bozulmuş Alanlar ve ikincisi ise b) Kent İçi Tarımsal
Planlama Alanlarıdır. Söz konusu bu alanların halihazırda sahip olduğu tüm
ekolojik, sosyo-ekonomik ve halihazır kullanım durumları yanı sıra yasal mevzuata ait
hususların da dikkate alınması ile verilmiş olan bu ekolojik plan kararlarının, nihai
kullanım kararlarına dönüştürülmesi için, bir alt (detaylı-5.000) ölçekte daha ayrıntılı
çalışmaların yapılması gerekmektedir. Yukarıda sözü edilen bu iki farklı alan kullanım
biçimi kararının verilmesinde etkili olan bilimsel, teknik, sosyo-ekonomik ve hukuki
gerekçeler ise aşağıdaki gibidir.
a) Tarımsal-Ekolojik Bütünlüğü Bozulmuş Alanlar
Sözü edilen bu alanlar, planlama alanının üst plato ortasındaki Döşemealtı ve
Yeşilbayır yerleşkelerinin yakın çevresindeki araziler ile alt plato kuzeydoğu ve
doğusundaki Varsak, toptancı hali güneyi ve havaalanı kuzeydoğusunda kalan bir
kısım arazilerdir (Şekil 10). Bu planlama çalışmasında önemli ölçüde yararlanılmış
114

olan 1981 tarihli askeri hava fotoğraflarından da açıkça görüleceği üzere, hemen
tamamının yakın geçmişi makilik ve fundalık biyotopları olan bu alanlar, önce tarımsal
ihtiyaçlara binaen ıslah edilerek bir süre bitkisel üretimde kullanılmış ve son 10-15
yıllık ve özellikle son 5 yıllık süreç içerisinde de bu kullanım biçimi, yoğun bir şekilde
kentsel yerleşim şekline dönüştürülmeye başlanılmıştır. Alan kullanımındaki söz
konusu bu değişim ve dönüşümün ise hiçbir bilimsel ve teknik temeli olmadığı gibi
kentsel bütünlüğe dayanan herhangi bir yasal veya sosyolojik yaklaşıma da
dayanmamaktadır. Nitekim bu alanların, kimileri sadece lokal taleplere istinaden
hazırlanmış mevzi imar planları yanısıra kimileri de teknik açıdan yeterince organize
olamamış kimi küçük belde yönetimlerinin, kolay gelir elde etmenin, kolay büyümenin
ve hatta kolay rant elde etmenin bir yolu olarak onanlı/onansız kararları ile bilinçsizce
imara açılması suretiyle bu alanların doğal özellikleri yanısıra ekolojik ve tarımsal
bütünlükleri de bozulmuştur. Tarımsal arazi yetenek sınıflarının büyük bir kısmı III, IV
ve VI sınıf olan bu alanların 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak Koruma Yasası
kapsamındaki sınıfları ise Dikili Tarım (DT), Özel Ürün (OT) ve Tarımdışı (TD)
araziler şeklindedir. Ancak, ekolojik plan kararları haritasında “tarımsal-ekolojik
bütünlüğü bozulmuş alanlar” olarak işaretlenmiş olan bu alanların tamamı, ne tek
başına ekolojik alan kullanımlarına ve ne de tarımsal alan kullanımlarına tahsis
edilemeyecek derecede karmaşık bir kentsel yerleşmesini tamamlamış
bulunmaktadır. Diğer taraftan, bu alanlara komşu olup da halen tarımsal ve/veya
ekolojik özelliklerini korumakta olan yerler için de, kentsel bir yapılaşma talebi ve
beklentisinin baskısı oluşmuş ve/veya oluşturulmuştur. Gerekçeleri ve sınırları tam
anlamı ile tanımlanamamış olan söz konusu bu baskıya dayalı alan kullanımlarının
nerede durması gerektiğinin kuralları da ne yazık ki halen konulmuş değildir. Ayrıca,
belki de bu konudaki en önemli ve düzeltilmesi gereken sorun ise, hemen tüm
Büyükşehir planlama alanında, sürekli ve suni olarak yeni imar alanlarının
oluşturulmasının topyekün teşvik edildiği ve kökeni de tam anlamı ile
bilinemeyen bu anlamsız isterinin, geniş halk kitleleri için önlenemeyen bir
sosyo-psikolojik davranış biçimi olarak Antalya’nın sosyo-kültürel ve ekonomik
yapısına hükmetmeye başlamış olmasıdır. Nitekim, Antalya ilinde son 20-25 yıldır
süregelen söz konusu bu sosyo-psikolojik ve sosyo-ekonomik isterili yaşam biçimi,
plan sahasının hemen her yerinde geri dönüşümü mümkün olmayan ciddi ekolojik
bozulmaları ve bir daha yerine konulamayacak derecede kıymetli tarım alanlarının
yok edilmesine neden olmuştur. Bu noktadan hareketle, çok yakın bir gelecekte
115

müdahale edilmemesi halinde, önceki örneklerinde olduğu gibi, ciddi alan
kayıplarının ve ekolojik bozulmaların kaçınılmaz olacağı ve bu kayıpların ve
bozulmaların bir sonraki aşamada uzak çevresine de sirayet edeceği kesin olan bir
kısım arazinin, gerek arazi ve toprak, gerek yasal ve gerekse de halihazır duruma
bağlı olarak bu planlama çalışması kapsamında “tarımsal-ekolojik bütünlüğü
bozulmuş alanlar” olarak ayrılmasında yarar görülmüştür. Söz konusu bu alanların
dışındaki komşu alanların ise planda öngörüldüğü gibi gerek ekolojik ve gerekse
tarımsal alan kullanımları altında kalmasının uygun olduğuna karar verilmiştir.
Tarımsal ve ekolojik bütünlüğü bozulmuş bu alanların hangi amaçlarla ve nasıl
kullanılması ile ilgili kararların ise bir alt (daha detaylı, 5000) ölçekli çalışmalarda
verilmesi gerekmektedir. Planlama alanındaki tarımsal ve ekolojik bütünlüğü
bozulmuş alanlar aşağıdaki Şekil 10’da gösterilmiş ve bu alanlara ait lokasyon
bilgileri ise aşağıdaki Çizelge 10’da verilmiştir.
Tarımsal-ekolojik bütünlüğü bozulmuş alanlar
116

Tarımsal-ekolojik bütünlüğü bozulmuş alanların lokasyonları
Lokasyon Şimdiki Arazi
Kullanımı
Döşemealtı çevresi Tarımsal alan
Yeşilbayır çevresi Dikili Bahçe
Varsak
Kütükçü
Sütcüler
Dikili Bahçe
Tarımsal alan
Sera
Toptancı hali altı Dikili Bahçe
Tarımsal alan
Havaalanının doğusu Çıplak kaya-seyrek
Kemerağzı kuzeyi
maki
Kampüsün
kuzeydoğusu
Makilik-fundalık-Çalılık
Büyük
Toprak
Grubu
Arazi
Yetenek
Sınıfı
5403
Sayılı
Kan. Göre
Sınıflama
T4r
(T3-T2)
VIs-IIIs-IIs TD-TA-MT
T3 IIIs DT
T3/7 (T12-
T3- T15-
T11- T7-
T29-T4r-
T2)
TG1/2
(T2)
T4/8 (T30
-TG2-T3)
IIIse-IIIs-
VIse-VIes-
IVes-VIII-
IVse-VIs-
IIs
TD-DT-
OT-TA-MT
IIs MT-DT
VIse- VIII-
IIs-IIIs
TA-TD-MT
T4r VIs TD
b) Kent içi Tarımsal Planlama Alanları
Antalya, sahip olduğu ekolojik özellikleri yanı sıra yüzlerce yıldır oluşmuş
bulunan deneyim ve birikimlerinin bir sonucu olarak ülkemizin en stratejik tarımsal
üretim merkezlerinden birisi olmuştur. Antalya’nın özellikle sahil kuşağı (Antalya
Büyükşehir yetki alanı) özellikle subtropik ve hatta bazı tropik bahçe bitkileri ile birlikte
pamuk, buğday, mısır gibi tarla bitkileri ve nihayet özellikle turfanda sebze üretiminin
gerçekleştirildiği örtü altı tarımı yönünden de ülkemizin gerçek anlamda ulusal ve
uluslararası kimlikli profesyonel bir tarım sektörünü bünyesinde barındırmaktadır.
Diğer taraftan, tarım sektörünün söz konusu bu başarılı örnekleri ile birlikte, turizm ve
ticaret sektörlerinin tarım sektöründen farklı olan anlayış ve yaklaşımı da son yıllarda
ilin sosyo-ekonomik ve kültürel yapısındaki yerini alarak yeni ancak, henüz
olgunlaşmamış bir kent kimliğinin daha ortaya çıkmasına neden olmuştur. Ayrıca,
yörenin uygun ekolojik özellikleri, Antalya ilinin diğer iller arasında en yüksek göç
alan ve en yüksek nüfus artışına sahip olan bir il olması gibi demografik bir yapıyı da
ortaya çıkarmıştır. İşte Antalya ili, yukarıda sözü edilen bu iki (turizm ve ticaret) yeni
kimliğinin ortak ivmesi ile özellikle alan kullanım şekillerinde öngörülenlerin ve/veya
planlananın da ötesinde bir değişim yaşamıştır. Arazi kullanımlarındaki söz konusu
bu değişim ve dönüşümlerin büyük çoğunluğu, ne yazık ki bilimsel ve teknik
117

yaklaşımlardan uzak bir şekilde gerçekleşmiş ve bu yolla Antalya ilinde gerçekten de
öngörülenden/planlanandan çok hızlı bir kentleşme yaşanmıştır. Bu hızlı
kentleşmenin ve yapılaşmanın özellikle tarımsal nitelikli araziler üzerindeki
önlenemeyen baskısı da bu alanda beklenmeyen veya öngörülenden hızlı gelişen bir
sosyo-ekonomik ve kültürel değişimi beraberinde getirmiştir. Söz konusu bu yeni ve
ham olan kültürel ve sosyo-ekonomik değişime, yörenin bireyleri ile birlikte plan
yapma/uygulama yetkisi olan kamu kurum ve kuruluşları da ayak uyduramamış ve ne
yazık ki bu gün, hatalı alan kullanımı ve ciddi plan sorunları yaşayan bir kent ortaya
çıkmış bulunmaktadır. Nitekim, kent içerisinde/merkezinde kalmış bir havaalanı,
birkaç küçük sanayi sitesi, sebze-meyve hali, şehirlerarası otobüs terminali, birkaç
fabrika ve birkaç mezarlık gibi unsurların halihazırdaki nitelik ve nicelikleri, vizyonu ve
misyonu tam anlamı ile tanımlanamamış kent planı kararlarının en tipik örnekleridir.
Diğer taraftan, yine geçmiş plan dönemlerindeki yetersizlikler ve/veya hatalar
nedeniyle bu günkü halini almış bulunan ve bu gün için Antalya’nın orta-uzun vadeli
bir planının yapılmasını ve bu planın uygulanmasını bilimsel, teknik, hukuki, sosyokültürel
ve ekonomik açıdan zora sokan en önemli husus, kentin dört bir yanında
planlı/plansız olarak ve çoğunlukla da yüksek yoğunluklarla gerçekleşmiş olan
yapılaşmaların aralarındaki dar ve/veya geniş mekanlardaki tarım alanlarının
mevcudiyetidir. Örneğin, alanın batısındaki liman çevresi, Uncuali ve Durali yöreleri,
kuzeydeki Düzlerçamı, Duacı, Yeşilbayır ve Döşemealtı, kuzeydoğudaki Varsak,
Koyunlar ve Topçular ve batıda da Kırcamisi, Güzeloba ve Çalkaya gibi alanlardaki
kimi eski tarım alanlarının üzerleri, bu gün için önemli ölçüde yapılaşmış ve bu
alanların büyük bir kısmı, tarımsal niteliğini artık geri dünüşümsüz olarak
kaybetmiştir. Dolayısıyla, ekolojik planlama adına söz konusu böyle alanlar için bu
gün yapılabilecek herhangi bir müdahale şekli ne yazık ki bulunmamaktadır. Söz
konusu bu arzu edilmeyen halihazır durum ise planlanandan hızlı gelişen bir kentin
bu güne kadarki planlamasından ve planların uygulamasından sorumlu olanların
bilimsel, teknik, yasal, idari ve siyasi yetersizliklerinin ve zaman zaman da
çaresizliklerinin tipik örnekleridir. Bu alanlar için uzak olmayan bir gelecekte,
ekolojik planlama yaklaşımlarının öncelikle ele alındığı, çarpık ve çoğunluğu
estetikten ve ortak kültürden de yoksun olan özelliklerinin de düzeltilebileceği
“ekolojik kentsel dönüşüm projelerinin” acilen hazırlanıp uygulanmasında
büyük bir yarar görülmektedir. Tarafımızdan Önerilen ve uzmanlarınca da
118

kesinlikle yöreye tam uygun ve mükemmele yakın olarak tasarlanması gereken bir
ekolojik kentsel dönüşüm projesinin bu alanlarda uygulanamaması halinde, Antalya ili
için ekoloji adına, kent kültürü adına, ekonomi adına ve kent estetiği adına çok şey
kaybedilmiş olacaktır.
Hazırlanan bu ekolojik planlama çalışması kapsamında, yukarıda açıklanan ve
kentsel amaçlı yapılaşmalar nedeniyle tarımsal niteliklerini tamamen kaybetmiş olan
alanlardan kısmen farklı olarak, planlama alanının birkaç farklı lokasyonunda; bir
kısmı, yapılaşma öncesi hali ile tarımsal niteliği korunacak alanlar olmasına
rağmen bir şekilde (planlı/plansız veya mevzi planla) ve farklı yoğunluklarda
yapılaşmış ve geriye kalan kısmında ise halen tarımsal amaçlı kullanımların
sürdürülmekte olduğu alanlar tespit edilmiştir. Antalya kentinin planlanması
aşamasında sorun yaratacak olan bu alanlardaki halihazır fiziksel, sosyo-ekonomik
ve kültürel yapının oluşmasındaki önemli hususların başında, bu alanlar için geçmiş
dönemlerde verilmiş olan hatalı mevzi imar izinleri ile birlikte engellenememiş olan
kaçak yapılaşma gelmektedir. Bu yolla, geçmişi tarımsal nitelikli olan iki (veya daha
fazla) tarladan veya bahçeden veya seradan bir tanesi (veya daha fazlası) üzerinde,
mevzi imarlı alanlarda 10-15 katlı ve yüksek emsalli bir yapılaşma (apartman), kaçak
alanlarda ise bir-iki katlı bir yapılaşma gerçekleştirilmiş ve özellikle mevzi imarlı
alanlarda bu arazinin/arazilerin sahibi/sahiplerine arazi karşılığı daireleri (veya
paraları) verilmiş ve böylece gerek arazi/araziler ve gerekse çalışanları, tarım
sektöründen tamamen kopartılmıştır. Bu eski tarım arazilerinin üzerine kurulmuş olan
şimdiki 10-15 katlı apartmanların hemen bitişiğindeki arazide/arazilerdeki eski kırsal
komşular ise, hemen hemen her birisi arazisinin bir köşesine yaptığı düşük kaliteli ve
kırsal nitelikli bir evle birlikte bu alanlarda halen tarımsal üretim yapmaya
çalışmaktadırlar. Böyle bir uygulamanın sonunda ortaya çıkan fiziksel, sosyoekonomik
ve kültürel tabloyu bilimsel ve teknik yaklaşımlarla tanımlayabilmek ise
mümkün görülmemektedir. Zira bu alanlar ne tamamen kaçak yapılaşma bölgesi, ne
tamamen gecekondu bölgesi, ne tamamen kentsel yerleşim alanı ve ne de tamamen
tarımsal-kırsal alan niteliklerine sahip bulunmamaktadır. Yukarıdaki haliyle
örneklenerek tanımlanan ve Antalya Büyükşehir planlama alanı içerisinde yan yana
iki farklı fiziksel, sosyo-ekonomik ve kültürel yapı farklılığına sahip kimi alanların,
önlem alınmadığı takdirde kent planlamasında ve kentin yönetiminde sosyal bir
huzursuzluk kaynağı olacağı çok açık bir gerçektir. Bu durumun, Antalya ilinde çok
119

önemli bir sosyal sorun olduğu da zaten herkes ve her kesim tarafından bilinmekte ve
kabul edilmektedir. Söz konusu bu sorunun giderilmesinde ve Antalya ilinin en
azından orta vadeli planlarının bilimsel, teknik ve yasal esaslar kapsamında
yapılmasında kesin katkısı olacak bir plan kararı olarak; yukarıda açıklandığı şekliyle
kentsel yapılaşma alanları arasında kalmış bulunan alanlar için “kent içi tarımsal
planlama alanları” şeklinde bir alan kullanımı kararı verilmiştir. Söz konusu bu
alanların “kent içi tarımsal planlama alanları” olarak ayrılması, hazırlanacak olan imar
planlarının öncelikle bu alanların ekolojik özellikleri ile halihazır fiziksel (kentsel-kırsal
yapılaşma dağılımı) özellikleri arasındaki ve ayrıca halkın sosyo-ekonomik ve kültürel
yapısı ve elbetteki halkın talepleri arasındaki uyumun sağlanması ve daha sonra da
gerek yöre halkı ve gerekse sivil toplum kuruluşları tarafından artık benimsenmiş
olması gereken bu imar planının uygulanabilirliğinin yasal olarak da sağlanması
bakımından gerekli görülmektedir. Aşağıdaki Şekil 11’de genel lokasyonları
gösterilmiş ve ilgili haritasında da ayrıntılı olarak tanımlanmış olan kent içi tarımsal
planlama alanları için söz konusu bu ekolojik plan öngörüsü ile birlikte ilgili kanun ve
yönetmelikler kapsamında imar planı hazırlayacak olan yerel yönetimlere, Antalya’nın
çok ciddi sosyal sorun bölgesi olan kent içi tarımsal planlama alanları için gerçekçi
desteklerin verilmesi, dünya kenti olarak nitelenen Antalya’lılar için toplumsal bir
sorumluluk olarak görülmektedir.
120

Kent içi tarımsal planlama alanları
Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda “kent içi tarımsal planlama
alanları” olarak ayrılmış alanlardan ilki, alanın alt traverten platosundaki Akdeniz
Üniversitesi Kampus alanının kuzeybatı tarafındaki Duraliler yöresidir. Bu alanın
büyük çoğunluğunda, T3/7 toprak özelliği ile halihazırda gerek bahçe bitkileri üretimi
ve gerekse örtüaltı yetiştiriciliğinin yapıldığı ve kırsal-kentsel karmaşasının çok açık
bir biçimde sergilendiği sosyo-ekonomik bir yaşam biçimi sürdürülmektedir. Nitekim
bu alanın kimi yörelerinde neredeyse kapama bahçe olarak nitelendirilebilecek tarım
alanları mevcut iken, kimi alanlarda da düşük yoğunluklu ve kırsal nitelikli bahçe içi
bazı tek ve bazen de iki katlı kentsel nitelikli evler yer almaktadır. Söz konusu bu
evler arasında kalmış olan tarım alanlarındaki ekonomiklik ve bu alanlarda modern
tarımsal teknolojilerin uygulanabilirliği ise, yöre halkının değişen sosyo-ekonomik ve
kültürel kimliği ile birlikte artık sorgulanması gereken bir düzeye ulaşmıştır. Kaldı ki
söz konusu bu alan üzerinde yoğun bir kentsel yapılaşma baskısının ve yapılaşma
beklentisinin de olduğu açıktır. Kuzeyi orman ve batısı da tarımsal nitelikli araziler ile
çevrili bulunan bu alanın doğu ve güney yönleri ise zaten yüksek yoğunluklu olarak
kentleşmesini tamamlamış bulunmaktadır. Bütün bunlara karşılık, büyük çoğunluğu
IIIse arazi yetenek sınıfında olan söz konusu bu alan, 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve
Toprak Koruma Yasasının amir hükümlerine göre tarımsal üretimde kalması gereken
Dikili Tarım (DT), Örtü-altı alanları (SA) ve Özel Ürün (OT) arazisi niteliğindedir. Bu
yasal statü gereğince de alanın öncelikle tarımsal amaçlarla kullanılması
gerekmektedir. Ayrıca bu alanın kuzeyi ve kuzeybatısı ise 1. ve 2. derece su koruma
121

havzasının hem başlangıcında ve hem de içerisinde yer almakla, yoğun kentsel
yapılaşmaya uygun olmayan bir özelliğe daha sahip bulunmaktadır. Yine bu alanın,
doğu ve güney yönlerinden oluşmuş bulunan yoğun yapılaşmış kent baskısını
nötrleştiren bir tampon bölge olması yanı sıra, batı yönündeki tarımsal üretim
bölgeleri için ve kuzey yönünde de orman ekosistemlerine geçiş bölge oluşturması
bakımından büyük bir ekolojik denge unsuru niteliğini taşımaktadır. Yukarıda sayılan
bu bilimsel, teknik ve yasal özellikleri ve açıklanan gerekçeler nedeniyle bu alan, 25
bin plan ölçeğinde kent içi tarımsal planlama alanı olarak tanımlanmıştır. Bu alanın
imar planlama çalışması kapsamındaki tarımsal alan kullanımlarının şekli ve boyutu,
alanın sosyo-ekonomik ve kültürel yapısına ve alandaki taleplere uygun olacak
şekilde, ilgili yasa ve yönetmeliklerin öngördüğü ifraz oranları dikkate alınarak
belirlenmelidir.
Kent içi tarımsal planlama alanları olarak tahsis edilmesi gereken alanlardan
ortak arazi ve toprak karakteristiğine sahip olan alanlardan diğer iki tanesi de toptancı
sebze halinin güneybatı ile doğusunda kalan iki farklı alanda yer almaktadır. Bu
alanların büyük çoğunluğu, bir önceki kent içi planlama alanı olarak tanımlanmış olan
Duraliler yöresinden kısmen daha iyi arazi ve toprak özelliklerine sahiptir ve bu
planlama çalışması neticesine göre de bu alanların büyük bir bölümü T2 toprak
sınıfına dahil edilmiştir. Etrafı, kentsel dokular ile önemli derecede kuşatılmış bu
alanlarda da yoğun bir yapılaşma baskısı bulunmakla birlikte halihazırdaki kullanım
biçimlerinin büyük bir bölümünü narenciye ve diğer bahçe bitkileri ile birlikte kısmen
de seracılık faaliyetleri oluşturmaktadır. Çoğunluğu IIs arazi yetenek sınıfında olan
söz konusu bu alanlar, 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak Koruma Yasası
kapsamında da Dikili Tarım (DT), Örtü-altı alanları (SA) ve Mutlak Tarım (MT) arazisi
niteliğindedir. Yasal statü gereğince öncelikle tarımsal amaçlarla kullanılması
zorunluluğu bulunan bu alanlardaki tarımsal işletme bütünlüğü ve tarımsal üretim
faaliyetlerinin ekonomikliği ve çağdaşlığı ise yine Duraliler yöresinde olduğu gibi
kesinlikle tartışılır bir durum arz etmektedir. Diğer taraftan bu alanların dört tarafı,
yukarıda da ifade edildiği gibi gerek düşük ve gerekse yüksek yoğunluklu
yapılaşmalar ile çevrili bulunmaktadır. Sayılan bu özellikler ve gerekçeler nedeniyle
söz konusu bu alanlar da 25 bin plan ölçeğinde kent içi tarımsal planlama alanı
olarak tanımlanmıştır. Bu alanların imar planlama çalışması kapsamındaki tarımsal
alan kullanımlarının şekli ve boyutu, alanın sosyo-ekonomik ve kültürel yapısına ve
122

alandaki taleplere de uygun olacak şekilde, ilgili yasa ve yönetmeliklerin öngördüğü
ifraz oranları dikkate alınarak belirlenmelidir.
Antalya Büyükşehir yetki alanı içerisinde kent içi tarımsal planlama alanları
olarak tahsis edilmiş olan en önemli ve öncelikli alanlardan birisi de alanın
güneydoğu yöresinde, Düden çayının denize döküldüğü alanın sağ ve sol
çevresindeki hatalı yapılaşmanın gerçekleşmiş olduğu alandan kuzeye ve doğuya
doğru ve Düden çayının çevresindeki arazileri Altınova bölgesine bağlayan alana
kadar uzanan kısımda yer alan arazilerdir. Büyük çoğunluğu T2 ve TG1/2 sınıfı
topraklarla kaplı bulunan bu alanın halihazırda büyük bir bölümü, örtü altı turfanda
sebze yetiştiriciliği ve kısmen de kesme çiçek üretimi amacıyla kullanılmaktadır. Az
bir kısmında ise bahçe ve açık tarla tarımı yapılmaktadır. Büyük bir çoğunluğu IIs
yetenek sınıfında olan söz konusu bu alan, 5403 sayılı Arazi Kullanımı ve Toprak
Koruma Yasası kapsamında da Örtü-altı alanları (SA), Dikili Tarım (DT) ve Mutlak
Tarım (MT) arazisi niteliğindedir. Doğu sınırı askeri ve sivil havaalanı ile neredeyse
tamamen kuşatılmış olan bu alan, batısında Kırcamisi yapılaşmasının, güneyinde
Antalya falezleri üzerindeki oldukça geniş bir şerit halindeki yapılaşmanın ve
kuzeyinde de Antalya-Alanya çevre yolu çevresindeki yapılaşmanın baskısı altında
bulunmaktadır. Dört bir tarafı tamamen kentsel unsurlarla çevrili bulunan bu alan
üzerindeki yukarıda tanımlanmış olan kentsel baskı, tamamen geçmişteki hatalı ve
yanlış imar planları ve uygulama imar planları sonucunda oluşturulmuştur. Kentsel
doku içerisinde kalmanın ötesinde, birkaç mevzi imar uygulaması ile bu alan
içerisinde yapılaşmasını tamamlamış alanların varlığı yanı sıra, kentlilik ile köylülük
arasına sıkıştırılmış yöre insanlarının yakın çevresinde gördüğü kentsel yaşamı,
kısıtlı olanakları ile kırsala taşımaya kalkması ile ortaya çıkmış bulunan ilginç “kentköy”
yapılaşmaları sonucunda, kimliğini neredeyse tamamen yitirmiş bir bölge
yaratılmış bulunmaktadır. Söz konusu bu sosyo-ekonomik ve kültürel karmaşa
içerisindeki bu alanda yürütülmekte olan tarımsal faaliyetler, kesinlikle ekonomik
optimumlardan yoksun işletmelerde, çoğunlukla bilinçsiz gübreleme, ilaçlama ve
sulama faaliyetlerine dayalı bir üretim süreci neticesinde özelliklerini önemli ölçüde
yitirmiş olan topraklarda ve nihayet komşusunun arazisinde inşa edilmiş çok katlı
binaların arasında ve hepsinden önemlisi, yöre halkının büyük bir tarımsal üretim
isteksizliği ile yürütülmektedir. Etrafı kentsel yapılar ile çevrilmiş (10-15 katlı
apartmanlar ve siteler) ve iç kısımlarında da mevzi imara dayalı kentsel yapıların
123

(sitelerin), çok uzunca bir süre bu alanda aktif eğitim yapmış olan Üniversitenin
(öğretim üyeleri ve öğrencilerin), tarımın (seraların ve bahçelerin), ticaretin (bakkalın,
marketin, kasabın, berberin, beyaz eşya satıcılarının), eğlence mekanlarının
(diskoların, barların, kafelerin), sanayici esnafın (tamirci, demirci, marangozun) ve
daha burada sayılamamış olan diğer kent bileşenlerinin büyük bir karmaşa ve
düzensizlik içerisinde bir arada bulunduğu, tanımlanması bilimsel olarak mümkün
olmayan ilişkilerin yaşandığı ve oldukça da geniş bir alansal dağılıma sahip olan bu
yöre için, alan kullanımı ile ilgili çok acil ve uygulanabilir bir çözüm üretilmesi
zorunluluğu bulunmaktadır. Söz konusu bu alan kullanımı ile ilgili sorunun çözümüne
katkı sağlaması amacıyla; bu ekolojik planlama çalışması kapsamında kullanılan
bilimsel, teknik ve yasal argümanların yanı sıra bu alanın sahip olduğu ve yukarıda
ifade edilmiş olan halihazır fiziksel, sosyo-ekonomik ve kültürel yapı da dikkate
alınarak söz konusu bu alanın “kent içi tarımsal planlama alanı” olarak ayırt edilmesi
gerektiğine karar verilmiştir. Bu alan ile ilgili olarak yerel yönetimlerce hazırlanması
muhtemel bir imar planında, alanın yukarıda tanımlanmış olan sosyo-ekonomik ve
kültürel yapısı ve yöre halkının beklentileri yanı sıra, ilgili yasa ve yönetmelik esasları
da dikkate alınarak, modern ve çağdaş yeni bir kentsel tarımsal alan kullanımı tanımı
yapılmalı ve bu alandaki tarımsal arazi kullanımının şekli ve boyutuna bu yeni
yaklaşım çerçevesinde karar verilmelidir. Yukarıda açıklama ve tanımlamaları
verilmiş olan Kent İçi Tarımsal Planlama Alanlarının çeşitli durumlarını topluca ifade
eden bir çizelge aşağıda verilmiştir.
Kent İçi Tarımsal Planlama Alanlarının Lokasyonları ve Özellikleri
Lokasyon Şimdiki Arazi
Kullanımı
Duraliler yöresi Yerleşim düşük
kalite
Toptancı hali Dikili Bahçe
güneybatısı Yerleşim düşük
kalite
KırcamiYeşilbahçe SeraDikili Bahçe
Şirinyalı Tarımsal Alan
Güzeloba
Sera
Güzelbağ Dikili Bahçe
Büyük
Top.Grubu
Arazi
Yetenek
Sınıfı
5403 Sayılı
Kan. Arazi
Sın.
T3/7 IIIse OT
T2
IIs-VIs DT-MT
TG1/2 IIs SA
TG3-TG1/2 IIs-IIIs-VIse SA-OT-MT-
TD-DT-SA-
DT
124

C) DİĞER ALAN KULLANIMLARI:
Diğer Alan Kullanımları olarak tanımlanmış olan arazi kullanım şekillerinin
hemen tamamı çeşitli yasal, idari ve/veya bazı fiili nedenlerden dolayı daha önceden
belirlenmiş yasal alan kullanımları olması nedeniyle, söz konusu bu ekolojik planlama
çalışmalarına dahil edilmemiştir. Söz konusu bu alanlar, Plan Kararları Haritasında
“Kentsel Konut Alanları”, “Kırsal Konut Alanları”, “Ulaşım” ve içerisinde resmi
orman alanları, mezarlıklar, milli parklar, askeri alanlar gibi çeşitli niteliklerdeki
alanlarının bulunduğu “Diğer” başlığı olmak üzere dört farklı ana başlıkla
tanımlanmıştır. Söz konusu bu çalışmada, bu alanlarla ilgili herhangi bir açıklama ve
değerlendirme yapılmamış olup ilgili plan kararları haritasında sadece ilgili lejantları
kullanılmak suretiyle gösterilmiştir.
SONUÇ ve ÖNERİLER
Söz konusu bu ekolojik plan çalışmaları, Antalya ili için bu güne kadar verilen
alan kullanımı kararlarının çok isabetli olmadığını, bu nedenle il genelinde çok ciddi
ekolojik ve tarımsal alan bozulmalarının ve hatta geri dönüşümsüz alan kayıplarının
meydana geldiğini ortaya çıkarmış bulunmaktadır. Bu kayıpların oluşmasındaki en
büyük nedenleri arasında ise gerek bilgisizlik, gerek idari ve hukuki
yapıdaki/yapılardaki yasal boşluklardan kaynaklanan imkansızlıklar, gerek halkın
önlenemeyen talepleri ve gerekse zaman zaman uygulanmak durumunda kalınmış
olan popüler siyasetin bilim ve fenne aykırı kararları ilk sıraları işgal etmektedir.
Buraya kadar yapılan açıklamalar dikkate alındığında, Antalya Büyükşehir
Yetki Alanının 1/25.000’lik ölçekteki temel ekolojik arazi kullanım şekilleri içerisinde;
A) Ekolojik Alan Kullanımları, B) Tarımsal Alan Kullanımları ve C) Diğer Alan
Kullanımları olmak üzere üç temel alan kullanım şekli tanımlanmıştır. Ekolojik Alan
Kullanımları kapsamında 1) Ekolojik devinim koruma bandı, 2) Ekolojik koruma ve
geliştirme alanları ve 3) Ekolojik onarım alanları olmak üzere üç alt alan kullanımı
tanımlanmıştır. Tarımsal Alan Kullanımları kapsamında 1) Birinci derece tarımsal
niteliği korunacak alanlar, 2) İkinci derece tarımsal niteliği korunacak alanlar ve 3)
Değişim ve dönüşümü irdelenecek alanlar olmak üzere üç alt başlığa ayırt edilmiştir.
Bunlardan; Birinci derece tarımsal niteliği korunacak alanlar alt başlığına bağlı olarak
125

a) Ender tarım alanları, b) Organik tarım alanları ve c) Ekolojik turizm-tarım alanları
olmak üzere üç farklı; İkinci derece tarımsal niteliği korunacak alanlar alt başlığına
bağlı olarak a) İkincil tarım alanları, b) Entegre sera işletme alanları ve c) Organize
sera alanı olmak üzere üç farklı ve nihayet Değişim ve dönüşümü irdelenecek alanlar
alt başlığına bağlı olarak ta a) Tarımsal-ekolojik bütünlüğü bozulmuş alanlar ve b)
Kent içi tarımsal planlama alanları olmak üzere genelde onbir farklı (3 adedi ekolojik
ve 8 adedi tarımsal) alan kullanım biçiminin “Antalya Büyükşehir Yetki Alanının
Ekolojik Planında” yer almasının gerek bilimsel, gerek teknik, gerek yasal,
gerek halihazır ve gerekse sosyal açıdan yarar sağlayacağı sonucuna
ulaşılmıştır. Ekolojik plan kararlarında Diğer Alan Kullanımları başlığı altında yer
alan kullanım şekilleri ise, ülkemizdeki halihazır hukuki gerekçeler doğrultusunda
farklı kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerek yasal ve gerekse idari kararlara
dayalı olarak aplikasyonları-uygulamaları yapılmış olan alan kullanımlarından
ibarettir.
Yirmibirinci yüzyılın bu ilk günlerinde örnek bir ortak görüş ve işbirliği ortamını
sağlayabilmiş olan Akdeniz Üniversitesi ve Antalya Büyükşehir yetkililerinin bilim ve
fenne dayalı olarak Antalya ilinin ekolojik planının yapılması konusundaki iradeleri, İl
için büyük bir şans ve fırsat olarak görülmelidir. Bu kapsamda, söz konusu bu
ekolojik plan çalışmalarının bir sonucu olarak, Antalya Büyükşehir yetki alanındaki
araziler için artık rastgele veya parsel bazında veya mevzi taleplere dayalı olarak
kullanım kararı getirmek yerine kararların, bu ekolojik planın yukarıda tanımlanmış
öngörüleri doğrultusunda alınması gerektiği açıktır. Özellikle, bundan sonra yapılacak
imar planlarına dayalı alan taleplerinin, gerekli alan kullanım izinleri de alınmak
suretiyle Ekolojik Alan Kullanımı Plan Kararları kapsamındaki “İkinci Derece Tarımsal
Niteliği Korunacak Alanlardan” karşılanacağı çok açık bir gerçektir. Kesinlikle
önerilmemekle birlikte “Birinci Derece Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlarda” imar
planlama çalışmalarının yapılmasını zorunlu kılan ve Toprak Koruma ve Arazi
Kullanımı Kanununda öngörülen gerekçeler oluştuğunda, ilgili kurumlardan alınmış
uygun nitelikteki Kamu Yararı Kararı ile birlikte “İl Toprak Koruma Kurulundan” gerekli
izinler alınmak durumundadır.
126

Bu ekolojik planlama çalışmasının bir başka sonucu olarak, Orman
Kadastrosu tamamlanmış alanlar dışındaki mevcut orman ve orman nitelikli alanların,
mülkiyet durumlarına göre, mümkün olanların resmi orman sınırları içerisine dahil
edilmesi ve/veya özel orman statüsünde kullanımlarının sürdürülmesinde büyük bir
yarar bulunmaktadır. Diğer taraftan orman alanı içinde kalan ancak orman niteliği
bozulmuş ve tarımda kullanılan özel mülkiyete konu alanlar için, yasada öngörülen
ifraz uygulamaları yerine, tüm alanın tek parsele tevhidi ile bu alanların organik
tarımsal alanlar şeklinde korunarak kullanılmasında, eğer böyle alanlar özel
mülkiyete konu alanlardan olmayan ancak şahıslarca işgalli olarak kullanılan alanlar
ise, işgaller kaldırılarak bu alanların ekolojik onarım ve koruma-geliştirme bölgeleri
olarak planlanmasında büyük yarar bulunmaktadır.
KAYNAK: Akdeniz Üniversitesi Uzaktan Algılama Araştırma ve Uygulama Merkezi
‘Ekolojik Arazi Yönetim Planı Raporu’ 2007
4.6. ORMAN ALANLARI
Orman alanları ekonomik bir kaynak olmakla birlikte turizm açısından da
önemli bir kaynaktır. Koruma ilkesi esas alınarak kullanılması ve değerlendirilmesi
plan çalışmalarında esas alınmıştır. Resmi orman verileri 2006 yılının nisan ayında
Orman Bölge Müdürlüğünden alınmıştır.
4.6.1.Orman Kadastrosu Yapılmamış Alanlar
Planlama alanının kuzeyinde ve özellikle batısında orman alanları geniş yer
kaplamaktadır. Antalya Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde yalnızca Kızıllı
Köyünde orman sahalarının kadastro ve sınır çalışmaları yapılmamıştır. 2006 yılı
ekim ayında Büyükşehir Belediyesi Sınırlarını kapsayan alanda alınan uydu
görüntülerinde arazide orman dokusuna sahip alanlar belirlenerek ‘’ağaçlık alan’’
olarak plana işlenmiştir. Orman Bölge Müdürlüğünce yapılacak olan kadastro
çalışmaları tamamlandığı takdirde alt ölçekli planlarda tescil edilen bu sınırlar esas
alınacaktır.
127

4.6.2. 2.b.Alanları
Bu planlama çalışması ile 6831 sayılı Orman Kanununun değişik 2/B maddesi
gereğince orman sınırları dışına çıkartılan ve hazine adına tescillenmiş alanlarda ise
ölçeğin gerektirdiği büyüklükte olmayan ve orman alanlarına bitişik olup halen orman
dokusu devam eden alanlar orman alanları ile bütünleştirilmiştir.
Ölçek gereği gösterimi uygun olan alanlar ise;
-mevcut kullanımda tarımsal nitelikleri taşıyor ise ‘tarım alanı’
-mevcutta herhangi bir kullanım söz konusu değil ya da orman dokusu
bulunuyor ise ‘ağaçlandırılacak alan’ olarak orman alanlarına geri dönüşümü
sağlanacak şekilde planlanması uygun görülmüştür.
Orman alanları yerleşim açısından bir eşik oluşturmaktadır ancak Orman
Kanununun öngördüğü ölçülerde özellikle kent kuzeyinde orman alanlarının kent
kimliğine katkı sağlaması ve kentin ihtiyacı olan kamu alanlarının yaratılabilmesi
amacıyla kamu yararı esas alınarak eğitim, sağlık, mezarlık, rekreasyon, günübirlik,
altyapı, savunma ve kamu spor tesis alanları vb. amaçlara yönelik kullanım kararları
getirilmiştir.
4.6.3.Maden Alanları
6831 sayılı Orman Kanunu ve 3213 sayılı Maden Kanunu’na göre açılan
maden ve taş ocakları, mülkiyet olarak orman rejimine tabi olan alanlarda olup,
işletme evresi sonunda yine ormanlaştırılacağından bu alanlar da yerleşim eşiği
dışında kalacak alanlar kapsamındadır.
4.6.4.Öneriler
• Ormanlar, su ve toprak rejimi bakımından hayati önem taşımaktadır. Ormanlar
sıkı bir kontrolle, mutlak koruma altına alınmalıdır.
• Halkın piknik yapma, gezinme, dinlenme ve bunun gibi rekreasyonel
ihtiyaçlarının karşılanması bakımından, çevre ormanları büyük önem
taşımaktadır. Bu çevre ormanlarının; ekolojik sürdürülebilirlik anlayışıyla, halkın
kullanımına sunulmasını amaçlayan ciddi projeler yapılmalıdır. Yaşam
standardını yükseltmek için kaçınılmaz olan rekreasyon alanları, planlı ve
programlı bir şekilde ve koruma-kullanma dengesi içinde değerlendirilmelidir.
128

• Orman ve yeşil alan miktarının arttırılması için ekolojik planlamaya yönelik
projeler üretilmelidir.
• Yöre ormanlarının orman kadastrosu tamamlanmış durumdadır. Ancak Tapu
Kadastro Müdürlükleri’nin yaptığı sivil kadastro ile orman kadastrosunun
sınırlarında yer yer ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır. Bunun için, kadastral
sınırlardaki problemler çözülmelidir.
• Mevcut orman alanlarının kesin sınırları güvence altına alınmalıdır. Bu konuda
orman alanlarının tapulaştırılması hedeflenmeli; özellikle ve öncelikle gelişip
genişleyen büyük kent çevrelerinde bulunan orman alanlarının sınırlarının kesin
tespiti gereklidir. Alınan önlemler, ülke yönetimi, sivil toplum örgütleri, akademik
kurumlar ve belki de en önemlisi şehir sakinleri tarafından desteklenmelidir.
• Orman alanları içinde taş, mıcır, kuvars vb. çeşitli maden alanları
bulunmaktadır. Bu taş, mıcır, kum ve maden sahalarının bir kısmı halen
işletilmektedir. İşletme fonksiyonu tamamlanan ocak sahaları yeterli ölçüde
ağaçlandırılmalıdır. Mecbur kalınmadıkça İl ormanlarında gerek Orman Kanunu
gerekse Maden Kanunu uyarınca, işletme izni verilmemesi uygun olacaktır.
Maden ve taş ocaklarının zorunluluk olmadıkça yerleşimine izin verilmemesi,
mevcutların da bir plan ve proje dahilinde rehabilite edilmesi gereklidir.
• Ekolojik değere sahip alanlar, uygun bir kamu kurumunun denetimi altında
korumaya alınmalı ve sınırları yasal çerçevede belirlenmelidir.
• Orman vasfını kaybetmiş olup, 2/B ile orman dışına çıkarılmış olan ve halen
halkın kullanımı altında bulunan Hazine arazilerinin bugünkü sorunu hızlı ve
kesin şekilde çözümlenmelidir.
129

4.7.MERA ALANLARI
Antalya Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisindeki mera alanları verileri 2007
yılında Antalya Tarım İl Müdürlüğünden alınmıştır.
Mera alanları içerisinde plan ölçeğinin gerektirdiği alanlar ‘mera alanları ‘
olarak plana işlenmiştir.
Aksu Belediyesi 1 adet yaklaşık 8 hektar
Yurtpınar Belediyesi 2 adet toplamda yaklaşık 67 hektar
Doyran Belediyesi 3 adet toplamda yaklaşık 1400 hektarlık bir alanı
kaplamaktadır.
Harita 21: Mera Alanları
130

5. YAPAY EŞİKLER
5.1.SİT ALANLARI
Antalya sahip olduğu arkeolojik ve doğal güzellikleri sayesinde ülkemizin en
önemli kentlerinden biridir. Deniz, güneş, tarih ve doğanın sihirli bir uyum içinde
bütünleştiği Antalya, Akdeniz'in en güzel ve temiz kıyılarına sahiptir. Antalya kıyıları
boyunca, antik kentler, antik limanlar, anıt mezarlar, dantel gibi koylar, kumsallar,
yemyeşil ormanlar ve akarsular yer almaktadır.
Antalya’nın tarihi Paleolitik Çağa kadar uzanır. Hitit, Yunan, Mısır ve Lidya gibi
önemli uygarlıkların arşivlerinde şehrin adına rastlanmaktadır. Kent adını Antik Çağ
Krallıklarından,Bergama Kralı II.Attalos’tan almıştır.Sahip olduğu doğal güzellikleri ve
öteden beri gelen yerleşik hayat nedeniyle, tarihle doğanın iç içe geçtiği bir görünüm
sergilemektedir.
2683 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca tespit ve
tescil edilen sit alanlarının koruma ve kullanımına ilişkin ilkeler, Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu kararları ile belirlenmekte ve bu alanlara ilişkin
planlama ve uygulamalarda Koruma Kurulu görüşünün alınması gerekmektedir.
Planlama alanı içindeki sit alanları, İlk Kademe Belediyelerine göre şu şekilde
sıralanmaktadır;
MURATPAŞA BELEDİYESİ:
*Kentsel Sit Alanları:
•Kaleiçi Kentsel ve III.Derece Arkeolojik Sit Alanı:
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 22.09.1979 gün ve 1850
sayılı kararı, Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 13.05.1992 gün
ve 1442; 23.03.1998 gün ve 3736 sayılı kararları ile belirlenmiştir.71 Adet anıtsal
yapı, 56 adet kuyu, 93 adet korunacak bahçe,25 adet anıt ağaç ve 473 adet sivil
mimarlık örneği tescilli bulunmaktadır.
•Balbey Mahallesi Kentsel Sit Alanı:
131

Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 29.11.1992 gün ve 1300
sayılı kararı ile belirlenmiştir.40 adet sivil mimarlık örneği,2 adet kültür varlığı tescilli
bulunmaktadır.
•Haşimişcan Kentsel Sit Alanı:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 14.07.1993 gün ve
1928sayılı kararı ile belirlenmiştir.39 adet sivil mimarlık örneği, tescilli bulunmaktadır.
*Doğal Sit Alanları:
•Lara Kıyı Bandı:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 13.10.1991 gün ve 1207
sayılı kararı ile I.Derece Doğal Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•Lara Kumulları:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 13.10.1992 gün ve 1607
sayılı kararı ile II.Derece Doğal Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•Konyaaltı Falezleri:
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 09.06.1979 gün ve 1722
sayılı kararı ile Konyaaltı-Lara plajı arasında yeralan falezler; I.Derece Doğal Sit
alanı olarak belirlenmiştir. Daha sonra Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kurulu’nun 26.05.1998gün ve 3843 sayılı kararı ile I.Derece Doğal Sit Alanı revize
edilmiştir.
•Narenciye Araştırma Enstitüsü:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 30.10.1990 gün ve 931 sayılı
kararı ile I.Derece Doğal Sit alanı olarak belirlenmiştir.
•Karaalioğlu Parkı:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 30.04.1991 gün ve 1101
sayılı;13.05.1992 gün ve1440 sayılı;27.02.2003 gün ve 5780 sayılı kararları ile I.ve
III.Derece Doğal Sit alanı,koruma alanı belirlenmiştir.
•100. Yıl Kadınyarı Deresi:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 14.07.1993 gün ve 1935
sayılı kararı ile I.Derece Doğal Sit alanı olarak belirlenmiştir.
132

*Arkeolojik-Doğal Sit Alanları:
•Yamansaz Bataklığı ve Çevresi:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 10.02.1994 gün ve 2120
sayılı;29.04.1998 gün ve3791 sayılı; 24.06.2005 gün ve 487 sayılı kararları ile
I.Derece Doğal Sit alanı,I.ve III.Derece Arkeolojik Sit alanı ve etkileme geçiş alanı
belirlenmiştir.
*Arkeolojik Sit Alanları:
•Magidus Örenyeri:
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 10.09.1977 gün ve 758 sayılı
kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit alanı olarak belirlenmiştir.
KEPEZ BELEDİYESİ:
*Doğal Sit Alanları:
•Vakıf Zeytinliği:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 26.10.1998gün ve 3974
sayılı kararı ile I.Derece Doğal Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
*Arkeolojik Sit Alanları:
•Kirişçiler Köyü 1287prsel çevresi Arkeolojik Sit alanı:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 26.10.2005 gün ve 671 sayılı
kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•Kirişçiler Köyü Çaylak Kalesi çevresi Arkeolojik Sit alanı:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 10.02.2005gün ve 261 sayılı
kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•Duraliler Köyü Gürağaç mevkiii Arkeolojik Sit alanı:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 26.10.12005gün ve 645
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
133

KONYAALTI BELEDİYESİ:
*Doğal Sit Alanları:
•Sarısu-Beldibi Kıyı Bandı Doğal Sit Alanı:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 23.09.1999 gün ve 4345
sayılı kararı ile I-III.Derece Doğal Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•Antik Olbia –Attalia Kenti:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 01.05.1991 gün ve 1117
sayılı kararı ile I.Derece Doğal Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
*Arkeolojik Sit Alanları:
•Onobara Antik Kenti:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 13.04.2000 gün ve 4541
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•Hacısekiler Köyü-Çitdibi Köyü Asarlık Tepe:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 14.08.1996 gün ve 3072
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•Hacısekiler Köyü, Domuzağılı Mevkii arkeolojik Kalıntılar:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 14.01.1998 gün ve 3653
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•Sarısu-Beldibi Kıyı Bandı Doğal Sit Alanı içinde yeralan Haçlı Sığınak Mağaraları ve
Büyükkargıcak Mevkii arkeolojik kalıntılar:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 30.03.2006 gün ve 879
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•Sıçan Adası:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 30.03.2006 gün ve 878
sayılı kararı ile 1.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
134

AKSU BELEDİYESİ:
*Arkeolojik Sit Alanları:
•Perge Antik Kenti:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 09.02.1994 gün ve
2117;15.11.1994 gün ve 2335 sayılı kararları ile I-II-III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
olarak belirlenmiştir.
ÇALKAYA BELEDİYESİ:
* Arkeolojik Sit Alanları:
•Karaçalı Köyü Nekropol ve Taşocakları alanları:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 30.04.1991 gün ve 1094
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
DOYRAN BELEDİYESİ:
* Doğal Sit Alanları:
•Çağlarca Köyü Trebenna Antik Kenti:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 13.10.1991 gün ve 1210
sayılı kararı ile I.Derece Doğal Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
* Arkeolojik Sit Alanları:
•Keldağı üzerinde yer alan Neapolis Antik Kenti:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 24.10.2002 gün ve 5622
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•İkidağarası Mevkii antik yerleşim alanı:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 06.05.2003 gün ve 5914
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•Ağırtaş Mevkii Kelbessos Antik Kenti:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 08.12.1997 gün ve 3573
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
135

•Geyikbayırı ve Çağlarca Köyü Trebenna Antik Kenti:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 20.03.1991 gün ve 1071
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
DÖŞEMEALTI BELEDİYESİ:
* Arkeolojik-Doğal Sit Alanları:
•Kocain Mağarası ve İn Mağarasının bulunduğu alan:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 31.01.1996 gün ve 2841
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik ve I.DereceDoğal Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
* Arkeolojik Sit Alanları:
•Çıplaklı Köyü 341,453,43 parsellerdeki yapı kalıntılarının bulunduğu alan ve
sarnıçlar:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 01.05.2002 gün ve 5412
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
•1587 Ada,9 parseldeki Gökhöyük:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 29.06.2004 gün ve 6352
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
DÜZLERÇAMI BELEDİYESİ:
* Arkeolojik-Doğal Sit Alanları:
•Yukarı Karaman,Düzlerçamı Ormanı,Güver Uçurumu,Termessos Antik Kenti:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 07.04.1993 gün ve 1783
sayılı;30.04.2002 gün ve 3234 sayılı;24.10.2002 gün ve 5373 sayılı kararları ile
I.Derece Arkeolojik ve I.DereceDoğal Sit Alanı olarak belirlenmiştir. 6136 ha doğal sit
alanı, 2022 ha arkeolojik sit alanına sahiptir.
* Arkeolojik Sit Alanları:
•Yukarıkaraman Köyü:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 13.10.1991 gün ve 1209
sayılı;22.03.1999 gün ve 4145 sayılı kararları ile I-III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
olarak belirlenmiştir.
136

PINARLI BELEDİYESİ:
* Arkeolojik Sit Alanları:
•Pınarlı, Cihadiye-Çamköy yolu üzerindeki antik yerleşim alanı:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 24.06.2005 gün ve 486 sayılı
kararı ile III.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
VARSAK BELEDİYESİ:
* Arkeolojik Sit Alanları:
•Lyrbote antik kenti:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 10.05.1993 gün ve 1849
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak belirlenmiştir.
* Arkeolojik-Doğal Sit Alanları:
•Düden Şelalesi ve Düden Çayı:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 24.02.1993 gün ve 1777
sayılı kararı ile I.Derece Arkeolojik ve I.Derece Doğal Sit Alanı olarak belirlenmiştir
YURTPINAR BELEDİYESİ:
* Arkeolojik Sit Alanları:
•Pıtılar Antik Şehri:
Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 19.09.1995 gün ve 2719
sayılı; 13.04.2000 gün ve 4537 sayılı kararları ile I.Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak
belirlenmiştir.
137

5.2. ASKERİ ALANLAR
Planlama alanı içerisinde Kütükçü, Topçular, Karpuzkaldıran, Havalimanı,
Fevzi Çakmak Mahallesi ve 2 adet yat limanı mevkiinde olmak üzere 7 adet askeri
alan ve bunlara bağlı olarak askeri güvenlik bölgeleri bulunmaktadır. Bu alanlarda
2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu geçerlidir. Söz
konusu alanlar ölçeğin gerektirdiği şekilde plana işlenmiştir.
5.3.MİLLİ PARK, PİKNİK ALANLARI MESİRE YERLERİ ve ORMAN İÇİ
DİNLENME ALANLARI
Planlama alanı içerisinde büyük alan kullanımlı Rekreasyon, günübirlik tesis
alanları ve orman içi dinlenme yerleri aşağıda belirtilmiştir. Tüm bu alanlar plan
çalışmasında değerlendirilmiş ve korunmuştur.
Antalya Bölgesi Orman Müdürlüğü ormanları, rekreasyonel kaynak değerleri
bakımından önemli yoğunluk taşımakta, orman içi dinlenme yerleri bakımından da
büyük zenginliklere sahip bulunmaktadır.
Açık havada eğlenme ve dinlenmenin kişinin iş gücünü artıran, sosyal ve psikolojik
yapısını olumlu yönde etkileyen bir faktör oluşu göz önüne alındığında, kırsal yeşil
alanların ve ormanların insan yaşamı ve mutluluğu için taşıdığı önem her geçen gün
biraz daha artmaktadır. Antalya Orman Bölge Müdürlüğü; ormancılık çalışmaları
yanında, insan ilişkilerini olumlu yönde geliştiren, iç ve dış turizme katkıda bulunan
orman içi dinlenme yerleri çalışmalarına önem vermektedir.
Kurşunlu Şelalesi Tabiat Parkı
Orman içi dinlenme yerleri kaynak değerleri ve tesis amaçlarına göre üç gruba
ayrılmaktadır. B tipi Yüksek kaynak değeri ve ziyaretçi potansiyeline sahip günübirlik
tesisleri içeren sahalar olarak nitelendirilmektedir. Kurşunlu Şelalesi de B tiptir.
Antalya-Alanya karayolu üzerinde, Antalya merkezine 24 km, Antalya havaalanına 12
km uzaklıktadır. Şelaleye yeni açılan Antalya-İsparta yolundan ulaşılmaktadır.
Kurşunlu Şelalesi ve etrafını oluşturan 30 hektarlık bir alan ilk defa 1979 yılında
orman içi dinlenme yeri olarak tesis edilmiştir. Şelale ve çevresindeki flora ve fauna
138

zenginliği ilginç arazi oluşumları dolayısıyla Kurşunlu Şelalesi ve çevresini içine alan
394 hektarlık alan 1991 yılında "Tabiat Parkı" statüsüne alınmıştır. 2000 yılında ise
şelale kaynağını da kapsayacak şekilde genişletilerek 586.5 hektarlık bir alana sahip
olmuştur.
Antalya ve yakın çevre halkı ile yabancı turistlerin bir dinlenme yeri olarak ilgisini
çeken Kurşunlu Şelalesi; manzara güzellikleri, tabii ve vahşi karakteri, ender doğal
güzellikleri ile yüksek ziyaretçi potansiyeline sahiptir.. Kalabaklı Dere boyunca büyük
şelalenin başlangıcından itibaren 700 m'lik alanda aynalı sazan ve saroz üretimi
yapılmaktadır.
Düden Şelalesi
İskender Şelalesi" de denilen bu şelale, şehir merkezinin kuzeyinde Varsak
Belediyesinde olup merkeze 10 km uzaklıktadır.. 20 m yükseklikten dökülen suyun
kaynağı; şelaleye 22 km uzaklıkta olan "Kırkgöz Mevkii"dir. Mağaraya inilerek,
arkadan da izlenebilen şelalede ayrıca görülmeye değer kaya mezarları da
mevcuttur. Ayrıca şelalenin düştüğü yerdeki tabandan su kaynak halinde
çıkmaktadır.
1970-1972 yıllarında DSİ 13. Bölge Müdürlüğü tarafından "Mesire Yeri ve Piknik
Alanı" haline getirilmiştir.
Güver Uçurumu
"Doğal Sit" statüsündeki Güver Uçurumu; tabii bir kanyon olup, 115 m derinliğindeki
uçurumun 3 dağı ayırması ile oluşmuş bir tabiat harikasıdır. Traverten arazinin
aşınmasından tahminen 1 milyon yılda meydana gelen ve içinden büyük dereler akan
kanyonun eşine az rastlanır güzellikte bir manzarası vardır.
Kepezbaşı Mesire Yeri
Antalya-Burdur karayolu üzerinde şehir merkezine 10 km mesafededir. 1989 yılından
beri tescilli olarak hizmet vermektedir. Çam ağaçlarıyla kaplı, olup içinde bir hayvanat
bahçesi bulunmaktadır ve 80 dönüm arazi üzerine kuruludur. Özellikle hafta sonları
halkın tercih ettiği yerler arasında olan hayvanat bahçesinde 71 tür ve 515 adet
hayvan bulunmaktadır.
ANTALYA VALİLİĞİ,2006
139

Mevcut alanlarının yanı sıra, orman ve yeşil alanların korunması ve
kullanılması ilkesi ile alınan plan kararlarında;
*Toplumun dinlenme ve rekreasyon gereksinimlerini karşılamaya yönelik
tesislerinde bulunduğu EKOLOJİK DEVİNİM BANDI
*Kentsel yeşil alanlar, dinlenme, rekreasyon, spor, kültür ve eğlence
faaliyetlerinin bulunduğu BÖLGE VE KENT PARKLARI
*Günübirlik kullanıma yönelik kentin açık ve yeşil alan ihtiyacını karşılamak
üzere REKREASYON ALANLARI
*Bitki örtüsü ve yaban hayatın doğal olarak yaşandığı DOĞA PARKI
*Yeşil alanların korunduğu eğlence, kültür alanlarının yer aldığı TEMALI PARK
ALANLARI yaratılmıştır.
5.4.KATI ATIK DÜZENLİ DEPOLAMA ALANI
Antalya Katı Atık Düzenli Depolama Alanı Kent Merkezine 27km uzaklıkta
Kızıllı Köyünde yer almaktadır. Orman Bölge Müdürlüğünden Belediyemiz adına
tahsisi yapılan bölge 100 hektarlık bir alanı kaplamaktadır.
Sahada eğim %12-20 arasında olup toprak derinliği çok sığdır. Tarım
alanlarından uzak mesafede ve genel olarak 6.7. sınıf vasıflı arazi üzerindedir. Su
seviyesi 100 metrenin altındadır. Söz konusu saha herhangi bir koruma alanı
içerisinde kalmamaktadır.
Depolama Alanı; plan projeksiyon yılı olan 2020 yılına kadar Planlama Alanı
içerisinde yer alan nüfusa hizmet edecek kapasiteye sahiptir. Bu nedenle mevcut
depolama alanı korunmuş katı atıkların depolanmasına ilişkin yeni bir alan
önerilmemiştir.
Katı atıklar konusunda yapılması gerekenler kısaca özetlenmiştir:
1. Ambalaj atıkları oranının yüksek olduğu bölgelerden başlayarak, katı atıklarının
ikili sistemle kaynağında ayrı toplanması sağlanmalıdır.
2. Ayrı toplanan ambalaj atıkları, atık geri toplama merkezleri ve maddesel geri
kazanma tesislerinde atık kumbaraları ile destekli olarak geri kazanılmalıdır. AB
uyum sürecinde %40’lık ambalaj atıkları geri kazanımı hedefine bu sayede
ulaşılabilir.
140

3. Kaynağında ayrı toplama yapılan nüfus dışındaki il nüfusunun atıkları termal
dönüşüm (yakma/gazlaştırma) tesislerinde değerlendirilebilir.
4. Öncelikle inşaat ve yıkım atıklarının ayrı toplanarak geçici depolanacağı özel
depolama alanları teşkil edilerek gerekli sayı ve kapasitede inşaat ve yıkım
atıkları geri kazanma tesisleri kurulmalıdır.
5. Orman yakınlarındaki taş ocakları ve otoyol yapımları flora-fauna tahribinin en
önemli nedenleri olup, planlama çalışmalarında dikkate alınması gerekli bir diğer
unsur olarak karşımıza çıkmaktadır.
Harita 22: Katı Atık Depolama Alanı
141

6. DEMOGRAFİK YAPI
6.1. ANTALYA İL NÜFUSU
Antalya ülkemizdeki nüfus artışı, göç ve kentleşmeden en fazla etkilenen
kentlerimizden birisidir. Geçmişte yıllık ortalama %4 - 7 arasında seyreden nüfus
artışı sonucu kent nüfusu her on yılda bir ikiye katlanmıştır. Nüfus artışı bakımından
her sayım döneminde ön sıralarda yer alan Antalya’nın nüfusu son 50 yılda 22 kat
artmıştır.
Tablo 6. Antalya Kenti Nüfus Artışı
Yıllar
Nüfus Düzeltilmiş
(1) Nüfus (2)
1950 27.515 30.099
1955 35.283 38.915
1960 50.908 55.260
1965 71.883 77.957
1970 95.616 103.319
1975 130.774 140.897
1980 173.501 184.324
1985 261.114 261.114
1990 378.208 378.208
1995 (3) 477.610 477.610
2000 603.190 701.027 (3)
(1) Nüfus sayımı sonuçları
(2) Düzeltilmiş nüfuslar (Belediye sınırlarına dahil edilen yerleşmelerin nüfusu dahil edilmiştir.)
(3) 5216 sayılı yasa ile belirlenen sınırlara göre düzenlenmiştir.
142

İNDEKS
2500
2000
1500
1000
500
0
Grafik 2. ANTALYA KENTİ NÜFUS ARTIŞI
1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000
ANTALYA (1)
YILLAR
ANT. İLİ KENTSEL TÜRKİYE KENTSEL TÜRKİYE
6.1.1.ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İLK KADEME BELEDİYELERİ
NÜFUS ARTIŞI
Antalya Büyükşehir Belediyesi İlk Kademe Belediyeleri kırsal nitelikli
yerleşmeler iken, Antalya’nın gelişmesinden etkilenmiş, nüfusları artarak, Belediye
statüsüne geçmişlerdir. Bunlardan, 1980 öncesi Belediye statüsünde olan Varsak,
Aksu, Çalkaya ve Döşemealtı Belediyelerine, 1980 sonrası Beldibi, 1990 sonrası
Yeşilbayır ve Yurtpınar 1997 sonrası Pınarlı, Y. Karaman, Doyran ve Çığlık
Belediyeleri katılmıştır.
İlk Kademe Belediyelerin toplam nüfusu 1950’de 10.136 iken, göreli düzenli bir
artışla 1990’da 34.368’e ulaşmış, 1990 sonrası nüfus artışında belirgin bir hızlanma
ile 2000’de 69.046’ya yükselmiştir. Bu veriler, Antalya’nın çeperlerindeki büyüme
sonucu, nüfus artışının kısmen çevre belediyelerce bölüşüldüğünü göstermektedir.
Varsak, kente en yakın belediye olarak Antalya kentinin büyümesini fiziki
olarak sürdürdüğü bir yerleşmedir. Kepezüstü’ndeki Döşemealtı ve Yeşilbayır
Belediyeleri, kooperatiflerin konut talebi ile bölgedeki organize sanayi bölgesi,
işyerleri ve son dönemlerde belediyelerde yapılan yatırımlara bağlı olarak nüfus
çekmektedir. Çalkaya ve Aksu konut kooperatiflerinin etkisiyle büyümektedir.
Çalkaya Belediyesi Kemerağzı-Kundu Kültür ve Turizm Bölgesinin ilanı ile bölgede
yapılan yatırımlar sonucu da yerleşme nüfus çekmektedir.
143

Turizm Teşvik Kanunu ile birlikte bölgede yapılan turizm yatırımlarının etkisi ile
Beldibi Belediyesinde 1985 ve 1990 yılları arasında nüfus bir sıçrama göstermiş 1997
ve 2000 yılları arasında ise tırmanışa geçmiştir.
Tablo 7. İlk Kademe Belediyeleri Nüfus Artışı
1950 1960 1970 1980 1990 2000
Aksu 908 1812 2273 3028 3895 3948
Beldibi _ _ _ 1220 3109 9718
Çalkaya 713 1307 2157 2867 4071 9637
Döşemealtı 582 999 2009 2048 3348 6261
Varsak 1138 1294 2249 3414 5786 17372
Yeşilbayır 326 582 1045 1296 2340 4173
Düzlerçamı 216 459 959 1346 1082 3117
Yurtpınar 1675 2182 3713 3068 3180 4180
Pınarlı 262 412 772 839 1444 8320
Çığlık 596 810 1143 1628 1813 2558
Doyran 932 1294 1736 1969 2107 2574
6.2. GÖÇLER
1995-2000 döneminde illerin net göçleri dikkate alındığında 23 ilin göç
nedeniyle nüfuslarının arttığı 58 ilin ise azaldığı görülmektedir. Net göç hızına göre
en fazla göç alan ilk 3 il Tekirdağ, Muğla ve Antalya’dır.
Antalya Kentinin iklimi, doğal kaynakları ve iş potansiyeli, kentin iç göçlerden
payını alarak hızla büyümesine neden olmuştur. Nüfus artış hızındaki dönemsel
dalgalanmalarda kentin iş potansiyeli ve yatırımların yoğunluğu kadar ülkenin
ekonomik ve toplumsal konjonktürü de etkili olmuştur.
1980 sonrası benzer büyüklükteki kentlerin nüfus artış hızları belirgin bir
düşme eğilimine girmişken, Antalya kenti ikinci bir göç dalgasına uğramıştır.
Bölgede tarım vb. gibi sektörler dışında turizm faaliyetlerinden kaynaklanan
istihdam alanlarının artışı beraberinde istihdamı getirmiş ve dolayısıyla Antalya
ilindeki göç hareketliliğinin içinde pay sahibi olmuştur. Doğum yerine göre nüfus,
göçün yorumlanmasında kullanılan göstergelerden birisidir. Göç alan illerde,
doğduğu ilde yaşayanların payı azalmaktadır. Antalya’da 1950’lerde, genel olarak
%96 olan Antalya doğumluların payı, 1990’da %72’ye, 2000 yılında %58’e
düşmüştür. 2000 yılı itibariyle Antalya’nın en fazla göç aldığı iller sırası ile aşağıdaki
tabloda belirtilmiştir. Bu veriler Antalya’nın büyük oranda çevre illerden ve
144

metropoliten bölgelerden göç aldığını göstermektedir. Doğu ve güneydoğu illeri de bu
sıralamayı takip etmektedir.
Tablo 8. Antalya İlinin Göç Aldığı İlk 10 İl
İl İstanbul Ankara Konya Isparta Burdur İzmir İçel Adana Hatay Afyon
Aldığı Nüfus 19625 15623 9789 7198 6765 6593 5396 5329 4661 3492
Kaynak TUİK 2000, Genel Nüfus Sayımı Göç İstatistikleri
Tablo 9.Antalya İlinin Göç Hızı
Antalya 2000 yılı
Daimi Nüfusu Aldığı Göç Verdiği Göç
Net
Göç Net Göç Hızı
1.451.771 171.982 81.525 90.457 %64.31
Grafik 3. Antalya İlinin göç aldığı kentler
20000
18000
16000
14000
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
İstanbul
Ankara
Konya
Isparta
Burdur
İzmir
İçel
Adana
Hatay
Afyon
Diyarbakır
Kocaeli
DPT’ce yapılan göç araştırmasına göre (Türkiye’de İç Göçler ve Göç Edenlerin
Sosyo-Ekonomik Nitelikleri, 1993); Antalya’nın aldığı net göç oranı 1970-75’te %34,
Gaziantep
Eskişehir
Şanlıurfa
145

1975-80’de %24, 1980-85’te %31’dir. Antalya’nın net göç oranı, nüfus artışındaki
değişmelerle de paralellik göstermektedir.
6.2.1.GÖÇ NEDENLERİ
-1980 sonrası Turizm Teşvik Yasası ile başlayan süreçte, Antalya ve
çevresinde organize turizm tesisi yatırımlarının hız kazanması, buna dayalı hizmet
sektörlerinin Antalya’da gelişmesi,
-Antalya’nın iç göç hinterlandını oluşturan Göller Bölgesi ve ilin kırsal kesiminin
yansıra, Güneydoğu kaynaklı göçlerin Çukurova-Antalya-İzmir doğrultusunu izleyen
kentlere yönelmesi,
-1980 sonrası ülkenin ekonomik sistemindeki değişimlerin kıyı yerleşmelerini
geliştirecek mekansal politikaları desteklemesi, ”kıyılaşma” eğilimleri Antalya’nın son
dönemdeki nüfus artışının başlıca nedenleridir.
Tablo 10.Antalya Kentinin Göç Etme Nedenine Göre Aldığı Göç
Göç etme nedeni
İller
İş arama /
bulma
nedeni ile
Tayin / atama
nedeni ile
Hanehalkı
fertlerinden
birine
bağımlı
göç
Eğitim
nedeni ile
Evlilik
nedeni ile
Deprem
nedeni ile
Güvenlik
nedeni ile
146
Diğer
nedenler
Türkiye 19,95 13,23 25,99 11,56 7,43 3,06 0,65 0,18
Akdeniz Bölgesi 20,88 13,14 28,52 10,12 6,42 2,46 0,77 0,18
Antalya 30,19 8,96 29,14 6,23 5,98 3,92 0,39 0,15
Kaynak: TÜİK (DİE) 2000 Genel Nüfus Sayımı Göç İstatistikleri
Tablo 11.Antalya Kentinin Göç Etme Nedenine Göre Verdiği Göç Oranı
Göç etme nedeni
İller
İş arama /
bulma
nedeni ile
Tayin / atama
nedeni ile
Hanehalkı
fertlerinden
birine
bağımlı
göç
Eğitim
nedeni ile
Evlilik
nedeni ile
Deprem
nedeni ile
Güvenlik
nedeni ile
Diğer
nedenler
Türkiye 19,95 13,23 25,99 11,56 7,43 3,06 0,65 0,18
Akdeniz Bölgesi 20,85 12,33 24,45 16,34 7,05 0,77 0,42 0,18
Antalya 18,37 10,32 24,48 17,78 5,20 0,14 0,33 0,23
Kaynak: TÜİK (DİE) 2000 Genel Nüfus Sayımı Göç İstatistikleri

6.2.2. ANTALYA KENTİNE YURTDIŞINDAN GELEN GÖÇLER
Akdeniz Bölgesine yurtdışından gelen göçlerin %37,55’inin Antalya’ya geldiğini
görmekteyiz, bunun en önemli sebebi yine turizm olarak gösterilebilir. Antalya iline
yurtdışından gelen göçte erkeklerin kadınlardan fazla olduğu grafikte rahatça
görülmektedir.
Tablo 12. Akdeniz Bölgesi Geneli ve Antalya İline Yurtdışından Gelen Göçler
İller Toplam Erkek Kadın Toplam % Erkek % Kadın %
Akdeniz Bölgesi 26 638 15 536 11 102 100 58.3 41.7
Antalya 10 002 5 269 4 733 37,55 33,91 42,63
Kaynak: TÜİK (DİE) 2000 Genel Nüfus Sayımı Göç İstatistikleri
147

6.3. NÜFUS TAHMİNLERİ ve KABULLER
6.3.1. ANTALYA ANA ULAŞIM PLANI NÜFUS TAHMİNLERİ
2005 yılında Antalya Büyükşehir Belediyesi Ulaşım ve Koordinasyon
Merkezince hazırlanan Antalya Ulaşım Master Planı Antalya II.Etap 1/50.000 ölçekli
Fiziki Stratejik Planı verilerine göre değerlendirilmiş ve 2006 yılında revize edilmiştir.
Hedef yılı 2020 yılı olarak belirlenmiş ve projeksiyon nüfusu, kentte ortaya çıkması
beklenen arazi kullanımı ve Belediyece yapılan plan çalışmalarında ortaya çıkan
nüfuslar esas alınarak belirlenmiştir.
Tablo 13. Belediyeler İtibariyle Öngörülen Nüfus, İstihdam ve Öğrenci Sayıları (2020)
BELEDİYE
NÜFUS İSTİHDAM ÖĞRENCİ NÜFUS
Dağılım (%)
İSTİHDAM ÖĞRENCİ
AKSU 62.567 725 2.490 2,49 0,08 0,60
BELDİBİ 89.240 13.338 7.956 2,36 1,54 0,90
ÇALKAYA 159.941 39.668 13.324 6,37 4,58 3,18
ÇIĞLIK 79.877 16.785 7.001 3,18 1,94 1,67
DOYRAN 9.824 16.209 4.491 0,39 1,87 1,07
DÖŞEMEALTI 63.200 29.145 923 2,52 3,37 0,22
DÜZLERÇAMI 56.285 13.786 4.031 2,24 1,59 0,96
KEPEZ 766.077 141.779 82.577 30,51 16,38 19,73
KONYAALTI 227.050 43.568 43.977 9,04 5,03 10,51
MURATPAŞA 757.836 495.725 230.104 30,18 57,26 54,99
PINARLI 75.687 14.430 6.370 3,01 1,67 1,52
VARSAK 96.670 24.117 9.863 3,85 2,79 2,36
YEŞİLBAYIR 84.428 12.987 3.809 3,36 1,50 0,91
YURTPINAR 12.455 3.450 1.526 0,50 0,40 0,36
TOPLAM 2,511,137 865,712 418,442 100 100 100
Antalya Ana Ulaşım Planında Antalya Büyükşehir Belediyesinin 2020 yılı için
tahmin edilen nüfusu 2.511.137 kişidir. Nüfus ve istihdam bazında önerilen bu veriler
hazırlanan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı çalışmalarında yorumlanmış ve temel
verilerden biri olarak kabul edilmiştir.
148

6.3.2.MERKEZ BÖLGESİNE İLİŞKİN YAPILMIŞ OLAN ÇALIŞMA
Antalya Büyükşehir Belediyesi 1.Etap Kent Merkezi 1/50.000 ölçekli Çevre Düzeni
Planı Planlama Raporunda Yer alan Nüfus Tahminleri :
NÜFUS TAHMİNLERİ
2020 yılı Antalya Nazım Planının hedef yılı olarak alınmaktadır.
Nüfus projeksiyonlarında, daha önce yapılmış olan nüfus tahminleri ve gercekleşme durumu irdelenmiştir. Geçmiş eğilimleri
geleceğe taşıyan, matematiksel yöntemler ile demografik temelli nüfus projeksiyon yöntemi denenmiştir. Matematiksel yöntemler,
kısa ve orta erimli dönemler için olumlu sonuçlar vermekle birlikte, ülkemiz gibi demografik geçiş dönemi koşullarının ve
demografik yapıda dönüşümlerin yaşandığı bir nüfus yapısında, daha uzun dönemli projeksiyonlar için yetersiz kalmaktadır.
Demografik temelli nüfus tahminlerinde Antalya Büyükşehir nüfusunun Türkiye nüfusu içindeki payı üzerinden hesaplanan
alternatif hedef nüfusun, yaş grupları, doğum, ölüm, göç gibi demografik özellikleri, grup-yaşam metoduna göre tahmin edilmiştir.
Daha Önce Yapılan Nüfus Tahminleri Ve Gerçekleşme Durumu
- 1978 planlarında Antalya Planlama Bürosu’nca yapılan nüfus projeksiyonlarında kentin 2000 yılı hedef nüfusu 650.000
kişi olarak belirlenmiş ve bu 1980 planına yansıtılmıştır. Nüfus tahmini gerçekleşen nüfusun 47.000 kişi üstündedir.
- Antalya Planlama Bürosu’nca 1986 yılında 1/25.000 ölçekli Nazım Plan Revizyonu için yapılan ve 2005 yılını hedefleyen
nüfus tahmini 1.000.000 kişidir.
Yürürlükteki nazım plana esas olan UTTA Planlama Grubunca yapılan tahminler
Yıllar
Antalya Büyükşehir
Tahmin nüfus Gerçekleşen Fark
Çevre Belediyeler
(2)
Planlama Alanı Toplam
1995 485.523 485.000 (1) (-) 523 28.615 513.615
2000 654.523 603.190 (-) 51.333 37.771 692.294
2005 888.151 50.785 938.936
2010 1.212.151 68.282 1.280.433
2015 1.662.383 91.809 1.754.192
(1)
Yıl ortası tahmin edilen nüfus
(4) Varsak, Aksu, Çalkaya, Yeşilbayır, Çakırlar, Döşemealtı Belediyeleri
Antalya kenti 2000 yılı nüfusu UTTA Planlama Grubu tarafından yapılan nüfus tahminlerinin 51.333 kişi altında gerçekleşmiştir.
Matematiksel Yöntemlerle Yapılan Projeksiyonlar
Nüfus artış değerleri, exponential, logaritmik, power, lineer ve polinominal artış eğrileri ile karşılaştırıldığında, en yüksek
korelasyon değerleri exponential ve polinominal eğrileri için çıkmaktadır. Bu nedenle 20’şer yıllık matematiksel projeksiyonlar için
bu iki yöntem kullanılmıştır.
Exponential R 2 : 0,9985 Power R 2 : 0,9047 Logaritmik R 2 : 0,6352
149

Polinomial R 2 : 0,9955 Lineer R 2 : 0,8791
Matematiksel Yöntemle yapılan Projeksiyon Sonuçları
2000 2005 2010 2015 2020
Exponential (üssel artış)
r=0.05947 (1)
603,190 812,067 1,093,274 1,471,860 1,981,545
Exp. (üssel artış)
r=0.04779 (2)
603,190 766,000 972,755 1,235,316 1,568,747
Exp.(üssel artış)
r=Kademeli düşüş (3)
603,190 755,389 945,990 1,099,084 1,214,675
Poninominal artış 603,190 728,810 876,607 1,038,700 1,215,088
(1) 1950-2000 dönemi artış eğilimi r=0.05944
(2) 1990-2000 dönemi nüfus artış eğilimi, r=0.04779
(3) Antalya kent nüfus artış hızının kademeli olarak düşerek türkiye kantsel nüfus artış hızına yaklaşacağı varsamına göre
(4) Y= 7147, 8x2-30898x+70303
Demografik Temelli Nüfus Tahminleri (Gurup yaşam metodu)
Antalya Büyükşehir Bütünü Nazım Plan çalışmalarına esas olamak üzere, Doc.Dr.Turgay Ünalan tarafından, Antalya kentinin
Türkiye nüfusu içindeki payı üzerinden hesaplanan üç alternatif nüfusu tahmininin demoğrafik özellikleri gurup-yaşam metoduna
(cohat survival method) göre projeksiyonu yapılmıştır. Demoğrafik temelli nüfus projeksiyonu olarak adlandırılan bu yöntemde yaş
beyan hatalarından arındırılmış D.İ.E. nüfus sayımı verileri kullanılmıştır.
Tablo Demografik Temelli Nüfus Projeksiyonu Sonuçları
2000 2005 2010 2015 2020
Alternatif 1 603.000 647.000 688.000 727.000 762.000
Alternatif 2 603.000 719.000 841.000 969.000 1.100000
Alternatif 3 603.000 791.000 994.000 1210.000 1.438.000
Antalya Büyükşehir Belediyesi nüfuslarının ve nüfus bileşenlerinin eğilimlerinin irdelendiği bu projeksiyonda 2000 Nüfus
Sayımı bilgileri ve D.İ.E’ce Türkiye için yapılmış nüfus projeksiyonu kullanılarak Antalya Büyükşehir Belediyesinin Türkiye nüfusu
içindeki payının ne kadar değişeceğine ilişkin senaryolar üretilerek nüfusun değişim dinamikleri açısından üç alternatif getirilmiştir.
Referans olarak kullanılan ülke geneline ait projeksiyon sonuçları ülke nüfusunun, geçmiş eğilimler ve nüfus dinamikleri göz önüne
alınarak, zaman içinde durağanlaşacağını varsaymaktadır. Dolayısıyla zamanla nüfus artışının yavaşlayacağı varsayılmıştır.
Antalya Büyükşehir Belediyesi nüfusunun ülke içindeki payının eğiliminin zamanla durağanlaşmaya doğru yönelmesi sonucu,
dolaylı olarak bu eğilimin etkisini taşımaktadır. Doğurganlığa ilişkin mevcut veriler de Akdeniz bölgesinde doğurganlığın nüfusun
kendini yenileme hızına ulaştığını ve göçlerin etkisi düşünülmezse bu düzeyin ileride nüfusun durağanlaşmasına neden olacağını
göstermektedir. Bir başka deyişle, Antalya Büyükşehir Belediyesi nüfus artışının zaman içinde yavaşlaması ve, net göçün sıfır
olduğu bir ortamda, bir süre sonra durağanlaşması beklenmektedir.
150

Eğilimler Antalya Büyükşehir Belediyesi nüfusunun Türkiye nüfus içindeki payını zaman içinde arttırmaya devam edeceğini
göstermektedir. Projeksiyon sonuçlarına göre de bu artış nüfusun doğal artışının yanı sıra göçler yolu ile de artacağını
göstermektedir. Bu nedenle planlamada nüfus hedefi olarak 3. alternatif esas alınmaktadır.
Tablo ALT. 3. Antalya İli Büyükşehir Belediyesi Nüfusunun Türkiye Nüfusu içindeki Payını Çok Arttırdığı Durumda
Gelecekteki Nüfusu (000)
2000 2005 2010 2015 2020
Antalya BŞB Nüfusu 603 791 994 1,210 1,438
Türkiye Nüfusu* 66,834 71,711 76,278 80,544 84,434
Türkiye nüfusuna oranı 0,90 1,10 1,30 1,50 1,70
Devlet İstatistik Enstitüsü (1995) Nüfus Projeksiyonları sonuçları
Tablo Antalya Büyükşehir Belediyesi Toplamı – Beşer Yıllık Dönemlerde Dönem-Ortası Göstergeler (Türkiye Nüfusu
İçindeki Payının Hızlı Artışı)
2000-05 2005-10 2010-15 2015-20
Nüfus 684,709 886,710 1,096,695 1,319,083
Yıllık Doğumlar 13,363 16,665 19,747 22,900
Yıllık Ölümler 3,354 4,265 5,200 6,230
Net Yıllık Göçmenler 29,651 28,200 28,653 28,930
Tablo Antalya Büyükşehir Belediyesi Toplamı – Bin Kişi Başına Yıllık Hızlar (Türkiye Nüfusu İçindeki Payının Hızlı Artışı)
2000-05 2005-10 2010-15 2015-20
Genel Doğurganlık Hızı 74,1 74,2 73,3 72,0
Kaba Doğum Hızı 19,5 18,8 18,0 17,4
Kaba Ölüm Hızı 4,9 4,8 4,7 4,7
Doğal Artış Hızı 14,6 14,0 13,3 12,6
Net Göç Hızı 43,3 31,8 26,1 21,9
Nüfus Artış Hızı 57,9 45,8 39,4 34,6
PLANLAMANIN HEDEF NÜFUSU
Nüfus tahmini amacı ile yapılan analizler, uç değerler dışarda bırakıldığında kentin 2020 yılı nüfusu tahmininin 1,215,000-
1,578,000 kişi arasında değiştiğini göstermektedir. Bu değerler nüfus tahmininin alt ve üst sınırlarını oluşturmaktadır. Antalya kent
nüfusunun ekonomik sosyal yapıdaki değişimleri ve göçe bağlı olduğu gözönüne alındığında kentin gelecekteki nüfus hedehfi için
tahmin edilen nüfuslar arasında üst sınıra yakın olan değerin esas alınması uygun görülmektedir.
Antalya kentinin 2020 yılı için tahmin edilen hedef nüfusu 1,500,000 kişidir.
• Kaynak : Sönmez, Remzi; Antalya Büyükşehir Belediyesi 1/50.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Planlama
Raporu, Mart 2005.
151

6.3.3. ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ BÜTÜNÜ 1/25.000 ÖLÇEKLİ
NAZIM İMAR PLANI NÜFUS TAHMİNLERİNE İLİŞKİN GENEL TESPİT
2. Etap 1/50.000 Ölçekli Fiziki Stratejik Plan çalışmalarında hedef yılı
olarak 2020 alınmaktadır.
Bu çalışmada özellikle 5216 sayılı Kanun ile sınırları yeniden belirlenen
Antalya Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde; Antalya 1/50.000 ölçekli Stratejik
Fiziki Planı, eski 3030 sayılı Kanun ile tanımlanmış olan Muratpaşa, Kepez ve
Konyaaltı Belediyelerini kapsayan 1/50.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı, 1/25.000
ölçekli Nazım İmar Planları ve Ulaşım Master Planı ile getirilmiş olan stratejiler,
kullanım kararları ve bağlı nüfus atamaları temel veri olarak kabul edilmiştir. Bu
anlamda Merkez Bölgesi için Sayın Remzi Sönmez’in öngörülerinin ve verilerinin
temel kabul olması kaçınılmazdır.
Dolayısı ile bu planlama çalışmasının nüfus tahminlerine ilişkin verileri ve
önermelerinde gerek Sayın Remzi Sönmez’in planlama çalışması önermeleri gerekse
Antalya Ulaşım Master Planı’nın 2020 yılı ilk kademe belediyeler bazındaki
nüfus, istihdam ve öğrenci projeksiyonlarına ilişkin veriler temel kabul edilmiş
ve bölgeler bazındaki değişkenlikler yorumlanarak, Doğu- Kuzey ve Batı
bölgeleri için kullanılmıştır.
Bu noktada nüfus tahminlerine ilişkin olarak planlama çalışmasında
karşılaşılan bir takım sorunlar ve bulguların vurgulanması gerekmektedir.
A-İdari Düzenlemeler : 5216 sayılı kanunun yürürlüğe girmesi ile beraber Antalya
Belediyesinin sınırları 40.000 hektardan yaklaşık 138.000 hektara; 3 alt kademe
belediyesinden 14 İlk kademe belediyesine ulaşmıştır. Bu noktada salt Büyükşehir
kapsamına alınan belediyelerin mevcut belediye sınırları aynen kabul edilmemiş;
çeşitli köyler mahalle statüsüne dönüşmüş, pek çok belediye sınırında ise çeşitli
yerleşimlerin (köy, mahalle ve imarlı alanlar) bağlı bulundukları belediyeler
değiştirilmiştir. Bu düzenleme ile sadece sosyo-ekonomik yapı yada idari yetki
sınırları açısından değil nüfus kestirimlerine baz oluşturabilecek mevcut nüfus
yapısında da önemli değişiklikler olmuştur. Bu anlamda aynı yerleşim için 2004 -2006
yılları arasında bile yerleşik nüfus için sağlıklı bir nüfus artış katsayısı oluşturmaya ve
bu bağlı kestirim yöntemleri uygulamayı da olanaksız hale getirmektedir.
152

B-Mevcut Plan Kararları: Planlama alanı kapsamındaki yerleşimlerin nüfus
hareketlerinin ve geleceğe yönelik kestirimlerinin irdelenebileceği bir diğer kaynak ise
mevcut yerleşimlerin onaylı imar planlarının oluşturulmasında kullanılan nüfus
projeksiyonlarının, Antalya Kentsel Makroformuna ilişkin ana karar ,politika ve
stratejilere göre yorumlanması ve sorgulanması ile oluşturulabilirdi. Ancak planlarının
hazırlanmasında herhangi bir nüfus projeksiyonu ve kestiriminin kullanılmadığı;
maksimum planlama alanı maksimum nüfus olarak tariflenebilecek bir yaklaşımın
kullanıldığı tespit edildiğinden onaylı imar planlarından kaynaklanan nüfus
potansiyelinin sağlıklı bir kaynak olmayacağı da yine vurgulanmalıdır.
C-Sosyo-ekonomik yapı ve Göç Olgusu :Sayın Remzi Sönmez’in 1/50.000 ölçekli
Çevre Düzeni Planı Planlama Raporunda; “ Antalya Büyükşehir Belediyesi nüfus
artışının zaman içerisinde yavaşlaması ve net göçün sıfır olduğu bir ortamda, bir süre
sonra durağanlaşması beklenmektedir” denilmektedir. Buradaki temel yaklaşımın,
Antalya için 1990–2000 yılları arasındaki binde 47,2 olan kentsel nüfus artış hızıyla
yine aynı dönem için binde 64.31 olan net göç oranının zaman içerisinde düşerek en
azından Türkiye ortalamalarına (binde 27.26) yaklaşacağı öngörüsü ile oluşturulduğu
ve Antalya kent merkezi için beklenen taşıma kapasitesinin endeksinde kalması
gereği olduğu belirlenebilmektedir. Bu yaklaşımın devamı olarak nüfus
projeksiyonlarında nüfus artış hızı katsayısı olarak 1990 -2000 yılları arasındaki
periyoda ilişkin olan katsayılar temel olarak kullanılmış, ve 1950 – 2000 arası ve
özellikle 1980 – 2000 yılları arası artış hızları ile oluşan katsayılar ile belirlenen nüfus
projeksiyonları değerlendirme dışında tutulmuştur. Buna göre Sayın Remzi Sönmez
Antalya Kent Merkezi için 2020 yılı tahmini olarak 1.215.000 – 1.578.000 kişi
arasında değiştiğini ve sosyo-ekonomik yapı ve göç olgusu göz önüne alındığında
nüfus kestiriminin üst sınıra yakın değer olarak 1.500.000 olarak alınması gerektiğini
ortaya koymaktadır.
Ancak özellikle Antalya kentinde 2000 yılında itibaren demografik hareketler
irdelendiğinde; salt sosyal, ekonomik veya siyasal nedenlerden dolayı göç olgusunun
oluşmadığı ayrıca yurt içi kaynaklı ve yurt dışı kaynaklı özellikle 3. yaş grubu (emekli
kesimin ) yaşama amaçlı ve diğer grupların spekülatif amaçlı olarak da Antalya’ya
göç ettiğini ortaya çıkmaktadır. Nitekim Antalya’nın göç aldığı iller sıralamasında ilk
üç ilin İstanbul, Ankara ve Konya olması Antalya yönelimli göç hareketinin salt iş
153

amaçlı olmadığını ve yukarıda konu edilen unsurları da içerdiğini tezini
kuvvetlendirmektedir.
Antalya Büyükşehir Belediyesi Nazım Plan Büro Başkanlığınca planlama
çalışmaları kapsamında 2006 yılı itibariyle mesken sayıları ve altyapıya kapasitesine
ilişkin yapılan çalışmalar kapsamında özellikle su ve elektrik aboneleri üzerine elde
edilen veriler ilginç sonuçlar ortaya koymaktadır. 5216 sayılı yasa kapsamındaki
alanlarda ASAT Genel Müdürlüğünden alınan verilere göre Su Abonesi olan
meskenlerin sayısı 300.000 in,TEDAŞ a kayıtlı Elektrik Abonesi sayısı ise mesken
olarak 375.000’in üzerinde yer almaktadır. Her iki kurumun abone sayıları arasındaki
fark, abone koşullarındaki farklılıktan kaynaklanmakla beraber kaçak kullanımlar ve
ruhsatsız yapılar ve mükerrerlikler dışlandığında paralellikler taşıdığı ortadadır.
Özellikle ASAT verilerine göre sadece resmi abone bazında yapılan bir
değerlendirme bize Sayın Remzi Sönmez’in öngördüğü 3.66 ortalama hane halkı
büyüklüğü ile 2006 yılı itibariyle Antalya Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde
1.100.000 kişinin yılın belli dönemleri yada yıl bütününde Antalya kentinde
yaşamakta olduğunu ortaya koymaktadır. Bir başka değişle 2006 yılı itibariyle yasal
süreçlerini tamamlamış alanlarda 1.000.000 ‘un üzerindeki nüfus belediyeden her
türlü kentsel hizmetleri beklemektedir. Oysa 1.100.000 kişilik nüfus anılan
çalışmalarda 2005-2020 planlama dönemi içerisinde 2010-2015 yılları arasında
gerçekleşmesi beklenen nüfus aralığı içerisinde yer almaktadır.
Yukarıda tariflenen üç temel sorunsal; planlama çalışmaları esnasında netlikle
ortaya koyulması gereken bileşenler olarak ortaya çıkmaktadır. Antalya Büyükşehir
Belediyesi 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı temel desentralizasyon; metropoliten alt
bölgeleme, bölgesel fonksiyon ve kullanım tanımlamaları ile 2020 yılı için bölgesel
nüfus atamaları yönteminin yukarıda tanımlanan çalışma temel kabul edilerek
kullanılmasını en sağlıklı yaklaşım olacağını ortaya koymuştur.
154

7-BÖLGELER BAZINDA İLK KADEME BELEDİYELERİ ONAYLI İMAR
PLANLARININ İRDELENMESİ, MEKANSAL KULLANIM KARARLARI ve NÜFUS
ATAMALARI
Antalya kentinin 2020 yılı için Temel Gelişme Stratejisini İhtisaslaşmış
Kent Merkezine Bağlı Alt Merkezler Odaklı Gelişim Modeli olarak belirleyen
1/50.000 Ölçekli Antalya Büyükşehir Belediyesi Fiziki Stratejik Planında; Antalya
Büyükşehir Belediyesi Bütünü Merkez, Doğu, Batı ve Kuzey olmak üzere 4 bölge
belirlenmiştir. Bölgelerin belirlenmesinde salt yönlerin baz olarak alınmasının sağlıklı
bir yaklaşım olmayacağı düşünülmüş ve Merkez bölgesi hariç bölgelerin
belirlenmesinde; arazi yapısının homojenitesi, mevcut doğal kaynaklar, ve bu doğal
kaynaklara bağlı var olan kullanım türlerinin oluşturduğu havzalaşma, kentsel
makroform gelişme eğilimlerin, mevcut yerleşmelerin gelişme eğilim ve biçimleri ve
merkez bölgesi ile olan mal, hizmet insan akımı gibi unsurlarının tipoloji oluşturduğu
alanların birer alt bölge olarak belirlenmesi uygun bulunmuştur. Bu bölgeleme
sistemine göre;
3030 Büyükşehir Belediyeleri Kanuna göre belirlenmiş olan Konyaaltı,
Muratpaşa, Kepez Belediyesi VE Çalkaya Belediyesinin bir kısım mücavir alanı
MERKEZ BÖLGESİ,
Çığlık, Döşemealtı ve Yeşilbayır Belediyeleri ile Kepez Belediyesi mücavir alan
sınırlarını içeren alan KUZEY BÖLGESİ,
Aksu, Çalkaya, Pınarlı, Varsak ve Yurtpınar Belediyelerini kapsayan alan
DOĞU BÖLGESİ,
Beldibi, Doyran ve Düzlerçamı Belediyeleri ile Konyaaltı Belediyesinin mücavir
alanlarını kapsayan bölge ise BATI BÖLGESİ olarak tanımlanmıştır.
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planda gerek çalışma alanları ve donatı alanları
gerekse nüfus atamaları adı geçen bölgelere göre yapılmıştır. Hazırlanan 1/25.000
ölçekli Nazım İmar Planında ise söz konusu plan kararları bölgeler bazında İlk
Kademe Belediyelerinde belirlenmiştir.
155

Nüfus çalışmaları yapılırken;
Mevcut imar planları nüfusları; gerek belediyelerin onaylı imar planları ve
raporlarına göre deklere ettikleri gerekse onaylı 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve
1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planlarında konut adalarının alanlarının belirlenmesi
ve emsal değerleriyle birlikte barındıracağı nüfusun hesaplanması ile belirlenmiştir.
1/25.000 Nazım İmar Planı öneri nüfusları; belediyelerdeki mevcut imar planı
emsalleri, yapılaşma oranları, belediyelere yüklenen fonksiyonlar ve plan öngörüleri,
tarımsal alanların varlığı ve sınıfı vb. özellikler göz önünde bulundurularak planlar
korunmak koşulu ile emsal değerlerinde değişiklikler yapılmış ve belirlenen yeni
emsal değerleri ile İlk Kademe Belediyeler bazında nüfus atamaları yapılarak
belirlenmiştir.
Hazırlanan Nazım İmar Planı lejantında 3030 sayılı Kanun ile tanımlanmış
olan Muratpaşa, Kepez ve Konyaaltı Belediyelerini kapsayan 1/25.000 ölçekli Nazım
İmar Planında olduğu gibi plan bütünlüğünün bozulmaması amacıyla aşağıda da
belirtildiği üzere 3 adet yoğunluk belirlenmiştir.
-Yüksek yoğunluk E=0.81 _ 1.20
-Orta Yoğunluk E=0.41 _ 0.80
-Düşük Yoğunluk E=0.20 _ 0.40
İmar Planına bakıldığında tüm İlk Kademe Belediyelerinin bu üç başlık altında
tanımlandığı görülmektedir. Ancak aşağıda ilk kademe belediyelerinin onaylı imar
planlarının irdelenmesi, mekansal kullanım kararları ve nüfus atamaları
çalışmalarında ayrıntılı olarak belirtildiği üzere her belediyenin imar planlarındaki
emsal değerleri ayrı ayrı belirlenmiş ve plan nüfusları da bu emsal değerlerine göre
tespit edilmiştir. Örneğin Aksu Belediyesinin orta yoğunluklu konut alanlarında emsal
0.75 kabul iken Yurtpınar Belediyesinde orta yoğunluk 0.50 olarak kabul edilmiştir.
156

MERKEZE BAĞLI ALT MERKEZ ODAKLI KENTSEL GELİŞİM
Harita 23: Bölgeleme
STRATEJİSİ
157

7.1-DOĞU BÖLGESİ
Harita 24: Doğu Bölgesi
Bölge, Doğu-Batı yönünde Alanya-Antalya yolu, Kuzey –güney yönünde
Antalya-Isparta yollarının kesiştiği aynı zamanda Antalya Uluslar arası Havaalanı ile
bütünleşen konumuyla mal-hizmet ve insan akımının en yoğun olduğu gerek turizm
hareketleri gerekse tarımsal ürünün pazarlara erişimi açısında çok önemli bir düğüm
noktası oluşturmaktadır.
Bölge arazi kullanımı açısından doğuda Aksu çayı sınırı baz alınarak Kuzeygüney
yönünde 1.derece tarımsal niteliği korunacak tarım alanlarının olduğu değerli
bir tarım havzasını da içerisinde barındırmaktadır.
158

7.1.1.Aksu Belediyesi
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planı kapsamında oluşturulmuş olan bölgeleme
sistemi içerisinde Aksu Belediyesi Doğu bölgesinde yer almakta olup 2936 hektarlık
bir alana sahiptir.
Varsak ve Çalkaya Belediyeleri başta olmak üzere Pınarlı Belediyesinin de
içerisinde olduğu alan Metropoliten Kentsel Makroformun bir şekilde devamı olarak
algılanmaktadırlar. Ancak Aksu ve Yurtpınar Belediyeleri gerek sosyo-ekonomik ve
kentsel yapılanma formu olarak kentsel makroformdan farklılıklar göstermektedir.
Ancak Aksu Belediyesi bölgedeki en eski yerleşim alanı olması ve konumu itibariyle
bölgenin merkezi olma nitelikleri taşıyan bir İlk Kademe Belediyesidir.
Doğu-Batı aksında Alanya Antalya Yolu ile kuzey-güney aksında Isparta-
Antalya Devlet Karayollarının kavşak noktasında bulunan Aksu Belediyesi bu iki
turizm geçiş akslarındaki konumunun gerektirdiği şekilde fonksiyonlandırılmıştır.
Aksu Belediyesi yerleşim alanının doğusunda yer alan Perge Antik Kenti Aksu
Nehri’nin 4 kilometre batısında iki tepe arasındaki geniş bir ovanın üzerinde
kurulmuştur. Anadolunun en düzenli Roma Kentlerinden biri olan Perge Antalya için
önemli turizm noktalarından biridir. Kent merkezine ve Pınarlı Belediyesinde yer alan
Fuar Alanına olan yakınlığı ile Antik Kentin cazibesinin artırılarak ziyaretçi sayısının
yükseltilmesi hedeflenmektedir.
Harita 25: Perge Antik Kenti
159

Mevcut yerleşim alanı Alanya yolu üzerinde yaklaşık 50 hektarlık bir alanı
kaplamaktadır. Kuzeye doğru yer yer kırsal nitelikte yerleşim alanları görülmektedir.
Belediyenin doğusunda yer alan Solak Mahallesinin yerleşim alanı da kırsal
niteliklere sahiptir.
Akdeniz Üniversitesi ve Belediyemizce planlama alanı bütününde hazırlanan
Ekolojik Planda da belirtildiği üzere Aksu Belediyesinin içerisinde bulunduğu tarımsal
havza Belediyemiz sınırları içerisindeki en verimli tarım topraklarına sahiptir. Mutlak
Tarım Alanları niteliğine sahip olan bu topraklar 1.derece tarımsal niteliği korunacak
tarım alanları kapsamında ender tarım alanları olarak planlanmış ve korunması esas
alınmıştır.
Aksu Belediyesi 1/1000 ölçekli onaylı imar planlarında Alanya yolu kuzey ve
güneyi ticaret alanı, Isparta yolu doğusu ve batısı ise Konut dışı Kentsel Çalışma
alanı olarak planlanmıştır. Söz konusu ana ulaşım aksları üzerinde planlanan ticaret
alanları ‘Merkez ile Bütünleşmesi Sağlanacak Ticaret Alanları’ olarak 1/25.000 ölçekli
plana işlenmiştir.
Plan çalışmaları kapsamında plana altlık olan fiziki verilerin değerlendirilmesi
sonucu 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planında Alanya Yolu üzerinde ‘D2’olarak
tanımlanmış olan konut dışı kentsel çalışma alanlarının Isparta yolu üzerinde
konumlandırılması uygun görülmüştür. Yol kenarında yaklaşık 75 metrelik bir
derinlikte planlanan çalışma alanları 70 hektarlık bir alanı kapsamaktadır ve
bünyesinde kent bütününe hizmet verecek Toplu İşyerleri yer alacaktır.
Tarımsal üretim, değerlendirilmesi, pazarlanması ve destek fonksiyonlarına
yönelik alanların tariflenmesi de Aksu Belediyesi için temel hedefler arasında yer
almaktadır.
Aksu Belediyesinde yer alan onaylı 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000
ölçekli Uygulama İmar Planlarında konut yerleşim alanlarının emsal değerleri belli
bölgelerde 0.75, özellikle planlama alanının doğu kesiminde ise 0.90’dır. 1988 yılında
Aksu Belediyesince yapılmış ve onaylanmış, Isparta yolunun doğusunda ve batısında
yer alan 0.90 emsalli Konut Alanı olarak planlanmış 1/1000 ölçekli Uygulama İmar
Planları bulunmaktadır. Söz konusu bu planların emsal değeri 0.90 olarak
belirlenmiştir.
Bu emsal değerleri ile Aksu Belediyesinin onaylı imar planları nüfusuna
baktığımızda yaklaşık 83.800 kişi olduğu gözlenmektedir.
160

Aksu Belediyesi demografik yapısı incelendiğinde tarımsal ekonomi tabanına
koşut olarak Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisindeki diğer İlk Kademe
Belediyelerine oranla daha düşük bir nüfus artış hızına sahip olduğunu görmekteyiz.
Son 20 yıllık dönemde ortalama nüfus artış hızı binde 11 oranında olup Antalya
Merkezinde oluşan ortalama nüfus artış hızının yaklaşık yarısıdır.
Tablo 14:Aksu Belediyesi Nüfus Artışı
YILLAR 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2000**
NÜFUS 908 1812 2273 3028 3895 3948 4646
**5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gereğince bağlanan mahalle nüfusu ile
birlikte 2000 yılı nüfusu 4646 kişidir.
Aksu Belediyesi onaylı imar planları ile öngörülmekte olan 83.800 kişilik bir
yüklemenin gerek nüfus artış hızlarıyla gerekse bölgenin yerleşik özellikleriyle realist
olarak örtüşmediği görülmektedir.
Tüm bu fiziki ve sosyal analizler, 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planı Bölgesel
nüfus kararları, Nazım Plan ana politika kararları ve bölge kararları doğrultusunda;
Aksu Belediyesinde mevcut yerleşim alanlarında emsal değerinin 0.75 olarak
korunması öngörülmüştür. Planlı olan gelişme bölgelerinin ise bir kısmı yine 0.75
emsalli, bir kısmı 0.60 emsalli orta yoğunluk, bir kısmı ise 0.40 emsalli düşük
yoğunluklu konut yerleşim alanı olarak planlanmıştır. Aşağıdaki tabloda da belirtildiği
üzere Aksu Belediyesi için bu yoğunluklar doğrultusunda belirlenen plan nüfusu
41.130 kişidir.
161

AKSU BELEDİYESİ
Mevcut İmar Planı Nüfusu 83.800
Ulaşım Master Planı Nüfusu 62.567
1/25.000 Öneri Plan Nüfusu 41.130
Kullanım Alan(ha) Emsal Nüfus
Düşük yoğunluklu konut alanı 66 0.40 4.215
Orta yoğunluklu konut alanı 232 0.75 27.905
Orta yoğunluklu konut alanı 38.4 0.60 5.529
Kırsal Yerleşim Alanı 69 0,50 3.481
TOPLAM 41.130
Tablo 15:Aksu Belediyesi Planlama Nüfusu
180000
160000
140000
120000
100000
80000
60000
40000
20000
0
Mevcut Nufusu
4646
62567
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
AKSU BELEDİYESİ
83800
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
41130
Grafik 4:Aksu Belediyesi Planlama Nüfusu
Mevcut Nufusu
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
162

Uydu Fotoğrafı
Harita26:Aksu Belediyesi Uydu Fotoğrafı
163

Mevcut Yerleşim Alanı
Harita 27:Aksu Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı
164

Onaylı İmar Planı
Harita 28:Aksu Belediyesi Onaylı İmar Planı
165

Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
Harita 29:Aksu Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
166

7.1.2.Yurtpınar Belediyesi
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planı kapsamında oluşturulmuş olan bölgeleme
sistemi içerisinde Doğu bölgesinde yer alan ve 5528 hektarlık bir alana sahip olan
Yurtpınar Belediyesi, Doğu Bölgesinde Aksu Belediyesi ile aynı fiziki, sosyal ve
ekonomik yapıya sahiptir.
Varsak ve Çalkaya Belediyeleri başta olmak üzere Pınarlı Belediyesinin de
içerisinde olduğu alan Metropoliten Kentsel Makroformun bir şekilde devamı olarak
algılanmaktadırlar. Ancak Aksu ve Yurtpınar Belediyeleri gerek sosyo-ekonomik ve
kentsel yapılanma formu olarak kentsel makroformdan farklılıklar göstermektedir.
Ulaşım aksına bakıldığında da Yurtpınar Belediyesinin Aksu Belediyesinin
devamında yer aldığı görülmektedir. Bu yol aksı üzerinde belirli aralıklarla mevcut
yerleşme alanlarının varlığı gözlenmektedir.
Belediyenin doğusunda yer alan Dumanlar ve Yenidumanlar yerleşmeleri ile
güney kesiminde yer alan İhsaniye Köyü de kırsal niteliktedir. Akdeniz Üniversitesi ve
Belediyemizce planlama alanı bütününde hazırlanan Ekolojik Planda da belirtildiği
üzere Yurtpınar Belediyesinin içerisinde bulunduğu tarımsal havza Belediyemiz
sınırları içerisindeki en verimli tarım topraklarına sahiptir. Mutlak Tarım Alanları
niteliğine sahip olan bu topraklar 1.Derece Tarımsal Niteliği Korunacak Tarım Alanları
kapsamında Ender Tarım Alanları olarak planlanmış ve korunması esas alınmıştır.
Belediye sınırları içerisinde tarımsal karakterli sahanın içerisinde yaklaşık 70
hektarlık 2 adet mera alanı yer almaktadır.
27.11.2006 tarihinde İl Genel Meclisinde onaylanan 1/50.000 ölçekli Stratejik
Fiziki Planda Alanya Yolu üzerinde ‘D11’ lejantı ile belirlenen alan ‘Katı Atık
Depolama Alanı’ olarak planlanmıştır. Ancak alanın alt ölçekte yapılan analizleri ve
1/50.000 ölçekli Stratejik Fiziki Plan Revizyonunda yapılan değişiklikler sonucu Katı
Atık Bertaraf Tesisi Alanının Büyükşehir Belediyesi sınırları dışında bir alanda
planlanması uygun görülmüş ve bu kullanım 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planından
da kaldırılmıştır.
Yurtpınar Belediyesi yerleşim alanından Isparta yoluna bağlanan 3.derece yol
üzerinde mülkiyeti ormana ait olan yaklaşık 150 hektarlık bir alanda ‘’Bölgesel
Mezarlık Alanı’’ öngörülmüştür. Batıda Doyran Belediyesi sınırları içerisinde doğuda
ise Yurtpınar Belediyesi sınırları içerisinde yer alan Bölgesel Mezarlık Alanlarının
167

Büyükşehir Belediyesi bütününde yetersiz olan mezarlık alanı ihtiyacını karşılayacağı
beklenmektedir.
Aksu Çayının batı kesiminde yer alan tarımsal havzada çalışan nüfus
Dumanlar, Yeni Dumanlar, Dumanlar ve İhsaniye Köyü gibi Kırsal Yerleşim
Alanlarında ikamet etmektedirler. Bu nedenle bölgedeki Kırsal Yerleşim Alanları
sınırları mevcut yerleşmenin dışında gelişme alanları da göz önüne alınarak
belirlenmiştir.
İhsaniye Köyünün güneyinde yer alan ormanlık sahaya bitişik olan ve Ekolojik
Plan Raporunda Tarımsal Ekolojik Bütünlüğü Bozulmuş Alan kapsamında kalan
yaklaşık 18 hektarlık bir alan öncelikle doğu bölgesine hizmet vermesi amacıyla
Rekreasyon Alanı olarak planlanmıştır.
Onaylı 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında konut yerleşim alanlarının
emsal değerleri 0.75, 0.60 ve 0.40’dır. Bu emsal değerleri ile onaylı imar planları
nüfusuna baktığımızda 41.572 kişi olduğu gözlenmektedir.
Tablo 16:Yurtpınar Belediyesi Nüfus Artışı
YILLAR 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2000**
NÜFUS 326 582 1045 1296 2340 4173 5479
**5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gereğince bağlanan köy ve
mahalle nüfusları ile birlikte 2000 yılı nüfusu 5479 kişidir.
5216 sayılı yasa Dumanlar, Yenidumanlar yerleşmeleri ve İhsaniye Köyünün
Yurtpınar Belediyesine bağlanması ile birlikte mevcut nüfusu 5750 kişidir.
Yurtpınar Belediyesi onaylı imar planları ile öngörülmekte olan 41.572 kişilik
bir yüklemenin gerek nüfus artış hızlarıyla gerekse bölgenin yerleşik özellikleriyle
realist olarak örtüşmediği görülmektedir.
Tüm bu fiziki ve sosyal analizler, 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planı Bölgesel
nüfus kararları, Nazım Plan ana politika kararları ve bölge kararları doğrultusunda;
Yurtpınar Belediyesinde mevcut yerleşim alanlarında kuzey bölgesinde yolun
doğusundaki ağırlıklı olarak 0.75 emsalli onaylı imar planı kararları korunmuş,
yapılaşmanın olmadığı diğer alanlarda ise emsal değerinin 0.50 olarak
öngörülmüştür. Aşağıdaki tabloda da belirtildiği üzere Yurtpınar Belediyesi için bu
yoğunluklar doğrultusunda belirlenen plan nüfusu 17.430 kişidir.
168

YURTPINAR BELEDİYESİ
Mevcut İmar Planı Nüfusu 41.572
Ulaşım Master Planı Nüfusu 12.455
1/25.000 Öneri Plan Nüfusu 17.430
Kullanım Alan(ha) Emsal Nüfus
Orta yoğunluklu konut alanı 96 0,50 7.604
Orta yoğunluklu konut alanı 40 0,75 4.752
Kırsal Yerleşim Alanı 211 0,50 5.074
TOPLAM 17.430
Tablo 17:Yurtpınar Belediyesi Planlama Nüfusu
45000
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
Mevcut Nufusu
5479
YURTPINAR BELEDİYESİ
12455
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
41572
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
17430
Grafik 5:Yurtpınar Belediyesi Planlama Nüfusu
Mevcut Nufusu
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
169

UYDU FOTOĞRAFI
Harita 30:Yurtpınar Belediyesi Uydu Fotoğrafı
170

MEVCUT YERLEŞİM ALANI
Harita 31:Yurtpınar Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı
171

ONAYLI İMAR PLANI
Harita 32:Yurtpınar Belediyesi Onaylı İmar Planı
172

TARIMSAL ARAZİ SINIFLAMA HARİTASI
Harita 33:Yurtpınar Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
173

7.1.3.Pınarlı Belediyesi
Doğu Bölgesinde yer alan Pınarlı Belediyesi kentsel yapılanma formu olarak
Kentsel Makroformun devamında yer almaktadır. Belediyenin havaalanına olan
yakınlığı, Antalya-Alanya Karayolu üzerinde yer alması ve ANFAŞ Fuar Kongre
Merkezini bünyesinde barınması sebebiyle Kent bütünü içerisinde önemli bir merkez
niteliği kazanmaktadır.
Alanya Yolu üzerinde Altınova Bölgesinde yer alan Merkezle Bütünleşmesi
yapılacak Ticaret Aksının devamında yer alan Pınarlı Belediyesi yol aksı üzerinde de
yine Merkezle Bütünleşmesi Yapılacak Ticaret Aksı yer almaktadır. Bu alanının
devamında ise mevcutta ANFAŞ Fuar Merkezinin yer aldığı ‘Fuar Kongre ve Destek
Fonksiyonları Merkezi’ bulunmaktadır. 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planda
Bölgesel Proje Alanlarında ‘D3’ ile tanımlanmıştır. Turizmin çeşitlendirilmesi stratejisi
kapsamında fuar alanının geliştirilmesi ve Uluslar arası platformda hizmet vermesi
ana kararlar içerisinde yer almaktadır. Bu kapsamda Fuar Alanının; konaklama
tesisleri, rekreasyon ve ticaret alanları ile üniversite alanını da bünyesinde
barındıracak bir kompleks olarak 12 ay boyunca hizmet vermesi öngörülmüştür. Fuar
Merkezinin bulunduğu alanı 2 parçaya bölen Soğucaksu Deresi ve kenarı yaklaşık 40
hektarlık bir rekreasyon alanı olarak tasarlanmış ve Fuar Kongre ve Destek
Fonksiyonları Merkezini bütünleyen bir kullanım olarak değerlendirilmiştir.
Ulaşım sistemi açısından bakıldığında Plan kararları çerçevesinde mevcut
hafif raylı sistem güzergâhının doğu yönünde Fuar Kongre ve Destek Fonksiyonları
Merkezine kadar uzatılması öngörülmektedir. Bu plan kararı ile pek çok uluslar arası
çağdaş örnekte görüldüğü üzere Fuar Merkezi ile Uluslararası Havaalanı arasında
direk erişim sağlanacak ve bu alanlar ile Kent Merkezi arasında hızlı ve çağdaş
ulaşım sistemi bağlantısı sağlanmış olacaktır.
Pınarlı Belediyesi 2662 hektarlık alanı ile Antalya Büyükşehir Belediyesi
sınırları içerisindeki en küçük yüzölçümüne sahip belediyedir. Ancak Antalya
Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde yer alan ve en büyük yüzölçümüne sahip
olan Hazine arazisi (229 parsel) Pınarlı Belediyesi sınırları içerisinde yer almaktadır
ve kamu yararına kullanımı hedeflenerek bu parsele çeşitli fonksiyonlar yüklenmiştir.
Söz konusu alan 1/50.000 ölçekli planda da ‘D4’ lejantı ile kodlanmış ve kamu hizmet
alanlarının yer alması öngörülmüştür. 229 nolu kadastro parselinin kuzeyinde
yaklaşık 95 hektarlık ‘Afet Sonrası Yerleşim Alanı’ planlanmış ve olası bir afet
174

sonrasında afet konutlarının yapımı için rezerv alan olarak ayrılmıştır. Sağlık
Bakanlığı ile yapılan görüşmeler sonucunda yaklaşık 600 hektarlık bir alan Bölgesel
Sağlık Tesisi Alanı olarak planlanmıştır. 42.5 hektarlık alan Belediye Hizmet Alanı, 32
hektarlık alan ‘Bölgesel Spor Alanı’, 37 hektarlık alan ‘Rekreasyon Alanı’ olarak
planlanmış ve yalnızca kent bütününe değil Isparta, Burdur, Konya gibi bölgesel
erişebilirliğe sahip olan illere de hizmet edecek şekilde önemli bir cazibe merkezi
yaratılmıştır.
Doğu Bölgesine hizmet edecek olan Kırsal Terminal alanının da Pınarlı
Belediyesinde yer alması öngörülmüştür.
Sahip olduğu ekolojik özellikler, toprak ve su kaynakları açısından örtü altı
tarımı için önemli bir potansiyele sahip olan Büyükşehir Belediyemiz sınırları
içerisinde Uydu fotoğrafında da rahatlıkla görülebildiği üzere Pınarlı Belediyesinin
yerleşim alanının kuzeyinde ve doğusunda yoğun sera alanları yer almaktadır.
Ekolojik Planlama çalışmaları kapsamında da yapılan değerlendirmeler sonucu
Pınarlı Belediyesi tarım alanları Entegre Seracılık İşletme Alanları olarak
planlanmıştır. Bu alanlarda özellikle topraksız kültür ve özel yetiştirme ortamlarının
kullanıldığı çağdaş örtü altı üretim tesislerinin ve işletmelerinin oluşturulması
öngörülmektedir.
Kentleşme ve sosyo-ekonomik yapı açısından bakıldığından kent
makroformundan farklı olarak halen kırsal nitelikleri taşıyan Pınarlı Belediyesinin
onaylı 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarında konut yerleşim alanlarının emsal
değerleri 0.40 ve 0.60 olarak belirlenmiştir. Buna göre Pınarlı Belediyesinin plan
nüfusu 15.000 kişidir.
Tablo 18:Pınarlı Belediyesi Nüfus Artışı
YILLAR 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2000**
NÜFUS 262 412 772 839 1444 8320 8967
**5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gereğince bağlanan köy nüfusu
ile birlikte 2000 yılı nüfusu 8967 kişidir.
Pınarlı Belediyesi nüfus artış hızlarına bakıldığı zaman plan nüfusu ile
örtüştüğü görülmektedir.
175

Plan çalışması için yapılan fiziki ve sosyal analizler, 1/50.000 ölçekli Fiziki
Stratejik Planı Bölgesel nüfus kararları, Nazım Plan politika ve bölge kararları
doğrultusunda;
Pınarlı Belediyesinde mevcut yerleşim alanlarında planda görüldüğü üzere
emsal değerlerinin 0.40 ve 0.60 olarak korunması öngörülmüştür. Aşağıdaki tabloda
da belirtildiği üzere Pınarlı Belediyesi için bu yoğunluklar doğrultusunda belirlenen
plan nüfusu 11.235 kişidir.
176

PINARLI BELEDİYESİ
Mevcut İmar Planı Nüfusu 15.000
Ulaşım Master Planı Nüfusu 75.687
1/25.000 Öneri Plan Nüfusu 11.235
Kullanım Alan(ha) Emsal Nüfus
Düşük yoğunluklu konut alanı 17 0,40 1.081
Orta yoğunluklu konut alanı 83 0,60 8.035
Kırsal Yerleşim Alanı 19 0,50 964
Ticaret 30 0,80 1.155
TOPLAM 11.235
Tablo 19:Pınarlı Belediyesi Planlama Nüfusu
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
Mevcut Nufusu
8967
PINARLI BELEDİYESİ
75687
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
15000 11235
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
Grafik 6:Pınarlı Belediyesi Planlama Nüfusu
Mevcut Nufusu
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
177

UYDU FOTOĞRAFI
Harita 34:Pınarlı Belediyesi Uydu Fotoğrafı
178

MEVCUT YERLEŞİM ALANI
Harita 35:Pınarlı Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı
179

ONAYLI İMAR PLANI
Harita 36:Pınarlı Belediyesi Onaylı İmar Planı
180

TARIMSAL ARAZİ SINIFLAMA HARİTASI
Harita 37:Pınarlı Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
181

7.1.4.Varsak Belediyesi
Doğu bölgesinde yer alan ve 11.784 hektarlık bir alana sahip olan Varsak
Belediyesi Metropoliten Kentsel Makroform ile bütünleşen bir yapı ortaya
koymaktadır.
Varsak Belediyesi mevcut yerleşim alanı yaklaşık 450 hektardır ve dağınık bir
karaktere sahiptir. Yerleşimin özellikle doğu kısmı sahip olduğu değerli tarım
alanlarını halen koruyan bir nitelikte olup seracılık ve diğer tarımsal faaliyetler temel
arazi kullanım desenini oluşturmaktadır.
Kent Merkezine yakınlığı ve Kentsel gelişim lekesinin bu yönde gelişmesi
sonucu Varsak Belediyesinde ana ulaşım aksı çevresi 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik
Planda ‘D6’ proje alanı ile kodlanmıştır. Bu bölgede yol boyu merkezle bağlantı
sağlayacak plan notlarında belirtilen çalışma alanlarının yer alması öngörülmüştür.
1/25.000 ölçekli Nazım İmar planında da üst ölçekli plana bağlı kalarak bu alanın
doğu bölgesinde önemli bir alt merkez kimliği üstlenmesi öngörülmektedir.
Ulaşım sistemi açısından bakıldığında özellikle Varsak Belediyesini kent
merkezine bağlayan kuzey güney doğrultusundaki 45 m’lik yolun doğu ve batısı
doğrusal olarak bir ticari alt merkez olarak tanımlanması ve kent merkezi ile
arasındaki ilişkinin kuvvetlendirilmesi sonucu 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planı ve
Ulaşım Master Planı kararları doğrultusunda toplu taşım erişebilirliğinin artırılması
açısından Kent Merkezinden Varsak Belediye Merkezine uzanan yeni bir raylı sistem
güzergâhı önerisi ile mevcut toplu taşım sistemine bağlanmıştır.
1/50.000 ölçekli planda Isparta yolu kenarında ‘D1’ kodu ile tanımlanmış olan
bölgede konut dışı kentsel çalışma alanlarının bulunduğu bir proje alanının yer
alması öngörülmüştür. Ancak 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı çalışmaları
kapsamında yapılan ekolojik plan çalışmaları, mülkiyet v.b. gibi verilerin analizleri
doğrultusunda söz konusu çalışma alanının yer seçiminin uygun olmadığı tespit
edilmiş ve Kuzey Bölgesinde oluşturulan çalışma alanlarının sektörel ihtiyacı
karşılayacağı belirlenmiştir. Bu nedenle adı geçen bölgede ekolojik plan kararları
kapsamında değerlendirilerek 1.derece tarımsal niteliği korunacak alan ve orman
mülkiyetinde bulunan kısmı için ise ağaçlandırılacak alan plan kararı getirilmiştir.
Yine 1/50.000 ölçekli plan kararları kapsamında Topallı Köyü sınırları
içerisinde uygulamaya yönelik onaylı planları da bulunan golf sahasının bulunduğu
bölge korunmuş ve ‘Bölgesel Spor Alanı’ olarak planlara işlenmiştir. Varsak
182

Belediyesi çeperinden geçen yol ise Bölgesel Spor Alanı batısından geçerek çevre
yoluna bağlanmıştır.
Varsak Belediyesi ne bağlı olan 3 Orman Köyü olan Topallı, Gaziler ve
Kurşunlu Köyleri ve mahalleleri yerleşik alanları da uydu görüntülerinden belirlenerek
Kırsal Yerleşim Alanı olarak plana işlenmiştir.
Varsak Belediyesi yerleşim alanı çeperinden geçerek doğu batı çevreyoluna
bağlanan aks üzerinde yer alan ve onaylı imar planı bulunan yaklaşık 20 hektarlık
Küçük Sanayi Sitesi Alanı 1/25.000 Nazım İmar Planında korunmuştur. Ancak Küçük
Sanayi Sitesinin kuzeybatısında bulunan ve konut alanı olarak onaylı imar planı
bulunan bölgede ise zeytinlik şerhleri bulunması sebebiyle bu alanda Entegre
Seracılık İşletme Alanları olarak planlanmıştır.
Sahip olduğu ekolojik özellikler, toprak ve su kaynakları açısından örtü altı
tarımı için önemli bir potansiyele sahip olan Büyükşehir Belediyemiz sınırları
içerisinde Uydu fotoğrafında da rahatlıkla görülebildiği üzere Varsak Belediyesinin
doğusunda yoğun sera alanları yer almaktadır. Ekolojik Planlama çalışmaları
kapsamında da yapılan değerlendirmeler sonucu bu alanlar Entegre Seracılık İşletme
Alanları olarak planlanmıştır. Bu alanlarda özellikle topraksız kültür ve özel yetiştirme
ortamlarının kullanıldığı çağdaş örtü altı üretim tesislerinin ve işletmelerinin
oluşturulması öngörülmektedir.
Topallı Köyünde geçmiş tarihlerde yapılmış ve Bayındırlık İl Müdürlüğünce
onaylanmış olan 1/1000 ölçekli mevzii imar planları bulunmaktadır. Bu alanlarda
zeytinlik şerhleri bulunması ve bir kısmının Orman Bölge Müdürlüğünce 2b alanı
olarak belirlenmesi nedeniyle 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planına Ağaçlandırılacak
Alan olarak işlenmiştir. Topallı Bölgesinde bulunan mevzi imar planlarının yer aldığı
söz konusu bu alanlar Kuzey Antalya Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi
sınırları içerisinde kalmaktadır. Bu nedenle Kültür ve Turizm Bakanlığının bölgede
yapacak olduğu planlar kapsamında değerlendirilmesi için mevzi imar planlarının
Kültür ve Turizm Bakanlığına gönderilmesi uygun bulunmuştur.
Dönemler içerisinde Varsak Belediyesince hazırlanmış ve onaylı olan 1/5000
ölçekli Nazım İmar Planları ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planları; 3030 sayılı
Kanun kapsamında yer alan belediyeler olan Konyaaltı, Muratpaşa ve Kepez
Belediyelerinde yapılmış olan imar planlarından farklılık göstermeyen yoğunluk ve
yapılaşma kararları içermektedir. İmar Planı yerleşim alan sınırı Belediye sınırının
hemen hemen tamamını kaplamaktadır. Söz konusu imar planları ile yerleşim
183

alanının ortasından geçen 45m’lik yolun batısı 0.95, doğusunda ise emsal değeri
0.75 olarak belirlenmiştir. Bu emsal değerleri ile Varsak Belediyesinin plan nüfusu
220.000 kişidir.
Tablo 20:Varsak Belediyesi Nüfus Artışı
YILLAR 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2000**
NÜFUS 1138 1294 2249 3414 5786 17.372 21.572
**5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gereğince bağlanan köy nüfusları ile
birlikte 2000 yılı nüfusu 21.572 kişidir.
Özellikle 1990 ve 2000 yılları nüfuslarına bakıldığında Varsak Belediyesi Kent
Merkezindeki nüfus artışından en çok etkilenen İlk Kademe Belediyelerinden biridir.
Ancak onaylı imar planları ile getirilen 220.000 kişilik bir nüfus yüklemesinin diğer
birçok İlk Kademe Belediyesinde olduğu gibi gerçekleşmeyecek bir yaklaşım olduğu
görülmektedir.
Tüm bu fiziki ve sosyal analizler, 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planı
Bölgesel nüfus kararları, Nazım Plan ana politika kararları ve bölge kararları
doğrultusunda;
Varsak Belediyesi 45 metrelik yolun batısında; 16.01.2006 gün 68 sayılı
Belediyemiz meclis kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planları
kararları doğrultusunda emsal değeri 0.95 olarak kabul edilmiştir. 45 metrelik yolun
doğusunda ise mevcut yerleşik alanlarda emsal 0.75 olarak kabul edilmiştir. Gelişme
alanlarında ise yolun doğusunda tarım alanlarının varlığı nedeniyle emsal 0.20 olarak
önerilmiştir. Tarım alanlarının içerisinde kalan 0.75 emsalli parçacıl planlar ise
tarımsal alan bütünlüğünün bozulmaması amacıyla tarım alanı olarak planlanmıştır.
Aşağıdaki tabloda da belirtildiği üzere Varsak Belediyesi için belirlenen yoğunluklar
doğrultusunda plan nüfusu 190.140 kişidir.
184

VARSAK BELEDİYESİ
Mevcut İmar Planı Nüfusu 220.000
Ulaşım Master Planı Nüfusu 96.670
1/25.000 Öneri Plan Nüfusu 190.140
Kullanım Alan(ha) Emsal Nüfus
Düşük yoğunluklu konut alanı 875 0,20 28.019
Orta yoğunluklu konut alanı 405 0,75 58.396
Yüksek yoğunluklu konut alanı 629 0,95 95.653
Kırsal yerleşim alanı 112 0,50 5.617
Ticaret 64 0,80 2.455
TOPLAM 190.140
Tablo 21:Varsak Belediyesi Planlama Nüfusu
250000
200000
150000
100000
50000
0
21572
Mevcut Nufusu
VARSAK BELEDİYESİ
96670
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
220000
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
190140
Grafik 7:Varsak Belediyesi Planlama Nüfusu
Mevcut Nufusu
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
185

UYDU FOTOĞRAFI
Harita 38:Varsak Belediyesi Uydu Fotoğrafı
186

MEVCUT YERLEŞİM ALANI
Harita 39:Varsak Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı
187

ONAYLI İMAR PLANI
Harita 40:Varsak Belediyesi Onaylı İmar Planı
188

TARIMSAL ARAZİ SINIFLAMA HARİTASI
Harita 41:Varsak Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
189

7.1.5.Çalkaya Belediyesi
10.810 hektarlık bir alana sahip olan Çalkaya Belediyesi; Doğu Bölgesinde
Belek Turizm Merkezi ve Lara – Kundu Kıyı Bandındaki hızlı turizm gelişimi ile kentin
bu yöndeki gelişiminden en fazla etkilenen bölge haline gelmiştir. Bölgedeki Kamu
arazilerinin turizm kullanımına hızlı dönüşümü; kentli orta ve orta alt gelir grubu için
ucuz konut alanlarının yanı sıra imarsız konut alanlarının oluşumuna da zemin
hazırlamıştır. Bölgedeki 2B alanlarının varlığı da bu süreci desteklemiştir.
Çalkaya Belediyesi sınırları içerisinde zaman içerisinde yapılmış olan
planlama çalışmaları; ağırlıkla mülkiyet sorunlarının varlığı, hiçbir hukuki temel
üzerine oturtulmamış olması ve planlama disiplini çerçevesinde yapılmamış olması
nedeniyle 20.000’in üzerinde tapu ve plan iptali ile sonuçlanmış bir karmaşaya
dönüşmüştür. Buna bir örnek vermek gerekirse bugün Çalkaya Belediyesi ve Alanya-
Antalya Karayoluna paralel alanların 2B vasfında olması nedeniyle bu alanlarda
herhangi bir ölçekte planlama çalışması yapılamamaktadır.
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planda Çalkaya Belediyesinde Alanya yolu
güneyinde yer alan ve ‘D8’ proje kodu ile tanımlanmış olan bölge 2020 yılı için kentin
yeni hizmet, büro ve turizme dayalı finans merkezi olarak fonksiyonlandırılmıştır.
Ancak yukarıda açıklanan hukuki ve mülkiyete dayalı sorunlar ile arazi kullanım
verileri doğrultusunda 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında bu fonksiyonlar
tanımlanamamıştır. Bölgeye hizmet verecek merkez fonksiyonları havaalanı
doğusunda Kardeş Kentler Yolunun doğu ve batısında planlanan Merkezi Gelişme
Aksında yer alacaktır.
Akdeniz Üniversitesi ve Belediyemizce planlama alanı bütününde hazırlanan
Ekolojik Planda da belirtildiği üzere Çalkaya Belediyesinin doğu kesiminin içerisinde
bulunduğu tarımsal havza Belediyemiz sınırları içerisindeki en verimli tarım
topraklarına sahiptir. Mutlak Tarım Alanları niteliğine sahip olan bu topraklar 1.derece
tarımsal niteliği korunacak tarım alanları kapsamında ender tarım alanları olarak
planlanmış ve korunması esas alınmıştır. Alanya yolunun güneyinde havaalanının
hemen batısında ise mevcutta örtü altı tarımın yapıldığı alanlar ikinci derece tarımsal
niteliği korunacak alanlar kapsamında ‘entegre sera işletmeleri alanı’ olarak
planlanmıştır. Bu alanlarda özellikle topraksız kültür ve özel yetiştirme ortamlarının
kullanıldığı çağdaş örtü altı üretim tesislerinin ve işletmelerinin oluşturulması
öngörülmektedir.
190

Çalkaya Belediyesi sınırları içerisinde bulunan Kemerağzı, Kundu, Karaçalı ve
Kumköy yerleşmeleri de kırsal özellikler taşımaktadır.
Kemerağzı-Kundu Kültür ve Turizm Koruma Gelişim Bölgesinde Kültür ve
Turizm Bakanlığınca 12.06.2007 tarihinde onaylanan Nazım İmar Planları hazırlanan
plana aynen işlenmiştir. Çalkaya Belediyesinin Doğusunda ise Belek Turizm Merkezi
planları kapsamında Kumköy bölgesi Bölge Parkı olarak planlana işlenmiştir.
Dönemler içerisinde Çalkaya Belediyesince hazırlanmış ve onaylı olan 1/5000
ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planları 3030 sayılı Kanun
kapsamındaki belediyelerde yapılmış olan imar planlarından daha yüksek yoğunluk
ve yapılaşma kararları içermektedir. Bölgede yaşanan planlama ve uygulamaya
yönelik sorunlar nedeniyle resmi nitelik taşımayan bu planlarda yüklenen nüfus
700.000 kişidir.
Mevcut yerleşim alanı yaklaşık 200 hektardır ve Alanya yolunun güneyi ile
Havaalanı doğusunda yoğunlaşmıştır.
Hazırlanan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı ilke kararları çerçevesinde
Büyükşehir Belediyesi bütününde 2b alanları tarımsal nitelik taşıyor ise ‘tarım alanı’
olarak planlanmıştır. Alanya yolu güneyindeki söz konusu yerleşim alanı da 2b
sınırları içerisinde yer almaktadır ve hukuki işlemleri çözülemediğinden dolayı bu
bölgenin tarım alanı olarak planlanması uygun görülmüştür.
Tablo 22:Çalkaya Belediyesi Nüfus Artışı
YILLAR 1950 1960 1970 1980 1990
2000 2000**
NÜFUS 713 1307 2157 2867 4071 9637 16.016
**5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gereğince bağlanan köy nüfusları
ile birlikte 2000 yılı nüfusu 16.016 kişidir.
Özellikle 1990 ve 2000 yılları nüfuslarına bakıldığında Çalkaya Belediyesi Kent
Merkezindeki nüfus artışından en çok etkilenen İlk Kademe Belediyelerinden biri
olduğu görülmektedir. Ancak onaylı imar planları ile getirilen 700.000 kişilik bir nüfus
yüklemesinin diğer birçok İlk Kademe Belediyesinde olduğu gibi realist bir yaklaşım
olmadığı görülmektedir.
Tüm bu fiziki ve sosyal analizler, 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Plan Bölgesel
nüfus kararları, Nazım Plan ana politika kararları ve bölge kararları doğrultusunda;
191

Havaalanı doğusunda özel mülkiyete konu olan ve yasal açıdan sorun
taşımayan alanların orta ve yüksek yoğunluklu konut yerleşme alanları olarak
planlanması uygun görülmüştür. Aşağıdaki tabloda da belirtildiği üzere Çalkaya
Belediyesi için bu yoğunluklar ile belirlenen plan nüfusu 160.440 kişidir.
ÇALKAYA BELEDİYESİ
Mevcut İmar Planı Nüfusu 700.000
Ulaşım Master Planı Nüfusu 159.941
1/25.000 Öneri Plan Nüfusu 160.437
Kullanım Alan(ha) Emsal Nüfus
Düşük yoğunluklu konut alanı 76 0,40 4.878
Orta yoğunluklu konut alanı 649 0,60 62.227
Yüksek yoğunluklu konut alanı 368 1,00 58.930
Kırsal yerleşim+gelişim alanı 326 0,50 32.567
Ticaret 47 0,80 1.838
TOPLAM 160.440
Tablo 23:Çalkaya Belediyesi Planlama Nüfusu
180000
160000
140000
120000
100000
80000
60000
40000
20000
0
16016
Mevcut Nufusu
ÇALKAYA BELEDİYESİ
159941
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
160440
Grafik 8: Çalkaya Belediyesi Planlama Nüfusu
Mevcut Nufusu
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
192

UYDU FOTOĞRAFI
Harita 42:Çalkaya Belediyesi Uydu Fotoğrafı
193

MEVCUT YERLEŞİM ALANI
Harita 43:Çalkaya Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı
194

TARIMSAL ARAZİ SINIFLAMA HARİTASI
Harita 44:Çalkaya Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
195

7.2-BATI BÖLGESİ
Harita 45:Batı Bölgesi
Bölgenin güneyinde Güney Batı Antalya Turizm alanı ve Beydağları Milli Parkı,
Batısında Beydağlarının oluşturduğu coğrafi eşik ve yine Kuzey batıda Güver
Uçurumu Tabiat Parkı, sit alanları ve Termessos Antik Kenti bulunmaktadır. Bölgenin
ulaşımında ana ulaşım aksı olarak Antalya-Kemer Karayolu ile Antalya-Korkuteli
yolları bulunmaktadır ve bu akslar turizm hareketleri açısından önemli rol
oynamaktadır. Bölgenin batısını ve güneyini çevreleyen özel koruma alanları, milli
park alanı ile yüksek, kırıklı coğrafya ve orman dokusu bölge tipolojisini su kaynakları
ve seyrek yayla yerleşmeleri ile bütünlemektedir.
Yukarıda tariflenen doğal yapı, bölgede planlama sürecinde tariflenmesi
gereken kullanımların da bu yapıyı destekleyici, ağırlıklı koruma statülerini pekiştirici
ve özgün mimari değerlerini gözeten stratejiler temelinde belirlenmesini
gerektirmektedir.
Batı Bölgesinde; Doyran belediyesi ve mücavir alanları, Düzlerçamı
Belediyesi, Beldibi Belediyesi yer almaktadır.
Konyaaltı Belediyesi mücavir alanı içerisinde bulunan Hacısekiler ve
Hisarçandır Köyleri ile Kepez Belediyesi mücavir alanı içerisinde bulunan
Aşağıkaraman Köyleri de bu bölge içerisindedir. Bu alanlar için bölge bütününde
belirlenen nüfus aşağıda belirtilmektedir.
196

Yerleşim Adı Kullanım Alan Emsal Nüfus
Hacısekiler Kırsal Yerleşim Alanı 20.4 0,50 1027
Hisarçandır Yayla Merkezi 39.3 0,50 790
Gedeller Kırsal Yerleşim Alanı 25.6 0,50 1290
Aşağıkaraman Kırsal Yerleşim Alanı 40 0,50 2014
Toplam 111.6 5.121
7.2.1.Doyran Belediyesi
Doğu Bölgesinde yer alan ve 20.086 hektarlık bir alana sahip olan Doyran
Belediyesi, Düzlerçamı ve Çığlık Belediyesinde de olduğu gibi fiziki ve doğal yapısı
ile diğer belediyelerden farklılıklar göstermektedir.
Doyran Belediyesi gerek fiziki ve doğal gerekse sosyo ekonomik yapısıyla da
kentsel makroformdan oldukça uzaktır. Belediye sınırlarının büyük bölümünü orman
alanları oluşturmaktadır.
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planda turizmin çeşitlenmesi ve 12 aya
dağıtılmasına ilişkin hedefler çerçevesinde Doyran Belediyesi sahip olduğu değerler
sebebiyle ön plana çıkmaktadır.
Kent merkezinde yazları hava sıcaklığı ve nem oranının artması sebebiyle
yükseltinin fazla, hava sıcaklığı ve nem oranının düşük olduğu batı bölgesinde yer
alan Geyikbayırı, Çağlarca, Feslikan, Sakarpınarı, Doyrankozu ve Hisarçandır
yerleşmeleri Antalya ve yakın çevresindeki kentler için geleneksel bir yerleşim biçimi
olan yaylaları oluşturmaktadır. Söz konusu alanlar 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik
Planda da ‘B3’ proje koduyla Mevcut Yayla Merkezi olarak tanımlanmış ve hazırlanan
plan çalışması ile ‘Yayla Merkezi’ olarak planlara işlenmiştir.
Yayla Merkezlerinde altyapı hizmetlerinin güçlendirilmesi, ulaşımın
kuvvetlendirilmesi, kimlikli yapılaşmanın sağlanması ile sadece Akdeniz Bölgesi
çanağındaki kentlere değil tüm Ülkede cazibe yaratacak yerleşmeler oluşturulması
hedeflenmiştir.
Mevcut Yayla Merkezlerinde yapılacak düzenlemeler ve Yayla Merkezlerinin
çekimlerinin artırılmasının Yayla Yerleşmelerine olan talebi artıracağı düşünülmüş ve
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planda 2 bölgede ‘B4’ proje koduyla Öneri Yayla
Turizmi Geliştirme Alanları tanımlanmıştır. Plan çalışmaları sırasında yapılan fiziki
analizler ve mülkiyet verileri değerlendirilmiş söz konusu 2 adet Öneri Yayla
Merkezinin biri Düzlerçamı Belediyesinin güneybatı bölgesinde diğeri ise Doyran
Belediyesinde batısında olmak üzere topoğrafik açıdan da uygun olan bu alanlarda
197

planlanması uygun bulunmuştur. Daha önce bir yapılaşmanın olmaması nedeniyle
bu alanlarda hazırlanacak Mimari Projeler ile ideal Yayla Merkezi kimliği yaratılması
öngörülmektedir.
Mevcut ve Öneri Yayla Yerleşmelerinde; doğal yapının zenginliği, iklim
farklılığı ve Kent Merkezine yakınlığı göz önüne alınarak günübirlik tesisler ve yayla
yerleşmesi kimliğinin korunduğu konaklama alanları da bulunacaktır. Yalnızca
sezonluk değil kısa süreli konaklama yapacak kişilerde alternatif bir tatil anlayışı ile
bu bölgelerde konaklayabilecektir. Bu karar ile yayla merkezleri sadece mülk
sahipleri tarafından kullanılmayacak, günlük insan akışı sağlanacak ve bölgeye
hareketlilik getirilecektir. Böylelikle kırsal kesimde yaşayan nüfusun da turizm
gelirlerinden pay alması sağlanacaktır.
Beydağları üzerinde, Antalya kent merkezine 50 kilometre uzaklıkta yer alan
Saklıkent Kayak Merkezi, bir günde iki mevsimin birden yaşanabildiği ender
mekânlardan biridir. Kar yağışına bağlı olarak kayak mevsimi 2-3 ay sürmektedir.
Deniz ve güneşin sembolü olan Kentimizin Turizm yelpazesi içerisinde bu çeşitlilik
önemli bir yere sahiptir.
Kayak Merkezini güçlendirecek tesislerin kurulması, kaliteli konaklama alanları
yaratılması, ulaşım zorluğunun giderilmesi, tanıtımların yapılarak bölgeye yerli ve
yabancı turistlerin getirilmesi sağlanarak Bölgeye canlılık getirilecek ve Turizmin
çeşitlenmesi açısından çok önemli bir rol oynayacaktır.
Planlama alanı olan Büyükşehir Belediyesi bütününde bu nüfusa hizmet
edecek yeterli mezarlık alanı bulunmamaktadır. Doyran Belediyesi sınırları içerisinde
özellikle Doğu Bölgesine hizmet etmesi düşünülen mülkiyeti ormana ait yaklaşık 66
hektarlık bir mezarlık alanı önerilmiştir. Söz konusu Mezarlık Alanı kent merkezine
yakınlığı ile de hizmet açısından uygun bir yer
seçimine sahiptir.
Doyran Belediye merkezinin batısında yer alan,
inşaatı 2004 yılında tamamlanmış ve sulama
amacıyla kurulmuş olan Doyran Göletinin
çevresindeki doğal yapının korunarak
Harita 46:Doyran Göleti
kullanılması öngörülmüştür. Bu nedenle göletin
çevresinde yaklaşık 220 hektarlık bir alan
‘Rekreasyon ve Günübirlik Tesis Alanı’ olarak planlamıştır.
198

Akdeniz Üniversitesi ve Belediyemizce planlama alanı bütününde hazırlanan
Ekolojik Planda da belirtildiği üzere Belediyenin batı bölgesinde orman alanları
içerisinde yer yer ikinci derece tarımsal niteliği korunacak alanlar kapsamında ikincil
tarım alanları yer almaktadır. Antalya Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde en
nitelikli tarımsal niteliklere sahip olan alanlardan biri olan Boğaçayı çevresi Doyran
Belediye sınırları içerisinde yer almaktadır. Ekolojik Planlama çalışmalarında da
bölgenin tarımsal karakterinden bahsedilmiş ve alan ‘Ekolojik Tarım ve Turizm Alanı’
olarak planlanmıştır. Boğaçayı projesi ve turizmin çeşitlenmesi ilkesi kapsamında
tarım alanlarının korunması ve kullanılması amacı ile söz konusu alan organize
tarımsal eko-turizm faaliyetleri kapsamında yöreyi ziyaret edecek turistlere bu
ürünlerin pazarlanması ile de sosyo-ekonomik açıdan bölge halkına katkı koyacaktır.
Doyrankozu, Sakarpınarı ve Feslikan Yaylası batısında yer alan bölgelerde
çalılık alanlar yer almaktadır. Bu alanlar ‘taşlık çalılık alanlar’ olarak plana işlenmiştir.
Tarım İl Müdürlüğünden alınan resmi veriler doğrultusunda mera alanları da plana
işlenmiştir. Doyran Belediye sınırının batı ucunda yer alan mera alanları orman
alanları ile bütünleşmiştir.
Doyran Belediyesi demografik yapısına bakıldığı zaman yıllara göre nüfus
artış hızında belirli bir farklılık görülmemekte olup durağan bir gelişime sahip olduğu
gözlenmektedir.
Tablo 24:Doyran Belediyesi Nüfus Artışı
YILLAR 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2000**
NÜFUS 932 1294 1736 1969 2107 2574 6536
**5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gereğince bağlanan köy ve
mahalle nüfusları ile birlikte 2000 yılı nüfusu 6536 kişidir.
2007 yılı Mayıs ayında onaylanan ve yaklaşık 250 hektarlık bir alanda yapılan
1/5000 ölçekli Nazım İmar planlarında planlama nüfusu 16.163 kişidir. 0.60 emsal
değerinde yerleşim alanlarına sahip olan Doyran Merkez yerleşme alanındaki
yapılaşma koşulları ve projeksiyon nüfusu 1/25.000 ölçekli Nazım Plan Çalışmaları
kapsamında yapılan analizler sonucu uygun bulunmuş ve plana aynı şekilde
işlenmiştir.
199

DOYRAN BELEDİYESİ
Mevcut İmar Planı Nüfusu 16.163
Ulaşım Master Planı Nüfusu 9.824
1/25.000 Öneri Plan Nüfusu 31.890
Kullanım Alan(ha) Emsal Nüfus
Orta yoğunluklu konut alanı 158 0,60 15.148
Yayla + Kayak merkezleri 540 0,50 10.850
Kırsal yerleşim alanı 97 0,50 4.877
Ticaret 26 0,80 1.015
TOPLAM 31.890
Tablo 25:Doyran Belediyesi Planlama Nüfusu
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
Mevcut Nufusu
6536 9824
DOYRAN BELEDİYESİ
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
16163
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
31890
Grafik 9: Doyran Belediyesi Planlama Nüfusu
Mevcut Nufusu
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
200

UYDU FOTOĞRAFI
Harita 47:Doyran Belediyesi Uydu Fotoğrafı
MEVCUT YERLEŞİM ALANI
Harita 48:Doyran Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı
201

ONAYLI İMAR PLANI
Harita 49:Doyran Belediyesi Onaylı İmar Planı
202

TARIMSAL ARAZİ SINIFLAMA HARİTASI
Harita 50:Doyran Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
203

7.2.2.Düzlerçamı Belediyesi
Antalya’nın batı sınırında, Antalya-Korkuteli karayolu üzerinde yer alan
Düzlerçamı yerleşmesi doğal yapı olarak yoğun orman alanları ile çevrelenmiş bir
konumdadır. Yerleşimin batısı Güver Kanyonu Tabiat Parkı Termessos Antik Kenti,
antik kentin uzantıları ve Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ile
çevrelenmektedir.
Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 16.10.2005 gün 25968 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan 07.09.2005 tarih ve 2005/9453 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı ile ilan edilmiştir. Toplam 8.135 hektarlık bir alanı kapsamaktadır ve hedef tür
yaban keçisidir.
Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 28.03.2007 tarih ve 104 sayılı olurları ile ilan
edilen Güver Kanyonu Tabiat Parkı toplam 4155 Hektarlık bir alanı kapsamaktadır.
Söz konusu sınır belirlenirken Düzlerçamı Mesire Yeri, Yaban Hayatı Geliştirme
Sahası sınır ve orman dışı kalan alanların sınırlarına dayandırılmıştır. Bununla birlikte
Tabiat Parkı içerisinde kalan 2B ve Özel mülkiyete konu alanlar ise sınır dışında
bırakılmıştır.
1/50.000 ölçekli Stratejik Fiziki Planda ‘B1’ lejantı ile tanımlanmıştır. Plan
bütününde genel hedef olan Turizmde çeşitliliğin sağlanması ilkesi kapsamında bu
alan ‘Gençlik – Kültür –Doğa Sporları Turizmi’ merkezi niteliği taşımaktadır.
I.derece Arkeolojik Sit Alanının da bulunduğu bölgede Çevre ve Orman
Bakanlığı ile yapılacak çalışmalar sonucu alanın Kültür Turizm Alanı olarak
belirlenmesi ve Koruma ve Kullanma dengesinin esas alınarak Kültürel açıdan
tanıtımın yapılması ve ziyaretçi sayısının arttırılmasına yönelik projeler hazırlanması
öngörülmektedir.
Dağlık alanların bulunması ve orman ile kaplı olması dağ sporları açısından
uygun doğal yapıyı oluşturmaktadır. Bu nedenle dağcılık, trekking vb. gibi sporlara
yönelik bölgeler belirlenerek yapılacak olan tanıtım ve turlar ile (üniversiteler, sivil
toplum örgütleri, gençlik kuruluşları) bu bölgede yalnızca ülkesel ölçekte değil uluslar
arası düzlemde katılımın sağlanacağı kültürel ve spor amaçlı gençlik kamplarının
oluşturulacağı projeler hazırlanarak bir cazibe merkezi yaratılacaktır. Tüm bu
yatırımlar ile bölgeye gelecek nüfusa hizmet edecek şekilde ulaşım aksı
güçlendirilecektir.
204

Tüm bu fonksiyonların getirilmesi ile doğal yapı ve ulaşım zorluğu nedeniyle
kent ekonomisinden yeterli payı alamayan bölgede, doğal yapının korunması ve
kullanılması, Sit alanlarının korunması, kullanılması ve değerlendirilmesi, Turizmde
çeşitliliğin sağlanması, İstihdam yaratılması, bölgeye ekonomik ve sosyal açıdan
canlılık getirecektir.
Düzlerçamı Belediyesi mevcut yerleşim alanının kırsal nitelikli olmasına
karşılık son yıllarda iklimsel ve üstün nitelikli doğal değerleri nedeniyle özellikle villa
türü müstakil veya benzeri yapılaşma biçimi içinde site türü yapılaşma eğiliminin
artarak devam ettiği bir bölge özelliği taşımaktadır. Bu anlamda kentin gelecekte
Yeşilbayır Belediyesi ile birlikte prestij konut alanlarının yer alacağı bir yerleşim
olacağı görülmektedir.
Ancak yerleşimin çeperinde yer alan 2-b alanları üzerinde ucuz arsa edinmeye
yönelik eğilimler gerek mülkiyete ilişkin gerekse uygulamaya esas planlama ile doğal
yapının korunmasına ilişkin düzenlemelerde önemli bir sorun oluşturmaktadır.
Belediye yerleşimini oluşturan kırsal yerleşimler bazında durağan bir nüfus
gelişimi sergileyen yerleşimde; son yıllarda oluşan nüfus hareketleri ise yukarıda
açıklanan konut alanlarının oluşumu ile koşut gitmektedir.
Tablo 26: Düzlerçamı Belediyesi Nüfus Artışı
YILLAR 1950 1960 1970 1980 1990 2000
NÜFUS 216 459 959 1346 1082 3117
Düzlerçamı Belediyesinde bulunan onaylı 1/1000 ve 1/5000 ölçekli İmar
Planlarına bakıldığında emsal değerinin 0.60 olduğu görülmektedir. Yerleşme
çeperlerinde bazı imar adalarında ise emsal 0.40 olarak planlıdır. Yoğun bir yerleşim
dokusuna sahip olmayan Düzlerçamı Belediyesinde hazırlanan 1/25.000 ölçekli
Nazım Planı ile de söz konusu yerleşim alanları ve emsal değerleri korunmuştur. Bu
emsal değerleri ile de Düzlerçamı Belediyesindeki planlama nüfusu 29.330 kişi olarak
belirlenmiştir.
205

DÜZLERÇAMI BELEDİYESİ
Mevcut İmar Planı Nüfusu 28.500
Ulaşım Master Planı Nüfusu 56.285
1/25.000 Öneri Plan Nüfusu 29.330
Kullanım Alan(ha) Emsal Nüfus
Orta yoğunluklu konut alanı 427 0,60 28.000
Yayla merkezi 41 0,50 830
Ticaret 12 0,80 500
TOPLAM 29.330
Tablo 27: Düzlerçamı Belediyesi Planlama Nüfusu
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
Mevcut Nufusu
3117
DÜZLERÇAMI BELEDİYESİ
56285
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
28500 29330
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
Grafik 10: Düzlerçamı Belediyesi Planlama Nüfusu
Mevcut Nufusu
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
206

UYDU FOTOĞRAFI
Harita 51: Düzlerçamı Belediyesi Uydu Fotoğrafı
207

MEVCUT YERLEŞİM ALANI
Harita 52: Düzlerçamı Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı
208

ONAYLI İMAR PLANI
Harita 53: Düzlerçamı Belediyesi Onaylı İmar Planıı
209

TARIMSAL ARAZİ SINIFLAMA HARİTASI
Harita 54: Düzlerçamı Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
210

7.2.3.Beldibi Belediyesi
Beldibi yerleşmesinin özellikle kıyı yönünde yoğun turizm kullanımları ve buna
bağlı kıyı kullanımları ile sarmalamış olmasına rağmen bölge genelde yapı tipolojisi
ve kentsel kullanımlar açısında az yoğun ve seyrek yerleşmelerin belirlediği ve
ekonomik yapı olarak ise esasta turizm ve tarıma bağlı işletmelerin yer seçtiği bir alan
özelliğine sahiptir.
Güneybatı Antalya Turizm Alanı kapsamında yer alan Beldibi Belediyesi
yerleşim alanı Akdeniz boyunca lineer olarak gelişimini tamamlamış ve batısında
orman alanlarının varlığı ile doğal bir çanak oluşturmuştur. Antalya Büyükşehir
Belediyesi sınırları içerisinde doğuda Kemerağzı – Kundu Bölgesi batıda ise Beldibi
Belediyesi önemli turizm tesislerini bünyesinde barındırmaktadır. Kıyı boyunca
yaklaşık 100 adet turizm tesis alanlarının yer aldığı Beldibi Belediyesi yaklaşık
16.000 yatak kapasitesine sahiptir.
05.08.2002 tarihinde Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca onaylanan 1/25.000
ölçekli planlar aynen kabul edilerek hazırlanan Nazım İmar Planlarına işlenmiştir.
Tablo 28: Beldibi Belediyesi Nüfus Artışı
YILLAR 1950 1960 1970 1980 1990 2000
NÜFUS - - - 1220 3109 9718
1980 yılından sonra Belediye statüsüne geçen Beldibi Belediyesinde özellikle
1990 yılından sonra önemli bir nüfus artışı gözlenmektedir. Bunun sebebi olarak da
bölgede önemli turizm tesisleri yatırımlarının ve bu tesislerde yaratılan istihdamın
etkisi gözlenmektedir.
Onaylı 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarında konut yerleşme alanları
emsali 0.40 olarak belirlenmiştir ve bu emsal değerleriyle Beldibi Belediyesi plan
nüfusu 11.632 kişidir.
211

BELDİBİ BELEDİYESİ
Mevcut İmar Planı Nüfusu 11.632
Ulaşım Master Planı Nüfusu 59.240
1/25.000 Öneri Plan Nüfusu 11.632
Kullanım Alan(ha) Emsal Nüfus
Düşük yoğunluklu konut alanı 181 0,40 11.632
TOPLAM 11.632
Tablo 29: Beldibi Belediyesi Planlama Nüfusu
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
Mevcut Nufusu
9718
BELDİBİ BELEDİYESİ
59240
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
11632 11632
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
Grafik 11: Beldibi Belediyesi Planlama Nüfusu
Mevcut Nufusu
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
212

UYDU FOTOĞRAFI
Harita 55: Beldibi Belediyesi Uydu Fotoğrafı
213

MEVCUT YERLEŞİM ALANI
Harita 56: Beldibi Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı
214

ONAYLI İMAR PLANI
Harita 57: Beldibi Belediyesi Onaylı İmar Planı
215

TARIMSAL ARAZİ SINIFLAMA HARİTASI
Harita 58: Beldibi Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
216

7.3.KUZEY BÖLGESİ
Harita 59: Kuzey Bölgesi
Ulaşım bağlantıları açısından Antalya-burdur Karayolu ve Antalya-Korkuteli
yollarının geçtiği ve kentle bütünleştiği düğüm noktası niteliğindeki bölge Torosların
eteklerine kadar uzanan üst platonun içerisinde yer almaktadır. Antalya’nın ikinci
platosu ise Bölgenin güney sınırını olarak oluşturmaktadır.
Antalya Büyükşehir Belediyesinin gelecekteki gelişme yönü genel anlamda
Kuzey Bölgesi olarak belirlenmiştir.
Kızıllı, Kirişçiler, Çamlıca, Topallı, Gaziler Köyü ve Varsak Belediyesinin bir
bölümünü kapsayan yaklaşık 30.000 hektarlık alan Kültür ve Turizm Koruma ve
Gelişme Bölgesi sınırları içerisinde yer almaktadır. 2.2.1.1. nolu bölümde alana ilişkin
bilgiler verilmiştir.
Bölgede yer alan yerleşim alanlarının imar planları irdelendiğinde bu yakın
tarihli gelişimler olmadan dahi farklı gelir gruplarına yönelik herhangi bir hedef yıl
veya nüfus gözetilmeden spekülatif amaçlı ve ağırlıkla konut gelişimini öngören
planlamaların yapıldığı görülmektedir.
217

7.3.1.YEŞİLBAYIR BELEDİYESİ
Kuzey Bölgesinde yer alan 3423 hektarlık bir alana sahip olan Yeşilbayır
Belediyesi kentin kuzey gelişimde önemli rol oynayan bir yerleşme niteliğindedir.
Sosyo-ekonomik açıdan barındırdığı nüfus Metropoliten Merkez ile benzerlik
göstermektedir.
Yeşilbayır Belediyesince hazırlanan ve onaylı imar planları ile; kent merkezine
olan yakınlığı, düşük yapılanma koşulları ve yeterli donatı alanlarının varlığı
nedeniyle orta ve orta üst gelir grubunun tercih ettiği bir yerleşim deseni gelişerek
kentli nüfus için cazibe merkezi oluşmuştur. Mevcut yapılaşmış alanlar ise Isparta
yolundan kuzey batı istikametinde ayrılan 30 metrelik yol çevresinde yoğunlaşmıştır.
Bu yol aksı boyunca Alt Merkeze kadar Merkezi Gelişme Alanları yer almaktadır.
Antalya kenti için en önemli karayolu ulaşım bağlantısından biri olan Isparta
yolu Yeşilbayır Belediyesi içinde ana ulaşım aksıdır ve yol boyunca Konut Dışı
Kentsel Çalışma Alanı olarak planlıdır. Kuzey Bölgesinde hizmet verecek olan Kırsal
Terminal Alanı da bu yolun doğu kesiminde yer almaktadır.
Belediye sınırlarının güneyinde yer alan eski çöplük alanının bulunduğu
bölgede golf sahasının yer alacağı 69 hektarlık bir alanda ‘Bölgesel Spor Alanı’
önerilmiştir.
Belediye sınırlarının tamamında dönemler içerisinde yapılmış olan onaylı ve
ağırlıkla konut alanlarının yer aldığı 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planları ve 1/1000
ölçekli Uygulama İmar Planları yer almaktadır. Bu planlarda nüfus ve sosyal donatı
alanları dengelerinde sorunlar bulunmamaktadır. Hazırlanan 1/25.000 ölçekli Nazım
İmar Planları planlama ilkeleri doğrultusunda Yeşilbayır Belediyesindeki onaylı imar
planları ve emsal değerleri korunmuştur.
Plan bütününde tüm yerleşim alanlarının emsal değeri 0.60 olarak
belirlenmiştir. Ve buna göre plan nüfusu 125.000’dir.
Tablo 30: Yeşilbayır Belediyesi Nüfus Artışı
YILLAR 1950 1960 1970 1980 1990 2000
NÜFUS 326 582 1045 1296 2340 4173
218

YEŞİLBAYIR BELEDİYESİ
Mevcut İmar Planı Nüfusu 125.000
Ulaşım Master Planı Nüfusu 84.428
1/25.000 Öneri Plan Nüfusu 125.000
Kullanım Alan(ha) Emsal Nüfus
Orta yoğunluklu konut alanı 128 0,60 122.735
Ticaret 59 0,80 2265
TOPLAM 125.000
Tablo 31: Yeşilbayır Belediyesi Planlama Nüfusu
140000
120000
100000
80000
60000
40000
20000
0
Mevcut Nufusu
YEŞİLBAYIR BELEDİYESİ
4173
84428
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
125000 125000
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
Grafik 12: Yeşilbayır Belediyesi Planlama Nüfusu
Mevcut Nufusu
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
219

UYDU FOTOĞRAFI
Harita 60: Yeşilbayır Belediyesi Uydu Fotoğrafı
220

MEVCUT YERLEŞİM ALANI
Harita 61: Yeşilbayır Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı
221

ONAYLI İMAR PLANLARI
Harita 62: Yeşilbayır Belediyesi Onaylı İmar Planı
222

TARIMSAL ARAZİ SINIFLAMA HARİTASI
Harita 63: Yeşilbayır Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
223

7.3.2.DÖŞEMEALTI BELEDİYESİ
Döşemealtı Belediyesi aynı düzlemde bulunduğu Yeşilbayır ve Çığlık
Belediyelerinden farklı olarak yüksek yapılanma koşullarının olduğu alt ölçekli
planlara sahiptir. Onaylı İmar Planlarında kat yükseklikleri maksimum emsal 1.5’e, kat
yüksekliği ise 6-7 kata kadar çıkabilmektedir ve sosyal donatı alanları plan nüfusu
için oldukça yetersizdir.
Döşemealtı Belediyesinin Çığlık Belediyesi ile arasında kalan ve ekolojik
planlama raporunda da belirtildiği üzere değerli tarım topraklarının bulunduğu alan,
1.derece tarımsal niteliği korunacak tarım alanları kapsamında ‘Ender Tarım Alanı’
olarak planlanmıştır. Ekolojik Planlama Raporunda da belirtildiği üzere bu alanlar
mutlak korunması gereken alanlar kapsamındadır.
1/50.000 ölçekli planda da ‘K9’ proje koduyla ve ‘Kuzey Bölgesi Alt Merkezi’
olarak tanımlanan Döşemealtı Belediyesinin Yeşilbayır Belediyesi ile birleştiği
noktadan kuzeye doğru kuzey bölgesine hizmet verecek yaklaşık 114 hektarlık bir
‘Alt Merkez Alanı’ öngörülmüştür. Kent Merkezi ile ana ulaşım bağlantısı olan Isparta
yolundan Çığlık Belediyesine bağlanan ve Döşemealtı Belediyesi içerisinde kuzey
güney doğrultusundaki 30 metrelik yolun kesiştiği noktada bulunan Alt Merkezin
Kuzey Bölgesinin Metropoliten Merkezdeki yükünü önemli ölçüde hafifleteceği
düşünülmektedir. Söz konusu 30 metrelik yol aksı; kuzey güney yönünde Döşemealtı
ve Yeşilbayır yerleşmelerinin bir alt merkez olarak Merkezi İş Alanı ile bütünleşeceği
bir ana toplu taşım güzergâhı olarak düşünülmektedir. Ayrıca doğu-batı yönündeki
Korkuteli yolu; Çığlık, Yeşilbayır ve Döşemealtı Belediyesinin kuzey bölgesinde kültür
zonu ve çalışma alanları ile bağlantısını sağlayan bir doğu batı güzergâhı da bu
planlama çalışmasında mevcut ulaşım bağlantısı güçlendirilerek önerilmektedir.
Planlanan alt merkez 1/50.000 ölçekli planda da öngörüldüğü üzere kuzey
bölgesinde yaşayacak yaklaşık 400.000 nüfusun birincil ihtiyaçları olan servis ve
finans hizmeti ihtiyaçlarını öncelikli olarak kent merkezine bağımlı olmaksızın
çözmeyi hedeflemektedir.
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planın ana kararlarından biri olan ‘kent
merkezinde dağınık halde bulunan çalışma alanlarının uzmanlaşması ve
desantrilizasyonunun sağlanması’ kararı doğrultusunda 1/25.000 ölçekli Nazım İmar
Planında Antalya Büyükşehir Belediyesinin temel çalışma alanları için kent kuzeyinde
Başköy ve Çıplaklı Bölgesinde yer seçilmiştir.
224

Bölgeye ilişkin olarak vurgulanması gereken ve planlama çalışmasında göz
önünde bulundurulması gereken bir diğer husus da kuzey-güney doğrultusunda
geçen Doğal gaz Boru hatları ve çeşitli firmaların bu hat üzerinde veya civarında
yoğunlaşmaya başlayan dolum Tesisleri talepleridir. Bu nedenle 1/50.000 ölçekli
planda da ‘K8’ olarak tanımlanan Çıplaklı Bölgesinde yaklaşık 23 hektarlık bir alanda
‘LPG ve CNG depolama ve aktarım tesisleri alanı’ planlanmıştır.
2005 yılında onaylanan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında Temalı Park
Alanı olan ve Döşemealtı Belediyesinin kuzeyinde yer alan yaklaşık 170 hektarlık
saha Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile yapılan görüşmeler sonucu ‘Hipodrom Alanı’
olarak planlamıştır.
2006 yılında ilan edilen ve Hipodrom Alanının güneyinde yer alan TOKİ
tarafından yapılan 892 konutluk toplu konut alanı inşaatları tamamlanmıştır. Toplu
Konut Alanında oluşacak nüfusun da Döşemealtı Belediyesine bir baskı oluşturacağı
düşünülmektedir.
Yukarıda da bahsedildiği üzere Döşemealtı Belediyesinin onaylı 1/5000 ölçekli
Nazım ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planlarına bakıldığı zaman ağırlıkla 0.90
emsal olmak üzere dağınık olarak 1.5 – 1.2 – 0.75 ve 0.50 emsal olarak belirlendiği
görülmektedir. Bu emsal değerleri ile de planlama nüfusu 450.000 kişi olarak
hesaplanmıştır.
Yapılan analizler sonucunda; kentin gelişme yönünde bulunması ve nüfus
artışı beklenmesine rağmen bu rakama ulaşılması mümkün olmayan Döşemealtı
Belediyesi imar planlarında revizyona gidilmiştir. Mevcut yerleşim alanlarında
yapılaşmasını bitirmiş bölgelerde onaylı imar planı kararları kabul edilmiş ancak
henüz yerleşime açılmamış alanlarda emsal değerleri orta yoğunluğa (0.60 emsal)
düşürülmüştür. Kabul edilen yeni emsal değerleri ile ise Döşemealtı Belediyesinin
1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı nüfusu 148.200 kişi olarak belirlenmiştir.
Tablo 32: Döşemealtı Belediyesi Nüfus Artışı
YILLAR 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2000**
NÜFUS 582 999 2009 2048 3348 6261 8967
**5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gereğince bağlanan Çıplaklı
Mahallesi nüfusu ile birlikte 2000 yılı nüfusu 8967 kişidir.
225

DÖŞEMEALTI BELEDİYESİ
Mevcut İmar Planı Nüfusu 450.000
Ulaşım Master Planı Nüfusu 63.200
1/25.000 Öneri Plan Nüfusu 148.200
Kullanım Alan(ha) Emsal Nüfus
Düşük yoğunluklu konut alanı 242 0,30 11.618
Orta yoğunluklu konut alanı 657 0,60 63.072
Yüksek yoğunluklu konut alanı 502 0,90 72.360
Ticaret 30 0,80 1.152
TOPLAM 148.200
Tablo 33: Döşemealtı Belediyesi Planlama Nüfusu
450000
400000
350000
300000
250000
200000
150000
100000
50000
0
Mevcut Nufusu
DÖŞEMEALTI BELEDİYESİ
8967
63200
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
450000
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
148200
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
Grafik 13: Döşemealtı Belediyesi Planlama Nüfusu
Mevcut Nufusu
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
226

UYDU FOTOĞRAFI
Harita 64: Döşemealtı Belediyesi Uydu Fotoğrafı
227

MEVCUT YERLEŞİM ALANI
Harita 65: Döşemealtı Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı
228

ONAYLI İMAR PLANI
Harita 66: Döşemealtı Belediyesi Onaylı İmar Planı
229

TARIMSAL ARAZİ SINIFLAMA HARİTASI
Harita 67: Döşemealtı Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
230

7.3.3. ÇIĞLIK BELEDİYESİ
Çığlık Belediyesi; Döşemealtı ve Yeşilbayır Belediyesi ile aynı bölgede yer
almaktadır ancak yerleşim nitelikleri bakımından Yeşilbayır Belediyesine daha yakın
özellikler taşımaktadır. Son dönemlere kadar kırsal bir yerleşim modeli ve sosyo
ekonomik özellikler gösteren Çığlık Belediyesi, son dönemlerde Yeşilbayır
Belediyesinde olduğu gibi orta-üst gelir grubuna hitap eden düşük yoğunluklu konut
alanlarının yer aldığı bir belediye olmuştur. Ancak orman alanlarının varlığı ve iklim
açısından farklılığı nedeniyle Çığlık Belediyesi diğer İlk Kademe Belediyelerinden
daha farklı bir kimlik kazanmaktadır. Bu da önümüzdeki yıllarda Çığlık yerleşmesinin
cazibesinin yüksek olacağını göstermektedir.
Çığlık Belediyesi yerleşim alanının batısında, kuzeyinde ve güneyinde orman
alanları yer almaktadır ve Belediyenin yüzölçümü olarak büyük bölümünü de orman
alanları kaplamıştır. Bu orman alanları içerisinde Doğal ve Arkeolojik Sit Alanları yer
almaktadır. Söz konusu bu Koruma Alanları 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planlarına
işlenmiştir.
Ekolojik Planlama Raporumuzda da belirtildiği üzere Çığlık Belediyesi doğusu
ve güneyinde kalan saha, 1.derece tarımsal niteliği korunacak alanlar kapsamında
Ender Tarım Alanı olarak belirlenmiştir. Döşemealtı Belediyesi ile Çığlık Belediyesi
sınırları arasında kalan bu bölge Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisindeki en
değerli tarım topraklarının bulunduğu iki alandan biridir. Düzlerçamı Belediye
sınırlarının kuzeybatısında orman alanının bitişiğinde ise taşlık çalılık alanlar yer
almaktadır.
Çığlık Belediyesi ulaşım aksına bakıldığı zaman ana ulaşım aksı olarak Çığlık
Yerleşmesi, Yeşilbayır ve Döşemealtı Belediyesi bağlantısını sağlayan doğu batı ana
güzergâhı niteliğindeki Korkuteli Yolu bulunmaktadır. 1/25.000 ölçekli Nazım İmar
Planı ile söz konusu mevcut ulaşım aksı güçlendirilmiştir.
Çığlık Belediyesi mevcut onaylı imar planlarında Korkuteli Yolu üzerinde Konut
Dışı Kentsel Çalışma Alanı olarak planlı bölgenin devamında yol boyunca ticari
kullanıma yönelik Merkezi Gelişme Aksı planlanmıştır.
Çığlık Belediyesinde yıllara göre nüfus artışına baktığımız zaman durağan bir
nüfus gelişimi sergilediği görülmektedir.
231

YILLAR 1950 1960 1970 1980 1990 2000
NÜFUS 596 810 1143 1628 1813 2558
Tablo 34: Çığlık Belediyesi Nüfus Artışı
Çığlık Belediyesi onaylı 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli
Uygulama İmar Planlarına baktığımız zaman planlama alanı bütününde emsal
değerinin 0.40 olduğu görülmektedir. 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında da bu
emsal değerleri aynen korunmuş ve konut adaları ‘Düşük Yoğunluklu Konut
Yerleşme Alanı’ olarak ölçeğin gerektirdiği şekilde planlara işlenmiştir. Bu durumda
onaylı alt ölçekli imar planlarında belirlenen 40.000 kişilik plan nüfusu da Nazım İmar
Planında kabul görmüştür.
ÇIĞLIK BELEDİYESİ
Mevcut İmar Planı Nüfusu 33.000
Ulaşım Master Planı Nüfusu 79.877
1/25.000 Öneri Plan Nüfusu 33.000
Kullanım Alan(ha) Emsal Nüfus
Düşük yoğunluklu konut alanı 470 0.40 30.050
Ticaret 35 0.80 2.250
TOPLAM 33.000
Tablo 35: Çığlık Belediyesi Planlama Nüfusu
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
Mevcut Nufusu
2558
79877
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
ÇIĞLIK BELEDİYESİ
33000 33000
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
Mevcut Nufusu
Ulaşım Master Planı
Nüfusu
Onaylı İmar Planları
Nüfusu
1/25000 NİP 2020 Yılı
Öneri Nüfusu
232

UYDU FOTOĞRAFI
Harita 68: Çığlık Belediyesi Uydu Fotoğrafı
233

MEVCUT YERLEŞİM ALANI
Harita 69: Çığlık Belediyesi Mevcut Yerleşim Alanı
234

ONAYLI İMAR PLANI
Harita 70: Çığlık Belediyesi Onaylı İmar Planı
235

TARIMSAL ARAZİ SINIFLAMA HARİTASI
Harita 71:Çığlık Belediyesi Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
236

7.3.4. KEPEZ BELEDİYESİ MÜCAVİR ALANI
Kepez Belediyesi Mücavir Alanı, Antalya’nın üst platosu olarak adlandırılan
bölgede yer alan ve Duacı, Odabaşı, Başköy, Kirişçiler, Çamlıca, Kızıllı Köyleri ve
Başköy Köyünün kuzeyinde bulunan bir kısım alanı kapsamaktadır.
Alan içerisinde bir kısım Kırsal Yerleşim Alanı dışında kitlesel anlamda imar
planı ile kullanıma açılmış herhangi bir alan bulunmamaktadır. Ancak 2-B alanlarının
yoğunluğu ve kentsel gelişme eğilimleri bu bölgede Mevzi imar planı yoluyla münferit
konut alanı oluşturmaya yönelik baskıları arttırmaktadır. Ayrıca alanın 2005 yılında
Kültür ve Turizm Bakanlığınca önemli bir kısmının Kuzey Antalya Kültür ve Turizm
Koruma ve Gelişim Bölgesi olarak ilan edilmiş olması ve yoğun, prestijli turizm
kullanımlarına açılacak şekilde planlandığının Bakanlık tarafından kamuoyuna
duyurulması bu bölgeye yönelik baskıları arttıran önemli faktörlerden biridir.
Antalya Büyükşehir Belediyesi 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında üst
ölçekli 1/50.000 ölçekli Stratejik Fiziki Planında da olduğu gibi söz konusu alan;
Kuzey Bölgesi olarak tanımlanmış ve Kırsal Yerleşim Alanlarının mevcut yerleşim
lekeleri korunmuş ancak parçacıl konut gelişimi desteklenmemiştir.
Söz konusu gelişim salt kuzey bölgesi için değil Antalya Kentsel makro form
gelişimi açısından önemli sınırlayıcılar oluşturmakla kalmamakta, yarattığı büyük
ölçekli çekim merkeziyle de bölge genelindeki arazi rantının artmasına ve baskıya yol
açmaktadır.
Bölge içerisinde bulunan Kızıllı köyü tapulama sahasının (yaklaşık 6000
hektar) henüz Orman Kadastrosunun yapılmamış olması da bölge genelinde 2-B
arazileriyle birlikte ortaya çıkan ciddi bir mülkiyet sorunudur. Ancak mülkiyete konu
olmamak kaydı ile Hava Fotoğraflarında orman dokusu olarak belirlenen sahalar
‘Orman Alanı’ olarak plana işlenmiştir.
Kent Merkezinde dağınık halde bulunan çalışma alanlarının kent merkezi
dışına çıkartılması ve ihtisaslaşmış kollara ayrılması planın ana hedeflerinden biridir.
Bu planlama ilkesi kapsamında Organize Sanayi Bölgesi tevsii alanı ve Çıplaklı
Bölgesinde yer alan Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanlarının doğusunda ‘Depolama
Alanları, Toplu İşyerleri ve Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları’ planlanmıştır.
Söz konusu bu alanlar 1/50.000 ölçekli planda ‘K5’ proje kodu ile ‘Oduncular
Sitesi ve Tır-Kamyon Garajı’ olarak tanımlanmıştır ancak 1/25.000 ölçekli Nazım İmar
Planında bu alanların yukarıda bahsedilen kullanımlara ayrılması uygun görülmüştür.
237

Antalya Büyükşehir Belediyesinin ihtiyaç duyduğu sosyal donatı alanlarının yer
seçimi için Hazine parsellerinin yoğun olduğu Kuzey Bölgesinde yer seçilmiştir.
1/50.000 ölçekli planda ‘K1’ ile tanımlanan bölgede önerilen kullanım kararları
hazırlanan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında da kabul edilmiştir. Turizmin
çeşitlenmesi ilkesi kapsamında sağlık turizmine hizmet vermesi düşünülen yaklaşık
86 hektarlık bir ‘Hastane Alanı’ planlanmıştır. Bu alanda uluslar arası düzlemde
hizmet vermesi düşünülen rehabilitasyon merkezlerinin de yer alması önerilmektedir.
Ülke çapında hizmet vermesi düşünülen 130 hektarlık ‘Üniversite Alanı’ ve
buna bağlı olarak uluslar arası düzlemde bir bütün olarak hizmet verecek olan
yaklaşık 120 hektarlık ‘Gençlik Merkezi’ ile yaklaşık 85 hektarlık ‘Teknoloji Geliştirme
Bölgesi’ planlanması öngörülmüştür. Kent Merkezinde yapılan 1/25.000 ölçekli
planlarda yer alan Bölgesel Spor Alanı aynen korunmuş ve doğu kısmında yer alan
yaklaşık 380 hektarlık orman alanı da ‘Bölgesel Spor Alanı’ olarak planlanmıştır.
1/50.000 ölçekli Stratejik Fiziki Planda Duacı Köyünden başlayarak kuzeydoğu
yönünde Çamlıca ve Kızıllı Köylerine kadar uzanan bir kısım alan Kent Ormanı
olarak planlanmıştır. Söz konusu alanın hazırlanan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar
Planında Ekolojik Plan kapsamında oluşturulan ‘Ekolojik Devinim Koruma Bandı’
kapsamında değerlendirilmesi öngörülmüştür.
Odabaşı, Kirişçiler, Hacıaliler yerleşmelerinin çevresinde yer alan tarım
alanları 2.Derece Tarımsal Niteliği Korunacak Tarım Alanları kapsamında İkincil
Tarım Alanı olarak belirlenmiştir. Kızıllı yerleşmesi çevresinde ise 1.Derece Tarımsal
Niteliği Korunacak Tarım Alanları kapsamında yaklaşık 1530 hektarlık bir alan
Organik Tarım Alanı olarak planlanmıştır. Bölgesel Spor Alanı sınırından başlayarak
doğuya doğru yayılan yaklaşık 2620 hektarlık bir alan Tarımsal Ekolojik Bütünlüğü
Bozulmuş Alan olarak belirlenmiştir. Tüm bu tarım alanlarındaki kullanımlar plan
notlarında da belirlendiği üzere 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım
Kanununa göre belirlenecektir.
Kepez Belediyesi Mücavir Alanı olarak adlandırılan bu bölgede yer alan Kırsal
Yerleşim Alanları plan bütününde olduğu gibi uydu görüntülerinden tespit edilerek
sınırları çizilmiş ve emsal değerleri 0.50 olarak belirlenmiştir.
Toplamda yaklaşık olarak 570 hektarlık bir alanı kaplayan yerleşimlerde
28.500 kişilik bir nüfus barınacağı öngörülmektedir.
238

KEPEZ BELEDİYESİ MÜCAVİR ALANI
Adı Alan(ha) Emsal Nüfus
Duacı 188 0.50 9400
Odabaşı 55.3 0.50 2765
Kirişçiler 101 0.50 5050
Aşağıhotuşlar 15.4 0.50 770
Hotuşlar 25 0.50 1250
Hacıaliler 17.5 0.50 875
Kızıllı 81 0.50 4050
Başköy 87.5 0.50 4375
Toplam 570.7 28.535
Tablo 36: Kepez Belediyesi Mücavir Alanı Planlama Nüfusu
239

HAVA FOTOĞRAFI
Harita 72: Kepez Belediyesi Mücavir Alanı Uydu Fotoğrafı
240

MEVCUT YERLEŞİM ALANI
Harita 73: Kepez Belediyesi Mücavir Alanı Mevcut Yerleşim Alanı
241

TARIMSAL ARAZİ SINIFLAMA HARİTASI
Harita 74: Kepez Belediyesi Mücavir Alanı Tarımsal Arazi Sınıflama Haritası
242

7.4. MERKEZ BÖLGESİ
Merkez Bölgesini Konyaaltı, Muratpaşa ve Kepez İlk Kademe Belediyelerinin
merkez yerleşmeleri oluşturmaktadır. Söz konusu alana ilişkin 1/50.000 ölçekli Çevre
Düzeni Planı 03.03.2005 tarihinde Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca onaylanmıştır.
Aynı bölgede üst ölçekli bu plana bağlı olarak hazırlanan 1.etap 1/25.000 ölçekli
Nazım İmar Planı ise 17.06.2005 tarih 464 sayılı Büyükşehir Belediyesince
onaylanmıştır.
1.etap 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında 6.3.2. maddesinde ‘Merkez
Bölgesine İlişkin Yapılmış Olan Çalışma’ başlıklı bölümde de açıklamaları yapıldığı
üzere Kent Merkezi için plan nüfusu 1.500.000 kişi olarak belirlenmiştir.
Bu kapsamda; bu planlama çalışmasıyla özel proje bölgeleri dışında
müdahalede bulunulmayan alanlar 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında aynen
kabul edilmiştir. Merkez bölgesinde onaylı planlarla öngörülen nüfus ve gelişim
stratejisinin planlama bütünü ile örtüşmesi nedeniyle 1/25.000 Nazım İmar Planında
2020 hedef yılı için planlama nüfusu 1.500.000 kişi olarak belirlenmiştir.
Kent Merkezinde MİA olarak tanımlanmış ‘Merkezi İş Alanları’nın çevresinde
yer alan ve yol boyunca ticaret aksı planlı bazı konut adalarında kent merkezinin hızlı
gelişiminden etkilenerek iş alanlarına dönüşümü kısmen gerçekleşmiş olduğu
görülmektedir. 2020 yılı nüfus hedeflerine hizmet verecek hizmet ve finans sektörünü
barındırması amacıyla mevcut MİA alanının yetersiz kalacağı saptanmış ve bu
adaların bütününde MİA ‘Merkezi İş Alanı’ plan kararı getirilmiştir. Söz konusu
bölgede mevcutta yer alan yaklaşık 190 hektarlık konut alanlarının Merkezi İş
Alanına dönüşümü varsayılırsa bu alanda yaklaşık 93.000 kişilik bir nüfus azalması
gerçekleşeceği öngörülmektedir. {Nüfus hesabı; Toplam Alan (190 ha)*Ortalama Emsal
(1.2)* katsayı(1.7)* net konut alanı (zaiyat 0.60 kabul edilmiştir)/ 25(kişi başı inşaat m2)
olarak yapılmıştır}
17.06.2005 tarih 464 sayılı Büyükşehir Belediyesince onaylı olan Nazım İmar
Planında Gazi Bulvarı, Çevre Yolu, Sinanoğlu Caddesi ile Tekelioğlu Caddesi
kenarları konut alanı olarak planlıdır. Ancak mevcut kullanımlar, ihtiyaçlar ve talepler
göz önüne alınarak söz konusu yol kenarları Ticari Gelişme Aksı olarak planlara
işlenerek kent merkezindeki ana ulaşım aksları boyunca ticaret fonksiyonları
güçlendirilmiştir.
243

Yüzüncü Yıl Bulvarının devamında Limana kadar devam eden 2.derece yol
aksı üzerinde yol boyunca ‘Merkezi Gelişme Aksı‘ olarak planlıdır. Konyaaltı
Belediyesi sınırları içerisinde Ticaret Alanlarının yetersiz oluşu bu yol üzerinde bir
ticaret baskısının bulunması nedeni ile söz konusu Merkezi Gelişme Aksının Liman
sınırı boyunca ve Batı Çevre Yolu Kenarında bir kısım alanda da devam etmesi
önerilmiştir.
Kent Merkezinde Uygulamaya yönelik Kırcami, Çakırlar ve Altınova Bölgesi
olarak bilinen alanlarda 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama
İmar Planı bulunmamaktadır.
Yüksek katlı yapılaşmalar ile çevrelenmesi ile tarımsal değeri olan toprakların
zarar görmesi, mevcutta kırsal nitelikli ve düşük kaliteli yerleşim alanlarının
bulunması, Devlet Su İşleri Bölge Müdürlüğünce alanda sulama yapılmaması,
tarımsal ürünlerde verimliliğin azalması ve fiziki mekânda yaşayan nüfusun toprakları
işlemedeki isteksizliği Kırcami Bölgesindeki tarımsal kimliği zedelemiştir. Bununla
birlikte Aspendos Bulvarı ile Özgürlük Bulvarı arasında kuzey güney doğrultusunda
hizmet verecek herhangi bir yol bağlantısının bulunmaması da ulaşım açısından
bölge genelinde sıkıntılar yaratmaktadır. Bu sebeplerden dolayı bölgenin
planlanmasına ilişkin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu uyarınca
İçişleri Bakanlığı ve Toprak Koruma Kurulundan bölgeye ilişkin görüşler alınmıştır.
Buna göre tarım dışı amaçla kullanımı uygun görülen alan orta yoğunluklu konut
alanı olarak planlara işlenmiştir. Bölgenin konut alanı olarak planlaması sonucu
yaklaşık 75.000 kişilik bir nüfus yerleşimi varsayılmaktadır. {Nüfus hesabı; Toplam
Alan (1300 ha)*Emsal (0.5))* net konut alanıı (zaiyat 0.60 kabul edilmiştir)/ 35(kişi başı inşaat
m2) olarak yapılmıştır}
Çakırlar, Bahtılı, Doyran ve Karatepe yerleşmelerinin bulunduğu bölgede ise
toprak ve arazi karekteristiklerinin üst düzeyde uygun olması nedeniyle yöreye özgü
oluşmuş narenciye bahçeleri korunmuştur. Bu alanlar 1.Derece Tarımsal Niteliği
Korunacak Tarım Alanları kapsamında Ekolojik Tarım Turizm Alanları olarak
1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planına işlenmiştir. Bölgede hazırlanacak 1/5000 ölçekli
Nazım İmar Planları ile tarımsal ıslah ve geliştirme çalışmaları yapılması, altyapı
yatırımlarının tamamlanması, modern narenciye işletmeleri oluşturulması
hedeflenmektedir. Bölgede yetiştirilen ürünlerin yerli ve yabancı turistlere sergilendiği,
satışlarının yapıldığı kent kültüründe mevcutta yerini almış mekânların desteklenmesi
244

ve oluşturulan ticari işletmeler ile bölge halkının ekonomik düzeyinin iyileştirilmesi
hedeflenmektedir. Bakanlar Kurulunun 19.04.2007 tarihinde Boğaçayı, Çandır ve
Göksu Çayının bulunduğu bölgeyi Turizm Merkezi ilan etmesi ve Kültür ve Turizm
Bakanlığınca bölgedeki doğal yapının korunarak özellikle su sporlarına yönelik
yatırımların yapılmasının düşünülmesi gene bölgenin ve bölge halkının ekonomisinin
canlanmasını sağlayacaktır.
Kepez Belediyesi sınırları içerisinde Düden Çayının batısında yer alan
Altınova Bölgesinde 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu uyarınca
Tarım Dışı Amaçla Kullanım izni alınan bölgede yaklaşık 290 hektarlık bir alan
‘Entegre İşletme ve Depolama Toptan Ticaret Alanı’ olarak planlanmıştır. Bu
alanlarda bölgede yetiştirilen tarımsal ürünlerin işlenmesi, değerlendirilmesi,
paketlenmesi, depolanması, pazarlanması ve sergilenmesine yönelik tesislerin
yapılabileceği alanlar yer alacaktır. Söz konusu yatırımlar kapsamında bölgedeki
tarımsal faaliyetlerin ve bölge halkının ekonomisinin değerlenmesi öngörülmüştür.
245

7.5. BÖLGELERE GÖRE PLAN NÜFUSLARI
Antalya Büyükşehir Belediyesi 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Plan,
Ulaşım Master Planı, 1.etap Kent Merkezi 1/50.000 Çevre Düzeni Planı ve
1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı kabulleri ve yapılan analizler sonucu alınan
plan kararları doğrultusunda onaylı imar planlarında yapılan revizyonlar
sonucunda Bölgesel olarak belirlenen projeksiyon nüfusları aşağıda
belirtilmektedir.
Bölge Adı Nüfus
MERKEZ BÖLGESİ 1.500.000
DOĞU BÖLGESİ 420.375
KUZEY BÖLGESİ 334.735
BATI BÖLGESİ 77.143
TOPLAM 2.332.253
Tablo 37: Bölgelere göre Plan Nüfusları
• Buna göre, 2020 yılı için:
• DOĞU BÖLGESİ Genel Toplam : 420.375
• BATI BÖLGESİ Genel Toplam :77.143
• KUZEY BÖLGESİ Genel Toplam : 334.735
• MERKEZ BÖLGESİ Genel Toplam : 1.500.000 olmak üzere olmak üzere
ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ Geneli 2.332.253 kişi olarak
belirlenmektedir.
246

2000000
1800000
1600000
1400000
1200000
1000000
800000
600000
400000
200000
0
1500000
MERKEZ BÖLGESİ
420375
DOĞU BÖLGESİ
334735
KUZEY BÖLGESİ
Grafik 14: Bölgelere göre nüfuslar
420375
334735
BÖLGELER
77143
BATI BÖLGESİ
77143
Grafik 15: Bölgelere göre nüfus dağılımı
BÖLGELER
1500000
MERKEZ BÖLGESİ
DOĞU BÖLGESİ
KUZEY BÖLGESİ
BATI BÖLGESİ
MERKEZ BÖLGESİ
DOĞU BÖLGESİ
KUZEY BÖLGESİ
BATI BÖLGESİ
247

8.KENTSEL ALANLARA İLİŞKİN ANA KULLANIM KARARLARI
8.1.ÇALIŞMA ALANLARI
Merkezi iş alanı, çekim merkezleri, alt kademe merkezler, sanayi alanları,
depolama alanları ve diğer iş alanları istihdam merkezleri olarak etkileri bakımından
çok önemli kent parçalarıdır. Sektörel yapının dönüşümüne ve sürdürülebilir kentsel
gelişmeye ilişkin ilkelerin ilişkisinin en çarpıcı gözlem alanı kuşkusuz istihdamın ve
insan hareketlerinin yoğunlaştığı bu alanlardır. Dolayısıyla çağdaş bir kent
oluşturmak için bu alanlar için geliştirilecek kararlar stratejik önem taşımaktadır.
Gerek 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Plan gerekse bu plana bağlı olarak hazırlanan
1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında kent merkezinde dağınık halde bulunan
çalışma alanlarının kent merkezine taşınarak ihtisaslaşmış kollara ayrılması
öngörülmüştür. Plan çalışmaları esnasında Atso, Ansiad vb. kuruluşlarla yapılan
görüşmeler sonucunda iş kollarına göre Antalya Büyükşehir Belediyesinin yaklaşık
100 hektarlık bir çalışma alanına ihtiyacı olduğu belirlenmiştir. Hazırlanan 1/25.000
ölçekli Nazım İmar Planı ile Organize Sanayi Bölgesinin doğu kesiminde çalışma
alanlarının ihtisaslaşmış ve ihtiyaçları olan alanlara sahip olarak verimli çalışmalarını
sağlamak amacıyla Toplu İşyerleri ve Depolama Alanları planlanmıştır.
*Alt Merkezler
Kent nüfusunun ve buna bağlı olarak çalışma alanlarına olan mekânsal
ihtiyacın artması, kent merkezi kimliğinin nitelikli olarak tanımlanabilmesi için kentsel
dönüşümün gerçekleşebilmesi amacıyla Kent Merkezinde yer alan ‘Merkezi İş
Alanları’nın (MİA) çevresinde yer alan ve ada kenarları ticaret aksı olan bazı adaların
MİA ile bütünleşmesi öngörülmüştür.
MİA ve diğer merkezi bölgeler ile kıyı yerleşmeleri üzerindeki baskıyı
azaltmak amacıyla planda yeni alt kademe merkezler ve merkez ile bütünleşmesi
yapılacak ticaret aksları önerilmiştir.
Antalya’nın küresel bölgesel üst merkez kimliği kazanması hedefi
doğrultusunda MİA’nın ve kentsel merkezlerin gelişme alan ve yönlerini belirlemek
planlama döneminin stratejik önemi olan bir diğer konusudur. Antalyanın ülke ve
ülkelerarası iş bağlantılarında rol oynayan finans, sigorta, gayrimenkul yatırımı ve
248

danışmanlığı, muhasebe, hukuk danışmanlığı, reklâmcılık, mühendislik, mimarlık gibi
hizmetler merkez oluşumunun temel etkinliklerini oluşturmaktadır.
Antalya için çok merkezli çizgisel bir makroform önerisi kapsamında, kademeli
bir alt merkez sistemine gidilmesinin, merkez üzerindeki mevcut baskıyı azaltacağı
öngörülmektedir. Merkez üzerindeki bu rahatlama boşalacak alanların sunduğu
alansal ve mekânsal olanaklar, yapısal dönüşüm için uygun ortamın oluşmasına
zemin hazırlayacaktır.
MİA’nın kaydırılma sürecinin kısa vadede gerçekleştirilmesinin tetikleyicisi
olarak önerilen bu yeni oluşumun ulaşımı raylı sistem koridorları ile beslemiş ve
mevcut MİA, diğer çalışma ve konut alanları bağlantılarını da içeren aktarma
merkezleri ile ilişkilendirilerek yüksek düzeyde erişilebilirliği sağlanmıştır.
* Merkez İle Bütünleşmesi Yapılacak Ticaret Aksları
Kentin lineer formunu destekleyecek nitelikte Doğu, Batı ve kuzey bölgelerinde
önerilen merkezler, metropoliten merkez üzerindeki baskıyı azaltmak ve sektörel
dönüşüme yönelik mekân organizasyonunu gerçekleştirmek, yığılma avantajından
faydalanan ekonomilerin gelişeceği uygun zemini oluşturmak amacıyla planlanmıştır.
Merkezi İş Alanı ve alt merkezler kademelenmesi sistem bütünlüğü içinde I.
derecede alt merkez niteliğinde özelleşmiş ve ihtisaslaşmış hizmet, ticaret
fonksiyonları ile metropoliten merkez ve metropoliten bölge içindeki diğer merkezlerle
iletişimi kuvvetli olan firmaların ve büro faaliyetlerinin (yönetim, kontrol, koordinasyon,
finans kuruluşları) yerleştiği, hizmet faaliyetlerine yönelik alanlar olacaktır. Bu akslar
merkezleri etraflarındaki yeni oluşumlarla birlikte raylı sistemlerle desteklenmiştir.
249

8.2.TURİZM
Tablo 38.Antalya Kentsel Bölgesi’ne giren ilçelerin turistik yatak kapasitesi
Antalya Kundu
Kemer
İlçesi
Kaynak:Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Haziran 2006
Serik/Belek
İlçesi
Manavgat
İlçesi
Antalya
Kentsel Bölge
Toplam
İşletmedeki Tesisler 23.296 5.927 49.728 33.344 61.742 174.037
Yatırım
Tesisler
Belgeli
5.260
3.616
14.561 14.696 28.014 66.147
TOPLAM 28.556 9.543 64.289 48.040 89.756 240.184
Turizm sektörü yeni binyılda da ekonomideki önemini koruyacaktır. Dünya
Turizm Örgütü, sektörün 21. yüzyıldaki gelişimini değerlendirdiği ”Turizm: 2020
Vizyonu” başlıklı raporunda turizmin dünyada en hızlı büyüyen sektör olmaya devam
edeceğini; yapılan kestirimlere göre 2020 yılına gelindiğinde yılda yaklaşık
1.500.000.000 turistin yabancı ülkelere seyahat edeceğini ve 2 trilyon USD’lık bir
harcama yapacağını öngörmektedir. Artan rekabet ortamının belirlediği bu küresel
yarışta dünya turizm pazarından pay alabilmek için zihniyet değişikliklerini ve yeni
eğilimleri iyi gözlemek gerekmektedir. Eko turizm, kültür turizmi, kongre turizm, sağlık
turizmi vb. alternatif turizm yatırımları tüm dünyada önem kazanmaya başlamıştır.
Antalya kenti ise tüm bu çeşitliliğe hizmet verecek kapasitededir.
Kentimizin turizm potansiyelinin yeterince değerlendirilebilmesi ve mevcut
kurulu kapasitenin daha verimli kullanılması için otellerin doluluk oranlarını artıracak
ve turistlerin kalış sürelerini uzatacak stratejiler izlenmesi gerekmektedir. Bunun için
ise kentin kültürel altyapısının güçlendirilmesi, turiste sunulan olanakların
çeşitlendirilmesi, farklı çekim odaklarının yaratılması, sürprizlerle dolu ve kaliteli bir
kentsel çevrenin oluşturulması, gece ekonomisinin ve canlı bir kentsel / kültürel
yaşamın desteklenmesi önem taşımaktadır. Unutulmamalıdır ki, günümüzde
turistlerin tercihleri “3 E (Exploration, Entertainment, Excitement)” olarak anılan “keşif,
eğlence ve heyecan” olanakları ile belirlenmekte, turistler seçimlerini bu açıdan
deneyim zenginliği sunan destinasyonlar lehine yapmaktadırlar.
Birçok Avrupa kentinde; çöküntü alanı haline gelmiş eski kent merkezleri “Kültür
Mahalleleri” ilan edilerek kamu öncülüğünde yeniden canlandırılmaya çalışılmaktadır.
“Yaratıcı sektörler” ya da “kültür endüstrileri” olarak anılan sektörlerde faaliyet
250

gösteren küçük ölçekli firmaların ve bu sektörlerde çalışan kişilerin bu alanlarda yer
seçmesini teşvik edecek önlemler alınmaktadır. Kentimizde var olan Kaleiçi, Balbey
ve Haşimişcan gibi bölgelerde, bu oluşumları koruyacak tedbirler alınmasında, hem
de kentin çeşitli bölgelerinde çöküntüye uğramış tarihi alanların yeniden hayata
kavuşturulmasında büyük yararlar vardır. Değinilen türde politikalar hem kültür turizmi
açısından, hem de gelecekte kent ekonomilerinin motor gücü olarak görülen
“yaratıcı” sektörler için Antalya’nın çekici kılınması ve bu sektörlere bir “kuvöz” olması
açısından büyük önem arz etmektedir.
Kongre turizmi, 4.300.000.000 $’lık geliri ile dünya turizm pazarının %30’unu
oluşturmaktadır. Bu nedenle kongre turizmi günümüzde en önemli turizm türlerinden
biridir. Türkiye, 1980’li yıllarla benimsediği politikalar çerçevesinde uluslararası
kongrelere ev sahipliği yapma kapasitesini geliştirecek altyapılara yatırım yapmış ise
de kongre turizminde dünya pazarından sadece ‰ 2‘lik bir pay alabilmektedir.
Antalya Kenti gerek doğal zenginlikleri gerekse mevcut turizm yatırımlarından
dolayı Kongre Turizmi için bir cazibe merkezidir. Ancak bu sektöre yönelik mevcut
yatırımlar istenilen standartlara ulaşmamıştır. Turizmin çeşitlendirilmesi ilkesi
kapsamında mevcut kongre merkezinin geliştirilmesi ve organizasyonların yapılması
gerekmektedir.
Yine Turizm sektörünün bir diğer alternatif dalı olan Sağlık Turizmi de Antalya
Kentinde bu sektör açısından bir önem taşıyacaktır. Özellikle kent kuzeyinde doğal
yapı ile bütünleşecek ve uluslararası platformda tanıtımı yapılarak hizmet verecek
rehabilitasyon merkezlerinin yapılması öngörülmektedir.
251

8.3.ULAŞIM
8.3.1.ULAŞIM MASTER PLANI
1/50.000 Ölçekli Antalya II.Etap Fiziki Stratejik Planında 2020 yılı için
öngörülen arazi kullanımına göre, ortaya çıkacak ulaşım taleplerini karşılamak üzere
stratejik düzeyde (makro ölçekte) geliştirilen ulaşım sistemi çözümlerini içeren
Antalya Ulaşım Nazım Planlaması’nın başlıca sonuçları bu bölümde özetlenmiştir.
Alınan Başlıca kararlar şunlardır:
1.Mal-Hizmet ve İnsan Akımının Kent çekirdeği Dışına Yönlendirilmesi .
2.Transit trafiği Kensel Makro formun Son Noktasından Geçirerek Rasyonel Çevre
yolu Oluşturmak.
3.Hafif Raylı Toplu Taşım Güzergahlarının Stratejik Fiziki Plan Kararlarına Göre
Geliştirmesi
4.Doğu-Batı-Kuzey koridorları arasında hızlı ulaşım bağlantısı sağlamak.
5. Toplu Taşım aksları ile Yük Taşımacılığına ilişkin türel ayrımların belirlenmesi.
6. Kent Merkezi ile Metropliten alan içerisinde yada metropoliten bölgede yer alan
turizm merkezleri arasında Merkezin turizm merkezleri arasında Merkezin turizmden
aldığı katma değeri arttırmak ve turistin kent merkezine erişebilirliğini yükseltmek
amacıyla toplu taşım bağlantılsrını güçlendirmek.
7.Toplu Taşım değişim noktaları ile son durak noktalarında düzenlemelerin yapılması
. (Son durak noktalarında Raylı sistem yada lastik tekerlekli toplu taşım araçları için
depolama alanlarının belirlenmesi)
Ulaşım planları kent planlarının ayrılmaz ve çok önemli bir öğesidir ve kent planları ile
birlikte geliştirilmelidir. Gelecekteki ulaşım talepleri, öncelikle, gelecek için öngörülen
arazi kullanım kararlarına göre oluşacak kent yapısına bağlıdır. Arazi kullanım yapısı
ile ulaştırma sistemi arasındaki etkileşim iki yönlüdür. Kentin arazi kullanım yapısı
(nüfus, istihdam, sanayi, ticaret, okullar, konut alanları ve MİA dağılımı) ve ulaştırma
sisteminin karakteristikleri ulaşım taleplerinin büyüklüğünü ve niteliklerini
belirlemektedir. Öte yandan, yeni bir ulaştırma projesi ile belirli bölgelere
ulaşılabilirliğin sağlanması, orta ve uzun dönemde o bölgelerin arazi kullanım
yapısını da etkilemektedir. Arazi kullanım planları ile ulaştırma arasındaki ilişkileri iyi
252

anlayarak ve kentin gelecekteki arazi kullanım yapısını doğru planlayarak gelecekteki
ulaşım taleplerini azaltmak, diğer bir deyimle birçok ulaşım sorununun ortaya
çıkmasını önlemek mümkündür.
Antalya Ulaşım Ana Planı Antalya genelinin (Metropoliten Alanının) ulaşım
sistemlerini irdeleyen bilimsel bir çalışmadır. Ulaşım Ana Planı çalışmasında;
1/50.000 ölçekli Antalya Fiziki Stratejik Planı” plan kararlarından elde edilen sosyoekonomik
veriler esas alınarak, 2020 hedef yılı için alternatif ulaşım ağı
seçeneklerinin matematiksel analizleri yapılmıştır.
2020 yılı için öngörülen ulaştırma sistemi seçenekleri, Antalya Ulaşım Nazım Planı
kapsamında kurulan ulaşım modeli kullanılarak test edilmiştir. Ulaşım modelinin,
kalibrasyon çalışmaları sonucunda mevcut durum ulaşım ağını yeter düzeyde temsil
ettiğinin ispatlanmasının ardından;
• önerilen yeni bir yolun test edilmesi, herhangi bir yolun nitelik
değişikliğinin,
• hedef yıl için önerilen arazi kullanımının
• veya yoğunluk değişiminin,
• yeni bir toplu taşın türü veya hattının,
ulaştırma sistemi üzerindeki etkilerini ayrıntılı biçimde görebilme olanağı veren etkili
bir planlama aracıdır.
Antalya Ulaşım Ana Planı çalışmasının yukarıda sıralanan ilke ve politikalar
doğrultusunda hedefler şöyle sıralanabilir,
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planı’nda esas alınan hedef yılındaki (2020) arazi
kullanım kararlarına bağlı olarak ulaşım taleplerinin belirlenebilmesi için stratejik
düzeyde (makro ölçekte) bilimsel bir planlama çerçevesi ve aracı oluşturmak.
Hedef yılındaki (2020) ulaşım taleplerini karşılamak üzere önerilecek stratejik
düzeydeki büyük ulaşım projelerinin kentin ulaşım sistemi üzerindeki etkilerini ortaya
koymak ve bu projelere ilişkin olarak yapılabilecek fizibilite değerlendirmelerine esas
olacak bilgileri üretmektir.
253

1/25.000 ve daha düşük ölçekli bölgesel planlara ulaşım güzergâhlarının
oluşturulması için zemin hazırlamaktır.
Verilen hedeflerin gerçekleştirilmesi için bu çalışma kapsamında yapılmış olan ve
yapılması gerekli çalışmalar ile alınması gerekli önlemler aşağıda sıralanmıştır.
Alt ölçekli planların stratejik düzeyde bir plan olan Ulaşım Ana Planı kararları ile
uyumu sürekli denetlenmeli ve sağlanmalıdır.
Çalışma alanında yer alan yol ağı geometrik yapısı detaylı olarak incelenmeli, yol
kapasite güvenliğini azaltan kesimlerde uygulamaya yönelik geometrik düzenlemeler
yapılmalıdır.
Trafik kazalarının yoğun olarak yaşandığı kara nokta olarak bilinen kaza riski yüksek
olan noktalar tespit edilmelidir. Söz konusu kesimlerde, trafik güvenliğinin artırılması
amacıyla geometrik düzenlemeler yapılmalı, yatay ve düşey trafik işaretleri teknik
gereklerine uygun olarak projelendirilmeli ve uygulanmalı, bu işaretlerin bakım ve
onarımı sürekli yapılmalıdır. Ayrıca, peyzaj çalışmalarında trafik işaretlerinin
görünürlüğünü etkileyecek düzenlemelerden kaçınılmalıdır.
Cazibe Alanlarının (Alışveriş merkezleri, oteller, hastane, toplukonut alanları,
akaryakıt istasyonları, dini tesis, okullar) getirecekleri trafik yüklerinin ulaşım
etütleriyle değerlendirilmesi zorunluluğu getirilmelidir.
Kısa vade de sürekliliği bulunan ve kavşak denetimi sinyalize olarak gerçekleştirilen
ana akslar üzerinde yeşil dalga uygulamasına imkan sağlayacak çok programlı (farklı
zamanlı trafik akımlarına göre çoklu olarak programlanabilen) sinyalizasyon kontrol
ekipmanları kullanılmalıdır.
Genişletilme veya alternatif yol bağlantısı yapılaması mümkün olmayan yollarda tek
yön uygulamaları seçeneği araştırılmalıdır.
Antalya Ulaşım Ana Planı’nda raylı toplu taşıma sistemleri güzergahları ve
kademelenmesi de dikkate alınarak, raylı sisteme geçişi kolaylaştırıcı ve mevcut
254

sistemin verimini artıcı işletme önlemleri alınmalıdır. Bunun için mevcut lastik
tekerlekli toplu taşıma sisteminin reorganizasyonu çalışması yapılmalıdır.
Kent merkezinde otopark talebini karşılamak ve ancak bu talebi karşılarken
uygulanacak olan işletme politikaları ile kent merkezine doğru olan özel araç
baskısını azaltacak şekilde otopark alanları planlanmalıdır. Kademelendirilmiş
otopark fiyatlandırma uygulamaları ile özel araçların otopark problemi olan alanlara
toplu taşıma ile ulaşım özendirilmelidir.
Yüksek hız yapılması muhtemel olan Çevreyolu ve 1. derece yol kenarlarında yapılan
sosyal ve dini tesislerin planlanmasında karayolu kaynaklı gürültü dikkate alınmalı ve
bu tip karaların getirilmesi zorunluluğu olan alanlarda gürültü önleyici tedbirler
(gürültü perdeleri, yol kenarının ağaçlandırma, gibi) alınmalıdır.
Bisiklet yolları için kaldırım genişlikleri ve aksları uygun olan bölgeler Kent Bilgi
Sistemi’nde toplanıp kesinti olan bölgelerin yeniden tasarlanması ve rekreasyon
alanlarıyla birleştirilerek sürekli hale getirilmesi gereklidir.
Raylı sistem ulaşım ağında, planlama dönemi içinde Liman – Adliye ve Muratpaşa –
Lara arasında planlama dönemi içinde raylı sistemi gerektirecek bir yolculuk talebi
oluşmamaktadır. Sözkonusu raylı sistem kesitleri, Fatih-Otogar-Adliye-Muratpaşa
raylı sistemlerinin merkezden sonra doğu-batı koridorunda devamı olup, sahile
parelel turizm ve eğlence amaçlı oluşan trafik taleplerini, karşılamak üzere
planlanmıştır. Bu amaçla, metropolitan alanına uygun, çevre ve yaya ile dost, diğer
ulaşım türleri ile bütünlük sağlayacak bu ilave güzergahlar raylı sistem olarak
planlanmıştır. İlave hatların Batı ucu, liman ve demiryolunu, doğu ucu ise Lara-Kundu
Turizm Bölgelerini birbirine ve merkeze bağlamaktadır.
Fatih – Otogar – Muratpaşa, Fatih – Adliye – Muratpaşa – Meydan Güzergahları ve
Liman – Adliye ve Muratpaşa – Lara hatları planlama dönemi için(2020)raylı sistem
olarak Öneri Ulaştırma Sistemi aşağıda gösterilmiştir.
Kaynak:Antalya II.Etap 1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Plan Ulaşım Etüdü, 2006
255

Liman 1
%[
Akdeniz Bulvarı
#S
Boğaçayı
Liman 2
%[
Konyaaltı
%[
Gürsu
%[
%[
Fatih
#S
#S
Öğretmen Evi
Atatürk Bulvarı
Altınkum
%[
%[
#S
Kepezaltı
#S
Ahatlı
#S
#S Otogar
#S
Kepez
%U #S
%U #S
#S
%U #S
#S
#S
%U
%U
#S #S #S
%[ %U
%[
#S
%[
%[
%[
%U Dokuma
Vatan
Çallı
Emniyet
Sigorta
Pazar
%U %U
%U #S Balbey
Hastane
Çaybaşı
#S Meltem
Karakol
Çocuk Esirgeme yurdu
Mehmet Akif
Bayındır
Üniversite
Muratpaşa
Altındağ
Adliye
Kültür Parkı
Pınarbaşı
Arapsuyu
Yeni Doğan
Ferrokrom
AKDENİZ
Dokuz Eylül
B. Onat
Şehitler #S
Meydan
Harita 75: Ulaşım Master Planı Raylı Sistem Güzergahı Haritası
#S
Demircikara
#S
#S
#S
Yeşilbahçe
Karakol
#S
Zümrütova
Fener
#S
Topçular
#S
Kepez
#S
#S
Alanya yolu
Muratpaşa
Lara
#S %U %U
#S
Altınova
Güzeloba
Çağlayan 1
Pınarlı
Havaalanı
#S
#S
Kaplan
Planlama Dönemi Raylı Sistemler
Aksu
%U %U
%U
%U %U %U %U %U %U %U %U %U
Çağlayan 2
#S
#S
#S
%U
%[
%U
#S
%U
#S
Şanlı
Tesisler
Menekşe
Sera
PTT Tesisleri
Adalya Tesisleri
Adalya 1
Adalya 2
Adalya 3
256
Raylı Sistem Güzergahı
Bağlantı Noktaları
Fatih - Otogar - Meydan İstasyonu
Meydan - Havaalanı İstasyonu
Otogar - Üniversite - Adliye İstasyonu
Liman - Adliye İstasyonu
Adliye - Muratpaşa İstasyonu
Muratpaşa - Lara İstasyonu
Lara - Günübirlik İstasyonu
MevcutTramvay İstasyonu
Mevcut Dönem Raylı Sistemler
TCDD
Mevcut Tramvay
#S
Günübirlik
N

lerçamı
Çığlık
Dösemealtı
Yeşilbayır
Konyaaltı
Kepez
AKDENİZ
Harita 76: Ulaşım Master Planı Ulaşım Ağı Haritası
Ulaşım Master Planı,2006
Varsak
Muratpaşa
Pınarlı
Yurtpınar
Aksu
Çalkaya
PLANLAMA DÖNEMİ ULAŞIM AĞI
Anaarter
Arter
Ekspres yol
1. Derece Karayolu
ÖLÇEK : 1 / 60.000
257
N

8.3.2.ULAŞIM SİSTEMİ ANA KARARLARI
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Plan Kararları doğrultusunda revize edilmiş ve
2006 yılında hazırlanmış olan Ulaşım Master planı kararlarında da belirtildiği üzere
Temel Strateji olarak Uzmanlaşmış ve yaya öncellikli bir kent merkezinin gelişimi
öngörülmektedir. Yaya Öncellikli bir kentsel gelişimin sağlanabilmesi güçlü toplu
taşım sistemleri ile kent merkezi ve hemen çeperinde dağılmış olan çalışma alanların
desantrilize edilebilmesi ile mümkün görülmektedir.
Mevcut Antalya Kentsel merkezi yaşama alanlarındaki dağınık ve organik
gelişimin aksini iş alanları, çalışma alanlarına yönelik ekstansif kullanımlar depolama
alanları gibi Merkezi İş Alanı içerisinde yer alması gerekmeyen kullanımları da
kapsayarak içe dönük bir yığılma ve yoğunlaşmaya sahiptir. Bu yoğunlaşmanın
oluşturduğu araç trafiği; salt özel araç sahipliliğinin yüksekliğine bağlı kalmaksızın
ağır araç trafiğinin de taşıma kapasitesi yüksek olmayan kent içi yollarda
yığınlanması sonucunu doğurmaktadır. Kent Merkezi içerisinde bu yığılmanın yakın
tarihte kent merkezindeki trafik akışını tamamen kitleme noktasına getireceği
gözlenmektedir. Bu anlamda temel strateji; kent merkezinde yer almaması gereken
ekstansif (yaygın) arazi kullanımları içeren çalışma alanlarının ve ihtisaslaşmış
çalışma kollarının metropoliten alanda dağıtılması ve tek merkezli bir gelişim
gösteren Antalya’nın bölgesel gelişim stratejisine uygun olarak; işlevlendirilmiş alt
merkezlerin tariflenmesidir.
Antalya Kenti gerek Doğu-Kuzey ve Güney batı yönlerinde yoğun bir mal-hizmet
ve insan akımının ağırlıkla transit olarak geçtiği bir cazibe merkezi konumundadır.
Antalya için 1970’lerde planlanmış olan Çevre yolu hızlı kentleşme ve gelişimlerin
sonucu olarak bugün kent içi bulvar niteliği almıştır ve bu niteliği ile doğu-batı ve
kuzey yönündeki ağır transit trafiği kent içine sokmadan devamlılığını sağlamak
niteliğinden uzaktır.
1/50.000 ölçekli Fiziki Stratejik Planında batıda limandan başlayıp, Konyaaltı,
Kepezüstü, Varsak güzergâhında devam eden ve Düden Çayında sonlanan
güzergâhın bu noktadan doğuya Isparta yoluna kadar Pınarlı’nın kuzeyinden mevcut
enerji nakil hatlarının altındaki güzergâhı kullanarak uzatılması önerilmiştir. Ancak
1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı çalışmaları kapsamında yapılan etütler sonucu söz
konusu güzergâhın 1.derece tarımsal niteliği korunacak tarım alanları kapsamında
258

Ender Tarım Alanları grubunda yer alması ve uygulandığı takdirde bu yolun
çevresinde yapılaşmaya yönelik oluşacak baskılar nedeni ile tarım alanlarının zarar
göreceği tespit edilmiştir. Bu nedenle mevcutta Kırsal Yerleşim Alanlarına hizmet
veren bu kadastro yolu 3.derece yol olarak planlara işlenmiştir. Ancak Havaalanı ile
Çevre yolu bağlantısındaki trafik yoğunluğunu kısmen azaltacak Havalanı
Kavşağından Altınova Mahallesini çevreleyen ve Varsak Belediyesine bağlanan bir
Toplayıcı Yol önerilmiştir.
Bununla birlikte Kent Merkezinden ve Havalanından doğu istikametinde olan
Turizm amaçlı araç trafiğinin Alanya Yolu üzerindeki yoğunluğunun azaltılması
amacıyla; Havaalanı doğusundaki Kardeş Kentler yolundan sahile inen ve yine
Alanya yolundan Kemerağzı – Kundu Köylerine buradan da Belek’e bağlanan 2
derece yola çekilmesi önerilmektedir.
Kentin Kuzey-Batı- ve Güney yönlerinde ve kent çeperinden geçen ve temelde
ağır yük ve insan taşımacılığının kentsel alanlara müdahalesi olmadan transit olarak
dağılımını sağlamak amacıyla yine onaylı planlarda var olan Burdur(Çıplaklı köyü)
yolu ve Isparta (Topallı Köyü Kuzeyi) yollarını birbirine bağlayacak yol bağlantısının;
batıda Döşemealtı-Çığlık Korkuteli yolu bağlantılarının sağlanması ile de gerçek
anlamda bir çevre yolu oluşturulması öngörülmektedir. Bu bağlantılardan; Burdur-
Isparta yolları arasındaki bağlantının 2010-2015 yılları, Batı bağlantılarının ise 2015-
2020 yılları arasında gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. Bu çevre yolu önerisi ile salt
Antalya Kent Makroformu açısından gerekli olan bir ulaşım düzenlemesi değil aynı
zamanda Varsak’ın kuzeyinde yer alan ve önemli bir cazibe merkezi oluşturması
beklenen Kuzey Antalya Kültür ve Turizm Koruma Gelişim Bölgesi ile doğuda ve
batıda yer alan turizm merkezleri ve havaalanı bağlantıları arasındaki erişebilirlikte
yükseltilebilecektir. Yine bu ulaşım stratejilerine ve çalışma alanlarına yönelik
stratejilere bağlı olarak kent merkezinde dışarı çıkartılması öngörülen yada kentin
ihtiyacı olan çalışma alanları, tarımsal ürün değerlendirme ve depolama alanları,
toplu iş yerleri gibi kullanımlar bu çevre yolu etrafı veya erişebilirliği yüksek
noktalarda tariflenmiştir.
1. Hafif Raylı Toplu Taşım Güzergahlarının Çevre Düzeni Planı Karalarına
Göre Geliştirilmesi.
Ulaşım Master Planı Antalya Kenti için hafif raylı sistem güzergahını iki aşamalı
olarak öngörmektedir. 1. aşamada Kepezaltı-Muratpaşa arasındaki güzergah olup;
259

projelendirme ve fizibilitesi tamamlanmıştır, 2. aşama olarak ise Muratpaşa –
Havaalanı arasındaki güzergah önerilmektedir. Ana kararlar doğrultusunda özellikle
doğu bölgesinde Raylı Sistem Güzergahının, bu plan ile geliştirilmesi öngörülen
Perge-Fuar Kongre Turizm Merkezine buradan Havaalanına bağlanması
öngörülmektedir.
Pınarlı, Çalkaya Alt Merkez noktasına kadar yaklaşık 7 km. ve yine Varsak
bölgesinde gözlemlenen alt merkez fonksiyonlarında gelişim ve nüfus potansiyeli
açısından Kuzey yönünde Varsak Merkeze kadar yaklaşık 10 km. olmak üzere
toplam 17 km. daha uzatılması öngörülmüştür. Söz konusu yeni güzergah
önerilerinden özellikle Doğu yönündeki ilave hattın salt Havaalanında sonlanan bir
güzergahtansa Doğu alt bölgesindeki yerleşik nüfus işgücü ve öğrenci hareketleri
açısından gerekliliği ötesinde Perge Turizm Merkezi, Lara-Kundu K.T.K.G.B. ve
Belek Turizm Merkezindeki turist hareketlerinin kent merkezine yönlendirilebilmesi
açısından eksikliği gözlemlenen toplu taşım sistemini oluşturabileceği
düşünülmektedir.
2. Doğu- Batı – Kuzey koridorları arasında hızlı ulaşım bağlantısı sağlamak.
3. Toplu Taşım aksları ile Yük Taşımacılığına ilişkin türel ayrımların
belirlenmesi.
4. Kent Merkezi ile Metropoliten alan içerisinde yada metropoliten bölgede
yer alan turizm merkezleri arasında Merkezin turizmden aldığı katma
değeri arttırmak ve turistin kent merkezine erişebilirliğini yükseltmek
amacıyla toplu taşım bağlantılarını güçlendirmek.
Toplu Taşım değişim noktaları ile son durak noktalarında düzenlemelerin
yapılması . (Son durak noktalarında Raylı sistem yada lastik tekerlekli toplu
taşım araçları için depolama alanlarının belirlenmesi.)
260

9. EKONOMİK YAPI
9.1. ANTALYA İLİ İŞGÜCÜNÜN SEKTÖREL DAĞILIMI
Antalya Kenti; il genelinde işgücünün yığılma gösterdiği bir alandır. 1970-2000
yılları arasında nüfus artışı ile birlikte işgücünün payı da artmış ve 1970 yılında nüfus
içindeki payı %11 iken 2000 yılında %23’e yükselmiştir.2000 yılı itibariyle çalışma
oranı %28,66’ya ulaşmıştır.
İl ekonomisinde, son 30 yılda, işgücünde sektörel kaymalar önemli yer
tutmaktadır. Tarım sektörü büyüklüğünü korumakta ve işgücü artış göstermekte
ancak oransal payı azalmaktadır. Buna karşılık, özellikle turizm ve buna dayalı
faaliyetler ile kentsel sektörlerin işgücü büyüklüğü sıralamasında yerleri değişmekte
ve önemli sıçramalar yapmaktadır.
Antalya ilindeki genel ekonomik yapıya bakılacak olunursa temel sektörün
tarım olduğu görülmektedir. Her ne kadar yıllara oranla sektörde çalışanların yüzdesi
azalsa da Antalya kentinin doğal yapısı ve toprağın zenginliği nedeniyle tarım
bugünde temel sektör olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’nin tarımsal ürün
ihracatının yaklaşık %1,2’si Antalya kaynaklıdır.
İl nüfusunun %5’i sanayi sektöründe çalışmakta olup, bu oran Türkiye
genelinde %12’dir. Türkiye sanayinde katma değerin %1’ini Akdeniz Bölgesi,
%0,3’ünü Antalya ili oluşturmakta olup, sanayinin süreç etkinliği düşüktür. İldeki
sanayi işletmelerinin %80’i Antalya kentindedir.
Antalya bölgenin kentsel merkezi olarak, üniversite, hastane, kamu kurumları,
bölge müdürlükleri gibi hizmet işlevlerini barındırması yanında, ildeki turizm
gelişmelerinden kentin pay alması, öncelikle turizm ve buna bağlı ticaret, eğlence,
kültürel faaliyetlerin gelişmesi nedeniyle turizm, ticaret ve hizmet kenti kimliğini öne
çıkarmaktadır.
Antalya Limanı ve uluslararası Antalya Havaalanı’nın varlığı, ulaştırma,
haberleşme, depolama faaliyetleri ilde hizmet sektörünü geliştiren unsurlardır.
İnşaat sektörü geçmişte dalgalı bir değişim göstermiştir. 1970-1990 yılları
arasında sektörde çalışanların payı artmış ancak 1990 sonrasında düşme eğilimine
girmiştir.
261

Tablo 39. Antalya İli Çalışanların Sektörel Dağılımı
1970 1980 1990 2000
İşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %
Tarım, ormancılık, balıkçılık 217347 79.43 248913 70.80 316658 56.97 377654 49.85
Madencilik 291 0.11 420 0.12 572 0.10 596 0.08
İmalat Sanayi 13923 5.09 19657 5.59 33099 5.95 39518 5.22
Elektrik, gaz,su 133 0.05 501 0.14 1558 0.28 1685 0.22
İnşaat 6583 2.41 14584 4.15 39122 7.04 40151 5.30
Ticaret ve turizm 9000 3.29 16207 4.61 65405 11.77 137276 18.12
Ulaştırma, haberleşme, depolama 5252 1.92 8411 2.39 18217 3.28 27806 3.67
Mali kurumlar, sigorta, banka 1580 0.58 4764 1.35 12377 2.23 24651 3.25
Toplumsal, sosyal ve kişisel hizmetler 16967 6.20 36343 10.34 64811 11.66 106519 14.06
İyi tanımlanmamış faaliyetler 2570 0.94 1796 0.51 4040 0.73 1658 0.22
TOPLAM 273646 100.00 351596 100.00 555859 100.00 757514 100.00
Kaynak: DİE
Ulaştırma,haberleşm
e,depolama
4%
GRAFİK 16 - ANTALYA İLİ ÇALIŞANLARIN SEKTÖREL DAĞILIMI
Toplum.,sosyal,
kişisel hizm.
Mali kurumlar, 14%
sigorta, banka
3%
Ticaret ve turizm
18%
İnşaat
5.5%
Elektrik, gaz,su
0%
İyi tanımlanmamış
faali.
0%
İmalat Sanayi
5.5%
Tarım, ormancılık
50%
Madencilik
0%
262

9.2. KENT MERKEZİ 1/25.000 NAZIM İMAR PLANININ İŞGÜCÜ ve
İŞGÜCÜNÜN SEKTÖREL DAĞILIM TAHMİNİ
17.06.2005 gün 464 sayılı Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile onaylanan
Muratpaşa, Konyaaltı ve Kepez Belediyelerini kapsayan 1/25.000 ölçekli Çevre
Düzeni Planında İşgücü ve İşgücünün sektörel dağılımı 2020 yılı için aşağıdaki gibi
öngörülmüştür.
Tablo 40. Antalya Merkez Çalışanların Sektörel Dağılımı
1970 1980 1990 2000 2010 2020
İşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %
Tarım, ormancılık,
balıkçılık 4553 15,28 4768 8,73 12783 10,33 6335 3,66 8392 3 10490 2,5
Madencilik 185 0,62 118 0,22 271 0,22 320 0,19 280 0,1 420 0,1
İmalat Sanayi 6397 21,47 9689 17,74 15967 12,9 19600 11,34 30769 11 44056 10,5
Elektrik, gaz,su 62 0,21 341 0,62 729 0,59 942 0,55 1399 0,5 1678 0,4
İnşaat 2710 9,09 5112 9,36 16036 12,96 16525 9,56 20979 7,5 25175 6
Ticaret ve turizm 4029 13,52 7702 14,12 25486 20,59 46776 27,06 81119 29 125873 30
Ulaştırma,
haberleşme,
depolama 1760 5,91 4123 7,55 8864 7,16 14830 8,57 26014 9,3 39860 9,5
Mali kurumlar,
sigorta, banka 939 3,15 2646 4,84 7195 5,81 13099 7,57 22378 8 35664 8,5
Toplumsal, sosyal
ve kişisel hizmetler 9166 30,76 20112 36,82 34953 28,23 53897 31,18 88111 31,5 136364 32,5
İyi tanımlanmamış
faaliyetler _ _ _ 1503 1,21 546 0,32 559 0,2 420 0,1
TOPLAM 29801 100 54611 100 123787 100 172870 100 280000 100 420000 100
1.Etap 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı Planlama Raporu –İşgücü ve işgücünün sektörel Dağılımı-
İşgücü tahminleri, Antalya kentinde çalışan işgücünün, dönemlere göre
sektörel değişmeleri ve değişim eğilimleri ile kentin kaynakları ve gelişme
potansiyelleri göz önüne alınarak yapılmış ve çalışan oranı %28 olarak belirlenmiştir.
Yapılan tahminler ile toplumsal, sosyal ve kişisel hizmetlerin oranı Antalya’nın
Hizmet Kenti kimliğini vurgulayacak şekilde arttırılmıştır. Turizm ve Ticaret
sektöründeki gelişme düzenli bir artış görülmüştür. Buna bağlı olarak ulaşım,
haberleşme ve depolama sektörlerinde de artış öngörülmüştür.
İmalat sanayi, inşaat ve tarım sektöründe ise düşüş öngörülmektedir.
263

9.3. İŞGÜCÜNÜN SEKTÖREL DAĞILIM TAHMİNİ
Günümüz toplumunda ekonomik faaliyetleri tarım, sanayi ve hizmet sektörleri
olarak üç ana gruba ayırabiliriz. Toplumun gelişimine göre bu sektörlerden herhangi
birinde yapılan üretim nispi olarak artmakta ya da azalmaktadır. Antalya ilindeki genel
ekonomik yapıya bakıldığında temel sektörün tarım olduğu görülmesine rağmen
kentsel merkezde turizm ve buna dayalı faaliyetlerdeki gelişimler nedeniyle temel
sektörün hizmet sektörü olduğu görülmektedir.
Antalya Büyükşehir Belediyesi bütünü 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı
kapsamında 2020 yılı için öngörülen nüfus 2.332.253 kişidir. 2000 yılı itibariyle
Antalya Kenti çalışan sayısı oranı %28,66 dır ancak yıllara oranla çalışan nüfusun
artışı göz önüne alındığında 2020 yılı için çalışan sayısı oranı %29 olarak kabul
edilmiştir. Buna göre planlama alanı içerisindeki çalışan nüfus 676.350 kişidir.
SEKTÖRLER
Planlama Alanı Bütünü
Toplam İşgücü
(kişi) %
Tarım-Ormancılık-Balıkçılık 37.200 5,5
Madencilik 676 0,10
İmalat Sanayi 67.635 10,00
Elektrik-Gaz-Su 3.382 0,50
İnşaat 34.493 5,10
TİCARET Ve TURİZM 199.525 29,50
Ulaştırma-Haberleşme-
Depolama 62.900 9,30
Mali Kurumlar,Sigorta,
Banka 56.813 8,4
Toplumsal-Sosyal-Kişisel
Hizmetler 213.050 31,5
Toplumsal-Sosyal-Kişisel
Hizmetler 676 0,10
TOPLAM 676.350 100,00
Tablo 41:2020 yılı İşgücünün Sektörel Dağılım Tahmini
264

250.000
200.000
150.000
100.000
50.000
0
213.050
56.813
62.900
676
1
37.200
676
67.635
3.382
34.493
199.525
Grafik17: 2020 yılı İşgücünün Sektörel Dağılım Tahmini
Tarım-Ormancılık-
Balıkçılık
Madencilik
İmalat Sanayi
Elektrik-Gaz-Su
İnşaat
TİCARET Ve TURİZM
Ulaştırma-Haberleşme-
Depolama
Mali Kurumlar,Sigorta,
Banka
Toplumsal-Sosyal-Kişisel
Hizmetler
Toplumsal-Sosyal-Kişisel
Hizmetler
Tarım-Ormancılık-
Balıkçılık
Madencilik
İmalat Sanayi
Elektrik-Gaz-Su
İnşaat
TİCARET Ve TURİZM
Ulaştırma-Haberleşme-
Depolama
Mali Kurumlar,Sigorta,
Banka
Toplumsal-Sosyal-Kişisel
Hizmetler
Toplumsal-Sosyal-Kişisel
Hizmetler
265

9.3.1. HİZMET SEKTÖRÜ
Planlama alanında 2020 yılı için de kentin kimliğini oluşturan ve ekonomisini
belirleyen sektör hizmet sektörü olarak kabul edilmiştir. Kentin kuzeyinde planlanan
Bölgesel hastane, Üniversite Alanı, teknopark ve buna bağlı alanlar, ‘ Antalya Kültür
ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri’nin yer alması, Güver Uçurumu arkeoloji
parkı, hayvanat bahçesi, Ekolojik Devinim Koruma Bandı, bölgesel park ve
rekreasyon alanlarının yer alması, Doğuda Pınarlı Belediyesinde yer alan Fuar
Alanının varlığı, tarım alanlarının turizmle bütünleşmesi plan kararlarının hizmet
sektörüne etkisi, mevcut yayla merkezleri, öneri yayla merkezleri, Kayak Merkezi,
Doyran Göleti ve Balıkçı Barınağı ile Turizmin çeşitlenmesi adına batı bölgesinde yer
alan fonksiyonlar, planın ana hedeflerinden biri olan kent merkezinde çalışma
alanlarının uzmanlaşmasının sağlanması buna bağlı olarak turizm ve ticaret
sektörlerinde meydana gelecek gelişmeler, bu plan ile hizmet sektörünün gelişimine
katkı sağlayacak kararlardır.
Planlama alanı içerisinde hizmet ana sektörü alt sektörler bazında
incelendiğinde;
2000 yılında payı %31.18 olan Toplumsal ve Kişisel hizmetlerde, sektörde
çalışanların oranı planla öngörülen uzmanlaşmış kent niteliğine uygun olarak
artacağı düşünülmüş ve %31,5’e yükseltilmiştir.
Turizmin çeşitlenmesi ve buna bağlı 12 aya yayılarak yatırımların yapılması
ilkesi doğrultusunda turizm ve buna bağlı ticaret sektöründe de bir artış öngörülmüş,
bu kapsamda 2000 yılında payı %27,06 olan sektör 2020 yılı itibariyle %29.50 olarak
belirlenmiştir. Benzer biçimde mali kurumlar sigorta ve bankacılık hizmetlerinde
çalışanların payının da artması beklenmektedir. Bu sektörde 2020 için çalışan oranı
%8.4 olarak belirlenmiştir.
1980-1990 yılları arasında yükselen inşaat sektörü 1990 sonrası düşme
eğilimine girmiş ve kentteki doygunluk ve teknolojideki gelişmelerde göz önüne
alınarak çalışanlar arasındaki payının düşme eğilimine devam edeceği varsayılmıştır.
Bu nedenle 2000 yılında payı %9.56 olan sektör 2020 yılı itibariyle % 5.10 olarak
belirlenmiştir.
266

Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama sektörleri geçmiş dönemlerde de düzenli
bir artış göstermiş ve tüm bölgelerde eşit oranda pay sahibi olmuş, Bu nedenle 2000
yılında payı %8.57 olan sektör 2020 yılı itibariyle %9,3 olarak belirlenmiştir. Ticaret ve
Turizm sektöründeki artışında bu sektöre etkisi yadırganamaz.
9.3.2. SANAYİ SEKTÖRÜ
Planlama alanında 2020 yılı için ikinci sektör %10 ’lik payı ile sanayi sektörü
olarak kabul edilmiştir. Kuzey bölgesinde yer alan Organize Sanayi Bölgesinin,
toptancılar sitesi, toplu işyerlerinin ve uzmanlaşmış iş kollarının yer seçiminin
yapılacağı alanlar, konut dışı kentsel çalışma alanları, Doğalgaz boru hatları, LPG
tüp depolama alanları, küçük sanayi siteleri gibi kararlar plan ile sanayi sektörüne
yapılan katkılardır. Antalya Kentinde sanayi sektöründe çalışanların toplam içindeki
payının zamanla düşeceği öngörülerek; 2000 yılında payı %11.34 olan imalat sanayi
2020 yılı için %10, 2000 yılında payı %0.55 olan elektrik –gaz- su sektörü 2020 yılı
için %0.50, 2000 yılında payı %0.19 olan madencilik sektörü 2020 yılı için %0.10
olarak belirlenmiştir.
9.3.3. TARIM SEKTÖRÜ
Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık sektöründe çalışanların payı geçmiş yıllara
bakıldığında sürekli bir düşüş kaydetmektedir. Ancak tarımın Antalya kentindeki
önemli temel sektörlerden biri olarak gelecekte de sürdürülmesi beklenmelidir.
Planın ana hedeflerinden biri olan nitelikli tarım arazilerinin korunması ilkesi ile
entegre seracılık, organize tarım, ekolojik tarım turizm alanların oluşturularak
tarımda çeşitlik ve teknolojinin kullanılarak üretimin mümkün olan en üst düzeyde
gerçekleştirilmesiyle tarım sektörünün önemini koruması öngörülmektedir. Planlama
alanının bütününde tarımda çalışanların sayısı 2020 yılı için % 5,5 olarak
belirlenmiştir.
267

10.ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 2020 YILI İÇİN
SEKTÖREL YOL HARİTASI (AMAÇ-HEDEF-STRATEJİLER-
YAPILACAK İŞLER)
Antalya Büyükşehir Belediyesi 2020 yılına ilişkin kent vizyonunun tariflenmesi,
doğal kaynakların korunması ve plan hedeflerinin belirlenmesi amacıyla 1/50.000
ölçekli Fiziki Stratejik planda yol haritaları oluşturulmuştur. Bu yol haritaları turizm
alanları, büyük alan kullanımı gerektiren çalışma alanları, tarım alanları, tarihi,
kültürel ve doğal kaynaklar, konut alanları, kent merkezi, ulaşım ve altyapı olmak
üzere 7 ana kullanım kararı için hazırlanmıştır.
Söz konusu yol haritaları hazırlanan 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı
çalışmaları kapsamında revize edilmiş ve amaç, hedef, strateji ve yapılacak işlerin
tanımlandığı bu haritalarda kullanım kararına ilişkin plan vizyonunun yönlendirdiği
amaç, hedef, strateji ve yapılacak işler 2020 yılı için birer ev ödevi olarak
belirlenmiştir.
268

11.ARAZİ KULLANIŞ DEĞERLERİ
PLANLAMA ALANI ARAZİ KULLANIŞ TABLOSU
KULLANIM ALAN(m²) ORAN(%)
Afet Sonrası İskan Rezerv Alanı 949.330 0.07
Ağaçlandırılacak Alan 12.203.548 0.88
Ağaçlandırılacak Alan (Mezarlık) 708.238 0.05
Ağaçlık Alan 31.691.021 2.29
Askeri Alan 2.694.803 0.20
Bölgesel Kentsel Spor Alanı 17.979.570 1.30
Bölge Parkı 1.472.929 0.11
Botanik Parkı 1.472.928 0.11
Demiryolu İstasyonu 317.870 0.02
Depolama Alanı 1.476.883 0.11
Eğitim Alanları 408.447 0.03
Entegre İşletme ve Depolama Toptan Ticaret Alanı 2.931.837 0.21
Fuar Alanı 618.643 0.04
Fuar Kongre ve Destek Fonksiyonları Merkezi 623.781 0.05
Gençlik Merkezi 1.191.749 0.09
Golf Alanı 709.949 0.05
Göl-Gölet 1.379.358 0.10
Günübirlik Tesis Alanları 2.867.534 0.21
Havaalanı 17.066.187 1.24
Hayvan Pazarı 208.003 0.02
Kamu Kurum Alanları 3.440.459 0.25
Kayak Merkezi 455.116 0.03
Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanı 6.294.406 0.46
Kentsel Bölgesel Yeşil Alanlar 15.209.733 1.10
Kırsal Terminal Alanı 162.024 0.01
269

Küçük Sanayi Sitesi 1.857.169 0.13
Konut Gelişme Alanı-Düşük Yoğunluklu 16.092.143 1.16
Konut Gelişme Alanı-Orta Yoğunluklu 72.452.593 5.25
Konut Gelişme Alanı-Yüksek Yoğunluklu 3.688.171 0.27
Konut Dönüşüm Alanı-Orta Yoğunluklu 24.577.805 1.78
Konut Dönüşüm Alanı-Yüksek Yoğunluklu 4.955.745 0.36
Konut Alanı-R-K- Düşük Yoğunluklu 7.592.613 0.55
Konut Alanı-R-K- Orta Yoğunluklu 447.583.20 0.03
Konut Alanı-R-K-Yüksek Yoğunluklu 23.384.791 1.69
Kırsal Yerleşim Alanı 15.745.210 1.14
Kırsal Gelişme Alanı 131.805 0.01
Mera Alanları 17.186.608 1.24
Merkez Koruma Alanı 732.973 0.05
Mezarlık Alanları (Bölgesel) 2.179.414 0.16
Orman Alanı 551.890.498 39.95
Organize Sanayi Bölgesi 2.308.936 0.17
Rekreasyon Alanları 7.503.184 0.54
Sağlık Tesis Alanları 3.082.356 0.22
Serbest Bölge 637.410 0.05
Sosyal Tesis Alanları 693.817 0.05
Spor Alanı 2.098.441 0.15
Taşlık Çalılık Alanlar 27.737.047 2.01
Teknik Altyapı Alanları 884.891 0.06
Teknoloji Geliştirme Bölgesi 856.891 0.06
Temalı Park 3.107.745 0.22
Terminal Alanı 265.573 0.02
Ticaret -Alt Merkez Alanı- 4.709.593 0.34
Ticaret -Merkezi İş Alanı- 5.655.173 0.41
Ticaret -Merkezle Bütünleşecek Ticaret Alanı- 5.024.874 0.36
270

Ticaret -Merkezi Gelişme Aksı- 7.919.656 0.57
Toplu ve Organize İşyerleri 2.387.511 0.17
Toptancı Hali 2.301.415 0.17
Tarımsal Ürün ve Pazarlama Alanları 668.909 0.05
Turizm ve İkinci Konut Yerleşme Alanları 1.300.501 0.09
Turizm Tesis Alanları 3.375.167 0.24
Tarım-Ekolojik Tarım Turizm Alanları- 29.864.044 2.16
Tarım-Ekolojik Koruma Geliştirme Bölgeleri- 31.380.238 2.27
Tarım-Ender Tarım Alanları- 142.754.691 10.33
Tarım-Entegre Sera İşletme Alanları- 62.222.594 4.50
Tarım-İkincil Tarım Alanları- 50.125.839 3.63
Tarım-Kent İçi Tarımsal Planlama Alanı- 5.509.142 0.40
Tarım-Organik Tarım Alanları- 13.701.480 0.99
Tarımsal Ekolojik Bütünlüğü Bozulmuş Alanlar 2.022.868 0.15
Üniversite Alanı 4.828.414 0.35
Yat Limanı 279.034 0.02
Yayla Merkezi-Mevcut- 4.400.119 0.32
Yayla Merkezi-Öneri- 1.000.703 0.07
Diğer Alanlar 83.272.277 6.03
TOPLAM 1.381.330.000 100.00
Tablo 42:Planlama Alanı Arazi Kullanış Tablosu
271