20.12.2013 Views

buradan - Ä°hracat Bilgi Platformu

buradan - Ä°hracat Bilgi Platformu

buradan - Ä°hracat Bilgi Platformu

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

İRAN İSLAM CUMHURİYETİ<br />

“OTO YAN SANAYİ<br />

YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI”<br />

Hazırlayanlar<br />

Gökhan BAYAR<br />

Dış Ticaret Uzmanı<br />

Ümit ATEŞAĞAOĞLU<br />

İhracatı Geliştirme Uzmanı


İÇİNDEKİLER<br />

1) PAZAR ARAŞTIRMASININ GEREKÇESİ....................................................... 4<br />

2) TÜRKİYE’DE OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ....................................... 6<br />

2.1) OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ SEKTÖRLERİNİN SINIFLANDIRILMASI ............6<br />

2.2) TÜRKİYE’DE OTOMOTİV ANA SANAYİ...........................................................................9<br />

2.3) TÜRKİYE’DE OTOMOTİV YAN SANAYİ.........................................................................13<br />

2.3.1) Türkiye Oto Yan Sanayi Gelişimi ..................................................................................13<br />

2.3.2) Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayinde Mevcut Durum ...................................................13<br />

2.4) TÜRKİYE'NİN OTOMOTİV YAN SANAYİ DIŞ TİCARETİ .............................................15<br />

2.4.1) Otomotiv Yan Sanayi İhracatı ........................................................................................15<br />

2.4.2) Otomotiv Yan Sanayi İthalatı .........................................................................................20<br />

2.5) TÜRKİYE’DE OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ FUARLARI ....................................24<br />

3) DÜNYA’DA OTOMOTİV SANAYİ ............................................................................. 26<br />

3.1) DÜNYA’DA OTOMOTİV ÜRETİMİ ...................................................................................26<br />

3.2) DÜNYA’DA OTOMOTİV YAN SANAYİ DIŞ TİCARETİ .................................................32<br />

3.2.1 ) Dünya İthalatı.................................................................................................................33<br />

3.2.2) Dünya İhracatı ................................................................................................................35<br />

3.3) DÜNYA’DA OTO ANA VE YAN SANAYİ FUARLARI ....................................................36<br />

4) İRAN.......................................................................................................................................... 38<br />

4.1) GENEL SİYASİ VE EKONOMİK GÖRÜNÜM ...................................................................38<br />

4.2) İRAN OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ PAZARI........................................................43<br />

4.2.1) İran'da Firmalarla Yapılan Görüşmeler ..........................................................................55<br />

4.3) TÜRKİYE’NİN İRAN’A OTO YAN SANAYİ İHRACATI .................................................57<br />

4.4) PAZARA GİRİŞ......................................................................................................................60<br />

4.4.1) Dağıtım Kanalları ...........................................................................................................60<br />

4.4.2) İhracat Prosedürleri.........................................................................................................62<br />

4.5) ULAŞIM VE HABERLEŞME................................................................................................66<br />

4.5.1) Kara yolu ........................................................................................................................66<br />

4.5.2) Demir yolu......................................................................................................................66<br />

4.5.3) Deniz yolu.......................................................................................................................66<br />

4.5.4) Hava yolu........................................................................................................................67<br />

4.5.5) İletişim ............................................................................................................................67<br />

4.5.6) Medya .............................................................................................................................67<br />

4.6) VİZE REJİMİ ..........................................................................................................................68<br />

4.7) YARARLI ADRESLER..........................................................................................................68<br />

4.7.1) İran’daki Türk Temsilcilikleri ........................................................................................68<br />

4.7.2) Türkiye’deki İran Temsilcilikleri ...................................................................................69<br />

4.7.3) Ticaretle İlgili Kuruluşlar ...............................................................................................69<br />

4.7.4) Otomotiv Sektörü ile ilgili İran’daki Kuruluşlar ............................................................70<br />

4.8) İTHALATÇI ADRESLERİ........................................................................................................70<br />

5) SONUÇ VE ÖNERİLER...................................................................................... 74<br />

6) KAYNAKLAR. ..................................................................................................... 80<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 2


TABLOLAR<br />

Tablo-1: Uluslararası Ticari Sınıflandırma........................................................................... 6<br />

Tablo-2: Gümrük Tarife ve İstatistik Pozisyonları Sınıflaması .......................................... 8<br />

Tablo-3: Otomotiv Sanayi Üreticileri................................................................................... 11<br />

Tablo-4: Araç Üretimi .......................................................................................................... 12<br />

Tablo-5: Türkiye Araç Parkı ............................................................................................... 12<br />

Tablo-6: Otomotiv Yan Sanayi İhracatı ............................................................................. 17<br />

Tablo-7: Ülkelere Göre Oto Yan Sanayi İhracatı .............................................................. 20<br />

Tablo-8: Otomotiv Yan Sanayi İthalatı .............................................................................. 21<br />

Tablo-9: Ülkelere Göre Oto Yan Sanayi İthalatı ............................................................... 24<br />

Tablo-10: Türkiye Fuar Tablosu ......................................................................................... 25<br />

Tablo-11: Dünya Motorlu Araç Üretimi ............................................................................. 28<br />

Tablo-12: Dünya Otomobil Üretimi ..................................................................................... 31<br />

Tablo-13: Dünya Motorlu Araç Yan Sanayi Ürünleri İthalatı ......................................... 35<br />

Tablo-14: Dünya Motorlu Araç Yan Sanayi Ürünleri İhracatı ........................................ 36<br />

Tablo-15: Milli Düzeyde İştirak Edilecek Fuarlar ............................................................. 37<br />

Tablo-16: İran -Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler................................................... 39<br />

Tablo-17: İran - Temel Ekonomik Göstergeler .................................................................. 40<br />

Tablo-18: İran Yeni Araç Kaydı ve Araç Parkı.................................................................. 44<br />

Tablo-19: İran Otomotiv Ana Sanayi Üretimi ................................................................... 45<br />

Tablo-20: İran’da Otomotiv Üreten Firmalar ve Ürünleri ............................................... 45<br />

Tablo-21: İran Oto Yan Sanayi İthalatı............................................................................... 50<br />

Tablo-22: İran Oto Yan Sanayinde Yer Alan Önemli Firmalar ...................................... 52<br />

Tablo-23: Türkiye’nin İran’a Oto Yan Sanayi İhracatı .................................................... 59<br />

Tablo-24: İran Oto Ana ve Yan Sanayi Fuarları ............................................................... 62<br />

Tablo-25: İran Oto Yan Sanayi Gümrük Vergileri ........................................................... 64<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 3


1. PAZAR ARAŞTIRMASININ GEREKÇESİ<br />

Otomotiv sektörü ekonominin lokomotifi olarak kabul edilmektedir. Bunun sebebi bir motorlu<br />

taşıtın, farklı yapı, malzeme ve teknoloji ile üretilen ve özgün yöntemlerle ve birbiri ile uyumlu<br />

olarak bir araya getirilen 5.000 dolayında parçadan oluşması, dolayısıyla, otomotiv sektörünün,<br />

demir-çelik, elektronik, kimya, boya, cam, plastik sektörleri gibi daha birçok sanayi dalı ile yakın<br />

ilişki içerisinde bulunmasıdır. Türkiye’de otomotiv yan sanayi, otomotiv sanayisindeki gelişmelerin<br />

sonucunda hızla gelişmiş; yüksek kapasitesi, geniş ürün yelpazesi ve yüksek standartlarıyla<br />

üretiminin %80’ini ihraç eder hale gelmiştir. İhracatın %70’inden fazlası AB bölgesine<br />

gerçekleştirilmektedir. 1970’lerde %15 olan yerli parça kullanım oranının günümüzde bazı<br />

araçlarda %90’lar seviyesini aşmıştır.<br />

Küresel ekonomik krizlerin ve siyasi sorunların devam edeceği göz önüne alındığında, ihracatının<br />

%70’inden fazlasını AB ülkelerine gerçekleştiren Türkiye otomotiv yan sanayi sektörünün,<br />

alternatif pazarlara açılmasının son derece önemli olduğu aşikârdır. Bu kapsamda çoğunluğu petrodolar<br />

zengini Orta Doğu ülkeleri, ihracat portföyümüzün genişlemesi açısından uygun hedef<br />

pazarlar olarak ön plana çıkmaktadır. Bu ülkelerden biri olan İran gerek kalabalık nüfusu, gerek<br />

jeopolitik konumu gerekse ülkemiz ile olan tarihi ve kültürel yakınlığı nedeniyle önemli bir ihraç<br />

pazarıdır.<br />

Ülkemizin İran’a olan ihracatında en önemli sorunlardan birisi A.B.D. ve Birleşmiş Milletlerin<br />

uyguladığı yaptırımlardan dolayı ödeme kanallarında yaşanmaktadır. Dünya genelinde ve<br />

ülkemizde birçok banka İran ile olan ticarete aracılık etmemektedir. Bunun yanı sıra İran’ın dışa<br />

kapalı bir ekonomik anlayış benimsemesi sonucu getirdiği ithalat yasakları, yüksek gümrük vergisi<br />

oranları ve İran’da yaşanan ekonomik kriz Türk firmalarının pazara girişini zorlaştırmaktadır. Bütün<br />

bunlara rağmen İran’daki olumlu Türkiye ve Türk markası imajı, ülkenin Uzak doğu ve Orta<br />

Asya’ya yakınlığı, genç, dinamik ve yenilikçi müşteri kitlesi ve ülke sanayisinin gelişmemiş olması<br />

nedeniyle İran, oto yan sanayi firmalarımız için potansiyel arz etmektedir.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 4


Türkiye’nin İran’a oto yan sanayi ürünleri ihracatındaki mevcut durum, sorunlar, ikili işbirliği<br />

imkanları ve ülke pazarı hakkında ihracatçı firmalarımızın pazara giriş stratejilerini belirlemelerinde<br />

yol gösterici olması amacıyla gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde İran’da “Otomotiv Yan Sanayi<br />

Yerinde Pazar Araştırması” (YPA) yapılmasının faydalı olacağı görüşüne varılmıştır. Bu bağlamda<br />

araştırmanın, pazar araştırmasına konu olan otomotiv yan sanayinin en geliştiği ve ülke ticaretinin<br />

en önemli şehri olarak kabul edilen Tahran şehrinde 21-28 Aralık 2012 tarihleri arasında yapılması<br />

uygun görülmüştür.<br />

Tahran’ın önde gelen oto yan sanayi firmalarının üst düzey yöneticileri ile yapılan toplantılarda<br />

İran’da, Türkiye açısından oto yan sanayi sektöründe öne çıkabilecek ürünlere yönelik tüketici<br />

tercihleri ve bu ürünlerin dağıtımı hakkında görüşülmüş, Türk menşeli ürünlerin İran pazarındaki<br />

payının nasıl arttırılabileceği ve İran ile iş yapabilmek için dikkat edilmesi gereken hususlar<br />

konuları üzerinde fikir alışverişinde bulunulmuştur. Bunun yanısıra otomotiv ve otomotiv yan<br />

sanayi sektörü hakkında ve diğer güncel gelişmeler konusunda yerinde gözlemlerde bulunulmuş,<br />

pazarda halihazırda Türk firmalarla ticaret yapmış ya da yapmayı planlayan İran’lı firmalarla bilgi<br />

alışverişinde bulunulmuş ve mevcut sorunlar ile ikili ticaret olasılıkları üzerinde durulmuştur.<br />

Çalışma sonucunda elde edilen bilgiler, İran ile ticaretimizde özellikle ödeme kanallarında sorunlar<br />

yaşanmasına rağmen bu pazarın ülkemiz açısından önemli ve kaybedilmemesi gereken bir pazar<br />

olduğunu ortaya koymuştur. Pazar araştırması kapsamında görüşülen otomotiv firmalarına ilişkin<br />

ayrıntılı bilgiler sonraki bölümlerde detaylı olarak incelenecektir.<br />

Çalışmanın birinci bölümünde araştırma kapsamına giren oto yan sanayi ürünlerinin tanımı ve<br />

uluslararası sınıflandırmaları, Türkiye oto ana ve yan sanayinin gelişimi, mevcut durumu, üretimi<br />

ve dış ticareti ile ilgili bilgiler verilerek genel bir değerlendirme yapılmıştır.<br />

İkinci bölümde, dünyada otomotiv sanayi; üretim ve dünya ticaret verilerine dayandırılarak<br />

incelenmiş, dünyada otomotiv sanayinin mevcut durumu ve yönelişlerine dair açıklamalarda<br />

bulunulmuştur.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 5


Üçüncü bölümde ise İran’ın genel siyasi ve ekonomik yapılarının yanında, otomotiv ana ve yan<br />

sanayi pazarları, pazarların güçlü ve güçsüz yanları ile pazarlardaki fırsat ve tehditler, pazara giriş<br />

koşulları, dağıtım kanalları, ihracat prosedürleri, vergileri, standartları, vize rejimleri, medya<br />

araçları, ulaşım ve haberleşme imkânları incelenmiştir. Ayrıca, faydalı adresler ve ithalatçı adresleri<br />

bilgilerine yer verilmiştir.<br />

Son bölümde ise genel değerlendirme ve sonuç yer almaktadır. Çalışmanın, oto yan sanayi<br />

firmalarımızın İran ile olan mevcut ihracatlarını artırmalarına veya ihracat istikametlerini<br />

farklılaştırarak, yaşanmakta olan küresel ekonomik krizin etkilerini azaltmaları doğrultusunda<br />

katkıda bulunacağına inanılmaktadır.<br />

2) TÜRKİYE’DE OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ<br />

2.1) OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ SEKTÖRLERİNİN SINIFLANDIRILMASI<br />

Otomotiv ana ve yan sanayi kapsamındaki ürünler, aşağıdaki uluslararası sınıflandırmalara göre<br />

tanımlanmaktadır.<br />

Tablo 1. Uluslararası Ticari Sınıflandırma<br />

(Standard International Trade Classification-SITC)<br />

SITC Açıklama<br />

625.1 Kauçuktan yeni dış lastikler<br />

625.9 Kauçuktan iç lastikler<br />

663.82 Fren Balataları, yastıkları<br />

713.31 Kara taşıtlarında kullanılan benzin motorları<br />

713.23 Kara taşıtlarında kullanılan dizel motorlar<br />

713.91 Benzinli motorlar için aksam ve parçalar<br />

713.92 Dizel motorlar için aksam ve parçalar<br />

746.1 Bilyalı Rulmanlar<br />

748.1 Transmisyon, krank ve kam milleri<br />

748.21 Yatak kovanları<br />

748.4 Dişliler<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 6


748.5 Volanlar<br />

748.6 Kaplinler<br />

749.2 Contalar<br />

778.12 Akümülatörler<br />

778.3 Manyetolar, bujiler, alternatörler, marş motorları, aydınlatma<br />

784.1 Şasiler<br />

784.2 Karoserler<br />

784.31 Tamponlar<br />

784.32 Emniyet kemerleri<br />

784.33 Fren sistem ve parçaları<br />

784.35 Diferansiyel kutuları<br />

784.36 Taşıyıcı akslar<br />

784.39 Diğerleri<br />

783.1 Binek otomobiller<br />

782.1 Kamyonlar<br />

781 Otobüs, minibüs, midibüs<br />

782.2 Özel amaçlı motorlu taşıtlar<br />

722 Traktörler<br />

Tablo 2. Gümrük Tarife ve İstatistik Pozisyonları Sınıflaması<br />

(Harmonized Commodity Description and Coding System-HS)<br />

Otomotiv Ana Sanayi<br />

GTİP<br />

Açıklama<br />

8701 Traktörler<br />

8702 Toplu halde yolcu taşımaya mahsus motorlu taşıtlar<br />

8703 Binek araçlar<br />

8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar<br />

8705 Özel amaçlı motorlu taşıtlar<br />

8709 Kısa mesafe eşya taşıyıcıları<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 7


Otomotiv Yan Sanayi<br />

GTİP<br />

Açıklama<br />

8409 Motor Aksam ve Parçaları<br />

4011; 4012; 4013 Dış ve İç Lastikler<br />

870870 Jant ve Tekerlek Aksamı<br />

870829 Montaj Karoseri Aksamı<br />

8483 Transmisyon Mili, Yatak, Kovan<br />

700711; 700721 Oto Camları<br />

870830 Fren ve Servo Frenler<br />

870821 Emniyet Kemerleri<br />

8511 Ateşleme Cihazları<br />

8507 Akümülatörler ve Aksam-Parçaları<br />

870893 Debriyaj ve Aksam-Parçaları<br />

870850 Akslar<br />

870891 Radyatörler<br />

842123; 842131 Filtreler<br />

8482 Bilyeli Rulmanlar<br />

870840 Vites Kutuları<br />

8706 Kara Taşıtları için Motorlu Şasiler<br />

8707 Kara Taşıtları için Karoserleri<br />

8512 Farlar ve İşaret Cihazları<br />

870880 Amortisörler<br />

401699 Motorlu Taşıtlar için Kauçuk Parçalar<br />

870892 Egzozlar, Susturucular ve Egzoz Boruları<br />

8408 Dizel-Yarı Dizel Motorlar<br />

700910 Dikiz Aynaları<br />

8407 İçten Yanmalı Motorlar<br />

841330 Motorların Yakıt, Yağ, Soğutma Pompaları<br />

870810 Tamponlar ve Parçaları<br />

681320 Fren Balataları<br />

870894 Direksiyon Simitleri, Kolonları, Kutuları<br />

9104 Motorlu Araçların Alet Tabloları İçin Saatler<br />

940120 Motorlu Taşıtlarda Oturmaya Mahsus Mobilyalar<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 8


841520 Klimalar<br />

8484 Metal Tabakalı Contalar, Conta Takim ve Gruplar<br />

870899 Diğer Aksam ve Parçalar<br />

2.2) TÜRKİYE’DE OTOMOTİV ANA SANAYİ<br />

Oto ana ve yan sanayi endüstrisi, günümüzde Türkiye imalat sanayinin lokomotif sektörlerinden<br />

biridir. Oto ana ve yan sanayi aynı zamanda savunma sanayi ve gemi inşa sanayinin de altyapısını<br />

oluşturmaktadır. Günümüzde Türkiye, Avrupadaki en büyük otobüs üreticisi ve ikinci en büyük<br />

hafif ticari araç üreticisidir.<br />

Otomotiv ana ve yan sanayi ihracatı 2012 yılında toplam ihracatın %6’sını oluşturmaktadır.<br />

Otomotiv ana ve yan sanayinin toplam imalat sanayi içindeki payı yaklaşık %5 civarındadır.<br />

Sektörde 50.000 civarında çalışan bulunmaktadır.<br />

Türkiye’de taşıt araçları sanayi üretime 1950’lerin ortalarında başlamış, üretim 1960’ların<br />

ortalarında hız kazanmıştır. 1950’li yıllarda bazı prototip araçların üretilmesinden sonra, ilk montaj<br />

hattı 1954’te orduya jip ve kamyonet temini için kurulmuştur (Türk Willys Overland Limited).<br />

1955’te ilk ticari kamyon montajı TOE-Türk Otomotiv Endüstrisi tarafından gerçekleştirilmiştir.<br />

1963’te ilk yerli otobüs montajına Otobüs Karoseri A.Ş.’de MAGİRUS marka otobüslerin montajı<br />

ile başlanmıştır. 1966’da otomotiv sanayi kendi modellerinin montajına da başlamıştır. O<br />

dönemlerin otomobili “ANADOL” şimdi bir nostaljidir. Bunu takip eden üç yıl içinde, binek<br />

otomobil üreten montaj fabrikaları (Tofaş-Fiat, Oyak-Renault, ) imalata başlamıştır. İki büyük<br />

otomobil üreticisi TOFAŞ ve OYAK-RENAULT, İtalyan ve Fransız lisanslarıyla 1971’de imalat<br />

hatlarını kurmuşlardır. 1968 yılında Otomarsan-Otobüs Karoseri ve Motorlu Araçlar A.Ş 0302<br />

serisi otobüslerin üretimine başlamıştır. Son yıllarda ise Japon ve Güney Koreli otomobil üreticileri<br />

Türkiye’de ortak girişimler başlatmışlardır. 1999 yılında ise tasarımı Türkiye’de geliştirilen<br />

kamyonların İspanya, Portekiz ve İngiltere’ye ihracatı devam etmektedir. Otomobilde ise büyük<br />

Türk otomotiv üreticileri, lisansları altında üretim yaptıkları Batılı otomotiv üreticilerinin dünya<br />

üretim merkezi olma yolunda ilerlemektedirler.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 9


Bugün 15 firma binek otomobil, otobüs, kamyon, kamyonet, minibüs, midibüs ve çekici gibi çeşitli<br />

araçların üretimini yapmaktadır.<br />

Binek otomobil üreten beş firma vardır (RENAULT, TOFAŞ (FIAT), TOYOTA, HYUNDAI,<br />

HONDA).<br />

Onbir firma kamyon ve kamyonet üretmektedir (ANADOLU ISUZU, BMC, ASKAM<br />

(CHRYSLER), HYUNDAI, KARSAN M.A.N., MERCEDES-BENZ, FORD OTOSAN,<br />

OTOKAR, OTOYOL, TEMSA).<br />

Onbir firma otobüs ve minibüs imal etmektedir (ASKAM, ISUZU, BMC, KARSAN,<br />

MERCEDES-BENZ, HYUNDAI, OTOKAR, FORD OTOSAN, OTOYOL, TEMSA, M.A.N.)<br />

Tablo 3. Otomotiv Sanayi Üreticileri<br />

Firma Yeri Ürünler<br />

HONDA GEBZE/KOCAELİ Binek otomobil<br />

ANADOLU ISUZU İSTANBUL<br />

Kamyon, kamyonet, midibüs<br />

O.S.<br />

ASKAM GEBZE/KOCAELİ Çekici, kamyon, kamyonet, minibüs<br />

B.M.C. İZMİR Kamyon, kamyonet, otobüs, minibüs,<br />

midibüs, çekici<br />

FORD OTOSAN İSTANBUL/ESKİŞEHİR, Kamyon, kamyonet, minibüs<br />

KOCAELİ<br />

HYUNDAI ASSAN KOCAELİ Binek otomobil, kamyonet, minibüs<br />

KARSAN BURSA Kamyonet, minibüs, midibüs<br />

M.A.N. ANKARA Çekici, kamyon, otobüs<br />

M. BENZ İSTANBUL/AKSARAY Çekici, kamyon, otobüs, minibüs<br />

OTOKAR SAKARYA Kamyonet, minibüs<br />

OTOYOL SAKARYA Minibüs, kamyon, kamyonet, midibüs<br />

O. RENAULT BURSA Binek otomobil<br />

TEMSA ADANA Kamyon, kamyonet, otobüs, midibüs<br />

TOFAŞ BURSA Binek otomobil, kamyonet<br />

TOYOTA SAKARYA Binek otomobil<br />

Kaynak: Otomotiv Sanayicileri Derneği (OSD)<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 10


Sektörde bulunan ana ve yan sanayi kuruluşları genellikle Marmara Bölgesinde yerleşmiştir.<br />

Bursa’da iki büyük otomobil fabrikasının ve iki adet “Organize Sanayi Bölgesi”nin bulunması<br />

nedeniyle otomotiv sanayi özellikle bu ilde yoğunlaşmıştır. Otomotiv sanayi üreticilerinin 4 adedi<br />

Kocaeli’nde, 3 adedi Bursa’da, 3 adedi İstanbul’da, 1 adedi İzmir’de, 3 adedi Sakarya’da, biri<br />

Ankara’da biri de Eskişehir’dedir. Adana’da otobüs üretim ve yan sanayi bulunmaktadır.<br />

Türk Otomotiv Sanayinin mevcut motorlu araç üretim miktarı 2011 yılı itibariyle 1.234.637<br />

adet/yıldır. Hafif araçların (otomobil, kamyonet ve minibüs) toplam kurulu üretim miktarı 2011 yılı<br />

itibariyla 1.189.131 adet/yıldır. Otobüs üretiminde bulunan 6 firma mevcuttur. Bu firmaların toplam<br />

kurulu üretim kapasiteleri 2011 yılı itibarıyla 6.907 adet/yıldır.<br />

Tablo 4. Araç Üretimi (adet)<br />

2011 2012 Değişim (%)<br />

Binek otomobil 639.734 577.296 -10<br />

Kamyon 37.396 29.129 -22<br />

Kamyonet 479.110 426.633 -11<br />

Otobüs 6.907 6.427 -7<br />

Minibüs 22.475 29.335 31<br />

Midibüs 3.509 4.158 18<br />

Taşıt Araçları Toplam 1.189.131 1.072.978 -10<br />

Kaynak : OSD<br />

Traktör Üretimi (adet)<br />

Ürün 2011 2012 Değişim (%)<br />

Traktör 45.506 42.255 -7<br />

Kaynak:OSD<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 11


Tablo 5. Türkiye Araç Parkı (adet)<br />

2006 2007 2008 2009 2010 2011<br />

Binek oto. 6 140 992 6 472 156 6 796 629 7 093 964 7 544 871 8 113 111<br />

Kamyon 709 535 729 202 744 217 727 302 726 359 728 458<br />

Kamyonet 1 695 624 1 890 459 2 066 007 2 204 951 2 399 038 2 611 104<br />

Otobüs<br />

175 949 189 128 199 934 201 033 208 510 219 906<br />

Minibüs 357 523 372 601 383 548 384 053 386 973 389 435<br />

Traktör 1 290 679 1 327 334 1 358 577 1 368 032 1 404 872 1 466 208<br />

TOPLAM 12 227 393 13 022 945 13 765 395 14 316 700 15 095 603 16 089 528<br />

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)<br />

Türkiye’de, 2011 yılında 8,1 milyonu otomobil olmak üzere toplam araç parkı 16 milyon adede<br />

ulaşmıştır.<br />

İstanbul Sanayi Odası'nın açıkladığı “Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Şirketi” araştırmasında, 2011<br />

yılında oto sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmaların hemen hepsi bulunmaktadır. Bu firmalar;<br />

Ford Otomotiv Sanayi A.Ş., Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş., Oyak-Renault Otomobil<br />

Fabrikaları A.Ş., Tofaş Türk Otomobil Fabrikaları A.Ş., Mercedes-Benz Türk Anonim Şirketi,<br />

Hyundai Assan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş., BMC Sanayi ve Ticaret A.Ş., Man Türkiye A.Ş.,<br />

Temsa Sanayi ve Ticaret A.Ş., Türk Traktör ve Ziraat Makineleri A.Ş., Uzel Makine, Honda<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 12


Türkiye A.Ş., Otokar Otobüs Karoseri Sanayi A.Ş., Anadolu Isuzu Otomotiv Sanayi ve Ticaret<br />

A.Ş., Karsan Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve Otoyol Sanayi A.Ş.’dir.<br />

2.3) TÜRKİYE’DE OTOMOTİV YAN SANAYİ<br />

Türkiye Oto Yan Sanayi Gelişimi<br />

1960’lı yıllarda tüm parçalar ana sanayi üretici firmaları içinde üretilirken, kapasitelerin artması ve<br />

yan sanayideki yatırımların gelişmesiyle birlikte sektörde önemi ve ağırlığı bulunan yan sanayi<br />

oluşmuştur. Türkiye oto yan sanayi 1964 yılında çıkarılan Montaj Sanayi Talimatıyla tam anlamıyla<br />

korumaya alınmıştır. Ana sanayide yerli yüzde oranının artırılması mecburiyeti ile yan sanayiimizin<br />

giderek güçlenmesi ve gelişmesi sağlanmıştır.<br />

Ana üreticilerin teknik ve ekonomik desteği ile kurulan ve gelişen yan sanayi, bugün kendi alanında<br />

önemli bir potansiyel göstermektedir. Yan sanayide AB firmalarının ağırlığı daha da fazladır.<br />

130'un üzerinde AB ve 10’un üzerinde AB dışı firma, yan sanayide lisans ve ortak yatırım kurmak<br />

suretiyle işbirliği içindedir.<br />

Türkiye’de otomotiv yan sanayi, otomotiv sanayiindeki gelişmelerin sonucunda hızla gelişmiştir.<br />

Türk otomotiv yan sanayi yüksek kapasitesi, geniş ürün yelpazesi ve yüksek standartlarıyla<br />

otomotiv endüstrisine ve 10,9 milyon adet olan Türkiye taşıt araçları parkına parça sağlamaktadır.<br />

Ayrıca ihracat potansiyeli yüksek bir sektördür. Otomotiv ana sanayiimizde 1964’lerde %15 olan<br />

yerli parça kullanım oranı bugün bazı araçlarda % 90’lar seviyesini aşmıştır.<br />

Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayinde Mevcut Durum<br />

Türk otomotiv ana sanayiinde faaliyette bulunan firmalar, 1.120 oto yan sanayi firması ile doğrudan<br />

çalışmaktadır. Türkiye’de 4.000 adet yan sanayi firması mevcuttur. Otomotiv Endüstrisi<br />

İhracatçıları Birliği’ne göre Türk oto yan sanayi 2012 yılı ihracatı 8.2 milyar Dolar olarak<br />

gerçekleşmiştir.<br />

Otomotiv yan sanayii, mamul üretim kapasitesi, mamul çeşitliliği ve ulaştığı standartlar itibariyle,<br />

ülkemizde imal edilen taşıt araçları için gerekli olan yedek parçaların en az % 80’ini<br />

karşılayabilecek düzeye erişmiştir. Bu parçalar:<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 13


· Komple motor ve motor parçaları<br />

· Aktarma organları<br />

· Fren sistemleri ve parçaları<br />

· Hidrolik ve havalı aksamlar<br />

· Süspansiyon parçaları<br />

· Emniyet aksamları<br />

· Kauçuk ve lastik parçalar<br />

· Şasi aksam ve parçaları<br />

· Dövme ve döküm parçalar<br />

· Elektrik ekipmanları ve aydınlatma sistemleri<br />

· Aküler<br />

· Oto camları<br />

· Koltuklar<br />

Türk otomotiv ana ve yan sanayi, başta Bursa olmak üzere Marmara Bölgesi’nde yoğunlaşmıştır.<br />

İki büyük otomobil fabrikasının Bursa’da bulunması ve iki adet “Organize Sanayi Bölgesi”nin<br />

kurulmuş olması otomotiv sanayiinin özellikle bu ilde yoğunlaşmasına neden olmuştur. Endüstrinin<br />

yoğun olduğu diğer şehirler İstanbul, İzmir, Kocaeli, Ankara, Konya, Adana ve Manisa olarak<br />

sıralanmaktadır.<br />

Türkiye’nin çeşitli yerlerinde dağınık bir şekilde faaliyet gösteren ve otomotiv sektörüne parça<br />

üreten TAYSAD (Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği) mensubu 210 üyeden 59’u biraraya<br />

gelerek, sorunlarının çözümünü sağlamak üzere ortak girişim grubu oluşturmuş ve TOSB’u (Taysad<br />

Organize Sanayi Bölgesi) kurmuşlardır. TOSB, Otomotiv Sektörüne parça üreten yerli ve yabancı<br />

sermayeli tüm firmaların, Türkiye’de gerçekleştirecekleri yatırımları için seçtikleri en önemli<br />

merkez özelliğini taşımaktadır. Bölgede, halen üretim faaliyetinde bulunan 40 üye ve 7.000 kişinin<br />

çalıştığı 40 fabrika bulunmaktadır.<br />

Sektördeki bilgi birikimi, tecrübe, geniş ürün yelpazesi, yüksek ihracat potansiyeli ve Türkiye’nin<br />

coğrafi avantajlarından dolayı, oto yan sanayi sektörü yabancı yatırımcıları kendine çekmektedir.<br />

Şu anda otomotiv yan sanayinde 192 yabancı sermaye ortaklığı bulunmaktadır Dünyadaki büyük<br />

şirketlerin pek çoğu Türk firmalarıyla ortak yatırımlar yapmışlardır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 14


Oto yan sanayi kalite belgelendirmeleri için yoğun çabalar sarf etmektedir. TAYSAD üyelerinden<br />

115 tanesi ISO 9000 Serisi kalite belgelerine sahiptirler. Türk oto yan sanayicileri Avrupa Kalite<br />

Ödülleri’nde (European Quality Award) Türk firmalarının öncüleri olmuşlardır. Oto lastiği<br />

imalatçısı BRİSA, 1996’da Avrupa Kalite Ödülü’nü alan ilk Türk firması olmuştur. Daha sonra<br />

BEKSA, 1997’de KOBİ dalında Avrupa Kalite Ödülü’nü almıştır. 1987’de kurulmuş olan BEKSA,<br />

lastiklerde kullanılan çelik kuşaklar ve yüksek basınç hortumları için hortum telleri üretmektedir.<br />

2003 yılında, dünyanın ikinci en büyük otomotiv sistemleri üreticisi Bosch Grubuna ait Bosch San.<br />

ve Tic. AŞ Bursa Fabrikası, dünyanın kurumsal mükemmellik alanında en saygın ödülleri arasında<br />

yer alan Avrupa Kalite Büyük Ödülü'nü kazanmıştır. Bosch San. ve Tic. AŞ enjektör, enjektör<br />

gövdesi, raylı sistemler için enjektör üretmektedir. Bosch Bursa fabrikası 2008 yılında aynı ödülü<br />

ikinci kez alan tek Türk firması olmuştur.<br />

2.4) TÜRKİYE'NİN OTOMOTİV YAN SANAYİ DIŞ TİCARETİ<br />

Otomotiv Yan Sanayi İhracatı<br />

Bir motorlu taşıt, farklı yapı, malzeme ve teknoloji ile üretilen ve özgün yöntemlerle ve birbiri ile<br />

uyumlu olarak bir araya getirilen 5.000 dolayında parçadan oluşmaktadır. Bu parçaların üretiminde<br />

demir ve çelik, hafif metaller, plastik ve lastik, boya ve benzeri kimyasal maddeler ile cam<br />

kullanılmaktadır. Parçaların büyük bölümü yan sanayide üretilmekte ve ana sanayi bunları montaj<br />

yolu ile birleştirmek suretiyle taşıt aracını üretmektedir.<br />

Bu nedenle motorlu taşıt araçları imalat sanayii, demir-çelik sanayii başta olmak üzere hafif<br />

metaller, plastik, lastik ve cam sanayii gibi ham madde üreten sanayii ile doğrudan ilişki içindedir.<br />

Pazardaki yoğun rekabet nedeni ile her geçen gün değişen ürün teknolojilerinin gerektirdiği yeni<br />

malzeme ve teknikler taşıt araçları sanayii ile ham madde sanayii arasında çok yakın işbirliğinin<br />

kurulmasını gerektirmektedir.<br />

Otomotiv sanayii kurulduğu yıllardan beri dünya otomotiv sanayii ile yakın bir entegrasyon<br />

içindedir. 1970’li yıllarda lisans alarak “Teknik İşbirliği” ile başlayan üretim işbirliği, 1980’li<br />

yılların ortasından sonra giderek artan yabancı sermaye katılımı ile “Ekonomik İşbirliği”ne<br />

dönüşmüştür.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 15


1990 yılına kadar geçen süre içinde, ülkemizde imal edilen her türlü motorlu araç, otomotiv yan<br />

sanayiinin gelişmesini de sağlamıştır. Kapasite artışı yanında rekabet için teknoloji yenileme ve Ar-<br />

Ge çalışmaları 1990’lı yıllardan itibaren büyük hız kazanmıştır. Bu yıllarda çağdaş üretim<br />

teknikleri, yoğun eğitim programları ile uygulamaya geçirilmiş ve özellikle kalite yönetim<br />

sistemleri kurularak, firmalar uluslararası kuruluşlar tarafından belgelendirilmiştir.<br />

Türkiye oto yan sanayiimizde 90’lı yıllara kadar bazı mamuller dışındaki tüm parçalar günün<br />

teknolojisine uygun yatırımlar ile üretilmiş, üretilen milyonlarca araçta yerli katkı oranı % 90’ları<br />

aşmış, yan sanayiimiz bu şekilde ithal ikame görevini başarı ile tamamlamıştır.<br />

1990’lı yıllardan sonra, ana sanayideki yeni model araç yatırımlarına paralel olarak yan sanayide de<br />

çok önemli yabancı ortaklıklar ve büyük yatırımlar gerçekleştirilmiştir.<br />

Türkiye’nin oto yan sanayi ihracatı, dünya ihracatı ile karşılaştırıldığında 1993 yılına kadar küçük<br />

ölçekte gerçekleşmiştir. Son 10 yılda sektör büyük çabalarla ihraç potansiyelini artırmıştır. İhracatın<br />

istikrarlı hale gelmesinde Türkiye’deki üretimin uluslararası sanayi ve ticaretle entegrasyonundaki<br />

başarı dikkate değer bir gelişmedir. Artık birçok firmamız Türkiye’de üretilen dünya araçlarında<br />

ortak tasarımcı olarak yer almaktadır.<br />

Yan sanayi bugüne kadar sürdürdüğü gelişimini, gerek doğrudan yurt dışındaki üreticilere ve gerek<br />

yenileme pazarına ihracatını arttırarak devam ettirmiştir. Yan sanayiinin AB pazarına yönelik<br />

ihracatının daha da gelişeceği tahmin edilmektedir.<br />

Türkiye’nin oto yan sanayi ihracatı 1997 yılında 896 milyon dolar iken 2012 yılında 8.2 milyar<br />

dolara ulaşmıştır. İhracatı yapılan başlıca parçalar motor aksam ve parçaları, dış ve iç lastikler,<br />

montaj karoseri aksamı, jantlar, kauçuk parçalar, transmisyon mili, frenler ve servo frenlerdir.<br />

Aslında, Türkiye parçalar halinde pek çok otomobil, otobüs ve kamyon ihraç etmektedir.<br />

Oto yan sanayinin ihracatında başta gelen şehirler sırasıyla Bursa, İstanbul, Kocaeli ve İzmir’dir.<br />

Oto yan sanayi ürünleri dünyanın pek çok ülkesine ihraç edilmektedir. Başlıca ihraç pazarları<br />

Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Rusya Federasyonu, Irak ve İran’dır. 2012 yılında oto yan sanayi<br />

ihracatının %66’sı başta Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere olmak üzere AB ülkelerine<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 16


yapılmıştır. Türk firmaları, OPEL, VW, FORD, GM gibi pek çok Batılı üreticiye parça<br />

sağlamaktadırlar.<br />

Tablo 6. Otomotiv Yan Sanayi İhracatı (değer: USD)<br />

GTIP ÜRÜNLER 2009 2010 2011 2012<br />

KODU<br />

8409 Motor Aksam 858.884.665 1.103.524.578 1.413.079.919 1.394.952.922<br />

ve Parçaları<br />

4011; Dış ve İç 825.321.332 997.204.330 1.382.733.783 1.240.634.794<br />

4012;<br />

4013<br />

Lastikler<br />

870870 Jant ve 279.586.386 458.176.423 632.073.918 604.160.909<br />

Tekerlek<br />

Aksamı<br />

870829 Montaj 496.581.354 563.485.265 691.424.885 727.521.129<br />

Karoseri<br />

Aksamı<br />

8483 Transmisyon 151.369.666 213.190.025 273.972.260 315.489.229<br />

Mili, Yatak,<br />

Kovan<br />

700711; Oto Camları 54.496.698 68.293.613 78.184.448 86.093.865<br />

700721<br />

870830 Fren ve Servo 130.035.407 187.547.535 244.728.718 218.670.486<br />

Frenler<br />

870821 Emniyet 57.015.869 94.897.822 103.833.517 92.575.996<br />

Kemerleri<br />

8511 Ateşleme 34.725.695 49.028.542 86.965.087 118.789.918<br />

Cihazları<br />

8507 Akümülatörler 147.600.668 185.099.321 227.455.663 247.510.892<br />

ve Aksam-<br />

Parçaları<br />

870893 Debriyaj ve<br />

Aksam-<br />

119.029.067 153.560.649 166.578.092 158.733.054<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 17


Parçaları<br />

870850 Akslar 48.063.780 73.120.473 108.705.467 125.562.270<br />

870891 Radyatörler 42.166.471 49.461.724 53.012.838 49.243.664<br />

842123; Filtreler 70.046.816 87.310.151 104.024.880 110.741.491<br />

842131<br />

8482 Bilyeli<br />

64.544.507 85.490.075 115.854.844 106.236.594<br />

Rulmanlar<br />

870840 Vites Kutuları 25.992.429 43.744.806 56.154.523 67.232.203<br />

8706 Kara Taşıtları<br />

için Motorlu<br />

Şasiler<br />

8707 Kara Taşıtları<br />

için<br />

Karoserleri<br />

8512 Farlar ve İşaret<br />

Cihazları<br />

293.507 493.284 384.683 1.780.811<br />

39.240.193 42.306.025 52.958.038 137.317.605<br />

92.168.941 116.319.928 142.015.369 151.955.002<br />

870880 Amortisörler 77.172.630 114.950.044 131.623.968 141.523.485<br />

401699 Motorlu<br />

Taşıtlar için<br />

Kauçuk<br />

Parçalar<br />

870892 Egzozlar,<br />

Susturucular<br />

ve Egzoz<br />

Boruları<br />

8408 Dizel-Yarı<br />

Dizel Motorlar<br />

323.560.366 413.979.737 494.992.711 480.074.015<br />

33.332.380 41.571.050 60.265.970 72.363.626<br />

166.351.477 270.456.120 240.067.199 258.292.917<br />

700910 Dikiz Aynaları 8.318.344 10.346.197 13.799.592 12.262.881<br />

8407 İçten Yanmalı<br />

Motorlar<br />

841330 Motorların<br />

Yakıt, Yağ,<br />

34.201.176 51.102.068 54.461.301 50.077.786<br />

14.701.720 22.083.473 26.383.164 30.607.296<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 18


Soğutma<br />

Pompaları<br />

870810 Tamponlar ve 29.174.814 39.327.471 39.190.378 37.554.019<br />

Parçaları<br />

681320; Fren Balataları 2.354.047 3.765.502 4.865.609 7.015.603<br />

681381<br />

870894 Direksiyon 23.907.126 37.431.664 62.141.857 67.992.779<br />

Simitleri,<br />

Kolonları,<br />

Kutuları<br />

9104 Motorlu<br />

193.739 156.054 184.021 188.098<br />

Araçların Alet<br />

Tabloları İçin<br />

Saatler<br />

940120 Motorlu 72.013.135 113.988.745 143.118.820 121.112.008<br />

Taşıtlarda<br />

Oturmaya<br />

Mahsus<br />

Mobilyalar<br />

841520 Klimalar 10.110.268 18.435.601 20.354.388 11.091.742<br />

870895 Hava<br />

53.306.223 64.526.821 74.306.036 41.858.809<br />

Yastıkları<br />

870899 Diğer Aksam 581.909.053 750.914.673 946.998.316 998.761.233<br />

ve Parçalar<br />

TOPLAM 4.967.769.949 6.525.289.789 8.246.894.262 8.285.979.131<br />

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK)<br />

Tablo 7. Ülkelere Göre Oto Yan Sanayi İhracatı (değer : 1.000 USD)<br />

ÜLKELER 2009 2010 2011 2012<br />

Almanya 1.080.256 1.460.994 2.113.422 2.332.903<br />

Fransa 474.101 471.319 561.277 666.106<br />

İngiltere 334.172 531.350 543.474 563.238<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 19


İtalya 385.775 472.028 558.915 534.106<br />

Rusya 89.711 164.873 217.992 500.260<br />

Romanya 339.373 528.526 616.844 457.682<br />

Irak 198.057 234.909 276.770 382.276<br />

İran 193.453 235.811 316.688 358.196<br />

A.B.D. 94.648 208.833 256.562 323.553<br />

İspanya 160.637 212.526 254.222 243.654<br />

Belçika 143.333 198.477 215.642 214.967<br />

Polonya 151.661 158.610 184.532 170.783<br />

Brezilya 72.070 91.359 132.090 157.607<br />

Mısır 74.730 96.997. 154.618 141.434<br />

Hollanda 59.037 90.014 115.219 137.104<br />

Suudi Arabistan 43.517 56.735 79.199 122.077<br />

Cezayir 54.497 52.446 82.275 107.840<br />

Avusturya 56.673 66.592 90.266 95.544<br />

Çek Cumhuriyeti 43.573 100.138 88.793 88.116<br />

Arjantin 27.064 43.513 76.172 68.683<br />

Diğerleri 904.927 1.164.110 1.334.567 619.850<br />

Toplam 4.981.265 6.543.163 8.269.539 8.285.979.131<br />

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK)<br />

Otomotiv Yan Sanayi İthalatı<br />

Türkiye'nin oto yan sanayi ithalatı 2010 yılında 10,4 milyar dolar, 2011 yılında 12,5 milyar dolar ve<br />

2012 yılında da 13,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İthalatı yapılan başlıca parçalar dizel ve<br />

yarı dizel motorlar, vites kutuları, iç-dış lastikler, montaj karoseri aksamı, motor aksam ve parçaları,<br />

ve akslar ile transmisyon aksamıdır. Yeni modellerin birçok parçası ithal edilmektedir. Türkiye'nin<br />

ithalat yaptığı başlıca ülkeler Fransa, Almanya, İtalya, İngiltere, Çin ve Japonya'dır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 20


Tablo 8. Oto Yan Sanayi İthalatı (değer: USD)<br />

GTIP<br />

KODU<br />

ÜRÜNLER 2009 2010 2011 2012<br />

8409 Motor Aksam 543.483.631 653.297.278 784.526.708 734.646.518<br />

ve Parçaları<br />

4011; Dış ve İç 478.122.371 654.076.263 881.189.827 989.732.214<br />

4012;<br />

4013<br />

Lastikler<br />

870870 Jant ve 106.394.495,00 134.137.717,00 156.875.036,00 149.009.428<br />

Tekerlek<br />

Aksamı<br />

870829 Montaj 824.992.449,00 846.424.078,00 808.094.065,00 732.481.933,00<br />

Karoseri<br />

Aksamı<br />

8483 Transmisyon 452.766.208,00 532.453.595,00 618.560.204,00 568.285.914,00<br />

Mili, Yatak,<br />

Kovan<br />

700711; Oto Camları 36.062.974,00 48.368.416,00 51.857.221,00 55.494.222,00<br />

700721<br />

870830 Fren ve Servo 389.732.801,00 505.452.157,00 564.597.884,00 502.883.154,00<br />

Frenler<br />

870821 Emniyet 43.143.041,00 46.139.198,00 47.559.764,00 36.763.246,00<br />

Kemerleri<br />

8511 Ateşleme 157.887.039,00 201.164.111,00 247.675.306,00 229.994.331,00<br />

Cihazları<br />

8507 Akümülatörler 140.116.869,00 187.421.366,00 275.251.097,00 275.259.921,00<br />

ve Aksam-<br />

Parçaları<br />

870893 Debriyaj ve 114.209.527,00 162.642.576,00 194.075.477,00 181.886.692,00<br />

Aksam-<br />

Parçaları<br />

870850 Akslar 239.363.120,00 424.570.394,00 624.582.282,00 533.746.721,00<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 21


870891 Radyatörler 117.476.887,00 137.366.882,00 154.427.305,00 138.791.163,00<br />

842123; Filtreler 151.765.488,00 177.898.955,00 200.262.639,00 192.080.057,00<br />

842131<br />

8482 Bilyeli 245.756.096,00 347.275.755,00 420.925.864,00 411.218.152,00<br />

Rulmanlar<br />

870840 Vites Kutuları 587.830.659,00 862.304.207,00 1.092.595.272,00 941.852.006,00<br />

8706 Kara Taşıtları<br />

için Motorlu<br />

Şasiler<br />

8707 Kara Taşıtları<br />

için<br />

Karoserleri<br />

8512 Farlar ve<br />

İşaret<br />

Cihazları<br />

234.362,00 841.125,00 1.967.025,00 425.246,00<br />

12.684.413,00 4.530.583,00 24.472.802,00 20.240.421,00<br />

166.426.703,00 226.327.152,00 246.025.113,00 242.139.970,00<br />

870880 Amortisörler 103.100.444,00 144.345.403,00 180.018.189,00 153.451.424,00<br />

401699 Motorlu<br />

Taşıtlar için<br />

Kauçuk<br />

Parçalar<br />

870892 Egzozlar,<br />

Susturucular<br />

ve Egzoz<br />

Boruları<br />

8408 Dizel-Yarı<br />

Dizel Motorlar<br />

102.143.781,00 128.839.325,00 156.805.670,00 160.710.411,00<br />

51.295.437,00 58.320.917,00 77.642.184,00 63.016.015,00<br />

1.519.465.206,00 2.088.210.573,00 2.662.027.114,00 2.053.929.647,00<br />

700910 Dikiz Aynaları 25.959.535,00 36.164.523,00 41.903.508,00 40.044.691,00<br />

8407 İçten Yanmalı<br />

Motorlar<br />

841330 Motorların<br />

Yakıt, Yağ,<br />

Soğutma<br />

Pompaları<br />

424.754.761,00 434.508.123,00 451.884.554,00 458.114.146,00<br />

119.230.375,00 188.329.574,00 216.327.229,00 181.522.781,00<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 22


870810 Tamponlar ve<br />

Parçaları<br />

681320; Fren<br />

681381 Balataları<br />

870894 Direksiyon<br />

Simitleri,<br />

Kolonları,<br />

9104 Motorlu<br />

Araçların Alet<br />

Tabloları İçin<br />

Saatler<br />

940120 Motorlu<br />

Taşıtlarda<br />

Oturmaya<br />

Mahsus<br />

Mobilyalar<br />

55.372.185,00 56.983.245,00 71.791.913,00 74.717.882,00<br />

22.931.927,00 26.801.832,00 34.138.112,00 13.880.492,00<br />

204.049.418,00 245.803.571,00 285.464.924,00 266.021.620,00<br />

255.178,00 6.024.962,00 6.062.693,00 5.807.910,00<br />

11.078.400,00 14.604.070,00 17.930.642,00 17.718.368,00<br />

841520 Klimalar 4.060.635,00 9.891.226,00 19.596.419,00 17.514.346,00<br />

870895 Hava<br />

137.102.862,00 157.319.009,00 170.776.253,00 128.129.147,00<br />

Yastıkları<br />

870899 Diğer Aksam 430.784.672,00 651.266.750,00 801.812.067,00 588.338.882,00<br />

ve Parçalar<br />

TOPLAM 8.020.033.949 10.400.104.911 12.589.702.362 13.587.765.560<br />

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK)<br />

Tablo 9. Ülkelere Göre Oto Yan Sanayi İthalatı (değer : 1.000 USD)<br />

ÜLKELER 2009 2010 2011 2012<br />

Almanya 1.431.582 1.987.230 2.689.332 2.764.929<br />

Fransa 1.695.231 1.735.285 1.711.566 1.535.543<br />

İtalya 730.673 956.118 1.179.028 1.155.950<br />

İngiltere 717.003 1.004.993 1.159.386 1.078.725<br />

Çin 391.479 574.834 813.449 1.219.941<br />

Japonya 445.732 621.070 810.143 703.140<br />

Polonya 462.793 613.465 703.081 657.026<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 23


İspanya 427.401 537.264 623.786 601.655<br />

Güney Kore 286.541 480.264 547.994 566.727<br />

Çek Cumhuriyeti 345.414 358.575 445.300 600.214<br />

A.B.D. 213.342 242.056 296.349 353.713<br />

Hindistan 67.689 219.732 287.165 352.659<br />

Romanya 132.073 217.878 262.705 341.505<br />

Macaristan 62.123 86.681 100.828 112.249<br />

Tayvan 51.012 61.243 89.815 103.837<br />

İsveç 52.261 70.702 87.750 95.656<br />

Slovak Cumhur. 38.273 63.201 84.639 171.586<br />

Hollanda 42.080 37.628 74.884 65.972<br />

Tayland 31.832 43.765 56.949 151.175<br />

Brezilya 33.378 50.666 56.635 54.376<br />

Diğer 403.394 503.443 579.465 901.187<br />

TOPLAM 8.061.316 10.466.103 12.660.258 13.587.765.560<br />

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK)<br />

2.5) TÜRKİYE’DE OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ FUARLARI<br />

Otomotiv ana ve yan sanayi ile ilgili olarak yurtiçinde 2013 yılı boyunca 10 adet fuar düzenlenmesi<br />

planlanmıştır. Söz konusu fuarlar ile ilgili detaylı bilgi edinmek için Türkiye Odalar ve Borsalar<br />

Birliği - TOBB’un resmi fuar sitesi olan http://www.fuarrehberi.org.tr web sitesi ziyaret edilebilir.<br />

Tablo 10. Türkiye Fuar Tablosu<br />

FUAR ADI<br />

BAŞLANGIÇ<br />

TARİHİ<br />

BİTİŞ<br />

TARİHİ<br />

KONUSU<br />

ŞEHİR<br />

Automechanika İstanbul<br />

7.Uluslararası Otomotiv<br />

Üretim, Dağıtım ve Tamir<br />

Fuarı<br />

Otomotiv 2013 19.<br />

Uluslararası Otomotiv Yan<br />

11 Nisan 2013 14 Nisan Uluslararası Tüyap Fuar ve<br />

2013 Otomotiv Üretim, Kongre Merkezi/<br />

Dağıtım ve<br />

İstanbul<br />

Tamir<br />

11 Nisan 2013 14 Nisan Son Kullanıcıya İstanbul Fuar<br />

2013 Gelene Kadar Bir Merkezi Yeşilköy<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 24


Sanayi, Yedek Parça, Aksesuar<br />

ve Servis Ekipmanları Fuarı<br />

Çukurova Otoshow Fuarı 2013 16 Nisan 2013 21 Nisan<br />

2013<br />

Arüsder 2013 Araçüstü 01 Mayıs 2013 05 Mayıs<br />

Ekipmanları Fuarı<br />

2013<br />

Subconist 2013 11.<br />

29 Mayıs 2013 01<br />

Uluslararası Yan Sanayi<br />

Haziran<br />

Ürünleri Fuarı<br />

2013<br />

Afyonkarahisar Otomobil, 12 Eylül 2013 15 Eylül<br />

Ticari Araçlar Ve Yan Sanayi<br />

2013<br />

Fuarı<br />

Gaziantepautoshow Otomobil 28 Eylül 2013 06 Ekim<br />

ve Ticari Araçlar Fuarı<br />

2013<br />

3. Trakya Autoshow 2013 09 Ekim 2013 13 Ekim<br />

2013<br />

İzmir Autoshow Otomobil ve 22 Ekim 2013 27 Ekim<br />

Ticari Araçlar Fuarı<br />

2013<br />

Bursa Otoshow 2013 Bursa 8. 05 Kasım 2013 10 Kasım<br />

Otomobil, Ticari Araçlar,<br />

2013<br />

Motosiklet, Bisiklet ve<br />

Aksesuarları Fuarı<br />

Comvex İstanbul 2013 4. 14 Kasım 2013 17 Kasım<br />

Ticari Araçlar, Otobüs Ve Yan<br />

2013<br />

Sanayi Fuarı<br />

Otomobili Harekete<br />

Geçiren Tüm Parçalar<br />

Otomobil Ticari<br />

Araçlar, Motosiklet,<br />

Bisiklet ve<br />

Aksesuarları<br />

Araç Üstü<br />

Ekipmanları<br />

Ana Sanayi<br />

Firmalarının Yan<br />

Sanayicilerle<br />

Buluşması<br />

Otomobil, Ticari<br />

Araçlar, Motosiklet,<br />

Bisiklet, LPG<br />

Sistemleri, Yan<br />

Sanayi<br />

Otomobil ve Ticari<br />

Araçlar<br />

Otomobil, Ticari<br />

Araçlar, Motosiklet,<br />

Bisiklet, Modifiye,<br />

Aksesuarlar<br />

Otomobil ve Hafif<br />

Ticari Araçlar<br />

Otomobil, Ticari<br />

Araçlar<br />

Ticari Araçlar,<br />

Otobüs ve Yan<br />

Sanayi<br />

/İstanbul<br />

Tüyap Adana<br />

Uluslararası Fuar<br />

ve Kongre<br />

Merkezi<br />

Adana<br />

İstanbul Fuar<br />

Merkezi Yeşilköy/<br />

İstanbul<br />

İstanbul Fuar<br />

Merkezi Yeşilköy<br />

/İstanbul<br />

Kültürpark<br />

Belediye Fuar<br />

Alanı /<br />

Afyonkarahisar<br />

OFM Ortadoğu<br />

Fuar Merkezi<br />

/Gaziantep<br />

Lüleburgaz Semt<br />

ve Fuar Alanı<br />

/Edirne<br />

Uluslararası İzmir<br />

Fuar Alanı/İzmir<br />

Bursa Uluslararası<br />

Fuar ve Kongre<br />

Merkezi/Bursa<br />

Tüyap Fuar ve<br />

Kongre Merkezi/<br />

İstanbul<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 25


3) DÜNYA’DA OTOMOTİV SANAYİ<br />

3.1) DÜNYA’DA OTOMOTİV ÜRETİMİ<br />

Otomotiv Sanayi 1900’lü yılların başında kurulmuştur. Dünya otomotiv sanayiinde 1910 yılından<br />

itibaren Ford tarafından ABD’de temelleri atılan seri imalat ABD ve dış pazarlarda etkilerini<br />

sürdürmüş ve geniş bir pazar, ucuz ve vasıfsız bir işçiliğin olduğu bir ortamda gelişmiştir. 1970’li<br />

yıllarda yaşanan kriz seri imalata dayalı ABD ve Avrupalı üreticilerin rekabet gücünü sarsmıştır.<br />

Japonya bu yıllarda yığın üretimi ile maliyet ve kalitede önemli gelişmeler sağlayarak uluslararası<br />

rekabette ilk sıraya yükselmiştir. Japonya’nın bu başarısı ABD ve Avrupalı üreticilerde sarsıntı<br />

yaratmıştır.<br />

1980’li yıllarda, dünya otomotiv sektörü, Japonya, Kuzey Amerika ve Avrupa’daki geniş<br />

piyasaların belli bir doyuma ulaşması ve Japonların tasarım ve üretim tekniklerinde gösterdikleri<br />

gelişme sonucu daha fazla üretim avantajını yakalaması ve yeni teknolojileri geliştirmesi ile<br />

yeniden yapılanma sürecine girmiştir.<br />

Dünya otomotiv üretimi 2011 yılında, 2010 yılına göre yüzde 2 oranında artarak 79,9 milyon adede<br />

ulaşmıştır. 2011 yılı motorlu araç üretimi AB (27 Ülke)’de 2010 yılına göre yüzde 3,2 oranında<br />

artarak 17,6 milyon adet olmuş ve AB’nin Dünya otomotiv üretimindeki payı yüzde 25,5 düzeyinde<br />

gerçekleşmiştir. AB (Yeni Üyeler)’nin 2011 yılı otomotiv üretimi 2010 yılına göre yüzde 3,4<br />

artarak 3,39 milyon adede yükselmiştir.<br />

Dünya otomotiv üretimi 2011 yılında, Amerika bölgesinde 2010 yılına göre 8,7 oranında artış<br />

göstermiştir. Bölge üretiminden pay alan NAFTA ülkelerinde toplam üretim 2011 yılında %10,6<br />

oranında artarak 13,4 milyon adet, Güney Amerika ülkelerinde ise %3’lük artışla 4,3 milyon adede<br />

ulaşmıştır. Asya-Pasifik bölgesinde de 2011 yılı üretim miktarları %0,9 oranında azalarak toplamda<br />

41 milyon adede ulaşmıştır.<br />

Dünya araç üretiminde en büyük 10 üretici firma; General Motors, Toyota, Ford (Jaguar-Volvo),<br />

Volkswagen Group, Suzuki, Nissan, Honda, PSA Peugeout-Citroen, Hyundai-Kia, Renault-Dacia-<br />

Samsung olarak sıralanmaktadır. Bu firmalar, 2011 verilerine göre, toplam motorlu araç üretiminin<br />

%67’sini gerçekleştirmekte ve 70 civarında ülkede üretim tesisleri bulunmaktadır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 26


Bu firmalar üretimlerini gelişmekte olan pazarlara, vergi ve girdi maliyetleri açısından daha uygun<br />

koşullara sahip ülkelere kaydırmaktadırlar. Üstün işgücü, yüksek kalite anlayışı, gelişmiş yan<br />

sanayisi, uluslararası teknik mevzuata uyumlu yapısı ve güçlü lojistik, enerji ve iletişim altyapıları<br />

ile Türkiye bu küreselleşme sürecinde önemli üretim merkezlerinden biri haline gelmiş olup, 2011<br />

yılı motorlu araç üretiminde Dünya’da 15. Avrupa’da 5. sırada bulunmaktadır.<br />

Tablo 11. Dünya Motorlu Araç Üretimi (adet)<br />

2010 2011 % değişim<br />

AVRUPA 19,797,591 21,070,411 +6.4%<br />

- AVRUPA BİRLİĞİ 17,078,825 17,627,080 +3.2%<br />

27 Ülke<br />

- AVRUPA BİRLİĞİ 13,797,321 14,233,970 +3.2%<br />

15 Ülke<br />

Avusturya 104,997 152,505 +45.2%<br />

Belçika 555,302 595,084 +7.2%<br />

Finlandiya 6,665 2,54 -61.9%<br />

Fransa 2,229,421 2,242,928 +0.6%<br />

Almanya 5,905,985 6,311,318 +6.9%<br />

İtalya 838,186 790,348 -5.7%<br />

Hollanda 94,132 40,772 -56.7%<br />

Portekiz 158,729 192,242 +21.1%<br />

İspanya 2,387,900 2,353,682 -1.4%<br />

İsveç 217,084 188,969 -13.0%<br />

İngiltere 1,393,463 1,463,999 +5.1%<br />

- AVRUPA BİRLİĞİ 3,281,504 3,393,110 +3.4%<br />

Yeni Üyeler<br />

Çek Cumhuriyeti 1,076,384 1,199,834 + 11.5%<br />

Macaristan 211,461 213,531 +1.0%<br />

Polonya 869,474 830,631 -4.5%<br />

Romanya 350,912 335,232 -4.5%<br />

Slovakya 561,933 639,763 +13.9%<br />

Slovenya 211,34 174,119 -17.6%<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 27


-DİĞER AVRUPA 1,624,209 2,254,200 +38.8%<br />

Sırbistan 18,033 26,234 +45.5%<br />

BAĞIMSIZ<br />

1,606,176 2,227,966 +38.7%<br />

DEVLETLER<br />

TOPLULUĞU<br />

Rusya 1,403,244 1,988,036 +41.7%<br />

Belarus 15,249 24,343 +59.6%<br />

Ukrayna 83,133 103,077 +24.0%<br />

Özbekistan 156,88 179,56 +14.5%<br />

TÜRKİYE 1,094,557 1,189,131 +8.6%<br />

AMERİKA 16,367,398 17,787,905 +8.7%<br />

-NAFTA 12,173,015 13,468,490 +10.6%<br />

Kanada 2,068,189 2,134,893 +3.2%<br />

Meksika 2,342,282 2,680,037 +14.4%<br />

USA 7,762,544 8,653,560 +11.5%<br />

-GÜNEY AMERİKA 4,194,383 4,319,415 +3.0%<br />

Arjantin 716,54 830,158 +15.9%<br />

Brezilya 3,381,728 3,406,150 +0.7%<br />

Şili 4,7 0 -100.0%<br />

Kolombiya 41,714 32,466 -22.2%<br />

Ekvator 22,335 23,522 +5.3%<br />

Peru 0 0<br />

Uruguay 0 0<br />

Venezüella 104,357 102,409 -1.9%<br />

ASYA-PASİFİK 40,930,255 40,574,202 -0.9%<br />

Avustralya 244,007 224,193 -8.1%<br />

Çin 18,264,761 18,418,876 +0.8%<br />

Hindistan 3,557,073 3,926,517 +10.4%<br />

Endonezya 702,508 837,948 +19.3%<br />

İran 1,599,454 1,648,505 +3.1%<br />

Japonya 9,628,920 8,398,654 -12.8%<br />

Malezya 567,715 533,695 -6.0%<br />

Pakistan 152,97 162,194 +6.0%<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 28


Filipinler 65,625 53,921 -17.8%<br />

G.Kore 4,271,741 4,657,094 +9.0%<br />

Tayvan 303,456 343,296 +13.1%<br />

Tayland 1,644,513 1,457,798 -11.4%<br />

Vietnam 42,286 31,181 -26.3%<br />

AFRİKA 515,076 556,637 +8.1%<br />

Botswana 0 0<br />

Mısır 116,683 81,731 -30.0%<br />

Kenya 660 2,945 +346.2%<br />

Libya 0 0<br />

Fas 42,066 59,477 +41.4%<br />

Nijerya 0 0<br />

G.Afrika 472,049 532,545 +12.8%<br />

Sudan 0 0<br />

Tunus 2,801 1,86<br />

Zimbabwe 257 829 +222.6%<br />

TOPLAM 77,610,320 79,989,155 +3.1%<br />

Kaynak: OICA (Organisation Internationale Des Constructeurs D'automobiles - International Organization of<br />

Motor Vehicle Manufacturers)<br />

Otomobil üretimi, Dünya motorlu araç üretimi içinde %74,6 ile en büyük paya sahip ürün grubudur.<br />

Dünya otomobil üretiminde Avrupa Birliği ve EFTA ülkeleri birinci sıradadırlar, ancak Japonya ve<br />

Kore’nin uluslararası pazarlardaki pazar payı üstünlükleri devam etmekte, kendi pazarlarını ise aşırı<br />

korumaktadırlar. Pazarlama kanalları açısından Almanya, Fransa, İtalya ve İngiltere gibi ülkeler<br />

incelendiğinde, ana sanayi firmalarının çoğunlukla belirli yan sanayi firmalarından ürün aldıkları ve<br />

üretimi aksatmamak için mevcut yan sanayi firmaları ile çok sıkı bağlantıları olduğu görülmektedir.<br />

Ana sanayi firmaları yan sanayi firmalarının kendilerine yakın çalışmalarını ve teknolojik gelişmeyi<br />

yakından takip etmelerini arzu etmektedirler.<br />

Dünya otomobil üretimi 2011 yılında 59 milyon adet seviyesinde gerçekleşmiş, üretim bir önceki<br />

seneye göre % 2 oranında artmıştır. 2011 yılında Dünya’nın en fazla otomobil üreten bölgeleri<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 29


sırasıyla, Asya-Pasifik (%46,8), Avrupa (%34,9), Kuzey Amerika (%11,8) bölgesidir. 2007–2008<br />

dönemi üretim rakamlarına bakıldığında Dünya otomobil üretiminde Asya-Pasifik (%+1,8) ,Güney<br />

Amerika(%+6,1) ve Bağımsız Devletler Topluluğu(%+13,4) ülkelerinin payının gittikçe artmakta<br />

olduğu buna karşın Avrupa (%-5) ve Kuzey Amerika (%-4,1) bölgelerinin payının azalmakta<br />

olduğu görülür. Dünya’da 2011 yılı itibariyle en fazla otomobil üreten ülkeler ve payları şöyledir:<br />

Çin (%23,7), ABD (%14,7), Almanya (%9,8), Japonya (%11,8), Güney Kore (%7,1), Hindistan<br />

(%5), Brezilya (%4,2), Fransa(%3,2), İspanya (%3,1), İngiltere (%2,2). Türkiye Dünya otomobil<br />

üretimde %1’lik pay ile 16.sıradadır.<br />

Tablo 12. Dünya Otomobil Üretimi (adet)<br />

2010 2011 % değişim<br />

AVRUPA 17,242,565 18,250,087 +5.8%<br />

- AVRUPA BİRLİĞİ 15,260,094 15,669,861 +2.7%<br />

27 Ülke<br />

- AVRUPA BİRLİĞİ 12,110,446 12,425,429 +2.6%<br />

15 Ülke<br />

Avusturya 86,183 130,343 +51.2%<br />

Belçika 528,996 560,779 +6.0%<br />

Finlandiya 6,385 2,540 -60.2%<br />

Fransa 1,924,171 1,931,030 +0.4%<br />

Almanya 5,552,409 5,871,918 +5.8%<br />

İtalya 573,169 485,606 -15.3%<br />

Hollanda 48,025 40,772 -15.1%<br />

Portekiz 114,563 141,779 +23.8%<br />

İspanya 1,913,513 1,819,453 -4.9%<br />

İsveç 177,084 188,969 +6.7%<br />

İngiltere 1,270,444 1,343,810 +5.8%<br />

- AVRUPA BİRLİĞİ 3,149,648 3,244,432 +3.0%<br />

Yeni Üyeler<br />

Çek Cumhuriyeti 1,069,518 1,191,968 + 11.4%<br />

Macaristan 208,571 211,218 +1.3%<br />

Polonya 785,000 722,285 -8.0%<br />

Romanya 323,587 310,243 -4.1%<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 30


Slovakya 561,933 639,763 +13.9%<br />

Slovenya 201,039 168,955 -16.0%<br />

-DİĞER AVRUPA 1,379,077 1,940,492 +40.7%<br />

Sırbistan 17,384 25,494 +46.7%<br />

BAĞIMSIZ<br />

1,361,693 1,914,998 +40.6%<br />

DEVLETLER<br />

TOPLULUĞU<br />

Rusya 1,208,362 1,738,163 +43.8%<br />

Belarus<br />

Ukrayna 75,261 97,585 +29.7%<br />

Özbekistan 130,400 146,300 +12.2%<br />

TÜRKİYE 603,394 639,734 +6.0%<br />

AMERİKA 8,228,067 8,766,088 +6.5%<br />

-NAFTA 5,084,330 5,613,696 +10.4%<br />

Kanada 967,077 990,483 +2.4%<br />

Meksika 1,386,148 1,657,080 +19.5%<br />

USA 2,731,105 2,966,133 +8.6%<br />

-GÜNEY AMERİKA 3,143,737 3,152,392 +0.3%<br />

Arjantin 508,401 577,233 +13.5%<br />

Brezilya 2,584,690 2,534,534 -1.9%<br />

Şili - - -<br />

Kolombiya 37,197 28,030 -24.6%<br />

Ekvator - - -<br />

Peru - - -<br />

Uruguay - - -<br />

Venezüella 73,757 69,115 -6.3%<br />

ASYA-PASİFİK 32,414,823 32,479,078 +0.2%<br />

Avustralya 205,334 189,503 -7.7%<br />

Çin 13,897,083 14,485,326 +4.2%<br />

Hindistan 2,831,542 3,038,332 +7.3%<br />

Endonezya 496,524 561,863 +13.2%<br />

İran 1,367,014 1,413,276 +3.4%<br />

Japonya 8,310,362 7,158,525 -13.9%<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 31


Malezya 522,568 488,441 -6.5%<br />

Pakistan 130,625 139,700 +6.9%<br />

Filipinler 56,128 45,751 -18.5%<br />

G.Kore 3,866,206 4,221,617 +9.2%<br />

Tayvan 251,490 288,523 +14.7%<br />

Tayland 554,387 537,987 -3.0%<br />

Vietnam 40,334 29,904 -25.9%<br />

AFRİKA 356,872 375,585 +5.2%<br />

Botswana<br />

Mısır 76,412 53,072 -30.5%<br />

Kenya<br />

Libya<br />

Fas 35,546 54,638 +53.7%<br />

Nijerya<br />

G.Afrika 295,394 312,265 +5.7%<br />

Sudan<br />

Tunus<br />

Zimbabwe<br />

TOPLAM 58,242,327 59,870,838 +2.8%<br />

Kaynak: OICA (Organisation Internationale Des Constructeurs D'automobiles - International Organization of<br />

Motor Vehicle Manufacturers)<br />

3.2) DÜNYA’DA OTOMOTİV YAN SANAYİ DIŞ TİCARETİ<br />

Dünya oto yan sanayi üretimi, dünya oto ana sanayideki ilerlemelere paralel olarak gelişimini<br />

sürdürmüş, teknoloji, kalite ve maliyet konusunda önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Dünya oto yan<br />

sanayi üretiminde geleceğe bakıldığında oto ana sanayi ile uzun vadeli, şeffaf ve karşılıklı güvene<br />

dayanan işbirliklerinin öneminin artacağı, oto ana ve yan sanayi arasında düzenlenen ortak tasarım<br />

projelerinin daha da yaygınlaşacağı anlaşılmaktadır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 32


Son yıllarda dünya otomotiv sektöründe teknolojik gelişmeler sonucu üretimde büyük oranda<br />

yoğunlaşma olmuş, birleşme, satın alma veya ortaklık yolu ile şirket sayısının azalması sonucu bu<br />

yoğunluk giderek artmış ve böylece sektörde aşırı kapasite ve rekabet hüküm sürmeye başlamıştır.<br />

Dünya ihracatında, Türkiye otomotiv ana ve yan sanayi sektörünün payı %1 civarındadır.<br />

Dünya otomotiv ana ve yan sanayi ihracatının %83’ünü Almanya, Japonya, ABD, Kanada, Fransa,<br />

Belçika, İspanya, Güney Kore, İngiltere, Meksika, İtalya, İsveç ve Çin gerçekleştirmektedir.<br />

Avrupa piyasasındaki en büyük üretici dört ülke Almanya, Fransa, İngiltere, İspanya ve İtalya’dır.<br />

Toplam Avrupa Otomotiv sanayi üretiminin %70’ini bu dört ülke gerçekleştirmektedir. Üç büyük<br />

ABD’li otomotiv üreticisi iç piyasanın %74’ünü ellerinde tutmaktadır. ABD, otomotiv ihracatının<br />

%0,5’ini Avrupa Birliği’ne gerçekleştirmektedir. Japonya otomotiv sektörünün Avrupa Birliği’ne<br />

olan ihracatı 1960’lı yıllarda başlamış ve 1970’li yıllarda artmıştır. 1975 yılından sonra bazı Avrupa<br />

ülkeleri Japonya’dan otomotiv ithalatına kısıtlama getirmişlerdir. Bunu izleyen yıllarda, bu<br />

uygulamaya, diğer Avrupa ülkeleri de katılmıştır.<br />

Dünya üzerinde çeşitli marka ve modelde yapılan üretime paralel olarak tüketici tercihlerindeki<br />

farklılık ülkeler arasında ticaretteki engellerin kaldırılma çabası motorlu araç üreticilerinin sadece<br />

kendi ülke pazarını değil tüm Dünyayı bir pazar olarak kabul etmeleri ülkelerin otomotiv sektörü<br />

dış ticaretinde önemli rol oynamaktadır.<br />

Avrupa ülkelerinin otomotiv ürünleri ticareti ağırlıklı olarak kendi aralarında yapılmaktadır.<br />

Örneğin Almanya’nın toplam ithalatının yüzde 72’si Avrupa Birliği ülkelerinden yapılmaktadır.<br />

3.2.1) DÜNYA İTHALATI<br />

Tablo 13. Dünya Motorlu Araç Yan Sanayi Ürünleri İthalatı (değer: 1.000 USD, HS: 8708)<br />

ÜLKELER 2008 2009 2010 2011<br />

ABD 41,865,086 29,892,786 43,390,811 50,217,682<br />

Almanya 29,625,127 22,385,523 27,064,323 33,690,804<br />

Çin 11,079,803 12,394,188 17,984,581 21,163,566<br />

Kanada 17,833,044 13,127,960 17,824,628 19,419,589<br />

İspanya 17,425,744 13,481,959 14,798,585 17,676,052<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 33


Meksika 13,256,968 10,793,010 14,774,621 17,600,876<br />

İngiltere 15,576,871 9,555,373 13,004,325 15,117,763<br />

Fransa 15,906,785 10,994,865 12,105,578 13,721,55<br />

Belçika 11,403,159 7,836,175 9,030,529 10,765,954<br />

Rusya 5,288,431 2,802,673 5,496,866 8,788,059<br />

İtalya 8,445,979 5,713,177 6,297,376 7,111,674<br />

Çek Cumhuriyeti 5,653,605 4,854,550 5,673,963 7,049,390<br />

Polonya 6,247,794 4,446,448 5,313,937 6,463,840<br />

Slovakya 5,344,206 3,759,588 4,791,342 6,426,833<br />

Brezilya 4,982,138 3,652,396 4,928,500 6,317,631<br />

Japonya 6,417,650 3,948,229 5,537,651 5,907,213<br />

İsveç 6,503,740 3,596,864 5,039,977 5,812,370<br />

Tayland 3,412,066 2,857,326 5,065,498 5,533,007<br />

Türkiye 5,173,791 3,401,047 4,433,075 5,230,290<br />

Hollanda 5,018,616 3,167,537 3,811,020 5,164,414<br />

Avusturya 5,029,721 3,201,947 3,892,689 5,028,219<br />

Güney Kore 3,408,493 2,623,743 3,901,420 4,398,472<br />

Arjantin 2,907,515 2,133,188 3,360,729 4,147,957<br />

Hindistan 2,328,236 2,126,017 2,844,748 3,352,051<br />

Diğerleri 42,487,392 32,853,319 39,602,567 45,832,345<br />

TOPLAM 292,621,960 215,599,888 279,969,339 331,937,601<br />

Kaynak: International Trade Center - Trademap<br />

Dünya motorlu araç yan sanayi ürünleri ithalatında önemli paya sahip olan ABD, Almanya,<br />

Kanada, İspanya, İngiltere, Fransa, Meksika, Belçika, İtalya, İsveç, Avusturya, Japonya, Çek<br />

Cumhuriyeti, Polonya, Hollanda, Slovakya, Tayland, Güney Kore ve Brezilya ülkemiz açısından<br />

önemli hedef pazarlar olarak görülmektedir<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 34


3.2.2) DÜNYA İHRACATI<br />

Tablo 14. Dünya Motorlu Araç Yan Sanayi Ürünleri İhracatı (değer: 1.000 USD, HS: 8708)<br />

ÜLKELER 2008 2009 2010 2011<br />

Almanya 45,613,827 33,120,375 43,171,405 53,426,795<br />

ABD 31,748,817 23,734,915 32,616,749 37,705,000<br />

Japonya 29,431,036 24,657,161 35,072,686 37,489,204<br />

G.Kore 13,096,222 10,925,988 17,821,908 21,583,360<br />

Çin 14,584,363 11,509,181 16,645,149 20,353,476<br />

Fransa 19,603,904 14,912,766 16,978,647 18,816,866<br />

Meksika 11,750,648 9,229,367 13,835,301 16,801,340<br />

İtalya 16,585,242 10,367,868 12,887,718 15,489,774<br />

İspanya 12,450,772 8,994,500 10,257,133 11,523,224<br />

Çek Cumhuriyeti 9,573,396 7,409,185 8,530,155 10,512,185<br />

Kanada 10,503,582 6,120,154 8,799,539 9,368,254<br />

Polanya 8,376,031 6,660,250 7,875,323 9,029,726<br />

Belçika 8,077,426 5,378,775 6,253,297 7,084,600<br />

İngiltere 7,048,488 4,911,847 5,565,954 6,635,029<br />

İsveç 5,108,511 3,028,468 4,410,835 5,760,495<br />

Avusturya 4,873,956 3,529,334 4,066,167 4,933,123<br />

Tayland 4,094,798 3,003,376 4,155,972 4,581,947<br />

Hollanda 3,844,763 2,776,623 3,413,125 4,360,679<br />

Macaristan 3,690,338 2,660,385 3,280,948 4,217,499<br />

Brezilya 3,510,265 2,417,430 3,381,638 3,987,029<br />

Romanya 2,298,210 2,004,656 2,681,229 3,459,352<br />

Tayvan 2,825,520 2,381,864 2,968,259 3,402,933<br />

Türkiye 2,876,613 1,997,283 2,673,615 3,370,905<br />

Slovakya 2,123,013 1,787,254 2,322,079 2,999,918<br />

Diğerleri 22496346 16584591 20980831 24360376<br />

TOPLAM 296,186,087 220,103,596 290,645,662 341,253,089<br />

Kaynak: International Trade Center - Trademap<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 35


3.3) DÜNYA’DA OTO ANA VE YAN SANAYİ FUARLARI<br />

2013 yılında milli düzeyde iştirak edilecek yurtdışı oto ana ve yan sanayi fuarları tarih aralıklarına<br />

göre aşağıda sıralanmıştır.<br />

Tablo 15. Milli Düzeyde İştirak Edilecek Fuarlar<br />

FUAR ADI<br />

BAŞLANGIÇ<br />

BİTİŞ<br />

KONUSU ÜLKE ŞEHİR<br />

TARİHİ<br />

TARİHİ<br />

Cairo Motor Show<br />

2013<br />

21 Ocak 2013 25 Ocak 2013 Ticari Araç,<br />

Otomotiv,<br />

Yedek Parça<br />

Equipauto Algeria 04 Mart 2013 07 Mart 2013 Otomotiv/<br />

Otomotiv<br />

Yan Sanayi<br />

Erbil Autoshow 07 Mart 2013 10 Mart 2013 Otomotiv,<br />

Lagos Motor Fair<br />

and<br />

Nigeria Autoparts<br />

Automechanıka<br />

Johannesburg<br />

2013<br />

Paace<br />

Automechanıka<br />

Mexıco<br />

Automechanika<br />

Middle East<br />

Mıms Powered By<br />

Automechanıka<br />

Moscow 2013<br />

Otomotiv<br />

Yan Sanayi<br />

Ve Ticari<br />

Araçlar<br />

27 Nisan 2013 30 Nisan 2013 Otomotiv,<br />

Otomotiv<br />

Yan Sanayi,<br />

Yedek Parça<br />

Aksesuar<br />

MISIR<br />

CEZAYİR<br />

IRAK<br />

NİJERYA<br />

KAHİRE<br />

CEZAYİR<br />

ERBİL<br />

LAGOS<br />

08 Mayıs 2013 11 Mayıs 2013 Otomotiv G.AFRİKA JOHANNESBU<br />

RG<br />

10 Temmuz 2013 12 Temmuz<br />

2013<br />

11 Haziran 2013 13 Haziran<br />

2013<br />

26 Ağustos 2013 29 Ağustos<br />

2013<br />

Otomotiv ve<br />

Yan Sanayii<br />

Otomativ ve<br />

Yan Sanayii<br />

Otomotiv<br />

Yan Sanayi<br />

MEKSİKA<br />

B.A.E<br />

RUSYA<br />

MEXICO CITY<br />

DUBAİ<br />

MOSKOVA<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 36


9.Interauto<br />

Uluslararası<br />

Otomotiv ve Yan<br />

Sanayi Fuarı<br />

28 Ağustos 2013 31 Ağustos<br />

2013<br />

Otomotiv ve<br />

Yan Sanayi<br />

CIAPE 2013 13 Eylül 2013 15 Eylül 2013 Otomotiv ve<br />

Yan Sanayi<br />

Autoexpotehnica 30 Ekim 2013 3 Kasım 2013 Otomotiv,<br />

Otomotiv<br />

Yan Sanayi<br />

RUSYA<br />

ÇİN<br />

ROMANYA<br />

MOSKOVA<br />

PEKİN<br />

BÜKREŞ<br />

Kaynak: T.C.Ekonomi Bakanlığı<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 37


4) İRAN<br />

4.1) GENEL SİYASİ VE EKONOMİK GÖRÜNÜM<br />

İran’ın ekonomisi petrol fiyatlarına bağlı bir performans sergilemektedir. OPEC üyesi ülkeler<br />

içerisinde Suudi Arabistan’dan sonra ikinci büyük üretici olan İran, 154,5 milyar varil ile Dünya<br />

sıralamasında Venezüella ve Suudi Arabistan’ın ardından üçüncü olup, Dünya petrol rezervlerinin<br />

yaklaşık %10’una sahiptir. Ayrıca 33,6 trilyon metreküp ile de doğalgaz rezervleri açısından da<br />

Rusya’nın ardından dünya ikinciliğini elinde bulundurduğu tahmin edilmektedir. Döviz girdilerinin<br />

%80’ini petrol ihracatından elde eden İran, bu haliyle petrol fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı aşırı<br />

duyarlı olduğu için petrol dışı endüstrileri geliştirme programları uygulamaktadır. Ancak aşırı<br />

merkezi planlamacı, ithal ikameci modelde ısrar edilmesi bu programların başarıya ulaşmasını<br />

engellemektedir. Geçen yıllarda olduğu gibi 2012 yılında da petrol ihracatının İran’ın toplam<br />

ihracatının içerisindeki payının %80’ini aşacağı tahmin edilmektedir. Özellikle ham petrol varil<br />

fiyatlarının 150 dolara dayanması, genel ekonomik durum ve bütçe dengesi üzerinde olumlu etki<br />

oluştursa da ABD ve Birleşmiş Milletlerin uygulamış olduğu yaptrım kararları neticesinde İran<br />

ihraç etmiş olduğu petrolün parasını ülkeye getiremediği için bir ekonomik krizle karşı karşıya<br />

kalmış, hızla artan döviz fiyatları ve bankacılık sisteminin durması ülke ekonomisini olumsuz<br />

etkilemiş halen de etkilemeye devam etmektedir.<br />

Tablo 16. İran -Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler<br />

Resmi Adı<br />

İran İslâm Cumhuriyeti<br />

Nüfusu<br />

78 milyon (2012 sonunda)<br />

Yüzölçümü<br />

1.648.000 km²<br />

Diller Farsça (resmi dil) %53, Azeri Türkçesi ve Türk lehçeleri %18,<br />

Kürtçe %10, Gilaki ve Mazandarani %7, Luri %6, Beluciler %<br />

2, Arapça % 2, diğer% 2<br />

Resmî Din<br />

İslam<br />

Başlıca Kentleri<br />

Tahran (8.7 milyon), Meşhed (2.9 milyon), İsfahan (2 milyon),<br />

Kerec (1.9 milyon), Şiraz (1.7 milyon), Tebriz (1.6 milyon)<br />

Cumhurbaşkanı<br />

Mahmud Ahmedinejad<br />

Ruhani Lider<br />

Ayetullah Seyid Hamaney<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 38


Etnik Yapısı %51Farsi, %24Azeri, %8Gilaki-Mazandarani, %7Kürt, %3<br />

Arap, %7 Diğer<br />

Kişi Başına Gelir 1 642 $<br />

Para Birimi<br />

Riyal (Halk arasında Tümen ifadesi kullanılmaktadır.)<br />

1 Tümen = 10 Riyal<br />

Döviz Kuru<br />

1 ABD Doları = 34.400 İran Riyali (Serbest Piyasa Döviz<br />

Kuru)<br />

1 ABD Doları = 12.272 İran Riyali (Resmi Döviz Kuru)<br />

1 Euro =45.500 İran Riyali (Serbest Piyasa Döviz Kuru)<br />

1 Euro =15.861 İran Riyali (Resmi Döviz Kuru)<br />

(Serbest piyasa döviz kuru bilgileri günlük olarak<br />

değişmektedir.)<br />

Saat Farkı<br />

(+1,5 Türkiye)(Türkiye saatinden 1,5 saat daha ileridir.)<br />

Kaynak: Economist Intelligence Unit, Iran Country Profile<br />

Tablo 17. İran - Temel Ekonomik Göstergeler<br />

2011 2012(Tahmini)<br />

GSYİH (Milyar $) 435 470<br />

Kişi Başına Düşen GSYİH ($) 13.013 12.904<br />

Tüketici Fiyat Enflasyonu (Ort; %) 20,6 23,6<br />

Cari Hesap Dengesi (Milyar $) 26,2 -9<br />

İhracat, fob (Milyar $) 109,4 66,3<br />

İthalat, fob (Milyar $) 74,4 66,9<br />

Dış Borç (Milyar $) 11,6 9,4<br />

Kaynak: Economist Intelligence Unit, Iran Country Profile<br />

İran ekonomisinin %40’ını devletin doğrudan, %45’ini ise “bonyad” olarak adlandırılan İslâmî<br />

esaslı vakıfların elinde tuttuğu söylenebilir. Ekonominin kalan %15’lik kesim ise İran özel sektörü<br />

(bazaar)’nün elindedir. İran rejimi içerisinde önem arz eden siyasal, ekonomik kuruluşlar ve olgular<br />

şunlardır:<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 39


İran Parlamentosu (Majlis): 290 üyelidir ve sadece bir yasama organı niteliğinde olmayıp devlet<br />

idaresinde önemli bir yer tutan ve “velayet-i fakih” olarak adlandırılan fetva istihsal organı olarak<br />

siyasi hayata hâkimdir. Parlamentodaki başlıca partiler; Anayasanın Hizmetkarları, Militan Mollalar<br />

Birliği, İslamî İştirak Cephesi ve İslam Devrimi Mücahitleri olarak sıralanabilir.<br />

Mollalar: Rejim içerisindeki en ciddi siyasi güç durumundadırlar. Aslında mollalar İslam devrimi<br />

öncesi Şah zamanında da halk arasında etkinliği olan bir sınıfken devrimden sonra siyasetteki tüm<br />

önemli mevkilere atanan bir grup halini almıştır. Homojen bir yapısı olmayan ve genellikle<br />

ekonomide dışa açılmaya muhalif bir grup olarak bilinmektedirler.<br />

Vakıflar (Bonyad): Özellikle Irak’la yapılan savaş sonrası dönemde savaşta can kayıpları veren<br />

ailelere yardım amacıyla faaliyete başlayan bu vakıflar, devasa parasal kaynakları ve muazzam<br />

işgücü katılımları ile son derece etkili bir hale gelmiş ve İran ekonomisinin %45’ini kontrol etmeye<br />

başlamışlardır.<br />

Bugün İran’da faaliyet gösteren en büyük vakfın (Bonyad-ı Mustafazan ve Canbazan) 12 milyar<br />

dolardan daha fazla bir malî güce sahip olduğu ve iştirakleri aracılığı ile 400 binden fazla insana<br />

doğrudan iş imkânı sağladığı tahmin edilmektedir. Bu vakıf ülkede faaliyet gösteren pek çok<br />

“bonyad” arasında sadece en büyük olması nedeniyle bir örnektir.<br />

İşadamları (Bazargan) : İslam devriminden önceki dönemlerden bu yana ülkede ihracat, ithalat,<br />

kambiyo ve sermaye piyasaları gibi yapıları elinde tutan ve ekonominin yaklaşık %15’lik bir<br />

bölümünü kontrol eden son derece etkili bir sınıftır. Siyasi bir güç olarak ilk sahneye çıkışları, 1978<br />

yılı boyunca Şah Muhammed Rıza Pehlevi yönetimine karşı düzenlenen ve ekonomik yaşamı felce<br />

uğratan grevler serisini organize etmek biçiminde olmuştur. Daha o günlerde İslamî gruplarla sıcak<br />

ilişkiler içine giren bu grup şu anda da rejimin en yakın destekçileri arasındadır ve özellikle son 20<br />

yıldır kapalı ekonominin yarattığı rantlarla beslendiği için ekonomide dışa açılma ve Rafsancani –<br />

Hatemi çizgisinin savunduğu dünya ile entegre olma gibi fikirlere kesinlikle karşıdır. Faizsiz kâr<br />

sisteminin geçerli olduğu İran’da resmî olmayan biçimde bankacılık sektörü olma fonksiyonunu da<br />

“bazaar” mensubu işadamları yürütmektedirler.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 40


Uluslararası Ambargo ve ABD Yaptırımları: İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini<br />

uluslararası denetime açmaması nedeniyle Birleşmiş Milletler (BM)’in 2006 Aralık, 2007 Mart ve<br />

2008 Mart ve 2010 Temmuz tarihlerinde uygulamaya koyduğu yaptırımlar ülke ekonomisi<br />

üzerindeki riskleri artırmıştır. Yaptırımlar çerçevesinde ülkenin, kurumlarının ve bazı bireylerinin<br />

İran dışındaki finansal varlıkları dondurulmuş, nükleer enerji sektöründe kullanılabilecek mal ve<br />

hizmetlerin İran’a satışı yasaklanmıştır. Ayrıca, BM üye ülkelerinde faaliyet gösteren bankalar İran<br />

ile ticarette finansal destek sağlamamaları (akreditif açmamaları) hususunda teşvik edilmektedirler.<br />

ABD ise 1996 yılından beri İran’a yaptırım uygulamakta; ABD şirketlerinin ve yurtdışındaki<br />

kollarının İran ile iş yapmalarını, İran'da bulunan petrol kaynaklarının geliştirilmesini finanse<br />

etmeye yönelik sözleşmeler imzalamalarını ve ABD vatandaşlarının İran'da yatırım ve ticarî<br />

faaliyette bulunmalarını yasaklamaktadır. Bu yaptırımların kalkacağı beklentisini sona erdiren<br />

gelişme, 11 Eylül 2001 tarihinde ABD’nin New York ve Washington kentlerine düzenlenen<br />

saldırılar sonrasında Başkan G.W. Bush’un 2002 yılı Şubat ayında aralarında İran’ın da bulunduğu<br />

bazı ülkeleri “şer ekseni” (axis of evil) olarak nitelendirmesidir.<br />

26 Temmuz 2010 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından alınan kararla İran’a<br />

ABD ve BM tarafından uygulanan yaptırımlar önem arz etmekte olup, bu meyanda özellikle<br />

ödemelerin bankacılık kanalıyla yapılmasında ki sorunlar firmalarımızı zor durumda bırakmaktadır.<br />

Türkiye’den sadece bir bankanın İran ile olan ticari faaliyetlerimize aracılık hizmetleri verdiği<br />

bilinmektedir. Bu bankanın İran ile dış ticarette verdiği hizmetin gerek firmalar gerekse söz konusu<br />

banka açısından etkinleştirilmesi için görüşmeler sürdürülmektedir. Bu bankanın İran’da sınırlı<br />

sayıda banka ile mali ilişkisi bulunmaktadır. Bankacılık çerçevesinde İran’la ticaret yapmak isteyen<br />

firmaların İran’la ticarette bankacılık hizmeti veren söz konusu banka ile temasa geçerek hangi<br />

ürünlerin ihracatında hizmet verdikleri, gerekli işlemler ve bankacılık maliyetleri konusunda<br />

önceden bilgi almalarında yarar görülmektedir.<br />

Ülke şu anda uygulanan uluslararası yaptırımlar nedeniyle döviz tahsisinde sıkıntılarla karşılaşmış<br />

durumdadır. Döviz tahsisi açısından, ilaç ve gıda dışındaki ürünler öncelikli olarak<br />

değerlendirilmemektedir. Akreditifin açılmış olması doğrudan döviz tahsisinin sağlanacağı<br />

anlamına gelmemektedir. Ticaret Bakanlığı’nca ithalatına izin verilmesine ve akredifin açılmış<br />

olmasına rağmen Merkez Bankası nezdindeki mübadele merkezince gerekli döviz tahsisi<br />

sağlanamayan ithal partileri mevcut olup, bu durumda ihracatçı mal bedelini tahsil edememe veya<br />

çok uzun sürede tahsil etme riskiyle karşılaşmaktadır. Bu hususun ihracatçılarca dikkate alınması<br />

gerekmektedir.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 41


Uygulamada zaman zaman müracaat edildiği anlaşılan sarraflar yoluyla mal bedeli tahsilinin<br />

istisnai bir uygulama olduğu ve riskli bir yöntem olduğu gözardı edilmemelidir. Bu yöntemde<br />

ihracatçı malı sarrafın adına göndermekte, sarraf gelen malı alıcısına parayı ise satıcıya teslim<br />

etmekte ve bu işlem için bir komisyon almaktadır. Sarraf bir komisyoncu durumundadır.<br />

İran Ticaret Bakanlığı tarafından 02 Şubat 2012 tarihinde yayımlanan 5866/210/90 sayılı Yönerge<br />

ile iç piyasayı koruma ve desteklemek için yeni düzenlemeler yapılmış ve söz konusu düzenlemeler<br />

4 Şubat 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. İran'ın ithalatının kısıtlanmasına yönelik olan söz<br />

konusu düzenlemeler uyarınca, belli başlı 180 adet GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu)<br />

numarasına sahip ürün için (mobilya, gıda, içecek, kozmetik, ev malzemeleri ve süs eşyaları v.b.)<br />

İran Ticaret Bakanlığı Sipariş Kaydı Birimi tarafından kayıt verilmediği sürece, söz konusu<br />

ürünlerin ithalatı ancak önceden ihracat yapılması koşuluyla (döviz geliri hasıl olması şartıyla)<br />

mümkün olabilecektir.<br />

Konuya ilişkin olarak Tahran Ticaret Müşavirliğimiz tarafından, İran Gümrük İdaresi ve İran<br />

Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere ilgili diğer meslek örgütlen (Mobilya Birliği v.b.) nezdinde de<br />

görüşmeler yapılmış olup, söz konusu görüşmelerde, yukarıda belirtilen ürünlerin ithalatına ilişkin<br />

herhangi bir yasaklama kararı olmadığı, ancak İran devleti tarafından belirlenen kur ile serbest<br />

piyasadaki kur arasında büyük fark ve tutarsızlık bulunduğundan dolayı, İran'a ihraç edilecek olan<br />

ürünlerin (yukarıda belirlenen sektörler kapsamındaki ürünler) sipariş kaydının onaylanmasının<br />

ancak ihracattan sağlanan döviz geliri tutarı kadar olabileceği ifade edilmiştir. Söz konusu<br />

uygulamanın ülkemiz için kaldırılması yönünde Bakanlığımız tarafından İran makamları nezdinde<br />

gerekli girişimlerde bulunulmuştur.<br />

İran Hükümeti bu kısıtlamalara ilaveten 74 adet ürünün sipariş kaydını yani ithalatının yasaklamıştır.<br />

Bu ürünler arasında Motor Taşıt araçları (Motor hacmi 2500cc ve altında olan arabalar hariç) da yer<br />

almakta olduğunda firmalarımızın İran mevzuatındaki değişiklikleri yakından takip etmeleri önem<br />

arz etmektedir.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 42


4.2) İRAN OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ PAZARI<br />

İran otomotiv pazarı 1979 İslam Devrimi’ne kadar gelişimini hızla sürdürmüştür. Devrimden sonra<br />

ülkedeki tüm üretim tesisleri millileştirilmiş ve 1980 İran-Irak savaşı ile beraber merkezi planlamacı<br />

bir ekonomik yapı tesis edilmiştir. Otomotiv sektöründe tüm ağırlık savaşın etkisiyle ordu<br />

araçlarının üretimine verilmiştir. Savaşın bitişi ile beraber 1988’de otomotiv arzı talebi<br />

karşılayamama noktasına gelmiş ve ithalata başlanılmış ancak biriken yüksek dış borcu kontrol<br />

altına almak için otomotiv ithalatı yasaklanmıştır.<br />

Günümüzde, İran Orta Doğu’nun, Türkiye’den sonra ikinci büyük otomotiv üreticisidir ve aynı<br />

zamanda Dünya’da en sıkı kontrole sahip otomotiv pazarlarından biridir. İran hükümetinin kontrol<br />

stratejisi ile amacı; yerli üretimi, ithalatı engellemek sureti ile korumak ve uluslararası otomotiv<br />

markaları ile yerel şirketler arası ortak girişim kurulmasını teşvik etmektir. Ülke BM ve ABD<br />

yaptırımlarına rağmen yabancı sermaye çekme ve otomotiv sektörünü uluslararası çevrelere açma<br />

konularında yavaş da olsa gelişme kaydetmektedir.<br />

Tablo 18. İran Yeni Araç Kaydı ve Araç Parkı (Adet)<br />

2004 2005 2006 2007 2008*<br />

Yeni Araç Kaydı 798.572 836.076 888.780 1.023.411 1.119.499<br />

Araç Parkı 5.156.964 5.802.607 6.482.238 7.294.301 8.109.013<br />

Kaynak: Global Insight Middle East & Africa Automotive Industry Forecast Report (*Tahmin)<br />

İran’ın araç parkı istatistiklerine 2008 yılına kadar ulaşılabilmektedir. 2007 yılında 1.023.411 adet<br />

yeni araç kaydı gerçekleşmiştir. 2008 yılında ise 1.119.499 adet yeni araç kaydının yapıldığı tahmin<br />

edilmektedir. İran’daki mevcut araç parkının 7-8 milyon arası olduğu tahmin edilmektedir. İran’da<br />

2,3 milyon araç 15 yaş, 2 milyon araç ise 20 yaş üzerindedir. Ülkede her 1000 kişi başına düşen<br />

araç sayısı 94’dür.<br />

İran’daki yüksek nüfus ve düşük araç sahipliği oranı pazarı uluslararası otomotiv markaları için<br />

cazip hale getirmektedir. Ayrıca, ithalat sınırlamaları ve yerli üreticilerin limitli üretim kapasiteleri<br />

talep birikmesine neden olmuştur. Araç parkı yıllar itibariyle hızlı bir artış gösterse de pazar<br />

gelişime son derece açık ve doymamış bir pazardır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 43


İran otomotiv sektörü siyasi istikrarsızlıklara ve risklere karşı son derece esnek bir yapıya sahiptir.<br />

Sektör 2010–2011 yılında, tahminlerine göre %3 büyüme göstermiştir. Yüksek enflasyon, artan<br />

petrol fiyatları, bastırılmış talep sonucu pazar büyüme potansiyelinin altında gelişme göstermiştir.<br />

Tablo 19. İran Otomotiv Ana Sanayi Üretimi<br />

2009 2010 2011 Değişim (2010-2011)<br />

Otomobil 2,175,220 1,367,014 1,413,276 %3.3<br />

Ticari Araç 466,330 232,440 235,229 %1.1<br />

Toplam Araç Üretimi 2,641,550 1,599,454 1,648,505 %3.0<br />

Kaynak:OICA (Organisation Internationale Des Constructeurs D'automobiles - International Organization of<br />

Motor Vehicle Manufacturers)<br />

İran’da 2011 yılında toplam 1 milyon 648 bin adet araç üretilmiştir. Üretilen bu araçların 1 milyon<br />

413 bini otomobil, 235 bini ticari araçtır. 2011 yılı motorlu taşıt üretimi 2010 yılına göre %3<br />

artmıştır. Üretilen araçların çoğu eski sayılabilecek modellerdir ve araçların kalitesi uluslararası<br />

standartlara göre oldukça düşüktür. Öyle ki, yerli üretim ile üretilen birçok araçta, kapıların düzgün<br />

olarak kapanmaması, frenlerin tutmaması gibi şikâyetlerle sıkça karşılaşılmaktadır. Bu düşük<br />

kaliteye rağmen fiyatlar dünya otomotiv piyasasına göre oldukça yüksektir.<br />

İran’da otomotiv üreten 22 adet firma bulunmakta olup gelecekte bu sayının yeni ortak girişimler ve<br />

lisans anlaşmalarıyla artacağı tahmin edilmektedir.<br />

Tablo 20. İran’da Otomotiv Üreten Firmalar ve Ürünleri<br />

Firma Adı Üretim Adres<br />

Amico Co. Amico M1929C, Amico M1929D, Amico www.amico.ir<br />

M2633D, Amico M2642FTR Kamyonları, Amico<br />

M6H, Amico M6SD, Amico M405S, Amico<br />

Amico M405H Kamyonetleri ve Amico<br />

motorsikletler.<br />

Carrizan EK 3062 C, EK 306 C, EK 304 C, K 106, K110, K www.carizangroup.com<br />

Khodro Co. 119 Kamyonlar.<br />

Grohe Bahman<br />

Co.<br />

Mazda 3 binek otomobilleri, Isuzu NKR<br />

Kamyonetleri ve Narvan minibüsleri.<br />

www.bahmangroup.com ,<br />

www.bahmandisel.com<br />

Gorohe Bahman Isuzu NDR kamyonlar.Sanate www.bahmandiesel.com<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 44


Diesel Co.<br />

Hepco Tarım ve yapı araçları. www.hepcoir.com<br />

Iran Khodro Co. IKO Samand, IKO Soren, Suzuki Grand Vitara, www.ikco.com<br />

Renault Tondar 90, Pegeout 206, Pegeout 405,<br />

Pegeout RD, Pegeout Pars, Paykan pup, paykan<br />

X11 binek otomobilleri.<br />

Iran Khodro Mercedes Benz marka Axor 2628/4500, LK, www.ikd-co.com<br />

Diesel Co. L1924, L2624, LK2624, Actros 1844 L/S 3600,<br />

ACTROS 3331K/3900, Axor 1828/4800, Axor<br />

1843/LS/3600, Axor 1935/4800, LP/LPK 608,<br />

Axor 3335K/3900 kamyonlar, C457, SC457<br />

Şehirlerarası otobüsler, Gazelle, Sobol panelvanlar,<br />

HOWO çekiciler, Hyundai Chorus minibüsler,<br />

Hyundai Mighty Light kamyonetler, MAN<br />

Megatrus Şehir otobüsleri ve Mercedes Benz<br />

Sprinter ambulanslar.<br />

Kerman Khodro Hundai Avente (Elantra) ve Hundai Verna (Accent) www.pac.ir<br />

Co<br />

binek otomobilleri.<br />

Khodro Kavir BMC 832 LBD, BMC 832 YCX, BMC 1142 www.khodrokaveer.com<br />

Co.<br />

kamyonları, 883 Backhoe Loader, BMC beton<br />

pompalama araçları.<br />

Kish Khodro<br />

Co.<br />

Sinad binek otomobilleri.(Renault motoru<br />

kullanılıyor)<br />

www.kishkhodrosinad.com<br />

Morattab Co. SSong Yong Musso Jeep Dörtçekerleri. (Mercedes www.morattabkhodro.com<br />

Benz motoru kullanılıyor)<br />

Modiran Co. MVM binek otomobilleri. www.mvs.ir<br />

Oghab Afshan Scania C12, Scania C12 VIP, Scania C9 otobüsleri. www.oghabafshan.com<br />

Co.<br />

Pars Industrial Fiat Sienna<br />

Development<br />

Foundation Co.<br />

Pars Khodro<br />

Co.<br />

Renault Tondar, Nissan Maksima binek<br />

otomobilleri, Nissan Roniz, Nissan Pickup dört<br />

çekerleri.<br />

www.parskhodro.ir<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 45


Raniran Co. Volvo B12B TX, Volvo B12, Volvo B7R, Volvo www.runiran.com<br />

B10M, Volvo B7R Otobüsleri.<br />

Renault Pars Tondar 90 (Logan)<br />

www.renault.co.ir<br />

Co.<br />

Saipa Co. Citroen C5, Citroen Xantia, Nissan Pickup, Nissan www.saipacorp.com<br />

Roniz, Nissan Maksima, Pride Nasim (KIA<br />

Motors), Pride Saba (KIA Motors), Pride Saipa 141<br />

(KIA Motors), Saipa 132 (KIA Motors), Renault<br />

Logan, Renault PK, Renault Neo Pk, Carvan.<br />

Saipa Diesel Kamyon ve kamyonet çeşitleri.<br />

www.saipadisel.com<br />

Co.<br />

Shahab Khodro Şehir içi otobüsleri.<br />

www.shahabkhodro.com<br />

Co.<br />

Zagros Khodro Proton Gen 2, Proton Wira, Proton Impian binek www.zagrosskhodro.com<br />

Co.<br />

otomobilleri.<br />

Zamyad Co. Iveco ve Daewoo kamyonetleri. www.zamyadco.com<br />

Kaynak: Tahran Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği<br />

İran Khodro Grubu, İran’da faaliyet gösteren en büyük otomotiv üreticisidir. Firma, 1963 yılında<br />

otobüs ve minibüs montajına yönelik olarak kurulmuştur. Günümüzde İran Khodro Co. milli<br />

markalar olan Samand ve Soren’nin yanında çeşitli Peugeot (405, Pars, RD, 206, 206SD), Renault<br />

(Logan) ve Suzuki (Grand Vitara) modellerini üretmektedir. Otomobil pazarının %55,8’ine hâkim<br />

olan firma, 2011 yılında milli otomobil markası olan “Samand” dan toplam 9000 adet olmak üzere,<br />

aralarında Çin, Suriye, Rusya, Irak, Venezüella, Türkiye, Gürcistan, Mısır ve Senegal gibi<br />

ülkelerinde bulunduğu 32 ülkeye ihraç etmiştir. Firma, Mercedes-Benz’in E Serisi ve Çinli Chery<br />

firmasının Chery modelini üretmek üzere ilgili firmalar ile ortak girişim kurma çalışmalarına devam<br />

etmektedir.<br />

İran Khodro Diesel Co. firması ise Mercedes Benz marka Axor, Actros, L Serisi kamyonları, C457,<br />

SC457, MAN otobüsleri, Gazelle, Sabol panelvanları, Howo çekicileri, Hyundai Chorus minibüsleri<br />

ve Hyundai Mighty, Mercedes Sprinter kamyonetleri üretmektedir. Grup Azerbaycan, Beyaz Rusya,<br />

Tunus ve Hindistan’da ortak girişimlere sahiptir. İran Khodro Grubu, 20011 yılında kaydetmiş<br />

olduğu senelik 725 bin araç olan üretimini, 2013 yılına kadar 1.100.000 araca çıkarmayı<br />

hedeflediğini açıklamıştır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 46


Saipa Co. millileştirilmeden önce Citroen’e ait bir üretim tesisiyken günümüzde, Kia (Saba, Nasim,<br />

Saipa), Citroen (Xantia, C5), Renault (Logan, PK, Neo) ve Nissan (Pickup, Roniz, Maksima)<br />

modellerini üretmektedir. Citroen C4 ve Renault Megane modellerini üretmeye yönelik çalışmalara<br />

ise devam edilmektedir. Saipa Co. firması %41,9’luk pazar payı ile İran Khodro grubundan sonra<br />

İran otomobil pazarındaki ikinci büyük firmadır.<br />

Grohe Bahman Co. firması ise Mazda 3 serisini ve Isuzu NKR Kamyonetleri ve Narvan minibüsleri<br />

üretmektedir. Firmanın senelik üretim kapasitesi 60 bin araçtır.<br />

Morattab Co. firması ise Pazhan adı altında Land Rover Defender modellerini üretmekteyken<br />

üretim 2005 yılında durdurulmuştur. Firma günümüzde Ssangyong Musso Jeep modelini<br />

üretmektedir.<br />

Zagross Khodro Co. bir Malezya markası olan Proton’un Wira, Gen2, Impian modellerini<br />

üretmektedir. Firma Genel Müdürü Mehrdad Gholami 5 sene içerisinde satışlarının senelik 100 bin<br />

adet seviyesine çıkaracaklarını açıklamıştır.<br />

Fiat, İranlı Pars Sanayi Gelişim Vakfı (PIDF) ile lisans anlaşması yapmıştır. Vakıf Siena üretimine<br />

2008’de başlamıştır. PIDF senede 50 bin adet Siena üretileceğini ön görmektedir. Ayrıca PIDF<br />

yetkilileri, Palio hatchback, Palio Weekend Satation Wagon ve Strada kamyonet modellerininde<br />

üretimine başlanması ile senelik üretimin 250 bin araç civarında olacağını açıklamışlardır.<br />

Çinli otomotiv üreticisi Chongqing Changan İran’da küçük otomobil sınıfında yer alan Benni<br />

modeline ait bir montaj fabrikası kuracağını açıklamıştır. Fabrikanın kapasitesinin senelik 50 bin<br />

araç olacağı açıklanmıştır.<br />

İran otomotiv pazarında 2011 yılında toplam 1.6 milyon araç satıldığı tahmin edilmektedir. Avrupa<br />

kökenli otomotiv markaları pazarda lider konumda bulunmaktadırlar. Avrupa markalarının İran<br />

otomotiv pazarından almış oldukları pay %37’dir. Güney Kore markalarının pazardan aldıkları pay<br />

ise %34’tür. Japon otomotiv markaları ise pazarın %6’sına hâkimdirler. ABD yaptırımları gereği<br />

İran pazarında hiçbir ABD otomotiv markası faaliyet göstermemektedir.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 47


İran’da en fazla rağbet gören otomotiv markası Hyundai’dir. Hyundai grubu yıllık 480 bin adetlik<br />

araç satışı ile yeni araç satışı pazarından %34’lük pay almaktadır. Bir başka deyişle satılan her üç<br />

araçtan biri Hyundai grubuna aittir. Hyundai grubunun en fazla talep gören modeli Kia Pride olup<br />

2011 yılında 350 bin adet satıldığı tahmin edilmektedir. Hyundai’nin İran’da rağbet gören diğer<br />

modeller ise Rio ve Verna modelleridir.<br />

PSA (Peugeot, Citroen) grubunun İran pazarında 2011 yılında 400 bin civarında araç satışı<br />

gerçekleştirdiği ön görülmektedir. PSA grubunun pazar payı %25 civarındadır. PSA’nın en fazla<br />

talep edilen modelleri Peugeot 405, Peugeot 206 ve Pars modelleridir.<br />

İran Khodro firmasının 2011 yılı içerisinde pazarda en fazla rağbet gören modelleri İran milli<br />

arabası olarak kabul edilen Samand ve Yeni Samand’dır. Paykan Pup, Paykan X11 ve Paykan X12<br />

modelleri de firmanın rağbet gören diğer önemli modelleridir.<br />

Renault’un İran pazarındaki payı %7,7 olup 2011 yılında 120 bin adet Renault’un satıldığı tahmin<br />

edilmektedir. En fazla talep edilen Renault modeli senelik 80 bin adetlik satış ile Logan’dır. Logan<br />

dışındaki önemli modelleri ise Megane ve Logan Pup’dır.<br />

Nissan’ın 2011 yılında 80 bin adet araç satışı ile İran otomotiv pazarından %5’lik pay aldığı<br />

öngörülmektedir. Nissan’ın en fazla satılan modeli 50 bin adetlik satış rakamı ile Saipa24 modelidir.<br />

Volkswagen’in İran’daki tek otomotiv markası olan Gol ile pazardaki payının %2 olduğu ve 2011<br />

yılında Gol modelinden 30 bin adet sattığı tahmin edilmektedir.<br />

Bu markaların dışında, İran otomotiv pazarında faaliyet gösteren, 2011 yılı araç satış tahminlerine<br />

göre %2’nin altında paya sahip diğer markalar; Fiat, Mazda, Chery, Proton, Suzuki, Mitsubishi,<br />

Saic ve Daimler Chrysler markalarıdır.<br />

İran oto yan sanayi pazarı incelendiğinde, yerli yedek parça üretiminin ve satış sonrası teknik destek<br />

hizmetlerinin yetersiz olduğu görülmektedir. Yerli üretimin iç talebi arz ve kalite açısından etkin<br />

olarak karşılayamaması iç talebin ithalata kaymasına neden olmaktadır. Ancak, birçok ürüne olduğu<br />

gibi, oto yan sanayi ürünlerine de uygulanan yüksek gümrük vergisi oranları ithalatı<br />

engellemektedir. Bu nedenle, birçok oto yan sanayi parçası ülkeye kaçak yollarla sokulmaktadır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 48


İran 2011 yılında toplam 5,7 milyar dolarlık oto yan sanayi ithalatı gerçekleştirmiştir. En fazla ithal<br />

edilen oto yan sanayi ürün grubu ve toplam ithalat içerisindeki payları şöyledir: Motor aksam ve<br />

parçaları (%13), içten yanmalı motorlar (%8), dış ve iç lastikler (%7), transmisyon mili, yatak ve<br />

kovan (%5), motorlu şasiler (%5), montaj karoseri ve aksamı (%4) dizel ve yarı dizel motorlar (%4).<br />

Tablo 21. İran Oto Yan Sanayi İthalatı (1000$)<br />

GTIP Kodu Ürün 2010 2011<br />

8409 Motor Aksam ve Parçaları 586,498 814,895<br />

4011; 4012; Dış ve İç Lastikler 349,897 387,323<br />

4013<br />

870870 Jant ve Tekerlek Aksamı 74,680 86,994<br />

870829 Montaj Karoseri Aksamı 51,708 181,989<br />

8483 Transmisyon Mili, Yatak, 136,930 222,219<br />

Kovan<br />

700711; Oto Camları 1,649 13,324<br />

700721<br />

870830 Fren ve Servo Frenler 0 242,441<br />

870821 Emniyet Kemerleri 3,248 12,798<br />

8511 Ateşleme Cihazları 49,779 93,984<br />

8507 Akümülatörler ve Aksam- 96,390 125,568<br />

Parçaları<br />

870893 Debriyaj ve Aksam-Parçaları 42,112 74,604<br />

870850 Akslar 58,527 234,018<br />

870891 Radyatörler 7,626 18,173<br />

842123; Filtreler 15,315 34,315<br />

842131<br />

8482 Bilyeli Rulmanlar 141,118 184,439<br />

870840 Vites Kutuları 129,151 239,138<br />

8706 Kara Taşıtları için Motorlu 25,739 120,762<br />

Şasiler<br />

8707 Kara Taşıtları için<br />

Karoserleri<br />

44,862 48,709<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 49


8512 Farlar ve İşaret Cihazları 34,551 97,175<br />

870880 Amortisörler 6,236 101,123<br />

401699 Motorlu Taşıtlar için<br />

6,100 33,936<br />

Kauçuk Parçalar<br />

870892 Egzozlar, Susturucular ve 11,532 18,509<br />

Egzoz Boruları<br />

8408 Dizel-Yarı Dizel Motorlar 390,192 297,101<br />

700910 Dikiz Aynaları 5,527 9,216<br />

8407 İçten Yanmalı Motorlar 149,502 200,874<br />

841330 Motorların Yakıt, Yağ,<br />

32,453 37,190<br />

Soğutma Pompaları<br />

870810 Tamponlar ve Parçaları 11,389 13,530<br />

681320; Fren Balataları 0 8,824<br />

681381<br />

870894 Direksiyon Simitleri,<br />

26,549 111,307<br />

Kolonları, Kutuları<br />

9104 Motorlu Araçların Alet<br />

1,011 923<br />

Tabloları İçin Saatler<br />

940120 Motorlu Taşıtlarda<br />

12,596 9,610<br />

Oturmaya Mahsus<br />

Mobilyalar<br />

841520 Klimalar 24,081 14,004<br />

8484; 848590 Metal Tabakalı Contalar, 58,376 47,933<br />

Conta Takim ve Gruplar<br />

870895 Hava Yastıkları 0 34,661<br />

870899 Diğer Aksam ve Parçalar 186,916 622,778<br />

TOPLAM 2.772,24 5.716,464<br />

Kaynak: International Trade Center - Trademap<br />

Hemen hemen tüm oto yan sanayi ürün gruplarının ithalatı bir önceki seneye göre artış göstermiştir.<br />

Klimalar dışındaki tüm oto yan sanayi ürün gruplarına ait ithalat azalmıştır. 2011 yılı İran oto yan<br />

sanayi ithalatı bir önceki yıla göre %111 artmıştır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 50


İran otomotiv ana ve yan sanayi pazarının güçlü ve güçsüz yanları ile pazardaki fırsat ve tehditler<br />

incelendiğinde aşağıdaki sonuçlara ulaşılmaktadır.<br />

İran Oto Yan Sanayi Pazarı<br />

İran otomotiv yan sanayisi son on yılda giderek büyümüştür. Ülkede yaklaşık 1.200 oto yan sanayi<br />

firması mevcut olup bu firmaların sahip olduğu tesis sayısı ise 1.500 civarındadır. İran hükümeti<br />

İran yapımı otomobil ve yedek parça üretimi konusunda İran’lı firmalara teşvikler sağlarken bu<br />

ürünlerin ithalatını azaltmak için yüksek oranları vergiler getirmiştir.<br />

Bazı yabancı otomobil firmaları da Ortadoğu ve komşu pazarlarda konumlarını güçlendirmek için<br />

kısa ve orta vadede İran pazarına girmeyi planlamaktadır. Yabancı tedarikçiler ile lisans anlaşmaları<br />

ve ortak girişimler (joint venture) sayesinde ülkeye teknoloji transferi sağlanması otomotiv<br />

sanayinin gelişimini sağlamaktadır. İran'da üretilen parçalar 40’a yakın ülkeye ihraç edilmekte ve<br />

bu sayının önümüzdeki yıllarda, ürün kalitesinin artmasıyla birlikte, artacağı tahmin edilmektedir.<br />

Tablo 22 . İran Oto Yan Sanayinde Yer Alan Önemli Firmalar<br />

Firma Ürünleri Müşterileri Son gelişmeler<br />

Azin<br />

Khodro<br />

İç trim parçaları,<br />

plastik parçalar,<br />

koltuk, güneş<br />

şemsiyeleri<br />

İran Khodro, Türk,<br />

Fransız, İspanyol ve<br />

Güney Koreli şirketler<br />

Azin Khodro otomobil, otomobil<br />

parçaları, kamyonetler, pick-up,<br />

kamyon, minibüs ve otobüs<br />

üretmektedir.Şirket ihracat yapmak<br />

üzere çalışmalar yapmaktadır ve farklı<br />

üretim faaliyetleri ve hizmetleri için<br />

iştiraki şirketler kurmuştur.<br />

Toklan<br />

Toos<br />

Hidrolik fren ve<br />

debriyaj<br />

sistemleri, fren<br />

kaliperleri, antilock<br />

fren<br />

sistemleri<br />

Iran Khodro, Saipa Toklan Toos, Continental Teves lisansı<br />

altında İran Khodro için ABS<br />

elektronik fren sistemleri üretmek ve<br />

tedarik etmek için Almanya'nın şirketi<br />

FTE ile teknoloji transferi anlaşması<br />

imzaladı. İran Khodro Toklan Toos’un<br />

% 30 hissesine sahip.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 51


Mehr Cam<br />

İç ve dış trim<br />

Iran Khodro<br />

Mehr Kam Pars Kasım 2007'de Samand<br />

Pars<br />

parçaları, klima<br />

P2 tampon üretimine başlamıştır.<br />

üniteleri,<br />

tamponlar,<br />

koltuklar<br />

Gilan Glass<br />

Binek ve ticari<br />

Iran Khodro, Saipa,<br />

Gilan Cam otomobiller için lamine ve<br />

araçlar için ön<br />

Peugeot, Proton,<br />

temperli cam ürünleri ürütmektedir.<br />

camları dahil<br />

Nissan, Pars Khodro,<br />

Şirket, pazarın yüzde 55'ine hakim<br />

cam ürünleri,<br />

Zagross Khodro<br />

olmayı hedeflemektedir.<br />

lamine cam,<br />

Khawar<br />

Yaprak yaylar ve<br />

Khawar, Iran Khodro<br />

Khawar, İran Khodro Dizel’in bir<br />

Industrial<br />

süspansiyon<br />

parçası olarak faaliyet göstermektedir.<br />

Group<br />

bileşenleri<br />

Mercedes Kamyon ve İran Khodro<br />

araçlarının montaj işlemleri için yaprak<br />

yay ve diğer temel süspansiyon<br />

bileşenleri sağlamaktadır.Şirket İran'da<br />

Mercedes-Benz araçları ve bileşenleri<br />

üretmektedir. 3 ila 40 ton kapasiteli<br />

Mercedes araba ve kamyonlar için satış<br />

sonrası hizmetleri vermektedir.<br />

Kooshesh<br />

Alüminyum,<br />

Iran Khodro, Saipa,<br />

Kooshesh Radyatör günde 8.000<br />

Radiator<br />

bakır ve pirinç<br />

Bahman Group,<br />

radyatör üretim kapasitesine sahiptir.<br />

radyatör<br />

Peugeot, Kia<br />

Bu Güney Amerika, Asya ve Afrika,<br />

ürünleri,<br />

Avrupa da dahil olmak üzere 15 ülkeye<br />

araç ve yedek<br />

ihraç etmektedir.<br />

parça<br />

Parmida<br />

Plastik ve<br />

Iran Khodro, Saipa<br />

Parmida Lastik üreticileri için lastik<br />

Rubber<br />

kauçuk ürünleri<br />

şeritler ve parçalar üretmektedir.<br />

Bunun dışında Semnan Sanayi Şehri<br />

tesisinde hortum üretimi yapmaktadır.<br />

Part Lastic<br />

Kauçuk ürünleri,<br />

Iran Khodro, Saipa,<br />

Part Lastic Group endüstriyel kauçuk<br />

Group<br />

plastik parçaları,<br />

Pars Khodro, Bahman<br />

ürünleri ürütmektedir. Firma mevcut<br />

kalıp parçaları ve<br />

Group, Shahab<br />

teknolojisini geliştirmek için araştırma<br />

hortumlar,<br />

Khodro, and other<br />

ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyetlerinde<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 52


sızdırmazlık<br />

automotive parts<br />

bulunmakta ve özellikle kauçuk ve<br />

sistemleri<br />

manufacturers that<br />

polimer konusunda İran ve diğer<br />

make sub-assembled<br />

ülkelerin uzmanları ile çalışmalar<br />

parts for OEMs<br />

yapmaktadır.<br />

Nasir<br />

Krank mili, biyel<br />

Iran Khodro,<br />

Nasir Makine Paykan model araçlar<br />

Machine<br />

Mega Motor, Kia<br />

için krank milleri malzemeleri<br />

üretmekte ve krank mili malzemeleri<br />

üretimde geniş bir ürün yelpazesine<br />

sahiptir.<br />

Iran Fanar<br />

Spiral yaylar,<br />

Iran Khodro, Saipa<br />

Fanar Lool, Fransız Allevard Rejna<br />

Lool<br />

gerginlik ve<br />

Autosuspensions firması ile teknik<br />

şekilli ve bant<br />

işbirliği yapmakta ve yeni ürünler<br />

şeklinde yaylar<br />

geliştirmektedir.<br />

4.2.1) İRAN’DA FİRMALARLA YAPILAN GÖRÜŞMELER<br />

a) Mega Motor: Firmanın satın alma birimiyle yapılan görüşmede Türkiye’den 2010 yılında 7<br />

milyon euroluk ithalat yaptıklarını ancak son 2 yılda Türkiye ile olan ticaretin ciddi anlamda<br />

düştüğünü, ağırlığın daha çok Uzak Doğu ülkelerine kaydığını belirtmiştir. Bunda en önemli<br />

etken olarak Türkiye’nin fiyatlarının diğer rakip ülkelere göre yüksek olması ve iletişim<br />

eksikliğini belirtmişlerdir. Ayrıca diğer ülkelerin ticareti geliştirme kuruluşlarının<br />

düzenlediği organizasyonlar çerçevesinde iş bağlantıları kurduklarını ve Türkiye’den yeterli<br />

ilgi görmediklerini ifade etmişlerdir.<br />

b) Khodro: Türkiye’yi bir ihracat pazarı olarak gören firma ilk etapta Bursa’da ki bir ithalatçı<br />

firmaya 1200 adet Samand marka araç gönderdikleri ancak daha sonra gerek Euro5<br />

belgesinde yaşanan sıkıntılar gerekse ticaretteki engeller nedeniyle devamının gelmediğini<br />

belirtmişlerdir. Ödeme kanallarında yaşanan sıkıntıları ürünlerini ihraç ettikleri ülkede hesap<br />

açıp, bu parayı diğer ülkelerindeki ödemeler için kullanma yoluyla aştıklarını belirtmişlerdir.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 53


c) Bahman Group: Mazda, Isuzu gibi markaların lisans haklarını elinde bulunduran grup daha<br />

çok Japon ve Çinli firmalarla çalıştıklarını ifade etmişlerdir. İran’ın 80 milyona yaklaşan<br />

nüfusunun 21 milyonunun aile olduğunu, halen piyasada 13 milyon araç bulunduğunu, araba<br />

almaya hazır 7-8 milyon ailenin olduğu bir İran pazarının mevcut olduğunu belirtmişlerdir.<br />

İran’lı tüketicilerin tercihinin daha çok küçük motorlu ve ucuz araçlar olduğunu, kaliteden<br />

çok fiyata önem verdiklerini ifade etmiştir. Türkiye’nin önemli bir geçiş kapısı olduğunu<br />

ancak kültürel ve tarihsel ortak noktalara rağmen iletişim eksikliği yüzünden Türk firmalarla<br />

ticaret yapamadıklarını belirtmişlerdir.<br />

d) İran Yatırım Promosyon Ajansı (OIETAI): Ekonomi ve Maliye Bakanlığı ile beraber<br />

çalışan kurumun amacı İran’a direkt yabanacı yatırımları çekmek veya yatırım yapmak<br />

isteyen İran’lı işadamlarına yardımcı olmaktır. 45 milyar dolarlık kalkınma fonuna sahip<br />

olan kurum, bu fonun %20’sini yabancı yatırımları desteklemek için ayırmıştır. Söz konusu<br />

kurumun yöneticileriyle yapılan görüşmede 2011 yılında ağırlıklı olarak petrokimya<br />

alanında İran’a 4.2 milyar dolarlık yabancı yatırım çektiklerini belirtmişlerdir. Türk<br />

firmalarına da işbirliğine her zaman hazır olduklarını belirten kurum yetkilileri İran’ın<br />

yatırım yapmak için çok cazip bir ülke olduğunu belirtmişlerdir.<br />

e) Sapco: Supplying Automotive Parts Co. , İran’ın önde gelen oto yan sanayi parçaları üreten<br />

firmalarından biridir. Firma temsilcileriyle yapılan görüşmede Türkiye pazarını çok iyi<br />

bilmelerine hatta daha önce Türkiye’de fuara katılmalarına rağmen, Türkiye yerine fiyat<br />

olarak daha ucuz olduğu için Çin, Japon ya da Tayvanlı firmalarla ticaret yaptıklarını<br />

belirtmişlerdir. Ancak Türkiye’de ilgili firmaların kendileriyle iletişime geçmesi durumunda<br />

işbirliğine hazır olduklarını ifade etmişlerdir.<br />

f) İran Ticaret Odası: Türkiye’den bir çok kurum ve kuruluşla işbirliği içinde olduklarını<br />

belirten Ticaret Odası yetkilileri, Türk firmalarla olan ticaretin mutlaka arttırılması<br />

gerektiğini çünkü petrolün birgün biteceğini ancak özel sektör yatırımlarının katma<br />

değerinin daha fazla olacağını belirtmişlerdir. Yetkililer ayrıca Afrika pazarının şu anda<br />

keşfedilmeyi beklediğini ve İran’ın Afrika ile ciddi anlamda ilgilendiğini belirtmişlerdir.<br />

Türk firmaların kendilerine ulaşmaları durumunda ise bilgi akışı konusunda her türlü<br />

yardımı yapmaya hazır olduklarını ifade etmişlerdir.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 54


g) IAPMA (Iranian Auto Part Manufacturer Association) : İran Oto Parçası Üreticileri<br />

Derneğiyle yapılan görüşmede Türkiye’nin ve Türk malı ürünlerin İran pazarında oldukça<br />

tanınmasına ve Türk imajının oldukça olumlu olmasına rağmen ikili ticaretin beklenen<br />

rakamlara ulaşamadığını ancak ciddi potansiyele sahip olduğu belirtilmiştir. İran’da<br />

otomotiv sektörünün, ülkedeki diğer sektörler gibi, devlet kontrolünde olduğunu ve daha<br />

çok yurtdışındaki markalardan lisans alınarak üretim yapıldığını ifade etmişlerdir.<br />

İki ülke arasında çalışan tek bankanın yeterli olmadığını, sadece Türkiye-İran ticari<br />

ilişkilerine aracılık edecek, hükümet kontrolünde yeni bir bankanın kurulması gerektiğini<br />

belirtmişlerdir. İran’da daha çok küçük motorlu ve ucuz arabaların rağbet gördüğünü, İran’a<br />

ticaret yapmak isteyen Türk otomotiv firmalarının bunu dikkate alarak pazara girmelerinin<br />

öneminin altını çizmişlerdir.<br />

4.3) İran Pazarı SWOT Analizi<br />

Güçlü Yanlar<br />

• Orta Doğu’da bulunan Türkiye’den sonra ikinci büyük otomotiv üreticisi olması.<br />

• Dünya’nın ikinci büyük petrol ve üçüncü büyük doğalgaz rezervine sahip olması.<br />

• Artan petrol fiyatları ile oluşan likiditenin, kişi başı gelir seviyesini ve tüketimi artırması.<br />

• Otomotiv sanayinde kullanılan önemli madenler olan demir, çinko ve bakır rezervlerine<br />

sahip olması.<br />

• “Yabancı Yatırımları Teşvik ve Koruma Kanunu”nun yabancı yatırımcılara güven ve kar<br />

transferi konusunda koruma sağlaması.<br />

• Otomotiv ana ve yan sanayi pazarındaki doymamış talep.<br />

• Pazarın hacmi -76,5 milyon nüfus<br />

• Düşük üretim ve nakliye maliyetleri<br />

• Gelişme potansiyeli<br />

• Uzakdoğu ve Orta Asya’ya yakınlık<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 55


Güçsüz Yanlar<br />

• İç piyasanın yoğun olarak korunması.<br />

• Birleşmiş Milletler (BM) ve ABD’nin ekonomik yaptırımları.<br />

• Ekonomik istikrarsızlık ve yüksek işsizlik oranının tüketimi azaltıcı etkisi.<br />

• Giderek artan kamu borçları.<br />

• Petrol fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı ekonominin kırılgan olması.<br />

• Benzin satışlarının 2007 yılında karneye bağlanmasının araç kullanımını düşürücü etkisi.<br />

• Altyapı sorunları<br />

• Uygulamalardaki standartsızlık<br />

• Bürokratik Engeller<br />

• Nitelikli işgücü temini<br />

• Fikri-Sınai mülkiyet koruma sorunları<br />

• Enflasyon<br />

• Bankacılık Sistemi<br />

Fırsatlar<br />

• Yabancı otomotiv markaları ile İranlı şirketlerin kurduğu ortak girişimlerin İran’da<br />

üretecekleri model çeşitlerini artırmaları.<br />

• Araç ithalatına limitler dâhilinde izin verilmesi.<br />

• Kaliteli oto yan sanayi ürünlerine karşı artan talep<br />

• İran’da geri kalmış olan doğal gaz sektörüne, yapılacak yatırımlarla ülke gelirlerinin<br />

artırılabilir olması.<br />

• Petrol fiyatlarındaki yukarı yönlü hareketlerin gerçekleşmesi halinde kamu harcamalarında<br />

ve tüketimde sağlanacak artış.<br />

• Tüm sektörlerde yatırım–ticaret imkanı<br />

• %100 Türk sermayeli şirket kurabilme olanağı<br />

• Özelleştirme fırsatları<br />

• Altyapı ihtiyacı<br />

• Türkiye ve Türk ürünü imajı<br />

• Pazar büyüklüğü<br />

• Genç, dinamik ve yenilikçi müşteri kitlesi<br />

• Zengin doğal kaynaklar<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 56


Tehditler<br />

• İran’a uygulanan mevcut ambargonun ağırlaştırılması<br />

• Siyasi istikrarsızlık.<br />

• Ucuz Çin malı araçların İran pazarına akımı halinde otomotiv üretiminde yaşanacak daralma.<br />

• Petrol fiyatlarının düşmesi halinde ekonomide yaşanacak daralma.<br />

• ABD’nin ve İsrail’in İran’a ilave yaptırımlar uygulanması konusunda yürüttüğü lobi<br />

faaliyetleri.<br />

• Sıkı korumacı politikalar, tarife ve tarife dışı engeller<br />

• Bankacılık sektöründeki sıkıntılar<br />

• İş yapmanın zorlukları, bürokrasi<br />

• İç politik riskler<br />

• Kanunların ve tabi olunan mevzuatın kolaylıkla değiştirilebilmesi<br />

4.4) TÜRKİYE’NİN İRAN’A OTO YAN SANAYİ İHRACATI<br />

Türkiye 2012 yılında İran’a 308 milyon dolar değerinde oto yan sanayi ürünü ihraç etmiştir. İran’a<br />

gerçekleştirilen oto yan sanayi ihracatımızın %20’sini montaj karoseri aksamı oluşturmaktadır.<br />

Bunun dışında ihracatı gerçekleştirilen diğer oto yan sanayi ürün grupları ve ihracatımız içerisindeki<br />

payları şunlardır: Akümülatörler ve aksam parçaları (%11), motor aksam ve parçaları (%9),<br />

transmisyon mili, yatak ve kovanı (%7), dış ve iç lastikler (%3). 2012 yılı İran oto yan sanayi<br />

ihracatımız bir önceki seneye göre %2,7 azalmıştır. İran toplam oto yan sanayi ithalatının %8,5’ini<br />

Türkiye’den gerçekleştirmektedir.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 57


Tablo 23. Türkiye’nin İran’a Oto Yan Sanayi İhracatı ($)<br />

GTIP<br />

KODU<br />

ÜRÜNLER 2009 2010 2011 2012<br />

8409 Motor Aksam ve Parçaları 18.012.249 18.150.883 29.322.869 16.401.995<br />

4011;<br />

4012; 4013<br />

Dış ve İç Lastikler 8.964.418 9.756.537 11.791.098 19.179.943<br />

870870 Jant ve Tekerlek Aksamı 2.305.891 2.767.674 7.658.522 10.661.208<br />

870829 Montaj Karoseri Aksamı 34.219.860 54.149.087 60.467.331 59.816.523<br />

8483 Transmisyon Mili, Yatak, 15.702.011 18.672.602 15.950.424 14.169.465<br />

Kovan<br />

700711; Oto Camları 598.166 1.235.564 2.251.414 2.496.700<br />

700721<br />

870830 Fren ve Servo Frenler 4.603.597 5.296.216 8.764.984 9.076.020<br />

870821 Emniyet Kemerleri 585.960 885.587 1.527.059 17.135.561<br />

8511 Ateşleme Cihazları 1.202.111 2.722.978 4.006.150 4.855.914<br />

8507 Akümülatörler ve Aksam-<br />

Parçaları<br />

870893 Debriyaj ve Aksam-<br />

Parçaları<br />

29.749.695 18.744.875 15.785.502 17.135.561<br />

5.350.234 6.649.128 9.799.020 13.931.542<br />

870850 Akslar 4.783.837 8.712.975 19.240.272 15.200.138<br />

870891 Radyatörler 986.992 1.776.765 1.329.018 730.445<br />

842123;<br />

842131<br />

Filtreler 2.781.712 3.338.077 3.641.677 2.416.971<br />

8482 Bilyeli Rulmanlar 5.327.214 3.198.388 4.673.532 2.740.363<br />

870840 Vites Kutuları 2.583.086 5.564.412 15.208.148 16.612.745<br />

8707 Kara Taşıtları için<br />

Karoserleri<br />

2.611.979 2.877.992 384.487 126.269<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 58


8512 Farlar ve İşaret Cihazları 3.749.164 5.080.784 5.475.951 5.019.371<br />

870880 Amortisörler 2.006.354 3.531.588 3.693.733 5.985.928<br />

401699 Motorlu Taşıtlar için<br />

Kauçuk Parçalar<br />

870892 Egzozlar, Susturucular ve<br />

Egzoz Boruları<br />

3.006.671 4.809.229 7.899.450 5.435.781<br />

987.902 2.005.810 3.229.398 3.174.236<br />

8408 Dizel-Yarı Dizel Motorlar 526.080 667.998 2.327.183 350.441<br />

700910 Dikiz Aynaları 653.506 876.890 1.958.888 1.422.948<br />

8407 İçten Yanmalı Motorlar 5.342.841 10.270.427 19.164.956 20.566.493<br />

841330 Motorların Yakıt, Yağ,<br />

Soğutma Pompaları<br />

801.848 1.318.604 1.438.335 1.577.872<br />

870810 Tamponlar ve Parçaları 429.160 643.082 729.694 1.230.677<br />

681320; Fren Balataları 124.930 273.921 324.548 553.592<br />

681381<br />

870894 Direksiyon Simitleri, 3.027.997 5.297.061 6.259.356 6.407.100<br />

Kolonları, Kutuları<br />

9104 Motorlu Araçların Alet<br />

6.090 6.966 5.705<br />

Tabloları İçin Saatler<br />

940120 Motorlu Taşıtlarda 4.212.866 6.844.458 8.150.660 3.324.088<br />

Oturmaya Mahsus<br />

Mobilyalar<br />

841520 Klimalar 5.660.460 10.410.318 10.510.598 4.276.316<br />

8484 Metal Tabakalı Contalar,<br />

Conta Takim ve Gruplar<br />

1.429.619 1.351.809 2.438.179 2.373.933<br />

870895 Hava Yastıkları 630.603 1.148.878 1.714.730 1.293.079<br />

870899 Diğer Aksam ve Parçalar 20.490.690 16.707.000 29.732.692 22.803.958<br />

TOPLAM İHRACAT 193.449.703 235.743.687 316.856.824 308.488.881<br />

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK)<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 59


4.4) PAZARA GİRİŞ<br />

4.1) Dağıtım Kanalları<br />

İran, araç parkının nispeten yaşlı olması, İran oto yan sanayisinin kalite ve kapasite konularında<br />

talebi yeterince karşılayamaması, oto yedek parçaları ithalatında hem gümrük vergilerinin hem de<br />

diğer ticaret engellerinin diğer sektörlere göre daha az olması, coğrafi yakınlığın getirdiği nakliye<br />

avantajları, iki ülke kültürünün birbirine yakın olması ve bunun getirdiği karşılıklı ticaret yapma<br />

arzusu, pazara giriş konusunda Türk firmaları adına önemli bir avantaj yaratmaktadır.<br />

Özellikle İslam devrimi sonrası ticarî yaşamın kendine özgü özellikler kazandığı İran’da ticarî<br />

acente ve distribütörlük aracılığı ile iş yapma biçimi oldukça yaygınlaşmıştır. Bu bakımdan, İran<br />

pazarına girmek isteyen Türk firmalarının İran’da bulacakları bir acente ya da distribütör, çok<br />

işlerine yarayabilir.<br />

Pazarda İran malı oto yedek parça ürünleri genelde düşük kalite olarak kabul edilmektedir. Avrupa<br />

ve Japonya menşeli yedek parçalar ise genelde yüksek kalite olarak algılanmaktadır ve fiyatları<br />

yerli ürünlerden yüksektir. Türk menşeli oto yedek parçaları pazarda genel olarak sağlam, güvenilir<br />

ve kaliteli olarak nitelendirilmektedir. İranlı tüketicilerin beklentisi Avrupa menşeli ürünlere göre<br />

Türk ürünlerinin fiyatlarının daha uygun olması yönündedir.<br />

İran oto yan sanayi pazarında faaliyet göstermek isteyen Türk firmaları, İran’da bulunan ve sayıları<br />

22’yi bulan otomotiv üretim tesisleriyle işbirliğine gidebilirler veya çeşitli markalara ait araç servis<br />

istasyonları ile iş ilişkileri kurabilirler. Ayrıca, İran’da ürünlerinin tanıtımını sağlamak isteyen Türk<br />

firmaları basılı ve görsel medyadan faydalanabilirler ve bu kapsamda medya bölümünde bahsi<br />

geçen iletişim kanallarını kullanabilirler.<br />

Tahran birçok firma merkezinin yer aldığı en önemli ticaret kentidir. Birçok firmanın merkezi de bu<br />

şehirde bulunmaktadır. Tahran’a yönelik düzenlenecek iyi planlamış firma ziyaretleri, Türk oto yan<br />

sanayi firmalarının pazarda yer almalarına veya mevcut pazar paylarını artırmalarına yardımcı<br />

olacaktır. Tahran’daki yoğun trafik nedeniyle firmalarımız günde 2–3 adetten fazla firma görüşmesi<br />

planlamamalıdırlar. Eğer günde 2–3 firmadan daha fazla firma ile görüşmeyi planlıyorlarsa, konum<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 60


olarak birbirine yakın firmalardan randevu almalıdırlar. Firmalara yapılacak ziyaretlerin mümkünse<br />

ürün numuneleri, Farsça kataloglar ve uygun bir fiyat ile desteklenmesi gerekmektedir.<br />

İran’da oto ana ve yan sanayi konusunda düzenlenen ve ülkede faaliyet göstermek isteyen<br />

firmalarımız için büyük önem arz eden uluslararası ticari fuarlar şunlardır:<br />

Tablo 24. İran Oto Ana ve Yan Sanayi Fuarları<br />

Fuar Adı Tarih Şehir Organizatör İletişim<br />

International<br />

Exhibition for the<br />

Automobile Industry<br />

14-17 Şubat<br />

2013<br />

Isfahan International<br />

Exhibition Co.<br />

Isfahan Province<br />

Tehran Autoshow 2013 Tahran Expotim International<br />

Fair Organisation,<br />

Inc.<br />

Internatıonal 16-20 Kasım Tebriz Expotim International<br />

Automobıle Industry 2012<br />

Fair Organisation,<br />

And Spare Parts<br />

Inc.<br />

Trade Faır<br />

7 th Tehran<br />

29 Kasım-2 Tahran IDRO International<br />

International Auto Aralık 2012<br />

Trading Co.<br />

Parts Fair 2012<br />

pr@Isfahan-fair.com<br />

info@expotim.com<br />

info@expotim.com<br />

info@idro-fairs.com<br />

Kaynak: International Tradeshow Directory – Expodatabase<br />

İran, oto yan sanayi firmalarımız için, gerek ticaret, gerekse yatırım açısından Ortadoğu bölgesinde<br />

ki en önemli ülkelerden biridir. İran nüfusunun önemli bir bölümü ülkemize büyük bir sempatiyle<br />

bakmaktadır. Ülkemiz oto yan sanayi ürünlerindeki mevcut olumlu imajın korunması ve<br />

geliştirilmesi; üründe, satışta ve satış sonrası hizmetlerde yüksek kaliteye özen gösterilmesine<br />

bağlıdır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 61


4.2) İran İthalat Prosedürleri<br />

İthal ikamesine dayanan bir sanayileşme politikası izleyen İran'da ithalat tümüyle devletin kontrolü<br />

altında gerçekleştirilmektedir. Bu çerçevede İran, bazı yüksek teknoloji ürünleri hariç, nihaî mal<br />

ithalatına yakın bir zamana kadar izin vermemekte, ham madde ve yarı mamul ürünler ithalatına ise<br />

sadece iç üretimin yeterli olmaması halinde müsaade etmekteydi.<br />

Günümüzde İran, ithalat rejiminde çok sayıda mal üzerindeki tarife dışı engeller kaldırmış olup,<br />

ithalata Ticaret Bakanlığından ön izin alınması kaydıyla müsaade etmektedir. İran’a yapılacak her<br />

türlü ithalatta İran Ticaret Bakanlığı’nın izni zorunludur. İthalatçıların bakanlığa kayıt yaptırmaları<br />

gerekir, bunu yaptırmayan ithalatçılar ithal ettiklere mala ekstradan %5 gümrük vergisi öderler.<br />

İran’da Merkez Bankası sıkı bir kambiyo kontrolü uygulamaktadır ve yaptığı ihracat karşılığı<br />

parasını Türkiye’ye transfer edecek olan işadamlarının akreditif seçeneğini kullanmaları halinde<br />

İran Merkez Bankası onayının almaları zorunludur. İthalat işlemleri genelde İran Merkez Bankası<br />

kontrolünde 360 gün vadeli akreditiflerle gerçekleştirilmektedir. Ayrıca İran Riyali çevrilgen bir<br />

para değildir.<br />

Türk oto yan sanayi firmalarımızın İran’a gerçekleştirecekleri ihracatta; alacakları dövizin ve<br />

ihracatının iznine bağlı olması, yürürlükte olan ihracat karşılığı ithalat uygulamasının, ülkemiz için<br />

BDT ülkelerine kıyasla çok düşük oranda (%30-50) tatbik edilmesi, teyitli akreditif açılamaması,<br />

Türk bankaları tarafından verilen teminat mektuplarının İran bankalarınca kabul edilmemesi ve<br />

ayrıca İran ithalat rejiminde çok sık değişiklikler yapılması İran’a oto yan sanayi ürünü ihraç etmek<br />

isteyen işadamlarımızın dikkate alması gereken diğer konular arasındadır. İran’a ihracatta<br />

hâlihazırda uygulamada olan prosedürler aşağıda konu başlıkları itibariyle belirtilmektedir.<br />

İran’ın İthalatta Talep Ettiği Belgeler<br />

Oto yan sanayi ürünlerinin ihracatında İran makamlarınca istenen belgeler şunlardır: Gümrük<br />

beyannamesi, ticari fatura, proforma fatura, menşe şahadetnamesi, konşimento, çeki listesi, sigorta<br />

sertifikası, sevkıyat inceleme raporu (pre-shipment inspection), ithalat lisansı, ticaret kaydı, ticaret<br />

odası kaydı.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 62


İthalat Lisansı<br />

İthali gerçekleştirilecek malların İran Ticaret Bakanlığı’nda kayıtlı olduğunu gösteren belgedir. İran<br />

Ticaret Bakanlığı’ndan alınır. 4 nüsha halinde düzenlenir. 21 Martta başlayan İran takvim yılı<br />

boyunca geçerlidir. Başvuru formu Farsça hazırlanır ve form üzerinde herhangi bir hata veya<br />

düzeltme bulunmamalıdır. Başvuru ücreti ithali gerçekleştirilecek ürünlerin değerinin %0,05’i<br />

kadardır.<br />

Başvuru esnasında Ticaret Bakanlığı kaydı, Ticaret Odası kaydı, eğer Ticaret Odası kaydı yoksa<br />

ithal edilen ürünün üretimde kullanılacağını gösteren izin belgesi, proforma fatura aslı ve kopyası,<br />

ürün bilgilerini içeren katalog veya broşürler istenmektedir. Bunların dışında ilgili durumlarda ürün<br />

analiz sertifikası, ilgili diğer bakanlıklardan alınmış izin belgeleri veya lisanslar talep<br />

edilebilmektedir.<br />

Vergiler<br />

Tablo 25. İran Oto Yan Sanayi Gümrük Vergileri<br />

GTIP Oto Yan Sanayi Ürünü Gümrük Tarife Oranı<br />

8409 Motor Aksam ve Parçaları 25%<br />

4011; 4012; 4013 Dış ve İç Lastikler 50%<br />

870870 Jant ve Tekerlek Aksamı 25%<br />

870829 Montaj Karoseri Aksamı 25%<br />

8483 Transmisyon Mili, Yatak, Kovan 15%<br />

700711; 700721 Oto Camları 20%<br />

870830 Fren ve Servo Frenler 25%<br />

870821 Emniyet Kemerleri 25%<br />

8511 Ateşleme Cihazları 30%<br />

8507 Akümülatörler ve Aksam-Parçaları 35%<br />

870893 Debriyaj ve Aksam-Parçaları 25%<br />

870850 Akslar 25%<br />

870891 Radyatörler 25%<br />

842123; 842131 Filtreler 25%<br />

8482 Bilyeli Rulmanlar 10%<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 63


870840 Vites Kutuları 25%<br />

8706 Kara Taşıtları için Motorlu Şasiler 65%<br />

8707 Kara Taşıtları için Karoserleri 25%<br />

8512 Farlar ve İşaret Cihazları 30%<br />

870880 Amortisörler 25%<br />

401699 Motorlu Taşıtlar için Kauçuk Parçalar 40%<br />

870892 Egzozlar, Susturucular ve Egzoz Boruları 25%<br />

8408 Dizel-Yarı Dizel Motorlar 15%<br />

700910 Dikiz Aynaları 25%<br />

8407 İçten Yanmalı Motorlar 20%<br />

841330 Motorların Yakıt, Yağ, Soğutma Pompaları 15%<br />

870810 Tamponlar ve Parçaları 25%<br />

681320 Fren Balataları 25%<br />

870894 Direksiyon Simitleri, Kolonları, Kutuları 25%<br />

9104 Motorlu Araçların Alet Tabloları İçin Saatler 10%<br />

940120 Motorlu Taşıtlarda Oturmaya Mahsus Mobilyalar 30%<br />

841520 Klimalar 25%<br />

8484 Metal Tabakalı Contalar, Conta Takim ve Gruplar 25%<br />

870895 Hava Yastıkları 4%<br />

870899 Diğer Aksam ve Parçalar 15%<br />

Not: “İthalat İşlemlerinde Merkez Bankası Tarafından Döviz Tahsis Edilmesine Konu Ürün<br />

Listesi”nde yer alan ürünlerin vergi oranlarının düşürülmesine ilişkin olarak İran tarafından<br />

hazırlanan mevzuat düzenlemesi çerçevesinde, söz konusu Liste’nin birinci ve ikinci gruplarında<br />

yer alan ürünlerin ithalat vergileri %50 oranında, diğer gruplarda yer alan ürünlerin ithalat<br />

vergileri ise %55 oranında düşürülmüştür. Otomotiv Yan Sanayi bu listenin 4 nolu grubunda yer<br />

aldığı için yukarıda yer alan vergi oranlarından %55 düşülürek hesaplanması gerekmektedir.<br />

Muhtemel mevzuat değişikliği ihtimali göz önüne alınarak ticaret gerçekleşmeden önce vergi<br />

oranlarının kontrol edilmesi önem arz etmektedir.<br />

(Kaynak: Tahran Ticaret Müşavirliği)<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 64


Kurumlar Vergisi<br />

İran’da kurumlar vergisi oranı %20’ler mertebesindedir.<br />

Katma Değer Vergisi<br />

İran’da Katma Değer Vergisi uygulaması bulunmamakta olup, ayrıca doğrudan pazarlama<br />

faaliyetleriyle ilgili olmak şartıyla, yapılan tüm harcamalar vergiden düşülebilmekte ve cari giderler<br />

matrahtan çıkarılabilmektedir.<br />

Standartlar<br />

İran’a ihraç edilecek oto yan sanayi ürünleri, Avrupa Birliğince uygulanan standartlara, Avrupa<br />

Birliğine üye ülkelerin milli standartlarına, Japonya milli standartlarına veya ISO gibi uluslararası<br />

standartlara sahipse, İran makamlarınca başka milli veya mecburi bir standart talep edilmemektedir.<br />

Oto yan sanayi ürününün uygunluk değerlendirmesinde yukarıda belirtilen uluslararası ürün<br />

standartlarına sahip olunmaması halinde söz konusu ürün İran gümrüklerine ulaştıktan sonra İran<br />

Standart Enstitüsü (Institute of Standards & Industrial Research of Iran - ISIRI) denetmenleri<br />

tarafından yerinde incelenerek uygunluk belgesi verilir. Ürünlerin uygunluk değerlendirilmesi<br />

yapılırken halk sağlığı, güvenlik, ürün kalitesi, tüketicinin korunması gibi hususlara dikkat edilir.<br />

Etiketleme<br />

Oto yan sanayi ürünlerine özel bir etiketleme standardı bulunmamakla beraber İran’a ihraç edilecek<br />

her çeşit ambalajlı mamullerin üzerinde kolay okunabilir ve anlaşılabilir Farsça kullanım<br />

bilgilerinin bulunması, İran yasaları uyarınca zorunludur.<br />

Serbest Bölgeler<br />

İran’da Aras, Anzali, Arvand, Keşm, Kiş ve Çabahar’da faaliyet göstermekte olan altı adet serbest<br />

ticaret bölgesi bulunmaktadır. Ayrıca, Türkmenistan sınırında Mayıs 1996’dan bu yana faaliyette<br />

olan Sarah serbest ticaret bölgesi mevcuttur. Serbest ticaret bölgeleri ekonomideki yabancı<br />

sermayenin teşvik edilmesi ve artırılması amacıyla yabancı sermaye ve ticarî düzenlemeler<br />

üzerindeki kısıtlamaların kaldırılması için tasarlanmıştır. 1993 yılında liberal bir yatırım kanunu<br />

kabul edilmiştir. Bu yasa, serbest bölgelerin idaresini, %100 sermaye mülkiyet hakkını (arazi<br />

mülkiyeti hariç), karın serbestçe transfer edilebilmesini, 15 yıllık vergi tecili ve vize kolaylıkları<br />

gibi konuları düzenlemektedir. Ancak serbest bölgeler önemli ve güçlü yabancı sermayeyi ülkeye<br />

çekmede yeterince başarılı olamamıştır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 65


Çok sayıda firma ve bankanın serbest bölgelerdeki olanaklardan haberdar olmasına rağmen, bu<br />

firmaların çok azı bu olanaklardan yararlanmak için başvuruda bulunmuştur. Bu durum, serbest<br />

bölgelerde faaliyet gösteren şirketlere getirilen sınırlamaların yanı sıra, bölgedeki Cebel Ali-Dubai<br />

serbest bölgesi gibi daha iyi olanaklar sunabilen serbest bölgelerle rekabeti de yansıtmaktadır. İran<br />

serbest bölgeleri, devletin İran’ın petrol dışı ürünler ihracatını teşvikten ziyade, Dubai’den ithalatın<br />

çekildiği bölgeler haline gelmiştir.<br />

4.5) ULAŞIM VE HABERLEŞME<br />

Kara yolu<br />

İran’da 172 bin kilometrenin üzerinde karayolu bulunmaktadır. Türkiye ile Afganistan’ı İran<br />

üzerinden birbirine bağlayan ve İran’ın önemli sanayi bölgeleri üzerinden geçen 2.500 km<br />

uzunluğundaki A1 otobanı (Bargazan) Türkiye İran ticaretinde büyük öneme sahiptir. A2 otobanı<br />

ise İran’ın batı sınırı ile Pakistan’ı birbirine bağlamaktadır.<br />

Demir yolu<br />

İran’da 8.500 kilometre demir yolu bulunmaktadır. Ancak mevcut demir yolu ağı yetersiz olduğu<br />

için 3.000 kilometrelik ilave yapılması yönünde projeler oluşturulmuştur. Bu kapsamda Tahran ve<br />

Tebriz arasındaki mevcut hat sayısının artırılmasına ve Körfez ülkelerine yönelik olarak yeni demir<br />

yolları hatlarının kurulması çalışmalarına başlanmıştır. Yeni demiryolu hattı projelerinden Türkiye<br />

adına en önemlisi Türkiye ve Azerbaycan arasında yer alan demiryolu hattına İran hattının<br />

eklenmesi projesidir.<br />

Deniz yolu<br />

İran-Irak savaşı süresince ülkenin en önemli limanı Bandar Abbas olmuştur. Bushehr, Lengeh,<br />

Çabahar, Keşm, ve Kiş limanları İran’daki diğer önemli limanlardır. Kharg adası İran’nın petrol<br />

limanı olarak faaliyet göstermektedir. İran hükümeti nakliye giderlerini azaltmak için milli bir deniz<br />

yolu taşımacılık şirketi kurmuştur. Bonyad-e Mostazafan vakfı Süveyş Kanalı üzerinden Avrupa ile<br />

deniz yolu nakliyatı yapmaktadır. Türkiye'deki yükleme limanı olarak Ambarlı baz alındığında bir<br />

adet 20'dc konteynerin İran’ın Bandar Abbas limanına nakliyesi 2012 yılı sonu itibariyle 1200$ -<br />

1500$ arasında tutmaktadır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 66


Hava yolu<br />

İran’daki en önemli havalimanı Tahran’nın 48 km güneyinde yer alan İmam Khomeini uluslararası<br />

havalimanıdır. İmam Khomeini uluslararası havalimanı Tahrana’a yapılan uçuşların tamamını tek<br />

başına karşılamakta yetersiz kalan Mehrabad havalimanı yerine yapılmıştır. Ancak Devrim<br />

muhafızları İmam Khomeini havaalanının Türk Avusturya konsorsiyumu tarafından yönetildiğini<br />

ve bunun ulusal güvenliğe aykırı bir durum oluşturduğunu göstererek havalimanını açıldıktan bir<br />

gün sonra kapatmışlardır.<br />

Daha sonra hükümet kontrolünde havaalanı tekrar açılmış ve Mayıs 2007’de hükümet Tahran’a<br />

gerçekleştirilecek tüm uluslararası uçuşların İmam Khomeini uluslararası havalimanından<br />

yapılacağını açıklamıştır. İran’nın diğer önemli havalimanları Bandar Abbas, Abadan ve Arak<br />

havalimanlarıdır.<br />

İran’ın milli havayolu şirketi İran Air; İran içersindeki 30 şehre, Körfez bölgesine, Asya ve<br />

Avrupa’ya seferler düzenlemektedir. Bir kısmı kamuya ait olan Asseman Havayolları ise İran’ın<br />

belli başlı şehirleri ile Asya ve Körfez ülkelerine seferler düzenlemektedir.<br />

İletişim<br />

2012 yılı sonu itibariyle İran’da 28 milyon adet sabit telefon hattı ve 56 milyon adet mobil telefon<br />

hattı bulunmaktadır. İnternet kullanıcılarının sayısı ise 8,2 milyon civarındadır. İnternet kullanımı<br />

üzerinde çok sıkı bir kontrol mevcuttur.<br />

Medya<br />

İran yönetiminin halkla iletişim amacıyla tüm medya araçlarını bir ölçüde kontrol altında tutmasına<br />

ve çanak antenlerin yasak olmasına rağmen birçok evde kurulu uydu alıcı sistemleri ile ülkemizden<br />

yayın yapan kanallarda da dâhil birçok uluslararası televizyon kanalı izlenebilmektedir. Halkın<br />

önemli bölümünün Türkçe bilmesi nedeniyle Türk kanallarının önemli bir izleyici kitlesine sahip<br />

oldukları anlaşılmaktadır.<br />

İran yazılı medyasında faaliyet gösteren belli başlı gazete ve dergiler şunlardır: Iran Daily, Iran<br />

Commerce, Iran Internatıonal, Iran Exports and Imports Magazine, Abrar Eghtessadi, Asia Daily<br />

Economics News, Tehran Times, Tehran Magazine, Javanan International Magazine, Pezhvak.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 67


4.6) VİZE REJİMİ<br />

Türkiye ile İran arasında vize uygulaması bulunmamaktadır. Ancak sınır kapılarında ibraz edilmesi<br />

gerekebileceğinden, eğer var ise davetiye, seyahat sağlık sigortası, otel rezervasyonu ve uçak bileti<br />

gibi evraklar, seyahat eden kişinin yanında bulunmalıdır.<br />

4.7) YARARLI ADRESLER<br />

İran’daki Türk Temsilcilikleri<br />

T.C. Tahran Büyükelçiliği<br />

Ferdowsi Ave., No.337, P.O. Box: 11365/8758 Tahran - İran<br />

Tel: 98 21- 311 89 97, 311 52 99, 311 53 51, 391 33 82<br />

Faks: 98 21- 311 79 28<br />

E-mail: tctahranbe@safineh.net,tahran.be@mfa.gov.tr<br />

T.C. Tahran Büyükelçiliği-Ticaret Müşavirliği<br />

Ferdowsi Ave., No. 337, P.O. Box: 11365/8758 Tahran – İran<br />

Tel: 98 21- 391 35 92, 392 62 46<br />

Faks: 98 21- 392 49 52<br />

E-mail: dttah@arayandeh.net<br />

T.C. Tebriz Başkonsolosluğu<br />

Kuy-e-Vali, Asr Forughi Ave. Homafar Sq. Ferhengiyan St. No. 8<br />

Tel: 98 411- 330 09 58<br />

Faks: 98 411- 332 49 07<br />

E-mail: tebkon@issa2000.net<br />

T.C. Urumiye Başkonsolosluğu<br />

Republic of Turkey General Consulate in Urumieh İran<br />

Tel: 98 411- 22 89 70<br />

Faks: 98 411- 346 95 95<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 68


Türkiye’deki İran Temsilcilikleri<br />

İran İslam Cumhuriyeti Büyükelçiliği<br />

Tahran Cad. No:10 Kavaklıdere - Ankara<br />

Tel: (312) 4264365<br />

Faks: (312) 4264365<br />

E-mail: m_seyednejad@yahoo.com<br />

İran İslam Cumhuriyeti Konsolosluğu<br />

Ankara Cad. No:1 Cağaloğlu - İstanbul<br />

Tel: (212) 5138230/32<br />

Fax:+90-(212) 5115219<br />

Ticaretle İlgili Kuruluşlar<br />

Iran Chamber of Commerce, Industries and Mines<br />

254 Ave. P.O. Box: 15875/4671 Taleghani Tehran<br />

Tel: 98 21- 884 60 31-9, 883 00 64-5<br />

Fax: 98 21- 882 51 11<br />

E-mail:info@iccim .org<br />

Website: www.iccim.org<br />

Export Promotion Center of Iran<br />

(İran İhracatı Geliştirme Merkezi)<br />

Tel: 98 21- 204 02 51<br />

Fax: 98 21- 204 28 58<br />

İran International Exhibition Co.<br />

(İran Uluslararası Fuarlar Şirketi)<br />

Tel: 98 21- 201 42 30, 219 16 96, 210 18 72<br />

Fax: 98 21- 204 28 58, 204 02 51<br />

E-mail:contact@iranfair.com<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 69


Industrial Development & Renovation Organization of Iran (IDRO)<br />

İran Endüstriyel Kalkınma ve Yenileme Organizasyonu<br />

Tel: 98 21- 883 91 11-2<br />

Fax: 98 21- 883 91 13<br />

Otomotiv Sektörü ile ilgili İran’daki Kuruluşlar<br />

İran Oto Yedek Parça Üreticileri Birliği<br />

No.30 24th Alley Mirza-e-Shirazi Ave. Tehran 15968<br />

Tel: (98-21) 88 91 11 96/7<br />

Fax : (98-21) 88 91 11 98<br />

E-Mail: iranautopart@iranautopart.ir<br />

Web: www.iapma.ir / www.iranautopart.ir<br />

İran Otomotiv Üreticileri Birliği<br />

Web: www.ivma.ir<br />

4.8) İTHALATÇI ADRESLERİ<br />

Firma Adı :Tundar Automotive Parts & Service<br />

Adresi<br />

:P.O.Box 13185/337 11416 Tehran / Iran<br />

Yetkili Kişi :Mr Abbas Satariyan<br />

Telefon :98 21 33910811-19<br />

Faks :98 21 33905941<br />

E-Mail Adresi :tundar@ltundar.com<br />

Firma Adı :Mega Motor P.J.S<br />

Adresi<br />

:Next to Zamyad Co.,18th km. of Karadj Old Rd. 13861 Tehran / Iran<br />

Yetkili Kişi :Mr Najmeldeen<br />

Telefon :98 21 021-44922455-6<br />

Faks :98 21 021-44988459<br />

E-Mail Adresi :megamotor@apadana.com<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 70


Firma Adı :Technical Services Development<br />

Adresi<br />

:P.O.Box 13445/741 15779 Tehran / Iran<br />

Yetkili Kişi :Mr Hassan Ghasemzadeh<br />

Telefon :98 21 88751021-8<br />

Faks :98 21 88746092<br />

E-Mail Adresi :info@aidco.ir<br />

Firma Adı :Irtoya<br />

Adresi<br />

:P.O.Box 16575/154 16589 Tehran / Iran<br />

Yetkili Kişi :Mr Hossein Hamedani<br />

Telefon :98 21 77335001-5<br />

Faks :98 21 77335220<br />

E-Mail Adresi :info@irtoya.com<br />

Firma Adı :Defence Ind. Org. (SASAD)<br />

Adresi<br />

:Opp.of Ekhtiarieh, Pasdaran Ave. 16686 Tehran / Iran<br />

Yetkili Kişi :Mr Mehdi Sardar-Farahi<br />

Telefon :98 21 22551976<br />

Faks :98 21 22540045<br />

E-Mail Adresi :marketing@dio1.org<br />

Firma Adı :Top Service P.J.S<br />

Adresi<br />

:P.O.Box 19395/3383 19679 Tehran / Iran<br />

Yetkili Kişi :Hossein Parsinejhad khamene Eng<br />

Telefon :98 21 22050034-6<br />

Faks :98 21 22058477<br />

E-Mail Adresi :benztopservice_co@yahoo.com<br />

Firma Adı :Rashestan P.J.S<br />

Adresi<br />

:P.O.Box 15875-5531 19918 Tehran / Iran<br />

Yetkili Kişi :Mr Mohammad-Reza Toutounchian<br />

Telefon :98 21 88515085<br />

Faks :98 21 88746417<br />

E-Mail Adresi :rash-m@tavana.net<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 71


Firma Adı :Nik Sadra Toos<br />

Adresi<br />

:No. 299, 3rd floor, Betw. Resalat St., & Faramarz Cross Rd.,Ferdowsi Blvd.<br />

91979 Mashhad/ Iran<br />

Yetkili Kişi :Mr Seyyed-Ahmad Razavi-Nik<br />

Telefon :98 511 7683346<br />

Faks :98 511 7683346<br />

E-Mail Adresi :nik_sadra@yahoo.com<br />

Firma Adı :Almas Daran P.J.S<br />

Adresi :Mahmoud Bldg.,corner of 16th St.,7th Km. of Karaj Special Rd. 10000<br />

Tehran/ Iran<br />

Yetkili Kişi :Mr Seyyed-Mohammad-Reza Gerami<br />

Telefon :98 21 44517000<br />

Faks :98 21 44503932<br />

E-Mail Adresi :info@mehvaranmachin.com<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 72


5) SONUÇ VE ÖNERİLER<br />

Otomotiv sektörü günümüzde Türkiye imalat sanayinin başı çeken sektörlerinden biri olup, Türkiye<br />

Avrupa’daki en büyük otobüs üreticisi ve ikinci en büyük hafif ticari araç üreticisi haline gelmiştir.<br />

Türkiye’de oto ana sanayinde bugün 15 firma binek otomobil, otobüs, kamyon, kamyonet, minibüs,<br />

midibüs ve çekici gibi çeşitli araçların üretimini yapmaktadır. Motorlu araç üretim kapasitesi 2011<br />

yılı itibariyle 1.626.360 adet/yıl olup aynı yıl içerisinde 1.072.978 adet araç üretilmiştir. Sektörde<br />

47.000 civarında çalışan bulunmaktadır. 2011 yılsonu verilere göre Türkiye araç parkı 16,8 milyon<br />

adet araçtan oluşmaktadır.<br />

Günümüzde Türk otomotiv yan sanayi, kapasitesi, ürün çeşitliliği ve kalite standartlarıyla yalnız<br />

Türkiye araç parkına değil tüm dünya otomotiv endüstrisine parça sağlamaktadır. Otomotiv ana<br />

sanayisinde 1964’ler de %15 olan yerli parça kullanım oranı bugün bazı araçlarda %90’lar<br />

seviyesini aşmıştır. Artık birçok firmamız Türkiye’de üretilen dünya araçlarında ortak tasarımcı<br />

olarak yer almaktadır.<br />

Türkiye oto yan sanayindeki bilgi birikimi, tecrübe, geniş ürün yelpazesi, yüksek ihracat potansiyeli<br />

ve Türkiye’nin AB ve Ortadoğu pazarlarına yakınlığının sağlamış olduğu coğrafi avantajlarından<br />

dolayı, Türkiye oto yan sanayi sektörü yabancı yatırımcıları kendine çekmektedir. Şu anda otomotiv<br />

yan sanayinde 192 yabancı sermaye ortaklığı bulunmaktadır. Dünyadaki büyük şirketlerin pek çoğu<br />

Türk firmalarıyla ortak yatırımlar yapmışlardır.<br />

Yan sanayi bugüne kadar sürdürdüğü gelişimini, gerek doğrudan yurt dışındaki üreticilere gerek<br />

yenileme pazarına ihracatını arttırarak, devam ettirmiştir. Türkiye’nin oto yan sanayi ihracatı 1997<br />

yılında 896 milyon dolar iken 2011 yılında 8,2 milyar dolara ulaşmıştır. İhracatı yapılan başlıca<br />

parçalar motor aksam ve parçaları, dış ve iç lastikler, montaj karoseri aksamı, jantlar, kauçuk<br />

parçalar, transmisyon mili, frenler ve servo frenlerdir. Bir başka deyişle, Türkiye aslında parçalar<br />

halinde pek çok otomobil, otobüs ve kamyon ihraç etmektedir.<br />

Türkiye’de üretilen oto yan sanayi ürünleri dünyanın pek çok ülkesine ihraç edilmektedir. Başlıca<br />

ihraç pazarları Almanya, İtalya, İngiltere, Fransa, Rusya, Romanya ve Polonya’dır. 2011 yılında oto<br />

yan sanayi ihracatının %72’si AB ülkelerine yapılmıştır. Türk firmaları, OPEL, VW, FORD, GM<br />

gibi pek çok Batılı üreticiye yüksek kalitede parça sağlamaktadırlar.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 73


Türkiye'nin oto yan sanayi ithalatı 2009 yılında 8,1 milyar dolar, 2010 yılında 10,5 milyar dolar ve<br />

2011 yılında da 12,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İthalatı yapılan başlıca parçalar dizel ve<br />

yarı dizel motorlar, vites kutuları, iç-dış lastikler, montaj karoseri aksamı, motor aksam ve parçaları,<br />

ve akslar ile transmisyon aksamıdır. Yeni modellerin birçok parçası ithal edilmektedir. Türkiye'nin<br />

ithalat yaptığı başlıca ülkeler Fransa, Almanya, İtalya, İngiltere, Polonya ve Japonya'dır.<br />

Dünya otomotiv yan sanayisinin en büyük alıcısı konumunda olan otomotiv ana sanayinin 2011<br />

yılı üretimi bir önceki seneye göre %2 artarak 79,9 milyon adet olmuştur. Dünya otomotiv üretimi<br />

2011 yılında 15 ülkede yoğunlaşmıştır. Bu ülkeler: Japonya, ABD, Çin, Almanya, Güney Kore,<br />

Fransa, İspanya, Brezilya, Kanada, Meksika, Hindistan, İngiltere, Rusya, Tayland ve İtalya’dır. Bu<br />

ülkeler aynı zamanda araç parkı en geniş ülkeler olmaları bakımından oto yan sanayi firmaları için<br />

fırsat teşkil etmektedirler.<br />

Son yıllarda dünyada ana sanayi firmalarının sayısı şirket birleşmelerinden dolayı azalmakta ve<br />

firmalar büyümektedir. 1980'lerde Dünyada 85 bağımsız otomotiv üreticisi üretim yapmaktayken<br />

bu rakam 2000'de 18'e düşmüştür. 2012 yılında ise bu sayının 10-15'e ineceği tahmin edilmektedir.<br />

Hâlihazırda 1,5 milyon adet/yıl rakamının altında üretim yapan otomobil üreticilerinin uzun süre<br />

bağımsız kalamayacakları sanılmaktadır.<br />

Dünya araç üretiminde en büyük 10 üretici firma; General Motors, Toyota, Ford (Jaguar-Volvo),<br />

Volkswagen Group, Daimler-Chrysler, Nissan, Honda, Peugeout-Citroen, Hyundai-Kia, Renault-<br />

Dacia-Samsung olarak sıralanmaktadır. Bu firmalar toplam motorlu araç üretiminin %74’ünü<br />

gerçekleştirmekte ve 70 civarında ülkede üretim tesisleri bulunmaktadır. Bu firmalar üretimlerini<br />

gelişmekte olan pazarlara, vergi ve girdi maliyetleri açısından daha uygun koşullara sahip ülkelere<br />

kaydırmaktadırlar. Üstün işgücü, yüksek kalite anlayışı, gelişmiş yan sanayisi, uluslararası teknik<br />

mevzuata uyumlu yapısı ve güçlü lojistik, enerji ve iletişim altyapıları ile Türkiye bu küreselleşme<br />

sürecinde önemli üretim merkezlerinden biri haline gelmiş olup, 2011 yılı motorlu araç üretiminde<br />

Dünya’da 15. Avrupa’da 7. sırada bulunmaktadır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 74


Dünya araç üretiminde yaşanan daralmanın, ülkemiz oto yan sanayi kapasite kullanımı azaltması ve<br />

yeni yatırımların yapılmasını engellemesi beklenmektedir. Bu durum, ihracatlarının %72’sini<br />

Avrupa Birliği bölgesine gerçekleştiren oto yan sanayi firmalarımızın yeni pazarlara yönelmeleri<br />

ihtiyacını doğurmaktadır. Krizden nispeten daha az etkilenen çoğunluğu petro-dolar zengini<br />

Ortadoğu ülkeleri bu açıdan firmalarımız için büyük önem arz etmektedirler. Petrolün varil fiyatı<br />

2013 Mart ayı itibariyle 92 dolar seviyesindedirr. Petrol varil fiyatları dalgalanma göstersede, hali<br />

hazırda birikmiş büyük bir sermayenin bu ülkelerde bulunduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Bu<br />

kapsamda, çoğunluğu petro-dolar zengini Orta Doğu ülkelerinden biri olan İran çalışmanın hedef<br />

ülkesi olarak seçilmiş ve bu kapsamda incelenmiştir. Ülkenin genel siyasi ve ekonomik yapısının<br />

yanında, otomotiv ana ve yan sanayi pazarı, pazarın güçlü ve güçsüz yanları ile pazardaki fırsat ve<br />

tehditler, pazara giriş koşulları, dağıtım kanalları, ihracat prosedürleri, vergileri, standartları, vize<br />

rejimleri, medya araçları, ulaşım ve haberleşme imkânları incelenmiştir. Ayrıca, faydalı adresler ve<br />

ithalatçı adresleri bilgilerine yer verilmiştir.<br />

Türkiye’deki ve dünyadaki mevcut durum göz önüne alındığında firmalarımızın yeni ihraç pazarları<br />

bulmak ve hâlihazırdaki pazar paylarını geliştirmek için gerçekleştirmeleri halinde yarar elde<br />

edecekleri faaliyetler vardır.<br />

Araştırma ve geliştirme faaliyetlerine önem verilmeli, üretimde rekabet avantajı sağlayacak<br />

farklılıklar yakalanmalıdır. Ülkemizde, firmalarımızda ve bireylerimizde bir AR-GE bilincinin<br />

oluşması gerekmektedir. Ancak bu şekilde firmalar ana sanayici firmalara ortak tasarımcı olarak<br />

pazarda yer alabilir, 10 milyar doları geçen oto yan sanayi ithalatı azaltılıp, ihracat artırılabilir. Oto<br />

yan sanayi firmalarımız yenilikçi bir ürün ürettiklerinde, ürün kalitesini veya standardını yükseltici,<br />

maliyetleri düşürücü mahiyette yeni teknikler uyguladıklarında, yeni teknoloji geliştirdiklerinde<br />

veya yeni teknolojilere uyum sağladıklarında; personel giderleri, araştırma faaliyeti için kullanılan<br />

alet, teçhizat ve yazılım giderleri, araştırma için kullanılan danışmanlık hizmeti giderleri, ülke<br />

içerisindeki AR-GE kurum ve kuruluşlarına yaptırılan AR-GE hizmeti giderleri ve patent başvuru<br />

giderlerinin belli bir kısmı “Araştırma-Geliştirme Yardımı” kapsamında karşılanmaktadır. Destekle<br />

ilgili olarak Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu - TÜBİTAK (www.tubitak.gov.tr)<br />

veya Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı – TTGV’den (www.ttgv.org.tr) detaylı bilgi edinilebilir.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 75


Yurtdışına açılmak isteyen oto yan sanayi firmalarımızın, uluslararası ticarette büyük öneme sahip<br />

kalite ve çevre belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösteren sertifikaları edinmeleri<br />

gerekmektedir. ISO serisi, CE işareti ve diğer uluslararası nitelikteki kalite, çevre belgelerinin<br />

temini ile ilgili işlemlere ait harcamaların belirli bir kısmı desteklenmektedir. Konuyla ilgili olarak<br />

İhracatçı Birlikleri’nden detaylı bilgi alınabilir.<br />

Oto yan sanayi firmalarının ve ürünlerinin yurtiçi ve yurtdışında tanıtımına önem vermeleri<br />

gerekmektedir. Firmalar, ürünlerinin yurtdışında tanıtımını birçok yöntemle yapabilirler. Ürünün<br />

kendisi, markası başlı başına bir tanıtım aracıdır. Tanıtım, numuneler ile, firma broşürleri,<br />

katalogları, web sayfası veya fuarlara katılarak yüz yüze yapılan görüşmelerle yapılabilir. Tüm bu<br />

tanıtım araçlarında kalite ve özen çok önemlidir. Firma ve ürün tanıtımında, hem doğrudan tüketici<br />

hem de çeşitli dağıtım kanallarının temsilcileri ile birebir ilişki kurma imkânı nedeniyle ticari<br />

fuarlara katılımın özel bir yeri vardır. Firmalarımız, İhracatta Devlet yardımları kapsamındaki bu tür<br />

fuar ve sergilere katılmaya ilişkin Devlet desteğinden azami ölçüde faydalanmalıdırlar. Destek<br />

kapsamında yurtiçi ve yurtdışındaki belirli fuarlara katılım ile ilgili giderlerin belirli bir kısmı<br />

desteklenmektedir. Destek ile ilgili olarak detaylı bilgi edinmek için Ekonomi Bakanlığı’na<br />

(www.ekonomi.gov.tr) veya İhracatçı Birlikleri’ne başvurulabilir.<br />

Oto yan sanayi sektöründeki firmaların fiyat rekabeti stratejisini bırakarak, farklılık yaratan sunu<br />

veya teklifler geliştirerek yeni ihraç pazarları yaratmaları, mevcut pazarlardaki pazar paylarını<br />

artırmaları, stratejik ortaklıklar kurmaları gerekmektedir. Bu konuda firmalarımızın yurtdışına<br />

düzenleyecekleri iş seyahatleri, Bakanlığımızın uygulamacı kuruluşu olduğu, “Pazar Araştırması ve<br />

Pazarlama Desteği” ile desteklenmektedir. Destek kapsamında ulaşım, konaklama, tercümanlık<br />

hizmeti, numune gönderim gideri, basılı yayın ve doküman giderlerinin belirli bir kısmı<br />

karşılanmaktadır. Destekle ilgili olarak Ekonomi Bakanlığın web sitesinden (www.ekonomi.gov.tr)<br />

detaylı bilgi alınabilir.<br />

İhracatta başarılı olmak isteyen oto yan sanayi firmalarımız etkin dağıtım kanalları kurmalıdırlar.<br />

Oto yan sanayi firmalarının ihracatı genellikle doğrudan nihai tüketiciye yönelik değildir. Oto yan<br />

sanayi ürünlerini, oto ana sanayi firmaları, otomotiv servisleri, DIY (do it yourself) mağazaları, reexport<br />

faaliyetiyle uğraşan kurum veya kişiler satın alır ve dağıtımını yaparlar. Bu, oto yan sanayi<br />

firmalarının faaliyetlerini kolaylaştıran bir durumdur. Firmaların üretilen ürünlerin nihai tüketiciye<br />

gitmesi için bir dağıtım kanalı kurmalarına çoğu zaman gerek bulunmamaktadır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 76


Ancak birçok ürünün, özelliğinden dolayı yurtdışında etkin dağıtımı için firmanın kendi dağıtım<br />

kanallarını kurması gerekebilir. Firmadaki bu becerinin geliştirilmesi için hem insan kaynağı, hem<br />

de mali kaynak gereklidir. Devlet, firmaların kendi dağıtım kanallarını kurmaları sırasında da destek<br />

vermektedir. Bu kapsamda firmalarımızın yurtdışında açacağı mağaza, ofis, showroom ve depolara<br />

ait kira, demirbaş ve dekorasyon giderlerinin belirli bir kısmı karşılanmaktadır. Destek ile ilgili<br />

olarak detaylı bilgi almak için Ekonomi Bakanlığı’na (www.ekonomi.gov.tr) veya İhracatçı<br />

Birlikleri’ne başvurulabilir.<br />

Tasarım ve markalaşma gayretlerinde süreklilik kazanılmalıdır. Katma değeri yüksek ürün<br />

pazarında, tüketiciyi çekecek yeni ürün tasarımının, kalitenin, kaliteyi markaya dönüştürmenin ve<br />

bu markayı uluslararası alanda tutundurmanın önemi son derece büyüktür. Özellikle markalaşma ve<br />

tasarım, kalite ve pazarlama ile doğrudan ilişkili olduğundan rekabet arttırıcı, yeni pazarlar<br />

kazandırıcı, kar yükseltici bir öğedir. Kalite kontrol, finans, üretim ve pazarlama gibi tüm<br />

aşamalarda başarılı olunsa dahi, marka kavramı yerleştirilip tüketiciyi tatmin edici yeni ürünler<br />

üretilmediğinde, uzun vadede pazar kaybının yaşanması kaçınılmaz olacaktır. Bu nedenle ürün<br />

tasarımı, markalaşma ve tutundurma çalışmaları firmalarımızın önemle üzerinde durmaları gereken<br />

konuların başında gelmektedir. Oto yan sanayi firmalarının, dış pazarlarda edinmiş oldukları<br />

deneyimlerini uluslararası marka yaratma yönünde kullanmaları faydalı olacaktır. Bu alanda<br />

yapılacak faaliyetler, Türk ürünlerinin yurtdışında markalaşması, Türk malı imajının yerleştirilmesi<br />

ve Turquality desteği kapsamında karşılanmaktadır. Firmalar destekle ilgili detaylı bilgi edinmek<br />

için Ekonomi Bakanlığı’na (www.ekonomi.gov.tr) başvurmaları gerekmektedir.<br />

Oto yan sanayi firmalarımız internetin sunduğu imkânlardan olabildiğince yararlanmalıdırlar. Son<br />

yıllarda iletişim ve haberleşme teknolojilerindeki baş döndürücü gelişmeler, küresel rekabetin<br />

koşullarını yeniden yapılanmasına neden olmuştur. <strong>Bilgi</strong> üretimi ve iletişim devriminin bir sonucu<br />

olan internet teknolojisi, büyük çoğunluğu kendi ulusal pazarlarına üretim yapan firmaların dahi<br />

uluslararası pazarlarda yer almasına olanak vermiştir. Yaşanan bu dönüşümü ne kadar yakından<br />

veya uzaktan takip ettiğimiz, küresel rekabette yerimizin ne olacağı konusunda belirgin bir rol<br />

oynamaktadır. İnternet kullanımının tüm dünyada büyük bir hızla yaygınlaşması, son yıllarda<br />

elektronik ticaretin önem kazanmasına yol açmıştır.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 77


Özellikle, ticari lojistik ve destek hizmetlerinin yetersizliği nedeniyle yurtdışına açılma imkânları<br />

kısıtlı olan firmaların elektronik ortamda tüm dünyaya açılmaları mümkün olmaktadır. Elektronik<br />

ortamın firmalara sağladığı kolaylıklar ve fırsatlar şöyle sıralanabilir; Az masrafla etkin reklâm ve<br />

pazarlama olanağına kavuşmak, kısa ve hızlı bir şekilde tüketiciyi bilgilendirme ve destekleme<br />

hizmetini gerçekleştirmek, internette yer almanın, firmanın iş çevrelerindeki imajını<br />

kuvvetlendirmesi, dünya pazarlarındaki rakip ürünleri ve fiyatlarını takip etme olanağı, e-mail'in bir<br />

pazarlama ve haberleşme aracı olarak çok daha ucuza kullanılabilmesi, pazar araştırma raporlarına,<br />

istatistiklere, fuar bilgilerine ve mevzuata ilişkin bilgilere hızlı ulaşma imkânı, ticari rehberlere,<br />

ticari fırsatlara dâhil olma imkânı. Bu kapsamda satın alınan pazar araştırması raporları, istatistikler<br />

vb.’ne ilişkin giderler ile uluslararası ticarette firmalara katma değer sağlayan belirli e-ticaret<br />

sitelerine üyelik giderleri Devlet tarafından desteklenmektedir. Söz konusu, devlet yardımı ile ilgili<br />

bilgi almak için Ekonomi Bakanlığı’na (www.ekonomi.gov.tr) başvurulmalıdır.<br />

Firmaların yönetim, üretim teknolojisi, kalite, ürün-marka tasarımı, uluslararası pazarlama<br />

teknikleri, dış ticaret işlemleri, stratejik planlama gibi konulardaki vasıflı eleman ihtiyacı için<br />

eğitime ve bu alanlarda eğitilmiş insan gücü istihdamına azami önem vermeleri gerekmektedir. Bu<br />

konularda firmalarımızın aldığı eğitim hizmeti bedelinin önemli bir kısmı desteklenmektedir.<br />

Destekle ilgili olarak Ekonomi Bakanlığı’ndan (www.ekonomi.gov.tr) detaylı bilgi alınabilir.<br />

Sonuç olarak, sektöre ilişkin altyapı sorunlarının çözümü için gerekli düzenlemeler kamu<br />

tarafından yapılmakta olup, sektördeki firmalar da üretim, pazarlama, ihracat, satış ve satış<br />

sonrası destek altyapılarını geliştirme çabalarına hız vermelidirler.<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 78


6) KAYNAKLAR<br />

• T.C. Ekonomi Bakanlığı - Ülke Masaları, 2013 İran Ülke Raporu, (www.ibp.gov.tr)<br />

• T.C. Ekonomi Bakanlığı (www.ekonomi.gov.tr)<br />

• Tahran Ticaret Müşavirliği (http://www.musavirlikler.gov.tr)<br />

• Türkiye İstatistik Kurumu (www.tuik.gov.tr)<br />

• Global Insight Inc., Middle East & Africa Automotive Industry Forecast Report<br />

(www.globalinsight.com)<br />

• Business Monitor International Ltd., 2012 Autos Reports (www.businessmonitor.com)<br />

• The Economist Intelligence Unit – EIU, 2012 Country Reports and Profiles (http://db.eiu.com)<br />

• Verband der Automobilindustrie – VDA, The Economic Situtaion of Automotive Industry in<br />

2012<br />

• PricewaterhouseCoopers - PWC, Corporate Finance Insights: Automotive Sector<br />

• Uluslararası Otomotiv Üreticileri Birliği – OICA (www.oica.net)<br />

• International Trade Center – Trademap (www.trademap.net)<br />

• European Commision, Market Access Database (http://mkaccdb.eu.in)<br />

• World Trade Organization – WTO (www.wto.org)<br />

• Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği (www.taysad.org.tr)<br />

• Otomotiv Sanayi Derneği (www.osd.org.tr)<br />

• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği – TOBB, Fuar Rehberi (www.fuarrehberi.org.tr)<br />

• International Tradeshow Directory – Expodatabase (www.expodatabase.com)<br />

• Kompass Direct Marketing Services (www.kompass.com)<br />

© T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2013 79

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!