alkol kontrolü stratejileri - Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu
alkol kontrolü stratejileri - Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu
alkol kontrolü stratejileri - Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ALKOL KONTROLÜ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Hazırlayan<br />
Sebahattin KUŞ<br />
TÜTÜN VE ALKOL PİYASASI DÜZENLEME KURUMU<br />
Ankara, 2012
ALKOL<br />
KONTROLÜ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Hazırlayan<br />
Sebahattin KUŞ<br />
TÜTÜN VE ALKOL PİYASASI DÜZENLEME KURUMU<br />
Yayın No: 3<br />
i
ALKOL KONTROLÜ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Hazırlayan<br />
Sebahattin KUŞ<br />
Tütün <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Piyasası<br />
Düzenleme <strong>Kurumu</strong><br />
Uzmanı<br />
iii
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Sebahattin KUŞ<br />
© T.C. TÜTÜN VE ALKOL PİYASASI DÜZENLEME KURUMU<br />
Tütün <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Kontrolü Daire Başkanlığı<br />
Yayın No: 3<br />
ISBN:<br />
978-605-5445-02-7<br />
Bu kitabın tüm yayın hakları Tütün <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Piyasası Düzenleme <strong>Kurumu</strong>’na aittir.<br />
Kurumdan yazılı izin alınmadan kitabın hiçbir bölümü kısmen <strong>ve</strong>ya tamamen izinsiz kopya<br />
edilemez, basılamaz, elektronik <strong>ve</strong> mekanik bir şekilde çoğaltılamaz <strong>ve</strong> kaynak<br />
gösterilmeden alıntı yapılamaz.<br />
Kapak Tasarımı:<br />
Meral POYRAZ<br />
Baskı:<br />
Pulat Basımevi Ltd. Şti.<br />
Gersan San. Sit. 2306. Sok. No: 66 Batıkent/ANKARA<br />
Tel: 0312 257 49 59 – Faks: 256 60 02 – web: www.pulatbasimevi.com<br />
Baskı Tarihi:<br />
Mayıs 2012<br />
500 Adet Basılmıştır.<br />
Kitapla ilgili her türlü görüş, öneri <strong>ve</strong> eleştiriler için elektronik posta adresi:<br />
sebahattin.kus@tapdk.gov.tr<br />
sebahattin.kus@gmail.com<br />
iv
ÖNSÖZ<br />
Dünya Sağlık Örgütü <strong>ve</strong> bilim insanlarının çalıĢmaları, <strong>alkol</strong> kullanımının insan<br />
sağlığını ciddi düzeyde bozucu etkilerini tüm delilleriyle ortaya koymuĢtur. Bunun<br />
yanı sıra, <strong>alkol</strong> kullanımının sosyal <strong>ve</strong> ekonomik yönlerden yıkıcı etkileri her geçen<br />
gün artmakta <strong>ve</strong> gün yüzüne çıkmaktadır. <strong>Alkol</strong>; suç iĢleme, trafik kazaları, aile içi<br />
Ģiddet ya da devlet kaynaklarının tüketilmesi yoluyla içen kiĢiden çok diğer<br />
insanlara da zarar <strong>ve</strong>rmektedir. <strong>Alkol</strong>e maruz kalma arttıkça, bozulan yaĢam kalitesi<br />
üzerindeki etkisi de artmaktadır. <strong>Alkol</strong> sebebiyle azalan <strong>ve</strong>rimlilikten dolayı<br />
ekonomik etkililik zarar görmektedir. <strong>Alkol</strong> iliĢkili bir durumdan kaynaklı ölümün<br />
gerçek riski, basit bir Ģekilde bir ömür boyu tüketilen <strong>alkol</strong> miktarı, özellikle riskli<br />
olan çok <strong>alkol</strong> içildiği sarhoĢluk durumları ile artmaktadır.<br />
BaĢkasının <strong>alkol</strong> kullanmasından meydana gelen zararın, <strong>alkol</strong>den kaynaklı sosyal<br />
maliyetleri ikiye katlama ihtimali vardır. Bundan dolayı <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
harici etkisi <strong>ve</strong> maliyetleri, sigara içme (çevresel tütün dumanı) ile iliĢkili olan<br />
zarardan önemli derecede daha büyük olup, yasadıĢı maddelerin <strong>ve</strong>rdiği zarardan da<br />
çok daha büyük olabilmektedir.<br />
Avrupa, <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltma eylemlerinin en önde giden aktörüdür. DSÖ<br />
Avrupa Bölgesi, 1992’de <strong>ve</strong> daha sonra yine 2000 yılında bir <strong>alkol</strong> eylem planını<br />
onaylayan ilk bölge olmuĢtur. 2001 yılında, gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> hakkında bir<br />
beyannamenin kabul edilmesiyle sonuçlanan bakanlar düzeyinde bir <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
gençler konferansı Ġs<strong>ve</strong>ç’in Stockholm Ģehrinde düzenlenmiĢtir. 2005 yılında, Dünya<br />
Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Komitesinin elli beĢinci oturumunda, eylem planındaki<br />
çekirdek ilke <strong>ve</strong> tedbirleri sürdüren <strong>ve</strong> güçlendiren bir Ģekilde eylem planı için <strong>alkol</strong><br />
politikası çerçe<strong>ve</strong>si hazırlanmıĢtır.<br />
2006 yılında Avrupa Komisyonu, gençleri, çocukları <strong>ve</strong> doğmamıĢ bebekleri<br />
korumaya odaklanarak <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasında; <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu<br />
kazalarının sebep olduğu yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri azaltmada; yetiĢkinler arasında<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemede <strong>ve</strong> iĢyerindeki olumsuz etkiyi azaltmada; zararlı <strong>ve</strong><br />
tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin etkisi hakkında bilgilendirme, eğitim <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong><br />
farkındalığı arttırmada <strong>ve</strong> AB düzeyinde ortak bir kanıt temeli oluĢturma <strong>ve</strong><br />
sürdürmede Üye Devletleri desteklemek için bir AB stratejisi bildirimini<br />
baĢlatmıĢtır.<br />
Nihayet, Dünya Sağlık Örgütü 63’üncü Dünya Sağlık Asamblesi, 2010 yılında<br />
WHA63.13 kararını kabul ederek, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak amacıyla<br />
küresel stratejiyi onaylamıĢtır. Dünya Sağlık Örgütü, Üye Devletleri küresel<br />
stratejiyi uygun bir Ģekilde kabul edip uygulamaya çağırmıĢtır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını önlenmeyi <strong>ve</strong> azaltılmasını <strong>ve</strong> küresel stratejinin uygulanmasını<br />
v
öncelikli hedef olarak belirlemiĢ <strong>ve</strong> her düzeyde yeterli mali <strong>ve</strong> insan kaynakları<br />
sağlamayı gaye edinmiĢtir. Üye Devletler ile iĢbirliği yapmayı <strong>ve</strong> duruma göre<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının sebep olduğu kamu sağlığı problemlerine olan ulusal<br />
tepkileri güçlendirmeyi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılması için küresel<br />
stratejiyi uygulamada Üye Devletlere destek <strong>ve</strong>rmeyi <strong>ve</strong> küresel stratejinin<br />
uygulanmasındaki ilerlemenin izlenmesini hedefleri arasına almıĢtır.<br />
Arzı kısıtlama tedbirleri (<strong>alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirleri, <strong>alkol</strong><br />
pazarlama politikaları, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgileri, satıĢ noktası yoğunluğu <strong>ve</strong> satıĢ gün <strong>ve</strong> saatleri<br />
üzerindeki sınırlamalar, asgari satın alma yaĢı) <strong>ve</strong> talebi azaltma tedbirleri (sağlık<br />
hizmetlerinde <strong>ve</strong> iĢyerinde erken tespit <strong>ve</strong> kısa müdahaleler, tedavi <strong>ve</strong> rehabilitasyon<br />
programları) olarak tanımlanan <strong>alkol</strong> kontrolü <strong>stratejileri</strong>, <strong>alkol</strong>e bağlı zararların<br />
nasıl azaltılacağı hususunda çözüm önerileri ortaya koymaktadır.<br />
Tütün <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Piyasası Düzenleme <strong>Kurumu</strong>’nun 4733 sayılı Kanundan kaynaklanan<br />
<strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içkiler piyasalarını düzenleme <strong>ve</strong> denetleme temel görev <strong>ve</strong><br />
yetkisinin, yine yasayla <strong>ve</strong>rilen <strong>alkol</strong> tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal<br />
<strong>ve</strong> tıbbi nitelikteki zararlı etkileri önleyici düzenlemeleri yapma <strong>ve</strong> gerekli tedbirleri<br />
alma görev <strong>ve</strong> yetkisi ile birlikte değerlendirilmesi gerekli olup, <strong>alkol</strong> kontrolü<br />
alanında yapılan <strong>ve</strong> yapılacak çalıĢmalarda yararlanılan ulusal <strong>ve</strong> uluslararası strateji<br />
belgelerine iliĢkin kaynaklar Tütün <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Kontrolü Daire BaĢkanlığı tarafından<br />
yapılan çalıĢmalar neticesinde kitap olarak yayınlanmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong> kontrolüne iliĢkin olarak ilki 2011 yılında basılan “Dünyada <strong>ve</strong> Türkiye’de<br />
<strong>Alkol</strong> Kontrolü Politikaları” isimli kitap yayınlanmıĢtır. Kitapta, dünyada <strong>ve</strong><br />
ülkemizde uygulanan <strong>alkol</strong> kontrolüne iliĢkin politikalar hakkında incelemeler<br />
yapılmıĢ <strong>ve</strong> konuya iliĢkin oldukça ayrıntılı bilgiler <strong>ve</strong>rilerek, ülkemizde <strong>alkol</strong><br />
kontrolüne iliĢkin yapılan mevzuat düzenlemelerinin uluslararası dayanakları <strong>ve</strong><br />
örnek ülke uygulamaları ortaya konulmuĢtur.<br />
<strong>Kurumu</strong>muz tarafından yine <strong>alkol</strong> kontrolüne iliĢkin yayınlanan bu ikinci kitapta<br />
ise; ülkemizin de içinde yer aldığı Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi <strong>ve</strong> küresel<br />
olarak Dünya Sağlık Örgütü Dünya Sağlık Asamblesi tarafından 1993 yılından<br />
baĢlamak üzere 2020 yılına kadar olan süreçte üye devletlere <strong>alkol</strong> kontrolünde yol<br />
gösterme amacı taĢıyan <strong>alkol</strong> kontrolü <strong>stratejileri</strong> ele alınmıĢtır.<br />
Bu kitap, <strong>Kurumu</strong>muzda <strong>alkol</strong> kontrolüne iliĢkin yapılacak düzenleme <strong>ve</strong> uygulama<br />
çalıĢmaları ile özellikle de Sağlık Bakanlığı <strong>ve</strong> <strong>Kurumu</strong>muzun koordinasyonunda<br />
yürütülen Ulusal <strong>Alkol</strong> Kontrol Programı <strong>ve</strong> Eylem Planı oluĢturma çalıĢmaları için<br />
önemli bir kaynak olma misyonu taĢımaktadır.<br />
vi
ĠÇĠNDEKĠLER<br />
1. AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 ................................................................ 1<br />
2. ALKOLLE ĠLGĠLĠ AVRUPA ġARTI (Avrupa <strong>Alkol</strong> Belgesi) 1995 ..................... 23<br />
3. AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 ..................................................... 29<br />
4. ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETĠLMESĠ<br />
Konsey Tavsiye Kararı 2000 ................................................................................. 53<br />
5. KANDA MAKSĠMUM ALKOL YOĞUNLUĞU Komisyon Tavsiye<br />
Kararı 2001 ............................................................................................................ 73<br />
6. GENÇLER VE ALKOL ÜZERĠNE BĠLDĠRGE (Stokholm<br />
Deklarasyonu) 2001 ............................................................................................... 83<br />
7. ALKOLLE ĠLGĠLĠ ZARARA ĠLĠġKĠN TOPLULUK STRATEJĠSĠ 2001 ............... 91<br />
8. GENÇLERĠN VE ÇOCUKLARIN ALKOL KULLANIMINA ĠliĢkin Konsey<br />
Tavsiye Kararı 2001 ............................................................................................... 99<br />
9. DSÖ AVRUPA BÖLGESĠNDE ALKOL POLĠTĠKASI ÇERÇEVESĠ 2006 ........ 103<br />
10. AVRUPA BĠRLĠĞĠ ALKOL STRATEJĠSĠ 2006 .................................................. 123<br />
11. DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 1979-2008 ...................................... 143<br />
12. DSÖ ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL<br />
STRATEJĠSĠ 2010 ................................................................................................ 157<br />
13. KÜRESEL ALKOL POLĠTĠKASI KONFERANSI DEKLARASYONU 2012 ...... 197<br />
14. AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 .................................................. 205<br />
vii
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI<br />
1993
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI<br />
1993<br />
ÖZET<br />
Dünyada en fazla <strong>alkol</strong> tüketimi Avrupa’dadır. Eldeki <strong>ve</strong>rilere göre, 1990 yılında 26<br />
Üye Devletin 15’inde kiĢi baĢna saf <strong>alkol</strong> tüketimi 8 litreyi aĢmıĢtır. 1950 ila 1980<br />
arasında tüketimdeki hızlı büyüme döneminden sonra, 1980’lerin baĢında bir<br />
durgunluk <strong>ve</strong> denge dönemi söz konusuydu. 1980’lerin ikinci kısmında, eldeki<br />
<strong>ve</strong>rilere göre <strong>alkol</strong> tüketimi 26 Üye Devletten 10’unda artıyordu. 1989’dan bu yana,<br />
bazı orta <strong>ve</strong> doğu Avrupa ülkelerinde <strong>alkol</strong> tüketiminde hızlı bir artıĢ görülmektedir.<br />
Sağlık <strong>ve</strong> sosyal hizmetler, ulaĢım, iĢyeri <strong>ve</strong> ceza yargılama sistemleri, <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararın yükünü taĢımaktadır. Avrupa’nın bazı ülkelerinde, ekonomik yükün gayri<br />
safi milli hâsılanın (GSMH) % 2-3’üne karĢılık geldiği tahmin edilmektedir <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
16-74 yaĢ aralığındaki ölümlerin % 8-10’undan sorumlu olabilir.<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının amacı, Üye Devletlere <strong>alkol</strong> kullanımından doğan<br />
sağlık risklerini <strong>ve</strong> sosyal sonuçlarını önlemelerinde yardımcı olmaktır. Bunu<br />
yapabilmek için, iki Ģeye ihtiyaç vardır: genel <strong>alkol</strong> tüketimini azaltma <strong>ve</strong> yüksek<br />
riskli davranıĢlar ile mücadele etme tedbirleri.<br />
Planın hızlı bir etkisinin olmasını temin etmek amacıyla, derhal eyleme geçilmek<br />
üzere beĢ alan önerilmektedir:<br />
1) Üye Devletlerde <strong>alkol</strong>e iliĢkin kamu politikaları<br />
2) Ortak eylem konusunda uluslararası kurumlar ile uzlaĢma / konsensüs<br />
3) Sağlığı teĢvik edip destekleyen ortamlar<br />
4) Temel sağlık hizmetleri<br />
5) Destek sistemleri
4<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4<br />
4 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
DSÖ Avrupa Bölge Ofisi:<br />
planın uygulamasının eĢgüdümünü sağlayacak;<br />
etkin bir uygun ortaklar ağı geliĢtirecek <strong>ve</strong><br />
insan kaynaklarını <strong>ve</strong> mali desteği normal bütçesinden sağlayacaktır.<br />
Sürdürülen bir etkiye sahip olmasını temin etmek amacıyla, Eylem Planı 2000 yılına<br />
kadar sürecektir. BaĢarısı uluslararası örgütler, Üye Devletler <strong>ve</strong> hükümet <strong>ve</strong> ulusal<br />
<strong>ve</strong> yerel düzeydeki sivil toplum kuruluĢlarının taahhüt, destek <strong>ve</strong> aktif katılımına<br />
bağlı olacaktır.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 5<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 5<br />
GĠRĠġ<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 5<br />
Yüksek üretim, ticaret, tüketim seviyeleri <strong>ve</strong> kullanımı ile iliĢkili hasarın<br />
kapsamından dolayı <strong>alkol</strong>, Avrupa için belirli bir endiĢe kaynağı olup, Avrupa'yı<br />
yakından ilgilendirmektedir. Avrupa siyasi özgürlük eğilimi <strong>ve</strong> bunun orta <strong>ve</strong> doğu<br />
ülkelerinde siyasi <strong>ve</strong> iktisadi değiĢikliklerinin etkisini tahmin edememe ile karĢı<br />
karĢıyadır. Artan <strong>alkol</strong> tüketimine sebep olan çok sayıda güç <strong>ve</strong> etki vardır: bunlar<br />
arasında kentleĢme <strong>ve</strong> sanayileĢme; göç <strong>ve</strong> aile yapısındaki değiĢmeler; artan satın<br />
alma gücü <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün fiili fiyatındaki düĢüĢ; daha fazla uluslararası seyahat; aĢırı<br />
Ģarap üretimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içkilerin yoğun pazarlaması bulunmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong> kullanımı ile iliĢkili problemlerin Ģiddeti (tamamı olmasa da çoğu önlenebilir<br />
olan) <strong>ve</strong> bağımlılık yapıcı özelliklerinden dolayı, <strong>alkol</strong> özel bir emtia olarak<br />
görülmelidir. Tüketimi azaltmak <strong>ve</strong> tüketimin azaltılmasıyla hastalık <strong>ve</strong> prematüre<br />
ölümleri azaltmak için etkin tedbirler alınabilir. Bunların ekonomik <strong>ve</strong> sağlık<br />
bakımından önemli faydaları vardır. Amaç <strong>ve</strong> hedefler konulabilir <strong>ve</strong> bunların<br />
ilerleyiĢi izlenebilir.<br />
Avrupa’daki birçok kiĢi için, <strong>alkol</strong> kullanma sosyal hayatın olağan bir parçasıdır.<br />
Bazıları sağlık sebeplerinden dolayı içmemeyi tercih etmelerine <strong>ve</strong> diğerlerinin de<br />
içememelerine rağmen, <strong>alkol</strong> kullanımı bir esenlik kaynağı olabilir. Önemli bir<br />
orandaki azınlık, aĢırı içmektedir <strong>ve</strong> bu da hemen her zaman zararlıdır. Ancak<br />
<strong>alkol</strong>ün zararı hakkındaki sağlık mesajları, az içmenin pozitif faydalarını vurgulayan<br />
mesajlardan daha az etkiye sahiptir. Ayrıca <strong>alkol</strong>e bağlı kazalar <strong>ve</strong> ailevi <strong>ve</strong> sosyal<br />
Ģiddet tehlikesinin olmadığı gü<strong>ve</strong>nli bir ortama da ihtiyaç vardır.<br />
Bir ülkedeki ortalama <strong>alkol</strong> tüketimi ile <strong>alkol</strong>iklerin sayısı arasındaki kuv<strong>ve</strong>tli<br />
korelasyon, herhangi bir <strong>alkol</strong> politikasının temel gayesinin nüfusun tamamı<br />
genelinde tüketimi azaltmanın <strong>ve</strong> ayrıca yüksek riskli davranıĢları hedef almanın<br />
gerekli olduğunu göstermektedir.<br />
Gelecekteki <strong>alkol</strong> politikaları hakkında, 1991 yılında DSÖ Avrupa Bölge Ofisinin bir<br />
istiĢare mektubuna cevap <strong>ve</strong>ren 20 Avrupa ülkesinin tamamı, bir eylem planının<br />
geliĢtirilmesini talep etmiĢ <strong>ve</strong> 19 tanesi böyle bir planın derhal uygulanmasını<br />
istemiĢtir. Bu nedenle üzerine eylemin bir an önce baĢlayabileceği <strong>ve</strong> iki operasyonel<br />
aĢamada ileriye götürülebileceği dokuz stratejik hedef hazırlanmıĢtır. Tabi ki <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı problemler, yalnızca Avrupa ile sınırlı değildir <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanımın <strong>ve</strong>rdiği<br />
zarara dair eylem de küresel bir endiĢedir.
6<br />
6<br />
6 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
AVRUPA’DAKĠ EĞĠLĠMLER<br />
Verilerin karĢılaĢtırılabilirliği <strong>ve</strong> doğruluğu hakkındaki sorunlara rağmen, 1950’den<br />
1980’e kadar Avrupa genelinde kiĢi baĢı <strong>alkol</strong> tüketimi hızla arttı. 1980’lerin baĢında<br />
bir durağanlık dönemi vardı. 1980’lerin ikinci kısmında, eldeki <strong>ve</strong>rilere göre <strong>alkol</strong><br />
tüketimi 26 Üye Devletten 10’unda artıyordu. 1989’dan bu yana, bazı orta <strong>ve</strong> doğu<br />
Avrupa ülkelerinde <strong>alkol</strong> tüketiminde hızlı bir artıĢ görülmektedir.<br />
Dünyadaki en fazla <strong>alkol</strong> üretimi, ihraç amaçlı ticareti <strong>ve</strong> tüketimi Avrupa’dadır.<br />
1990 yılında eldeki <strong>ve</strong>rilere göre, 26 Üye Devletin 15’inde kiĢi baĢı yıllık tüketim 8<br />
litre saf <strong>alkol</strong>ü aĢmıĢtır.<br />
Bütün ülkelerde, kiĢi baĢı tüketim seviyeleri <strong>alkol</strong> kullanımından kaynaklanan<br />
sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik problemler ile yoğun bir Ģekilde iliĢkilidir: Tüketim<br />
arttıkça, birçok sorun da artmaktadır <strong>ve</strong> tüketim düĢtükçe, diğer sorunlar da<br />
azalmaktadır. Bireyler için, artan tüketim ile birlikte sağlık sorunları riski <strong>ve</strong> doz -<br />
yanıt iliĢkisi de artmaktadır.<br />
Bir bütün olarak Avrupa için <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin sağlam tahminleri<br />
olmamasına rağmen, bireysel Üye Devletlerden gelen <strong>ve</strong>riler <strong>alkol</strong>ün:<br />
1) kaybolan <strong>ve</strong>rimlilik sebebiyle önemli masrafların <strong>ve</strong> sağlık, sosyal refah, ulaĢım<br />
<strong>ve</strong> ceza yargılama sistemleri maliyetlerinin sebebi olduğunu göstermektedir.<br />
Ekonomik yükün, gayri safi milli hasılanın (GSMH) % 2-3’ü olduğu tahmin<br />
edilmektedir;<br />
2) önemli sayıda hastalıklara sebep olduğunu, ölüm oranını arttırdığını (özellikle de<br />
prematüre ölümler) <strong>ve</strong> sağlık hizmetleri sistemlerine ağır bir yük yüklediğini<br />
göstermektedir. 16-74 yaĢ aralığındaki kiĢilerin ölümlerinin % 8-10’u <strong>ve</strong><br />
hastaneye akut yatıĢların tamamının % 6-20’si <strong>alkol</strong>e bağlı olabilmektedir.<br />
Önemli sağlık problemleri arasında artan kan basıncı <strong>ve</strong> serebrovasküler<br />
hastalıkları, kanser (kadın göğüs kanseri <strong>ve</strong> üst solunum yolları <strong>ve</strong> sindirim<br />
sistemi hastalıkları dâhil), karaciğer sirozu, psikolojik zarar <strong>ve</strong> bağımlılık yer<br />
almaktadır;<br />
3) her üç trafik kazasından birinden fazlası ile iliĢkili olduğunu <strong>ve</strong> aile içi, eğlence<br />
<strong>ve</strong> iĢ kazalarından önemli bir faktör olduğunu göstermektedir;<br />
4) suç, cinayet <strong>ve</strong> Ģiddet dâhil çoğu kamu düzeni sorunu ile ilgili olduğunu<br />
göstermektedir;
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1993 7 7<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 7<br />
5) ailelerin parçalanması, aile içi Ģiddet <strong>ve</strong> çocuk istismarının önemli sebeplerinden<br />
biri olduğunu sosyal refah sistemleri üzerine ağır bir yük yüklediğini<br />
göstermektedir;<br />
6) iĢe gitmeme, kazalar <strong>ve</strong> azalan iĢ performansı sebebiyle <strong>ve</strong>rimlilik azalttığını<br />
göstermektedir; <strong>ve</strong><br />
7) tütün <strong>ve</strong> diğer maddelerin kullanımı ile iliĢkilendirildiğini <strong>ve</strong> hastalıkları <strong>ve</strong> ölüm<br />
oranlarını arttıracak Ģekilde bunlar <strong>ve</strong> diğer risk faktörleri ile birlikte hareket<br />
edebildiğini göstermektedir.<br />
Kanıtlar, bazı nüfus segmentlerinde <strong>alkol</strong>ün koroner kalp hastalığına karĢı koruyucu<br />
olabileceğine iĢaret etmektedir. 35 yaĢ altı erkeklerde <strong>ve</strong> menopoz öncesi kadınlarda<br />
<strong>alkol</strong> içmenin koroner kalp hastalığına karĢı hiçbir önemli koruyucu etkisi<br />
bulunmamaktadır. Koroner kalp hastalığının koruyucu etkisinin çoğunun, örneğin<br />
günlük değil de çok daha az sıklıkla bir içki içerek, yani çok hafif içme ile<br />
kazanılabileceği görülmektedir.<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı sağlık <strong>ve</strong> sosyal problemler, yalnızca aĢırı tüketim <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı<br />
ile ilgili olmayıp, düĢük seviye <strong>alkol</strong> içmeden de kaynaklanmaktadır. Nüfus<br />
genelinde bu tür içicilerinin sayısının fazlalığından dolayı, sonuç olarak ortaya çıkan<br />
problemler toplum için en yüksek sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik öneme sahiptir.<br />
EYLEM ĠHTĠYACI<br />
Avrupa’daki herkes için sağlık (HĠS) politikasındaki 17. Hedef:<br />
“2000 yılına kadar, tütün, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> psikoaktif maddeler gibi bağımlılık yapıcı<br />
maddelerin sağlığa zarar <strong>ve</strong>rici Ģekildeki tüketimi, bütün Üye Devletlerde önemli<br />
oranda azaltılmıĢ olmalıdır” demektedir.<br />
Alt metin ise Ģöyle devam etmektedir:<br />
“Bu hedef, bu maddelerin tüketimi <strong>ve</strong> üretimine yönelik iyi dengeli politika <strong>ve</strong><br />
programlar her düzeyde <strong>ve</strong> farklı sektörlerde:- zararlı kullanımı azaltmaya özel<br />
önem <strong>ve</strong>rerek <strong>alkol</strong> tüketimini % 25 azaltmak amacıyla uygulanırsa baĢarılı olabilir.”<br />
Bütün Üye Devletlerin bu hedefi gerçekleĢtirmesi için uluslararası, ulusal <strong>ve</strong> yerel<br />
düzeyde etkin eylem gerekli olacaktır. Son on yıldaki yetersiz ilerleme i) <strong>alkol</strong>ün<br />
ciddi bir sağlık problemi olarak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> eyleminin bilinmemesinden; ii) her düzeyde
8<br />
8 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
kapsamlı, sağlık kamu politikalarının olmayıĢından <strong>ve</strong> iii) mevcut politikaların<br />
liberalleĢmeye giden bir eğilimde olmasından kaynaklanmıĢtır.<br />
Görece fiyatlardaki düĢüĢler <strong>ve</strong> bulunabilirlik üzerinde kontrollerin kaldırılması,<br />
<strong>alkol</strong> içmeye karĢı kamu tavırlarının yumuĢaması <strong>ve</strong> yoğun <strong>alkol</strong> pazarlaması ile bir<br />
arada var olmaktadır. Sonuç ise tüketimdeki artıĢtır. Pozitif eylem <strong>ve</strong> yaygın popüler<br />
destek olmadan, Üye Devletlerin hedeflerini baĢarma Ģansları düĢüktür.<br />
Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (tavsiye 1136, 1990), Avrupa Toplulukları<br />
Konseyi (86/C 184/02 1986; 90/C 329/01 1990 no.lu kararlar) <strong>ve</strong> Kuzey Ülkeleri<br />
Konseyi (A 1014/s, 1993 kararı) <strong>alkol</strong> politikaları <strong>ve</strong> programları <strong>ve</strong> DSÖ ile iĢbirliği<br />
çağrısı yapmıĢtır.<br />
STRATEJĠ<br />
AĢağıdakilerin kombinasyonu ile sağlığa zarar <strong>ve</strong>rici derecede <strong>alkol</strong> tüketiminde<br />
önemli bir azalma elde edilebilir:<br />
i) genel tüketimi azaltan nüfusa dayalı bir yaklaĢım <strong>ve</strong><br />
ii) yüksek risk davranıĢlarını hedef alan yüksek risk yaklaĢımı.<br />
Nüfusa dayalı yaklaĢım gereklidir zira:<br />
i) genel bir azalma, bütün <strong>alkol</strong> içme seviyelerinde daha az probleme yol açar;<br />
ii) <strong>alkol</strong>ik derecede içme <strong>ve</strong> problemleri, bu yaklaĢıma özellikle duyarlıdır <strong>ve</strong><br />
iii)azaltan içme seviyeleri <strong>ve</strong> modellerinin etkileyici algılama <strong>ve</strong> kavrayıĢının önemli<br />
uzun vadeli kültürel sonuçları vardır. Hafif içmenin norm olduğu bir ortam, <strong>alkol</strong><br />
tüketimi azaltmak için <strong>alkol</strong>ik derecede içenler üzerinde baskı kurabilir <strong>ve</strong><br />
böylece yüksek risk yaklaĢımının gücünü artırır.<br />
Yüksek risk yaklaĢımı, esas olarak, özel sorunları olan bireyleri belirleme <strong>ve</strong> onlara<br />
yardımcı olmak ile ilgilidir. Bu iki strateji tamamlayıcıdır. Nüfusun faydasına olan<br />
tedbirler, ilk olarak risk altındaki bireylere biraz motivasyon sunabilir, ancak hafif<br />
içmenin norm olduğu bir ortamda en nihayetinde <strong>alkol</strong> tüketimini azaltmak için<br />
<strong>alkol</strong>ikler üzerinde baskı uygulamalıdır.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 9<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 9<br />
EYLEM ALANLARI<br />
Dokuz stratejik eylem alanı, hem <strong>alkol</strong> tüketimini önlemek hem de <strong>alkol</strong> tüketimi ile<br />
iliĢkili zararı yönetmek amacıyla hazırlanan Eylem Planına dâhil edilmiĢtir.<br />
Üye Devletlerdeki Politikalar<br />
Dengeli <strong>alkol</strong> politikalarının açık <strong>ve</strong> net önleyici bir değeri olduğu gösterilmektedir.<br />
Bütün Üye Devletlerin üretim, dağıtım <strong>ve</strong> reklam kontrolü <strong>ve</strong> sağlık eğitimi <strong>ve</strong><br />
tedavi hizmetlerine çeĢitli derecelerde vurgu yapan <strong>alkol</strong> politikaları olmasına<br />
rağmen, bunların çok azı kapsamlıdır. LiberalleĢme birçok ulusal politika üzerinde<br />
baskı uygularken, doğu Avrupa’nın bazı bölgelerinde <strong>alkol</strong> üretimi <strong>ve</strong> dağıtımı<br />
üzerinden devlet kontrollerinin kaldırılması da bunları etkili bir Ģekilde<br />
kaldırmaktadır.<br />
Bütün Üye Devletlerin kendi <strong>alkol</strong> politikalarını korumaları için desteğe ihtiyacı<br />
vardır; öte yandan, kontrollerin kaldırılmıĢ olduğu ülkelerin özel yardıma ihtiyacı<br />
olacaktır.<br />
Etkin mevzuat tedbirleri; asgari <strong>alkol</strong> içme yaĢı, fiyat <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rgilendirme<br />
mekanizmaları <strong>ve</strong> bulunabilirlik <strong>ve</strong> pazarlama üzerinde kontrolleri içeren kapsamlı<br />
bir politika içerisine dahil edilmelidir.<br />
Hükümetler arası örgütler ile uzlaĢma / konsensüs<br />
Avrupa Topluluğu, Avrupa Konseyi <strong>ve</strong> Kuzey Ülkeleri Konseyi gibi hükümetler arası<br />
örgütlerin politikalarının pek çoğunun <strong>alkol</strong> tüketimi üzerinde önemli bir etkisi<br />
vardır. Örneğin, Avrupa Topluluğunun <strong>ve</strong>rgilendirme yönetmelikleri, bazı üye<br />
devletlerdeki (Danimarka, Ġrlanda, BirleĢik Krallık) <strong>alkol</strong> fiyatını düĢürürken, diğer<br />
bazı ülkelerde (Portekiz, Ġspanya) yükseltebilir. FarklılaĢan fiyatlar hâlihazırda<br />
örneğin Danimarka ile Almanya arasında önemli sınır ötesi ticaret oluĢturmadır <strong>ve</strong><br />
bu durumun Avrupa Topluluğuna yakın ülkelerde de fiyatları düĢürmek için baskı<br />
oluĢturma ihtimali vardır.<br />
Hükümetler arası <strong>alkol</strong> politikasının geliĢtirilmesi ile ortaklar sağlığın teĢvik edilip<br />
desteklenmesine artan katkıları müzakere edebilmelidirler. Üye Devletlerin<br />
asgariden daha hırslı ya da sıkı olan politikalara sahip olma hakkı korunmalıdır.
10 10 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
10 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> konaklama endüstrilerindeki önleyici uygulamalar<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> konaklama endüstrileri büyük ölçekli iĢ<strong>ve</strong>ren <strong>ve</strong> ulusal kazanç <strong>ve</strong> gelir elde<br />
eden kuruluĢlardır. Avrupa <strong>alkol</strong> endüstrisi aynı zamanda büyük bir ihracatçıdır. Az<br />
sayıdaki firma, küresel <strong>alkol</strong> ticaretinin çoğunu kontrol etmektedir. Bundan dolayı,<br />
<strong>alkol</strong>lü içkilerin pazarlanması <strong>ve</strong> dağıtımına yönelik politikalar için ortak bir<br />
yaklaĢımının müzakere edilmesi mümkün olmalıdır. Bu endüstrilerin önleme<br />
(örneğin, daha gü<strong>ve</strong>nli içki içme mekanlarını teĢvik etme <strong>ve</strong> içkili araç kullanımını<br />
caydırmada), içki kullanımı <strong>ve</strong> hamileliğin tehlikeleri hakkında eğitim <strong>ve</strong>rilmesinde<br />
<strong>ve</strong> çalıĢanlar için <strong>alkol</strong> politikalarının geliĢtirilmesinde bir menfaati vardır <strong>ve</strong><br />
ilgilenmektedir.<br />
Reklam yasak <strong>ve</strong> kısıtlamaları ile desteklenir bir Ģekilde <strong>alkol</strong>lü içkilerin<br />
pazarlamasında kendinden düzenleme için Avrupa <strong>ve</strong> uluslararası uygulama kanun<br />
<strong>ve</strong> kurallarının geliĢtirilmesi gereklidir.<br />
Sağlığı teĢvik eden ortamlar<br />
Ev, okul, iĢyeri <strong>ve</strong> sağlık hizmetleri tesisleri, sağlıklı davranıĢı teĢvik etme, sosyal<br />
desteği arttırma <strong>ve</strong> hafif içmeyi onaylayan tavırları güçlendirme fırsatları<br />
sunmaktadır.<br />
DSÖ Sağlıklı ġehirler, Sağlığı TeĢvik Eden ġirketler, Sağlığı TeĢvik Eden Okullar <strong>ve</strong><br />
Sağlığı TeĢvik Eden Hastaneler gibi Avrupa genelindeki ağlar aracılığıyla <strong>ve</strong> ayrıca<br />
aile sağlığı <strong>ve</strong> gençlerin <strong>alkol</strong> tüketimine yönelik programlara odaklanarak planlar<br />
geliĢtirilmeli <strong>ve</strong> uygulanmalıdır.<br />
Topluluk eylemi<br />
Topluluk programları <strong>ve</strong> her türlü yerel eylemler, daha sağlıklı yaĢam tarzlarını<br />
desteklemenin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> satıĢı <strong>ve</strong> kullanımını değiĢtirmek için halk <strong>ve</strong> siyasi desteği<br />
elde etme <strong>ve</strong> sağlamanın önemli bir yoludur. Yerel politikanın geliĢtirilmesine<br />
ila<strong>ve</strong>ten, yerel eylem de ulusal <strong>ve</strong> hatta uluslararası politikalar üzerinde güçlü bir<br />
etki tesis edebilir. Kapsamlı topluluk programlarının kalp hastalığını azalttığı <strong>ve</strong><br />
zararlı <strong>alkol</strong> kullanımını önleme desteğini artırdığı görülmektedir.<br />
Her topluluk önleyici eylem için potansiyele sahiptir <strong>ve</strong> yerel eylemi<br />
cesaretlendirmeye, güçlendirmeye <strong>ve</strong> desteklemeye daha fazla çaba gösterilmelidir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 11<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 11<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 11<br />
Daha gü<strong>ve</strong>nli <strong>alkol</strong> içme<br />
<strong>Alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zarara karĢı kitle iletiĢim kampanyaları, yalnızca <strong>alkol</strong> içenler<br />
üzerindeki potansiyel etkisi bakımından değil olmayıp, aynı zamanda <strong>alkol</strong> satıĢı <strong>ve</strong><br />
kullanımı üzerindeki kontrolün lehine de kamu davranıĢlarını arttırmaktadır.<br />
Eğitim programları <strong>ve</strong> kitle iletiĢim kampanyalarının, <strong>alkol</strong> sanayisi tarafından<br />
yapılan pazarlama üzerinde uygulanacak daha sıkı kontroller ile desteklenmediği<br />
sürece baĢarılı olma ihtimali düĢüktür. Bu tür programlar, aĢırı <strong>alkol</strong> kullanımının<br />
tehlikelerinden ziyade azaltılmıĢ tüketimin avantajlarını sunmalıdır.<br />
Sağlık hizmeti sistemleri<br />
Geleneksel olarak <strong>alkol</strong> problemlerinin yönetiminde yer alan sağlık hizmetleri<br />
sistemleri, <strong>alkol</strong> iliĢkili zararın tespiti <strong>ve</strong> önlenmesinde daha büyük bir rol<br />
oynamalıdır. Bu özellikle de temel sağlık hizmetleri bakımından doğrudur, ancak<br />
hastaneler için geçerli olmalıdır. Temel sağlık hizmetleri, <strong>alkol</strong>ik olma riskindeki<br />
bireyleri belirlemek <strong>ve</strong> onlara tüketimi azaltma konusunda yardımcı olmak için<br />
önemli bir ortamdır. Ayrıca aile <strong>ve</strong> kendi kendine yardım gruplarının da önemli bir<br />
destekçisi olup, yerel topluluklar için kamu sağlığının bir savunucusu olarak hareket<br />
etmektedir. Temel sağlık hizmetlerine dayalı bir yüksek risk stratejisi nüfusa dayalı<br />
giriĢim <strong>ve</strong> inisiyatiflerinde de tamamlayıcısı olabilir.<br />
Temel sağlık hizmetlerinin müdahalesi, bireysel <strong>alkol</strong> tüketimini % 25 ila 35<br />
arasında <strong>ve</strong> aĢırı içicilerinin oranını da % 45 oranında azaltmaya yardımcı olabilir.<br />
Sosyal refah sistemi<br />
Sosyal refah sistemi, çoğu kez, <strong>alkol</strong> kullanımı ile iliĢkili problemler ile ilk temas<br />
eden sistemdir. Hem içki alıĢkanlığı riskindeki bireyleri <strong>ve</strong> aileleri belirleme <strong>ve</strong><br />
onlara yardımcı olma bakımından hem de yerel topluluklar için önde gelen refah<br />
savunucusu olarak iĢlev görme bakımından önemlidir.<br />
Sosyal refah sistemindeki çalıĢanları <strong>alkol</strong> sorunları <strong>ve</strong> uygun tepki <strong>ve</strong> müdahaleler<br />
konusunda eğitmek <strong>ve</strong> bunların savunuculuk rolleri için yoğun destek sağlamak acil<br />
bir ihtiyaçtır.
12 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
12<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Ceza yargılama sistemi<br />
Uyarı, tutuklama, ceza <strong>ve</strong>rme, mahkumiyet, göz altı <strong>ve</strong> Ģartlı tahliye <strong>ve</strong> salı<strong>ve</strong>rme<br />
sonrası yardım aracılığıyla ceza yargılama sisteminin iĢ yükünün önemli bir kısmı<br />
<strong>alkol</strong> ile ilgilidir. Topluluk eğitimi aracılığıyla <strong>alkol</strong> problemlerinin hafifletilmesi <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>lü araç kullanımı, aile içi Ģiddeti, kamu düzeninin bozulması, kasti olmayan<br />
yaralanmalar <strong>ve</strong> cezai yaptırım gerektiren fiillerin önlenmesi için kapsamlı fırsatlar<br />
bulunmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong> sorunlarına dair eğitim <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> ceza yargılama sisteminde uygun tepki <strong>ve</strong><br />
yanıtlar <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> o sistemin topluluk eğitimine yönelik rolüne yoğun <strong>ve</strong> kapsamlı<br />
destek <strong>ve</strong>rme hususlarında acil bir ihtiyaç söz konusudur.<br />
DSÖ AVRUPA BÖLGE OFĠSĠNĠN ROLÜ<br />
Avrupa Herkes Ġçin Sağlık (HFA) hedefi 17’nin baĢarılması için zaruri bir<br />
gereksinim, <strong>alkol</strong> tüketiminin bilinmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketimine ciddi bir sağlık problemi<br />
olarak yaklaĢılmasıdır. Eylem Planının baĢarılı bir biçimde teĢviki <strong>ve</strong> desteklenmesi,<br />
Üye Devletlerin taahhüt, bağlılık <strong>ve</strong> faal katılımına dayalı olacaktır. Eylem Planına<br />
yüksek görünürlük <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong> uluslararası iĢbirliği için gerekli siyasi desteği<br />
göstermek amacıyla Eylem Planı için yeterince kaynak <strong>ve</strong> zaman tahsis edilmelidir.<br />
Bu Ģekildeki eylem, sürdürülebilir <strong>ve</strong> yeknesak bir Avrupa hareketine yol açacak <strong>ve</strong><br />
materyal <strong>ve</strong> tecrübe paylaĢımı aracılığı ile kaynakların etkin bir Ģekilde kullanımını<br />
temin edecektir. BaĢarılı uygulama, ulusal <strong>ve</strong> yerel mevkidaĢlar, hükümetler arası<br />
örgütler <strong>ve</strong> Avrupa, ulusal <strong>ve</strong> yerel sivil toplum grupları <strong>ve</strong> ortaklarının ortak<br />
çalıĢmasını gerekli kılacaktır.<br />
Bölge Ofisi, <strong>alkol</strong> kullanımının <strong>ve</strong>rdiği zararı önleme yetkisine uygun olarak Eylem<br />
Planının uygulanmasının uluslararası koordinasyonunda liderliği üstlenecektir.<br />
Sorumlulukları Ģunları içerecektir: Eylem Planının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> uygulanması<br />
konusunda Üye Devletler ile istiĢarelerde bulunma <strong>ve</strong> tavsiyeler <strong>ve</strong>rme; uluslararası,<br />
ulusal <strong>ve</strong> yerel düzeydeki ortaklıkları müzakere etme; her bir üye devlette araĢtırma,<br />
istiĢare <strong>ve</strong> kaynakların geliĢtirilmesi için ağlar tesis <strong>ve</strong> idame ettirme; ilerleyiĢi<br />
izleme <strong>ve</strong> değerlendirme <strong>ve</strong> sonuçları Bölge Komitesine rapor etme.<br />
Bölge Ofisinin dört ana rolü olacaktır:<br />
Savunuculuk <strong>ve</strong> gündem belirleme<br />
DSÖ her düzeyde faaliyeti canlandırma <strong>ve</strong> kamu sağlık ittifaklarını kurma yolu<br />
olarak Eylem Planını aktif bir Ģekilde destekleyip teĢvik edecek <strong>ve</strong> yayacaktır. Bölge
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1993 13<br />
13<br />
Ofisi, yeni ağların Eylem Planı ile bağlantısını amaçlayacaktır. Destekleyici ortam <strong>ve</strong><br />
çevreleri büyütmek <strong>ve</strong> desteklemek amacıyla iĢbirliği yapan ağları aracılığıyla<br />
uygulamayı teĢvik edecektir.<br />
Tabip, hemĢire <strong>ve</strong> eczacılar birliği, Avrupa Bölgesi Kamu Sağlığı Okulları Birliği<br />
(ASPHER) gibi eğitim kuruluĢları <strong>ve</strong> grupları gibi mesleki örgütler ile iliĢki<br />
içerisinde, Ofis çekirdek müfredat, asgari standartlar <strong>ve</strong> eğitim faaliyetlerinin<br />
geliĢtirilmesini <strong>ve</strong> temel sağlık hizmetleri <strong>ve</strong> sosyal refah <strong>ve</strong> ceza yargılama<br />
sistemlerinde model programlarının uygulanmasını temin etme bakımından ön ayak<br />
olacaktır.<br />
Avrupa Toplulukları Komisyonu, Avrupa Konseyi <strong>ve</strong> Kuzey Ülkeleri Konseyinin<br />
faaliyetlerinin <strong>alkol</strong>e bağlı zarara uyumlu <strong>ve</strong> ortaklaĢa bir tepki geliĢtirecek Ģekilde,<br />
karĢılıklı olarak destekleyici <strong>ve</strong> uygun zamanlı olmasını temin etmek amacıyla bahsi<br />
geçen Komisyon <strong>ve</strong> Konseyler ile yakın iĢbirliği yollarını arayacaktır. Ofis, Avrupa<br />
ülkeleri arasındaki iĢbirliğini kolaylaĢtırmaya <strong>ve</strong> uluslararası <strong>ve</strong> ulusal sivil toplum<br />
örgütleri ile aktif olarak çalıĢmaya devam edecektir.<br />
Arabuluculuk<br />
DSÖ uluslararası <strong>alkol</strong> endüstrisi ile diyalog tesis edecektir. Hükümetler arası<br />
örgütler ile iĢbirliği içerisinde, uluslararası medya tarafından yapılan reklamları<br />
kısıtlayan mevzuat ile desteklenerek, <strong>alkol</strong>lü içkilerin pazarlamasının kendiliğinden<br />
düzenlenmesi için bir uygulama kurallarını geliĢtirmeli <strong>ve</strong> desteklemelidir. Bir<br />
Avrupa önleme kampanyası baĢlatmak için hükümetler arası örgütler ile kuv<strong>ve</strong>t<br />
birliği yapmalıdır.<br />
Bilgi <strong>ve</strong> politika istiĢarelerinin dağıtılması<br />
Hâlihazırda, Bölge Ofisi <strong>alkol</strong>e iliĢkin epidemiyolojik, sosyal, politika <strong>ve</strong> program<br />
mevzularını kapsayan çok sayıda çalıĢma <strong>ve</strong> rapor yayınlamıĢtır. Ayrıca Avrupa<br />
genelindeki diğer kaynaklardan da kapsamlı bir bilgi mevcuttur. Bu materyallerin<br />
düzenli aralıklar ile güncellenmesini <strong>ve</strong> hedef siyasi, idari <strong>ve</strong> mesleki karar alıcılara,<br />
program uygulayıcılarına <strong>ve</strong> çalıĢanlarına ulaĢmasını sağlamak amacıyla etkin bir<br />
strateji geliĢtirilecektir.<br />
Ofis, <strong>alkol</strong> politikası hakkındaki danıĢmanlık hizmetlerini geniĢletecek <strong>ve</strong> eğitim<br />
materyalleri, topluluk eylem projeleri kılavuz <strong>ve</strong> el kitapları <strong>ve</strong> temel sağlık<br />
hizmetleri <strong>ve</strong> sosyal refah <strong>ve</strong> ceza yargılama sistemleri için eğitim kaynaklarının<br />
değiĢ tokuĢunun yapıldığı bir takas odası iĢlevi görmek amacıyla bir bilgi merkezleri<br />
ağı önerecektir.
14 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
14<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
AraĢtırma <strong>ve</strong> geliĢtirmenin teĢvik edilmesi<br />
Mevcut durumda eriĢilebilir <strong>ve</strong> kullanılabilir olan kapsamlı bilimsel bilgiler, Eylem<br />
Planının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasında kullanılacak <strong>ve</strong> bilgi tabanını geniĢletmek<br />
amacıyla bir strateji desteklenecektir.<br />
Bölgenin çeĢitli kısımlarını temsil eden <strong>ve</strong> ilgili bilgi <strong>ve</strong> disiplinleri kapsayan<br />
mükemmellik merkezleri kurma amacıyla, Eylem Planını desteklemek için bir<br />
araĢtırma <strong>ve</strong> geliĢtirme merkezleri ağı önerilmektedir. Bu ağ, <strong>ve</strong>ri toplama <strong>ve</strong><br />
analizini iyileĢtirmek <strong>ve</strong> araĢtırma <strong>ve</strong> geliĢtirmeyi güçlendirmek amacı taĢıyan bir<br />
stratejiyi destekleyecektir.<br />
HEDEFLER, GÖSTERGELER VE DEĞERLENDĠRME<br />
Hedefler<br />
Avrupa için belirlenmiĢ olan Hedef 17, zararlı kullanımı azaltmaya özel önem<br />
<strong>ve</strong>rerek, 1980 ile 2000 yılları arasında bütün Üye Devletlerdeki <strong>alkol</strong> tüketiminin %<br />
25 azaltılması çağrısını yapmaktadır. Ofis bölgesel, alt bölgesel, ulusal <strong>ve</strong> yerel<br />
düzeylerde zararı azaltmak amacıyla ayrıntılı hedeflerinin geliĢtirilmesini<br />
destekleyecektir. Bu tür hedef alanları yaralanma, kaza <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç kullanımı<br />
oranlarını <strong>ve</strong> karaciğer sirozu gibi seçilen hastalıklarının yaygınlığını içerecektir.<br />
BaĢarı göstergeleri<br />
Ġlk önceliklerden biri yerel, ulusal <strong>ve</strong> uluslararası kullanım için hedef, gösterge <strong>ve</strong><br />
izleme <strong>ve</strong> raporlama sistemleri üzerinde bir mutabakat sağlamak olacaktır. Mevcut<br />
bilgiler tabanı güçlendirilecek <strong>ve</strong> düzenli olarak güncellenecektir. Verilerin<br />
ölçülebilirliği <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rilere eriĢilebilirlik, hedefleri belirleme <strong>ve</strong> göstergeleri seçme<br />
kriterleri olacaktır.<br />
Litre bazında kiĢi baĢı yıllık saf <strong>alkol</strong> tüketimi, ilerleyiĢi ölçmek <strong>ve</strong> mukayeseler<br />
yapmak için yararlı bir gösterge olarak kalmaya devam edecektir.<br />
KarĢılaĢtırılabilirliğe izin <strong>ve</strong>recek baĢka ilgili göstergeler geliĢtirme konusunda ila<strong>ve</strong><br />
çalıĢmalar baĢlatılacaktır.<br />
Değerlendirme<br />
Eylem Planının uygulanmasının izlenmesi için bir süreç <strong>ve</strong> etki değerlendirme<br />
çerçe<strong>ve</strong>si kullanılacaktır. Bireysel projeler hazırlama <strong>ve</strong> yürütmedeki ilerleyiĢ, her
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1993 15 15<br />
bir proje için belirlenmiĢ olan hedef, faaliyet <strong>ve</strong> zaman ölçeklerine kıyasla<br />
değerlendirilecektir. Hedeflere ulaĢılmasına katkıda bulunmuĢ <strong>ve</strong>ya bu hedeflere<br />
ulaĢılmasını engellemiĢ olan faktörleri belirlemek için nicel <strong>ve</strong> nitel göstergeler<br />
kullanılacaktır.<br />
KAYNAKLAR<br />
Üye Devletlerin aktif bir Ģekilde dâhil olması, uluslararası düzeyde kuv<strong>ve</strong>tli destek<br />
<strong>ve</strong> savunmanın <strong>ve</strong>rilmesi; ülke <strong>ve</strong> ülkeler arası projelere uzmanlık, zaman <strong>ve</strong> para<br />
taahhütleri <strong>ve</strong> ulusal, bölgesel <strong>ve</strong> yerel seviyelerde ortaklıklarının tesis edilmesi<br />
gerekli olacaktır.<br />
Bölge Ofisi, yeni kurulan <strong>alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> madde/uyuĢturucu biriminin çalıĢmasının<br />
bir parçası olarak normal bütçesinden personel <strong>ve</strong> finansman sağlayacaktır. Bu<br />
husus, DSÖ’nün temin edebileceği siyasi görünürlük değeri <strong>ve</strong> sunabileceği<br />
<strong>ve</strong>ritabanı <strong>ve</strong> uzmanlık ağlarına ila<strong>ve</strong>ten olacaktır. Ancak tam uygulama yalnızca<br />
ila<strong>ve</strong> kaynaklar ile üstlenilebilir <strong>ve</strong> yerine getirilebilir. Üye Devletlerin bazıları<br />
hâlihazırda yardım teklifinde bulunmuĢtur <strong>ve</strong> diğer devletlerden bu Ģekilde hareket<br />
etmesi istenecektir. Daha fazla kaynak elde edildikçe <strong>ve</strong> eriĢilebilir oldukça, çalıĢma<br />
önerilen hedeflerin ilerisine geniĢletilebilir.<br />
OPERASYONEL AġAMALAR<br />
Eylem Planı iki aĢamada tamamlanacaktır. 1995 yılına kadar olan AĢama 1 için beĢ<br />
çıktı/sonuç önerilmektedir: bunlar mevcut <strong>alkol</strong> politikaları <strong>ve</strong> programlarının<br />
durumu, bunların kamu sağlığı bakımından etkinliği <strong>ve</strong> erken uygulamanın<br />
el<strong>ve</strong>riĢliliği <strong>ve</strong> fizibilitesi ıĢığında seçilmiĢtir. Her bir çıktı için, bir dizi faaliyet<br />
planlanmaktadır. Bu faaliyetlerin uygulanması yeterli kaynaklarının<br />
kullanılabilirliği <strong>ve</strong> el<strong>ve</strong>riĢliliğine bağlı olacaktır. AĢama II, daha fazla kaynak<br />
kullanılabilir hale gelir gelmez baĢlayacaktır. Ġlk beĢ çıktı, aĢağıdaki Ģekilde<br />
özetlenmektedir:<br />
Üye Devletlerdeki <strong>Alkol</strong> Politikaları<br />
Politika geliĢtirme<br />
Ulusal <strong>alkol</strong> politikaları, <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> problemlerinin yeni anlayıĢını <strong>ve</strong><br />
algılamasını, <strong>alkol</strong> politikalarının hazırlandığı <strong>ve</strong> uygulandığı iktisadi, siyasi <strong>ve</strong><br />
içtimai bağlamlarda değiĢen uluslararası bir çevre <strong>ve</strong> geliĢmeler olup sürekli bir<br />
değiĢim sürecindedir.
16 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
16<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Bu değiĢimler ile kazanılan tecrübeler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikalarını yeni bağlamlara<br />
uyarlamadaki yenilikler, sürekli olarak değerlendirilmeli <strong>ve</strong> paylaĢılmalıdır.<br />
KarĢılaĢtırmalı çalıĢmalar yürütülecek <strong>ve</strong> tecrübeler paylaĢılıp değerlendirilecektir.<br />
Bu ise yerel/alt bölgesel temelde yapılabilir.<br />
<strong>Alkol</strong>lü içkilerin pazarlanması <strong>ve</strong> satıĢının kendiliğinden düzenlenmesi için<br />
uluslararası uygulama kurallarının geliĢtirilmesi amacıyla, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> konaklama<br />
endüstrileri ile diyalog tesis edilmesi gereklidir. Kendi kendine düzenleme,<br />
kısıtlayıcı/yasaklayıcı mevzuat ile tamamlanmalıdır. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> konaklama<br />
endüstrileri ile diyalog, endüstrilerinin pazarlama uygulamaları hakkındaki<br />
çalıĢmalar <strong>ve</strong> kendi kendine düzenleme tecrübeleri ile desteklenecektir.<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Kamu Politikası Projesi<br />
Kapsamlı bir rapor olan Kamu Sağlığı Perspektifinde <strong>Alkol</strong> Kontrolü Politikaları ilk<br />
olarak 1975 yılında yayınlanmıĢtır. Bu yayının Avrupa’da <strong>ve</strong> dünyanın diğer<br />
bölgelerinde <strong>alkol</strong> politikasının geliĢtirilmesinde büyük bir etkisi olmuĢtur. Bir DSÖ<br />
ĠĢbirliği projesi olan <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Kamu Politikası projesi, yaklaĢık yirmi yıldan bu yana<br />
kamu sağlığı perspektifinden <strong>alkol</strong> politikasını yeniden değerlendirmektedir. Proje,<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir <strong>ve</strong> projenin bulguları<br />
1995 yılı itibariyle yayınlanacaktır.<br />
Orta <strong>ve</strong> Doğu Avrupa ülkeleri için politika desteği<br />
Orta <strong>ve</strong> doğu Avrupa ülkelerindeki yeni ekonomik, politik <strong>ve</strong> sosyal geliĢmeler, <strong>alkol</strong><br />
politikalarının gözden geçirilmesi <strong>ve</strong> yeniden yapılandırılması ihtiyacını ortaya<br />
çıkarmaktadır. Orta <strong>ve</strong> doğu Avrupa'nın birçok ülkesinde, <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
problemleri artmaktadır. Bu ülkelerin kapsamlı <strong>alkol</strong> politikaları oluĢmasına yardım<br />
olacak çalıĢmalara <strong>ve</strong> tecrübelerden çıkarılan derslere özel bir önem <strong>ve</strong>rilecektir.<br />
Baltık Denizi etrafındaki sosyal problemler hakkında bir çalıĢma olan Baltica<br />
Projesine sürekli destek <strong>ve</strong>rilecektir.<br />
<strong>Alkol</strong> kullanma <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç sürme Avrupa kampanyası<br />
<strong>Alkol</strong>lü/sarhoĢ araç sürmeye karĢı bir medya kampanyası önerilmektedir. Kampanya<br />
DSÖ, Avrupa hükümetler arası örgütleri, Avrupa kitle iletiĢim kuruluĢları, Avrupa<br />
sivil toplum örgütler, özel sektör <strong>ve</strong> Üye Devletler ile paralel bir Ģekilde<br />
düzenlenebilir.
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1993 17<br />
17<br />
Hükümetler arası örgütler ile uzlaĢma / konsensüs<br />
Ortaklık istiĢareleri<br />
Azaltılan <strong>alkol</strong> tüketimi aracılığı ile sağlığın teĢvik edilmesi için Avrupa Toplulukları<br />
Komisyonu gibi hükümetler arası örgütlerin desteklerini kazanmak amacıyla bu tür<br />
örgütler ile bir dizi istiĢareler öngörülmektedir.<br />
IGO [Hükümetler Arası Örgütler] <strong>alkol</strong> politikasının gözden geçirilmesi<br />
Avrupa’nın önde gelen hükümetler arası örgütlerinin <strong>alkol</strong> ile ilgili politikalarının<br />
gözden geçirilmesi planlanmaktadır. Bu gözden geçirme, hükümetler arası örgütleri<br />
ile yapılacak istiĢareler için temel teĢkil edecek <strong>ve</strong> Üye Devletleri bu tür örgütler ile<br />
birlikte <strong>alkol</strong> politikaları geliĢtirme <strong>ve</strong> oluĢturma fırsatları hakkında<br />
bilgilendirecektir.<br />
Sağlığı teĢvik eden ortamlar<br />
Topluluk müdahale gösteri projesi<br />
Kapsamlı topluluk programlarının, Avrupa’daki kardiyovasküler hastalığın<br />
kontrolünde pozitif bir etkisi olduğu gösterilmektedir. DSÖ iĢbirliği projesinin bir<br />
parçası olarak <strong>alkol</strong> kullanımının <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltmak amacıyla benzeri kapsamlı<br />
topluluk programlarına destek <strong>ve</strong>rilmesi planlanmaktadır.<br />
Topluluk <strong>ve</strong> belediye <strong>alkol</strong> eylemi kılavuz ilkeleri<br />
Zararlı <strong>alkol</strong> kullanımına topluluğun tepkileri hakkında yürütülmekte olan<br />
çalıĢmalar <strong>ve</strong> diğer yayınlanan materyaller, topluluk <strong>ve</strong> belediye eylem projelerinin<br />
geliĢtirilmesine yardımcı olmak amacıyla kılavuz [ilkeler] <strong>ve</strong> eğitim materyalleri<br />
hazırlamak için temel teĢkil etmektedir.<br />
Kentsel <strong>alkol</strong> eylemi<br />
Sağlıklı ġehirler Projesi, DSÖ proje ağında yer alan Ģehirlerin kilit bir problem<br />
alanındaki meseleleri tanımlamada <strong>ve</strong> bu tür meseleler ile ilgilenmek <strong>ve</strong> yanıt<br />
<strong>ve</strong>rmek için politika <strong>ve</strong> programlar geliĢtirmede iĢbirliği yaptıkları bir dizi çoklu<br />
Ģehir eylem planlarını ihtiva etmektedir. <strong>Alkol</strong> ile ilgili çoklu Ģehir eylem planı,<br />
DSÖ’den uygun destek ile üstlenilmektedir.<strong>Alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> uyuĢturucuya dair ortak<br />
eylem planlarına özel önem <strong>ve</strong>rilecektir.
18 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
18<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Sağlıklı iĢyerleri<br />
Sağlığı TeĢvik Eden ġirketler Projesi ile <strong>alkol</strong>den arındırılmıĢ iĢyerleri için Avrupa<br />
genelinde bir çaba <strong>ve</strong> teĢebbüsü baĢlatmak amacıyla sendikalar, iĢ<strong>ve</strong>ren örgütleri <strong>ve</strong><br />
seçilen Ģirketler ile irtibatı güçlendirmeye dikkat edilecektir.<br />
Temel sağlık hizmetleri<br />
Sağlık çalıĢanları ile istiĢareler<br />
Tabip, hemĢire, eczacı <strong>ve</strong> diğer temel sağlık hizmetleri personellerinin ulusal<br />
birlikleri, bu meslekler arasında <strong>alkol</strong> sorunlarının farkındalığını artırmada <strong>ve</strong> eğitim<br />
<strong>ve</strong> bakım hizmetlerinin <strong>ve</strong>rilmesinde değiĢiklikleri teĢvik etmede mühim bir rol<br />
oynayabilir. Bu birliklerin aktif desteğini sağlamak amacıyla bunların temsilcileri ile<br />
bir dizi istiĢareler planlanmaktadır. <strong>Alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> uyuĢturucuya karĢı kombine bir<br />
yaklaĢım öngörülmektedir.<br />
Eğitim materyalleri<br />
Genel olarak, tıp <strong>ve</strong> hemĢirelik okulları <strong>alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> uyuĢturucu meselelerine<br />
görece düĢük öncelik <strong>ve</strong>rmektedir. Temel sağlık hizmetleri aracılığıyla tespit, teĢhis<br />
<strong>ve</strong> kısa müdahalelere etkin bir yaklaĢımı temin etmek için mesleki eğitimde bir<br />
değiĢime ihtiyaç olacaktır. Eğitim modülleri <strong>ve</strong> materyaller <strong>ve</strong> eğitim dersleri ile<br />
desteklenen temel <strong>ve</strong> sürekli eğitim kılavuzları planlanmaktadır.<br />
Temel sağlık hizmetleri geliĢtirme<br />
Eğitim için <strong>ve</strong> temel sağlık hizmetlerinde izleme <strong>ve</strong> müdahale programlarının<br />
uygulanması için <strong>ve</strong> ayrıca temel sağlık hizmetlerinin savunuculuk rolünü<br />
kolaylaĢtırmak <strong>ve</strong> güçlendirmek amacıyla desteğe gereksinim duyulmaktadır.<br />
Mesleki birliklerinin dâhil olması ile bu destek elde edilecektir.<br />
ĠĢbirliği çalıĢmaları<br />
Ġki DSÖ iĢbirliği çalıĢması desteklenecektir: Ġlki 1993 yılında tamamlanacak olan,<br />
Sosyal bir Hareket olarak Uluslararası Anonim <strong>Alkol</strong>ikler ĠĢbirliği ÇalıĢması adında<br />
devam etmekte olan bir projedir; 1993 yılında baĢlayacak olan ikincisi ise zararlı<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi olan kiĢilere müdahale/yanıt <strong>ve</strong>recek olan temel sağlık hizmetlerinin<br />
kapasitesini arttırmak amacıyla bir stratejiler çalıĢmasıdır.
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 1993 19<br />
19<br />
Destek sistemleri<br />
Eylem Planının Pazarlanması<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının yayınlanması <strong>ve</strong> aktif dağıtımı gerekecektir. Eylem<br />
planının uygulanmasını destekleyen bilimsel kanıtlar hakkında bir dizi kilit makale<br />
<strong>ve</strong> yazılar yayınlanacak <strong>ve</strong> dağıtılacaktır.<br />
Avrupa <strong>alkol</strong> konferansı<br />
<strong>Alkol</strong> kullanımının <strong>ve</strong>rdiği zararı önlemeye ilke <strong>ve</strong> stratejiler hakkında bir<br />
mutabakata varmak amacıyla 1995’in baĢları için bir Avrupa <strong>alkol</strong> konferansı<br />
önerilmektedir. Konferans, Eylem Planına yüksek görünürlük sağlayacak <strong>ve</strong><br />
uygulanmasına güç <strong>ve</strong> hız kazandıracaktır. Katılımcılar arasında her bir Üye<br />
Devletin çeĢitli bakanları, hükümetler arası örgütler, sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> kamu<br />
<strong>ve</strong> özel sektördeki <strong>ve</strong> gönüllü kesimden diğer ortaklar bulunacaktır. Konferansın<br />
arka plan makale <strong>ve</strong> yazılarının hazırlanması <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Kamu Politikası Projesi<br />
tarafından desteklenecektir.<br />
Ġzleme <strong>ve</strong> değerlendirme<br />
Avrupa’daki <strong>alkol</strong> eyleminin değerlendirilmesi <strong>ve</strong> izlenmesi, eylem planını<br />
desteklemek için oluĢturulmakta olan bir değerlendirme kitapçığına dayanacaktır.<br />
AraĢtırma ağı<br />
Eylem Planına besleme yapmak amacıyla bir araĢtırma merkezleri ağı<br />
geliĢtirilecektir. AraĢtırma merkezleri ile yapılacak iĢbirliği, <strong>ve</strong>ri toplama <strong>ve</strong> analizini<br />
iyileĢtirecek, uluslararası karĢılaĢtırmalı araĢtırmayı mümkün hale getirecek <strong>ve</strong> Üye<br />
Devletlerdeki kaliteli <strong>alkol</strong> araĢtırmalarını cesaretlendirecektir.<br />
Savunma ağı<br />
Eylem Planı ile uyumlu olarak, yerel, ulusal <strong>ve</strong> uluslararası düzeyde sivil toplum<br />
eylemini desteklemek için bir <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık savunma grupları ağı gereklidir. DSÖ<br />
bu ağın oluĢturmasında yardımcı olacak <strong>ve</strong> basım / yayınlar ya da diğer iletiĢim<br />
formlar aracılığıyla aktif dağıtım Ģeklinde destek <strong>ve</strong>recektir.
20 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
20<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
MevkidaĢ ağı<br />
Tecrübeleri paylaĢmak, faaliyetleri planlamak, eylemleri değerlendirmek <strong>ve</strong> ulusal<br />
<strong>ve</strong> topluluk düzeylerindeki eylem için uluslararası destek <strong>ve</strong>rmek amacıyla Avrupa<br />
<strong>Alkol</strong> Eylem Planı için bir ulusal mevkidaĢlar ağı tesis edilecektir.<br />
Eylem Planının 2. AĢaması<br />
Eylem Planının ikinci aĢaması 1996’dan 1999’a kadar olan süreyi kapsayacaktır. Bir<br />
dizi aĢama 1 projeleri 2. aĢamada da devam ediyor olacaktır. Buna ila<strong>ve</strong>ten, aĢama 2<br />
aĢağıdaki projelerinin bazılarına ya da tamamına odaklanacaktır:<br />
Destekleyici çevreler <strong>ve</strong> topluluk projeleri Eylem Planları<br />
Sağlığı TeĢvik Eden Okullar<br />
Sağlığı TeĢvik Eden Okullar Projesi için <strong>alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> uyuĢturuculara dair bir öğe<br />
önerilmektedir.<br />
Sağlığı TeĢvik Eden Hastaneler<br />
Sağlığa yönelik hedefler <strong>ve</strong> yapılar geliĢtirmek amacıyla hastaneler için fırsatlar<br />
sağlayacak bir proje geliĢtirilmektedir. Bu proje, <strong>alkol</strong> ile ilgili olmaları için hastane<br />
uygulamalarını <strong>ve</strong> servislerini etkilemek amacıyla fırsatlar sağlayacaktır.<br />
Gayriresmî kontroller<br />
Aileler <strong>ve</strong> komĢular aracılığıyla olan gayriresmî kontroller, yaĢam tarzlarında<br />
topluluk kapsamında değiĢikliklerin yapılabilmesi için önemli anahtarlardır.<br />
Gayriresmi kontrollerin nasıl güçlendirileceğini araĢtırmak amacıyla bir proje<br />
yapılacaktır.<br />
KiĢisel becerileri geliĢtirme<br />
Ortak bir eğitim mesajı<br />
Üye Devletler arasındaki <strong>alkol</strong> içme uygulamaları hakkındaki eğitimsel mesajlarda<br />
farklılıklar bulunmaktadır. Bu mesajların ortak bir bilimsel temelden yoksun olduğu<br />
görülmektedir. Üye Devletler için uygun olan mesajların geliĢtirilmesine ihtiyaç<br />
vardır. Kampanya planlama, materyal geliĢtirme, medyaya eriĢimin temin edilmesi
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 21<br />
21<br />
<strong>ve</strong> ayrıca materyalinin kendisinin paylaĢılması konularında uluslararası düzeyde<br />
uzmanlık geliĢtirilmesi gereklidir.<br />
Avrupa genelinde gençlerin <strong>alkol</strong> içmesine odaklanan eğitimsel bir kampanya pratik<br />
iĢbirliğini sınamak amacıyla kullanılabilir.<br />
Çok uluslu görünürlük <strong>ve</strong> kamu eğitim programı<br />
Avrupa Toplulukları Komisyonu Bakanlar Konseyi bir <strong>alkol</strong> bilgi giriĢimi önermiĢtir.<br />
Halkın <strong>alkol</strong> sorunlarına olan farkındalığını arttırmak <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Eylem Planı temasını<br />
desteklemek için ortak bir proje önerilmektedir. Bu proje kapsamında birkaç ülkede<br />
kullanılmak üzere tanıtım <strong>ve</strong> eğitim materyalleri <strong>ve</strong> ayrıca uydu kanallarında<br />
kullanılacak televizyon materyallerini içermektedir.<br />
Eğitim <strong>ve</strong> kaynak merkezi<br />
Eylem Planının bir amacı, Üye Devletler tarafından farklı kültür <strong>ve</strong> ortamlara uygun<br />
bilgi <strong>ve</strong> eğitime <strong>ve</strong>rilen önceliğini artırmak olmalıdır. Buna ila<strong>ve</strong>ten, Bölge<br />
genelinde çeĢitli topluluk eylem materyalleri geliĢtirilmiĢtir. Bunlar arasında tanıtım<br />
materyalleri, kendi kendine yardım kılavuzları, eğitim materyalleri, yerel kaynak<br />
çalıĢmaları <strong>ve</strong> bibliyografiler bulunmaktadır. ÇeĢitli topluluk <strong>ve</strong> eğitim<br />
materyallerine, pazarlama materyalleri <strong>ve</strong> uzmanlıklara eriĢiminin <strong>ve</strong>rilebileceği bir<br />
bilgi <strong>ve</strong> eğitim merkezi tesis etmek amacıyla karĢılık ayrılması gereklidir.<br />
Sağlık hizmetlerinin yönünü yeniden belirleme<br />
Tedavi modeli çalıĢmaları<br />
ÇeĢitli Üye Devletlerde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı <strong>ve</strong> bağımlılığının tedavi edilmesi<br />
için türlü uzmanlaĢmıĢ modeller bulunmaktadır. Ancak uzmanlık paylaĢımının<br />
yapılabileceği herhangi bir sistem yoktur. Farklı modellerinin etkililiğini izlemek <strong>ve</strong><br />
en etkili <strong>ve</strong> etkin tedavi hizmetlerine doğru bir yeniden yönlendirme yapılmasını<br />
sağlamak bakımından, mükemmeliyet merkezleri arasındaki iletiĢimi desteklemek<br />
amacıyla geliĢtirme <strong>ve</strong> değiĢ tokuĢ / paylaĢım sistemi için kurulan bir dizi<br />
mükemmeliyet merkezi odak noktaları olarak seçilebilir.
22 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
22<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong> kullanımının <strong>ve</strong>rdiği zararı önleme <strong>ve</strong> yönetme bakımından sosyal refah <strong>ve</strong><br />
ceza yargılama sistemlerini <strong>ve</strong>rilen katkıyı güçlendirme<br />
Sosyal refah <strong>ve</strong> ceza yargılama sistemlerine uygun kaynak <strong>ve</strong> iletiĢim yöntemlerinin<br />
geliĢtirilmesine gereksinim duyulmaktadır. DSÖ bu faaliyeti baĢlatmak için ilgili<br />
uluslararası <strong>ve</strong> ulusal merkezler ile iĢbirliği yollarını arayacaktır.<br />
ALKOL VE KAMU POLĠTĠKASI PROJESĠ<br />
Bu proje, <strong>alkol</strong> tüketim düzeyleri <strong>ve</strong> kalıpları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın seviyelerine dair<br />
<strong>alkol</strong> politikası tedbirlerinin etkisinin kanıtlarının mevcut durumunu<br />
değerlendirmek amacıyla Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi ile iĢbirliği<br />
içerisinde uluslararası bilim adamlarını bir araya getirmektedir. Proje, çalıĢmalarının<br />
ilk aĢamasını 1994’de tamamlayacaktır. Proje için hazırlanan çalıĢma makale <strong>ve</strong><br />
yazıları, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının hazırlanmasında kamu sağlığı politika<br />
sürecini bilgilendirmektedir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 1993 23<br />
ALKOLLE İLGİLİ AVRUPA ŞARTI<br />
(Avrupa <strong>Alkol</strong> Belgesi)
24<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ
ALKOLLE İLGİLİ AVRUPA ŞARTI 25<br />
ALKOLLE İLGİLİ AVRUPA ŞARTI 25<br />
ALKOLLE İLGİLİ AVRUPA ŞARTI<br />
(Avrupa <strong>Alkol</strong> Belgesi)<br />
Sağlık, Toplum <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Üzerine Avrupa Konferansı<br />
Paris-Fransa, 12–14/12/1995<br />
Etik İlkeler <strong>ve</strong> Amaçlar<br />
Paris Konferansı, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı desteğinde bütün üye ülkeleri, kapsamlı<br />
<strong>alkol</strong> politikaları düzenlemeye <strong>ve</strong> farklı kültürlerine, sosyal, yasal <strong>ve</strong> ekonomik<br />
şartlarına uygun olarak aşağıda yer alan etik ilkeleri <strong>ve</strong> amaçları ifade eden<br />
programları uygulamaya da<strong>ve</strong>t etmektedir.<br />
1. Bütün insanların kazalardan, şiddetten <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin diğer olumsuz<br />
sonuçlarından korunmuş bir aile, toplum <strong>ve</strong> iş yaşamına sahip olma hakkı vardır.<br />
2. Bütün insanların <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlık, aile <strong>ve</strong> toplum üzerine etkileri<br />
konusunda yaşamın erken dönemlerinde başlayan, doğru <strong>ve</strong> tarafsız bilgi <strong>ve</strong><br />
eğitim alma hakkı vardır.<br />
3. Bütün küçükler <strong>ve</strong> genç yetişkinler, <strong>alkol</strong> tüketiminin olumsuz etkilerinden <strong>ve</strong><br />
olanakların el<strong>ve</strong>rdiği ölçüde <strong>alkol</strong>lü içki reklâmlarından arındırılmış bir çevrede<br />
büyümeye hakları vardır.<br />
4. Tehlikeli <strong>ve</strong>ya zarar <strong>ve</strong>rici boyutta <strong>alkol</strong> tüketen bütün insanların <strong>ve</strong> onların aile<br />
üyelerinin tedavi <strong>ve</strong> bakıma ulaşma <strong>ve</strong> alma hakları vardır.<br />
5. <strong>Alkol</strong> tüketmek istemeyen <strong>ve</strong>ya sağlık sorunları ya da diğer nedenlerle <strong>alkol</strong><br />
tüketemeyen herkesin içmek için zorlanmamaya <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanmama<br />
davranışlarının desteklenmesine hakları vardır.
26 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
26<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong> Eylemi İçin On Strateji<br />
Her üye ülkenin birbirlerinden farklı kültürleri, sosyal, yasal <strong>ve</strong> ekonomik koşulları<br />
ile uyumlu olarak, yukarıda listelenen etik ilkeleri <strong>ve</strong> amaçları etkin kılmaya yönelik<br />
aşağıda yer alan <strong>alkol</strong> eylemi ile ilgili olarak sağlığın geliştirilmesi konusunda 10<br />
strateji uygulanırsa, bunun Avrupa Bölgesinin sağlık <strong>ve</strong> ekonomisine belirgin yarar<br />
sağlayabileceği, araştırmalar <strong>ve</strong> ülkelerdeki başarılı örnekler tarafından<br />
gösterilmektedir. Bu stratejiler:<br />
1. İnsanları, erken çocukluk döneminde başlayan yaygın eğitim programları<br />
oluşturarak, <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlığa, aile <strong>ve</strong> topluma etkileri <strong>ve</strong> zararlarının<br />
önlenmesi <strong>ve</strong>ya en aza indirilmesine yönelik etkili önlemler konusunda<br />
bilgilendirmek.<br />
2. Kazalardan, şiddetten <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin diğer olumsuz sonuçlarından<br />
korunmuş kamu alanı, özel yaşam alanı <strong>ve</strong> çalışma ortamı geliştirmek.<br />
3. <strong>Alkol</strong>lü araba kullanımını caydırıcı yasaları çıkarmak <strong>ve</strong> yaptırımını sağlamak.<br />
4. Sağlık hizmetlerinin varlığını denetleyerek - örneğin gençler için - <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü<br />
içkilerin fiyatlarını etkileyerek – <strong>ve</strong>rgilendirme gibi- sağlığı geliştirmek.<br />
5. Bazı ülkelerde var olan kısıtlama <strong>ve</strong> yasaklara benzer şekilde <strong>alkol</strong>lü içkilerin<br />
dolaysız <strong>ve</strong> dolaylı reklâmları üzerinde sıkı denetim uygulamak <strong>ve</strong> reklâmların<br />
hiç bir şekilde, <strong>alkol</strong> ile spor arasında kurulan bağ örneğinde olduğu gibi genç<br />
insanları hedef almasını engellemek.<br />
6. Tehlikeli <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı tüketimi içinde olan kişiler <strong>ve</strong> aile üyeleri için<br />
eğitimli personel tarafından sunulan etkili tedavi <strong>ve</strong> rehabilitasyon hizmetlerinin<br />
ulaşılabilirliğini sağlamak.<br />
7. <strong>Alkol</strong>lü içkilerin pazarlama <strong>ve</strong> sunumunda yer alan kişilerin etik <strong>ve</strong> yasal<br />
sorumluluklarının bilincinde olmalarını teşvik etmek, gü<strong>ve</strong>nli üretim
ALKOLLE ALKOLLE İLGİLİ AVRUPA ŞARTI 27<br />
27<br />
konusunda sıkı kontrol sağlamak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içkilerin yasal olmayan üretim <strong>ve</strong><br />
satışına karşı uygun önlemler almak.<br />
8. Toplumun gelişiminin <strong>ve</strong> liderliğinin güçlendirilmesi ile birlikte; sağlık, sosyal<br />
gü<strong>ve</strong>nlik, eğitim <strong>ve</strong> yargı gibi farklı sektörlerdeki meslek insanlarının eğitimi<br />
ile toplumun <strong>alkol</strong> ile ilgilenme kapasitesini artırmak.<br />
9. Sağlıklı yaşam tarzlarını teşvik eden, özellikle <strong>alkol</strong>ün zararlarını önlemeyi <strong>ve</strong>ya<br />
azaltmayı amaçlayan sivil toplum örgütlerine <strong>ve</strong> kendi kendine yardım<br />
hareketlerine destek <strong>ve</strong>rmek.<br />
10. <strong>Alkol</strong>le İlgili Avrupa Şartı’nı dikkate alarak, üye ülkelerde, geniş tabanlı<br />
programlar formüle etmek; açık hedefler <strong>ve</strong> sonuç göstergeleri belirlemek;<br />
gelişmeyi izlemek <strong>ve</strong> programların değerlendirilerek süreli<br />
güncelleştirilmelerini sağlamak.
28<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 29<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI<br />
2000–2005
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 31<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI<br />
2000–2005<br />
GİRİŞ<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı 2000-2005, 13 - 17 Eylül 1999 tarihlerinde, İtalya‟nın<br />
Floransa şehrinde düzenlenen Dünya Sağlık Örgütünün Avrupa Bölge Komitesinin<br />
kırk dokuzunda oturumunda onaylanmıştır. Bu Plan, Bölge genelindeki uzmanlar<br />
<strong>ve</strong> Üye Devletlerin temsilcileri ile yapılan yoğun düşünme, tasarlama <strong>ve</strong> istişarelerin<br />
<strong>ve</strong> Bölge Ofisindeki iç tartışma <strong>ve</strong> görüşmelerin yapıldığı uzun bir sürecin<br />
sonucudur. Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı (AAEP) ulusal mevkidaşlarının Ekim 1998‟de<br />
Madrid‟deki dördüncü toplantısı <strong>ve</strong> Bölge Komitesinin Daimi Komitesinin Nisan<br />
1999‟da Kopenhag‟daki toplantısı hususiyetle önemli katkılarda bulunmuştur. Ulusal<br />
AAEP mevkidaşları, <strong>alkol</strong> politikası hakkında Bölge Ofisi ile birlikte hareket<br />
etmeleri için kendi ülkelerinin sağlık bakanları tarafınan tayin edilmiştir. Bu<br />
kişilerin tamamı kendi ülkelerinde politika belirleyici <strong>ve</strong> danışman olarak kilit<br />
rollere sahiptir.<br />
AAEP‟nin önceki aşamalarının değerlendirilmesi de bu Planın oluşturulmasında<br />
mutlak surette önem arz etmektedir. AAEP‟nin kendi ülkelerindeki etkisinin<br />
değerlendirilmesi amacıyla yapılan bir ankete mevkidaşların <strong>ve</strong>rdiği yanıtlar başta<br />
olmak üzere çok çeşitli kaynaklardan elde edilen kanıtlar gözden geçirilmiştir. Bu<br />
değerlendirmeye Planda atıf yapılmıştır. Yeni Plan hazırlanıp düzenlenmiş olduğu<br />
için, birkaç Üye Devletten alınan ila<strong>ve</strong> bilgiler Bölge Ofisine ulaşmıştır. Genel özet<br />
değişmeden aynı kalmıştır <strong>ve</strong> tam değerlendirme raporu Bölge Ofisinden temin<br />
edilebilir.<br />
Uygulanmasında dikkate alınması gereken birkaç önemli yorum yapılmış olmasına<br />
rağmen, Bölge Komitesi Eylem Planını oybirliği ile onaylamıştır.<br />
Eylem Planı, <strong>alkol</strong>ün sebep olduğu zararı azaltmayı amaçlamaktadır. Bununla<br />
birlikte, bireylerin <strong>ve</strong> toplumdaki <strong>alkol</strong> kullanımı diğer faktörlerden <strong>ve</strong> özellikle de<br />
başka psikoaktif maddelerin kullanımından ayrı tutulamaz <strong>ve</strong> tutulmamalıdır. Hem<br />
birey hem de toplum düzeyinde, farklı psikoaktif maddelerin kullanımı arasındaki<br />
ilişkiye dair çok daha fazla çalışma gerekli olmasına rağmen, bu tür ilişkilerin<br />
kullanım derecesi <strong>ve</strong> ilişkili zararları belirlemede önemli bir rol oynadığına hiç<br />
şüphe yoktur. Uzman Komitesi raporları <strong>ve</strong> Dünya Sağlık Kurulu kararlarında, DSÖ<br />
<strong>alkol</strong>, uyuşturucu <strong>ve</strong> tütün kullanımının yol açtığı zararı azaltmak amacıyla her<br />
zaman combine/birleşik bir yaklaşımı savunmaktadır. Bu ilke metinde açık bir
32 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
32<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
şekilde tekrar edilmemekle birlikte, bu Planı takip ederken, o hususu da akıldan<br />
çıkarmamak <strong>ve</strong> dikkate almak önemlidir.<br />
AAEP‟nin önceki aşamaları üzerinde yapılan değerlendirmelerin açıkça gösterdiği<br />
gibi, uygulama fırsatları ülkelerdeki <strong>ve</strong> topluluklardaki iktisadi, içtimai <strong>ve</strong> kültürel<br />
etmenlere büyük oranda bağlıdır. Bundan dolayı, bu Plan ile aynı doğrultuda <strong>ve</strong><br />
bağdaşan politika <strong>ve</strong> programların hazırlanması <strong>ve</strong> geliştirilmesi için ulusal eylemi<br />
güçlendirirken <strong>ve</strong> uluslararası destek sağlarken, benzer coğrafik <strong>ve</strong> kültürel<br />
gelenekleri <strong>ve</strong> ekonomik şartları olan ülkeleri gruplandırmanın faydalı olacağı<br />
gerçeği dikkate alınmalıdır.<br />
Küresel olarak, <strong>alkol</strong>lü içkilerin üretiminin <strong>ve</strong> ticari menfaat <strong>ve</strong> faydalarının çoğu,<br />
tüketim seviyeleri <strong>ve</strong> ilişkili zararının başka yerlerden daha yüksek olduğu Avrupa<br />
Bölgesinin gelişmiş ülkelerinde yoğunlaşmıştır. Ancak dünyanın diğer<br />
kısımlarındaki ekonomik kalkınma ilerledikçe de <strong>alkol</strong> kullanım düzeyleri <strong>ve</strong> bağlı<br />
zararı artmaktadır. Örneğin 1960‟lardan çok yakın zamana kadar doğu <strong>ve</strong> güney<br />
doğu Asya‟da <strong>alkol</strong> tüketimi çok hızlı bir biçimde artmıştır. AAEP, şu ana kadar<br />
herhangi bir eylemin aciliyet arz etmediği diğer bölgelerdeki eylem için bir model<br />
olabilir. Bu Eylem Planında başka küresel açı <strong>ve</strong> yönler de bulunmaktadır. Avrupa<br />
Bölgesindeki zararı <strong>ve</strong> tüketimi kontrol altına alma çabaları başarılı oldukça,<br />
endüstri <strong>ve</strong> ticaret dünyanın diğer bölgelerinde pazar geliştirmekte artan bir şekilde<br />
istekli olabilir. Bu sebeple küresel <strong>alkol</strong> eylemini güçlendirme ihtiyacı acil olup,<br />
buna yönelik planlar da DSÖ‟de hazırlık aşamasındadır.<br />
Bu Planın hazırlanma sürecinde, endüstri ile ilişkiler Bölge Komitesi Daimi<br />
Komitesinde <strong>ve</strong> Bölge Komitesinde sık sık dile getirildiği gibi titiz <strong>ve</strong> özellik arz eden<br />
bir mesele olmuştur. Plan, endüstri <strong>ve</strong> ticaretin rolüne çeşitli atıflar ihtiva<br />
etmektedir. Örneğin Plan, endüstri <strong>ve</strong> konaklama sektörünün <strong>alkol</strong> içilen<br />
ortamlarda, <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin azaltılması amacıyla programlar geliştirmesi <strong>ve</strong><br />
uygulamasını önermektedir. Bölge Ofisi, Amsterdam Grubu diye adlandırılan Grup<br />
aracılığıyla endüstri ile bir toplantı yaptıktan sonra, Grup Planın kapsamlı bir<br />
eleştirisini sunmuş <strong>ve</strong> endüstrinin bakış açısını açıklayıp, metne dâhil edilmesi için<br />
önerilerde bulunmuştur.<br />
Amsterdam Grubu tarafından önerilerin bazıları tartışmaya uygun olmasına rağmen,<br />
metnin bütüncül bir revizyonuna dair Bölge Komitesinden hiçbir destek<br />
<strong>ve</strong>rilmemiştir. Öte yandan karşılıklı bilgi paylaşımını teşvik etmek amacıyla Grup ile<br />
iletişim de desteklenmiştir. Endüstri, ticari kesim <strong>ve</strong> konaklama sektörü ile yapılacak<br />
işbirlikleri önceden göz ardı edilemezken, yerel <strong>ve</strong> ulusal kamu sağlığı <strong>alkol</strong><br />
politikalarının bu kişi <strong>ve</strong> kuruluşlar ile işbirliği yapılarak genel manada
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 33<br />
33<br />
geliştirilmesini tavsiye etmek için hiç destek <strong>ve</strong>rilmemiştir. Bölge Komitesinde<br />
tartışma <strong>ve</strong> görüşmeler ile uyumlu bir şekilde, bu Planın uygulanması bütün<br />
düzeylerde özel dikkat gerektiren iki ila<strong>ve</strong> husus ile bağlantılı olarak görülmelidir:<br />
tüketim trendleri <strong>ve</strong> içme kalıpları hakkındaki bilgiler <strong>ve</strong> gençlerin korunmasını<br />
amaçlayan eylem.<br />
Diğer kamu politikası oluşturma alanlarında olduğu gibi, <strong>alkol</strong>e yönelik eylem de<br />
sağlam bilgilere dayanmalıdır. <strong>Alkol</strong> içme <strong>ve</strong> kamu sağlığı üzerindeki etkileri<br />
hakkındaki bilgilerin son yıllarda büyük oranda iyileştirilmiş <strong>ve</strong> geliştirilmiş<br />
olmasına rağmen, hala çok yetersiz durumdadır. Bölgenin birçok ülkesinde, politika<br />
yapıcılar <strong>alkol</strong> tüketimi; cinsiyet, yaş <strong>ve</strong> diğer ilgili nüfus karakteristikleri<br />
bakımından nüfus genelinde <strong>alkol</strong> tüketim kalıpları <strong>ve</strong> ayrıca çeşitli formlarda olan<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı zararlar hakkında yeterli bilgiye sahip değildir. Ortalama tüketim<br />
seviyeleri <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> karaciğer sirozu neler olup bittiğinin önemli önemli göstergeleri<br />
olmasına rağmen, bu göstergeler hedefe iyi yönelmiş <strong>ve</strong> iyi uyarlanmış politika<br />
tedbirleri için yetersiz <strong>ve</strong> ham durumdadır. Bundan dolayı, yerel, ulusal <strong>ve</strong><br />
uluslararası düzeylerde daha rafine <strong>ve</strong>rilerin geliştirilmesi son derece önem<br />
taşıyacaktır. Hâlihazırda Bölge Ofisi bu eylem tarzına başlamış <strong>ve</strong> gelecekte<br />
çabalarını bu yönde yoğunlaştıracaktır.<br />
Gençler arasında içmenin değişmekte olduğuna dair gittikçe artan anekdotsal /<br />
sistematik olmayan kanıtlar bulunmaktadır. Bölgenin tamamından gelen raporlar,<br />
gençlerin gitgide daha çok içtiğine işaret etmektedir. Gençlik örgütleri <strong>ve</strong> gençlik<br />
politika yapıcıları arasında <strong>ve</strong> kamu sağlığı çevrelerinde bu olgu üzerinde artan bir<br />
endişe söz konusudur. Mevcut Planda gençlere <strong>ve</strong> içmeye birkaç atıf yapılmış<br />
olmakla birlikte, Bölge Komitesinde yapılan tartışmalara dayanarak, program <strong>ve</strong><br />
planların geliştirilmesinde bu gruba özel önem <strong>ve</strong>rilmesini tavsiye ediyoruz. Bu<br />
endişe ile uyumlu olarak, İs<strong>ve</strong>ç Hükümetinin Stockholm‟de ev sahipliği yapmayı<br />
önerdiği, bir önceki Sağlık, Toplum <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Konferansından tam beş yıl sonra<br />
düzenlenecek olan bir sonraki Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> hakkında Avrupa Bakanlar<br />
Konferansında bu meseleye odaklanılacaktır.<br />
Bütün bu husus <strong>ve</strong> mülahazalar, takip eden Planın metnine dair bir çerçe<strong>ve</strong> <strong>ve</strong> ila<strong>ve</strong><br />
bakış açıları sunmaktadır. Yukarıda ana hatları ile <strong>ve</strong>rilen bağlamda, bu Planın Bölge<br />
Komitesi tarafından onaylanması, <strong>alkol</strong> sorununu kamu sağlığı politikalarının<br />
oluşturulma sürecinde önemli bir madde haline getirmede <strong>ve</strong> Avrupalıların sağlığı<br />
<strong>ve</strong> refahına katkıda bulunmada diğer bir dönüm noktasıdır.<br />
J.E. Asvall<br />
Bölge Müdürü
34<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 35<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 35<br />
ÖZET<br />
<strong>Alkol</strong> içme, çeşitli anlamlar ifade etmekte olup, birçok kişi için <strong>alkol</strong>lü bir içki içmek<br />
sosyal yaşamın bir parçasıdır. <strong>Alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararlar, bireysel içiciyi aşmakta<br />
<strong>ve</strong> bütün nüfus genelinde ailelere <strong>ve</strong> topluluklara kadar ulaşmaktadır. Bölge<br />
dâhilindeki toplam hastalık yükünün % 9‟undan <strong>alkol</strong>lü ürünlerin sorumlu olduğu<br />
tahmin edilmektedir. <strong>Alkol</strong> ürünleri, kazalar <strong>ve</strong> şiddet ile bağlantılıdır <strong>ve</strong> eski<br />
Sovyetler Birliği ülkelerinde azalan ortalama yaşam süresinin büyük bir oranından<br />
sorumludur. <strong>Alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararı azaltma, yaşam kalitesini arttırmak için<br />
ülkelerin yapabileceği en önemli kamu sağlığı eylemlerinden birisidir.<br />
1992‟den bu yana, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı (AAEP), Üye Devletlerde <strong>alkol</strong> politika<br />
<strong>ve</strong> programlarının geliştirilmesi <strong>ve</strong> uygulanması için bir temel oluşturmaktadır.<br />
AAEP‟nin 2000-2005 dönemi için amacı, Avrupa Bölgesi genelinde <strong>alkol</strong>ün<br />
<strong>ve</strong>rebileceği zararları önleme <strong>ve</strong> azaltmadır.<br />
Genel hedefler şunlardır:<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararları önleme işine yönelik olan kamu sağlığı<br />
politikalarının farkındalığını arttırma, bu konuda eğitimler <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> destek<br />
oluşturma;<br />
ev, işyeri, topluluk <strong>ve</strong>ya içme ortamları gibi çeşitli yerlerde meydana gelebilecek<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı problemler riskini azaltma;<br />
ölüm, kaza, şiddet, çocuk istismar <strong>ve</strong> ihmali <strong>ve</strong> aile krizleri gibi <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararların hem genişliğini hem de derinliğini azaltma;<br />
tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi olan <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı olan kişilere erişilebilir<br />
<strong>ve</strong> etkili tedavi sağlama;<br />
çocuklar, gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> içmemeyi tercih edenlere, içme konusunda gelen<br />
baskılara karşı daha fazla koruma sağlama.<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartında belirtilen on strateji, 2000 - 2005 dönemi boyunca AAEP<br />
çerçe<strong>ve</strong>si sunmaktadır. Eylem Planı, nelerin elde edilmesi <strong>ve</strong> başarılması gerektiğini<br />
(sonuçlar) <strong>ve</strong> nasıl elde edilebilip başarılabileceğini (eylemler) göstermektedir. Her<br />
bir Üye Devlet, kendi ülkesinde <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararı kuv<strong>ve</strong>tle muhtemel<br />
azaltacak olan eylemleri uygulamaya teşvik edilmektedir.
36 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
36<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
DSÖ Avrupa Bölge Ofisi, Eylem Planını beş kilit alanda desteklemek için aktif bir<br />
rol oynayacaktır:<br />
(a) sağlığın korunmasının savunulması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e ilişkin politikaların <strong>ve</strong> sağlığa zarar<br />
<strong>ve</strong>ren uygulamaların belirlenmesi;<br />
(b) <strong>alkol</strong>e ilişkin izleme <strong>ve</strong> değerlendirme sistemleri aracılığı ile sağlık hakkındaki<br />
bilgiler için bir odak noktası sağlama <strong>ve</strong> Avrupa Komisyonu gibi önemli ortaklar<br />
ile işbirliği yapma;<br />
(c) araştırma <strong>ve</strong> bilim temelini kullanarak, etkili <strong>alkol</strong> politikaları geliştirme<br />
konusunda Üye Devletlere destek <strong>ve</strong>rme;<br />
(d) <strong>alkol</strong> politikalarını eyleme dönüştürmek için kanıta dayalı araç <strong>ve</strong> kılavuzlar<br />
sağlama;<br />
(e) Avrupa genelinde işbirliği ağları aracılığıyla liderlik, teknik destek <strong>ve</strong> eşgüdümlü<br />
eylem sağlama.<br />
AVRUPA‟DA EYLEM İHTİYACI<br />
Giriş<br />
1. <strong>Alkol</strong>lü içecekler birçok Avrupa ülkesinde kullanılmaktadır. İçmenin anlamı,<br />
geleneksel kalıpların ara sıra, törensel <strong>ve</strong> kutlama amaçlı olduğu kültürlerden,<br />
<strong>alkol</strong>lü içkilerin günlük beslenme biçiminin bir parçası olarak rol oynadığı<br />
toplumlara kadar farklı bağlamlarda çeşitli manalar ifade etmektedir.<br />
2. <strong>Alkol</strong> tüketimi, Bölge genelindeki bireyler, aileler <strong>ve</strong> toplulukların fiziki,<br />
psikolojik <strong>ve</strong> sosyal sağlığı üzerinde ciddi yan etkilere sahiptir. Doğrudan <strong>ve</strong><br />
dolaylı etkileri yaygın <strong>ve</strong> maliyetli olup; kolaylıkla belirlenebilir olan <strong>alkol</strong>ik*<br />
azınlıkla sınırlı değildir <strong>ve</strong> bütün nüfusu kapsamaktadır. <strong>Alkol</strong>ün serbest bir<br />
şekilde bulunabilir olduğu bütün kültürlerde, <strong>alkol</strong>e bağlı problemler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
kullanımının bireyler <strong>ve</strong> toplum üzerindeki olumsuz sonuçlarının azaltılması<br />
amacıyla hem resmi <strong>ve</strong> hem de gayri resmi politikalar geliştirilmiştir.<br />
3. <strong>Alkol</strong> birtakım kişilere faydalı etkiler sağlayabilir. Bu etkiler hakkındaki bilimsel<br />
kanıtların çoğu, <strong>alkol</strong> tüketiminin geniş kesimlerce kabul gördüğü kültürlerden<br />
<strong>ve</strong> sanayileşmiş ülkelerden gelmektedir. Bu sebeple <strong>alkol</strong>ün her türlü olası yararı,
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 37<br />
37<br />
kendi sosyokültürel bağlamında düşünülmelidir <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> içmenin kabul edilemez<br />
olduğu <strong>ve</strong> sakınmanın bir norm olduğu kültürler <strong>ve</strong> toplumlara genelleştirilemez.<br />
Sağlık, toplum <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
4. <strong>Alkol</strong>, içenlerin hayatlarını çeşitli açılardan olumsuz etkileyebilir, sağlıklarına,<br />
mutluluklarına, ev yaşamına, arkadaşlıklarına, işine, çalışmalarına, iş fırsatlarına<br />
<strong>ve</strong> mali durumlarına zarar <strong>ve</strong>rir. <strong>Alkol</strong>, yüksek morbidite <strong>ve</strong> mortalite riski ile<br />
ilişkilendirilen tehlikeli tüketime <strong>ve</strong> bağımlılığa yol açabilen psikoaktif bir<br />
maddedir. <strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> yoğun içme sıklığı, karayolu trafik kazaları dâhil<br />
artan kazalar; kişinin kendisine <strong>ve</strong> diğerlerine karşı bilinçli şiddet, intihar, aile<br />
şiddeti, şiddet içeren suç, hırsızlık <strong>ve</strong> tecavüz dâhil suç unsuru içeren davranış <strong>ve</strong><br />
suça kurban gitme riski ile ilişkilendirilmektedir.<br />
5. Bölge dâhilindeki toplam hastalık yükünün % 9‟undan <strong>alkol</strong>lü ürünler<br />
sorumludur. <strong>Alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zarar, Bölgenin doğu kısmında özellikle yüksek<br />
olup, burada 1990‟larda meydana gelen ortalama yaşam süresindeki azalışın<br />
büyük bir oranından sorumludur. Avrupa Bölgesinde kasıtlı <strong>ve</strong>ya kasıtsız<br />
yaralanmadan kaynaklı bütün ölümlerin % 40 ila % 60‟ı <strong>alkol</strong> tüketimine<br />
dayandırılmaktadır. <strong>Alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> sarhoşluk, aşırı içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ilişkili<br />
sosyal sorunlar gibi <strong>alkol</strong>e bağlı zararlar, özellikle batı Avrupa‟da ergenler <strong>ve</strong><br />
gençler arasında yaygındır.<br />
6. Tıbbi masraflar, artan morbiditenin sebep olduğu kaybolan <strong>ve</strong>rimlilik <strong>ve</strong><br />
üretkenlik, yangın <strong>ve</strong> mala mülke gelen hasar masrafları <strong>ve</strong> erken mortalite<br />
kaynaklı kaçınılmaz gelir sebebiyle <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zarar bireyler, aileler <strong>ve</strong><br />
toplum üzerinde önemli bir ekonomik yük getirmektedir. <strong>Alkol</strong>ün topluma<br />
maliyetinin gayrisafi milli hasılasının (GSMH) % 2 ila % 5‟i arasında olduğu<br />
tahmin edilmektedir. Devletlerin mali kaynaklarının sınırlı olduğu bir alan olan<br />
Bölgenin doğu kısmında özellikle yaygın olan kaçak <strong>alkol</strong>lü ürünler sebebiyle<br />
<strong>ve</strong>rgi toplayamama da önemli ekonomik kayıplara yol açmaktadır. Avrupa<br />
Birliğinde <strong>alkol</strong>e farklı <strong>ve</strong>rgilendirme seviyeleri <strong>ve</strong> özel tüketim <strong>ve</strong>rgileri<br />
uygulanmaktadır. Tek pazarın bir parçası olarak Avrupa Komisyonu tarafından<br />
<strong>ve</strong>rgilerin uyumlaştırılmasına yönelik teklif, <strong>alkol</strong>lü ürünlere uygulanan özel<br />
tüketim <strong>ve</strong>rgisinin asgari oranlarının belirlenmesi ile sonuçlanmıştır. Bu, etkili<br />
bir <strong>alkol</strong> politikası stratejisi olarak fiyatlandırmanın <strong>ve</strong> mali politikanın<br />
kullanımını sınırlandırmıştır <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rgi gelirlerini düşürme potansiyeline sahiptir.<br />
7. <strong>Alkol</strong> tüketiminin koroner kalp hastalığını (KKH) <strong>ve</strong> iskemik inme riskini<br />
azalttığı bulunmuştur; bu makul biyolojik mekanizmaların bir anlayışı ile
38 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
38<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
desteklenen bir bulgudur. Bu fayda etkisi, özellikle orta yaş grubundaki erkekler<br />
için geçerlidir. Düşük KKP riskinin iki günde bir, bir içki düzeyinde olduğu<br />
bulunmuş olup, günde yaklaşık bir iki içki tüketim seviyesinden fazla durumlar<br />
için çok az ila<strong>ve</strong> risk azalımı vardır.<br />
AVRUPA‟DA POLİTİKA TEPKİSİ<br />
Bugüne kadar politika tepkisi - Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı 1992 - 1999‟un<br />
Değerlendirilmesi<br />
8. 1992 - 1999 dönemi için AAEP‟nin amacı, sağlığa zarar <strong>ve</strong>ren <strong>alkol</strong> tüketiminde<br />
önemli bir azalma sağlama konusunda Üye Devletlere yardımcı olmaktı. Bu<br />
genel <strong>alkol</strong> tüketimini azaltarak <strong>ve</strong> yüksek riskli davranışlar ile mücadele etmek<br />
amacıyla çeşitli adımlar atarak yapılacaktı. Kamu politikaları, sağlığı destekleyen<br />
ortamlar, temel sağlık hizmetleri, destek sistemleri <strong>ve</strong> DSÖ tarafından sağlanan<br />
bir destek ağı ile uluslararası işbirliği gibi kilit alanlardaki bir eylem planı, her<br />
Üye Devlette uygulanması için ana hatları ile <strong>ve</strong>rilmiştir.<br />
9. 1995‟te, Paris‟te yapılan Avrupa Sağlık, Toplum <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Konferansı Avrupa<br />
<strong>Alkol</strong> Şartını kabul etmiştir. Ülkelerin kapsamlı <strong>alkol</strong> politika <strong>ve</strong> programları<br />
geliştirmek üzere kullanabilecekleri etik ilke <strong>ve</strong> hedefleri belirten bu Şart, DSÖ<br />
Avrupa Bölgesindeki bütün Üye Devletler tarafından onaylanmıştır.<br />
10. DSÖ Avrupa Bölge Ofisi, iyi belgelenmiş araştırmalarına dayalı olarak, sağlık,<br />
sosyal <strong>ve</strong> mali politikaları içermesi gereken etkin bir <strong>alkol</strong> politikasının<br />
uygulanmasını savunmaktadır. Üye Devletlerin güçlü <strong>ve</strong> sürekli siyasi bağlılık <strong>ve</strong><br />
kararlılığı, Bölge genelinde <strong>ve</strong> özellikle de Bölgenin doğu kısmında etkili politika<br />
uygulamasını temin etmek için gereklidir.<br />
11. 1998 sonunda, DSÖ yapılan bir ankete bütün Bölgeye yayılmış 33 ülkeden elde<br />
edilmiş yanıt <strong>ve</strong> tepkilere gore 1992 - 1998 döneminde AAEP‟nin<br />
uygulanmasının bir değerlendirmesini yapmıştır. Ana bulgular aşağıda<br />
özetlenmiştir.<br />
Ülkelerin yarısından fazlası, bir ülke <strong>alkol</strong> eylem planı geliştirmiş <strong>ve</strong> bu planın<br />
uygulanması için bir koordinasyon kurumuna sahiptir.<br />
Yardımcı bir etkisi olduğu addedilen mevzuat tedbirleri, bazı ülkelerde <strong>alkol</strong>ün<br />
pazarlanmasının tabi olduğu daha sıkı kurallar, önlemeye yönelik <strong>ve</strong>rgi artışları<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç kullanmaya yönelik daha ağır yönetmelikler içermektedir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 39<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 39<br />
Bazı ülkelerde gözlenen <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgisindeki azalışın sebebi, kısmen Avrupa Birliği<br />
bünyesindeki <strong>ve</strong>rgi uyumu işlemleri sebebiyle olup, <strong>alkol</strong>e bağlı zarar riskini<br />
arttırdığı görülmüştür.<br />
Genel olarak, <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemede <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> konaklama endüstrisinin<br />
yetersiz bir rol oynadığı değerlendirilmiştir. <strong>Alkol</strong> endüstrisinin yaptığı yoğun <strong>ve</strong><br />
kapsamlı pazarlamanın, gittikçe arttığı <strong>ve</strong> güçlendiği görülmüş <strong>ve</strong> AAEP‟nin<br />
uygulanmasının önündeki önemli bir engel olarak dikkat çekilmiştir.<br />
Gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç kullananlar, programların yönetildiği ana hedef grupları<br />
olmuştur. Birçok ülkede <strong>alkol</strong>e bağlı problemleri olan bireylerin belirlenmesi <strong>ve</strong><br />
tedavisinde temel sağlık hizmetleri tesisleri <strong>ve</strong> genel hastaneler kilit destekler<br />
olarak belirtilmiştir.<br />
Gözden geçirme tarihinde <strong>ve</strong>rilerin mevcut olduğu ülkelerden, 11 tanesinde kişi<br />
başı tüketimde bir azalma görülmüş <strong>ve</strong> 3 tanesi (İtalya, Polonya, İspanya) herkes<br />
için sağlık 1992 kapsamında Avrupa hedefine ulaşmıştır.<br />
12. Kısa zaman dilimi göz önüne alındığında, AAEP‟nin etkisinin şu anda ölçülmesi<br />
zordur. <strong>Alkol</strong> tüketim düzeyleri <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın göstergelerinin<br />
incelenmesi, 1985 - 1995 arasındaki 10 yılda birtakım değişikliklerin meydana<br />
geldiğine işaret etmektedir. Bölgenin batı kısmındaki <strong>alkol</strong>e bağlı trafik<br />
kazalarında bir azalış görülmüş <strong>ve</strong> % 31 ile en fazla azalma Kuzey ülkelerinde<br />
rapor edilmiştir. Ancak orta <strong>ve</strong> doğu Avrupa ülkeleri dikkat çekici oranda, %<br />
32‟lik, bir artış göstermiştir. Harici yaralanmalar <strong>ve</strong> zehirlenme, intihar <strong>ve</strong> kendi<br />
kendini yaralama olaylarından meydana gelen ölümler gibi <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği<br />
zararların göstergeleri, Avrupa Birliği <strong>ve</strong> Kuzey ülkelerinde önemli derecede<br />
düşmüşken, eski Sovyetler Birliği ülkelerinde % 38 oranında artmıştır. Kronik<br />
karaciğer hastalığı <strong>ve</strong> siroz ölüm oranları, Avrupa Birliği ülkelerinde % 7 azalma<br />
göstermiş, fakat diğer bütün ülkelerde bu oranlar artmış <strong>ve</strong> en yüksek artış<br />
Bölgenin doğu kısmında rapor edilmiştir.<br />
Geleceğe yönelik politika<br />
13. DSÖ Avrupa Bölgesi için herkes için sağlık politika çerçe<strong>ve</strong>si olan HEALTH21,<br />
sağlık için 21 hedef ortaya koymaktadır. Hedef 12, “2015 yılına kadar, tütün,<br />
<strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> psikoaktif maddeler gibi bağımlılık yapıcı maddelerin tüketiminin<br />
sağlığa olumsuz etkileri, bütün Üye Devletlerde önemli oranda azaltılmış<br />
olmalıdır” demektedir.
40 40 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
40 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
14.AAEP‟nin 2000-2005 dönemi için amacı, Avrupa Bölgesi genelinde <strong>alkol</strong>ün<br />
<strong>ve</strong>rebileceği zararları önleme <strong>ve</strong> azaltmadır. Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartı, Eylem Planı için<br />
bir çerçe<strong>ve</strong> sunan on stratejiyi belirlemektedir. Bu on strateji alanının her<br />
birinde, istenilen sonuçlar <strong>ve</strong> istenilen sonuçlara ulaşmak için en etkili eylemler<br />
aşağıdaki yer almaktadır. Bu <strong>stratejileri</strong>n altında yatan mantık, belgeli araştırma<br />
kanıtları <strong>ve</strong> tavsiye edilen eylemlerin başarılı örnekleri destekleyici bir belgede<br />
<strong>ve</strong>rilecektir. Cinsiyet, yaş <strong>ve</strong> etnisiteye özel önem <strong>ve</strong>ren uygulama süreci, her bir<br />
Üye Devletteki farklılık gösteren kültürler <strong>ve</strong> sosyal, yasal <strong>ve</strong> ekonomik<br />
ortamlara uygun olmalıdır.<br />
SONUÇLAR VE ETKİLİ EYLEMLER<br />
15. Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartı, <strong>alkol</strong> eylemi için beş etik ilke <strong>ve</strong> on stratejiyi<br />
düzenlemektedir. Bu <strong>stratejileri</strong>n her biri için, mevcut Eylem Planı 2000 - 2005<br />
döneminde nelerin başarılması (sonuçlar) gerektiğini <strong>ve</strong> nasıl başarılabileceğini<br />
(eylemler) göstermektedir. Her bir Üye Devletin, karşılaştığı <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
problemlerin niteliğini değerlendirmesi <strong>ve</strong> listelenmiş olası eylemlerin<br />
hangilerinin kendi şartlarında en uygulanabilir <strong>ve</strong> etkin olabileceğini belirlemesi<br />
gerekecektir. Avrupa Bölgesi genelinde uygulanabilir tek bir model yoktur. En<br />
mühim mesele, Üye Devletlerin kendi ülkelerinde <strong>alkol</strong>ün yol açabileceği zararı<br />
büyük ihtimalle azaltacak eylemlerde bulunmasıdır.<br />
16. Genel hedefler şunlardır:<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararları önleme işine yönelik olan kamu sağlığı<br />
politikalarının farkındalığını arttırma, bu konuda eğitimler <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> destek<br />
oluşturma;<br />
ev, işyeri, topluluk <strong>ve</strong>ya içme ortamları gibi çeşitli yerlerde meydana gelebilecek<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı problemler riskini azaltma;<br />
ölüm, kaza, şiddet, çocuk istismar <strong>ve</strong> ihmali <strong>ve</strong> aile krizleri gibi <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararların hem genişliğini hem de derinliğini azaltma;<br />
tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi olan <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı olan kişilere erişilebilir<br />
<strong>ve</strong> etkili tedavi sağlama;<br />
çocuklar, gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> içmemeyi tercih edenlere, içme konusunda gelen<br />
baskılara karşı daha fazla koruma sağlama.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 41<br />
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 41 41<br />
Bilgi <strong>ve</strong> eğitim<br />
Sonuçlar<br />
17. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararlar <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün bireyler, aileler <strong>ve</strong> toplulukların sağlığı<br />
<strong>ve</strong> refahı üzerindeki sonuçlarına dair kamu farkındalığı geliştirmelidir;<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı ile uyumlu olan kamu sağlığı politikalarına destek<br />
oluşturmalıdır;<br />
Çocuklara <strong>ve</strong> gençlere sağlıklı tercihler yapmak <strong>ve</strong> reşit olmayan içme baskılarına<br />
karşı koyma kabiliyetlerinde emin olmaları için etkili beceriler kazandırmalıdır.<br />
Eylemler<br />
18. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- <strong>alkol</strong>ün birey, aile <strong>ve</strong> toplulukların sağlık <strong>ve</strong> refahına <strong>ve</strong>rebileceği zararlar<br />
hakkında halk eğitimi <strong>ve</strong> kitle iletişim araçları ile bilgi <strong>ve</strong>rilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararlar ile mücadele etmek amacı taşıyan mevcut <strong>ve</strong>ya yeni<br />
politikalara halkın desteğini almak için kitle iletişim araçlarıyla kampanyalar<br />
düzenlenmesi;<br />
- Entegre, bütünsel bir sağlık eğitim programı aracılığıyla, gü<strong>ve</strong>nli <strong>ve</strong> sağlığı<br />
arttırıcı <strong>ve</strong> iyileştirici sosyal <strong>ve</strong> fiziki bir ortama bağlılık ile bütün gençlere<br />
beceriye dayalı öğrenmeyi tecrübe etme fırsatı <strong>ve</strong>rilmesi;<br />
- anaokulundan başlayarak, okula dayalı <strong>alkol</strong> eğitiminin sağlığı teşvik edici okul<br />
konseptine <strong>ve</strong> ayrıca yerel toplum önleme ortak yönetimlerine dâhil edilmesinin<br />
sağlanması.<br />
Kamu, özel <strong>ve</strong> çalışma ortamları<br />
Sonuçlar<br />
19. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:
42 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
42 42<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
özellikle boş zaman faaliyetleri <strong>ve</strong> spor etkinlikleri ile ilgili olan halka açık<br />
yerlerde <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin meydana gelmesini engellemelidir;<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı aile zararı riskinin azaltılması <strong>ve</strong> çocuklar için gü<strong>ve</strong>nli bir ev<br />
ortamını sağlamalıdır;<br />
hususiyetle kazalar <strong>ve</strong> şiddet olmak üzere, işyerlerinde <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği<br />
zararı azaltmalıdır.<br />
Eylemler<br />
20. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- <strong>alkol</strong>e bağlı zararın oluştuğu önemli halk etkinliklerinde <strong>alkol</strong>ün<br />
bulunabilirliğinin kontrol edilmesi;<br />
- reşit olmayanların yer aldığı <strong>ve</strong> ilgilendiği boş zaman faaliyetleri ya da sportif<br />
etkinliklerde <strong>alkol</strong>ün yasaklanması <strong>ve</strong> çok çeşitli gıda <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>süz içeceklerin<br />
sunulması;<br />
- aileye dayalı önleme <strong>ve</strong> tedavi programlarının yaygın bir şekilde mevcut,<br />
bulunabilir <strong>ve</strong> uygulanabilir olmasının temin edilmesi;<br />
- hem kamu <strong>ve</strong> hem de özel sektörde, işyeri sağlık programlarına entegre edilen<br />
eğitim, önleme, erken tanı <strong>ve</strong> tedaviye dayalı bir işyeri <strong>alkol</strong> politikasının teşvik<br />
edilmesi.<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanma<br />
Sonuçlar<br />
21. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesindeki bütün ülkeler:<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı kazalar, <strong>alkol</strong> aldıktan sonra araç kullanmadan kaynaklanan ölüm <strong>ve</strong><br />
yaralanmaların sayısında önemli bir azalma sağlamalıdır.<br />
Eylemler<br />
22. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 43<br />
43 43<br />
- mevcut <strong>alkol</strong>lü araç kullanma mevzuatının yüksek seviyelerde uygulanmasının<br />
sağlanması;<br />
- rastgele yüksek görünürlüklü <strong>alkol</strong> testlerinin teşvik edilmesi <strong>ve</strong> arttırılması;<br />
- mevcut kan <strong>alkol</strong> limitlerinin gözden geçirilmesi <strong>ve</strong> kan <strong>alkol</strong> limitlerini % 0,50<br />
mg <strong>ve</strong>ya daha düşük <strong>ve</strong> acemi sürücüler <strong>ve</strong> nakil / taşıma araçlarının profesyonel<br />
sürücüleri için sıfıra yakın şekilde kabul edilmesi için mevzuatın<br />
değiştirilmesinin göz önüne alınması;<br />
- <strong>alkol</strong> almış sürücüler için kendi araçları yerine alternatif ulaşım yöntemlerini<br />
kullanmalarının teşvik edilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>lü araç kullanmayı alışkanlık haline getirmiş kişiler zorunlu sürücü eğitimi<br />
<strong>ve</strong> tedavi programlarının değerlendirmeye alınması.<br />
<strong>Alkol</strong>lü ürünlerin bulunabilirliği<br />
Sonuçlar<br />
23. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararı azaltmaya katkıda bulunacak bir <strong>ve</strong>rgilendirme<br />
politikasına sahip olmalıdır;<br />
özellikle çok küçük yaşta olanlar olmak üzere, reşit olmayanların <strong>alkol</strong>lü içki<br />
tüketimini azaltmalıdır.<br />
Eylemler<br />
24. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- yüksek gerçek fiyatlı <strong>alkol</strong>ü, <strong>alkol</strong> hacmine dayalı <strong>ve</strong>rgilendirmeyi (yani yüksek<br />
<strong>alkol</strong> muhteviyatı olan <strong>alkol</strong>lü içkilere daha yüksek <strong>ve</strong>rgilerin konulması) <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>süz içeceklerin düşük fiyatlarda satılmasını temin edecek bir <strong>ve</strong>rgilendirme<br />
politikasının geliştirilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerinin sağlık eğitim, <strong>alkol</strong> politikasına dair araştırmalar <strong>ve</strong> hem yerel<br />
hem de ulusal düzeyde sağlık hizmetlerine destek <strong>ve</strong>rilmesi dâhil <strong>alkol</strong> kontrolü<br />
faaliyetlerinin finansmanında kullanması;
44 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
44<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
- <strong>alkol</strong>ün ruhsat kanunlarına göre satıldığı satış noktalarının sayısının<br />
sınırlandırılması <strong>ve</strong>ya en azından kontrol altında tutulması, ruhsat sayısının<br />
sınırlandırılması <strong>ve</strong> satış saatleri <strong>ve</strong>ya günlerinin kısıtlanması yollarıyla <strong>alkol</strong>ün<br />
bulunabilirliğinin kontrol edilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>ün satışı <strong>ve</strong> halk tarafından tüketimine yönelik olarak, genellikle 18 yaş üstü<br />
olmak üzere asgari bir yaş şartı koyarak reşit olmayanların <strong>alkol</strong> tüketiminin<br />
kontrol edilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong> kaçakçılığı ile mücadele etmek <strong>ve</strong> etkili fiyat politikalarının uygulanması <strong>ve</strong><br />
bütün <strong>ve</strong>rgilerin tahsil edilmesini sağlamak amacıyla <strong>alkol</strong> ürünleri üzerine<br />
<strong>ve</strong>rgisi ödenmiş bandroller koymak gibi çeşitli enstrümanların hazırda <strong>ve</strong><br />
kullanılabilir olması.<br />
<strong>Alkol</strong>lü ürünlerin tanıtımı<br />
Sonuçlar<br />
25. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
çocukları <strong>ve</strong> gençleri <strong>alkol</strong> tanıtımına maruz kalmaktan korumak amacıyla<br />
tedbirler almalıdır.<br />
Eylemler<br />
26. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- daha kapsamlı bir yasağın yürürlükte olmadığı durumlarda, reklamların ürün<br />
bilgisi ile sınırlandırılması <strong>ve</strong> görünüşünün yetişkinlere yönelik basılı medya ile<br />
sınırlandırılması;<br />
- reklamın serbest olduğu bölgelerde, <strong>alkol</strong>ün etkilerini övme <strong>ve</strong> yüceltmeyi <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> reklamlarında gençlerin kullanılmasını engelleyen bir reklam kanunu<br />
çıkarılması;<br />
- özellikle çocuklar <strong>ve</strong> gençlere cazip gelebilecek <strong>alkol</strong>lü ürünlerin tanıtım <strong>ve</strong><br />
reklamını önleme amacıyla bir uygulama kural <strong>ve</strong> esaslarının hazırlanması;<br />
- içki endüstrisinin gençlerin her türlü boş zaman faaliyetlerine sponsor olmasının<br />
yasaklanması;
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 45 45<br />
- içki endüstrisinin sporlara sponsor olmasına kısıtlamalar getirilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong> festivalleri <strong>ve</strong> bira içme yarışmaları gibi <strong>alkol</strong> tüketimini teşvik etmeye<br />
yönelik hazırlanmış etkinlikler için sıkı yönetmelikler çıkarılması.<br />
Tedavi<br />
Sonuçlar<br />
27. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi tehlikeli <strong>ve</strong>ya zararlı olma ile <strong>alkol</strong> bağımlılığı aralığında olan<br />
kişiler (<strong>ve</strong> aileleri) için erişilebilir <strong>ve</strong> etkin tedavi sağlamalıdır.<br />
Eylemler<br />
28. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- ihtiyaç analizine dayalı olarak; erişilebilir, etkili, esnek <strong>ve</strong> sorumlu / hesap<br />
<strong>ve</strong>rebilir kapsamlı bir tedavi sisteminin tesis edilmesi;<br />
- sosyal hizmetleri, ceza yargılama kurumları, kendi kendine yardım grupları <strong>ve</strong><br />
ayrıca sağlık hizmetlerini içeren eşgüdümlü bir yaklaşımının temin edilmesi;<br />
- tedavinin bilimsel bilgi <strong>ve</strong> tedavi teknolojisindeki gelişmelere yanıt <strong>ve</strong>rebilecek<br />
kadar kanıta dayalı, etkin <strong>ve</strong> esnek olmasının sağlanması;<br />
- tedavi hizmetlerin her türlü problemler için ihtiyaçları karşılayacak şekilde<br />
detoksifikasyon, değerlendirme, tedavi eşleştirme, nüks önleme <strong>ve</strong> hastalık<br />
sonrası bakım <strong>ve</strong> tedavi hizmetleri <strong>ve</strong>recek biçimde olmasının temin edilmesi;<br />
- tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketiminin belirlenmesi <strong>ve</strong> kısa müdahalelerin<br />
yapılmasında temel sağlık hizmetleri profesyonellerine eğitim <strong>ve</strong>rilmesi;<br />
- temel sağlık hizmetlerine dayalı müdahalelerin yaygın bir şekilde bulunabilir,<br />
erişilebilir <strong>ve</strong> makul fiyatlarda olmasını temin edecek uygun finansman<br />
kaynaklarının tahsis edilmesi <strong>ve</strong> sözleşmesel <strong>stratejileri</strong>nin benimsenmesi;<br />
- kronik <strong>alkol</strong> bağımlılığı problemleri olan <strong>ve</strong> bir terapi programı ile işbirliği yapan<br />
suçlular için gözaltı cezasına uzun vadeli tedavi alternatiflerinin sağlanması.
46 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
46 46<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong>lü içkiler endüstrisi <strong>ve</strong> konaklama sektörünün sorumlulukları<br />
Sonuçlar<br />
29. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
içme ortamlarında <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerde bir azalma sağlamalıdır;<br />
ruhsatlı tesislerden sarhoş bir şekilde çıkan <strong>ve</strong> daha sonra fiili saldırı, şiddet <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>e bağlı trafik kazalarına karışan kişi sayısında bir azalma temin etmelidir;<br />
gençlerin <strong>alkol</strong>e erişimini kısıtlayan uygun tedbirlerin uygulanmasını<br />
sağlamalıdır;<br />
Eylemler<br />
30. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- hesap <strong>ve</strong>rebilirliği sağlamak amacıyla, <strong>alkol</strong> endüstrisinin sosyal <strong>ve</strong> ekonomik<br />
politika <strong>ve</strong> programlarının etkisini değerlendiren sağlık etki değerlendirmeleri<br />
yapma <strong>ve</strong> yürütme;<br />
- ürün mesuliyeti konseptinin, sorumsuz <strong>ve</strong> uygunsuz bir biçimde <strong>alkol</strong>lü<br />
içeceklerin reklam <strong>ve</strong> tanıtımını yapanları kapsayacak şekilde genişletilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>lü ürünlerin <strong>alkol</strong> muhtevası, ambalaj <strong>ve</strong> pazarlamasının tabi olduğu<br />
yönetmeliklerin, ürün gü<strong>ve</strong>nlik standartlarını belirtmesinin, yanlış ifade <strong>ve</strong><br />
iddialarda bulunmasının <strong>ve</strong> ilgili uyarıların (örneğin birim etiketleme şeklinde,<br />
vb.) konulmasının sağlanması;<br />
- <strong>alkol</strong>lü içkileri servis edenler için eğitim programları düzenleyerek kişisel, etik<br />
<strong>ve</strong> yasal sorumluluk farkındalığının geliştirilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong> servisi yapanların mesul tutulması, ruhsat iptal, <strong>ve</strong>ya yetkili mercilerce<br />
uygun addedilen diğer mekanizmalar yoluyla, sorumsuz bir şekilde <strong>alkol</strong> servisi<br />
yapanların hesap <strong>ve</strong>rebilir <strong>ve</strong> sorumlu hale getirilmesi için mevzuat hazırlama;<br />
- düşük maliyetlerde düşük <strong>alkol</strong> içeriği olan kaliteli <strong>alkol</strong> ürünlerinin<br />
geliştirilmesi için mevcut en iyi teknolojinin kullanılmasının sağlanması;
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 47<br />
47 47<br />
- mevcut ruhsat <strong>ve</strong> içme kanunlarının, zorunlu eğitim gereksinimlerinin içme<br />
ortamında sorumsuz ticari uygulamaları yasaklayan şartların ruhsatlara<br />
konulmasının sıkı bir şekilde uygulanmasının temin edilmesi.<br />
Toplumun <strong>alkol</strong>e bağlı zarara tepki <strong>ve</strong>rme kapasitesi<br />
Sonuçlar<br />
31. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
daha sorumlu içki servisi <strong>ve</strong>rilmesi <strong>ve</strong> yerel kanunların artan oranda kabul<br />
edilmesi yoluyla, yerel topluluklarda <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin (örneğin <strong>alkol</strong><br />
kullanımının sebep olduğu trafik kazaları <strong>ve</strong> reşit olmayanlara satış gibi)<br />
azaltılmasını amaçlayan topluluk <strong>ve</strong> halk eylemlerini hızlandırmış olmalıdır;<br />
etkili bir <strong>alkol</strong> politikası üzerinde bir etkisi olabilecek bütün resmi kesimler<br />
arasında farkındalığı yükseltmiş <strong>ve</strong> yeterliliği <strong>ve</strong> uzmanlığı artışmış olmalıdır.<br />
Eylemler<br />
32. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- etkili çok sektörlü bir yaklaşımı sağlamak amacıyla eğitim, sosyal refah <strong>ve</strong> yargı<br />
gibi diğer kesimlerdeki profesyoneller için <strong>alkol</strong> politikası öğretim <strong>ve</strong> eğitiminin<br />
<strong>ve</strong>rilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin önlenmesi için toplum seferberliği, kalkınma <strong>ve</strong><br />
liderliği güçlendiren programların desteklenmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin önlenmesi hakkında en az bir eşgüdümlü <strong>ve</strong><br />
sürdürülebilir toplum gösteri <strong>ve</strong> sunum projesinin yapılması;<br />
- DSÖ Sağlıklı Şehirler projesine katılan bütün şehirlerde bir belediye <strong>alkol</strong><br />
politikasının geliştirilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasının temin edilmesi.<br />
Sivil toplum örgütleri<br />
Sonuçlar<br />
33. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:
48<br />
48 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararları önlemeyi <strong>ve</strong>ya azaltmayı amaçlayan girişimleri<br />
destekleyen sivil toplum örgütlerine <strong>ve</strong> kendi kendine yardım hareketlerine<br />
destek olmalıdır.<br />
Eylemler<br />
34. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararı azaltmak amacıyla uluslararası <strong>ve</strong> ulus düzeyindeki<br />
politikaları savunmada tecrübesi <strong>ve</strong> uzmanlığı olan sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong><br />
ağların desteklenmesi;<br />
- sağlık hizmetleri meslek birlikleri, sivil toplumun temsilcileri <strong>ve</strong> tüketici<br />
örgütleri gibi faaliyet alanlarında özel bir savunma işlevi olan örgüt <strong>ve</strong> ağlara<br />
destek olunması;<br />
- <strong>alkol</strong>e bağlı problemlere ilişkin sivil toplumu bilgilendirme <strong>ve</strong> harekete<br />
geçirmede, hükümet nezdinde politika değişikliği <strong>ve</strong> etkili politika uygulaması<br />
lobi faaliyetleri yürütmede <strong>ve</strong> ayrıca <strong>alkol</strong> endüstrisinin zararlı eylemlerini<br />
ortaya çıkarmada özel bir rol oynayan sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> ağların<br />
desteklenmesi.<br />
Politika oluşturma, uygulama <strong>ve</strong> izleme<br />
Sonuçlar<br />
35. 2005 yılı itibariyle, Avrupa Bölgesinin bütün ülkeleri:<br />
kapsamlı <strong>ve</strong> geniş bir tabana yayılan bir <strong>alkol</strong> politikasına sahip olmalıdır;<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi raporlaması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikasının uygulanmasının <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün<br />
<strong>ve</strong>rebileceği zararın izlenmesi <strong>ve</strong> değerlendirilmesi için bir sisteme sahip<br />
olmalıdır.<br />
Eylemler<br />
36. Bu sonuçlara ulaşmak için tavsiye edilen eylemler aşağıdakileri içermektedir:<br />
- her bir ülkede, net <strong>ve</strong> açık hedeflerin olduğu bir <strong>alkol</strong> eylem planını içeren ülke<br />
programının geliştirilmesi;
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 49<br />
49<br />
- ülke programının koordinasyonunu yapmak <strong>ve</strong> o işlevin yeterli seviyede finanse<br />
edilmesini sağlamak üzere ülke bazındaki eylem planlarının uygulanması <strong>ve</strong><br />
izlenmesinin temin edilmesi için belirli bir takvimi olan bir kurumun tesis<br />
edilmesi;<br />
- <strong>alkol</strong> tüketiminin izlenmesi <strong>ve</strong> değerlendirilmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zarar <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> kontrolü politika tepkilerinin göstergelerinin takip edilmesi için etkili bir<br />
çerçe<strong>ve</strong>nin kurulması (bu süreç, uygun standartlaştırılmış araştırma araçlarının<br />
geliştirilmesini gerektirebilir).<br />
DSÖ AVRUPA BÖLGE OFİSİNİN ROLÜ<br />
37.HEALTH21, DSÖ Avrupa Bölgesi için revize edilmiş bir politika çerçe<strong>ve</strong>si<br />
sunmaktadır. DSÖ Avrupa Bölge Ofisinin temel görevi, daha iyi sağlık için<br />
çalışmaktır <strong>ve</strong> hem uluslararası arenada hem de bireysel ülkeleri destekleme<br />
çalışmasında sağlığın iyileştirilmesi <strong>ve</strong> geliştirilmesi için daha yakın bir işbirliğini<br />
desteklemek <strong>ve</strong> teşvik etmek için özel bir yetkiye sahiptir. Health21, AAEP‟nin<br />
beş kilit alanda aktif bir şekilde uygulanmasını desteklemek için Bölge Ofisine<br />
roller belirlemektedir.<br />
(a) Bölgenin „sağlık bilinci‟ olarak hareket eden Bölge Ofisi, temel insan haklarından<br />
biri olarak sağlık ilkesini savunacak; inatçı, kalıcı <strong>ve</strong>ya ortaya çıkmakta olan<br />
sağlık sorun <strong>ve</strong> endişelerini belirleyecek <strong>ve</strong> bunlara dikkati çekecek <strong>ve</strong> sağlığa<br />
faydalı olan <strong>ve</strong>ya zarar <strong>ve</strong>ren politika <strong>ve</strong> uygulamaları belirleyecektir.<br />
(b) <strong>alkol</strong> ile alakalı konular hakkında bir bilgi merkezi olan Bölge Ofisi bölgesel<br />
Herkes için Sağlık izleme <strong>ve</strong> değerlendirme sistemlerini devam ettirecek <strong>ve</strong><br />
güncel tutacaktır. Üye Devletler için <strong>ve</strong>ri toplama <strong>ve</strong> raporlama kolaylığını<br />
teknik standartlaştırma gereksinimleri <strong>ve</strong> kullanıcıların ihtiyaçlarına yanıt <strong>ve</strong>rme<br />
ile birleştiren gözetleme <strong>ve</strong> diğer sağlık bilgileri sistemlerinin geliştirilmesini<br />
teşvik edecektir. Bu şekilde hareket ederek, Bölge Ofisi DSÖ yönetim merkezi <strong>ve</strong><br />
özelikle Avrupa Komisyonu, Ekonomik İşbirliği <strong>ve</strong> Kalkınma Teşkilatı <strong>ve</strong> diğer<br />
Birleşmiş Milletler kurumlar başta olmak üzere Bölgedeki önemli ortakları ile<br />
işbirliğini en iyi düzeye getirmeye çalışacaktır.<br />
(c) AAEP‟yi analiz edip savunarak, Bölge Ofisi bireysel Üye Devletlere (<strong>ve</strong> özellikle<br />
doğu Avrupa ülkelerine), örgütlere <strong>ve</strong> ağlarına <strong>alkol</strong> politikası geliştirilmesi <strong>ve</strong><br />
uygulanmasında her seviyede rehberlik <strong>ve</strong> destek sağlayacaktır. Toplantılar <strong>ve</strong>
50 50 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
yayınlar <strong>ve</strong> mevkidaşlarının ağı aracılığıyla etkili <strong>alkol</strong> politikasının savunmasına<br />
devam edecektir.<br />
(d) <strong>Alkol</strong> politikalarını eyleme dönüştürmek için kanıta dayalı araç <strong>ve</strong> kılavuz ilkeler<br />
sağlayarak, Bölge Ofisi <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararı azaltmak amacıyla yenilikçi<br />
araç, yaklaşım <strong>ve</strong> yöntemler belirleyecektir. Bu, uluslararası araştırma<br />
sonuçlarının izlenmesi, Üye Devletlerdeki pratik tecrübelerin gözden geçirilmesi<br />
<strong>ve</strong> gerekli olan durumlarda, özel yüksek öncelikli çalışmaların başka bir şekilde<br />
elde edilebilir olmadığı hallerde bu tür çalışmaları teşvik ederek ya da üstlenerek<br />
başarılacaktır.<br />
(e) Eylem için bir hızlandırıcı / katalizör olarak çalışan Bölge Ofisi, <strong>alkol</strong>lü içki<br />
ürünlerinden doğan kamu sağlığına yönelik tehditleri bertaraf etme <strong>ve</strong>ya kontrol<br />
altına alma çabalarında teknik destek <strong>ve</strong> liderlik <strong>ve</strong>recek <strong>ve</strong> Avrupa genelinde<br />
işbirliği yapan ağlar aracılığıyla ortakları ile eylemi koordine edecektir.<br />
SONUÇ<br />
38. <strong>Alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rebileceği zararın azaltılması, DSÖ Avrupa Bölgesinin karşı karşıya<br />
olduğu en büyük halk sağlığı sorun <strong>ve</strong> zorluklarından biridir. Bu zorluğun<br />
üstesinden gelme yol <strong>ve</strong> yöntemleri iyi bilinmektedir. Şuan gerekli olan şey, her<br />
Üye Devlette siyasi iradeyi kullanmak, sivil toplumu harekete geçirmek <strong>ve</strong><br />
sistematik programlar yürütmektir. Açıkça belirlenmiş sonuç <strong>ve</strong> çıktılara yol<br />
açacak etkili eylemleri ana hatları ile <strong>ve</strong>rerek, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı, <strong>alkol</strong>ün<br />
<strong>ve</strong>rebileceği zararı azaltmak <strong>ve</strong> Bölge genelinde sağlığı <strong>ve</strong> refahı teşvik edip<br />
desteklemek maksadıyla bir Avrupa hareketi oluşturmaktadır.
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2000-2005 51<br />
51<br />
Bölge Komitesi,<br />
KARAR<br />
EUR/RC49/R8<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI - ÜÇÜNCÜ AŞAMA<br />
1998‟de onayladığı, yirmi birinci yüzyıl Avrupa Bölgesi için herkes için sağlık<br />
politika çerçe<strong>ve</strong>si (EUR/RC48/R5 kararı) <strong>ve</strong> özellikle <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltma<br />
ile ilgili olan hedef 12‟yi hatırlayarak;<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının birinci <strong>ve</strong> ikinci aşamalarını onayladığı EUR/RC42/R8<br />
kararını <strong>ve</strong> 12-14 Aralık 1995‟te Paris‟te düzenlenen Avrupa Sağlık Toplum <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong><br />
Konferansında kabul edilen Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartını hatırlayarak;<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının üçüncü aşaması için teklifler içeren EUR/RC49/9<br />
belgesini göz önüne alarak;<br />
1. Avrupa Üye Devletleri için takip edilecek kılavuz ilkeler olarak, bu ülkelerin<br />
farklılık arz eden kültürleri <strong>ve</strong> sosyal, yasal <strong>ve</strong> ekonomik ortamlarını dikkate<br />
alarak, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının üçüncü aşamasını TASDİK ETMEKTEDİR;<br />
2. Üye Devletleri:<br />
(a) Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartı ile uyumlu ulusal <strong>alkol</strong> politikaları oluşturma <strong>ve</strong>ya<br />
yeniden oluşturmaya <strong>ve</strong> Eylem Planının üçüncü aşamasında ana hatları ile<br />
<strong>ve</strong>rilen sonuç <strong>ve</strong> eylemler ile uyumlu <strong>ve</strong> tutarlı programlar tesis etmeye;<br />
(b) Eylem Planını destekleme <strong>ve</strong> uygulamada çok sektörlü eylemin <strong>ve</strong> yerel<br />
toplulukların <strong>ve</strong> sağlık sistemlerinin sahip olduğu önemli rollerin öneminin<br />
farkına varmaya;<br />
(c) Genel hedeflere ulaşmada yardımı olabilecek örgütlerde Eylem Planının<br />
çıktılarının başarılabilmesi amacıyla tasarlanan faaliyetlerin uygulamasına<br />
destek olmaya;<br />
(d) Gençleri <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararlardan korumak <strong>ve</strong> gençleri kapsayan<br />
programlar geliştirmek için tedbirler almaya DAVET ETMEKTEDİR;
52 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
52 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
52<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
3. <strong>Alkol</strong> tüketiminden kaynaklanan zararı azaltmaya yönelik Bölge genelindeki<br />
çabaları en üst seviyeye çıkarmak için bütünleşmeci, hükümetler arası <strong>ve</strong> sivil<br />
toplum örgütlerini <strong>ve</strong> ayrıca kendi kendine yardım hareketlerini Üye Devletler<br />
<strong>ve</strong> Bölge Ofisi ile ortak eylem içerisinde olmaya DAVET ETMEKTEDİR;<br />
4. Bölge Müdüründen:<br />
(a) DSÖ‟nin olağan bütçesindeki fonların kullanımı <strong>ve</strong> daha fazla gönüllü katkı<br />
sağlanmasına yönelik çaba gösterilmesi ile Bölge Ofisinden <strong>ve</strong> ağlarından<br />
Eylem Planı için destek sağlamasını;<br />
(b) <strong>Alkol</strong> tüketiminden doğan zararı <strong>ve</strong> dolayısıyla Bölgedeki <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
problemleri azaltma çabalarında Üye Devletler <strong>ve</strong> diğer örgütler ile işbirliği<br />
yapmasını <strong>ve</strong> Üye Devletlere <strong>ve</strong> diğer örgütlere destek olmasını;<br />
(c) Bölgesel Eylem Planının uygulanmasına ile ilgili bilgilerin toplanması, analizi<br />
<strong>ve</strong> dağıtılması amacıyla <strong>alkol</strong>e bağlı problemler hakkında Avrupa Bölgesi için<br />
bir bilgi sistemi tesis etmesini;<br />
Eylem Planının uygulamasındaki ilerlemeyi, Bölge Müdürünün raporunun bir<br />
parçası her iki yılda bir Bölge Komitesine rapor etmesini TALEP ETMEKTEDİR.
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL AVRUPA TÜKETİLMESİ ALKOL EYLEM KONSEY PLANI TAVSİYE 2000-2005 KARARI 53<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL AVRUPA TÜKETİLMESİ ALKOL EYLEM KONSEY PLANI TAVSİYE 2000-2005 KARARI 53<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER<br />
TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ<br />
KONSEY TAVSİYE KARARI
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 55<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER<br />
TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ<br />
KONSEY TAVSİYE KARARI<br />
AVRUPA TOPLULUKLARI KOMİSYONU<br />
Brüksel, 27.11.2000<br />
COM(2000) 736 nihai<br />
AÇIKLAYICI MUHTIRA<br />
1. TANITICI HATIRLATMALAR<br />
<strong>Alkol</strong>lü içecek tüketimi, Avrupa toplumunda eriĢkin yaĢamının hiçbir Ģekilde<br />
genelgeçer bir parçası olmamasına rağmen yaygındır. Ġnsanların içmeye baĢlamaya<br />
<strong>ve</strong> kendi grup <strong>ve</strong>ya topluluklarının içki kültürünün aktif katılımcıları haline<br />
gelmeye yatkın oldukları zaman, ergenlik dönemleridir. Bu yüzden çoğu insan için<br />
içmeye baĢlamak eriĢkinliğe geçiĢ sürecinin kabul görmüĢ bir parçasıdır <strong>ve</strong> ergen içki<br />
alıĢkanlığı daha geniĢ eriĢkin toplumunun tavır <strong>ve</strong> pratiklerini dikkate değer bir<br />
ölçüde yansıtır.<br />
Bu sebeplerle, <strong>alkol</strong>ün genç insanlar tarafından uygunsuz Ģekilde tüketiminden<br />
kaynaklanan sorunlara bir bütün olarak toplumun içindekilerden tamamen ayrı<br />
Ģekilde eğilinmelidir. Fakat genç insanların içki tüketimi belirli özelliklere sahiptir<br />
<strong>ve</strong> bununla iliĢkili sorunlarla ilgilenmek üzere özel tedbirler alınması için iyi<br />
sebepler mevcuttur.<br />
Ġçki alıĢkanlıklarını tanımlamak için, <strong>alkol</strong>izm, kötüye kullanma <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zarar gibi çeĢitli terimler mevcuttur; bu terimler Üye Devletler tarafından olduğu<br />
kadar <strong>alkol</strong> tüketimi ile ilgili olanlarca da kullanılır. Ancak bu ifadelerin ortak<br />
anlamı gibi, yorumları da çeĢitlilik gösterir. Bu sebeple Komisyon, sürekli kullanılan<br />
çeĢitli terminolojiere herhangi bir halel getirmeksizin, bu Konsey Tavsiye<br />
Kararındaki yapısı itibariyle açıklayıcı terminolojiyi kullanmayı seçmiĢtir.<br />
2. SORUNUN YAPISI<br />
Genç insanların içme alıĢkanlıklarının belirgin bir özelliği, basit anlamda genel<br />
olarak <strong>alkol</strong>ün olumsuz etkilerine karĢı eriĢkinlerden daha savunmasız olmalarıdır.<br />
Ergenlik dönemindeki gençler <strong>ve</strong> genç eriĢkinlerde <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> ölüm oranları
56 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
56 56<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
konusundaki çalıĢmalar, öngörülen 'koruyucu etkisine‟ 1 dair herhangi bir kanıt<br />
olmaksızın, ölüm oranının tüketimle doğru orantılı olarak arttığını göstermektedir.<br />
Gençler her zaman <strong>alkol</strong>ün uygunsuz tüketimi ile iliĢkili riskler gibi potansiyel<br />
riskleri doğru Ģekilde değerlendirmelerine imkân tanıyacak yeterli deneyime <strong>ve</strong>ya<br />
yönlendirmeye sahip değildir. Bu yüzden örneğin gençler <strong>alkol</strong>le bağlantı kazalar<br />
yapmaya yaĢlılara göre daha eğimlidir.<br />
Düzenli ağır tüketim <strong>ve</strong> aĢırı içkinin her ikisi de beden <strong>ve</strong> akıl sağlığını olmsuz<br />
etkiler. <strong>Alkol</strong>ün psikoaktif özelliklerinden dolayı, olumsuz durumlarla baĢetmek için<br />
ilaç gibi kullanılması, gençlerde psikolojik <strong>ve</strong> duygusal geliĢime zarar <strong>ve</strong>rebilir.<br />
<strong>Alkol</strong>ün bir insanın sağlığı üzerinde uzun vadedeki etkisi tüketim kalıbı, yani<br />
gençliği sırasında edindiği içki alıĢkanlığı ile belirlenebilir. Erken bir yaĢta düzenli<br />
içmeye baĢlayan genç insanların hayatlarının devamında <strong>alkol</strong> bağımlılığı<br />
geliĢtirmeye daha sonraki yaĢlarda 2 içmeye baĢlayanlardan belirgin biçimde daha<br />
yatkın olduklarına dair kanıtlar mevcuttur. Dolayısıyla gençlerin <strong>alkol</strong>lü içecek<br />
tüketimi ile bağlantılı olarak gördükleri zararı en aza indirecek bir tavır<br />
edinmelerine yardımcı olmak önemlidir.<br />
Kısa vadede gençler tarafından <strong>alkol</strong> tüketimi, tıbbi sorunlardan daha çok, geniĢ<br />
kapsamlı sosyal sorunlar riski taĢımaktadır. <strong>Alkol</strong> ile Ģiddet gibi antisosyal tavır<br />
arasındaki iliĢki genç insanlar arasında özellikle güçlüdür. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> risk arasındaki<br />
psikolojik bağlantı çocukların, özellikle de erkek çocukların <strong>alkol</strong>lü ürünlerle<br />
bağlantılı tehlikeli faaliyetleri olan <strong>ve</strong>ya bir zorluk ortaya koyan pazarlama<br />
tekniklerine karĢı savunmasızlığını artırabilir. Dahası, aĢırı içki tüketimi<br />
planlanmamıĢ hamilelikler, cinsel yolla bulaĢan hastalıklar, suç <strong>ve</strong> trafik kazaları ile<br />
de bağlantılıdır.<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimi sebebiyle iĢlevleri bozulmuĢ sürücülerin karıĢtığı trafik kazalarındaki<br />
belirgin ölüm oranı <strong>ve</strong> ciddi yaralanmalardan kaynaklı halk sağlığı sorunu kapsamlı<br />
Ģekilde araĢtırılmıĢ <strong>ve</strong> belgelenmiĢtir. Bundan baĢka, Komisyon uygunsuz içki<br />
tüketimi <strong>ve</strong> araç kullanımı sorununu, AB yollarında 3 yaklaĢık 45.000 kiĢi olan yıllık<br />
ölüm oranını azaltmak için altı temel eylem önceliğinden biri olarak kabul<br />
etmektedir. Bunun sonucu olarak, Komisyon uygnsuz içki tüketimi <strong>ve</strong> araç<br />
1<br />
Adreasson <strong>ve</strong> diğerleri. Genç Erkekler Arasında <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Ölüm Oranı: Ġs<strong>ve</strong>çli Acemi Askerler üzerinde<br />
Uzun Vadeli ÇalıĢma. Ġngiliz Tıp Dergisi 296, 1021-1025, 1988<br />
2<br />
<strong>Alkol</strong> Kullanımının BaĢlama YaĢı <strong>ve</strong> Bunun <strong>Alkol</strong> Tüketimi <strong>ve</strong> Bağımlılığı ile ĠliĢkisi. NIAAA. USA. 1997<br />
3<br />
“AB yol emniyetinde öncelikler: Ġlerleme Raporu <strong>ve</strong> Eylem Sıralaması”, COM(2000)125.
ÇOCUKLAR VE VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 57<br />
57<br />
kullanımını 4 azaltmak amacıyla daha büyük bir çabaya zemin teĢkil etmesi için<br />
maksimum yasal kandaki <strong>alkol</strong> yoğunluğu sınırlarına iliĢkin bir tavsiye sunmaktadır.<br />
Genç sürücüler <strong>ve</strong> motorsiklet sürücüleri (bazı Üye Ülkelerde sürücülerin yaĢı 14‟e<br />
kadar düĢmektedir) bu sorunun önemli bir parçasıdır. Bu tavsiye bu konuya,<br />
deneyimsiz, çoğunlukla genç araba sürücüleri <strong>ve</strong> ayrıca iki tekerlekli motorlu<br />
araçların sürücüleri için 0,2 mg/ml‟lik nispeten daha düĢük kandaki <strong>alkol</strong> yoğunluğu<br />
sınırları önererek yaklaĢmaktadır.<br />
Yüksek yenilik arayıĢı <strong>ve</strong> zarar görmekten kaçınmama <strong>alkol</strong> tüketimine erken<br />
baĢladığı 5 tahmin edilebilen kiĢiliğin özellikleridir. Dolayısıyla genç insanların yeni<br />
Ģeyler denemek konusundaki doğal istekleri ile beraberindeki risklerin doğru<br />
anlaĢılmasını dengelemeye çalıĢmak önemlidir.<br />
3. SORUNUN ÖLÇEĞĠ<br />
Birkaç Üye Devletten gelen kanıtlara göre; genç insanlar tarafından <strong>alkol</strong> tüketimi<br />
<strong>ve</strong> buna iliĢkin zararlar hâlihazırda yüksektir <strong>ve</strong> bazı Devletlerde sorunun büyüdüğü<br />
açıktır. Burada konunun önemli bir yönü özellikle Fransa <strong>ve</strong> Ġspanya gibi Ģarap<br />
üreten ülkelerdeki genç insanlar arasında Ġskandinav içme kalıplarında bildirilen<br />
artıĢtır. Örneğin Fransa‟da ergenler <strong>ve</strong> genç eriĢkinlerde, kavgalar <strong>ve</strong> Ģiddet, okuldan<br />
kaçma, hırsızlık <strong>ve</strong> yasadıĢı ilaçların kullanımı 6 ile iliĢkili büyüyen bir sarhoĢluk<br />
sorunu bulunmaktadır. Fransız Sağlık Bakanı için hazırlanan bir raporda, bu konular<br />
<strong>ve</strong> ergenler <strong>ve</strong> genç eriĢkinlerde içki sorununun nasıl aĢırı derinleĢmekte 7 olduğu<br />
tartıĢılmaktadır. Genç insanların sağlık durumları konusunda bir AB raporu, her ne<br />
kadar genç Avrupalılar <strong>alkol</strong>ü ilk olarak geçmiĢteki ile aynı yaĢta, yani erken<br />
ergenlik döneminde tadıyorlarsa da, düzenli içme alıĢkanlığı geçmiĢtekinden daha<br />
erken bir yaĢta baĢladığını belirtmektedir. Çocuklar <strong>ve</strong> ergenler arasında <strong>alkol</strong>le<br />
iliĢkili zararın önlenmesi söz konusu olduğunda, genç ergenler için <strong>alkol</strong>e eriĢim<br />
konusundaki mevcut ulusal mevzuatın uygulanmasının büyük bir adım olacağı<br />
unutulmamalıdır.<br />
4<br />
Motorlu taĢıt sürücüleri için izin <strong>ve</strong>rilen maksimum Kandaki <strong>Alkol</strong> Yoğunluğu (BAC) konusunda<br />
Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong> Konseyi tavsiyesi önerisi, COM(2000) xxx.<br />
5<br />
C.R. Cloninger <strong>ve</strong> diğerleri: Çocukluktaki KiĢilik Genç EriĢkinlerde <strong>Alkol</strong> Tüketimini Doğurur.<br />
<strong>Alkol</strong>izm, Klinik <strong>ve</strong> Deneysel AraĢtırma. 1998; 12-4: Sf 494-505.<br />
6<br />
M. Choquet & S. Ledoux, M. Plant (der.) içinde: Yüksek Risk Gruplarında <strong>Alkol</strong>le ĠliĢkili Sorunlar.<br />
Avrupa Raporları <strong>ve</strong> ÇalıĢmaları 109. DSÖ Cenevre 1989<br />
7<br />
Rapport du Professeur Bernard Roques au Secrétaire d‟Etat à la Santé. Problèmes posés par la dangerosité<br />
des drogues. Mai 1998.
58 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
58 58<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Çoğu Üye Devlette oğlan çocukları kız çocuklarından belirgin düzeyde daha sık <strong>ve</strong><br />
ağır içmeye devam ediyorlar. Ancak, tüketimdeki artıĢlar <strong>ve</strong> erken içmeye baĢlama<br />
yaĢı kızları da oğlanlar gibi etkiliyor <strong>ve</strong> birçok Üye Devlette cinsiyet farkı<br />
daralmıĢtır. Bu bağlamda genellikle kadınların – kızların <strong>ve</strong> kadınların – <strong>alkol</strong>e<br />
erkeklerden daha dayanıksız oldukları, aynı miktarlarla daha kısa bir zaman<br />
aralığında daha çok sorun yaĢadıkları vurgulanmalıdır.<br />
Maalesef sorunların sebepleri, doğası <strong>ve</strong> ölçeği ile ilgili mevcut bilimsel bilgi<br />
sınırlıdır. Birçok ülkede yürütülen oldukça yüksek sayıda araĢtırmaya rağmen<br />
kapsamlı bir resminin çizilmesi zordur. Bunun ana sebebi araĢtırmaların farklı yaĢ<br />
grupları üzerinde farklı sorularla <strong>ve</strong> farklı zamanlarda yapılmıĢ olmasıdır, yani<br />
sonucu etkileyen çok fazla etken olması karĢılaĢtırmaları zorlaĢtırmaktadır.<br />
AĢağıdaki bulgular kapsamlı olmasalar da sorunun ölçeği hakkında bir fikir <strong>ve</strong>rebilir:<br />
• Bazı AB Üyesi Devletleri de kapsayan 15-16 yaĢlarındakilerle yapılan yakın<br />
tarihli bir ankete göre aĢırı içki tüketimi en sık Ġrlanda, Ġngiltere <strong>ve</strong><br />
Danimarka‟da görülmüĢtür. Ġngiltere, Danimarka, Finlandiya, Fransa <strong>ve</strong> Ġs<strong>ve</strong>ç 13 8<br />
yaĢında <strong>ve</strong>ya daha genç yaĢta sarhoĢ olan oğlanlar <strong>ve</strong> kızlarda en yüksek oranları<br />
bildirmiĢlerdir.<br />
• DSÖ HSBC 1997/1998 anketine göre, 15 yaĢında oğlanlar kapsam dâhilindeki<br />
tüm ülkelerde bira tüketiminde kızları geçmiĢtir; 15 yaĢındaki oğlanlar arasında<br />
Galler‟de (%50), Danimarka‟da (%43), Yunanistan‟da (%42) <strong>ve</strong> Ġngiltere‟de (%40)<br />
yüksek mutlak düzenli bira tüketimi oranları özellikle kaygı <strong>ve</strong>ricidir. 15 yaĢında<br />
hem sert içki hem Ģarap tüketiminde kızların oğlanlardan daha yüksek olduğu<br />
ülkeler sadece Ġskoçya, Ġngiltere <strong>ve</strong> Galler‟dir. 9<br />
1993/1994 <strong>ve</strong> 1997/1998 DSÖ HBSC araĢtırmaları arasında yapılan bir<br />
karĢılaĢtırma hayatları boyunca iki kere <strong>ve</strong>ya daha çok sarhoĢ olmuĢ 15 yaĢındaki<br />
oğlanların <strong>ve</strong> kızların yüzdesinin kapsam dâhilindeki tüm ülkelerde yükseldiğini<br />
gösterdi. 1997/1998 anketinde Danimarka, Finlandiya, Ġngiltere, Ġskoçya <strong>ve</strong><br />
Galler‟de 15 yaĢındaki erkek <strong>ve</strong> kızların yarısından fazlasının iki kere <strong>ve</strong>ya daha<br />
çok sarhoĢ olduğu bildirilirken, bu oranlar Fransa <strong>ve</strong> Yunanistan‟da %30‟un<br />
altındadır. Açık coğrafi kalıp, Kuzey Avrupa ülkelerinin tam tersine düĢük<br />
sarhoĢluk düzeyleri bildirilen Güney Avrupa ülkelerinden öğrenciler ile 10 kere<br />
<strong>ve</strong>ya daha çok sarhoĢ olduğunu bildiren 15 yaĢındakilerde devam etmektedir.<br />
8<br />
26 Avrupa Ülkesinde Öğrenciler Arasında <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Diğer UyuĢturucu Kullanımı. 1995 ESPAD Raporu.<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Diğer UyuĢturucular konusunda Ġs<strong>ve</strong>ç Bilgi Konseyi. 1997.<br />
9<br />
Okul Çağındaki Çocuklarda Sağlık DavranıĢları (HBSC), bir DSÖ Çok Uluslu AraĢtırması, 1997/98
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 59<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 59<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 59<br />
• Ġrlanda‟daki yakın zamanlı Okul Çocuklarında Sağlık DavranıĢı araĢtırması,<br />
gençlerin daha büyük bir oranda <strong>alkol</strong>ü daha erken bir yaĢta denemeye<br />
baĢladığını <strong>ve</strong> bazı gençler için sarhoĢ olmanın içki kültürlerinin bir parçası<br />
olduğunu bildiren önceki araĢtırma bulgularını doğrulamıĢtır. AraĢtırmada 15-17<br />
yaĢ gurubundaki erkeklerin beĢte biri kadarının 10 kere <strong>ve</strong>ya daha çok sarhoĢ<br />
oldukları bildirilmiĢtir.<br />
• Almanya‟da yürütülen, 14-24 yaĢlarındaki gençlerin <strong>alkol</strong> tüketimini inceleyen<br />
bir araĢtırmada, cevaplayanların yaklaĢık %10‟u <strong>alkol</strong> tükettiklerini bildirdikleri<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığının %6‟nın biraz üzerinde olduğu ifade edilmiĢtir. Erkeklerin<br />
bir <strong>alkol</strong> sorununu açıklamaya kadınlardan daha yatkın oldukları, yaygınlığın<br />
daha büyük yaĢ gruplarında da arttığı görülmüĢtür. Fakat 14 ila 17 yaĢlarındakiler<br />
arasında bile cevaplayanların belirgin bir oranı yüksek <strong>ve</strong> düzenli tüketim<br />
oranları, aĢırı içme <strong>ve</strong> bağımlılık kriterleri <strong>ve</strong> hatta tam bir bağımlılık 10 bile<br />
bildirmiĢlerdir.<br />
• 1998 yılında Ġngiltere‟de 11-15 yaĢıdaki çocukların %21‟i, önceki yedi gün içinde<br />
<strong>alkol</strong>ü bir içki içtiklerini söylemiĢlerdir; bu, %27‟sinin bu Ģekilde cevap <strong>ve</strong>rdiği<br />
1996 yılı ile karĢılaĢtırıldığında önemli bir düĢüĢtür. DüĢüĢ hem erkekler hem<br />
kızlar için önemlidir fakat kızlar arasında bir Ģekilde daha belirgindir. Önceki<br />
haftadaki ortalama sarhoĢ miktarının içenlere oranı 1996‟da 8,5 birimken,<br />
1998‟de düĢmek bir yana, yine 1990 yılından beri gözlemlenen bir akımı<br />
doğrulayarak yaklaĢık 10 birime çıkmıĢtır. Yani her ne kadar önceki hafta içme<br />
oranı 1998‟de 1996‟dakine kıyasla düĢmüĢse de, içenler daha çok içmiĢlerdir. 11<br />
• Ġspanya‟da 1996‟da 14-18 yaĢ gurubundaki okul nüfusu üzerinde yürütülen bir<br />
anketten önceki ay içinde her beĢ ergenden biri sarhoĢ olmuĢtur. Her üç<br />
öğrenciden ikisi anketten önceki ay içinde <strong>alkol</strong> almıĢtır (14 yaĢındaki<br />
öğrencilerin beĢte ikisi <strong>ve</strong> 18 yaĢındakilerin beĢte dördü). 12<br />
Kapsamlı bilgi olmadığından, bunlarla ilgilenmek için özel <strong>ve</strong> uygun önlemleri<br />
hedeflemek <strong>ve</strong> ayrıca bu önlemlerin hem herhangi bir Üye Devlette hem de bütünü<br />
itibariyle AB‟deki etkisini ölçmek üzere bazı ölçümlere imkân tanımak amacıyla<br />
10<br />
Kullanma kalıpları <strong>ve</strong> bunların DSM-IV ile iliĢkileri. Ergenler <strong>ve</strong> genç eriĢkinler arasında <strong>Alkol</strong>izm <strong>ve</strong><br />
<strong>Alkol</strong> Bağımlılığı, A. Holly <strong>ve</strong> H.-V. Wittchen, Max Planck Psikiyatri Enstitüsü, Münih, 1998<br />
11<br />
E. Goddard <strong>ve</strong> diğerleri: 1998 yılında genç ergenler arasında sigara, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> ilaç kullanımı, Cilt 1,<br />
Ġngiltere Ulusal Ġstatistikler Ofisi 1999.<br />
12<br />
Plan Nacional Sobre Drogas (1998) “Encuesta sobre Drogas en la poblacion escolar”. Ministerio del<br />
Interior, Madrid (Okul Nüfusunda UyuĢturu konusunda AraĢtırma)
60 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
60 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
sorunların tüm farklı yönlerini doğru Ģekilde tanımlamak için daha ileri araĢtırma<br />
yapılması gereklidir.<br />
Bu bağlamda aĢırı <strong>alkol</strong> tüketiminin sebeplerine, içme kalıplarına, tüketilen içecek<br />
tipine, ayrıca farklı içki tiplerine iliĢkin davranıĢlara özellikle dikkat edilmelidir.<br />
Devam eden iki projenin, 7 Üye Ülkeyi kapsayan ikinci <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> diğer Ġlaçlar<br />
konusunda Avrupa Okul AraĢtırması Projesi (ESPAD) <strong>ve</strong> Lüksemburg dıĢındaki tüm<br />
Üye Ülkeleri kapsayan Avrupa KarĢılaĢtırmalı <strong>Alkol</strong> ÇalıĢmaları (ECAS) 13 ,<br />
sonuçlarının bu bağlamda yararlı olacağını belirtmek gerekir.<br />
4. ÖNERĠLEN YAKLAġIM<br />
Ebe<strong>ve</strong>yn örneği <strong>ve</strong> aile iliĢkilerinin çocukların davranıĢları üzerindeki ilk <strong>ve</strong> en<br />
güçlü etkiler arasında olduğu açıktır. BaĢka bir özellik de, ebe<strong>ve</strong>yn etkisi çocukluk<br />
süresince etkili kalsa dahi, ebe<strong>ve</strong>yn etkisinin yerine, artan biçimde uluslararası <strong>ve</strong><br />
ticari hale gelen gençlik kültürünün ağır etkisi altında olabilen akran grubunun<br />
etkisi geçtiği için, ergenlerin içki alıĢkanlıkları çoğunlukla ebe<strong>ve</strong>ynlerinin<br />
alıĢkanlıklarından hem nitel hem de nicel açıdan farklılık göstermektedir.<br />
Bu sebeplerden dolayı önerilen tedbirlerin odak noktalarından biri eğitim, bilgi <strong>ve</strong><br />
sağlığın desteklenmesidir. Hedeflenen sağlık desteği <strong>ve</strong> sağlık eğitimi müdahaleleri,<br />
genç bireylerin sağlıklı <strong>ve</strong> sorumlu seçimler yapmalarına imkân tanıyan çok-sektörlü<br />
bir yaklaĢım kullanmalı <strong>ve</strong> kiĢisel <strong>ve</strong> toplumsal becerilerin geliĢtirilmesi konusuna<br />
odaklanmalıdır. Bu tedbirler doğrudan genç insanlara <strong>ve</strong> bilgi <strong>ve</strong> destek sağlayarak<br />
dolaylı olarak ebe<strong>ve</strong>ynlere, okullara <strong>ve</strong> gençlik kulüplerine, topluluklara <strong>ve</strong> diğer<br />
yetkililere, iĢ<strong>ve</strong>renlere, medyaya, sağlık hizmetleri çalıĢanlarına <strong>ve</strong> genç insanlara<br />
eriĢkinliğe geçiĢte yol göstermek konusunda rol oynayabilecek diğer kiĢilere yönelik<br />
olmalıdır. Bu bağlamda ebe<strong>ve</strong>ynlerin kilit rolü <strong>ve</strong> sorumluluğu vurgulanmalıdır.<br />
Ancak, eğitim <strong>ve</strong> kamuyu bilgilendirme tedbirlerinin kendi baĢlarına büyük <strong>ve</strong><br />
sürdürülebilir bir etkiye sahip görünmedikleri unutulmamalıdır. Bunların baĢka<br />
tedbirlerle, yani geliĢmiĢ karar becerileri <strong>ve</strong> kamu politikası için daha güçlü bir<br />
destek üzerine odaklanan politik giriĢimlerle desteklenmeleri gerekebilir.<br />
13<br />
AB Ülkelerinde <strong>alkol</strong> politikası <strong>ve</strong> bunun etkileri hakkında karĢılaĢtırmalı bir analiz (ECAS I) <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
tüketimi <strong>ve</strong> bunun kamu sağlığına etkileri hakkında karĢılaĢtırmalı bir analiz (ECAS II), Ulusal Kamu<br />
Sağlığı Enstitüsü, Ġs<strong>ve</strong>ç.
ÇOCUKLAR ÇOCUKLAR VE ERGENLER<br />
VE VE ERGENLER TARAFINDAN TARAFINDAN ALKOL ALKOL TÜKETİLMESİ TÜKETİLMESİ KONSEY KONSEY TAVSİYE TAVSİYE KARARI KARARI 61 61<br />
Bu öneriler ayrıca Üye Devletler aracılığıyla <strong>alkol</strong>lü içecek üretici <strong>ve</strong> satıcılarına<br />
yönelik de olmalıdır. Üretici <strong>ve</strong> satıcılar bilgi <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong> farkındalık oluĢturmak<br />
konusunda üzerlerine düĢen rolü oynamaya <strong>ve</strong> servis <strong>ve</strong> satıĢ personeli için eğitim<br />
tedbirleri yürütmeye teĢvik edilmelidir. Pazar arzı <strong>ve</strong> ticari iletiĢim sadece<br />
eriĢkinlerin değil, genç insanların da tüketim davranıĢlarını etkileme potansiyelleri<br />
olan önemli etkenlerdir. Dolayısıyla farklı tipte <strong>alkol</strong>lü içecek üreticilerinin, ticari<br />
faaliyetlerinde sorumluluk göstermek <strong>ve</strong> sorumsuz <strong>ve</strong> zararlı tüketimi teĢvik<br />
etmemeyi sağlamak gibi bir görevi bulunmaktadır.<br />
Önerilen tedbirlerin ikinci odak noktasını oluĢturan bu konu, birkaç Üye Ülkede<br />
„alkopop‟ <strong>ve</strong> „tasarımcı içkilerinin‟ aniden piyasaya çıkmasıyla öne çıkmıĢtır. Sonuç<br />
olarak bu <strong>alkol</strong>lü içeceklerin özellikle <strong>alkol</strong>ün tadını almıĢ olmak için hala çok genç<br />
olan çocukların ilgisini çekmek üzere pazarlanması olasılığı üzerine geniĢ kapsamlı<br />
kamu, medya <strong>ve</strong> politik kaygı ifade edilmiĢtir.<br />
Örneğin, Topluluk kurumlarını çocuklar <strong>ve</strong> gençler için uygun sağlık destekleme<br />
politikalarına ihtiyacının daha çok farkına varmaya sevk eden, Alkopoplar <strong>ve</strong><br />
Tasarımcı Ġçkileri hakkında bir yazılı bildiri yayınlanmıĢ <strong>ve</strong> 200‟den fazla Avrupa<br />
Parlamentosu Üyesi tarafından imzalanmıĢtır.<br />
<strong>Alkol</strong>lü içecekler endüstrisi <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya reklam sektörü, Avrupa Birliği‟ne Üye<br />
Ülkelerden birkaçında bu kaygıya, Ģikâyet prosedürlerini de içeren mevcut özdüzenleme<br />
yapılarını (uygulama <strong>ve</strong> davranıĢ ilkelerini) harekete geçirerek <strong>ve</strong>ya<br />
güçlendirerek cevap <strong>ve</strong>rmiĢlerdir. Bu yaklaĢımlar dâhilinde gençlerin korunmaları<br />
<strong>ve</strong> eğitimleri özellikle ilgilenilen bir alandır.<br />
Fakat „alkopoplar' ile meĢgul olunması asıl konudan sapılmasına yol açmamalıdır.<br />
Örneğin Ġngiltere‟de alkopop patlamasının zir<strong>ve</strong>de olduğu zaman bile, ergenler<br />
tarafından en çok tüketilen <strong>alkol</strong>lü içecekler hafif bira <strong>ve</strong> elma Ģırasıdır. 14 1998<br />
yılından beri her iki yılda bir ergenler arasındaki <strong>alkol</strong> tüketimini inceleyen büyük<br />
bir araĢtırmada yazarlar Ģu sonuca varmıĢtır; 1996 yılında alkopoplar, pazara<br />
sürülmelerinden bir yıl kadar sonra, Ġngiltere‟de bu yaĢ grubu arasında (bira, hafif<br />
bira <strong>ve</strong>ya elma Ģırasından sonra) ikinci en popüler içecekti fakat iki yıl sonra sert<br />
içkiler <strong>ve</strong> Ģarabın çok gerisindeydi <strong>ve</strong> muhtemelen esasta her halükarda içmekte olan<br />
çocuklar için ek bir içecek seçeneğiydi. AraĢtırmacılar ayrıca Ġskoçya <strong>ve</strong>rilerinin de<br />
14<br />
Gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> – Ġngiltere‟deki yeni <strong>alkol</strong>lü içecek tiplerine dair tavır <strong>ve</strong> davranıĢlar konusunda bir<br />
anket. Sağlık Eğitimi <strong>Kurumu</strong>. Aralık 1996.
62 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
62 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
alkopopların göreceli popülaritesinde bir düĢüĢ gösterdiğini <strong>ve</strong> bunun içki<br />
modalarının bu yaĢ grubunda değiĢebildiği hızı yansıttığını gözlemlediler. 15<br />
Eylül 1998 tarihli bir Hollanda araĢtırması, örneğin 16 yaĢ altındaki gençler arasında,<br />
yüzde 13‟ünün alkopopları tükettiğini, alkopop içen bu kiĢilerin yüzde 11'inin her<br />
seferde üç bardak <strong>ve</strong>ya daha çok tükettiklerini gösterdi. Fakat <strong>ve</strong>riler bu yaĢ<br />
grubunda bira tüketiminin daha da yaygın olduğunu gösterdi. Tüm gençlerin yüzde<br />
57‟si bira içiyordu; bu bira içenlerin yüzde 40'ı her seferinde üç bardak <strong>ve</strong>ya daha<br />
çok tüketiyorlardı. 16<br />
Dolayısıyla alkopop satıĢlarının Avrupa‟nın çoğu kısmında dengelenmiĢ <strong>ve</strong>ya azalmıĢ<br />
olması ihtimali artık ortada bir sorun olmadığının göstergesi kabul edilmemelidir.<br />
Üreticilerin her yeni kuĢağın ilgisini çekmek için yeni içecek türleriyle ortaya çıkma<br />
konusunda sürekli bir ihtiyaçla karĢı karĢıya kaldıklarından „Tasarımcı içkileri‟ <strong>ve</strong>ya<br />
„alkopoplar‟ gibi ürünler sorun olmaya devam edebilir.<br />
<strong>Alkol</strong>lü içecekler için reklamcılık öz-düzenlemeleri doğrudan ilgili tarafların<br />
desteğine sahiptir: üreticiler, reklamcılar, reklam ajansları <strong>ve</strong> reklamları yürüten<br />
medya. Ayrıca, bazı Üye Ülkelerde, Hükümetler ulusal düzenlemeleri çerçe<strong>ve</strong>sinde<br />
bu geliĢmeleri destekliyor <strong>ve</strong> yakından takip ediyor. Dolayısıyla Üye Ülkelerde<br />
hâlihazırda baĢlanmıĢ faaliyetleri de dikkate almak gereklidir. Komsiyon önerisinin<br />
uygulamasında, Komisyon tarafından Sınırötesi Televizyon Direktifinin revizyonu<br />
bağlamında <strong>ve</strong>rilen bir taahhüdün ardından Ocak 2000‟de baĢlatılan, televizyon<br />
reklamcılığı <strong>ve</strong> televizyondan alıĢ<strong>ve</strong>riĢin küçükler üzerindeki etkisi hakkında bir<br />
araĢtırmanın sonuçları da dikkate alınmalıdır.<br />
Çoğu Üye Devlet çocukların <strong>ve</strong> ergenlerin içki tüketmesine iliĢkin, bazen Dünya<br />
Sağlık Örgütü ile birlikte bir takım eylemler yapıyor gözükmektedir. Birliğe Üye<br />
Devletlerin tümü tarafından imzalanan DSÖ <strong>Alkol</strong> ġartı, tüm çocuk <strong>ve</strong> ergenlerin<br />
<strong>alkol</strong> tüketiminin olumsuz sonuçlarından <strong>ve</strong> mümkün olduğu ölçüde <strong>alkol</strong>lü<br />
içeceklerin tanıtımından korunan bir çevrede büyüme hakkı olduğu etik ilkesini<br />
içerir.<br />
Almanya bu ilkeyi uygulama çabasında olan Üye Devletlere bir örnektir. 1997<br />
yılında Lander çocukların <strong>ve</strong> genç insanların <strong>alkol</strong> kullanımının olumsuz<br />
15<br />
Goddard. Genç ergenler <strong>ve</strong> Ġngiltere <strong>ve</strong> Ġskoçya için <strong>alkol</strong> grupları – 1996 <strong>ve</strong> 1998. ONS. Ekim 1997 <strong>ve</strong><br />
Ekim 1999.<br />
16<br />
Hielkema, R., Ordelman, W.: Licht-alcoholhoudende dranken. Amsterdam, Trendbox, 1998
ÇOCUKLAR VE VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 63 63<br />
etkilerinden korunmasının geliĢtirilmesi taahhüdünü içeren bir eylem planını kabul<br />
etti.<br />
Ek olarak genç insanların davranıĢlarını etkileyebilecek <strong>ve</strong> suça teĢvik edebilecek<br />
<strong>ve</strong>ya suçu önleyebilecek çok çeĢitli baĢka sosyal <strong>ve</strong> çevresel faktörler de mevcuttur.<br />
Gençler arasında iĢsizlik düzeyi <strong>ve</strong> dinlenme tesislerinin olması <strong>ve</strong>ya olmaması kadar<br />
farklı faktörler de konu ile ilgilidir <strong>ve</strong> önerilen tedbirler bu genel bağlamda dikkate<br />
alınmalı <strong>ve</strong> değerlendirilmelidir.<br />
5. NEDEN BĠR TOPLULUK BOYUTU?<br />
1986 yılında kabul edilen <strong>alkol</strong> tüketimi hakkındaki Konsey Kararının amacı,<br />
ekonomik faktörü <strong>ve</strong> kamu sağlığı kaygılarını hesaba katan ortak bir giriĢim yoluyla<br />
Üye Devletlerde <strong>alkol</strong>le ilgili sorunları azaltmaktır. Bu yüzden bu karar Komisyonu,<br />
<strong>alkol</strong>lü içeceklerin üretim, dağıtım <strong>ve</strong> tanıtımı ile ilgili çıkarları <strong>ve</strong> kamu sağlığı<br />
çıkarlarını gözönünde bulundurarak tedbirler almaya, bu amaçla dengeli bir politika<br />
yürütmeye <strong>ve</strong> Konsey‟e uygun öneriler sunmaya da<strong>ve</strong>t etmektedir.<br />
AntlaĢmanın 152. Maddesi, Topluluk Üye Devletler arasındaki iĢbirliğini teĢvik<br />
etmek <strong>ve</strong> gerekirse eylemlerine destek sağlamak yoluyla katkıda bulunduğu ölçüde<br />
Topluluğa bu alanda yetki <strong>ve</strong>rmektedir. Ayrıca AntlaĢmanın 5. Maddesi uyarınca<br />
Topluluk tarafından yapılan bir katkının üst düzeyde bir sağlık koruması sağlamak<br />
yolunda hedefine ulaĢma çabalarının, subsidiarite <strong>ve</strong> orantılılık ilkeleri uyarınca<br />
üstlenilmesi gereklidir.<br />
Halk sağlığı alanındaki eylemler (1996-2000) çerçe<strong>ve</strong>sinde sağlığın desteklenmesi,<br />
bilgilendirme, eğitim <strong>ve</strong> öğretim konusundaki Topluluk eylem programının açık<br />
hedeflerinden biri, inceleme, değerlendirme <strong>ve</strong> deneyim paylaĢımının desteklenmesi<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> bunun sağlık <strong>ve</strong> toplum açısından sonuçlarının önlenmesi<br />
için tedbirlere dair eylemlere destek <strong>ve</strong>rilmesidir.<br />
Halk sağlığı alanındaki Topluluk eylem Programını (2001-2006) benimseyen bir<br />
Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong> Konsey Kararı için Komisyon önerisi, sağlık etkenleri ile<br />
sağlığın desteklenmesi <strong>ve</strong> hastalık önleme tedbirleri yoluyla uğraĢılmasının gereğini<br />
vurgulamaktadır. Öneri ayrıca AntlaĢmanın tüm Topluluk politika <strong>ve</strong> faaliyetlerinin<br />
tanımlanması <strong>ve</strong> uygulanmasında üst düzey bir sağlık korumasının sağlanması<br />
Ģartına geçerlilik kazandırmak için birkaç özel tedbir de içermektedir. <strong>Alkol</strong> insan<br />
sağlığı için en önemli risk faktörlerinden biri olduğu için, sadece Üye Devletler için<br />
değil, Avrupa Birliği düzeyinde de en önemli konulardan biri olmaya devam<br />
edecektir.
64 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
64 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Topluluk müdahalesine gençlik kültürünün artan uluslararası karakteri <strong>ve</strong> ulusal<br />
sınırların bu kültürün <strong>ve</strong> onunla ilgili ürünlerin geçiĢi açısından azalan önemi<br />
sebebiyle gerek duyulmuĢtur. Bu değerlendirme, subsidiarite <strong>ve</strong> orantılılık ilkelerini<br />
dikkate alırken, ürün etiket <strong>ve</strong> reklamları yanında Topluluğun sağlığın<br />
desteklenmesine <strong>ve</strong> eğitim tedbirlerine <strong>ve</strong>rdiği önemi haklı çıkarmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong> reklamları ile ilgili olarak Komisyon dâhilinde Ģu an için bir yasak planı<br />
olmadığı vurgulanmalıdır. Ancak, Topluluğun ticari iletiĢimi hem bütün sağlık<br />
desteği <strong>ve</strong> eğitimi bağlamında hem de Üye Devletlerdeki öz-düzenleyici reklam<br />
kanunlarının kendilerinin AT AntlaĢmasının ilkeleri <strong>ve</strong> özellikle hizmetlerin serbest<br />
dolaĢımı hakkındaki 49. Madde ile uyumlu olmalarını sağlamak perspektifi ile<br />
değerlendirmesi gerekmektedir.<br />
Bu bağlamda, <strong>alkol</strong>lü içeceklere ait televizyon reklemcılığı konusunda, genç<br />
insanlara özel olarak atıfta bulunarak açık kriterler belirleyen Üye Devletlerdeki<br />
televizyon yayıncılığı faaliyetlerine iliĢkin Konsey Direktifine (Sınırötesi Televizyon<br />
Direktifi) dikkat çekilmelidir.<br />
Ayrıca sağlık eğitimi <strong>ve</strong> diğer koruyucu stratejilerdeki en iyi uygulamalar hakkında<br />
düzenli bazda <strong>ve</strong>ri toplanması <strong>ve</strong> bilgi paylaĢımının sağlanması için de Topluluk<br />
eylemi gerektiği açıktır. Bununla ilgili olarak kültürel <strong>ve</strong> ulusal çeĢitlilik Birlik<br />
genelinde katı bir plan oluĢturulmasını imkânsız kılmaktadır. Fakat Üye Devletlerin<br />
ciddi kaygı sebebi kabul ettikleri bir sorunla uğraĢma eylemini kolaylaĢtıracak,<br />
kültürel çeĢitliliği kabul eden genel bir çerçe<strong>ve</strong> geliĢtirilebilir.<br />
AĢırı <strong>alkol</strong> tüketiminden kaynaklı sosyal <strong>ve</strong> sağlık sorunlarının ölçeği, azaltılması<br />
için tüm çabaların seferber edilmesini gerektirmektedir. Bu sonuç, bu önerinin<br />
taslağı hazırlandığı sırada çeĢitli ilgili taraflardan alınan büyük katkılardan<br />
çıkarılabilen açık bir sonuçtur. Tüm Üye Devletler bu alanda tedbirler<br />
uygulamaktadır fakat yaklaĢımlar <strong>ve</strong> stratejiler belirgin farklılık göstermektedir.<br />
Açıkça bu farklılıklardan öğrenilecek dersler mevcuttur. Topluluk <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararla mücadele için tutarlı bütün bir stratejiyi desteklemek için iyi bir<br />
konumdadır.<br />
Daha önce de belirtildiği gibi, endüstrinin sorumlu sektörleri hâlihazırda faal olarak<br />
sorumlu davranıĢı teĢvik ediyor. Çocuklar <strong>ve</strong> ergenler arasında <strong>alkol</strong>e bağlı zararın<br />
önlenmesini amacıyla önerilen tedbirlerin baĢarıyla uygulanması için çok önemli bir<br />
unsur aslında ilgili tüm tarafların iĢbirliğidir. PaydaĢların kesintisiz istiĢaresi <strong>ve</strong> açık<br />
bir diyalog tavsiyelerde belirlenen hedeflere ulaĢılmasına katkıda bulunacaktır.
ÇOCUKLAR VE VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 65<br />
65<br />
“ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETĠLMESĠ”<br />
KONSEY TAVSĠYE KARARI<br />
için Öneri<br />
(Avrupa Ekonomik Alanı‟na Uyumlu Metin)<br />
AVRUPA BĠRLĠĞĠ KONSEYĠ,<br />
Avrupa Topluluğu‟nu kuran AntlaĢma <strong>ve</strong> özellikle 152. Maddesinin 4. paragrafını<br />
göz önünde tutarak,<br />
Komisyon‟dan gelen tasarıyı göz önünde tutarak, 17<br />
Buna Göre:<br />
(1) AntlaĢmanın 3. Maddesinin (p) bendi uyarınca, Topluluk faaliyetleri üst düzeyde<br />
bir sağlık korumasının elde edilmesine katkıda bulumayı içerir.<br />
(2) Sağlık eğitimi <strong>ve</strong> bilgilendirme AnlaĢmanın 152. Maddesinde açıkça belirtilmiĢtir<br />
<strong>ve</strong> halk sağlığı alanındaki Topluluk eylemi için bir öncelik teĢkil eder.<br />
(3) Avrupa Topluluğunun Sağlık stratejisi hakkındaki Komisyon Bildirisinde <strong>ve</strong> halk<br />
sağlığı alanında bir eylem programı (2001-2006) benimseyen bir Avrupa<br />
Parlamentosu <strong>ve</strong> Konsey Kararı için öneride <strong>alkol</strong>, içinde özel tedbirler <strong>ve</strong><br />
eylemler üstlenilebileceği belirtilen alanlardan biridir. 18<br />
(4) “AB yol emniyeti öncelikleri” (COM(2000)125) baĢlıklı Komisyon Bildirisinde<br />
içkili araç kullanmak, planlı eylemin AB yollarındaki belirgin ölüm oranını<br />
azaltabileceği en önemli önceliklerden biri olarak tanımlanmıĢtır. Motorlu araç<br />
sürücüleri için izin <strong>ve</strong>rilen kandaki maksimum <strong>alkol</strong> yoğunluğuna iliĢkin<br />
Komisyon tavsiyesi (COM(2000) xxx) genç sürücüler sorununu özellikle<br />
tanımlamakta <strong>ve</strong> deneyimsiz sürücüler <strong>ve</strong> ayrıca iki tekerlekli motorlu araçların<br />
sürücüleri için de 0,2mg/ml‟lik bir sınır önermektedir.<br />
(5) Sağlığın desteklenmesi, bilgilendirme, eğitim <strong>ve</strong> öğretim konusundaki Topluluk<br />
Eylem Programının (Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong> Konsey Kararı No 645/96/EC) 19<br />
hedeflerinden biri; inceleme, değerlendirme <strong>ve</strong> deneyim paylaĢımının<br />
17<br />
OJ C [...], [...], sf [...]<br />
18<br />
COM(2000) 285 Nihai<br />
19<br />
OJ L 95, 16.04.1996, sf. 1.
66<br />
66 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
desteklenmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> bunun sağlık <strong>ve</strong> toplum açısından<br />
sonuçlarının önlenmesi için tedbirlere dair eylemlere destek <strong>ve</strong>rilmesidir; bu<br />
yüzden bu Program önerilen tedbirlerin izlenmesi <strong>ve</strong> denetlenmesi için bir temel<br />
sunmaktadır.<br />
(6) Sağlık denetimi konusunda Topluluk eylem programı (Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong><br />
Konseyi Kararı No 1400/97/EC) 20 dâhilinde sağlık göstergelerinin<br />
oluĢturulabileceği alanlardan biri <strong>alkol</strong> tüketimidir; bu, önerilen tedbirlerin<br />
uygulanmasını desteklemek için özellikle faydalı olabilir.<br />
(7) Mağduriyeti önleme konusunda Topluluk eylem programı (Avrupa Parlamentosu<br />
<strong>ve</strong> Konseyi Kararı No 372/99/EC) 21 kapsamında <strong>alkol</strong>ikliğe bağlı mağduriyet<br />
üstlenilen eylemlerin bir parçası olacaktır; bu, önerilen tedbirlerin uygulanması<br />
için gerek duyulan <strong>ve</strong>rilerin toplanmasını desteklemek açısından faydalı olabilir.<br />
(8) <strong>Alkol</strong>izm konusunda Konsey <strong>ve</strong> 29 Mayıs 1986 22 tarihinde Konsey ile biraraya<br />
gelen Üye Devletlerin Hükümet temsilcileri tarafından alınan karar;<br />
<strong>alkol</strong>izmdeki artıĢın halk sağlığı <strong>ve</strong> sosyal refah açısından ciddi kaygılara sebep<br />
olduğunu, <strong>alkol</strong>lü içeceklerin üretim, satıĢ <strong>ve</strong> dağıtımının çoğu Üye Devletin<br />
ekonomileri içinde önemli faktörler olduğunu, <strong>alkol</strong>ikliğin önlenmesi alanında<br />
Avrupa düzeyinde ortak bir giriĢimin önerilebileceğini <strong>ve</strong> Komisyonun ilgili<br />
çıkarları dikkatle tartarken bu amaçla dengeli bir politika yürüteceğini <strong>ve</strong><br />
gerektiği yerde Konseye öneriler sunacağını ifade etmektedir.<br />
(9)Tavsiye edilen tedbirlerin amaçları açısından, Üye Devletlerin yiyecek<br />
maddelerinin etiketleme, sunum <strong>ve</strong> reklamları ile ilgili yasalarının<br />
uyumlulaĢtırılması hakkındaki 79/112/EEC sayılı Direktifi değiĢtiren bir Avrupa<br />
Parlamentosu <strong>ve</strong> Konseyi direktifi için sunulan değiĢtirilmiĢ önerinin, üst<br />
düzeyde bir sağlığa ulaĢılması <strong>ve</strong> tüketici sağlığının korunmasına katkıda<br />
bulunmak amacıyla, tüketicilerin yiyecek maddeleri 23 <strong>ve</strong> özellikle de <strong>alkol</strong>lü<br />
içecekler hakkında, diğer uygulamaların yanısıra içerikteki bileĢenlerin<br />
etiketlerde listelenmesi yoluyla uygun bir Ģekilde bilgilendirilmelerinin<br />
sağlanacağını, gittikçe içerik <strong>ve</strong> sunumları açıkça genç insanlara satıĢ için<br />
uyarlanan daha da çok <strong>alkol</strong>lü içeceğin son yıllarda piyasaya çıkmasından dolayı<br />
bu gerekliliğin herĢeyden daha acil olduğunu <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içeceklerin etiketlenmesi<br />
20<br />
OJ L 193, 22.07.1997, sf. 1.<br />
21<br />
OJ L 46, 20.02.1999, sf. 1.<br />
22<br />
OJ L 184, 23.07.1986, sf. 3.<br />
23<br />
OJ L 47, 19.02.2000, sf. 34.
ÇOCUKLAR VE VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 67<br />
67<br />
konusunda ortak mevzuatın bu ürünlerde iç piyasanın geniĢlemesi <strong>ve</strong> korunması<br />
için elzem olduğunu ifade ettiğini belirtmek önemlidir.<br />
(10) 97/36/EC sayılı Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong> Konseyi Direktifi tarafından<br />
değiĢtirildiği haliyle televizyon yayıncılığı faaliyetlerinin gerçekleĢtirilmesine<br />
iliĢkin Üye Devletteki kanun, yönetmelik <strong>ve</strong>ya idari kurallarda yer alan belirli<br />
hükümlerin koordinasyonu konusundaki 89/552/EEC 24 sayılı Konsey<br />
Direktifinin 15. Maddesine göre, <strong>alkol</strong>lü içecekler için televizyon reklamları,<br />
küçüklerin korunması konusuna özel bir atıf ile bir dizi kritere uygun<br />
olmalıdır.<br />
(11) Önerilen tedbirlerin uygulanması sırasında, sınır ötesi ticari iletiĢim<br />
hizmetlerindeki kısıtlamaların AntlaĢmanın 49. Maddesine uygun olması <strong>ve</strong><br />
dolayısıyla halk sağlığı <strong>ve</strong> tüketicilerin korunması gibi amaçlanan genel çıkar<br />
hedefleri ile orantılı olması gerektiği akıldan çıkarılmamalıdır.<br />
(12) BaĢka bir Üye Devletten alınan zararlı ürünlerin ortadan kaldırılması<br />
konusundaki herhangi bir kararın, Topluluk dâhilinde malların serbest<br />
dolaĢımını ilkesinden sapan ulusal tedbirler hakkında bilgi paylaĢımı için bir<br />
usul oluĢturan 3052/95/EC 25 sayılı Karara tabi olduğu belirtilmelidir. Bu karar<br />
sözkonusu Kararın gerektirdiği Ģekilde Komisyona bildirilmeli <strong>ve</strong> orantılılığı<br />
ispatlanmalıdır.<br />
(13) Üreticiler, reklamcılar <strong>ve</strong> medya gibi ilgili tarafların desteğine sahip <strong>ve</strong> birkaç<br />
Üye Devlette hâlihazırda iĢlemekte olan <strong>alkol</strong>lü içecek reklamlarına dair özdüzenleme,<br />
genellikle hükümetlerle yakın iĢbirliği içinde çocukların <strong>ve</strong><br />
ergenlerin <strong>alkol</strong>e bağlı zararlardan korunmaları ile ilgili olarak önemli bir rol<br />
oynayabilir.<br />
(14) Bazı Üye Devletlerde özellikle kaygı uyandıran ergenler arasında içme<br />
kalıplarında değiĢiklikler olduğuna dair istatistiksel kanıt mevcuttur, Ģöyle ki;<br />
küçükler arasında aĢırı <strong>ve</strong> ağır içki tüketiminde bir artıĢ, aile ortamı dıĢında,<br />
daha erken bir aĢamada belirgin, denetimsiz içki tüketimi <strong>ve</strong> bazı Üye<br />
Devletlerde genç kızlar tarafından artan tüketim. Fakat eldeki bilginin daha çok<br />
geliĢtirilmesi gerekmektedir.<br />
24<br />
OJ L 202, 30.07.1997, sf. 60.<br />
25<br />
OJ L 321, 30.12.1995, sf. 1.
68 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
68 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(15) Topluluğun istikrarlı bir yolla <strong>ve</strong>ri toplamayı geliĢtirmesi, çocuklar <strong>ve</strong> ergenler<br />
tarafından <strong>alkol</strong> tüketilmesinin yol açtığı sorunların sebepleri, doğası <strong>ve</strong> ölçeği<br />
ile ilgili olarak daha iyi bir bilimsel bilgi temelini hedeflemesinin gerektiği<br />
açıktır.<br />
(16) AntlaĢmanın 5. Maddesi uyarınca, Topluluk tarafından yapılan bir katkının üst<br />
düzeyde bir sağlık koruması sağlamak yolundaki hedefine ulaĢma çabalarının,<br />
subsidiarite <strong>ve</strong> orantılılık ilkesi uyarınca <strong>ve</strong> Topluluk eyleminin AntlaĢmanın<br />
hedeflerine ulaĢmak için gerekenin ötesine geçmemesi ilkesi uyarınca<br />
üstlenilmesi gereklidir. Dolayısıyla önerilen tedbirler, subsidiarite ilkesi<br />
uyarınca, Üye Devletlerde uygulanan geçmiĢ <strong>ve</strong> güncel tedbirleri dikkate almalı<br />
<strong>ve</strong> AntlaĢma ile, özellikle de 28 ila 30 <strong>ve</strong> 49. maddeleri ile uyumlu <strong>ve</strong> bunların<br />
kamu sağlığı hedefi ile orantılı olmalıdır;<br />
(17) Üstlenilen tedbirlerin, özellikle etkinlikleri <strong>ve</strong> hem ulusal hem de Topluluk<br />
düzeyindeki baĢarılarına iliĢkin olarak kesintisiz bir değerlendirmesi<br />
yapılmalıdır.<br />
AġAĞIDAKĠ TAVSĠYELERDE BULUNMAKTADIR:<br />
Her bir Üye Devletin koĢullarına uygun stratejiler hazırlarken <strong>ve</strong> eylemde<br />
bulunurken, çocuklar <strong>ve</strong> ergenler tarafından uygunsuz <strong>alkol</strong> tüketimine bağlı<br />
sorunlara eğilmek için Üye Devletler Ģunları yapmalıdır:<br />
- SAĞLIĞIN DESTEKLENMESĠ, EĞĠTĠM VE BĠLGĠLENDĠRME -<br />
(1) Yerel <strong>ve</strong> ulusal düzeyde <strong>ve</strong> Avrupa düzeyinde, gençlik organizasyonları, spor<br />
organizasyonları <strong>ve</strong> okullar gibi çevrelere özel bir önem <strong>ve</strong>rerek, çocuklar,<br />
ergenler, bunların ebe<strong>ve</strong>ynleri, öğretmenleri <strong>ve</strong> bakıcılarını hedefleyen uygun<br />
kapsamlı sağlığı destekleme politikalarını geliĢtirmek <strong>ve</strong> uygulamak için çabaları<br />
güçlendirmek;<br />
(2) Okullardaki sağlık destek programlarını geliĢtirmek <strong>ve</strong> uygulamak, mevcut<br />
deneyimleri, örneğin sağlığı destekleyen okul kavramı yanında Avrupa<br />
Topluluğu dâhilinde kültürel çeĢitliliği de dikkate alarak <strong>alkol</strong> konusunu uygun<br />
Ģekilde kapsamak için çabaları güçlendirmek <strong>ve</strong> desteklemek;<br />
(3) <strong>Alkol</strong> tüketiminin, özellikle çocuklar <strong>ve</strong> ergenler üzerindeki etkilerine <strong>ve</strong> birey<br />
<strong>ve</strong> toplum için sonuçlarına dair farkındalığı artırmak için alınan tedbirleri<br />
desteklemek;
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 69<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 69<br />
(4) <strong>Alkol</strong>le iliĢkili olarak en etkili sağlık destek <strong>ve</strong> eğitim yöntemlerinin<br />
değerlendirilmesini teĢvik etmek <strong>ve</strong> bunun için kaynak sağlamak;<br />
(5) Gençlik organizasyonları, spor organizasyonları <strong>ve</strong> diğer yerel topluluk<br />
giriĢimlerini, faaliyet programlarında <strong>alkol</strong>le ilgili sağlık eğitimini içermek <strong>ve</strong><br />
birleĢtirmek konusunda teĢvik etmek; genç insanlar tarafından genç insanlar<br />
için baĢlatılan <strong>ve</strong> uygulanan (özellikle bilgilendirme alanındaki) özel eylemler<br />
bu bağlamda özellikle uygun kabul edilmelidir;<br />
(6) <strong>Alkol</strong>lü içecek üreticilerinin, servis <strong>ve</strong> satıĢ personeli için çocuklar <strong>ve</strong> ergenlerin<br />
korunmasına iliĢkin özel eğitim geliĢtirme çabalarını teĢvik etmek;<br />
(7) Ebe<strong>ve</strong>ynler için, çocuklarıyla <strong>alkol</strong> konularını konuĢmalarında yardımcı olması<br />
amacıyla tavsiye niteliğindeki materyallerin üretimini teĢvik etmek <strong>ve</strong> bunların<br />
okullar, sağlık hizmetleri, kütüphaneler, topluluk merkezleri gibi yerel ağlar <strong>ve</strong><br />
ayrıca internet yoluyla yayılmasını desteklemek;<br />
(8) Diskotekler gibi ortamlara özel bir atıfla, <strong>alkol</strong>lü araç kullanımı hakkında genç<br />
insalara yönelik baĢka özel giriĢimler geliĢtirmek;<br />
(9) Öncelikli olarak yaĢı tutmayan tüketicilere yasadıĢı <strong>alkol</strong> satıĢına karĢı katı<br />
yaptırım eylemine giriĢmek <strong>ve</strong> uygun hallerde bu tür bir eylemi desteklemek<br />
için yaĢa dair resmi bir kanıt kartı geliĢtirmek <strong>ve</strong> aktif biçimde desteklemek;<br />
(10) <strong>Alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>izm hakkında genç insanları eğitmek için, <strong>alkol</strong>izmin<br />
önlenmesi amacıyla, uygun olduğu hallerde eğitim, sağlık <strong>ve</strong> gençlik<br />
hizmetleri, polis kurumları <strong>ve</strong> medyayı da dâhil ederek çok-merkezli bir<br />
yaklaĢımı desteklemek;<br />
(11) Çocukları endiĢe <strong>ve</strong>rici düzeylerde içmeye baĢlamaya teĢvik eden faktörler<br />
hakkında kanıta dayanan bilgileri üretmek, yaymak <strong>ve</strong> kullanmak;<br />
(12) Gençlerin <strong>alkol</strong>e bağımlı olmaları ile ilgili olarak erken farketme <strong>ve</strong> net<br />
müdahaleler hakkında özel yaklaĢımların geliĢtirilmesini desteklemek;
70 ALKOL 70<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
- YÜRÜTME ĠLKELERĠ -<br />
(13) <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin tanıtımı, pazarlanması <strong>ve</strong> perakende satıĢı ile ilgili<br />
düzenleyici denetimin yaptırımını güçlendirmek <strong>ve</strong> üreticileri <strong>ve</strong><br />
perakendecileri bu alanlarda öz-denetim uygulamaya çağırmak;<br />
(14) Ġmalatçılar <strong>ve</strong> perakendecilerin, tüm Üye Devletlerde tanıtım, pazarlama <strong>ve</strong><br />
perakende satıĢ ile ilgili olarak aynı üst düzey sorumluluğu <strong>ve</strong> aynı standartları<br />
uygulamak konusunda anlaĢmalarına çalıĢmak;<br />
(15) <strong>Alkol</strong>lü içecek üretici <strong>ve</strong> perakendecileri ile iĢbirliği içinde, aĢağıdakiler için<br />
etkili mekanizmalar oluĢturmak:<br />
(a) Üreticilerin <strong>alkol</strong>lü içecekler ile çocukları <strong>ve</strong> ergenleri hedeflememelerini<br />
sağlamak;<br />
(b) <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin özelikle çocuklar, ergenleri cezbetmek için<br />
tasarlanmamasını <strong>ve</strong> tanıtılmamasını <strong>ve</strong> diğer unsurlar yanında aĢağıdaki<br />
unsurları içermemesini sağlamak:<br />
– genç kültür ile iliĢkili karakter, motif, renkler <strong>ve</strong> tarzların kullanımı,<br />
– tanıtım kampanyalarında çocukların, ergenlerin <strong>ve</strong>ya çok genç görünen<br />
modellerin kullanılması,<br />
– uyuĢturucu kültürü <strong>ve</strong> imajların çağrıĢtırılması,<br />
– Ģiddet <strong>ve</strong>ya antisosyal davranıĢ ile bağlantılar,<br />
– sosyal, cinsel <strong>ve</strong>ya sportif baĢarıya atıf,<br />
– aĢırı <strong>ve</strong>ya sorumsuz içki tüketimini teĢvik etmek,<br />
– özellikle kendileri için tasarlanan <strong>ve</strong> düzenlenen spor etkinlikleri <strong>ve</strong>ya<br />
diğer etkinlikler sırasında, bu etkinliklere katılan çocuklar <strong>ve</strong> ergenlere<br />
yönelik reklam,<br />
– çocuklara <strong>ve</strong> ergenlere yönelik basılı medyada reklam <strong>ve</strong>rmek,<br />
– tanıtım amacıyla <strong>alkol</strong>lü içeceklerin bedava dağıtımı;
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 71<br />
ÇOCUKLAR VE ERGENLER TARAFINDAN ALKOL TÜKETİLMESİ KONSEY TAVSİYE KARARI 71<br />
(c) Bağımsız bir kurul oluĢturulmasını destekleyerek, sorumsuzca pazarlanan<br />
ürünlere karĢı yapılan Ģikâyetler ile ilgilenen bir yapının sağlanması; bu<br />
yapı duyurulmalı, eriĢimi kolay <strong>ve</strong> ücretsiz olmalıdır;<br />
(d) Bir davranıĢ kuralını ihlal eden ürünlerin satıĢtan kaldırılmasını <strong>ve</strong><br />
uygunsuz pazarlama <strong>ve</strong>ya tanıtım faaliyetlerinin durdurulmasını sağlamak<br />
için bir sistem oluĢturmak;<br />
(e) Ġmalatçılar için, bir ürünü pazarlamadan <strong>ve</strong>ya bir ürüne yatırım yapmadan<br />
önce, Ģirketler için gönüllü bir hizmet olarak piyasaya sürme öncesi, ayrıca<br />
ürünler gerçekte piyasaya sürülmeden önce pazarlama kampanyaları<br />
hakkında tavsiye alma imkânı sağlamak;<br />
(16) Her <strong>alkol</strong>lü içeceği temsil eden üretim <strong>ve</strong> ticaret organizasyonlarını yukarıda<br />
tarif edilen ilkelere bağlılıklarını göstermeyi tavsiye etmek;<br />
- TOPLULUK DÜZEYĠNDE ĠZLEME –<br />
KOMĠSYONU AġAĞIDAKĠLERĠ YAPMAYA DAVET EDER<br />
(1) Özellikle ilgili karĢılaĢtırılabilir <strong>ve</strong>rilerin toplanması <strong>ve</strong> sağlanması, bilgi <strong>ve</strong> en iyi<br />
uygulamaların paylaĢılmasının kolaylaĢtırılması yoluyla önerilen tedbirleri<br />
uygulama çabalarında Üye Devletleri desteklemek;<br />
(2) Üye Devletlerde <strong>ve</strong> Topluluk düzeyinde geliĢmeleri <strong>ve</strong> üstlenilen tedbirleri<br />
izlemek, değerlendirmek <strong>ve</strong> denetlemek <strong>ve</strong> bu bağlamda ilgili tüm taraflar ile<br />
sürekli, yapıcı <strong>ve</strong> planlı bir diyalog sağlamak;<br />
(3) Önerilen tedbirlerin uygulanması hakkında, Üye Devletler tarafından sağlanan<br />
bilgiler temelinde, bu önerinin kabul tarihinden sonraki beĢinci yılın sonundan<br />
geç olmamak kaydıyla rapor sunmak, önerilen tedbirlerin ne kadar etkili Ģekilde<br />
iĢlediğini <strong>ve</strong> daha ileri eylem gereksinimini değerlendirmek.<br />
Brüksel'de akdedilmiĢtir.<br />
Konsey adına<br />
BaĢkan
KANDA MAKSİMUM ALKOL YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 73<br />
KANDA MAKSİMUM ALKOL<br />
YOĞUNLUĞU (BAC)<br />
KOMİSYON TAVSİYE KARARI
KANDA MAKSİMUM ALKOL YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 75<br />
Motorlu Taşıt Sürücüleri İçin Kanda İzin Verilen<br />
Maksimum <strong>Alkol</strong> Yoğunluğu (BAC)<br />
Hakkında 17 Ocak 2001 tarihli<br />
KOMİSYON TAVSİYE KARARI<br />
(2001/115/EC)<br />
AVRUPA TOPLULUKLARI KOMĠSYONU,<br />
Avrupa Topluluğu’nu kuran AntlaĢma <strong>ve</strong> özellikle sözü edilen AntlaĢma’nın 71.<br />
Maddesini göz önünde tutarak,<br />
(1) Ortak taĢımacılık politikasının hedeflerinden biri Topluluk dâhilinde uluslararası<br />
taĢımacılık için geçerli, özellikle Üye Devletlerdeki yolları kullananların<br />
emniyeti ile ilgili ortak kuralları belirlemektir.<br />
(2) Komisyon, yol emniyetini iyileĢtirmek için Nisan 1997’de özel tedbirlerden<br />
oluĢan bir yol emniyeti programı kabul etmiĢ 1 <strong>ve</strong> öncelikler Mart 2000’de<br />
oluĢturulmuĢtur. 2<br />
(3) 1998’den beri yolcu <strong>ve</strong> yük taĢımacılığındaki büyüme geçen on yıl içinde yol<br />
kazalarına maruz kalınmasını artırmıĢtır.<br />
(4) Trafikteki sürücülerin % 1 ila 5’inin maksimum ulusal BAC limitlerinin üzerinde<br />
BAC seviyelerine sahip oldukları tahmin edilmektedir <strong>ve</strong> bu tür sürücülerin<br />
yollardaki kazalara karıĢma olasılıkları bununla orantılı olarak daha fazla olup,<br />
ölümcül <strong>ve</strong>ya ciddi yaralanmaların %20’sinden <strong>ve</strong> sürücü ölümlerinin %25’inden<br />
sorumludurlar. Sorumsuz içme davranıĢı ile taĢıt sürmeyi birbirinden ayırmak<br />
gerekmektedir.<br />
(5)Her yıl Topluluk dâhilindeki yollarda <strong>alkol</strong> yüzünden sürüĢ kabiliyetinin<br />
bozulduğu yol kazalarında en az 10.000 sürücü, yolcu, yaya <strong>ve</strong> bisikletçinin<br />
hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir.<br />
1<br />
Promoting road safety in the EU: The programme for 1997 to 2001 (COM(97) 131 final). (AB’de yol<br />
emniyetinin desteklenmesi: 1997 ila 2001 için program (COM(97) 131 nihai).<br />
2<br />
Priorities in EU road safety: Progress report and ranking of actions (COM(2000)125). (AB yol<br />
emniyetinde öncelikler: Ġlerleme raporu <strong>ve</strong> eylem sıralaması (COM(2000)125).
76 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
76<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(6)AraĢtırmalar, 0.5 mg/ml’nin üzerindeki BAC seviyelerinde kazaya karıĢma<br />
riskinin göreceli olarak arttığını <strong>ve</strong> ortalama bir sürücü için 0.5 ila 0.8 mg/ml<br />
aralığında göreceli kazaya karıĢma riskinin sıfır BAC seviyesine sahip bir<br />
sürücünün riskinin yaklaĢık iki katı olduğunu doğrulamaktadır. Ölümcül<br />
kazalarda göreceli risk çok daha yüksektir.<br />
(7) Topluluk dâhilinde daha tektip bir maksimum BAC limitinin ana amacı, yolcu <strong>ve</strong><br />
yük taĢıtlarının sürücülerine, belirli bir limitin üzerinde <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> taĢıt sürmenin<br />
tehlikeli bir hareket olduğunu <strong>ve</strong> Üye Devletlerdeki farklı limitlerin potansiyel<br />
olarak akıl karıĢtırıcı olduğunu <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tesiri altında taĢıt sürmenin tehlikeli<br />
olduğu mesajını zayıflattığını anlatan daha açık <strong>ve</strong> daha tutarlı bir mesaj<br />
<strong>ve</strong>rmektir.<br />
(8) Daha tek tip bir BAC limiti ulusal kolluk güçleri için daha açık bir referans<br />
sağlayacaktır. Sürücüler Topluluk dâhilinde nerede taĢıt sürüyor olurlarsa<br />
olsunlar, daha tektip bir limitin üzerinde yakalandıkları takdirde, suçun iĢlendiği<br />
yerin ulusal yargı yetkisi dâhilinde geçerli cezalara maruz kalacaklarının<br />
bilincinde olmalıdırlar.<br />
(9) Etkin yaptırımlar <strong>ve</strong> tanıtımla desteklendiğinde, BAC limitlerindeki indirimlerin<br />
uygunsuz içki tüketimini <strong>ve</strong> tüm BAC seviyelerinde taĢıt kullanımını<br />
azaltabildiğine dair yeterli kanıt mevcuttur.<br />
(10) DüĢük BAC limitleri etrafında temellenen ulusal yaptırım <strong>ve</strong> tanıtım eĢliğindeki<br />
bir tedbir paketi ile uygunsuz içki tüketimi <strong>ve</strong> taĢıt kullanımının sözkonusu<br />
olduğu kazalardaki tüm ölümlerde %10 düĢüĢün mantıksız olmadığı <strong>ve</strong> daha<br />
kapsamlı bir yaptırım ile daha büyük düĢüĢlerin mümkün olduğu<br />
öngörülmektedir.<br />
(11) Daha tek tip bir BAC limitleri sistemi bazında tamamlayıcı planlı eylemin,<br />
uygunsuz içki tüketip taĢıt kullanmayı azaltarak oluĢturduğu sosyal değer,<br />
yaptırım <strong>ve</strong> ekonomik düzenleme masraflarından çok daha büyük<br />
görünmektedir.<br />
(12) Çoğu Üye Devlet halihazırda 0.5 mg/ml değerini izin <strong>ve</strong>rilen maksimum BAC<br />
limitleri olarak benimsediler.<br />
(13) 0.2 mg/ml’lik daha da düĢük bir BAC limiti, ya deneyim yetersizliğinden<br />
<strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya kullandıkları taĢıtların tipinden dolayı çok daha yüksek kaza riski
KANDA MAKSİMUM KANDA MAKSİMUM ALKOL ALKOL YOĞUNLUĞU YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 77<br />
77<br />
taĢıyan taĢıt <strong>ve</strong> motorsiklet sürücüleri <strong>ve</strong> ayrıca büyük mallar <strong>ve</strong>ya yolcu<br />
taĢıyan taĢıtların sürücüleri <strong>ve</strong> tehlikeli maddeler taĢıyan taĢıtların sürücüleri<br />
için anlamlıdır.<br />
(14) Üye Devletlerin özellikle bazı yasadıĢı <strong>ve</strong>ya yasal ilaçların içki ile beraber<br />
kullanımından dolayı artan yüksek kaza risklerinin bilincinde olmaları <strong>ve</strong> bunu<br />
ulusal mevzuatlarında yansıtmaları gereklidir.<br />
(15) Üye Devletlerin, uygunsuz içki tüketimi ile taĢıt kullanımını azaltmak için<br />
alınan tedbirlerin ne kadar etkili olduğunu değerlendirmek için numune<br />
miktarının arttırılması amacıyla BAC (<strong>ve</strong> nefes dengi) test bilgilerinin <strong>ve</strong><br />
sürücü iĢlevsizleĢmesi hakkındaki araĢtırma kanıtlarının paylaĢılmasından<br />
çıkarılacak ortak faydanın önemini anlamaları gereklidir.<br />
(16) Uygunsuz içki tüketip taĢıt kullanmak ayrıca, AntlaĢmanın 152. Maddesinin<br />
tüm Topluluk politika <strong>ve</strong> faaliyetlerinin tanımlanması <strong>ve</strong> uygulanmasında üst<br />
düzey bir insan sağlığı korumasının sağlanmasını istediği ölçüde, önemli de bir<br />
halk sağlığı sorunudur. Dahası, halk sağlığı alanındaki Topluluk eylemi halk<br />
sağlığının iyileĢtirilmesine, insan rahatsızlık <strong>ve</strong> hastalıklarının önlenmesine <strong>ve</strong><br />
sağlığa tehlike oluĢturan kaynakların giderilmesine yönelik olacaktır.<br />
(17) 152. Madde halk sağlığı konusunda Topluluğa, Üye Devletler arasındaki<br />
iĢbirliğini teĢvik etmek <strong>ve</strong> gerekirse eylemlerine destek sağlamak <strong>ve</strong> Üye<br />
Devletlerin politika <strong>ve</strong> programlarının eĢgüdümünü desteklemek amacıyla Üye<br />
Devletlerle yakın temas halinde tüm yararlı inisyatifleri ele almak yoluyla<br />
katkıda bulunduğu ölçüde yetki <strong>ve</strong>rmektedir.<br />
(18) Avrupa Topluluğunun Sağlık Stratejisi hakkındaki Komisyon Bildirisinde <strong>ve</strong><br />
halk sağlığı alanında bir eylem programı (2001 ila 2006) 3 benimseyen bir<br />
Avrupa Parlamentosu <strong>ve</strong> Konsey Kararı için öneride <strong>alkol</strong>, içinde yaralanma<br />
<strong>ve</strong>ya ölüm riskini azaltmak <strong>ve</strong>ya ortadan kaldırmak için tedbirlerin<br />
geliĢtirilmesi gibi özel tedbirler <strong>ve</strong> eylemler üstlenilebileceği belirtilen<br />
alanlardan biridir.<br />
(19) Bu çerçe<strong>ve</strong> içinde <strong>alkol</strong>lü taĢıt kullanma sorunu kesinlikle <strong>alkol</strong> politikası<br />
perspektifi ile değerlendirilmesi gereken en önemli konulardan biridir. Fakat<br />
bu, politik bir bakıĢ açısıyla böyle olması gerekmemesine karĢın, riski düĢürme<br />
açısından daha az tartıĢmalı konulardan biridir.<br />
3<br />
OJ C 337, 28.11.2000, p. 122.
78 78 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
78 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
AġAĞIDAKĠ TAVSĠYELERDE BULUNMAKTADIR:<br />
TANIMLAR<br />
1. Bu Tavsiyenin amaçları bakımından aĢağıdaki tanımlar geçerlidir:<br />
(a) “taĢıt sürücüsü”; üç <strong>ve</strong>ya daha çok tekerlekli motorlu taĢıt sürücüsü anlamına<br />
gelir,<br />
(b) “motosiklet sürücüsü”; iki tekerlekli herhangi bir motorlu taĢıtın sürücüsü<br />
anlamına gelir <strong>ve</strong> eĢlik eden yolcuları içermez,<br />
(c) “acemi sürücü”; aĢağıdaki anlamlara gelir:<br />
(i) sürmeyi öğrenen tüm öğrenci sürücüler <strong>ve</strong> 91/439/EEC(4) 4 sayılı Konsey<br />
Direktifi uyarınca bir sürücü belgesine sahip olmayanlar. Buna, geçici<br />
sürücü belgesi sahipleri, refakatli ders gören ehliyetsiz öğrenci sürücüler -<br />
conduite accompagnée <strong>ve</strong>ya sürüĢ okuluna giden sürücüler,<br />
(ii) 91/439/EEC(4) sayılı Konsey Direktifi uyarınca bir ehliyete iki yıldan daha<br />
az bir süredir sahip olan <strong>ve</strong> deneme niteliğinde bir sürüĢ planında yer alan<br />
<strong>ve</strong>ya almayan tüm acemi sürücüler dâhildir,<br />
(d) “büyük araç”; 3,5 grostondan büyük taĢıt ağırlığına sahip ağır mal taĢıtı <strong>ve</strong>ya<br />
sekizden çok yolcu koltuğu olan yolcu taĢıtları anlamına gelir,<br />
(e) “tehlikeli madde taĢıyan araç”; 94/55/EC(5) sayılı Konsey Direktifinde sırasıyla<br />
Ek B5’de belirtilen tanıtıcı plakaya sahip bir taĢıt <strong>ve</strong> Ek B6’da belirtilen eğitim<br />
sertifikasına sahip sürücüler anlamına gelir. 5<br />
TAġIT VE MOTOSĠKLET SÜRÜCÜLERĠNĠN UYGUNSUZ ĠÇKĠ TÜKETĠMĠ<br />
KONUSUNUN ELE ALINIġI<br />
2. Tüm Üye Devletler tüm motorlu araçların sürücüleri için 0,5 mg/ml <strong>ve</strong>ya daha<br />
düĢük bir maksimum yasal kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu (BAC) sınırı benimsemelidir.<br />
3. Tüm Üye Devletler aĢağıdaki yol kullanıcı gurupları için 0,2 mg/ml <strong>ve</strong>ya daha<br />
düĢük bir maksimum yasal kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu (BAC) sınırı benimsemelidir:<br />
4<br />
OJ L 237, 24.8.1991, p. 1.<br />
5<br />
European Agreement concerning the international carriage of dangerous goods by road (ADR) and<br />
protocol of signature (Volume II): ECE/TRANS/130 Vol II. (Tehlikeli maddelerin karayolu ile uluslararası<br />
taĢınmasına iliĢkin Avrupa AnlaĢması (ADR) <strong>ve</strong> imza protokolü (Cilt II): ECE/TRANS/130 Cilt II.)
KANDA MAKSİMUM KANDA MAKSİMUM ALKOL ALKOL YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 79 79<br />
KANDA MAKSİMUM ALKOL YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 79<br />
(a) deneyimsiz sürücüler;<br />
(b) iki tekerlekli motorlu taĢıt sürücüleri;<br />
(c) büyük araç sürücüleri;<br />
(d) tehlikeli madde taĢıyan araç sürücüleri.<br />
4. Tüm Üye Devletler, sürücüleri içmekten alıkoymak için, her sürücünün mevcut<br />
en iyi uygulama standardına göre gerçekçi bir istatistiksel olasılıkla en azından<br />
her üç yılda bir test edileceği ölçüde rasgele nefes testini benimsemelidir.<br />
5. Tüm Üye Devletler, nefesle <strong>alkol</strong> testi cihazlarının hassasiyetini eĢleĢtirmek için<br />
taslak Ölçüm Cihazları Direktifinin kabul edilmesi yolunda çalıĢmalıdır.<br />
TOPLULUK DÜZEYĠNDE ĠZLEME<br />
6. Tüm Üye Devletler aĢağıdaki amaçlarla Komisyonu kendileriyle yakın temas<br />
içinde çalıĢmaya çağırmalıdır:<br />
(a) örneğin yaptırım <strong>stratejileri</strong>, rehabilitasyon programları, kaza <strong>ve</strong>rileri<br />
toplanmasına iliĢkin en iyi uygulama hakkında bilgi paylaĢımı;<br />
(b) özellikle <strong>alkol</strong>lü sürücülerin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> sorunları sebebiyle tedavi gören<br />
sürücülerin taĢıt kullanmalarını engellemek için teknolojik imkânların<br />
araĢtırılmasını <strong>ve</strong> geliĢtirilmesini desteklemek;<br />
(c) sürücüleri içkili araç kullanmamaya teĢvik eden Avrupa çapındaki tanıtım<br />
kampanyalarını desteklemek;<br />
(d) politikanın etkililiğinin denetlenmesi <strong>ve</strong> halk sağlığı konusunda gelecek<br />
topluluk eylem programı faaliyetlerine 6 bir çapraz referans sağlamak için tüm<br />
<strong>alkol</strong>le iliĢkili yol kazası <strong>ve</strong>rilerinin CARE programı kapsamında kullanımını<br />
desteklemek <strong>ve</strong> koordine etmek.<br />
Brüksel'de akdedilmiĢtir, 17 Ocak 2001.<br />
Komisyon adına<br />
Loyola De Palacio<br />
BaĢkan Yardımcısı<br />
6<br />
3 nolu dipnota bakınız.
EK<br />
AĢağıdaki tablo, ölümlerin, kazaların <strong>ve</strong>ya tutuklama oranlarının, genellikle uygunsuz içkili araç kullanımını azaltmak için eĢlik eden<br />
tedbirlerle birlikte BAC indirimleri yapılan ülkelerde bildirilen baĢarıların bazılarını göstermektedir. Tablo ayrıca BAC limitlerindeki<br />
indirimlere bağlı tahmini düĢüĢlerini de göstermektedir. Sonuçlar üst düzey grup için <strong>alkol</strong>lü haplar <strong>ve</strong> ilaçlar çalıĢma grubunun<br />
raporunda özetlenmiĢtir: (Ekim 1999)<br />
Üye Devletler<br />
Avusturya<br />
BAC indirimi<br />
(mg/ml)<br />
0,8 ila 0,5 acemi<br />
sürücüler için, 0,8<br />
ila 0,1<br />
Ġlgili değiĢiklikler<br />
Nefes testinde %23 artıĢ 1992’de çıkarılan<br />
geçici sürücü planına ait etkilerin, kazaya<br />
karıĢma üzerinde de bir etkisi olacaktır.<br />
Ölüm <strong>ve</strong> kazada düĢüĢ<br />
(% tüm ölümler <strong>ve</strong> tüm<br />
kazalar)<br />
Acemi sürücülerde kazaya<br />
karıĢma oranı, diğer<br />
sürücüler için %9 düĢüĢ ile<br />
karĢılaĢtırıldığında, %32<br />
düĢmüĢtür<br />
Trafik cezalarındaki<br />
düĢüĢler<br />
Tüm sürücü suçları için<br />
mahkûmiyetler %25<br />
düĢmüĢtür<br />
Belçika 0,8 ila 0,5<br />
BAC limitindeki değiĢiklik öncesi <strong>ve</strong> sonrası<br />
hatalı sürüĢ suçlarının toplam sayısına dair<br />
bir inceleme, 0,5 <strong>ve</strong> 0,8 arasında basit<br />
anlamda BAC indiriminden kaynaklanan<br />
suç sayısındaki artıĢ için bir açıklama<br />
getirememiĢtir. Eğer bu artıĢ<br />
açıklanabilseydi, sürücü davranıĢındaki<br />
değiĢiklikleri yansıtan mahkûmiyetlerdeki<br />
gerçek düĢüĢ daha büyük olurdu. Bunun<br />
için suçların, sadece suçun iĢlenip<br />
iĢlenmediğini değil, BAC değiĢikliklerinin<br />
sürücü davranıĢlarını etkileyip<br />
etkilemediğini değerlendiren, kayıtlı <strong>alkol</strong><br />
seviyeleri ile bir analiz yapılması gereklidir.<br />
Toplam sürücü<br />
mahkumiyetleri yaklaĢık<br />
%2.5 düĢmüĢtür
Üye Devletler<br />
BAC indirimi<br />
(mg/ml)<br />
Hollanda<br />
Acemi sürücüler<br />
için, 0,5 ila 0,2<br />
önerildi<br />
Ġs<strong>ve</strong>ç 0,5 ila 0,2<br />
Ġngiltere<br />
0,8’den 0,5’e<br />
düĢürülmesi<br />
önerildi<br />
Avusturalya 0,8 ila 0,5<br />
KANDA MAKSİMUM ALKOL YOĞUNLUĞU KOMİSYON TAVSİYE KARARI 81<br />
Ġlgili değiĢiklikler<br />
Ölüm <strong>ve</strong> kazada düĢüĢ (% tüm<br />
ölümler <strong>ve</strong> tüm kazalar)<br />
AraĢtırma, artan yaptırımla beraber<br />
uygulanmazsa indirimin kazalarda artıĢa yol<br />
açabileceği, çünkü kaynakların daha ciddi<br />
suçluları tutuklamaktan uzaklaĢabileceği<br />
sonucuna varmıĢtır<br />
Artan yaptırımla birlikte<br />
uygulanmazsa kazalarda artıĢ<br />
Not: Karayolu ölümlerinin %10’u<br />
<strong>alkol</strong>le bağlantılıdır<br />
DüĢüĢün %30 kadarının 1990’ların baĢında<br />
genç sürücülerin sayısındaki düĢüĢten,<br />
artan yaptırımlar <strong>ve</strong> daha sert cezalardan<br />
dolayı olabileceği tahmin edilmektedir<br />
Ölümlü kazalar %8 düĢmüĢtür<br />
Tahmin sürücü davranıĢı hakkında ihtiyatlı<br />
öngörüler bazındadır. Artan yaptırımların<br />
etkileri için herhangi bir pay ayrılmamıĢtır<br />
YaklaĢık 50 ölüm <strong>ve</strong>ya tüm ölümlerin<br />
%1.5’u<br />
Not: Karayolu ölümlerinin %15’i<br />
<strong>alkol</strong>le bağlantılıdır<br />
ÇeĢitli araĢtırmalarda Avustralya<br />
eyaletlerindeki bu BAC indrimlerinin<br />
etkileri hakkında bilgi <strong>ve</strong>rilmektedir,<br />
bunların bazıları tanıtımı iyi yapılmıĢ<br />
rasgele nefes teslerindeki artıĢ ile birlikte<br />
uygulanmıĢtır. Kazalarda <strong>ve</strong> hatalı<br />
sürüĢlerde çok belirgin düĢüĢler<br />
bildirilmiĢtir, bazıları tüm BAC dağılımı<br />
genelindedir<br />
Queensland AraĢtırma, BAC seviyesi<br />
0,8 ile 1,5 arasındaki sürücülerin<br />
karıĢtıkları kazalarda BAC indirimine<br />
atfedilebilecek %8’lik bir düĢüĢ<br />
göstermiĢtir.<br />
Not: Victoria’da karayolu ölümlerinin<br />
yaklaĢık %25’i <strong>alkol</strong>le bağlantılıdır Bu<br />
Avrupa’daki seviye ile benzerdir<br />
Trafik<br />
cezalarındaki<br />
düĢüĢler<br />
Yeni limitin<br />
çıkarılmasından bu<br />
yana sürücü suçları<br />
yılda %7<br />
düĢmüĢtür<br />
Avustralya BaĢkent<br />
Bölgesi<br />
Yaptırım<br />
faaliyetinde artıĢ<br />
olmaksızın, 0,5 <strong>ve</strong><br />
0,8 arasında BAC<br />
ile sürüĢte %90<br />
düĢüĢ <strong>ve</strong> 1,5’un<br />
üzerinde BAC ile<br />
sürüĢte %41 düĢüĢ.
82<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
82<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Üye Devletler<br />
Kanada<br />
Japonya<br />
Amerika BirleĢik<br />
Devletleri<br />
BAC<br />
indirimi<br />
(mg/ml)<br />
1969’dan<br />
beri 0,8<br />
1970’dan<br />
beri 0,5<br />
1,0 ila 0,8<br />
82 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Ġlgili değiĢiklikler<br />
1999’da yapılan bir inceleme, federal BAC limitlerini<br />
düĢürmemeye, çabalarını artan yaptırım üzerinde<br />
yoğunlaĢtırmaya karar <strong>ve</strong>rmiĢtir. Önceden 0,8 ile 1,0<br />
arasında yakalanan sürücülerin pek azı ceza alıyordu.<br />
Mevcut limitlerle artan yaptırımın en etkili strateji olacağı<br />
<strong>ve</strong> kamu desteğinin uzaklaĢma riskini en düĢük kılacağı<br />
hissedilmiĢtir.<br />
Yakın zamanda herhangi bir değiĢiklik olmamıĢtır. Fakat<br />
Japonya ciddi cezalarla birlikte daha düĢük BAC<br />
seviyelerinin <strong>alkol</strong>le bağlantılı karayolu kazalarını<br />
azalttığını bildirmektedir. Japonya’dan gelen yakın tarihli<br />
bir inceleme, <strong>alkol</strong>e bağlı sürüĢ bozukluklarına iliĢkin<br />
araĢtırma bulgularının içkili taĢıt kullanımı<br />
düzenlemelerinde yeterince yanstılmadığı sonucuna<br />
varmaktadır.<br />
ABD’den gelen kanıtlar, bazı Eyaletlerde yasal BAC<br />
limitinde yapılan 1,0’dan 0,8 mg/ml’ye bir indirimin,<br />
(polisin bir ehliyeti derhal iptal edebilmeisine imkân<br />
tanıyan) idari ehliyet iptali (ALR) kanunları ile birlikte<br />
ölümlü <strong>alkol</strong>lü sürücü kazalarını belirgin biçimde<br />
düĢürdüğünü göstermektidr. Dahası bu düĢüĢ sadece düĢük<br />
BAC seviyelerinde değil, tüm BAC dağılımı genelinde<br />
geçerlidir. NHTSA, eğer tüm Eyaletler 0,8 mg/ml değerini<br />
<strong>ve</strong> ALR kanunlarını benimsemiĢ olsalardı 925 hayatın<br />
kurtarılmıĢ olabileceğini bildirmektedir. Rasgele nefes testi<br />
yapılmamakta <strong>ve</strong> yol kenarı testlerinde önemli bir artıĢ<br />
yok.<br />
Ölüm <strong>ve</strong> kazada düĢüĢ (% tüm<br />
ölümler <strong>ve</strong> tüm kazalar)<br />
Not: Avrupa ile karĢılaĢtırıldığında,<br />
<strong>alkol</strong>le bağlantılı ölüm yüzdesi<br />
Kanada’da göreceli olarak yüksektir<br />
(%30 ila 35)<br />
Önemli uzun vadeli indirimler<br />
Not: Avrupa ile karĢılaĢtırıldığında,<br />
<strong>alkol</strong>le bağlantılı ölüm yüzdesi<br />
Japonya’da göreceli olarak düĢüktür<br />
%2,2 olarak tahmin edilmektedir<br />
Not: Avrupa ile karĢılaĢtırıldığında,<br />
<strong>alkol</strong>le bağlantılı ölüm yüzdesi<br />
ABD’de göreceli olarak yüksektir<br />
(%35 ila 40)<br />
Karayolu kazalarında ölen<br />
sürücülerin yaklaĢık %28’inde BAC<br />
seviyesi 1,0 mg/ml’den yüksektir.<br />
Trafik<br />
cezalarındaki<br />
düĢüĢler
GENÇLER KANDA MAKSİMUM VE ALKOL ÜZERİNE ALKOL YOĞUNLUĞU BİLDİRGE (STOKHOLM KOMİSYON DEKLARASYONU) TAVSİYE KARARI 83<br />
GENÇLER VE ALKOL ÜZERİNE<br />
BİLDİRGE<br />
(Stokholm Deklarasyonu)
GENÇLER VE ALKOL ÜZERİNE BİLDİRGE (STOKHOLM DEKLARASYONU) 85<br />
GENÇLER VE ALKOL ÜZERİNE BİLDİRGE<br />
(Stokholm Deklarasyonu)<br />
Stokholm, 19–21 Şubat 2001<br />
Üye devletler tarafından 1995 yılında kabul edilen, <strong>Alkol</strong> ile Ġlgili Avrupa ġartı,<br />
bölgedeki bütün insanların sağlığını <strong>ve</strong> esenliğini geliĢtirmek <strong>ve</strong> korumak için yol<br />
gösterici ilkeler <strong>ve</strong> amaçlar ortaya koyar. Bu bildirge, çocukları <strong>ve</strong> gençleri <strong>alkol</strong>lü<br />
içki kullanma baskılarından korumayı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün onlara dolaylı <strong>ve</strong>ya dolaysız zarar<br />
<strong>ve</strong>rmesini azaltmayı amaçlar. Bu bildirge <strong>Alkol</strong> ile Ġlgili Avrupa ġartı'nın beĢ ilkesini<br />
yeniden onaylar.<br />
1. Bütün insanların kazalardan, Ģiddetten <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin diğer olumsuz<br />
sonuçlarından korunmuĢ bir aile, toplum <strong>ve</strong> iĢ yaĢamına sahip olma hakkı vardır.<br />
2. Bütün insanların <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlık, aile <strong>ve</strong> toplum üzerine etkileri<br />
konusunda yaĢamın erken dönemlerinde baĢlayan, doğru <strong>ve</strong> tarafsız bilgi <strong>ve</strong><br />
eğitim alma hakkı vardır.<br />
3. Bütün çocukların <strong>ve</strong> adolesanların, <strong>alkol</strong> tüketiminin olumsuz etkilerinden <strong>ve</strong><br />
olanakların el<strong>ve</strong>rdiği ölçüde <strong>alkol</strong>lü içki reklamlarından arındırılmıĢ bir çevrede<br />
büyümeye hakları vardır.<br />
4. Tehlikeli <strong>ve</strong>ya zarar <strong>ve</strong>rici boyutta <strong>alkol</strong> tüketen bütün insanların <strong>ve</strong> onların aile<br />
üyelerinin tedavi <strong>ve</strong> bakıma ulaĢma <strong>ve</strong> alma hakları vardır.<br />
5. <strong>Alkol</strong> tüketmek istemeyen <strong>ve</strong>ya sağlık sorunları ya da diğer nedenlerle <strong>alkol</strong><br />
tüketemeyen herkesin içmek için zorlanmamaya <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanmama<br />
davranıĢlarının desteklenmesine hakları vardır.<br />
Gerekçe<br />
Sağlık <strong>ve</strong> esenlik her insanın temel hakkıdır. Çocukların <strong>ve</strong> gençlerin sağlık <strong>ve</strong><br />
esenliğini korumak <strong>ve</strong> geliĢtirmek, BirleĢmiĢ Milletler Çocuk Hakları SözleĢmesi' nin<br />
merkezini, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)'nün SAĞLIK-21 politik çerçe<strong>ve</strong>sinin <strong>ve</strong><br />
UNICEF misyonunun da yaĢamsal öneme sahip bir parçasını oluĢturur. Gençler <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> ile iliĢkili olarak, DSÖ Avrupa 2000 - 2005 <strong>Alkol</strong> Eylem Planı; gençleri <strong>alkol</strong><br />
kullanmaya yönelik baskılardan korumak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ile iliĢkili zararların yaygınlık <strong>ve</strong>
86 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
86<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
derinliğini azaltmak için; ev, eğitim kurumları, iĢyeri <strong>ve</strong> yerel toplumda destekleyici<br />
çevrelerin sağlanması gerektiğini belirtir. Dahası, gençlik <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> konusunu politik<br />
gündeme taĢımak için büyük bir fırsat yaklaĢmaktadır. Sekreteryasını UNICEF'in<br />
yaptığı Eylül 2001 tarihinde gerçekleĢtirilecek BirleĢmiĢ Milletler Genel Kurulu’nun<br />
Çocuklar Üzerine Özel Oturumu için dünyadaki bütün devletler hazırlık<br />
yapmaktadırlar.<br />
Gençlik Çevresi<br />
Medya <strong>ve</strong> pazarların küreselleĢmesi, genç insanların algılarını, seçimlerini <strong>ve</strong><br />
davranıĢlarını gittikçe daha fazla Ģekillendirmektedir. Bugün birçok genç daha<br />
büyük fırsatlara <strong>ve</strong> harcanabilir gelire sahiptir ancak bu gençler tüketim ürünleri <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> gibi zararlı potansiyele sahip maddeler söz konusu olduğunda daha da saldırgan<br />
hale gelen satıĢ <strong>ve</strong> pazarlama tekniklerine karĢı daha savunmasızdırlar. Aynı<br />
zamanda, serbest pazar hâkimiyeti birçok ülkede var olan halk sağlığı gü<strong>ve</strong>nlik<br />
ağlarını kemirmiĢ <strong>ve</strong> gençler için olan sosyal yapıları zayıflatmıĢtır. Hızlı sosyal <strong>ve</strong><br />
ekonomik değiĢim, sivil çatıĢmalar, yoksulluk, evsizlik <strong>ve</strong> yalnızlık <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
uyuĢturucuların birçok gencin yaĢamında önemli <strong>ve</strong> yıkıcı bir rol oynama olasılığını<br />
arttırmıĢtır.<br />
Ġçme eğilimleri<br />
Çocuklar arasında <strong>alkol</strong> deneyimi artıĢı, özellikle adolesan <strong>ve</strong> genç eriĢkinler<br />
arasında içki alemi <strong>ve</strong> sarhoĢluk gibi yüksek riskli içme tarzının fazlalaĢması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
ile psikoaktif maddelerin (çoklu ilaç kullanımı) birlikte alınması gençlerin içme<br />
tarzlarındaki ana eğilimlerdir. Gençlerde <strong>alkol</strong>, tütün <strong>ve</strong> yasadıĢı ilaç kullanımı<br />
arasında belirgin iliĢki bulunmaktadır.<br />
Gençlerin <strong>alkol</strong> tüketiminin maliyeti<br />
Gençler kendilerinin <strong>ve</strong>ya diğer insanların <strong>alkol</strong> tüketiminden kaynaklanan fiziksel,<br />
duygusal <strong>ve</strong> sosyal zararlarına karĢı daha korunmasızdırlar. Yüksek riskli içme tarzı,<br />
Ģiddet, gü<strong>ve</strong>nli olmayan cinsel davranıĢ, trafik kazaları <strong>ve</strong> diğer kazalar, kalıcı<br />
sakatlık <strong>ve</strong> ölüm arasında güçlü iliĢki vardır. Gençler arasında <strong>alkol</strong> ile ilgili<br />
sorunların yol açtığı sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik maliyetler topluma önemli bir yük<br />
getirmektedir.
GENÇLER GENÇLER VE ALKOL VE ÜZERİNE ALKOL ÜZERİNE BİLDİRGE BİLDİRGE (STOKHOLM DEKLARASYONU) 87 87<br />
Halk sağlığı<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> diğer psikoaktif maddelerin kulanımı bugün birçok gencin sağlığını <strong>ve</strong><br />
esenliğini ciddi bir Ģekilde tehdit etmektedir Halk sağlığı açısından mesaj açıktır:<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi için bilimsel olarak kanıtlanmıĢ gü<strong>ve</strong>nli bir sınır yoktur, özellikle de<br />
çocuklar <strong>ve</strong> adolesanlar gibi en hassas gruplar için. Birçok çocuk, aynı zamanda,<br />
baĢkalarının, özellikle aile üyelerinin; ailenin dağılması, ekonomik <strong>ve</strong> duygusal<br />
yoksulluk, ihmal, istismar, Ģiddet <strong>ve</strong> olanak kaybı ile sonuçlanan <strong>alkol</strong><br />
tüketimlerinin kurbanıdır. <strong>Alkol</strong> ile ilgili halk sağlığı politikalarının, ticari çıkarlarla<br />
etkileĢmeden, halk sağlığı çıkarları gözetilerek formüle edilmesine ihtiyaç vardır.<br />
Ġlgilenilmesi gereken ana kaynaklardan bir tanesi <strong>alkol</strong>lü içki endüstrisi <strong>ve</strong> eğlence<br />
sektörünün yoğun promosyon <strong>ve</strong> sponsorluk yoluyla spor <strong>ve</strong> gençlik kültürünün<br />
ticarileĢtirilmesine yönelik çabalarıdır.<br />
BĠLDĠRGE<br />
Bu bildirge ile biz, DSÖ Avrupa Gençlik <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Üzerine Bakanlar Konferansı<br />
katılımcıları; gençlerin iyi kalitede bir yaĢamın <strong>ve</strong> iĢ, dinlence, aile <strong>ve</strong> toplum<br />
yaĢamları bağlamında dolu bir geleceğin tadını çıkarmalarını sağlamak üzere; bütün<br />
üye devletleri, hükümetler arası <strong>ve</strong> hükümet dıĢı organizasyonları <strong>ve</strong> ilgili tarafları,<br />
taraftar olmaya <strong>ve</strong> gençlerin sağlık <strong>ve</strong> esenliği için yatırım yapmaya çağırıyoruz.<br />
Gençlere yönelik <strong>alkol</strong> politikaları, geniĢ bir toplumsal politikanın parçası olmalıdır<br />
çünkü gençler arasındaki <strong>alkol</strong> tüketimi büyük bir oranda daha geniĢ bir yetiĢkin<br />
toplumun tutum <strong>ve</strong> davranıĢlarının bir yansımasıdır. Genç insanlar bir kaynaktırlar<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ile ilgili problemlerin çözümüne olumlu katkı yapabilirler.<br />
Avrupa 2000-2005 <strong>Alkol</strong> Eylem Planı'nda çerçe<strong>ve</strong>si çizilen geniĢ toplumsal<br />
politikayı tamamlamak üzere Ģimdi genç insanlar için spesifik hedefler, politika<br />
ölçütleri geliĢtirmek <strong>ve</strong> aktiviteleri desteklemek gerekmektedir. Üye devletler, kendi<br />
farklı kültürleri, sosyal, yasal <strong>ve</strong> ekonomik koĢulları ile uyumlu olarak:<br />
1. AĢağıda yer alan hedefleri belirleyeceklerdir. Bu hedeflere 2006 yılında<br />
ulaĢılmalıdır;<br />
(a) <strong>alkol</strong> tüketmeye baĢlayan gençlerin sayısını önemli ölçüde azaltmak;<br />
(b) gençlerin içkiye baĢlama yaĢını geciktirmek;
88 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
88<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(c) genç insanlar arasında, özellikle adolesan <strong>ve</strong> genç eriĢkinlerde yüksek riskli <strong>alkol</strong><br />
tüketiminin meydana gelmesini <strong>ve</strong> sıklığını önemli ölçüde azaltmak;<br />
(d) <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> ilaç kullanımına karĢı anlamlı seçenekler sunmak <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya bu seçenekleri<br />
çoğaltmak <strong>ve</strong> genç insanlar ile çalıĢanların eğitim <strong>ve</strong> becerilerini arttırmak;<br />
(e) genç insanların, gençlerin sağlığı ile ilgili özellikle <strong>alkol</strong> ile iliĢkili politikaların<br />
oluĢturulmasında yer almalarını daha fazla sağlamak;<br />
(f) genç insanları <strong>alkol</strong> konusunda daha fazla eğitmek;<br />
(g) özel olaylara vurgu yapılarak, <strong>alkol</strong>ün teĢvik edilmesi, bedava dağıtımı,<br />
reklamları, sponsorlukları <strong>ve</strong> kolay ulaĢılabilirlik durumları ile iliĢkili olarak<br />
gençlerin içmeleri yönünde yapılan baskıları azaltmak;<br />
(h) yasa dıĢı <strong>alkol</strong> satıĢına karĢıt hareketleri desteklemek;<br />
(i) özellikle <strong>alkol</strong> problemi olan genç insanlar <strong>ve</strong> / <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong> bağımlısı ebe<strong>ve</strong>ynler<br />
<strong>ve</strong>ya aile üyeleri için, sağlık <strong>ve</strong> danıĢma hizmetlerine ulaĢımı sağlamak <strong>ve</strong> / <strong>ve</strong>ya<br />
arttırmak;<br />
(j) özellikle genç insanların yaĢadığı kazalar, tecavüzler <strong>ve</strong> Ģiddet gibi <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararları önemli ölçüde azaltmak.<br />
2. Dört geniĢ alandaki etkili <strong>alkol</strong> politikası önlemlerini bir arada geliĢtireceklerdir:<br />
‣ Korunmayı sağlamak: <strong>Alkol</strong>ün teĢviki <strong>ve</strong> sponsorluğunun etkilerinden çocukları<br />
<strong>ve</strong> adolesanları koruyacak önlemleri güçlendirmek. Üreticilerin <strong>alkol</strong><br />
ürünlerinde çocukları <strong>ve</strong> adolesanları hedef almamalarını sağlamak. <strong>Alkol</strong>e<br />
ulaĢabilme, minimum yaĢ <strong>ve</strong> ekonomik önlemler, yaĢı gelmeden içme davranıĢını<br />
etkileyen fiyatlandırma dâhil göz önüne alınarak <strong>alkol</strong>ün bulunabilmesini<br />
kontrol etmek. Ebe<strong>ve</strong>ynleri <strong>ve</strong>ya aile üyeleri <strong>alkol</strong> bağımlısı olan <strong>ve</strong>ya kendisinin<br />
<strong>alkol</strong> ile iliĢkili problemleri olan çocuklar <strong>ve</strong> adolesanlar için korunma <strong>ve</strong> destek<br />
sağlamak.<br />
‣ Eğitimi teĢvik etmek: Özellikle gençler arasında <strong>alkol</strong>ün etkileri konusunda<br />
duyarlılığı arttırmak. Eğitim kurumları, iĢyerleri, gençlik kuruluĢları <strong>ve</strong> yerel<br />
toplum gibi ortamlarda <strong>alkol</strong> ile ilgili konuları içeren sağlığın geliĢtirilmesi<br />
programları oluĢturmak. Bu programlar; ebe<strong>ve</strong>ynleri, öğretmenleri, akranlarını<br />
<strong>ve</strong> gençlik liderlerini, genç insanlara yaĢam becerilerini öğrenme <strong>ve</strong> uygulamada
GENÇLER GENÇLER VE ALKOL VE ÜZERİNE ALKOL ÜZERİNE BİLDİRGE BİLDİRGE (STOKHOLM DEKLARASYONU) 89 89<br />
yardım edebilecek duruma getirmeli <strong>ve</strong> sosyal baskı <strong>ve</strong> risk yönetimi konularını<br />
içermelidir. Dahası, genç insanlar, toplumun önemli üyeleri olarak, sorumluluk<br />
almaya yetkili kılınmalıdır.<br />
‣ Çevreyi desteklemek: Ġçme kültürüne karĢıt seçeneklerin teĢvik <strong>ve</strong> tercih edildiği<br />
olanaklar oluĢturmak. Genç insanların sağlık <strong>ve</strong> esenliğinin geliĢtirilmesinde<br />
ailenin rolünü geliĢtirmek <strong>ve</strong> teĢvik etmek. Okulların <strong>ve</strong> eğer mümkün ise diğer<br />
eğitim kurumlarının <strong>alkol</strong>den arınmıĢ çevreler olmasını sağlamak.<br />
‣ Zararı azaltmak: <strong>Alkol</strong> tüketiminin birey, aile <strong>ve</strong> toplum için olumsuz<br />
sonuçlarının daha fazla anlaĢılmasını sağlamak. Ġçki içilen ortamda, <strong>alkol</strong> servisi<br />
yapılmasından sorumlu olanların eğitimini sağlamak <strong>ve</strong> küçüklere <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>den<br />
etkilenmiĢ kiĢilere <strong>alkol</strong> satılmasını yasaklayan düzenlemeler yapmak <strong>ve</strong><br />
uygulatmak. <strong>Alkol</strong>lü araba kullanma ile ilgili düzenlemeleri <strong>ve</strong> cezaları<br />
uygulatmak. Diğer insanların <strong>ve</strong>ya kendilerinin <strong>alkol</strong> kullanması nedeniyle<br />
sorunlar yaĢayan genç insanlar için uygun sağlık <strong>ve</strong> sosyal hizmetler sağlamak.<br />
3. Hedeflere ulaĢmaya <strong>ve</strong> <strong>stratejileri</strong> uygulamaya yönelik kapsamlı sistem<br />
kuracaklardır:<br />
‣ Genç nüfusun farklı kesimlerinde <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> bununla ilgili zararları<br />
azaltacak hedeflerle <strong>ve</strong> genç insanlarla birlikte ülke çapında kapsamlı plan <strong>ve</strong><br />
stratejiler geliĢtirerek politik karar oluĢturmak <strong>ve</strong> bunlarla ilgili geliĢmeleri (genç<br />
insanlarla birlikte) değerlendirmek.<br />
‣ Uygun yerel ağlar aracılığı ile özellikle genç insanlar ile ortaklıklar geliĢtirmek.<br />
Genç insanlara bir kaynak olarak bakmak <strong>ve</strong> yaĢamlarını etkileyecek kararların<br />
oluĢturulmasına genç insanların katılmasını sağlayacak olanakları teĢvik etmek.<br />
EĢitsizliklere - özellikle sağlıkta - özel bir vurgu yapılmalıdır.<br />
‣ <strong>Alkol</strong>, tütün, ilaçlar <strong>ve</strong> diğer ilgili konular bağlamında genç insanlar tarafından<br />
yaĢanan sosyal <strong>ve</strong> sağlık problemlerini iĢaret eden kapsamlı bir yaklaĢım<br />
geliĢtirmek. Sürdürülebilir <strong>ve</strong> daha etkili bir politika sağlamak üzere ulusal <strong>ve</strong><br />
yerel düzeyde sektörler arası yaklaĢımı teĢvik etmek. Genç insanların sağlığı <strong>ve</strong><br />
esenliğinin geliĢtirilmesi sırasında onların değiĢen sosyal <strong>ve</strong> kültürel özelliklerini<br />
<strong>ve</strong> bilhassa özel ihtiyaçları olan grupları dikkate almak.<br />
‣ Üye ülkeler arasında uluslararsı eĢgüdümü kuv<strong>ve</strong>tlendirmek. Birçok politik<br />
önlemin tam olarak etkili olması isteniyorsa uluslarası düzeyde yeniden<br />
güçlendirilmesi gerekmektedir. DSÖ uygun ortaklıklar kurarak <strong>ve</strong> Avrupa
90 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
90 90<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
bölgesi çapında iĢbirliği ağlarını kullanarak liderliği sağlayacaktır. Buna göre<br />
Avrupa komisyonu ile eĢgüdüm özel öneme sahiptir.<br />
DSÖ Bölge Ofisi, Avrupa <strong>Alkol</strong> Bilgi Sistemi aracılığı ile bu bildirge kararlarını<br />
yerine getirmeye yönelik Avrupa Bölgesi'ndeki süreci izleyecek, değerlendirecek<br />
(genç insanların katılımı ile) <strong>ve</strong> rapor edecektir.
GENÇLER VE VE ALKOLLE ÜZERİNE İLGİLİ BİLDİRGE ZARARA (STOKHOLM İLİŞKİN TOPLULUK DEKLARASYONU) STRATEJİSİ 91<br />
91<br />
ALKOLLE İLGİLİ ZARARA İLİŞKİN<br />
TOPLULUK STRATEJİSİ
ALKOLLE İLGİLİ ZARARA İLİŞKİN TOPLULUK STRATEJİSİ 93<br />
<strong>Alkol</strong>le İlgili Zarara İlişkin Topluluk Stratejisi<br />
5/6/2001, 2001/C 175/01 Sayılı<br />
Konsey Sonuç Bildirgesi<br />
Bağlayıcı nitelikte değildir.<br />
Konsey,<br />
1. <strong>Alkol</strong> ile ilgili Avrupa Sağlık Konferansının sonucunda oluĢturulan hedefleri<br />
dikkate alır.<br />
2. 29 Mayıs 1986 <strong>Alkol</strong> Suiistimali Tebliğini anımsar.<br />
3. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesinin hazırlamıĢ olduğu Eylem Planını<br />
anımsar.<br />
4. DSÖ Gençlik <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Konfreansı sonuçlarını dikkate alır.<br />
5. Komisyon’un Topluluk Sağlık Stratejisi Tebliğini anımsar.<br />
6. ECAS araĢtırması raporunu dikkate alır.<br />
7. <strong>Alkol</strong>ün Avrupa Topluluğu’nun anahtar sağlık bileĢenlerinden biri olduğunu<br />
vurgular.<br />
8. <strong>Alkol</strong> tüketiminin çeĢitli sağlık zararlarına yol açtığını beyan eder.<br />
9. Avrupa yollarındaki kazarlın temel sebeplerinden birinin <strong>alkol</strong> kullanımı<br />
olduğunu kabul eder.<br />
10. <strong>Alkol</strong> kullanımı ile iĢsizlik, <strong>ve</strong>rimsizlik, Ģiddet, aile müessesesinin yıpranması<br />
arasındaki bağın altını çizer.<br />
11. Gençler arasında eğlence alemleri ile aĢırı <strong>alkol</strong> tüketimi oluĢturulduğunu kabul<br />
eder.
94 94 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
12. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> tütün alıĢkanlığına karĢı tedbirler alınması gerektiği yönündeki AB<br />
stratejisini kabul eder.<br />
13. Bahsi olunan konuların aynı zamanda aday ülkelerde de mevcut bulunduğunun<br />
farkındadır.<br />
14. Üye Devletler arasında <strong>alkol</strong>lü içki tercihleri, tüketimi <strong>ve</strong> politikaları konusunda<br />
farklılıklar olduğunun farkındadır.<br />
15. Konsey Tavsiye Kararı’nın çıkmasından memnuniyet duyar.<br />
16. Aday ülkelerin de bu konuda yapılacak çalıĢmalara yardımlara dâhil edilmesi<br />
gereğinin farkındadır.<br />
17. Komisyonu, <strong>alkol</strong>le iliĢkili zararların azaltılması için kapsamlı Topluluk Startejisi<br />
oluĢturmaya <strong>ve</strong> takvim belirlemeye da<strong>ve</strong>t eder.
ALKOLLE ALKOLLE İLGİLİ İLGİLİ ZARARA ZARARA İLİŞKİN TOPLULUK STRATEJİSİ 95 95<br />
Bilgi<br />
<strong>Alkol</strong>le Ġlgili Zararların Azaltılmasına Yönelik Topluluk Stratejisi Hakkında<br />
5 Haziran 2001 tarihli<br />
KONSEY SONUÇ BELGESĠ<br />
(2001/C 175/01)<br />
AVRUPA BĠRLĠĞĠ KONSEYĠ<br />
1. Tüm Topluluk faaliyet <strong>ve</strong> politikalarının tanımı <strong>ve</strong> uygulamasında insan<br />
sağlığının yüksek düzeyde korunmasının garanti edilmesi gerektiğini<br />
vurgulamaktadır.<br />
2. <strong>Alkol</strong> suiistimali hakkındaki 29 Mayıs 1986 tarihli kararı hatırlatmaktadır 1 .<br />
3. 15 <strong>ve</strong> 16 Mart 2000 tarihlerinde Evora’da gerçekleĢtirilen <strong>ve</strong> pek çok diğer<br />
konunun yanı sıra <strong>alkol</strong> konusunu vurgulayan <strong>ve</strong> bu alanda Topluluk<br />
düzeyindeki tehditlerin ele alınmasına yönelik tatbiki <strong>ve</strong> hedeflenen bir dizi<br />
basamak hakkında tavsiyelerde bulunan Avrupa Sağlık Belirleyicileri<br />
Konferansının sonuçlarına önem <strong>ve</strong>rmektedir.<br />
4. WHO çerçe<strong>ve</strong>sinin denetimi altında diğer maddelerin yanı sıra <strong>alkol</strong><br />
tüketiminden kaynaklanan olumsuz sağlık etkilerinin azaltılmasına yönelik<br />
olarak yapılan giriĢimleri <strong>ve</strong> bununla bağlantılı olarak 2000 yılı için oluĢturulan<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> faaliyet planının WHO Avrupa Bölgesel Komitesi tarafından 2005<br />
yılında devredildiğini hatırlatmaktadır.<br />
5. Bu bağlamda WHO <strong>ve</strong> Komisyon arasındaki Mutabakat Bildirisinin her iki<br />
organın iĢbirliği yapması, bilgi alıĢ<strong>ve</strong>riĢinde bulunması <strong>ve</strong> deneyimlerini<br />
paylaĢmasını taahhüt ettiğini hatırlatmaktadır.<br />
6. 19 <strong>ve</strong> 21 ġubat 2001 tarihleri arasında Stockholm’de gerçekleĢtirilen <strong>ve</strong> gençlere<br />
yönelik <strong>alkol</strong> politikalarının daha geniĢ bir toplumsal yanıtın bir parçası olması<br />
gerektiğini vurgulayan WHO Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Bakanlık Konferansı bildirimini<br />
dikkate almaktadır.<br />
1 OJ C 184, 23.7.1986, sayfa 3
96 ALKOL STRATEJİLERİ<br />
96 96<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
7. Kamu sağlığı alanında Topluluk tarafından gelecekte gerçekleĢtirilecek<br />
programlara yönelik bir eylem planı konusunda bir teklifi de içeren Toplum<br />
sağlık stratejisi Komisyon bildiriminin 2 diğer konuların yanı sıra <strong>alkol</strong> gibi yaĢam<br />
tarzıyla ilgili belirticilerine yönelik strateji <strong>ve</strong> önlemlerin hazırlanmasını <strong>ve</strong><br />
uygulanmasını öngördüğünü hatırlatmaktadır.<br />
8. Avrupa mukayeseli <strong>alkol</strong> çalıĢması (ECAS), öğrenciler arasında <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> diğer<br />
uyuĢturucuların kullanımına yönelik çalıĢma (ESPAD) raporlarının <strong>ve</strong> ayrıca<br />
WHO Küresel hastalık külfeti 2000 çalıĢmasının bulgularını dikkate almaktadır.<br />
9. <strong>Alkol</strong>ün Avrupa Topluluğu dâhilinde temel sağlık belirleyicilerinden biri<br />
olduğunu vurgulamaktadır.<br />
10. Bilimsel çalıĢmaların nüfus içerisinde yüksek <strong>alkol</strong> tüketiminin her türlü sebebe<br />
dayalı ölüm riskini, özellikle de karaciğer sirozunu, <strong>alkol</strong>ikliği, <strong>alkol</strong><br />
zehirlenmesini, <strong>alkol</strong>e dayalı gastriti, <strong>alkol</strong> kardiyomiyopatiyi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
polinöropatiyi, kanamaya iliĢkin felci, ceninde <strong>alkol</strong> sendromunu (FAS) <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>le iliĢkili diğer hastalıkları önemli miktarda artırdığını gösterdiğini ifade<br />
etmektedir.<br />
11. <strong>Alkol</strong>ün Avrupa’da yollarda ölümle sonuçlanan kazalara katkıda bulunan en<br />
önemli etmenlerden biri olmasından <strong>ve</strong> bunların yanı sıra <strong>alkol</strong>ün hem<br />
iĢyerlerinde hem de evlerde gerçekleĢen pek çok kazanın doğrudan sebebi<br />
olmasından kaygı duymaktadır.<br />
12. <strong>Alkol</strong> suiistimali ile iĢyerinde <strong>ve</strong>rimliliğin azalması, iĢsizlik, sosyal marjinalleĢme<br />
<strong>ve</strong> dıĢlanma, ev içi Ģiddet <strong>ve</strong> aile biriminin parçalanması, evsizlik <strong>ve</strong> ruhsal<br />
hastalıklar arasındaki güçlü bağlantının altını çizmektedir.<br />
13. Bazı Üye Devletlerde gençler arasında normal <strong>alkol</strong> tüketimi alıĢkanlıklardaki<br />
artıĢın yanı sıra aĢırı <strong>alkol</strong> tüketimi alıĢkanlığının da artmıĢ olması konusunda<br />
yapılan bildirimler konusunda, özellikle de aĢırı <strong>alkol</strong> tüketimine genç yaĢta<br />
baĢlanması ile madde kullanımı <strong>ve</strong> suçluluk oranı arasındaki güçlü bağlantılar<br />
göz önünde bulundurulduğunda, kaygı duymaktadır.<br />
2 OJ C 337 E, 28.11.2000, sayfa 122
ALKOLLE ALKOLLE İLGİLİ İLGİLİ ZARARA ZARARA İLİŞKİN TOPLULUK STRATEJİSİ 97<br />
97<br />
14. Tütün <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ü de kapsamak suretiyle genel olarak bağımlılık konusunu ele alan<br />
önlemler alınmasının gerekliliğini vurgulayan 2000 – 2004 Avrupa Birliği<br />
UyuĢturucu Stratejisini hatırlatmaktadır.<br />
15. <strong>Alkol</strong>le iliĢkili sorunların aday ülkelerde de ciddi düzeyde olduğunun<br />
farkındadır.<br />
16. Ġçki seçimleri, <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikası önlemleri konularında uluslar<br />
arasındaki farklılıkların azalmasına karĢın Üye Devletler arasında kültürel, sosyal<br />
<strong>ve</strong> ekonomik farklılıklar olduğunu kabul etmektedir.<br />
17. GerçekleĢtirilecek herhangi bir Topluluk eyleminin kamu sağlığı alanında<br />
yapılacak geleceğe yönelik eylem programları tarafından sunulan olanakları<br />
tamamen göz önünde bulundurarak <strong>ve</strong> aynı zamanda kamu sağlığı dıĢındaki<br />
politika alanlarında da önlemler içererek Avrupa çapında artı değer sağlayacak<br />
önlemlere odaklanması gerektiğini düĢünmektedir.<br />
18. Bu nedenle, <strong>alkol</strong>le iliĢkili zararların azaltılmasına yönelik <strong>ve</strong> özellikle aĢağıda<br />
sıralanan unsurları içeren kapsamlı bir Topluluk stratejisinin geliĢtirilmesini arzu<br />
edildiğinin altını çizmektedir:<br />
a. Mukayeseli <strong>ve</strong> kapsamlı bilgilerin ilgili yüksek kaliteli araĢtırmalarla birlikte<br />
daha fazla geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketimi, <strong>alkol</strong> kaynaklı zararlar <strong>ve</strong> politika<br />
önlemleri <strong>ve</strong> bunların Avrupa Topluluğu içerisindeki etkilerinin geliĢtirilmesi<br />
b. Ġlgili tüm politika alanlarında Topluluk eylemlerinin eĢgüdümlü bir Ģekilde<br />
geniĢletilmesi; araĢtırma, tüketicinin korunması, ulaĢım, reklamcılık,<br />
pazarlama, tüketim <strong>ve</strong>rgisi <strong>ve</strong> diğer iç piyasa konuları gibi alanlarda Topluluk<br />
eylemlerinin tanımının <strong>ve</strong> uygulamasının sağlığın yüksek seviyede<br />
korunmasını içermesi <strong>ve</strong> bu yapılırken Üye Devletlerin yetkilerine saygı<br />
gösterilmesi sağlanmalıdır<br />
c. Üye Devletler arasında geliĢtirilmiĢ iĢbirliği <strong>ve</strong> bilgi alıĢ<strong>ve</strong>riĢi,<br />
d. Özellikle Dünya Sağlık Örgütü ile <strong>ve</strong> dâhilinde uluslar arası iĢbirliği,<br />
19. Konseyin Topluluk düzeyinde daha kapsamlı bir yaklaĢım geliĢtirilmesine<br />
yönelik olarak atılacak ilk adım olarak çocukların <strong>ve</strong> ergenlerin <strong>alkol</strong> tüketimi<br />
hakkında bir öneri kabul etmesini memnuniyetle karĢılamaktadır.
98 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
98 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
98 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
20. Aday ülkelerle <strong>alkol</strong> stratejisi hakkındaki çalıĢmaları da içeren, özellikle kamu<br />
sağlığı hakkında geleceğe yönelik eylem planının çerçe<strong>ve</strong>si konusunda<br />
iĢbirliğine olan ihtiyacı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le iliĢkili sorunlara yönelik eylemleri içeren bir<br />
Phare (Orta <strong>ve</strong> Doğu Avrupa Ülkelerine Topluluk Yardımı Programı)<br />
programına olan ihtiyacı kabul etmektedir.<br />
21. Komisyonu <strong>alkol</strong> kaynaklı zararların azaltılmasına yönelik <strong>ve</strong> ulusal politikaları<br />
destekleyecek <strong>ve</strong> farklı eylemler için bir zaman çizelgesi belirleyecek kapsamlı<br />
bir Topluluk stratejisine iliĢkin önergeler sunmaya da<strong>ve</strong>t etmektedir.
ALKOLLE İLGİLİ ZARARA İLİŞKİN TOPLULUK STRATEJİSİ 99<br />
ALKOLLE İLGİLİ ZARARA İLİŞKİN TOPLULUK STRATEJİSİ 99<br />
GENÇLERİN VE ÇOCUKLARIN<br />
ALKOL KULLANIMINA İLİŞKİN<br />
KONSEY TAVSİYE KARARI
GENÇLERİN VE ÇOCUKLARIN ALKOL KULLANIMINA İLİŞKİN KONSEY TAVSİYE KARARI 101<br />
5 Haziran 2001, 2001/458/EC sayılı<br />
Gençlerin <strong>ve</strong> Çocukların <strong>Alkol</strong> Kullanımına<br />
İlişkin Konsey Tavsiye Kararı<br />
I. Konsey Üye Ülkelere, gençlerin, özellikle çocuk <strong>ve</strong> ergenlerin <strong>alkol</strong>le ilişkisi<br />
konusunda aşağıdaki, düzenlemeleri hayata geçirmelerini tavsiye eder:<br />
1. Gençlerin <strong>alkol</strong> tüketiminden kaynaklanan çeşitli problemler <strong>ve</strong> bu problemlerin<br />
çözümüne ilişkin yapılacak araştırmaların teşvik edilmesi.<br />
2. Çocuk, ergen, ebe<strong>ve</strong>ynler, öğretmenler <strong>ve</strong> bakıcıların, <strong>alkol</strong> konusu da dâhil<br />
olmak üzere kapsamlı sağlık teşvik politikaları içerisinde yer almasının<br />
sağlanması; bu konuda eğitim sisteminde gerekli düzenlemelerin yapılması.<br />
3. Gençleri <strong>alkol</strong> içmeye teşvik eden faktörlerin belirlenmesi için araştırmalar<br />
yaptırılması.<br />
4. Gençlerin <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin negatif etkileri konusunda eğitilmesine<br />
destek olunması, bu doğrultuda medya kampanyaları düzenlenmesi.<br />
5. <strong>Alkol</strong> kullanımının, gençler üzerinde etkisi konusunda birey <strong>ve</strong> toplumsal<br />
düzlemlerde bilinç düzeyinin artırılması.<br />
6. Gençlerin sağlıkla ilgili politika <strong>ve</strong> kampanyalara bilfiil katılımının artırılması.<br />
7. <strong>Alkol</strong>ün gençler üzerine etkileri konusunda kılavuz materyaller hazırlanmasının<br />
teşvik edilmesi.<br />
8. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanımının tehlikelerinin okullar, sürücü kursları <strong>ve</strong> eğitim<br />
müesseselerinde aktarılması.<br />
9. Reşit olmayan kişilere <strong>alkol</strong>ün yasadışı olarak satılmasının önlenmesine yönelik<br />
düzenlemeler yapılması.<br />
10. Gençlerin <strong>alkol</strong> bağımlısı olmasının önlenmesi yönünde erken uyarı <strong>ve</strong> erken<br />
müdahale yaklaşımlarının oluşturulmasının desteklenmesi.
102 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
102<br />
102<br />
ALKOL<br />
ALKOL<br />
KONTROLÜ<br />
KONTROLÜ<br />
STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
II. Üye Devletler, kendi hukuki sistemleri <strong>ve</strong> normları çerçe<strong>ve</strong>sinde aşağıdaki<br />
düzenlemeleri yapmalıdırlar:<br />
1. <strong>Alkol</strong>lü içki üreticileri <strong>ve</strong> satıcıları ile sivil toplum kuruluşları; sunum, satış <strong>ve</strong><br />
pazarlama konularında etkin mekanizmalar kurmaları yolunda teşvik edilmelidir.<br />
a. Üreticilerin çocuk <strong>ve</strong> ergenleri özel olarak hedef alan <strong>alkol</strong>lü içkileri<br />
üretmemesi sağlanmalıdır.<br />
b. <strong>Alkol</strong>lü içkiler üretilip satışa sunulurken, aşağıdaki hususlar dikkate<br />
alınmalıdır:<br />
- Gençlikle ilgili tarzların (karakter, motif <strong>ve</strong> renk) kullanılmaması.<br />
- Promosyon kampanyalarında çocuk, ergen <strong>ve</strong> reşit olmayan görünümde<br />
kişilerin kullanılmaması.<br />
- İlaç <strong>ve</strong> tütün gibi diğer zararlı maddelere ilişkin imalarda bulunulmaması.<br />
- Şiddet <strong>ve</strong> anti sosyal davranışlarla ilişki kurulmaması.<br />
- Sosyal, cinsel <strong>ve</strong>ya sportif başarı vurgusu olmaması.<br />
- Düşük fiyatlı satış yapılması da dâhil olmak üzere çocuk <strong>ve</strong> ergenleri içki<br />
içmeye özendirmemesi.<br />
- Çocuk <strong>ve</strong> gençlerin katılımının yoğun olduğu spor, müzikal <strong>ve</strong> diğer<br />
organizasyonlarda reklam <strong>ve</strong> promosyon yapılmaması.<br />
- Çocuk <strong>ve</strong> gençlere yönelik yayın yapan medya organlarına reklam<br />
<strong>ve</strong>rilmemesi.<br />
c. Garson <strong>ve</strong> satış temsilcilerine, gençlere <strong>ve</strong> çocuklara satış yapmamaları için<br />
özel eğitim <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
d. Üreticilerin bir malı piyasaya sunmadan, medya lansmanına başlamadan,<br />
tavsiye almasının sağlanması.<br />
e. Yukarıdaki maddelere uymayan şekilde üretilerek satılan ürünlerin piyasadan<br />
men edilmesi <strong>ve</strong> gerekli piyasa tedbirlerinin alınması.
ALKOLLE<br />
ALKOLLE<br />
İLGİLİ<br />
İLGİLİ<br />
ZARARA<br />
ZARARA<br />
İLİŞKİN<br />
İLİŞKİN<br />
TOPLULUK<br />
TOPLULUK<br />
STRATEJİSİ<br />
STRATEJİSİ<br />
103<br />
103<br />
DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE<br />
ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ
DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 105<br />
DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE<br />
ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ<br />
(2006)<br />
1. Bölgede bir çerçe<strong>ve</strong>ye duyulan gereksinim<br />
DSÖ Avrupa Bölgesi dünyada en yüksek <strong>alkol</strong> alımına <strong>ve</strong> dünya ortalamasının kişi<br />
başına iki katı <strong>alkol</strong> tüketimine sahip bölgedir. 2002 yılında <strong>alkol</strong>, Bölgede<br />
hipertansiyon <strong>ve</strong> tütünden sonra hastalık yükü bakımından 26 risk faktörü içerisinde<br />
üçüncü en önemli <strong>ve</strong> gençler arasında en önemli risk faktörüydü. Bölgede <strong>alkol</strong><br />
kaynaklı hastalık yükü de dünya ortalamasının iki katıdır.<br />
İçicinin etrafındaki kişilerin sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal sorunları en az içicinin<br />
kendisinin sorunları kadar önemlidir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının içicinin dışındaki<br />
kişiler üzerindeki etkisi, <strong>alkol</strong> sorunları yükünün azaltılması için etkin önlemler<br />
alınması yönünde güçlü bir argüman durumundadır.<br />
1992’de Avrupa Bölgesel Ofisi, <strong>alkol</strong> hakkında Bölge çapında eylem planı başlatma<br />
girişiminde bulunan ilk DSÖ Bölgesel Ofisiydi. Ofis, son 20 yıldır Üye Devletlerde<br />
<strong>alkol</strong>le ilgili konularda politika oluşturma <strong>ve</strong> sağlık <strong>ve</strong> refah savunuculuğu yapma<br />
konusunda hızlandırıcı <strong>ve</strong> kolaylaştırıcı olarak önemli bir rol oynamaktadır.<br />
İki tane birbirini takip eden eylem planı (1992-1999 <strong>ve</strong> 2000-2005) <strong>ve</strong> 1995 Avrupa<br />
<strong>Alkol</strong> Şartı <strong>ve</strong> 2001 Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Deklarasyonu ile sonuçlanan iki bakanlar<br />
konferansı Üye Devletlerde etkin önlemlerin geliştirilmesi <strong>ve</strong> uygulanması açısından<br />
yollar önermiş <strong>ve</strong> dolayısıyla Bölgede genel sağlık politikasına katkıda<br />
bulunmuşlardır.<br />
Son yıllarda, <strong>alkol</strong>e bağlı sorunların boyutu <strong>ve</strong> niteliği hakkında daha fazla bilgi<br />
ortaya çıkmış <strong>ve</strong> sorun yükünü azaltmak için hangi önlemlerin etkin <strong>ve</strong> maliyetetkin<br />
olduğu daha fazla anlaşılmaya başlanmıştır. Aynı zamanda, ticaret anlaşmaları,<br />
ortak pazarlar <strong>ve</strong> küreselleşme, ulusal düzeyde etkin <strong>alkol</strong> politikalarını korumanın<br />
zorluğunu artırmaktadır.<br />
Dolayısıyla, bölgesel düzeyde uyumlu eylemlere ihtiyaç vardır. DSÖ <strong>ve</strong> diğer<br />
uluslararası <strong>ve</strong> hükümetlerarası organizasyonların <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları önleme <strong>ve</strong>ya<br />
azaltma konusunda etkin girişimlerde bulunacakları yönünde güçlü beklentiler
106 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
106<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
bulunmaktadır. Ulusal <strong>ve</strong> bölge çapındaki çabaların yenilenmesi <strong>ve</strong> güçlendirilmesi,<br />
sorunun boyutuna yanıt <strong>ve</strong>rebilmek <strong>ve</strong> etkin stratejiler hakkında var olan yeni<br />
bilgileri uygulamaya koymak konusunda bir fırsattır.<br />
DSÖ Bölgesel Ofisi tarafından başlatılan <strong>ve</strong> başı çekilen Bölgede yeni bir <strong>alkol</strong><br />
politikası safhası zamanında <strong>ve</strong>rilmiş bir cevaptır (DSÖ Avrupa Bölgesinde <strong>alkol</strong><br />
politikası çerçe<strong>ve</strong>si hakkında bkz. DSÖ Avrupa Bölgesel Komitesi EUR/RC55/R1<br />
sayılı karar). <strong>Alkol</strong>ün neden olduğu zararın önlenmesi <strong>ve</strong>ya azaltılması için küresel,<br />
bölgesel, ulusal <strong>ve</strong> yerel topluluk politikaları <strong>ve</strong> eylemlerinin geliştirilmesi <strong>ve</strong><br />
uygulanmasını teşvik etmesi <strong>ve</strong> kolaylaştırması gerekmektedir.<br />
2. Çerçe<strong>ve</strong>nin amaç <strong>ve</strong> hedefleri<br />
<strong>Alkol</strong> politikası çerçe<strong>ve</strong>si bölge için uzun dönemli bir stratejidir. Varolan DSÖ<br />
enstrüman <strong>ve</strong> belgeleri için kapsayıcı bir çerçe<strong>ve</strong> oluştururken, yakın zamanda<br />
ortaya çıkan gelişmeler, yeni zorluklar <strong>ve</strong> gelecekteki araştırma ihtiyaçlarını da ele<br />
almaktadır. Çerçe<strong>ve</strong> ayrıca, Herkes İçin Sağlık Politika Çerçe<strong>ve</strong>si, DSÖ’nün genel<br />
çalışma programı, Milenyum Gelişme Hedefleri <strong>ve</strong> Bölgesel Ofisin Ülke Stratejisi<br />
dâhil olmak üzere diğer büyük sağlık politikası belgeleriyle de uyumludur. Çerçe<strong>ve</strong>,<br />
etkin bir <strong>alkol</strong> politikasının yöntemleri, araçları <strong>ve</strong> sonuçları ile bağlantılıdır.<br />
Dolayısıyla çerçe<strong>ve</strong>:<br />
• DSÖ Avrupa Bölgesinde <strong>alkol</strong> politikası geliştirmeleri için geniş bir vizyon <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>e bağlı zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma için ortak bir anlayışı temsil etmektedir;<br />
• Kılavuz ilkeler <strong>ve</strong> politika hedefleri sunmakta <strong>ve</strong> hedefler, roller <strong>ve</strong><br />
sorumluluklara ilişkin açıklığı sağlamaktadır;<br />
• Devamlılığı <strong>ve</strong> varolan enstrümanlar için ortak bir platformu teyit eder <strong>ve</strong><br />
yaratır: Bölgede <strong>alkol</strong> politikası geliştirmenin temel belgeleri olarak, Avrupa<br />
<strong>Alkol</strong> Şartı, Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planı (EAAP) <strong>ve</strong> Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong><br />
Deklarasyonu;<br />
• Diğer uluslararası, ulusal <strong>ve</strong> yerel halk sağlığı girişimleri ile konsolidasyon <strong>ve</strong><br />
sinerjiyi kolaylaştırmakta; <strong>ve</strong><br />
• Yerel, ulusal <strong>ve</strong> uluslararası düzeylerde politika <strong>ve</strong> programların gözden<br />
geçirilmesi <strong>ve</strong> yeniden sıraya konması hakkında devam eden süreç için bir sebep<br />
<strong>ve</strong> rehberlik sunmaktadır.
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 107<br />
107<br />
<strong>Alkol</strong>, çok uzun zamandır tartışılan meseleleri olan karmaşık bir politika alanıdır. Bu<br />
meselelerden bazıları, Avrupa Şartında, EAAP’de <strong>ve</strong> Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> hakkında<br />
Deklarasyon’da mümkün olmayan derecede çerçe<strong>ve</strong>de ele alınmıştır. Gelecekteki<br />
gelişmeler Üye Devletler <strong>ve</strong> Bölgesel Ofis tarafından uygun şekilde karşılanması<br />
gereken ila<strong>ve</strong> mesele <strong>ve</strong> zorluklar ortaya çıkartabilir <strong>ve</strong> bunlar çerçe<strong>ve</strong> üzerinde<br />
gelecekte yapılacak değişikliklerde çerçe<strong>ve</strong>ye dâhil edilebilir.<br />
3. Çerçe<strong>ve</strong> için kılavuz ilkeler<br />
İçki içme gelenek <strong>ve</strong> alışkanlıklarının pek çok Avrupa kültüründe epeyce yerleşmiş<br />
olduğu dikkate alındığında, <strong>alkol</strong>ün neden olduğu zararın önlenmesi <strong>ve</strong>ya azaltılması<br />
için etkin eylemler, kanıta dayalı tavsiyelerin geliştirilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasını <strong>ve</strong><br />
güçlü siyasi kararlılığı gerektirmektedir. Dolayısıyla, etkin <strong>alkol</strong> politikaları için<br />
kamuoyu desteğinin sağlanması, <strong>alkol</strong> hakkında halk sağlığı eylemlerinin önemli bir<br />
parçasıdır.<br />
Her Üye Devletin, özellikle başkalarının içki içmesinden görülen zarar <strong>ve</strong> çocuklar<br />
gibi hassas gruplara <strong>ve</strong>rilen zarar hakkında, vatandaşlarına <strong>alkol</strong>e bağlı zarardan<br />
yüksek derecede korunma sunma yalnızca hakkı değil, aynı zamanda yükümlülüğü<br />
vardır.<br />
<strong>Alkol</strong> politikaları <strong>ve</strong> eylemlerin uygulanması, etkinlik <strong>ve</strong> maliyet etkinliği hakkında<br />
en iyi bilimsel kanıtlara dayandırılmalı <strong>ve</strong> kültürel çeşitliliğe karşı duyarlı olmalıdır.<br />
Bilimin kesin yargılar getirmediği konularda, nüfusun sağlığını <strong>ve</strong> refahını korumaya<br />
öncelik <strong>ve</strong>rebilmek için tedbirli ilkeler uygulanmalıdır.<br />
Bu alanda, artan sınır ötesi ticaret <strong>ve</strong> fiyat farklılıkları düzeyleri karşısında, soruna<br />
bölgesel <strong>ve</strong> küresel çözümler de araştırılmalıdır. Bu esnada, Üye Ülkelerin mümkün<br />
olan derecede kendi yetki alanlarında uygulanan diğer ülkelerin <strong>alkol</strong>e bağlı zararı<br />
önleme <strong>ve</strong>ya azaltma amacını taşıyan kanun <strong>ve</strong> düzenlemelerini kabul etmeleri de<br />
önemlidir.<br />
<strong>Alkol</strong> sorunlarının çeşitli <strong>ve</strong> çok sektörlü niteliği çok farklı resmi, ticari <strong>ve</strong> sivil<br />
aktörlerle diyalog kurmayı <strong>ve</strong> onları uygun şekilde sürece dâhil etmeyi<br />
gerektirmekte iken, <strong>alkol</strong> sorunlarına halk sağlığı yaklaşımları diğer aktörlerden<br />
herhangi bir resmi <strong>ve</strong>ya gayrıresmi <strong>ve</strong>to olmadan halk sağlığı çıkarlarına uygun<br />
olarak formüle edilmelidir.
108 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
108<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4. Bölgede <strong>alkol</strong>e ilişkin durum<br />
Kuzey Avrupa’da <strong>alkol</strong> tüketimi tarihsel olarak en yüksek seviyesine ulaşmıştır <strong>ve</strong><br />
artmaya devam etmektedir. Güneybatı Avrupa’da son yıllarda görülen düşüş sona<br />
ermekte gibi görünmektedir. Bölgenin doğu tarafında genel tüketim 1990’ların<br />
ortasında ulaşılan çok yüksek bir seviyede kalmış, ancak ülkeler arasında bazı farklar<br />
bulunmaktadır. Dini inanışlar bazı bölgelerde çok düşük tüketim düzeylerine neden<br />
olmaktadır ancak içki içenler arasında tüketim düzeyi Bölgede diğer benzer<br />
ülkelerde olan kadar yüksektir. Avrupa Bölgesindeki bazı ülkelerde kayıt altına<br />
alınmayan tüketim toplam tüketimin önemli bir bölümünü oluşturmakta <strong>ve</strong> ülkeler<br />
arasında doğrudan karşılaştırma yapmayı zorlaştırmaktadır.<br />
Her ne kadar kadınlar Avrupa Bölgesinde toplam tüketimin yalnızca % 20’si ila %<br />
35’ini tüketmekteyse de, bu oran dünyadaki en yüksek orandır. Gençlerin sarhoşluk<br />
düzeyi batıda çok yüksek bir düzeyde kalmaya devam etmekte <strong>ve</strong> doğuda da yakın<br />
bir düzeye yükselmiştir. Gençlerin sarhoşluğu akımı güneyde de kaygı oluşturan bir<br />
konudur.<br />
Varolan en yakın zamanlı <strong>ve</strong>riler, genel olarak <strong>alkol</strong>e bağlı ölümlerin 2000 ila 2002<br />
yılları arasında yaklaşık % 15 arttığını <strong>ve</strong> Bölgede tüm ölümlerin % 6,3'ünü temsil<br />
ettiğini göstermektedir. Erken ölümler nedeniyle kaybedilen hayat yılları <strong>ve</strong><br />
sakatlıklarla yaşanan hayat yılları da dikkate alındığında, <strong>alkol</strong>ün yükü Bölgedeki<br />
hastalık yükünün %10,8’ini temsil etmektedir.<br />
Erkekler kadınlardan kayda değer derecede daha yüksek <strong>alkol</strong>e bağlı ölüm <strong>ve</strong><br />
hastalık yükü oranlarına sahiptir. Gençler özellikle etkilenmektedir <strong>ve</strong> 15 ila 30 yaş<br />
aralığındaki grupta erkekler arasındaki yükün üçte birinden fazlası <strong>ve</strong> kadınlarda<br />
yaklaşık %14’ü <strong>alkol</strong>e bağlıdır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı etkisi yoksulluk <strong>ve</strong> yetersiz beslenme<br />
ile birlikte ortaya çıktığında daha belirgindir.<br />
Burada sunulan yük tahminleri, Uluslararası Hastalık Sınıflandırmasında yer alan<br />
kasti yaralanma kategorileri dışındaki sosyal zararları kapsamamaktadır. <strong>Alkol</strong> ayrıca<br />
suç <strong>ve</strong> ailede <strong>ve</strong>ya işte sorunlar gibi sosyal sorunlara da ciddi derecede katkıda<br />
bulunur.<br />
Batı Avrupa’da kuzey güney arasında fark olduğuna dair işaretler vardır. <strong>Alkol</strong>de<br />
<strong>ve</strong>rili bir artışın cinayet, intihar <strong>ve</strong> kasıtlı olmayan yaralanmalar bakımından<br />
kuzeyde güneydekinden daha fazla zararla bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Bu<br />
fark, ağır içicilik durumlarında kuzeyde güneydekinden daha fazla içki içme oranı<br />
bulan, içki içme kalıpları hakkındaki anketler ile uyumludur. Karaciğer sirozu gibi
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 109<br />
109<br />
bazı kronik hastalıklarda benzer bir fark bulguları içki içme kalıbının bu<br />
hastalıkların gelişmesinde önemli olabileceğini göstermektedir.<br />
Eski Sovyetler Birliğinde 1985 <strong>ve</strong> 1988 yılları arasındaki <strong>alkol</strong> karşıtı kampanya<br />
sırasında yaralanmalar <strong>ve</strong> kalp hastalıkları, siroz <strong>ve</strong> bulaşıcı hastalıklardan ölümlerde<br />
kaydedilen ciddi düşüşler de özellikle Bölgenin doğu tarafının çoğunluğunda zararlı<br />
içki içme kalıpları hakkında doğrudan kanıt sunmaktadır.<br />
Son yıllarda, farklı <strong>stratejileri</strong>n <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları önleme <strong>ve</strong>ya oranını azaltma<br />
üzerindeki etkisini ölçen güçlü bir literatürün geliştiği görülmektedir. <strong>Alkol</strong><br />
politikası hakkında genel sonuçlar iki yönlüdür. Birincisi, bir toplumda <strong>alkol</strong><br />
tüketimi düzeyi sağlık <strong>ve</strong> hastalıklar bakımından önemli bir unsurdur. Herhangi bir<br />
toplumda, <strong>alkol</strong>e bağlı ölüm <strong>ve</strong> hastalıkların düzeyleri genel tüketim düzeylerindeki<br />
artış <strong>ve</strong> düşüşlerle beraber artmakta <strong>ve</strong> düşmektedir.<br />
İkinci olarak, Avrupa’nın farklı bölümlerindeki içki içme kalıplarında kayda değer<br />
farklılıklar bulunmaktadır <strong>ve</strong> bu farklılıklar, hastalık <strong>ve</strong> ölüm düzeylerinin içki içme<br />
miktarında <strong>ve</strong>rili bir değişim ile hangi derecede değişeceğine dair işaretler<br />
içermektedir. Bu, uygun halk sağlığı odaklı <strong>alkol</strong> politikası müdahalelerinin<br />
Avrupa’nın farklı bölgeleri için farklı olabileceği anlamına gelmektedir.<br />
5. Mevcut uluslararası <strong>alkol</strong> politikası girişimleri<br />
DSÖ Avrupa Bölgesi<br />
DSÖ Avrupa Bölgesel Ofisi, Üye Devletlere bilimsel yayınlar, bölgesel eylem planları<br />
<strong>ve</strong> Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartı <strong>ve</strong> Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Hakkında Deklarasyon ile sonuçlanan iki<br />
bakanlar konferansı ile destek olmuştur. Ulusal mevkidaş ağlarının Avrupa<br />
Bölgesinde <strong>alkol</strong> politikası hakkında yıllık toplantıları bütün Üye Devletlerden gelen<br />
<strong>ve</strong> belirlenmiş uzmanlar arasında bilgi <strong>ve</strong> en iyi uygulamaların paylaşılması<br />
bakımından değerli bir ortam sunmakta <strong>ve</strong> Avrupa Bölgesi çapında <strong>alkol</strong> politikası<br />
hakkında ilgili gelişmeleri tartışmak <strong>ve</strong> desteklemek için fırsat sunmaktadır.<br />
1992’den beri, EAAP, <strong>alkol</strong>ün neden olduğu zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma konusunda<br />
açık bir kararlılıkla, Üye Devletlerde <strong>alkol</strong> politika <strong>ve</strong> programlarının geliştirilmesi<br />
<strong>ve</strong> uygulanması için bir temel sunmaktadır.<br />
Üye Devletler tarafından 1995’te kabul edilen Avrupa <strong>Alkol</strong> Şartı, Bölgede herkesin<br />
sağlığının <strong>ve</strong> refahının desteklenmesi <strong>ve</strong> korunması için etik ilkeleri <strong>ve</strong> hedefleri<br />
belirlemektedir. Şart, Üye Devletlere, farklılaşan kültürleri <strong>ve</strong> sosyal, hukuki <strong>ve</strong>
110 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
110<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
ekonomik ortamlarında uygun olan kapsamlı <strong>alkol</strong> politikalarını belirleme <strong>ve</strong><br />
programları uygulama çağrısında bulunmaktadır. Bu, Şart’taki ilkeleri ulusal bir<br />
<strong>alkol</strong> kanununun amaçları gibi uygulayarak yapılabilir.<br />
Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Hakkında Deklarasyon, gençler için özel hedefler, politika<br />
önlemleri <strong>ve</strong> destek faaliyetleri geliştirerek Şart <strong>ve</strong> EAAP'yi tamamlamaktadır.<br />
Deklarasyon, çocukları <strong>ve</strong> gençleri içki içme baskısından korumayı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün onlara<br />
doğrudan <strong>ve</strong>ya dolaylı olarak <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltmayı amaçlamaktadır. Deklarasyon,<br />
DSÖ Avrupa Bölgesinin gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> hakkında önde gelen politika açıklamasıdır.<br />
Bölgesel Ofisin çalışmalarının diğer alanlarında meydana gelen yakın zamanlı<br />
değişiklikler de çerçe<strong>ve</strong> için önemlidir. Bunlardan en kayda değer olanları arasında<br />
salgın olmayan hastalıklar hakkında bir Avrupa stratejisine yönelik mevcut<br />
gelişmeler <strong>ve</strong> yakın zamanda kabul edilen Avrupa Çocuk <strong>ve</strong> Ergen Sağlığı <strong>ve</strong><br />
Gelişimi Stratejisi <strong>ve</strong> Avrupa için Akıl Sağlığı Deklarasyonu <strong>ve</strong> Eylem Planıdır.<br />
Yaralanma <strong>ve</strong> şiddet üzerine yenilenen odak önemli <strong>ve</strong> bağlantılı bir alandır. Bu <strong>ve</strong><br />
Bölgesel Ofisteki diğer ilgili programlar, toplumun bütün düzeylerinde <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararı önlemek <strong>ve</strong>ya azaltmak için hem Bölgesel Ofis hem de Üye Devletlerin<br />
entegre çabaları kapsamında kullanılmalıdır.<br />
DSÖ küresel gelişmeleri <strong>ve</strong> girişimleri<br />
2002 dünya sağlık raporu küresel hastalık yükünün % 4’ünün <strong>alkol</strong>e bağlı olduğunu<br />
<strong>ve</strong> bu şekilde <strong>alkol</strong>ün küresel olarak ölüm <strong>ve</strong> hastalıklar bakımından 26 seçilmiş risk<br />
faktörü arasında beşinci risk faktörü olduğunu tahmin etmektedir. Buna cevaben,<br />
2004 Elliyedinci Dünya Sağlık Meclisi, Üye Devletleri <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önleme <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının olumsuz fiziksel, zihinsel <strong>ve</strong> sosyal sonuçlarını azaltma<br />
<strong>stratejileri</strong>ni tanıtma konularına özen göstermeleri için uyaran WHA57.16 sayılı<br />
kararı kabul etmiştir.<br />
Ellisekizinci Dünya Sağlık Meclisi <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu halk<br />
sağlığı sorunları hakkında bir raporu değerlendirerek WHA58.26 sayılı kararı kabul<br />
etmiştir. Diğer şeylerin yanı sıra, karar, Genel Direktörden, 2007 yılında Altmışıncı<br />
Dünya Sağlık Meclisine sunulmak üzere, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu<br />
halk sağlığı sorunları hakkında kapsamlı bir değerlendirmeyi de içeren, <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararı azaltmak için kanıta dayalı strateji <strong>ve</strong> müdahaleler hakkında bir rapor<br />
yazmasını istemiştir.
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 111<br />
Avrupa Birliği gelişmeleri <strong>ve</strong> girişimleri<br />
Avrupa Birliği (AB) ile 25 Üye Devlet tarafından yapılan geliştirme <strong>ve</strong> girişimlerin<br />
bölgede halk sağlığı politika gelişmeleri bakımından önemli sonuçları<br />
bulunmaktadır. Son yıllarda AB tarafından pek çok kayda değer halk sağlığı<br />
girişimleri olmuştur: DSÖ Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Bakanlar Konferansındaki ortaklığı<br />
(2001), gençlerin <strong>alkol</strong>lü içki içmeleri hakkında 2001/458/AT sayılı Konsey<br />
Tavsiyesi, 2004 yılında yinelenen <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltma Topluluk Stratejisi<br />
hakkında 2001/C175/01 sayılı Konsey Sonucu <strong>ve</strong> Halk Sağlığı Programınının <strong>alkol</strong><br />
bileşeni, Avrupa'da <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma hakkında AB'nin giderek<br />
daha büyüyen <strong>ve</strong> aktif rolünü göstermektedir. Avrupa Komisyonu <strong>ve</strong> DSÖ Avrupa<br />
Bölgesel Ofisi arasında daha yakın <strong>ve</strong> yoğun işbirliği yakın zamanda kurulmuştur.<br />
Amaç, Bölgede <strong>alkol</strong> politikası hakkında halk sağlığı meselelerini güçlendirmek<br />
amacıyla gelişmeleri koordine etmek <strong>ve</strong> girişimler arasında sinerji sağlamaktır.<br />
Diğer girişimler<br />
Avrupa’da <strong>alkol</strong>e bağlı zararın önlenmesini savunan sivil toplum örgütlerinin (STÖ)<br />
bir ortaklığı olan EUROCARE, “Daha geniş bir Avrupa bağlamında <strong>alkol</strong> politikası<br />
ağı: Eksikleri tamamlamak” başlıklı Avrupa Komisyonu tarafından 2004 ile 2006<br />
yılları için ortaklaşa fonlanmakta olan bir proje yürütmektedir. Proje, 30 Avrupa<br />
ülkesinden ortaklar içermekte <strong>ve</strong> diğer bölgesel organizasyonlar ile işbirliği<br />
sağlamaktadır. Projenin ana amaçları, AB üyesi ülkelerde bir <strong>alkol</strong> politikası ağı<br />
yapmak <strong>ve</strong> daha geniş bir Avrupa bağlamında <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltmak için<br />
entegre bir Topluluk stratejisi geliştirme çabalarını güçlendirmektir. Ağ, Avrupa’da<br />
<strong>alkol</strong> hakkında bir politika için bir dizi eksiklikleri tamamlama ilkeleri üretmiştir.<br />
6. Yakın zamanda ortaya çıkan <strong>ve</strong> yeniden ortaya çıkan zorluklar<br />
<strong>Alkol</strong>, bölgenin pek çok tarafında günlük hayatın bir parçasıdır. İçki içme pek çok<br />
nedenden değerli kabul edilen bir olgudur: Bir sosyalleşme aracı olarak,<br />
beslenmenin parçası olarak <strong>ve</strong> günlük sorumluluklardan rahatlama sağlayan<br />
sembolik bir ara <strong>ve</strong>rme olarak. <strong>Alkol</strong>, insanların alışkın <strong>ve</strong> rahat oldukları bir şeydir;<br />
<strong>alkol</strong>ün kullanımı ile ortaya çıkan sorunları tanımak <strong>ve</strong> bu sorunlar hakkında bir şey<br />
yapmak için gerekli mesafe <strong>ve</strong> tarafsızlığı elde etmek zordur.<br />
<strong>Alkol</strong>e <strong>ve</strong> içki içmeye bağlanan semboller genellikle rasyonel politika yapımını<br />
engellemektedir. Dolayısıyla, siyasi zorluk bir taraftan <strong>alkol</strong> tüketiminin rahat<br />
tanıdıklığını <strong>ve</strong> algılanan olumlu unsurlarını kabul ederken, diğer taraftan <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong>ya azaltmak için etkin halk sağlığı eylemlerine girişmektir.
112 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
112<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Psikoaktif özelliklere sahip olmasının yanı sıra <strong>alkol</strong>lü içecekler ticari mal olarak<br />
kabul edilmektedir. <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin üretilmesi <strong>ve</strong> satışı, bağlı endüstrilerle<br />
birlikte pek çok Avrupa ülkesinde ekonominin önemli parçalarıdır, pek çok kişiye<br />
istihdam sağlar, içecek firmaları için gelir sunar <strong>ve</strong> devletlere kayda değer miktarda<br />
<strong>ve</strong>rgi geliri sağlar. Bu ekonomik <strong>ve</strong> mali çıkarlar genellikle halk sağlığı girişimleri<br />
için engel olarak görülebilecek, politikalar için önemli unsurlardır. Bu ekonomik <strong>ve</strong><br />
mali çıkarları dengeleyebilecek halk sağlığı araştırmalarının yaygınlaştırılması son<br />
derece önemlidir.<br />
<strong>Alkol</strong>ün arzı <strong>ve</strong> erişilebilirliği hakkındaki kontroller, <strong>alkol</strong>ün neden olduğu zararı<br />
sınırlandırmak için en etkin <strong>ve</strong> maliyet-etkin yaklaşımlardan biri olmuştur.<br />
Geleneksel olarak, bu tür kontroller ulusal <strong>ve</strong> altulusal hükümetlerin bir fonksiyonu<br />
olmuştur <strong>ve</strong> dolayısıyla iki adet birbirini takip eden Avrupa <strong>alkol</strong> eylemi planlarının<br />
yapı taşlarıdır. AB içerisinde, kişisel kullanım için ayrılan çok büyük seyahat eden<br />
kişi ödenekleri pek çok ulusal hükümetin ülkede yaşayan kişilere yapılan satışları<br />
kontrol etme becerilerini sınırlandırmış <strong>ve</strong> bazı ülkelerde <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgi oranlarını<br />
aşağıya çekmiştir. İçki endüstrisinin geniş bölge çapındaki pazarlama <strong>stratejileri</strong>nin<br />
pek çoğu gençlere hitap etmektedir <strong>ve</strong> bu stratejiler modern pazarlamanın ulusötesi<br />
niteliğini göstermektedir.<br />
Ticaret anlaşmaları <strong>ve</strong> ortak pazarların <strong>ve</strong> daha genel olarak küreselleşme<br />
süreçlerinin büyümesi hükümetlerin kendi kültürlerine uygun olarak <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
sorunları önleme <strong>ve</strong> azaltma anlamında en etkin araçlardan bazılarını kullanma<br />
becerilerini kayda değer ölçüde zayıflatmıştır. Halk sağlığı perspektifinden, uyumlu<br />
uluslararası eylemlerin, <strong>alkol</strong>ün kullanımıyla bağlantılı çok ciddi zararlar anlamında<br />
özel bir ticari mal olduğunu açıkça kabul etmeye ihtiyacı vardır.<br />
7. Temel aktörler <strong>ve</strong> rolleri<br />
Üye Devletler, DSÖ aracılığıyla <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları önleme <strong>ve</strong>ya azaltma<br />
konusunda kararlılık göstermektedir. Bu, hükümetlerin pek çok farklı sektörde etkin<br />
<strong>ve</strong> maliyet-etkin <strong>alkol</strong> politikası önlemlerini geliştirmeye çalıştıkları anlamına<br />
gelmektedir. Bu tür önlemlerin uygulanması, bütün paydaşların ulusal <strong>ve</strong> yerel<br />
düzeylerde aktif olarak sürece dahil olmalarını, kaynaklarını sağlamalarını <strong>ve</strong><br />
eylemlerini gerektirmektedir. Ayrıca, bu tür müdahaleler için halkın desteğini<br />
kazanmak üzere sivil topluma anlaşılır bir şekilde etkin <strong>ve</strong> maliyet etkin önlemler<br />
hakkında araştırma sonuçlarını yaygınlaştırmak konusunda açık bir ihtiyaç<br />
görülmektedir.
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE BÖLGESİNDE ALKOL ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 113<br />
113<br />
Yerel toplumun sürece dahil olması, <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma<br />
konusunda temel öneme sahiptir. Yerel toplulukları etkin faaliyetler yürütme<br />
konusunda güçlendirmek için, yerel ihtiyaçlar, çıkarlar, kaynaklar <strong>ve</strong> becerilerle,<br />
kanıt düzeyi, dikkate alınmalıdır. Seçilen yetkililer <strong>ve</strong> yüksek düzeydeki idareciler<br />
de dahil yerel karar yapıcıların aktif olarak sürece dahil olması halk sağlığı açısından<br />
çok önemlidir.<br />
Sağlık çalışanları <strong>ve</strong> devlete ait sağlık kurumları, tedavi <strong>ve</strong> kısa süreli müdahele de<br />
dahil olmak üzere sorunlu içicilere <strong>ve</strong> onların ailelerine sağlık hizmetleri sunmak<br />
bakımından önemlidir. Buna ila<strong>ve</strong>ten, toplumda sağlık hizmeti sunma konusundaki<br />
saygı gören rolleri nedeniyle, <strong>alkol</strong>e bağlı zararı ele almaya yardımcı olmak<br />
hususunda doğal müttefiktirler. Sağlık çalışanlarının <strong>alkol</strong> sorunlarının boyutu <strong>ve</strong><br />
içeriğini <strong>ve</strong> gerekli etkin politika yanıtlarını daha iyi anlamaları, toplumun değişim<br />
için harekete geçmesine <strong>ve</strong> lobi faaliyetleri yapmasına yardımcı olacaktır.<br />
Bölgesel Ofis <strong>ve</strong> Üye Devletlerin çalışmalarında önemli bir kriter <strong>alkol</strong>e bağlı zararı<br />
önleme <strong>ve</strong>ya azaltma politikalarının kanıta dayalı olması gerektiğidir. Bu, aynı<br />
zamanda, araştırma ile uğraşan kişilerin ticari çıkarlar <strong>ve</strong> diğer tanınmış<br />
menfaatlerden bağımsız olma konusunda güçlü talepleri olmasını sağlamaktadır.<br />
Bilimsel etik ilkelere sorumluluklarının yanı sıra, araştırma ile uğraşan kişilerin <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong> halk sağlığı konusunda araştırma literatüründen çıkan bulguların kamusal<br />
tartışmaya <strong>ve</strong> politika değerlendirmelerine getirilmesi konusunda kamusal bir<br />
sorumluluğu bulunmaktadır.<br />
Sivil toplumun – ebe<strong>ve</strong>ynler, aile üyeleri, akranlar, kendi kendine yardım<br />
hareketler, savunuculuk grupları <strong>ve</strong> diğerlerinin - katılımı toplumda <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
sorunların önlemesi, tedavi edilmesi <strong>ve</strong> azaltılması bakımından çok önemlidir.<br />
STÖler gibi organize sivil toplum grupları, Üye Devletlerin etkin <strong>alkol</strong> politikaları<br />
geliştirmelerini <strong>ve</strong> uygulamalarını sağlamak üzere temel bir savunuculuk rolü<br />
oynayabilirler. Ayrıca, toplumda <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları önleme <strong>ve</strong>ya azaltma<br />
konusunda engel olan kazanılmış menfaatler hakkında uygulama <strong>ve</strong>ya pratiklerin<br />
altını çizerek önemli kontrol <strong>ve</strong> dengeler sunabilirler.<br />
Yetişkinler, kendi değerleri, ilgileri <strong>ve</strong>ya seçimleri uyarınca içki içip içmemeye <strong>ve</strong> ne<br />
kadar içeceklerini seçerler. İçki içme konusundaki seçimleriyle başkalarına zarar<br />
<strong>ve</strong>rmeme konusunda da sorumlulukları vardır. Bireyleri kayda değer hayat tarzı<br />
değişiklikleri yapma gücüne kavuşturmak önemlidir ancak bütün seçimler bir<br />
kültürel <strong>ve</strong> durumsal bağlamda yapılır <strong>ve</strong> yaratılır <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilgili davranış da farklı<br />
değildir. Yalnızca bireyi sorumlu bir şekilde içki içmeye da<strong>ve</strong>t etmek bağlama dayalı<br />
anlam ifade etmez, kararların genellikle birey zaten <strong>alkol</strong>ün etkisindeyken yapılması
114 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
114<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
gerektiği gerçeğini gözardı eder <strong>ve</strong> nadiren kayda değer bir davranışsal değişime<br />
neden olur.<br />
Gençler, mevcut zararlı içki içme kültürlerini <strong>ve</strong> kalıplarını değiştirmek için önemli<br />
kaynaklardır. Kendi çevrelerini şekillendirmeye katılabilmeleri <strong>ve</strong> daha geniş<br />
erişkin toplumunun zararlı tutum <strong>ve</strong> pratiklerini değiştirmek için daha iyi mobilize<br />
olmaları <strong>ve</strong> güçlendirilmeleri gerekmektedir.<br />
DSÖ Avrupa Bölgesel Ofisi bir halk sağlığı kurumu olarak, Bölgede uluslararası<br />
düzeyde eylemler için ulusal plan <strong>ve</strong> eylemler için teknik <strong>ve</strong> diğer destekler de dahil<br />
olmak üzere liderlik edecek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilgili halk sağlığı konularında uluslararası<br />
işbirliği <strong>ve</strong> eylemleri canlandıracaktır. <strong>Alkol</strong> hakkında epidemiyolojik, politika etkisi<br />
<strong>ve</strong> tedavi sistemi çalışmaları, özellikle Bölgede sınırlı sayıda ülkede yapılmıştır.<br />
Araştırma ile ilgilenen kişilerle danışma halinde, Bölgesel Ofis yüksek halk sağlığı<br />
önemi olan konularda araştırma eksikliklerini belirlemek, gerekli çalışmaları<br />
desteklemek için kaynakları toplamak <strong>ve</strong> etkin politika önlemleri konusunda bilgi<br />
<strong>ve</strong>ri tabanını gözden geçirmek <strong>ve</strong> organize etmek hususlarında bir örgütleyici <strong>ve</strong><br />
koordinatör rolü oynayabilir.<br />
Diğer uluslararası <strong>ve</strong> hükümetlerarası organizasyonlar Avrupa’da <strong>alkol</strong>e bağlı zararı<br />
önlemek <strong>ve</strong>ya azaltmak için eylemler bakımından çok taraflı bir platform<br />
sunmaktadırlar. Avrupa Komisyonu, Avrupa Konseyi, Dünya Bankası <strong>ve</strong> Birleşmiş<br />
Milletler sisteminin içinde <strong>ve</strong> dışındaki diğer organizasyonların, altbölgesel<br />
organizasyonlarla birlikte, <strong>alkol</strong>ün olumsuz sonuçlarını önleme <strong>ve</strong>ya azaltma<br />
çalışmalarına uygun şekilde dahil olmaları önemlidir.<br />
Halk sağlığı alanındaki temel aktörler <strong>ve</strong> paydaşlara ek olarak, içki endüstrisi <strong>ve</strong> ilgili<br />
işletmeler <strong>ve</strong> organizasyonların <strong>alkol</strong>lü içeceklerin üretimi, dağıtımı, tanıtımı <strong>ve</strong><br />
satışında mümkün olan en yüksek iş etiği standartlarını karşılamasının sağlanması<br />
konusunda öncelikli bir rolü bulunmaktadır. <strong>Alkol</strong>le ilgili halk sağlığı politikaları,<br />
ticari çıkarların bir müdahalesi olmadan halk sağlığı çıkarlarına uygun olarak<br />
oluşturulmalıdır. İçki endüstrisi <strong>ve</strong> ilgili işletmelerin <strong>ve</strong> organizasyonların gençlerin<br />
eğitimi <strong>ve</strong> gençlk faaliyetlerine dahil olması, doğrudan <strong>ve</strong>ya dolaylı destekleri<br />
gençlerin gözünde itibar kazanma çabası olarak görülebileceğinden tartışmaya açık<br />
bir konudur.
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 115<br />
8. Ulusal eylem için temel alanlar <strong>ve</strong> enstrümanlar ulusal <strong>ve</strong> yerel stratejiler <strong>ve</strong><br />
eylem planları<br />
<strong>Alkol</strong> politikası girişimleri toplumda pek çok farklı düzeyde yürütülebilecekken,<br />
koordineli <strong>ve</strong> stratejik ulusal çabalara duyulan ihtiyaç açıktır. Her Üye Devlette bir<br />
ulusal <strong>alkol</strong> stratejisi <strong>ve</strong> ulusal <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya uygun düzeyde bir eylem planının kurulması<br />
önemlidir. Bunun yanı sıra, etkin <strong>ve</strong> maliyet etkin önlemleri uygulamak <strong>ve</strong> eylem<br />
planını izlemek <strong>ve</strong> devam ettirmek için gerekli altyapı <strong>ve</strong> kapasitenin bulunması<br />
gerekmektedir. Üye Devletler, yeni çerçe<strong>ve</strong>nin hedef <strong>ve</strong> amaçlarını dikkate alarak,<br />
kendi ulusal <strong>stratejileri</strong>ni <strong>ve</strong> eylem planlarını geliştirmeye <strong>ve</strong>ya gözden geçirmeye<br />
da<strong>ve</strong>t edilmektedirler.<br />
10 eylem alanı <strong>ve</strong> EAAP’da belirlenen sonuçlar ulusal <strong>alkol</strong> politikalarının<br />
uygulanması bakımından temel öneme sahip olmaya devam edecekler <strong>ve</strong> çerçe<strong>ve</strong>nin<br />
entegre bir parçası olarak görülmelidirler. Bu alanlar: Bilgi <strong>ve</strong> eğitim; kamusal, özel<br />
<strong>ve</strong> çalışma alanları; <strong>alkol</strong>lü araç kullanma; <strong>alkol</strong> ürünlerinin erişilebilirliği; <strong>alkol</strong><br />
ürünlerinin tanıtımı; tedavi; <strong>alkol</strong>lü içecek endüstrisi <strong>ve</strong> karşılama sektörünün<br />
sorumlulukları; toplumun <strong>alkol</strong>e bağlı zarara cevap <strong>ve</strong>rme kapasitesi; STÖler; <strong>ve</strong><br />
politikanın oluşturulması, uygulanması <strong>ve</strong> izlenmesi.<br />
Etkin şekilde <strong>alkol</strong>e bağlı zararın önlenmesi <strong>ve</strong>ya azaltılması için, ulusal <strong>alkol</strong> eylem<br />
planlarının etkin önlemlerin geliştirilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasında yerel toplulukları<br />
desteklemesi gerekmektedir. Yerel topluluklar, hedefleri belirleyen, sorumlu<br />
kurumları <strong>ve</strong> hesap <strong>ve</strong>rme formlarını tanımlayan <strong>ve</strong> STÖleri uygun şekilde sürece<br />
dahil eden politikalar kabul etmelidirler. Ciddi halk sağlığı tehditleri olarak, <strong>alkol</strong> ile<br />
ilgili sorunlar sağlık sisteminde de uygun şekilde ele alınmalıdır.<br />
Koordinasyon fonksiyonu bir ağdaki örümceğin fonksiyonuna benzetilebilir. Zira<br />
burada görev toplumun farklı kesimlerini organize <strong>ve</strong> koordine etmektir.<br />
Savunuculuk da toplumda <strong>alkol</strong>e bağlı zararın derecesi hakkında kamusal<br />
farkındalığı arttırmak <strong>ve</strong> etkin politika önlemleri için kamusal kabulü sağlamak için<br />
gereklidir.<br />
Etkin bir <strong>ve</strong>rgilendirme politikası, <strong>alkol</strong> satan yerlerin sayısının sınırlandırılması <strong>ve</strong><br />
satış saatlerinin sınırlandırılması ile erişilebilirliğin azaltılması konusunda güçlü<br />
nedenler bulunmaktadır. Bu; restoranlar, barlar <strong>ve</strong> publar gibi ruhsatlı tesisler <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün satıldığı dükkanlar için geçerlidir. Sorumlu içki sunumu programları da eğer<br />
polis <strong>ve</strong> ruhsat makamlarının aktif uygulatmaları ile birleştirilirse etkin şekilde<br />
sorunları azaltabilir.
116 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
116<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Erişilebilirlik, gençlerin içki içmesinde özellikle önemli bir rol oynar <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> satışı<br />
için yaş sınırlarının uygulanması içki içmeyi azaltmak bakımından etkin bir araç<br />
olarak kendisini kanıtlamıştır. Ancak <strong>alkol</strong>ün bazı şekillerde erişilebilirliği ticari<br />
olmaktan çok sosyaldir. Gençler ebe<strong>ve</strong>ynlerinden <strong>ve</strong>ya daha büyük arkadaşlarından<br />
<strong>alkol</strong> elde edebilirler; bu durum daha geniş toplum eylemleri programlarını<br />
gerektirmektedir.<br />
Eğitim <strong>ve</strong> bilgi, kapsamlı bir strateji içinde diğer önlemlerle birlikte ele alınmalıdır.<br />
Küçüklerin eğitimi en iyi devlet kurumları <strong>ve</strong> gerekli profesyonel uzmanlığı olan <strong>ve</strong><br />
faaliyetlerinin odağında sağlıklı genç jenerasyon bulunan diğer bağımsız eğitim<br />
kurumları tarafından uygulanır. Okula dayalı bilginin davranış üzerindeki uzun<br />
süreli etkinliği hakındaki araştırmalar hayal kırıklığı yaratsa da ebe<strong>ve</strong>yn programları<br />
daha umut <strong>ve</strong>rici görülmektedir. Riskleri <strong>ve</strong> koruyucu faktörleri ele alan bu<br />
programlar, çocukların ebe<strong>ve</strong>ynleri tarafından desteklenmesinin ile sınırlar koyma<br />
ihtiyacının <strong>ve</strong> içki içmeye başlamanın ertelenmesinin önemini göstermektedir.<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanma sonucu oluşan kazalar, şiddet <strong>ve</strong> toplumsal rahatsızlık,<br />
topluluk kurumları tarafından cevap <strong>ve</strong>rilmesi gereken yerel topluluklarda sıklıkla<br />
meydana gelen olaylardır. Yerel düzenleme <strong>ve</strong> uygulatma bu tür <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
sorunların sayısını etkin şekilde azaltabilir. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmaya ilişkin, her ne<br />
kadar yasal kandaki <strong>alkol</strong> yoğunluğu düzeyleri genellikle ulusal düzeyde<br />
belirleniyorsa da, uygulatma büyük oranda yerel bir sorumluluktur. Polis<br />
makamlarının bu konulara öncelik <strong>ve</strong>rmesi önemlidir.<br />
Birinci basamak sağlık hizmetleri yerel topluluğun önemli bir parçasıdır. Tarama <strong>ve</strong><br />
tehlikeli içki içme için kısa süreli müdahalenin etkinliği pek çok uluslararası<br />
araştırma tarafından desteklenmektedir. Bu tür programların uygulanabilmesi için,<br />
sağlık çalışanlarının aktif rol oynaması <strong>ve</strong> sağlık kurumları tarafından desteklenmesi<br />
gerekmektedir. <strong>Alkol</strong>e bağlı rahatsızlıkların ağır vakalarının bakımı için uzman<br />
hizmetler gerekmektedir <strong>ve</strong> bu hizmetlerin diğer profesyonel <strong>ve</strong> profesyonel<br />
olmayan yaklaşımlarla ilişkilendirilmesine ihtiyaç vardır.<br />
Pek çok tehlikeli içici çalışmaktadır dolayısıyla kendilerine işyeri müdahaleleri ile<br />
ulaşılabilir. Bu alanda sistematik faaliyeti sağlamak için, işyerinde <strong>alkol</strong><br />
politikalarının kabul edilmesi gerekir. Bu tür politikalar iş saatleri sırasında <strong>ve</strong>ya<br />
öncesinde <strong>alkol</strong> tüketimi hakkında kurallar koyar. Ayrıca tehlikeli içki içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
sorunları hakkında tavsiye <strong>ve</strong> yönetimi konusunda rehber ilkeler de içermelidirler.<br />
Benzer şekilde, okulların da <strong>alkol</strong> politikaları kabul etmeleri gerekmektedir.<br />
Bunların arasında, <strong>alkol</strong> hakkında bilgi sunma, okuldaki psikososyal ortamı, riskli<br />
davranışlara neden olma potansiyeli nedeniyle geliştirme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketme <strong>ve</strong> diğer
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE BÖLGESİNDE ALKOL ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 117<br />
117<br />
riskli davranışların ele alındığı sağlık hizmetlerini sunma konusundaki<br />
sorumlulukları bulunmalıdır.<br />
<strong>Alkol</strong>süz durumlar<br />
Toplumun bazı kesimleri <strong>ve</strong> bazı yaşam durumları <strong>alkol</strong>süz olmalıdır. Özellikle<br />
çocukluk döneminde, ergenlikte <strong>ve</strong> gençlerin bulunduğu çevrelerde hiç <strong>alkol</strong><br />
tüketimi olmamalıdır. Diğer <strong>alkol</strong>süz olması gereken durumlar <strong>ve</strong> ortamlar trafik,<br />
işyeri <strong>ve</strong> hamilelik dönemidir.<br />
Gençler<br />
Gençler ne kadar erken içki içmeye başlarlarsa, sonuçları da o kadar kötü olmaya<br />
yatkındır. 14 yaşında <strong>ve</strong>ya daha erken içki içmeye başlayan gençlerin <strong>alkol</strong><br />
bağımlılığı geliştirme, içki içme yüzünden araba kazalarına karışma <strong>ve</strong> içki içme<br />
sonrasında kasıtlı olmayan yaralanmalara maruz kalma olasılıkları daha yüksektir.<br />
Ergenlik döneminde ağır <strong>alkol</strong> kullanımı beyin gelişimini etkileyerek, hafıza <strong>ve</strong>ya<br />
diğer becerilerin kaybına neden olabilir. Çocukları <strong>alkol</strong>den uzak tutmak <strong>ve</strong> içki<br />
içmeye başlamayı ertelemek daha gü<strong>ve</strong>nlidir.<br />
Gençlerin ortamı<br />
Gençler üzerinde içki içme baskısı artarken, aynı zamanda, koruyucu faktörler bir<br />
nebze zayıflamıştır. Gençlerin sosyal ortamının temel bir parçası olan spor <strong>ve</strong> boş<br />
vakit ortamları, yoğun pazarlama pratikleri nedeniyle içki içmeye güçlü şekilde<br />
bağlıdır <strong>ve</strong> bu kasıtlı olmayan yaralanmalara <strong>ve</strong> şiddete yol açabilir. Gençlerin spor<br />
<strong>ve</strong> boş zaman ortamlarının <strong>alkol</strong>den <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> pazarlamasından uzak olması gençler<br />
üzerindeki baskıyı azaltmaya <strong>ve</strong> gençler için daha gü<strong>ve</strong>nli bir sosyal ortam<br />
sağlamaya yardımcı olabilir.<br />
Yol emniyeti<br />
<strong>Alkol</strong> hem psikomotor performansı hem de karar alma yeteneğini kısıtlar. Gü<strong>ve</strong>nli<br />
bir alt sınır yoktur; araba kullanma becerileri çok düşük tüketim düzeylerinde bile<br />
etkilenir. Dünyanın farklı yerlerinde yapılan araştırmalar yasal kandaki <strong>alkol</strong><br />
yoğunluğu düzeylerinin düşürülmesi sonucunda trafik kazaları <strong>ve</strong> buna bağlı<br />
ölümlerde yüksek derecede azalmalar olduğunu göstermektedir. Kan <strong>alkol</strong> düzeyi<br />
hakkındaki mevzuatın etkinliği büyük oranda aktif bir şekilde uygulanmasına <strong>ve</strong><br />
özelde rastgele nefes testlerine dayanmaktadır.
118 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
118<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
İşyeri<br />
Pek çok işyeri açık bir şekilde çalışanlarının karar alma becerilerine <strong>ve</strong> belirli<br />
görevleri tamamlama yeteneklerine bağımlıdır. Pek çoğu genel olarak halka hizmet<br />
etmektedir dolayısıyla <strong>alkol</strong>ün etkisi altında olan çalışanlar hem başkalarına hem de<br />
kendilerine bir sağlık tehdidi oluşturmaktadır. Bu özellikle ulaşım sektörü için<br />
geçerlidir. Ancak pek çok başka sektörde de çalışanların üzerinde yüksek talepler söz<br />
konusudur. Dolayısıyla, halk sağlığı bakış açısından, <strong>alkol</strong> iş hayatınının bir parçası<br />
olmamalıdır.<br />
Hamilelik<br />
<strong>Alkol</strong> plasentadan bebeğe ulaşır. Hamilelik sırasında sorunlara neden olabilir <strong>ve</strong><br />
fetusa zarar <strong>ve</strong>rebilir. Hamilelik sırasında herhangi bir gü<strong>ve</strong>nli <strong>alkol</strong> tüketimi düzeyi<br />
olup olmadığı bilinmemektedir. Hamileliğinin herhangi bir safhasının da içki<br />
içmenin etkilerine karşı daha hassas olup olmadığı da kesin değildir. İspat edilen<br />
gü<strong>ve</strong>nli sınırlar olmadığı için hamilelik süresince <strong>alkol</strong>den uzak durulması tavsiye<br />
edilmektedir <strong>ve</strong> teşvik edilmelidir.<br />
İçki içme rehber ilkeleri <strong>ve</strong> önerilere ilişkin meseleler<br />
Hükümetler, genel toplum için düşük riskli içki içme rehber ilkelerini tanıtmanın<br />
tavsiye edilebilirliği konusunda farklı görüşlere sahiptir. Araştırmalar<br />
göstermektedir ki bu rehber ilkelerin yorumlanması zor olabilir <strong>ve</strong> daha sonra kişisel<br />
sınırları belirlemek üzere daha da üstüne çıkılan “gü<strong>ve</strong>nli” taban sınırları olarak<br />
algılanabilirler. Bölge genelinde belirli içki içme rehber ilkeler tavsiye<br />
edilmemektedir <strong>ve</strong> DSÖ "daha az daha iyidir" mesajını yaymaya devam etmektedir.<br />
Eğer Üye Devletler ülkeye özel nüfusa dayalı içki içme rehber ilkeleri belirlemeyi<br />
düşünürlerse, var olan içki içme kalıpları <strong>ve</strong> kültürlerinin dikkate alınması gerekir.<br />
<strong>Alkol</strong>ün toplumda sağlıkla ilgili kardiyovasküler hastalıklara ilişkin faydası düşük<br />
<strong>ve</strong>ya çok düşük <strong>alkol</strong> tüketme düzeylerinde ortaya çıkmaktadır, bu fayda 70<br />
yaşındaki bir erkek için günde en fazla bir standart içki <strong>ve</strong> aynı yaştaki bir kadın için<br />
günde yarımdan az standart içki ile görülmektedir. Bu düzeylerin üstünde tüketim<br />
riskin artmasına neden olur. 40 yaşının altında, <strong>alkol</strong>ün sağlık üzerinde herhangi bir<br />
kayda değer faydalı etkisi görülmemiştir. Sarhoş oluncaya kadar içmek her zaman<br />
riskin artmasına neden olur.<br />
<strong>Alkol</strong> içmek için riskli olmayan herhangi bir sınır bulunmamaktadır. Diğer yandan,<br />
bireysel koşulların <strong>ve</strong> durumların dikkate alınması kaydıyla, yetişkinleri düşük riskli
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 119<br />
içki içmekten vazgeçirmek için bir neden de yoktur. Bu bireysel koşullar, makine<br />
işletmek, hamilelik, <strong>alkol</strong> ile olumsuz etkileşimde bulunabilecek belli farmakolojik<br />
tedaviler <strong>ve</strong> bağımlılık riski gibi tıbbi <strong>ve</strong> sosyal faktörleri içermektedir ancak<br />
bunlarla sınırlı değildir. Düşük riskli içki içmeyle, (a) <strong>alkol</strong>ü düzenli tüketiminin<br />
düşük olması <strong>ve</strong> (b) sarhoş oluncaya kadar içki içmenin söz konusu olmaması<br />
kastedilmektedir.<br />
Sorunlu içiciler için bireysel içki içme rehber ilkeleri en iyi bir sağlık kurumu<br />
ortamında mevcut enstrümanların <strong>ve</strong> rehber ilkelerin (örneğin Babor vd. tarafından<br />
geliştirilen ilkeler) kullanımıyla sağlık çalışanları tarafından sunulur. Hastalarla <strong>alkol</strong><br />
alışkanlıklarını konuşurken, sağlık çalışanları içki içme kalıplarına <strong>ve</strong> miktarına eşit<br />
özen göstermelidir. Belirli yaş gruplarında düzenli olarak hafif içki içmenin<br />
kardiyovasküler hastalıklar <strong>ve</strong> tip 2 diyabet riskini azalttığı yönünde kanıtlar<br />
bulunurken, kontrollü araştırmalar bu hastalıkların riskini azaltmak için <strong>alkol</strong><br />
kullanma yönünde hastaların aktif şekilde teşvik edilmesine desteklememektedir.<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimi önleyici bir ilaç olarak tavsiye edilemez.<br />
<strong>Alkol</strong>le ilgili sorunların önlenmesi için bir odak günü<br />
<strong>Alkol</strong>ün olumsuz sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal sonuçları hakkında toplumdaki farkındalığı<br />
arttırmak için kullanılacak yollardan biri <strong>alkol</strong>e bağlı sorunların önlenmesi <strong>ve</strong>ya<br />
azaltılması hakkında ulusal bir odak günü başlatmaktır. Daha uzun süreli önlemleri<br />
ile birlikte kullanıldığında, bu tür bir odak günü <strong>alkol</strong>e bağlı sorunların boyutu <strong>ve</strong><br />
ağırlığı hakkında bilgi düzeyini arttıran <strong>ve</strong> etkin <strong>alkol</strong> politikası seçeneklerine<br />
desteği arttıran önemli bir araç olabilir.<br />
9. Uluslararası işbirliği için temel araçlar<br />
Araştırma ihtiyaçları<br />
Politikaların oluşturulması <strong>ve</strong> uygulanması için yeterli kanıt bulunmaktadır. Ancak<br />
halen araştırma eksiklikleri <strong>ve</strong> bilgi toplama <strong>ve</strong> analiz için kapasite oluşturma<br />
konusunda devamlı bir ihtiyaç vardır. Epidemiyolojik çalışmalar daha farklı<br />
toplumlarda yürütülmeli <strong>ve</strong> farklı içki içme kalıplarını <strong>ve</strong> kültürlerini ortaya<br />
çıkarmalıdır. İçki içme kalıbı <strong>ve</strong> kronik kalp hastalıklarının gelişimi arasındaki ilişki<br />
hakkında daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkeler arasındaki dolaşım da<br />
dahil olmak üzere kayıt altına alınmayan <strong>alkol</strong> tüketimini ölçmek için daha iyi<br />
araçlar geliştirilmeli <strong>ve</strong> düzenli olarak uygulanmalıdır.
120 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
120<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong> politikası müdahalelerinin etkisi hakkındaki literatürün, daha çeşitli<br />
toplumlarda yapılan araştırmalarla <strong>ve</strong> daha iyi entegre edilmiş sağlık etkisi<br />
değerlendirmeleri için kapasitenin geliştirilmesiyle daha da geliştirilmesi<br />
gerekmektedir. Bu, politika etkilerinin gücünün, yaş, cinsiyet <strong>ve</strong> etnik grup gibi<br />
farklı hedef popülasyonlarına özel önem <strong>ve</strong>rilerek, farklı sosyal <strong>ve</strong> kültürel<br />
koşullarda nasıl farklılaşabildiğini daha iyi anlamamızı sağlayacaktır.<br />
Gelecekte yapılan çalışmalarda, maliyet-etkinliği çalışmalarına bir temel sunabilmek<br />
için, yeni önlemlerin uygulanmasının marjinal maliyetlerine de özel önem <strong>ve</strong>rilmesi<br />
gerekmektedir. <strong>Alkol</strong> politikası önlemlerinin etkisini anlamak Avrupa Bölgesindeki<br />
Üye Devletlere genel fayda sağlayacağından, bu tür çalışmaları teşvik <strong>ve</strong> finanse<br />
etmek için uluslararası mekanizmalar gereklidir. DSÖ bu konuda bir takas merkezi<br />
<strong>ve</strong> bu sağlık politikası literatürünün daha da gelişmesi için savunucu olarak görev<br />
yapmalıdır.<br />
Son 20 yılda, <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması hakkında etkin <strong>ve</strong> maliyet etkin<br />
önlemler hakkında halk sağlığıyla ilgilenen kişiler arasında geniş bir birlik<br />
sağlanmıştır. Yine de, farklı stratejiler arasında kurulması gereken doğru denge <strong>ve</strong><br />
alanda iyileştirmeler sağlamanın en iyi yolları <strong>ve</strong> araçları hakkında pek çok tartışma<br />
halen vardır. Bölgesel Ofise <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikası için ulusal mevkidaş ağına çerçe<strong>ve</strong>nin<br />
uygulanması <strong>ve</strong> takibi bakımından destek olması için, üst düzey bağımsız uzmanları<br />
biraraya getiren bir uzman grubu oluşturulmalıdır. Grubun temel görevleri mevcut<br />
araştırma <strong>ve</strong> politika uygulamasını gözden geçirmek <strong>ve</strong> gelecekteki geliştirme<br />
gereksinimleri hakkında tavsiyelerde bulunmak olmalıdır.<br />
Denetleme <strong>ve</strong> izleme<br />
Denetleme <strong>ve</strong> izleme ulusal <strong>ve</strong> uluslararası düzeylerde gereklidir <strong>ve</strong> Üye Ülkeler,<br />
DSÖ merkezi <strong>ve</strong> Avrupa Komisyonu ile yakın işbirliği içinde geliştirilmeye devam<br />
edecektir. Bölgesel Ofis, mevcut <strong>ve</strong>rileri sistematik olarak toplayarak, derleyerek <strong>ve</strong><br />
analiz ederek, gerekli göstergeleri geliştirerek <strong>ve</strong> iyileştirerek <strong>ve</strong> ilgili bilgileri<br />
zamanında Üye Devletlere yayarak, Bölgede <strong>alkol</strong>le ilgili sorunları denetlemeyi <strong>ve</strong><br />
izlemeyi geliştirmeye devam edecektir. Ortak bir <strong>alkol</strong> izleme sistemini uygulamak<br />
<strong>ve</strong> içki içmenin içici ile başkaları bakımından neden olduğu sosyal sorunları ölçmek<br />
için, <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> ilgili risk ölçümlerinin uyumlulaştırılmasına acil ihtiyaç<br />
vardır. Bu tür ölçümler ayrıca <strong>alkol</strong> tüketimiyle ilişkili sosyal maliyetleri tahmin<br />
etmek için gerekli olan temeli de geliştirmeye yardımcı olacaktır.<br />
2002'de kurulan Avrupa <strong>alkol</strong> bilgi sistemi (EAIS) <strong>alkol</strong> politikası oluşturma <strong>ve</strong><br />
uygulaması ile ilgili bilgilerin toplanması, analizi <strong>ve</strong> dağıtımını amaçlayan web-bazlı
DSÖ AVRUPA DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE BÖLGESİNDE ALKOL ALKOL POLİTİKASI ÇERÇEVESİ 121<br />
121<br />
bir portaldır. Ulusal <strong>ve</strong> bölgesel düzeylerde çerçe<strong>ve</strong>nin uygulanmasını izlemek için<br />
de önemli bir araç olacaktır. Veri tabanını Bölgede mevzuat <strong>ve</strong> pazarlama pratikleri<br />
hakkında sistematik materyalleri de içerecek şekilde genişletmeye ihtiyaç vardır.<br />
EAIS, Bölgede <strong>alkol</strong> politikası araştırmaları, oluşturulması <strong>ve</strong> uygulanması hakkında<br />
zamanında, ilgili <strong>ve</strong> objektif bilgiler için ana takas merkezi haline gelmelidir.<br />
Eğitim <strong>ve</strong> kapasite geliştirme<br />
Üye Devletlerde ulusal <strong>ve</strong> yerel kapasitenin kurulması <strong>ve</strong> geliştirilmesi, <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma için sistematik <strong>ve</strong> çok sektörlü yaklaşımın önemli<br />
parçalarından biridir. Dolayısıyla, Bölgesel Ofis Üye Devletlere eğitim sistemleri<br />
geliştirme, ulusal koalisyonlar oluşturma <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önleme <strong>ve</strong>ya<br />
azaltmaya yönelik etkin <strong>ve</strong> maliyet etkin müdahelelerinin yaygınlaştırılmasını<br />
sağlama konularında yardımcı olmaya devam edecektir. Bu, farklı ülkelerin<br />
deneyimlerinden edinilen dersleri paylaşmayı <strong>ve</strong> ülkelerin <strong>alkol</strong> politikası ilkelerini<br />
uygulamaya koymalarını sağlamak için tavsiye sunmayı içermektedir.<br />
İki yılda bir yapılan işbirliği anlaşmaları Üye Devletlerle işbirliği için önemli bir<br />
araçtır. Bu anlaşmalar ülkeye özel girişimler için bir platform <strong>ve</strong> bölgesel <strong>ve</strong><br />
altbölgesel eylemleri tamamlayacak destekler sunmaktadır. Bu işbirliği<br />
anlaşmalarının en önemli bileşenleri ulusal kapasitesiyi güçlendirmek, ulusal eylem<br />
planlarının geliştirilmesini desteklemek <strong>ve</strong> bu konuda yardım sunmak <strong>ve</strong> denetleme<br />
<strong>ve</strong> izleme sistemlerini kurmaktır. İki yılda bir yapılan işbirliği anlaşmaları pek çok<br />
Üye Devlette uygulama çerçe<strong>ve</strong>si bağlamında temel bir araç olabilir.<br />
Bölge düzeyinde savunuculuk, ağ kurma <strong>ve</strong> politika geliştirme<br />
Etkin halk sağlığı savunuculuğu kanıta dayalı, etik <strong>ve</strong> gü<strong>ve</strong>nilir olmalıdır. Doğru,<br />
ilgili <strong>ve</strong> tarafsız bilgileri, sağlıklı kişisel <strong>ve</strong> politik eylemlere bilgi sunacak <strong>ve</strong> onları<br />
yönlendirecek şekilde sunabilmelidir. İletişim, özellikle popüler iletişim, genellikle<br />
göz ardı edilir <strong>ve</strong> halk sağlığı savunucuları için zayıf bir alan olarak kalmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zarara ilişkin sağlık iletişiminin ön saflarında beraber durabilecek<br />
potansiyel olarak sinerji yaratabilecek ortaklar, genellikle diğerlerinin ne yaptığının<br />
farkında değildirler <strong>ve</strong> niyetlerine gü<strong>ve</strong>nmeyebilirler. Mülkiyet ile ilgili ilişkiler bilgi<br />
paylaşımını engelleyebilir. Bölgesel Ofis, eğitim paketleri oluşturarak <strong>ve</strong> ilgili ağ<br />
kurma faaliyetlerini yürüterek, medya, hükümet sözcüleri, STK savunucuları,<br />
bilimadamları <strong>ve</strong> eğitimciler de dahil olmak üzere iletişim sürecine dahil olan farklı<br />
aktörler arasındaki bilgi bağlarını güçlendirmeye çalışacaktır.
122 122 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
122<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Avrupa Bölgesinde <strong>alkol</strong> politikası hakkında ilgili Üye Devletler tarafından<br />
belirlenen ulusal mevkidaşların ağı, 10 yıl kadar önce, deneyim paylaşmak, faaliyet<br />
planlamak, eylemleri değerlendirmek <strong>ve</strong> ulusal <strong>ve</strong> bölgesel düzeylerde <strong>alkol</strong>e ilişkin<br />
eylemlere uluslararası destek sunmak üzere kurulmuştur. Her bir yetkilinin ilgili<br />
bağlantılara sahip olması <strong>ve</strong> ülke düzeyinde uygun politika alanlarında kapasite<br />
geliştirebilmesi beklenmektedir. Gereken durumlarda, belirli belgeler <strong>ve</strong> olaylar<br />
hakkında tavsiye sunmak üzere ulusal mevkidaşlardan geçici gruplar oluşturulabilir.<br />
Bölgesel Ofis, çerçe<strong>ve</strong>nin niyetlerini devam ettirmek üzere kaynaklarını tahsis<br />
etmeye kararlıdır. Bölgede <strong>alkol</strong>ün neden olduğu zararı önleme <strong>ve</strong>ya azaltma iddialı<br />
hedeflerine ulaşma görevi geniş bir platform gerektirmektedir. Üye Devletler <strong>ve</strong><br />
uluslararası organizasyonlar <strong>ve</strong> kurumlar, <strong>alkol</strong> politikası geliştirma hakkında,<br />
Bölgede etkin <strong>alkol</strong> politikaları için gerekli desteği sunabilecek <strong>ve</strong> uygulanmasını<br />
sağlayabilecek bir Avrupa koalisyonu kurmaya da<strong>ve</strong>t edileceklerdir.<br />
10. Takip süreci<br />
Çerçe<strong>ve</strong> kapsamında kaydedilen ilerleme, başarıyı <strong>ve</strong> eksiklikleri ölçebilmek <strong>ve</strong><br />
çerçe<strong>ve</strong>yi bunlara uygun şekilde uyarlamak için devamlı değerlendirilmelidir.<br />
Çerçe<strong>ve</strong> hakkında her üç yılda bir ilerleme raporu yazılmalıdır. Raporun amacı<br />
yalnızca çerçe<strong>ve</strong>nin uygulanma düzeylerini <strong>ve</strong> başarısını tahmin etmek değil, aynı<br />
zamanda Üye Devletleri halk sağlığı konusunda ortaya çıkan zorluklar <strong>ve</strong> tehditler<br />
hakkında uyarmak <strong>ve</strong> çerçe<strong>ve</strong>nin değiştirilmeye ihtiyacı olup olmadığını belirlemek<br />
olmalıdır. İlerleme raporu <strong>alkol</strong> politikası hakkında ulusal mevkidaşlar ağı <strong>ve</strong> ilgili<br />
işbirliği yapan merkezler ile yakın işbirliği halinde yazılmalıdır.<br />
Bölgesel Ofis her üç yılda bir <strong>alkol</strong> konusunda özel bir üst düzey forum<br />
düzenlemelidir. Bu tür bir forumun amacı, sınır ötesi sonuçları olan konulara <strong>ve</strong> tek<br />
bir Üye Devlet bağlamında çözülmesi zor olan diğer konulara özel olarak<br />
odaklanmak suretiyle, ilerleme raporunun sonuçlarını <strong>ve</strong> tavsiyelerini tartışmak <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> politikası hakkında kritik <strong>ve</strong>ya zorlu konular üzerinde fikir alış<strong>ve</strong>rişinde<br />
bulunmak olmalıdır.
DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE<br />
DSÖ AVRUPA BÖLGESİNDE AVRUPA ALKOL<br />
AVRUPA ALKOL BİRLİĞİ POLİTİKASI<br />
BİRLİĞİ POLİTİKASI ALKOL ÇERÇEVESİ<br />
ALKOL STRATEJİSİ ÇERÇEVESİ STRATEJİSİ 123<br />
123<br />
AVRUPA BİRLİĞİ<br />
ALKOL STRATEJİSİ
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 125<br />
AVRUPA TOPLULUKLARI KOMĠSYONU<br />
Üye Devletlere <strong>Alkol</strong>e Bağlı Zararları DüĢürmede Destek Ġçin<br />
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ<br />
Brüksel, 24.10.2006 - COM(2006) 625 nihai<br />
1. GĠRĠġ<br />
Bu bildirim, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin 1 sağlık üzerindeki olumsuz etkileri,<br />
bunun yanında sosyal <strong>ve</strong> ekonomik sonuçlarına değinmektedir. Konseyin geliĢmeleri<br />
<strong>ve</strong> bu alanda alınan tedbirleri izleme, değerlendirme <strong>ve</strong> denetleme <strong>ve</strong> baĢka eylemler<br />
gerektiğinde geri bildirim konusunda Komisyondan taleplerine cevap <strong>ve</strong>rmektedir.<br />
Ağır <strong>ve</strong> aĢırı içki kalıplarını, bunun yanında küçük yaĢta içki tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
yol kazaları <strong>ve</strong> Fetal <strong>Alkol</strong> Sendromu gibi bunların en zararlı sonuçlarından<br />
bazılarını önleme <strong>ve</strong> azaltma odaklıdır. Dolayısıyla bildirim bu tür bir <strong>alkol</strong><br />
kullanımını değil, <strong>alkol</strong>izmi <strong>ve</strong> zararlı sonuçlarını yansıtır. Bildirimde farklı Üye<br />
Devletlerde <strong>alkol</strong> tüketimi ile ilgili farklı kültürel alıĢkanlıkların bulunduğunun<br />
farkındadır. Amaç hâlihazırda Üye Devletlerin çoğunda yerine oturmuĢ <strong>ve</strong><br />
subsidiarite (ikincil olma, yedek olma) ilkesi <strong>ve</strong> AT AntlaĢmasının 152. Maddesi<br />
uyarınca ulusal yeterliliklere ait olan ulusal politikaların yerine Topluluk eylemini<br />
koymak değildir. Komisyon özellikle bu bildirimin bir sonucu olarak <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararın önlenmesi alanında uyumlu mevzuat geliĢtirilmesini önermeyi<br />
amaçlamamaktadır.<br />
Komisyon hâlihazırda Komisyon <strong>ve</strong> Üye Devletler tarafından yürürlüğe konmuĢ<br />
eylemleri planlamayı amaçlamaktadır. Bir taraftan olumlu sonuçlara yol açan iyi<br />
uygulamaları belirlerken diğer taraftan da daha çok ilerleme sağlanabilecek hallerde<br />
sosyoekonomik önem <strong>ve</strong> Topluluk ilgisi alanlarını belirlemektedir.<br />
Bildirim ayrıca Komisyon‟un, Üye Devletler tarafından paydaĢlarla 2 iĢbirliği içinde,<br />
AB genelinde değiĢiklik gösteren içki tüketimi kalıplarını <strong>ve</strong> kültürlerini dikkate<br />
1<br />
Tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimi, mevcut içki alıĢkanlıklarının devam etmesi kaydıyla zarara sebep olacak Ģekilde bir tüketim<br />
düzeyi <strong>ve</strong>ya içme kalıbı olarak tanımlanmıĢtır (Babor, T., Campbell, R., Room, R. & Saunders, J., (1994) <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
UyuĢturucu Terimleri Sözlüğü, Dünya Sağlık Örgütü, Cenevre); fakat tehlikeli içki tüketimi olarak kabul edilmesi<br />
gereken <strong>alkol</strong> tüketimi seviyesi hakkında standartlaĢmıĢ bir anlaĢma mevcut değildir. Zararlı içki tüketimi<br />
„(karaciğerde siroz gibi) fiziksel sağlığa <strong>ve</strong>ya (<strong>alkol</strong> tüketimine bağlı depresyon gibi) akıl sağlığına zarar <strong>ve</strong>rebilecek bir<br />
içme kalıbı‟ olarak tanımlanmaktadır (ICD-10 Akıl <strong>ve</strong> DavranıĢ Bozuklukları Sınıflandırması: Klinik Tanımlar <strong>ve</strong><br />
TeĢhis Kılavuzları. Cenevre: Dünya Sağlık Örgütü 1992).<br />
2<br />
Bunlar; sağlık <strong>ve</strong> tüketici STKları, kendine-yardım gurupları, <strong>alkol</strong>lü içecek üreticileri <strong>ve</strong> perakendecileri, konaklama<br />
sektörü, okullar, iĢ<strong>ve</strong>renler <strong>ve</strong> sendikalar, reklam endüstrisi, medya gibi çok çeĢitli aktörleri içerir.
126 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
126<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
alarak uygulanan ulusal halk sağlığı politikalarını baĢka nasıl destekleyebileceğini <strong>ve</strong><br />
tamamlayabileceğini açıklamaktadır. Komisyonun, yetkisi kapsamındaki eylemleri,<br />
farklı Üye Devletlerde hayata geçirilen bir dizi iyi uygulama ile birlikte sürdürmek<br />
<strong>ve</strong> geliĢtirmek konusundaki taahhüdü <strong>ve</strong> bu eylemlerin yaygınlaĢmasına yardımcı<br />
olacak <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumunun kuruluĢu, Avrupa‟da <strong>alkol</strong>e bağlı zararları<br />
azaltacak kapsamlı bir stratejinin omurgasını oluĢturacaktır.<br />
2. EYLEM YÖNERGESĠ<br />
AT AntlaĢmasının 152. Maddesinde ifade edildiği gibi, bu alandaki ulusal eylemlerin<br />
tamamlanması yoluyla zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimi gibi halk sağlığı sorunlarına<br />
yönelik yetki <strong>ve</strong> sorumluluk Avrupa Birliği‟ne aittir.<br />
Avrupa Adalet Divanı <strong>alkol</strong>e bağlı zararla mücadelenin önemli <strong>ve</strong> geçerli bir halk<br />
sağlığı hedefi 3 olduğunu tekrar tekrar doğrulamıĢtır.<br />
2001‟de Konsey genç insanlar, özellikle de çocuklar <strong>ve</strong> ergenler 4 tarafından <strong>alkol</strong><br />
tüketimi hakkında, Komisyonu geliĢmeleri <strong>ve</strong> alınan tedbirleri izlemeye,<br />
değerlendirmeye <strong>ve</strong> denetlemeye <strong>ve</strong> daha ileri eylem 5 gereksinimi hakkında rapor<br />
<strong>ve</strong>rmeye da<strong>ve</strong>t eden bir Tavsiye Kararını kabul etmiĢtir.<br />
5 Haziran 2001 tarihli Sonuç Kararlarında Konsey, Komisyonu ulusal politikaları<br />
tamamlaması amacıyla <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasını hedefleyen kapsamlı bir<br />
Topluluk stratejisi için öneriler sunmaya da<strong>ve</strong>t etmiĢtir. Haziran 2004 tarihli <strong>Alkol</strong><br />
<strong>ve</strong> Gençler Hakkındaki Konsey Sonuç Kararları 6 bu da<strong>ve</strong>ti tekrarlamıĢtır.<br />
Çoğu Üye Devlet <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltmak için eylemlere giriĢmiĢ <strong>ve</strong> birçoğu bu<br />
alanda kapsamlı politikalara sahiptir. Hem Topluluk hem de ulusal düzeydeki sağlık<br />
politikaları uygulanmasına rağmen özellikle gençler arasında karayolu <strong>ve</strong><br />
iĢyerlerindeki zarar seviyesi hala tüm Üye Devletlerde kabul edilemez düzeyde<br />
3<br />
Franzen davası (C-189/95), Heinonen davası (C-394/97), Gourmet davası (C-405/98), Catalonia (C-190 <strong>ve</strong> C-179/90), Loi<br />
Evin (C-262/02 <strong>ve</strong> C-429/02).<br />
4<br />
2001/458/EC sayılı Konsey Tavsiye Kararı (OJ L 161, 16.6.2001, sf. 38);<br />
http://eur-lex.europa.eu/pri/en/oj/dat/2001/l_161/l_16120010616en00380041.pdf<br />
5<br />
http://ec.europa.eu/comm/health adresinde yayınlanan raporun tamamı.<br />
6<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için bir Topluluk stratejisi hakkındaki 5 Haziran 2001 tarihli Konsey sonuç kararları (OJ<br />
C 175, 20.6.2001, sf. 1); http://eur-lex.europa.eu/pri/en/oj/dat/2001/c_175/c_17520010620en00010002.pdf ;<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Gençlik konusundaki 1-2 Haziran 2004 tarihli Konsey Sonuç Kararı<br />
(http://ue.eu.int/ueDocs/cms_Data/docs/pressData/en/lsa/80729.pdf ).
AVRUPA<br />
AVRUPA BİRLİĞİ<br />
BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ<br />
ALKOL STRATEJİSİ<br />
127<br />
127<br />
yüksektir. Dahası ulusal düzeyde <strong>ve</strong> AB düzeyinde 7 yürütülen araĢtırmalar sınır<br />
ötesinin sözkonusu olduğu bazı durumlarda AB düzeyinde daha iyi eĢgüdümün <strong>ve</strong><br />
sinerjinin tesis edilmesinin gerekebileceğini göstermektedir. Örnekler arasında, genç<br />
içicileri cezbedebilecek sınır ötesi <strong>alkol</strong> satıĢı tanıtımı <strong>ve</strong>ya ulusal kısıtlamalarla<br />
çeliĢebilecek Ģekilde <strong>alkol</strong>lü içeceklerin sınır ötesi TV reklamları sayılabilir.<br />
Bunun bize göstermeye çalıĢtığı, bazı sorunların (yani yaĢ sınırının altında <strong>alkol</strong><br />
tüketimi <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarının) tüm Üye Devletlerce paylaĢıldığı,<br />
sorunlar yerinde durduğu <strong>ve</strong>ya bazı hallerde daha da kötüye gitiği için bu sorunların<br />
üstesinden gelmek üzere yürütülen politikaların tam baĢarı sağlayamadığı <strong>ve</strong> bazı<br />
konuların sınır ötesi bileĢeni sebebiyle Topluluğu ilgilendirdiğidir. Bu da, AB<br />
düzeyinde <strong>ve</strong> ulusal düzeyde baĢka eylemlere <strong>ve</strong> iĢbirliğine gerek olduğunu<br />
vurgulamaktadır. Bu bildirim <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için, Komisyonun<br />
yetkileri kapsamındaki eylemleri sürdürmek <strong>ve</strong> daha da geliĢtirmek <strong>ve</strong> farklı Üye<br />
Devletlerde gerçekleĢtirilen iyi uygulamaların yayılması konusundaki taahhüdüne<br />
dayanan eĢgüdüm içinde bir stratejinin desteklenmesi <strong>ve</strong> temellendirilmesi amacıyla<br />
bir Avrupa Birliği yaklaĢımı ortaya koymaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için AB eylemi, AB düzeyinde hâlihazırda kabul<br />
edilmiĢ ilgili diğer politika hedeflerinin, örneğin Yol Emniyetinin 8 , iĢyerinde 9 Sağlık<br />
<strong>ve</strong> Emniyetin <strong>ve</strong> Çocuk Hakları SözleĢmesinin 10 gerçekleĢtirilmesini<br />
destekleyecektir.<br />
3. EYLEM KONUSU<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketimi halk sağlığı üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.<br />
Ayrıca sağlık hizmetleri, sağlık sigortası, kanun icrası <strong>ve</strong> kamu düzeni <strong>ve</strong> iĢyerleri ile<br />
ilgili olarak masraf oluĢturmaktadır. Bu yüzden ekonomik geliĢme <strong>ve</strong> toplumun<br />
bütünü üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketimi<br />
temel bir sağlık belirteci <strong>ve</strong> erken ölüm <strong>ve</strong> önlenebilir hastalıkların ana<br />
sebeplerinden biridir. AB‟de tüm kötü sağlık <strong>ve</strong> erken ölümlerin % 7,4‟ünün 11 açık<br />
sebebi <strong>ve</strong> iĢgücü <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rimlilik üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Zararlı <strong>ve</strong><br />
tehlikeli tüketimin önlenmesi <strong>ve</strong> tedavisini hedefleyen politikalar yanında sorumlu<br />
7<br />
Örnek: <strong>Alkol</strong>le ilgili en etkili <strong>ve</strong> maliyet etkin müdahaleler nelerdir?, DSÖ Avrupa Sağlık Verileri Ağı (HEN) Bölge<br />
Ofisi 2004; <strong>Alkol</strong> Politikası <strong>ve</strong> Kamu Yararı, Griffith Edwards 1994, Cochrane Kütüphanesi; EconLit <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong><br />
Sorunları Bilimi Veritabanı (ETOH), <strong>Alkol</strong> AlıĢkanlığı <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong>izm Ulusal Enstitüsü (NIAA).<br />
8<br />
Yol emniyeti alanında yaptırım hakkında 6 Nisan 2004 tarihli 2004/345/EC sayılı Komisyon Tavsiye Kararı, OJ L 111,<br />
17.4.2004; Motorlu taĢıt sürücüleri için kanda izin <strong>ve</strong>rilen maksimum <strong>alkol</strong> yoğunluğu (BAC) hakkında 17 Ocak 2001<br />
tarihli 2001/116/EC sayılı Komisyon Tavsiye Kararı (OJ L 43, 14.2.2001); Komisyon Bildirimi (OJ C 48, 14.2.2004).<br />
9<br />
ĠĢyerinde sağlık <strong>ve</strong> emniyet konusunda Topluluk stratejisi 2002-2006 - COM(2002) 118.<br />
10<br />
20 Kasım 1989 tarih <strong>ve</strong> 44/25 sayılı BM Kararı.<br />
11<br />
DSÖ‟nün Küresel Hastalık Yükü AraĢtırması (Rehm <strong>ve</strong> diğerleri 2003a <strong>ve</strong> b, Rehm <strong>ve</strong> diğerleri 2004 <strong>ve</strong> Rehm 2005).
128 128 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
128 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
tüketim kalıpları hakkında doğru bilgilendirme bireyler <strong>ve</strong> aileler için önemli<br />
faydalara sahiptir. Ancak sosyal masraflara <strong>ve</strong> iĢgücü piyasasına da hitap eder <strong>ve</strong><br />
Lizbon hedefleri <strong>ve</strong> herkes için daha çok Sağlıklı YaĢanan Yıl hedefi ile aynı<br />
doğrultuda rekabet edebilirliği desteklemeye katkıda bulunacaktır. Dolayısıyla iĢyeri<br />
bazlı giriĢimler desteklenmelidir. Ġlgili paydaĢlar (iĢ organizasyonları, sendikalar) bu<br />
bağlamda özel bir sorumluluğa sahiptir.<br />
15-29 yaĢ gurubunda kadın ölümlerinin % 10'dan fazlası <strong>ve</strong> erkek ölümlerinin<br />
yaklaĢık % 25‟i tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimi 12 ile ilgili olduğu için AB‟deki gençler<br />
özellikle risk altındadır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketiminin sadece içenler<br />
üzerinde değil, diğerleri <strong>ve</strong> toplum üzerinde de etkileri mevcuttur. <strong>Alkol</strong>ün zararlı<br />
etkileri daha düĢük imkânlara sahip sosyal gruplarda daha büyük olmakta <strong>ve</strong><br />
dolayısıyla sağlık konusundaki eĢitsizliklere katkıda bulunmaktadır.<br />
AB‟de ortalama <strong>alkol</strong> tüketimi düĢerken, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketim kalıplarına<br />
sahip gençlerin <strong>ve</strong> genç ergenlerin oranı son on yıl 13 içinde çoğu Üye Devlette<br />
artmıĢtır. AB'nin çoğu kısmındaki içki tüketimi kalıpları <strong>ve</strong> özellikle arttığı<br />
bildirilen yaĢ sınırı altında “aĢırı içki tüketimi” 14 akımları <strong>ve</strong> çoğu Avrupa ülkesinde 15<br />
yüksek sıklıkta yaĢ sınırı altında içki tüketimi, sağlık üzerinde uzun vadeli olumsuz<br />
etkilere sahip olabilir <strong>ve</strong> sosyal zarar riskini artırabilir.<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimi ile ilgili trafik kazaları da büyük kaygı sebebidir. YaklaĢık her dört<br />
kazadan biri <strong>alkol</strong> tüketimine bağlanabilir <strong>ve</strong> her yıl AB‟de <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu<br />
kazalarında en az 10.000 insan ölmektedir. AB‟nin Avrupa yollarında 2000 yılında<br />
50.000 olan ölen insan sayısını 2010 16 yılı itibariyle yarıya, 25.000‟e düĢürmek gibi<br />
bir hedefi bulunmaktadır. Ġçkili araç kullanımını durdurma çabaları bu hedefe<br />
ulaĢılmasına önemli bir katıda bulunabilir.<br />
Hamilelik sırasında <strong>alkol</strong>e maruz kalmak fetusun beyin geliĢimini bozabilir <strong>ve</strong><br />
sonradan çocuklukta ortaya çıkan zihinsel eksiklikler ile bağlantılıdır. 17 Çoğu Üye<br />
12<br />
Avrupa‟da <strong>Alkol</strong> – Bir halk sağlığı perspektifi, P Anderson <strong>ve</strong> B Baumberg, <strong>Alkol</strong> AraĢtırmaları Enstitüsü, Ġngiltere<br />
2006 - http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm (DSÖ‟nün Küresel Hastalık Yükü AraĢtırması<br />
(Rehm <strong>ve</strong> diğerleri 2003a <strong>ve</strong> b, Rehm <strong>ve</strong> diğerleri 2004 <strong>ve</strong> Rehm 2005).<br />
13<br />
Artan eğilimler çoğunlukla genç eriĢkinler (yasal içme yaĢının üzerindekiler) arasında bildirilmektedir. YaĢı tutmayan<br />
içiciler arasında aĢırı içki tüketimi AB-15 ülkelerinde dengelenirken, AB-10 ülkelerinde artmıĢtır.<br />
14<br />
“AĢırı içki tüketimi” normalde bir seferde 5 birimden fazla içmek olarak değerlendirilmektedir.<br />
15<br />
ESPAD Raporu 2003, 30 Avrupa Ülkesinde Öğrenciler Arasında <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Diğer UyuĢturucu Kullanımı, Björn Hibell <strong>ve</strong><br />
diğerleri, Stokholm 2004 http://www.espad.org/reports.asp.<br />
16<br />
COM(2001) 370: “2010 için Avrupa taĢımacılık politikası: karar <strong>ve</strong>rme zamanı”.<br />
17<br />
Örneğin Fransa‟da 2001‟de 700 çocuk Fetal <strong>Alkol</strong> Sendromu ile doğmuĢtur <strong>ve</strong> 60.000‟den fazla insanın bu durumla<br />
yaĢadığı tahmin edilmektedir (<strong>ve</strong>riler Fransa‟nın Kuzeyinde <strong>ve</strong> La Réunion‟da yapılan iki epidemolojik araĢtırmadan<br />
sonra INSERM – “Toplam uzmanlık” tarafından Eylül 2001‟de hesaplanmıĢtır).
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 129 129<br />
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 129<br />
Devlette genç kadınlar arasında yüksek riskli tüketim arttığı için <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
tüketiminin fetus üzerindeki etkileri hamileliğin baĢında görüldüğünden, bu<br />
konudaki bilinçlendirme giriĢimleri büyük öneme sahiptir.<br />
Yukarıdaki kaygıların giderilmesi amacıyla <strong>ve</strong> etki değerlendirme sürecinin çıktıları<br />
bazında Komisyon, tüm Üye Devletleri ilgilendiren <strong>ve</strong> ulusal politikaları <strong>ve</strong> ulusal<br />
eylemlerin eĢgüdümünü tamamlayan Topluluk eyleminin katma değer yarattığı<br />
aĢağıdaki beĢ öncelik alanını belirlemiĢtir:<br />
• Genç insanları, çocukları <strong>ve</strong> doğmamıĢ çocukları korumak;<br />
• <strong>Alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarından dolayı yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri azaltmak;<br />
• EriĢkinler arasında <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong> iĢyerindeki olumsuz etkiyi<br />
azaltmak;<br />
• <strong>Alkol</strong>ün zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketiminin etkisi <strong>ve</strong> uygun tüketim kalıpları<br />
hakkında bilgilendirmek, eğitmek <strong>ve</strong> bilinçlendirmek;<br />
• AB düzeyinde ortak bir <strong>ve</strong>ri bankası geliĢtirmek <strong>ve</strong> sürdürmek.<br />
Bu alanlar AB düzeyinde, ulusal <strong>ve</strong> yerel düzeyde geçerli <strong>ve</strong> çok paydaĢlı <strong>ve</strong> çok<br />
sektörlü bir eylem gerektirmektedir. Dolayısıyla mevcut strateji, Komisyon <strong>ve</strong> Üye<br />
Devletlerin hâlihazırda yaptıklarını <strong>ve</strong> Komisyon tarafından baĢka eylemler<br />
yapılmasını <strong>ve</strong>ya mevcut eylemlerin sürdürülmesini vurgulamayı önermektedir.<br />
Ayrıca Üye Devletlerde gerçekleĢtirilen <strong>ve</strong> ulusal düzeyde benzer eylemlere <strong>ve</strong><br />
sinerjilere ilham <strong>ve</strong>rebilecek iyi uygulamaları sunmaktadır.<br />
4. ĠSTĠġARE VE ETKĠ DEĞERLENDĠRME SÜRECĠ<br />
Komisyon hizmetleri 2004‟den beri Üye Devlet uzmanları, uluslararası<br />
organizasyonlar, araĢtırmacılar <strong>ve</strong> paydaĢlar 18 ile kapsamlı istiĢareler yapmaktadır.<br />
Buna ek olarak Komisyon, Avrupa Politika Merkezi (EPC) 19 nezaretinde seçilen<br />
temel paydaĢlarla düzenlenen yuvarlak masa sohbetlerine katılmıĢtır.<br />
18<br />
Sivil toplum KuruluĢları (sağlık <strong>ve</strong> tüketici STK‟ları, kendine-yardım grupları ...) <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içecek üreticilerini temsil<br />
eden organizasyonlar dâhildir.<br />
19<br />
<strong>Alkol</strong> yuvarlak masa toplantısı hakkındaki EPC raporu www.theepc.be adresinde yayınlanmıĢtır.
130 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
130<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Komisyon bir açık ihale çağrısı vasıtasıyla <strong>Alkol</strong> AraĢtırmaları Enstitüsünden bir<br />
uzman halk sağlığı raporu için sözleĢme yapmıĢtır. 20<br />
<strong>Alkol</strong>le iliĢkili sağlık, sosyal, ekonomik <strong>ve</strong> çevresel sorunların <strong>ve</strong> farklı politika<br />
seçeneklerinin analizi için Komisyon bir Etki Değerlendirmesi gerçekleĢtirmiĢtir. 21<br />
Dahası, paydaĢların yiyecek <strong>ve</strong> içeceklerin etiketlenmesi konusunda açık bir istiĢare<br />
üzerinde yorum yapmak için bir fırsatı olmuĢtur. 22<br />
5. BEġ ÖNCELĠK ALANI VE ĠLGĠLĠ ĠYĠ UYGULAMALAR<br />
5.1. Genç insanları, çocukları <strong>ve</strong> doğmamıĢ çocukları korumak<br />
Amaçlar<br />
Amaç 1 : Tüm paydaĢlarla iĢbirliği içinde yaĢ sınırı altındaki içki tüketimini<br />
durdurmak, gençler arasında zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli içki tüketimini azaltmak.<br />
Amaç 2 : <strong>Alkol</strong> sorunları olan ailelerdeki çocukların gördükleri zararı azaltmak.<br />
Amaç 3 : Hamilelik sırasında <strong>alkol</strong>e maruz kalmayı azaltmak suretiyle Fetal <strong>Alkol</strong><br />
Bozuklukları ile doğan çocukların sayısını azaltmak.<br />
5.1.1. Eylem Gerekçesi<br />
Gençler genellikle haksız yere <strong>alkol</strong> sorunlarının kurbanları değil de failleri olarak<br />
betimlenmektedir. <strong>Alkol</strong>, çocuk istismarı <strong>ve</strong> ihmali 23 durumlarının %16‟sında sebep<br />
olan faktörlerden biri olarak görülmektedir.<br />
Gençler arasında zararlı <strong>alkol</strong> tüketiminin sadece sağlık <strong>ve</strong> sosyal refah üzerinde<br />
değil, eğitimde baĢarı 24 üzerinde de olumsuz bir etkiye sahip olduğu gösterilmiĢtir.<br />
20<br />
AB Sağlık portalında <strong>ve</strong> internet sitesinde, meslektaĢ incelemesi toplantısı hakkında bir rapor, meslektaĢ inceleme<br />
kurulunun yorumları, <strong>alkol</strong> politikası <strong>ve</strong> Konsey Tavsiye Kararının uygulaması konusundaki paydaĢ görüĢleri eĢliğinde<br />
yayınlanmıĢtır (http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm ).<br />
21<br />
Bundan baĢka, <strong>alkol</strong>ün AB‟nin ekonomik kalkınması üzerindeki etkisi hakkında, harici bir müteahhit tarafından<br />
yürütülen etki değerlendirmesinin bir parçası olarak detaylı bir ekonomik analiz yürütülmüĢtür: “RAND Raporu”,<br />
http://ec.europa.eu/comm/health adresinde yayınlanmıĢtır<br />
22<br />
ĠstiĢare için kullanılan tarihçe belgesi internette Ģu adreste bulunabilir:<br />
http://ec.europa.eu/food/food/labellingnutrition/betterregulation/index_en.htm<br />
23<br />
English <strong>ve</strong> diğerleri, 1995, Single <strong>ve</strong> diğerleri, 1999, Ridolfo <strong>ve</strong> Ste<strong>ve</strong>nson 2001, Avrupa‟da <strong>Alkol</strong> – bir kamu sağlığı<br />
perspektifi‟nden alınmıĢtır - http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm<br />
24<br />
RAND: <strong>Alkol</strong>ün AB‟de ekonomik kalkınma üzerindeki etkisinin bir ekonomik analizi (Horlings, Scoggins 2006).
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 131<br />
131<br />
AB‟nin çoğu bölgelerinde gençler tarafından “aĢırı içki tüketimi” konusunda artan<br />
bir eğilim mevcuttur. Bu durum, <strong>alkol</strong>lü içeceklerin yaĢ sınırı altındaki tüketicilerce<br />
sürekli olarak sağlanabilmesi ile kötüleĢmiĢtir. Dolayısıyla yaĢ sınırı altında içki<br />
tüketimini <strong>ve</strong> gençlik arasında zararlı içki tüketimi kalıplarını durdurmak için baĢka<br />
eylemlerin değerlendirilmesine gerek vardır.<br />
<strong>Alkol</strong>lü içecekler zincirindeki aktörler, Üye Devletlerin çoğunda ulusal<br />
düzenlemelerin uygulatılmasına aktif katkıda bulunmaktadır. Düzenleyici <strong>ve</strong> özdüzenleyici<br />
tedbirlerin uygulatılmasında daha etkin bir rol almak konusundaki<br />
istekliliklerini bildirmiĢlerdir.<br />
Bazı Üye Devletler özellikle yaĢ sınırı altındaki içiciler 25 için cazip olduğunu<br />
düĢündükleri ürünler üzerindeki <strong>ve</strong>rgileri artırmıĢlardır.<br />
5.1.2. Ġyi uygulama<br />
Gençler arasındaki endiĢe <strong>ve</strong>rici içki tüketimi eğilimlerine kamu politikası yoluyla<br />
etkili Ģekilde değinilebilir. 2001 Konsey Tavsiyesi bu tür politikaların<br />
geliĢtirilmesine katkıda bulunmuĢtur. Üye Devletler tarafından gerçekleĢtirilen etkili<br />
tedbirlerin örnekleri Ģunlardır: gençleri etkilemeye yönelik satıĢ, eriĢilebilirlik <strong>ve</strong><br />
pazarlama üzerinde sınırlamaların uygulatılması, zararlı <strong>ve</strong> riskli davranıĢın<br />
önlenmesi için, öğretmenleri, ebe<strong>ve</strong>ynleri, paydaĢları <strong>ve</strong> gençlerin kendilerini 26<br />
içeren <strong>ve</strong> medya mesajları <strong>ve</strong> yaĢama becerileri öğrenme programları tarafından<br />
desteklenen geniĢ topluluk bazlı eylem. <strong>Alkol</strong>lü içecek endüstrisi <strong>ve</strong> perakendecileri<br />
<strong>alkol</strong>ün sorumlu tüketimini sağlamak konusunda önemli bir rol oynayabilirler.<br />
5.2. <strong>Alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarından dolayı yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri azaltmak 27<br />
Amaçlar<br />
Amaç 4: <strong>Alkol</strong>le iliĢkili karayolu ölümlerinin <strong>ve</strong> yaralanmalarının azaltılmasına<br />
katkıda bulunmak.<br />
25<br />
Bu konuya “alkopoplar” gibi ürünler için özel bir <strong>ve</strong>rgi uygulanarak <strong>ve</strong>ya zorunlu etiketleme yoluyla eğilinmiĢtir<br />
(Danimarka, Fransa, Almanya, Ġrlanda <strong>ve</strong> Lüksemburg).<br />
26<br />
Komisyon bu Bildirimin danıĢma sürecinde gençleri ortak finansmanı Kamu Sağlığı Programı vasıtasıyla yapılan<br />
projelere dâhil etmiĢtir. Avrupa Gençlik Forumu sürmekte olan çalıĢmaya katkıda bulunmak üzere bir çalıĢma grubu<br />
oluĢturmuĢtur.<br />
27<br />
Karayolu trafiğinden ayrı olarak <strong>ve</strong> Kısım 5.3‟de tarif edildiği Ģekilde iĢyerinde <strong>alkol</strong>e iliĢkin genel kaygılar<br />
doğrultusunda, deniz, demiryolu <strong>ve</strong> hava taĢımacılığı gibi diğer taĢımacılık sektörlerindeki <strong>alkol</strong> tüketimini kontrol<br />
etmek üzere açık bir ihtiyaç bulunmaktadır. Fakat bunlara mevcut Bildirimde özel olarak değinilmemiĢtir.
132 132 132 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
5.2.1. Eylem Gerekçesi<br />
YaklaĢık olarak her dört kazadan biri <strong>alkol</strong> tüketimine bağlanabilir <strong>ve</strong> her yıl AB‟de<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarında en az 10.000 insan ölmektedir. 18 ila 24 yaĢ<br />
arasındaki gençler özellikle kaza yapma tehlikesi altındadır. Bu yaĢ gurubundaki<br />
ölümlerin % 35 ila % 45‟i trafik kazaları sebebiyle olmaktadır. Gençler için trafik<br />
kazaları en yaygın ölüm sebebidir (birkaç kaynağa göre % 47). <strong>Alkol</strong>lü araç<br />
kullanımı kazalarına karıĢan insanların üçte ikisi 15 ile 34 yaĢ arasındadır <strong>ve</strong> % 96'sı<br />
erkektir.<br />
5.2.2. Ġyi uygulama<br />
Sayısız araĢtırma <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu trafik kazaları riskinin sürücünün kandaki<br />
<strong>alkol</strong> yoğunluğu (BAC) seviyesi arttıkça yükseldiğini bulmuĢtur. Tüm Üye Devletler<br />
BAC limitleri getirmek üzere tedbirler almıĢlardır. AraĢtırmalar uygulatılan 0,5<br />
mg/ml‟lik <strong>ve</strong>ya daha düĢük bir maksimum limitin cazip 28 olacağını göstermektedir.<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanımı önlemlerinin etkin yaptırımı trafik ölümlerini, yaralanmaları<br />
<strong>ve</strong> sakatlıkları önemli ölçüde (erkeklerde %25‟e kadar <strong>ve</strong> kadınlarda %10‟a kadar)<br />
düĢürebilir. Etkin ulusal politika örnekleri, tüm paydaĢların katılımıyla yapılan<br />
eğitim <strong>ve</strong> bilinçlendirme kampanyaları ile desteklenen, sık <strong>ve</strong> sistemli rasgele nefes<br />
testinin baĢlatılmasına <strong>ve</strong> uygulatılmasına dayanmaktadır. Katı yaptırım <strong>ve</strong> aktif<br />
bilinçlendirmenin birleĢimi baĢarının anahtarıdır. Genç <strong>ve</strong> acemi sürücüler <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı karayolu kazalarına daha çok karıĢmaktadır. Verimli poitikaya bir baĢka örnek<br />
de, bu sürücüler için <strong>ve</strong> emniyet gerekçeleriyle toplu taĢıma araçları sürücüleri <strong>ve</strong><br />
ticari taĢıt sürücüleri, özellikle de tehlikeli maddeler taĢıyanlar için daha düĢük <strong>ve</strong>ya<br />
sıfır BAC limitinin getirilmesidir.<br />
28<br />
112 araĢtırmanın incelemesi sürüĢ kabiliyetinde bozulmanın kanda sıfır <strong>alkol</strong> yoğunluğu seviyesinden baĢladığına<br />
dairgüçlü kanıtlar sağlamıĢtır (Moskowitz <strong>ve</strong> Fiorentino 2000). Kazalara karıĢan sürücülerin kanlarındaki <strong>alkol</strong><br />
yoğunluklarının (BAC) kazalara karıĢmayan sürücülerin kanlarındaki <strong>alkol</strong> yoğunlukları ile karĢılaĢtırıldığı bir<br />
araĢtırmada, kanlarındaki <strong>alkol</strong> yoğunlukları 0.2 g/l ile 0.49 g/l arasında olan tüm yaĢlardaki erkek <strong>ve</strong> kadın<br />
sürücülerin tek bir taĢıt kazası ile ölme risklerinin en az üç kat daha fazla olduğu bulunmuĢtur. Risk, 0.5 g/l ile 0.79 g/l<br />
arasında bir kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu ile en az 6 kat <strong>ve</strong> 0.8 g/l ile 0.99 g/l arasındaki kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu ile 11 kata<br />
kadar artmaktadır (Zador <strong>ve</strong> diğerleri 2000). Tüm araĢtırmalar yeni mevzuatın kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu limitlerini<br />
düĢürmek açısından olumlu etkisinin, halka açık tartıĢmalar, medya kampanyaları <strong>ve</strong> yeni kanunların uygulatılması ile<br />
daha yüksek olduğunu doğrulamaktadır.
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 133<br />
5.3. EriĢkinler arasında <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong> iĢyerindeki olumsuz etkiyi<br />
azaltmak<br />
Amaçlar<br />
Amaç 5 :<br />
Amaç 6 :<br />
Amaç 7 :<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı kronik fiziksel <strong>ve</strong> zihinsel bozuklukların azaltılması.<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı ölümlerin sayısının azaltılması.<br />
Tüketicilere bilinçli seçimler yapmaları için bilgi sağlamak.<br />
Amaç 8: ĠĢyerinde <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasına katkıda bulunmak <strong>ve</strong> iĢyeri ile<br />
ilgili eylemlere destek olmak.<br />
5.3.1. Eylem Gerekçesi<br />
EriĢkin bireylerin % 85‟i çoğu zaman <strong>alkol</strong>ü ılımlı <strong>ve</strong> sorumlu Ģekilde tüketmelerine<br />
rağmen, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimi erken ölüm <strong>ve</strong> önelenebilir hastalıkların<br />
ana sebeplerinden biridir. Dahası çalıĢma kapasitesi 29 üzerinde de olumsuz bir etkiye<br />
sahiptir. <strong>Alkol</strong>e bağlı devamsızlık <strong>ve</strong>ya çalıĢma saatleri sırasında içki tüketimi iĢ<br />
performansı <strong>ve</strong> dolayısıyla rekabet edebilirlik <strong>ve</strong> üretkenlik 30 üzerinde de olumsuz<br />
bir etkiye sahiptir. 266 milyon eriĢkin günde 20g‟a kadar (kadınlar) <strong>ve</strong>ya 40g‟a kadar<br />
(erkekler) <strong>alkol</strong> tüketirken, 58 milyon eriĢkin (%15) bu seviyenin üzerinde<br />
tüketmektedir, bunların 20 milyonu (%6) günde 40g (kadınlar) <strong>ve</strong>ya 60g‟ın üzerinde<br />
(erkekler) içmektedir. Ġçki tüketimi seviyeleri yerine bağımlılığa bakıldığında, 23<br />
milyon Avrupalının (erkeklerin %5‟i, kadınların %1‟i) herhangi bir yılda <strong>alkol</strong>e<br />
bağımlıdır.<br />
5.3.2. Ġyi uygulama<br />
Üye Devletlerde elde edilen deneyim mevcut düzenlemeler, yasalar <strong>ve</strong> standartlarda<br />
geliĢtirilmiĢ yaptırımın zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin olumsuz etkisini<br />
azaltmak için gerekli olduğunu göstermektedir. Ruhsat yaptırımı, servis elemanı<br />
eğitimi, topluluk <strong>ve</strong> iĢyeri bazlı müdahaleler, fiyatlandırma politikası (örneğin "biri<br />
fiyatına iki içki" tekliflerinin azaltılması), toplu taĢıma <strong>ve</strong> kapanıĢ saatlerinin<br />
eĢgüdümü, ana sağlık hizmetlerinden doktorlar <strong>ve</strong>ya hemĢireler tarafından risk<br />
altındaki insanlara tavsiyeler <strong>ve</strong> tedavi eriĢkinler arasında <strong>alkol</strong>e bağlı zararın<br />
29<br />
Avrupa‟da <strong>Alkol</strong> – Bir kamu sağlığı perspektifi, P Anderson <strong>ve</strong> B Baumberg, <strong>Alkol</strong> AraĢtırmaları Enstitüsü, Ġngiltere<br />
2006 - http://ec.europa.eu/health-eu/news_alcoholineurope_en.htm<br />
30<br />
RAND: <strong>Alkol</strong>ün AB‟de ekonomik kalkınma üzerindeki etkisinin bir ekonomik analizi (Horlings, Scoggins 2006).
134 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
134<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
önlenmesi <strong>ve</strong> iĢyerindeki olumsuz etkinin azaltılmasında etkili müdahaleler olarak<br />
görülmektedir. Eğitim, ılımlı tüketimi destekleyen <strong>ve</strong>ya içkili ara kullanımına,<br />
hamilelik sırasında <strong>ve</strong> yaĢ sınırı altında içki tüketimine değinen bilgilendirme<br />
faaliyetleri <strong>ve</strong> kampanyaları, müdahaleler için kamu desteğinin harekete geçirilmesi<br />
için kullanılabilir.<br />
5.4. Zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin etkisi <strong>ve</strong> uygun tüketim kalıpları<br />
hakkında bilgilendirmek, eğitmek <strong>ve</strong> bilinçlendirmek<br />
Amaçlar<br />
Amaç 9: AB vatandaĢlarının zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlık üzerindeki<br />
etkileri, özelikle de <strong>alkol</strong>ün fetus, yaĢ sınırı altında içenler <strong>ve</strong> sürücü performansı<br />
üzerindeki etkisi konusundaki farkındalığının artırılması.<br />
5.4.1. Eylem Gerekçesi<br />
VatandaĢlar, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlık üzerindeki etkisi, özellikle<br />
de riskleri <strong>ve</strong> sonuçları ile ilgili bilgileri alma <strong>ve</strong> bazı tüketici gruplarının sağlıklarına<br />
zararlı olabilecek katılan malzemeler hakkında daha detaylı bilgi alma hakkına<br />
sahiptir. Ilımlı <strong>alkol</strong> tüketimi daha yaĢlı (cinsiyet <strong>ve</strong> bireysel farklılıklara bağlı olarak<br />
45 <strong>ve</strong> üzeri yaĢtaki) insanlarda koroner kalp hastalığına karĢı bir miktar koruma<br />
sağlıyor görünmektedir.<br />
5.4.2. Ġyi uygulama<br />
Genç yaĢta yapılan yaĢam tarzı tercihleri eriĢkin olunduğundaki sağlık durumunu<br />
önceden belirlemektedir. Bu, çocukları <strong>ve</strong> gençleri – <strong>ve</strong> onların ebe<strong>ve</strong>ynlerini –<br />
sağlık eğitimi <strong>ve</strong> farkındalık yaratma giriĢimleri için önemli bir hedef grup haline<br />
getirmektedir. Çocuklukta baĢlayan <strong>ve</strong> idealde ergenlikte devam eden geniĢ <strong>ve</strong><br />
dikkatle uygulanan sağlık <strong>ve</strong> yaĢam becerileri eğitim programları farkındalığı<br />
artırabilir <strong>ve</strong> risk davranıĢı üzerinde bir etkisi olabilir. Bu giriĢimler hem <strong>alkol</strong> gibi<br />
risk unsurlarını hem de ergenlik gibi risk dönemlerini <strong>ve</strong> koruyucu unsurları yani<br />
yaĢam tarzında <strong>ve</strong> davranıĢlardaki değiĢiklikleri hedef almalıdır.<br />
Finansmanı Topluluk tarafından yapılan – içkili araç kullanımını önlemeyi<br />
amaçlayan “Euro-Bob” kampanyası gibi Medya kampanyaları – vatandaĢlar arasında<br />
farındalığın artırılmasında <strong>ve</strong> politika giriĢimlerinin desteklenmesinde kullanılabilir.
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 135<br />
5.5. Ortak bir <strong>ve</strong>ri bankası geliĢtirmek <strong>ve</strong> sürdürmek<br />
Amaçlar<br />
Amaç 10: <strong>Alkol</strong> tüketimi konusunda, özellikle de gençler hakkında karĢılaĢtırmalı<br />
bilgi; zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimi, içme kalıpları, <strong>alkol</strong>ün sosyal <strong>ve</strong> sağlık<br />
üzerindeki etkileri konularında tanımlar; <strong>alkol</strong> politikası tedbirlerinin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong><br />
tüketiminin <strong>ve</strong>rimlilik <strong>ve</strong> ekonomik kalkınma üzerindeki etkisi hakkında bilgi elde<br />
edilmesi.<br />
Amaç 11: Bu Bildirim temelinde yapılan giriĢimlerin etkisinin değerlendirilmesi.<br />
5.5.1. Eylem Gerekçesi<br />
AraĢtırma <strong>ve</strong> biliĢim sistemleri zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketimi önleyebilmek <strong>ve</strong> ayrıca<br />
ılımlı <strong>alkol</strong> tüketiminin etkilerini daha iyi değerlendirmek amacıyla AB düzeyinde,<br />
ulusal <strong>ve</strong> yerel düzeyde etkili eylemlerin geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> uygulanması için çok<br />
önemlidir. Ayrıca, özellikle gençler arasındaki eğilimleri izlemek için, aĢırı içki<br />
tüketiminin, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketimin genel tanımlarının yapılmasına dair güçlü<br />
bir gereksinim mevcuttur.<br />
5.5.2. Ne gerekmektedir<br />
Avrupa Topluluğu Sağlık Göstergeleri konusunda süren çalıĢmaya ek olarak,<br />
Komisyon servisleri <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkındaki <strong>ve</strong>rilerin<br />
standart bir tanımını geliĢtirmek; politika seçeneklerinin maliyet <strong>ve</strong> faydalarını<br />
tahmin etmek için araĢtırma baĢlatmak; düzenli <strong>ve</strong> karĢılaĢtırmalı Avrupa<br />
araĢtırmaları yürütmek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal zarar, zararlı <strong>ve</strong><br />
tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin sebepleri <strong>ve</strong> bunun sosyo-ekonomik gruplar arasındaki<br />
sağlık farkını geniĢletmekteki rolü hakkındaki araĢtırma boĢluğunu doldurmak<br />
gerektiğini belirlemiĢtir. Buna ek olarak, içme kalıplarının ülkeye, yaĢa <strong>ve</strong> cinsiyete<br />
göre farklılık göstermesini değerlendirmek gereklidir.<br />
Ayrıca, bu Bildirimde de önerildiği gibi, eylemlerin <strong>ve</strong> müdahalelerin etkililiğini<br />
değerlendimek için daha fazla araĢtırma yapılması gerekmektedir.
136 136 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
6. ÜÇ EYLEM DÜZEYĠ<br />
Ulusal <strong>alkol</strong> politikası konusundaki temel sorumluluk Üye Devletlere aittir. Buna ek<br />
olarak Topluluk, Üye Devletler arasında iĢbirliği <strong>ve</strong> eĢgüdümü teĢvik etmekte <strong>ve</strong><br />
eylemlerine destek <strong>ve</strong>rmektedir. Bu ulusal giriĢimleri tamamlamak için Komisyon,<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı zarar alanındaki politikaları özellikle Halk Sağlığı Programı <strong>ve</strong> AraĢtırma<br />
Çerçe<strong>ve</strong>si Programı vasıtasıyla uygulamaktadır. Dolayısıyla üç eylem düzeyi<br />
Ģunlardır; ulusal düzey, ulusal politikaların Topluluk düzeyinde eĢgüdümü <strong>ve</strong><br />
Topluluk tarafından imtiyazları bazında yapılan eylemler. Bu bağlamda Komisyonun<br />
ana rolü Ģöyledir: (1) AB <strong>ve</strong> Üye Devletler düzeyinde baĢlıca halk sağlığı kaygıları<br />
konusunda bilgilendirme <strong>ve</strong> bilinçlendirme yapmak <strong>ve</strong> bu konulara yönelik olarak<br />
Üye Devletlerle iĢbirliği yapmak; (2) yetki alanı ile ilgili olduğunda, özellikle<br />
sektörel programlar vasıtasıyla AB düzeyinde eylem baĢlatmak <strong>ve</strong> (3) özellikle AB<br />
genelinde iyi uygulamanın belirlenmesi <strong>ve</strong> yaygınlaĢması yoluyla ulusal eylemlerin<br />
eĢgüdümünü desteklemek <strong>ve</strong> yardımcı olmak.<br />
6.1. Avrupa Komisyonu tarafından yapılan Eylem<br />
Topluluğun halk sağlığındaki rolü Üye Devletlerin eylemlerine değer katma<br />
çabalarını tamamlamak <strong>ve</strong> özellikle Üye Devletlerin kendi baĢlarına etkin biçimde<br />
baĢa çıkamayacakları konularla uğraĢmaktır. Komisyon özellikle aĢağıdakilere<br />
yönelik eylemlere öncelik <strong>ve</strong>recektir:<br />
• Halk Sağlığı Programı vasıtasıyla AB‟de <strong>alkol</strong>e bağlı zararı, özellikle çocuklar <strong>ve</strong><br />
gençlerin maruz kaldıkları zararı azaltmaya yönelik projeleri desteklemek <strong>ve</strong><br />
müdahalelerin etkililiğini izlemek <strong>ve</strong> değerlendirmek. (5. kısımdaki 1-11.<br />
amaçlara bakınız)<br />
• Halk Sağlığı Programı <strong>ve</strong> mevcut diğer yapılar vasıtasıyla <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rileri için esnek<br />
fakat standart tanımlar yapılmasına yönelik bir sistem yaratılmasını, özellikle<br />
Avrupa Sağlık Mülakatı AraĢtırması <strong>ve</strong> (Avrupa Sağlık AraĢtırma Sistemi <strong>ve</strong><br />
Avrupa Ġstatistik Sistemi çerçe<strong>ve</strong>sinde geliĢtirilecek) yardımcı araĢtırmalar<br />
vasıtasıyla <strong>alkol</strong> tüketimi konusunda yinelenen <strong>ve</strong> karĢılaĢtırmalı araĢtırmaların<br />
yürütülmesini <strong>ve</strong> geliĢmelerin izlenmesi <strong>ve</strong> değerlendirilmesi için sağlık<br />
göstergelerinin geliĢtirilmesini desteklemek. <strong>Alkol</strong> konusunda karĢılaĢtırmalı<br />
bilgiler Sağlık Portalına bağlantılı Avrupa internet sitesinden eriĢilebilir<br />
olacaktır. (9 ila 11. amaçlar)<br />
• Gençlerin içme alıĢkanlıklarının <strong>ve</strong> maruz kaldıkları zararın kızlar arasında artan<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> aĢırı içki tüketimindeki artıĢ konusuna özel olarak<br />
odaklanılarak izlenmesini desteklemek. (1, 3, 4, 6, 7, 9. amaçlar)
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 137<br />
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 137<br />
• Üye Devletler <strong>ve</strong> paydaĢlarla iĢbirliği içinde yaĢ sınırı altında içki tüketimini<br />
frenlemeyi amaçlayan stratejiler geliĢtirmek. Bu, satıĢ <strong>ve</strong> sunum, sorumsuz<br />
pazarlama <strong>ve</strong> medya <strong>ve</strong> rol modelleri tarafından iletilen aĢırı <strong>alkol</strong> kullanımı<br />
imajına yönelik iyi uygulamaların paylaĢılması biçimini alacaktır <strong>ve</strong> belki de<br />
bölüm 6.3.1‟de atıfta bulunulan <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumu dâhilinde <strong>ve</strong> Avrupa<br />
Gençlik Paktının 31 uygulanmasında daha da ileri götürülebilecektir. (1, 2, 4, 5, 6,<br />
7, 8. amaçlar)<br />
• Üye Devletleri <strong>ve</strong> paydaĢları zararlı içki tüketiminin etkisi <strong>ve</strong> sorumlu tüketim<br />
kalıpları konusunda bilgilendirme <strong>ve</strong> eğitim programları geliĢtirme çabalarında<br />
desteklemek. (1 ila 9. amaçlar)<br />
• Üye Devletler <strong>ve</strong> ticaret kuruluĢları ile iĢbirliği içinde, iĢyerinde <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararı ele alan özel bilgilendirme <strong>ve</strong> eğitim kampanyaları <strong>ve</strong>ya benzeri giriĢimler<br />
geliĢtirme olasılığını araĢtırmak. Bu bağlamda, belirli bir en iyi uygulamanın<br />
paylaĢımı, muhtemelen Komisyonun liderliğinde, örneğin Kurumsal Sosyal<br />
Sorumluluk konusundaki giriĢimler gibi diğer giriĢimlerle birlikte<br />
sürdürülmelidir. (1 ila 9. amaçlar)<br />
• ĠĢyeri sağlığı alanında uzman ilgili organizasyonların, örneğin hem iĢ<strong>ve</strong>renlere<br />
hem de çalıĢanlara daha sağlıklı <strong>ve</strong> daha <strong>ve</strong>rimli hale gelmek yoluyla iĢ<br />
ortamlarını nasıl iyileĢtireceklerine dair bilgiye kolay eriĢimlerini sağlamayı<br />
amaçlayan „Sağlıklı ĠĢyeri GiriĢimi‟ gibi bazı giriĢimlerinin ilgisi gözönüne<br />
alınarak Avrupa ĠĢte Emniyet <strong>ve</strong> Sağlık <strong>Kurumu</strong>nun katılımını desteklemek. (1<br />
ila 9. amaçlar)<br />
• Üye Devletler <strong>ve</strong> paydaĢlarla iĢbirliği içinde, yeterli tüketici bilgilendirmesi<br />
sağlamak amacıyla Topluluk genelinde etkili ortak yaklaĢımlar geliĢtirmenin<br />
yararını araĢtırmak. Bu yansımalar bazı Üye Devletler (örneğin <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
hamilelik konusunda) uyarı etiketleri getirmeyi planladıkları <strong>ve</strong> daha genel<br />
anlamda tüketici eğitiminde en iyi uygulama hakında süren bir tartıĢma olduğu<br />
için özellikle önemlidir. (1, 3, 4, 6, 7, 9. amaçlar)<br />
31<br />
Komisyon, 30 Mayıs 2005 tarihli “Gençlikle ilgili Avrupa politikaları: Avrupa‟daki gençliğin kaygılarına değinilmesi –<br />
Avrupa Gençlik Paktının gerçekleĢtirilmesi <strong>ve</strong> aktif vatandaĢlığın desteklenmesi” konusundaki Bildiriminde gençliğin<br />
sağlığına dikkat etmenin önemini doğrulamaktadır. Eylem alanlarından biri gençler tarafından <strong>alkol</strong> kullanımıdır.
138 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
138<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• Bu Bildirimde de tarif edildiği gibi, ayrıca Üye Devletlerden gelen bilgiler <strong>ve</strong> bu<br />
Bildirimde düzenlenen AB stratejisinin etkisi bazında zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong><br />
tüketimini önlemeyi amaçlayan tedbirlerin uygulanması hakkında rapor sunmak.<br />
(11. amaç)<br />
Ayrıca, önerilen 7. AraĢtırma Çerçe<strong>ve</strong> Programı (2007-2013) yoluyla, özellikle<br />
önerilen “ĠĢbirliği” Özel Programının Sağlık Teması kapsamında Avrupa düzeyinde<br />
araĢtırmanın, <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasında Üye Devletlere destek olmak<br />
konusunda bir AB stratejisine nasıl değer kattığını inceleme imkânları çıkacaktır. En<br />
iyi halk sağlığı tedbirlerine <strong>ve</strong>ri sağlamak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>izmin önlenmesi için entegre<br />
politika geliĢtirilmesini yönlendirmek amacıyla, araĢtırma konuları arasında<br />
aĢağıdakiler sayılabilir:<br />
• Gençlerin içme alıĢkanlıkları (akımlar, ölçütler) hakkında çalıĢma;<br />
• Zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi/içme kalıpları <strong>ve</strong> ilgili sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik zarar<br />
arasındaki bağlantı (5. Kısımdaki 1-10. amaçlara atıfta bulunmaktadır);<br />
• Toplum üzerindeki etki ile ilgili diğer faktörler (5. Kısımdaki 1-10. amaçlara<br />
atıfta bulunmaktadır).<br />
6.2. Subsidiarite: Üye Devletler tarafından gerçeleĢtirilen eylemlerin planlanması<br />
6.2.1. Ulusal eylem<br />
Çoğu Üye Devlet <strong>alkol</strong>lü içeceklerin zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli tüketimi ile ilgili mevzuat <strong>ve</strong><br />
politikayı yerleĢik hale getirmiĢtir. Ayrıca, 2005‟de onbeĢ Üye Devlet ulusal eylem<br />
planlarını kabul ettiklerini <strong>ve</strong>ya mevcut <strong>alkol</strong> politikası için eĢgüdüm organlarına<br />
sahip olduklarını belirtmiĢlerdir. Üye Devletler tarafından uygulanan tedbir<br />
yelpazesi çok geniĢtir <strong>ve</strong> eğitim, tüketicinin bilgilendirilmesi <strong>ve</strong> trafik denetimlerin<br />
uygulatılması <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong>lü içecekler için satıĢ ruhsatları <strong>ve</strong> ayrıca <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgisi 32<br />
düzeylerinin belirlenmesi gibi konuları içerir.<br />
32<br />
Minimum özel tüketim <strong>ve</strong>rgisi oranları, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içecekler üzerindeki özel tüketim <strong>ve</strong>rgisi oranlarının<br />
uyumlulaĢtırılması hakkındaki 19 Ekim 1992 tarih <strong>ve</strong> 92/84/EEC sayılı Konsey Direktifinde düzenlenmiĢtir. Bu alt<br />
sınırın üzerine Üye Devletler kendi ulusal oranlarını uygun gördükleri seviyelerde <strong>ve</strong> sağlık gibi diğer politikalarla<br />
birleĢtirilebilir Ģekilde belirlemekte özgürdür.
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 139<br />
Üye Devletler tarafından halk sağlığının korunması perspektifi ile <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararın azaltılması amacıyla benimsenen özel tedbirler kendilerine özel kültürel<br />
bağlamlar üzerine kuruludur. Bir takım eylemlerin ulusal politikalar çerçe<strong>ve</strong>sinde<br />
planlanması iyi uygulamaların yaygınlaĢtırılmasına yardımcı olabilir. Her tedbir tüm<br />
durumlarda bağımsız olarak değerlendirilmeli, <strong>ve</strong>ri bazlı, orantılı olmalı <strong>ve</strong> ayrım<br />
yapılmaksızın uygulanmalıdır. Üye Devletler tarafından güncel olarak<br />
gerçekleĢtirilen ulusal tedbirlerin örnekleri aĢağıdakilerdir:<br />
• Tüketicinin, satıĢ noktasında <strong>ve</strong>ya ürünler konusunda, <strong>alkol</strong>izmin sağlık <strong>ve</strong> iĢ<br />
performansı üzerindeki etkisi hakkında bilgilendirilmesini iyileĢtirmek için<br />
eylem. Tüketicinin bilgilendirilmesinin bir parçası olarak bazı Üye Devletler<br />
hamile kadınları <strong>ve</strong> doğmamıĢ çocukları korumak için etiketler getirmiĢ <strong>ve</strong>ya<br />
getirmeyi düĢünmektedir. <strong>Alkol</strong> içeriği <strong>ve</strong> ılımlı içicilik konusunda kolaylıkla<br />
analaĢılır bilginin sağlanmasını amaçlayan diğer eylemler. (1 ila 9. amaçlar)<br />
• <strong>Alkol</strong> satıĢı <strong>ve</strong> servisi için yaĢ sınırlarının daha iyi uygulatılması amaçlı eylem. Bu<br />
eylemlerin, eğer tüm paydaĢların, ebe<strong>ve</strong>ynlerin <strong>ve</strong> gençlerin katılımını içerirse<br />
daha <strong>ve</strong>rimli oldukları görülmektedir. Genç yaĢta <strong>alkol</strong> zor metabolize<br />
edildiğinden dolayı, özellikle minimum yaĢın hâlihazırda 18 altında olduğu<br />
yerlerde tüm <strong>alkol</strong>lü içeceklerin satıĢ <strong>ve</strong> servisi için minimum yaĢ Ģartlarının<br />
yeniden incelenmesi de bazı Üye Devletlerce bir seçenek olarak değerlendiriliyor<br />
görünmektedir. (1, 4, 6, 7, 8. amaçlar)<br />
• Müdahaleler <strong>ve</strong> eğitim programlarının gençlerin <strong>ve</strong> ebe<strong>ve</strong>ynlerinin <strong>alkol</strong><br />
sorunları <strong>ve</strong> riskli davranıĢlarla baĢa çıkma kabiliyetini arttırdığı kanıtlanmıĢtır.<br />
Bu müdahaleler, çocuklar <strong>ve</strong> ergenler arasında etkin davranıĢ değiĢikliğini<br />
desteklemek amacıyla hem risk unsurlarını hem de koruyucu unsurları<br />
hedefleyebilir <strong>ve</strong> okullarda <strong>ve</strong> uygun diğer ortamlarda yürütülebilir. Verimliliği<br />
artırmak için, buna gençlerin <strong>ve</strong> ilgili diğer tüm paydaĢların aktif katılımı<br />
gereklidir. (1, 4, 6 ila 9. amaçlar)<br />
• SarhoĢ insanlara <strong>alkol</strong> servisi yapmaya karĢı kuralların, ayrıca <strong>alkol</strong>lü ürünlerin<br />
satıĢı <strong>ve</strong> sorumlu servisi için etkili ruhsatlama sistemlerinin kendilerine has<br />
bağlamları <strong>ve</strong> ulusal yasal düzen uyarınca getirilmesi <strong>ve</strong> uygulatılması. (1 ila 7, 9.<br />
amaçlar)<br />
• Genç <strong>ve</strong>ya deneyimsiz sürücüler yanında ticari araç sürücüleri, özellikle tehlikeli<br />
maddeler taĢıyan sürücüler için sıfır kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu limitinin getirilmesi.<br />
(4 ila 6. amaçlar)
140 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
140<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• Tüm sürücüler için sınırsız (rasgele) nefes testine imkan tanıyan bir çerçe<strong>ve</strong>nin<br />
geliĢtirilmesi, içkili araç kullanımına karĢı tedbirlerin uygulatılması <strong>ve</strong> kanda<br />
<strong>alkol</strong> yoğunluğu limitinin üzerinde araç kullandığı tespit edilem herkese <strong>ve</strong><br />
özellikle de içkili araç kullanmayı tekrar eden sürücülere karĢı caydırıcı cezaların<br />
uygulanması. (4 ila 7, 9. amaçlar)<br />
• ĠĢyerinde <strong>ve</strong>ya etrafında <strong>alkol</strong> tüketimi sebebiyle maruz kalınan sorunlara<br />
yönelik olması amaçlanan özel bölümler. (2 ila 6. amaçlar)<br />
• Temel sağlık hizmetlerinde, zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimine iliĢkin tavsiye <strong>ve</strong><br />
tedavi için, sağlık hizmetleri çalıĢanlarına eğitim sağlamak için <strong>ve</strong> iĢyerlerinde<br />
<strong>alkol</strong>ün önlenmesine öncelik <strong>ve</strong>rmek için gerekli kaynakların tahsisi, <strong>alkol</strong><br />
sorunları olan aileler ile yaĢayan çocuklar için danıĢmanlık <strong>ve</strong> doğmamıĢ<br />
çocukları korumak için eğitim <strong>ve</strong> bilinçlendirme eylemleri. (2 ila 9. amaçlar)<br />
• Finansmanı kamu tarafından yapılan <strong>alkol</strong> araĢtırma <strong>ve</strong> izleme programlarının<br />
oluĢturulması. (7 ila 11. amaçlar)<br />
6.2.2. Yerel eylem<br />
Ulusal stratejiler, yerel <strong>ve</strong> topluluk bazlı faaliyetler ile desteklenirlerse daha etkili<br />
olabilirler. Ayrıca, bu Bildirimde düzenlenen stratejinin desteklenmesi için yerel çok<br />
paydaĢlı eylem gerekli görülmektedir. Örnek olarak:<br />
• Ergenlerin zararlı <strong>alkol</strong> tüketimini denemeye baĢlamaktan caydırmak için aktif<br />
öğrenme yöntemleri kullanılabilir. (1, 6, 7, 9. amaçlar)<br />
• Tüm iĢyerleri için <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları olan<br />
çalıĢanlar için yardım <strong>ve</strong> uzman bakımı sağlamak için, bilgilendirme <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya<br />
eğitim kampanyaları içeren bir politika mümkün olabilir. (5 ila 9. amaçlar)<br />
• Gençlik <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluĢları <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasına nasıl<br />
katkıda bulunabileceklerini aksettirmelidirler. (1 ila 9. amaçlar)<br />
• Yerel topluluklar <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemeye <strong>ve</strong> vatandaĢları bundan koruma<br />
amaçlı <strong>stratejileri</strong> desteklemeye katkıda bulunabilirler. (1 ila 9. amaçlar)
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 141<br />
AVRUPA BİRLİĞİ ALKOL STRATEJİSİ 141<br />
6.3. Eylemlerin AB düzeyinde eĢgüdümü<br />
AB‟nin sağlıkla ilgili yeterliliği özel halk sağlığı eylemleri ile sınırlı değildir.<br />
Mümkün olduğunda, Komisyon <strong>alkol</strong>e bağlı zarar üzerinde bir etkisi olan politikalar<br />
arasındaki tutarlılığı geliĢtirmeye çalıĢacaktır. Hâlihazırda sağlığın diğer Topluluk<br />
politikası alanlarında AT AntlaĢmasının 152 (1) Maddesi uyarınca dikkate alınmasını<br />
sağlamak için birtakım mekanizmalar mevcuttur.<br />
6.3.1. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumu<br />
Komisyon; Beslenme, Fiziksel Aktivite <strong>ve</strong> Sağlık konusunda AB Eylem Platformunu<br />
bir model olarak kullanarak Haziran 2007 itibariyle farklı paydaĢ organizasyonlardan<br />
uzmanları <strong>ve</strong> Üye Devletlerden, diğer AB kurumları <strong>ve</strong> ajanslarından temsilcileri<br />
biraraya getiren bir <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumu kuracaktır. Bu Forumun genel hedefi,<br />
bu Bildirimde özetlenen stratejinin uygulanmasını desteklemek, uygulama için girdi<br />
sağlamak <strong>ve</strong> uygulamayı izlemektir. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumu uygun olduğunda<br />
araĢtırma, bilgilendirme <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>ri toplama <strong>ve</strong> eğitim gibi özel konular hakkında alt<br />
gruplar kurabilir. (1 ila 11. amaçlar)<br />
6.3.2. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanımı<br />
Komisyon, <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarını azaltmak için yapılan faaliyetlerin daha<br />
iyi koordine edilmesi amacıyla <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç kullanımı ile mücadeleye özel önem<br />
<strong>ve</strong>rerek <strong>alkol</strong>lü araç kullanımı <strong>ve</strong> Halk Sağlığı Programı <strong>ve</strong> Karayolu Emniyeti<br />
konusunda Eylem Planı tarafından desteklenen karayolu emniyeti eylemleri<br />
arasındaki eĢgüdümü iyileĢtirecektir. Bu, özellikle acemi <strong>ve</strong> genç sürücüler konusuna<br />
yönelik olacaktır. (4, 6, 7. amaçlar)<br />
6.3.3. Ticari iletiĢim<br />
Topluluk hukuku hâlihazırda ticari iletiĢimin bazı yönlerini düzenlemektedir <strong>ve</strong><br />
bazı araçlar bugünlerde incelenmekte <strong>ve</strong> güncellenmektedir. Ek olarak, reklamcılar<br />
için etkili davranıĢ parametreleri oluĢurmaya <strong>ve</strong> böylece reklam uygulamasını sosyal<br />
beklenti 33 ile uyumlulaĢtırmaya yardım edecek en iyi öz-denetim uygulamaları<br />
33<br />
<strong>Alkol</strong>lü içecekler için televizyon reklamcılığı Sınır Tanımayan Televizyon Direktifi (Üye Devletlerde televizyon<br />
yayıncılığı faaliyetlerinin takibine iliĢkin Yasa, Düzenleme <strong>ve</strong>ya Ġdari Eylem tarafından ortaya konan bazı hükümlerin<br />
eĢgüdümü hakkındaki 3 Ekim 1989 tarih <strong>ve</strong> 89/552/EEC sayılı Konsey Direktifi tarafından düzenlenmektedir - OJ L<br />
298, 17.10.1989, sf. 23). ĠĢletmeden-müĢteriye haksız ticari uygulamalara iliĢkin 11 Mayıs 2005 tarihli Avrupa<br />
Parlamentosu <strong>ve</strong> Konsey Direktifi yanlıĢ yönlendiren <strong>ve</strong> agresif uygulamalar <strong>ve</strong> zorlamayı bir satıĢ yolu olarak<br />
kullanan uygulamalara değinmektedir (OJ L 149, 11.6.2005, sf. 22). Öz-denetim yaklaĢımları sözkonusu olduğunda,
142 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
142<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
türlerine iliĢkin artan bir berraklık mevcuttur. Temel amaç <strong>alkol</strong>lü içeceklerin<br />
sorumsuz pazarlaması <strong>ve</strong> reklamcılık eğilimlerini <strong>ve</strong> örneğin <strong>alkol</strong> konusundaki<br />
reklamcılık ile ilgili konuların düzenli olarak incelenmesi için AB <strong>ve</strong> ulusal/yerel<br />
Hükümet eylemlerini desteklemek olacaktır.<br />
Bu ortak çabanın bir amacı, ulusal düzeyde <strong>ve</strong> AB düzeyinde uygulanan bir ticari<br />
iletiĢim ilkesi üzerinde bir dizi sektörden (konaklama, perakende,<br />
medya/reklamcılık) temsilciler ile bir anlaĢmaya varmak olacaktır. Ulusal düzeydeki<br />
ilkeler/stratejiler için ölçütler üzerinde anlaĢılabilir.<br />
Bu yaklaĢımın bir parçası olarak, öz-denetim ilkelerinin gençlerin içki tüketimi<br />
üzerindeki etkisi <strong>ve</strong> endüstrinin bu ilkelere uygunluğu da ayrıca izlenecektir.<br />
Bağımsız taraflar öz-denetim ilkelerinin kararlaĢtırılmıĢ ölçütlere göre performans<br />
<strong>ve</strong> çıktılarını doğrulamaya da<strong>ve</strong>t edilecek, böylece Sosyal Sorumluluk<br />
Organizasyonlarının hedeflerini buna bağlı olarak ayarlamasına imkân tanıyacaktır.<br />
(1 ila 9. amaçlar)<br />
7. SONUÇLAR<br />
Bu Bildirim ile Komisyon, Konsey‟in 2001‟deki da<strong>ve</strong>tine cevaben, Avrupa‟da <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı zararın 2012 sonuna kadar azaltılması için kapsamlı bir strateji sunmakta <strong>ve</strong><br />
ulusal düzeyde <strong>ve</strong> AB düzeyinde hâlihazırda neler yapıldığını, baĢka eylemler<br />
gerektiren öncelik alanlarının ne olduğunu <strong>ve</strong> Komisyon‟un bu büyük halk sağlığı<br />
kaygısına yönelik nasıl katkıda bulunabileceğini açıklamaktadır. Komisyon Üye<br />
Devletlerin <strong>ve</strong> paydaĢların bu Bildirimi, özellikle <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Forumu<br />
çerçe<strong>ve</strong>sinde gelecek çalıĢmaları için bir temel olarak kabul etmelerini<br />
önermektedir.<br />
Komisyon stratejiye yaptığı temel katkının bu alandaki ulusal politikaları <strong>ve</strong><br />
<strong>stratejileri</strong> tamamlamak olduğu mevcut yaklaĢım bazlı olması gerektiği<br />
değerlendirmesini yapmaktadır. Dolayısıyla stratejiyi özel yeni mevzuat önerileri<br />
yoluyla gerçekleĢtirme niyeti yoktur. Komisyon, bu Bildirimde de tarif edildiği gibi,<br />
ayrıca Üye Devletlerden gelen bilgiler <strong>ve</strong> bu Bildirimde düzenlenen AB stratejisinin<br />
etkisi bazında zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketimini önlemeyi amaçlayan tedbirlerin<br />
uygulanması hakkında düzenli olarak rapor sunacaktır; bu da, ilgili tedbirlerin<br />
uygulanması hakkında Üye Devletlerden gelen düzenli raporlama bazında olacaktır.<br />
Komisyon servisleri tarafından kurulan çok-paydaĢlı <strong>ve</strong> çok-sektörlü Reklamcılık Yuvarlak Masası, etkin öz-denetim<br />
için Ģu adresten eriĢilebilen raporda sunulan bazı temel unsurları belirlemiĢtir:<br />
http://ec.europa.eu/consumers/o<strong>ve</strong>rview/report_ad<strong>ve</strong>rtising_en.pdf .
DÜNYA AVRUPA SAĞLIK BİRLİĞİ ÖRGÜTÜ ALKOL KARARLARI STRATEJİSİ 143<br />
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ<br />
KARARLARI<br />
(1979-2008)
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 145<br />
WHA32.40<br />
<strong>Alkol</strong>e Bağlı Problemlere Dair<br />
DSÖ Programı Geliştirilmesi<br />
Otuz Ġkinci Dünya Sağlık Kurulu,<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı <strong>ve</strong> özellikle de aşırı <strong>alkol</strong> tüketimi ile ilişkili problemlerin dünyanın önemli<br />
sağlık sorunları arasında yer aldığının farkında olarak;<br />
Sırasıyla <strong>alkol</strong>e ilişkin sağlık istatistikleri, akıl sağlığının desteklenmesi, fizyolojik<br />
faktörler <strong>ve</strong> sağlık <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı problemlere dair DSÖ programı geliştirilmesi<br />
hakkında olan WHA28.81, WHA28.84, WHA29.21 <strong>ve</strong> EB63.R30 kararları<br />
hatırlayarak;<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı sorunlar hakkında hâlihazırda Örgüt <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluşları tarafından<br />
yapılmış olan çalışmayı takdir ederek;<br />
Yukarıdaki bahsi geçen problemler hakkında ila<strong>ve</strong> DSÖ programı geliştirme ihtiyacına<br />
dair Yürütme Kurulunun tartışmalarına dikkati çekerek;<br />
1. Sıhhi, içtimai <strong>ve</strong> iktisadi sonuçları dâhil <strong>alkol</strong> tüketimi ile ilgili problemlerin insan<br />
sağlığı, refahı <strong>ve</strong> yaşamı için ciddi tehlikeler teşkil ettiğini <strong>ve</strong> bundan dolayı Üye<br />
Devletlerin bu sorunlara daha fazla dikkat etmesinin gerekli olduğunu TEYĠT<br />
ETMEKTEDĠR;<br />
2. Üye Devletleri:<br />
(1) nüfusun bütün kesimleri arasında, fakat hususiyetle de çocuklar, gençler <strong>ve</strong><br />
hamile kadınlar arasında <strong>alkol</strong> tüketimini azaltmak amacıyla her türlü uygun<br />
tedbiri almaya;<br />
(2) <strong>alkol</strong> sorunlarına ilişkin halkın bilgilendirilmesi <strong>ve</strong> eğitimini içeren yoğun<br />
önleyici programlar geliştirmeye <strong>ve</strong> örneğin <strong>alkol</strong>lü içkilerin üretim <strong>ve</strong> satışına<br />
yönelik etkin adımlar atılmasına imkân <strong>ve</strong>ren uygun mevzuat hükümleri <strong>ve</strong> diğer<br />
tedbirlerin alınmasını sağlamaya;<br />
(3) sağlık hizmetleri bağlamında tedavi <strong>ve</strong> rehabilitasyon hizmetlerinin <strong>ve</strong>rilmesi <strong>ve</strong><br />
gerekli insan gücünün oluşturulması dâhil, <strong>alkol</strong> tüketimine ilişkin ortaya<br />
çıkabilecek bu tür sorunların önlenmesi, kontrolü <strong>ve</strong> yönetimi için ila<strong>ve</strong> tedbirler<br />
üstlenmeye;<br />
(4) <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> sonucu olan problemlere dair alakalı <strong>ve</strong> gü<strong>ve</strong>nilir istatistiksel<br />
<strong>ve</strong> diğer bilgileri hazırlanmaya <strong>ve</strong> toplamaya;<br />
(5) <strong>alkol</strong> suiistimaline katkıda bulunan davranışsal <strong>ve</strong> sosyolojik faktörleri hakkında<br />
çalışmalar yapmaya ÇAĞIRMAKTADIR;
146 146 146 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
3. Genel Müdürden:<br />
(1) <strong>alkol</strong> ile ilişkili problemlerin üstesinden gelme <strong>ve</strong> ilgilenmede hükümetlerin<br />
çabalarına destek <strong>ve</strong>rmek amacıyla hükümetlerden gelen taleplere yanıt <strong>ve</strong>rmek<br />
için DSÖ’nün kapasite <strong>ve</strong> kabiliyetini güçlendirmesini;<br />
(2) ortak eğitim programları geliştirme, <strong>alkol</strong>e ilişkin mevcut ticari uygulama <strong>ve</strong><br />
anlaşmaların gözden geçirilmesi, <strong>alkol</strong>e bağlı problemler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> üretim<br />
seviyelerinin raporlanması için uluslararası kıstasların belirlenmesi <strong>ve</strong> belirli<br />
önleyici tedbirlere ilişkin tecrübe paylaşımının temin edilmesi yoluyla <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı problemlerin önlenmesi <strong>ve</strong> tedavisine dair daha fazla ülkeler arası<br />
işbirliğini teşvik etmesini;<br />
(3) Birleşmiş Milletler sistemi örgütleri <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluşları tarafından <strong>alkol</strong><br />
ile ilişkili problemler <strong>ve</strong> bu problemlerin azaltılmasının ortaklaşa<br />
değerlendirilmesini teşvik etmesini <strong>ve</strong> özellikle Birleşmiş Milletler Ġstatistik<br />
Ofisi, Uluslararası Çalışma Örgütü, Birleşmiş Milletler Gıda <strong>ve</strong> Tarım Örgütü <strong>ve</strong><br />
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim <strong>ve</strong> Kültür Örgütünü bu çalışmada DSÖ ile<br />
işbirliği yapmaya da<strong>ve</strong>t etmesini;<br />
(4) Birleşmiş Milletlerden, hususiyetle de madde bağımlılığı ile ilgili kurumlardan,<br />
hükümet <strong>ve</strong> sivil toplum kaynaklarından ila<strong>ve</strong> fonlar aramasını <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>izm dâhil<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı problemler ile ilgili olarak Birleşmiş Milletler sistemi bünyesinde<br />
özel bir fon kurulması ihtimali üzerinde çalışmasını;<br />
(5) bu hususlarda, duruma göre, gelecek Sağlık Kurullarına rapor <strong>ve</strong>rmesini;<br />
TALEP ETMEKTEDĠR.<br />
4. Yürütme Kurulundan, “<strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı sorunları” mümkün olan en<br />
kısa sürede Teknik Tartışmalar konusu olarak değerlendirmesini TALEP<br />
ETMEKTEDĠR.<br />
(On dördüncü genel toplantı,<br />
25 Mayıs 1979 – Komite A, dördüncü rapor)
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 147<br />
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 147 147<br />
WHA 36.12<br />
<strong>Alkol</strong> Tüketimi <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong>e Bağlı Problemler:<br />
Ulusal Politika <strong>ve</strong> Programların Geliştirilmesi<br />
Otuz Altıncı Dünya Sağlık Kurulu,<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı problemlere dair DSÖ programı geliştirilmesine ilişkin önceki<br />
kararlarını, özellikle de WHA32.40 sayılı kararını hatırlatarak;<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı sorunların dünyanın önemli sağlık endişeleri arasında olduğuna <strong>ve</strong><br />
insan refahı için ciddi bir tehlike teşkil ettiğine <strong>ve</strong> bundan dolayı Üye Devletlerin <strong>ve</strong><br />
DSÖ’nün bu problemleri azaltmak için çabalarını yoğunlaştırmasının gerekli<br />
olduğuna dair kesin kanaatini yineleyerek;<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerde dünya genelindeki eğilimler <strong>ve</strong> özellikle<br />
de kullanımı daha önceden yaygın olmayan ülkeler <strong>ve</strong> nüfus gruplarındaki <strong>alkol</strong><br />
tüketimini arttırmak amacıyla yapılan promosyon çalışmalarından ciddi bir şekilde<br />
endişe duyarak;<br />
Artan <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerin 2000 yılına kadar herkes için<br />
sağlığa erişme <strong>ve</strong> sağlığı elde etme hedefi ile bağdaşmadığına <strong>ve</strong> dolayısıyla <strong>alkol</strong><br />
tüketimini <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı problemleri azaltma politikalarının herkes için sağlık<br />
stratejisinin ayrılmaz bir parçası olması gerektiğine inanarak;<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı problemlerin ele alınıp çözülmesi için etkin bir stratejinin kapsamlı<br />
ulusal <strong>alkol</strong> politikalarını gerekli kıldığının farkında olarak;<br />
Etkin ulusal <strong>alkol</strong> politikasının, temel sağlık hizmetleri yaklaşımına vurgu yapılarak<br />
önleme amaçlı çok çeşitli tedbirler <strong>ve</strong> uygun yönetim servislerinden <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e<br />
erişebilirliği <strong>ve</strong> talebi azaltarak önlemeye başlıca öncelik <strong>ve</strong>rerek araştırma <strong>ve</strong><br />
değerlendirmeyi desteklemeden oluşan uyumlu bir çaba gerektirdiğine önem<br />
<strong>ve</strong>rerek;<br />
<strong>Alkol</strong> Tüketimine bağlı Problemler hakkındaki DSÖ Uzman Komitesinin raporunun<br />
bu alanda uygulanabilir mevcut bilgilerin etraflıca, yetkili <strong>ve</strong> itibar edilebilir bir<br />
özetini sunduğuna <strong>ve</strong> DSÖ <strong>ve</strong> Üye Devletler için bir dizi önemli tavsiyeler ihtiva<br />
ettiğine memnuniyetle dikkati çekerek;
148 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
148<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Hâlihazırda DSÖ tarafından yapılmış çalışmayı takdir ederek <strong>ve</strong> “<strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>e bağlı problemler” hakkında Otuz Beşinci Dünya Sağlık Kurulunda yapılan<br />
Teknik Tartışmaların gelecekteki gelişmeler için önemli katkıları olduğunun<br />
farkında olarak;<br />
1. Üye Devletleri <strong>alkol</strong> tüketimi ile ilişkili fiili <strong>ve</strong> öngörülen problemleri<br />
belirlemeye ÇAĞIRMAKTADIR;<br />
2. Üye Devletlerin:<br />
(1) herkes için sağlık stratejisi çerçe<strong>ve</strong>sinde, bir öncelik olarak önleyici tedbirler<br />
ile <strong>ve</strong> özel risk altındaki nüfus kesimlerine dikkat edilerek kapsamlı ulusal<br />
<strong>alkol</strong> politikaları hazırlamasını;<br />
(2) planlı, sürekli <strong>ve</strong> uzun vadeli bir temelde <strong>alkol</strong>e bağlı problemleri azaltmak<br />
için program <strong>ve</strong> faaliyetler koordine edecek mekanizmalar geliştirmesini;<br />
(3) <strong>Alkol</strong> Tüketimi ile ilişkili Problemler hakkındaki DSÖ Uzman Komitesinin<br />
raporunda önerilen bütün tedbirlere kendi ulusal <strong>alkol</strong> politikasında ciddi<br />
önem <strong>ve</strong>rmesini,<br />
(4) ileri <strong>ve</strong> geleceği dönük politika geliştirilmesi bakımından kabul edilen<br />
politikayı uygulamasını <strong>ve</strong> bu politikanın etkinliğini değerlendirmesini<br />
TAVSĠYE ETMEKTEDĠR;<br />
3. Yürütme Kurulundan DSÖ'nün <strong>alkol</strong> programının gelişimini izlemesini <strong>ve</strong><br />
değerlendirmesini TALEP ETMEKTEDĠR;<br />
4. Genel Müdürden:<br />
(1) Yedinci Genel Çalışma Programında öngörüldüğü şekilde <strong>ve</strong> aşağıda maddeler<br />
halinde <strong>ve</strong>rilen WHA32.40 kararı gereğince temel sağlık hizmetleri yaklaşımı<br />
aracılığıyla herkes için sağlık stratejisinin ayrılmaz bir parçası olarak <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı problemler hakkında DSÖ programının devam ettirilip<br />
yoğunlaştırılmasını:<br />
(a) <strong>alkol</strong> ile ilişkili problemlerin üstesinden gelme <strong>ve</strong> ilgilenmede Üye<br />
Devletlerin çabalarına destek <strong>ve</strong>rmek amacıyla hükümetlerden gelen<br />
taleplere yanıt <strong>ve</strong>rmek için DSÖ’nün kapasite <strong>ve</strong> kabiliyetinin<br />
güçlendirmesi;
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI KARARLARI 149<br />
149<br />
(b) <strong>alkol</strong> tüketim kalıplarını etkileyen faktörler <strong>ve</strong> bu kalıplara tesir edecek<br />
tedbirler hakkında çalışmalar yürütülmesi;<br />
(c) Birleşmiş Milletler sistemi örgütleri <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluşları tarafından<br />
<strong>alkol</strong> ile ilişkili problemler <strong>ve</strong> bu problemlerin azaltılmasının ortaklaşa<br />
değerlendirilmesini teşvik edilmesi;<br />
(d) Ġlgili Birleşmiş Milletler kuruluşları <strong>ve</strong> ayrıca hükümet <strong>ve</strong> sivil toplum<br />
kaynaklarından ila<strong>ve</strong> fon alınması;<br />
(2) 1986-1987 program bütçesinin hazırlanmasında, Örgüt için gerekli kurumsal,<br />
personel <strong>ve</strong> bütçesel çıkarımların dikkate alınmasının temin edilmesini;<br />
(3) Örneğin, sonraki bir Dünya Sağlık Günü etkinliğinin konusu olarak, <strong>alkol</strong><br />
tüketimi ile ilişkili sağlık problemlerini seçilmeyi yoluyla, bu konuya dikkati<br />
çekme <strong>ve</strong> bilgilendirme amacıyla olası bütün mekanizmaların kullanılmasını;<br />
(4) kaydedilen ilerleme hakkında Otuz Sekizinci Dünya Sağlık Kuruluna rapor<br />
sunulmasını TALEP ETMEKTEDĠR.<br />
(On ikinci genel toplantı,<br />
13 Mayıs 1983 –Komite A, birinci rapor)
150 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
150<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
WHA58.26<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımının Sebep Olduğu Kamu Sağlığı<br />
Problemlerini Azaltılma Stratejileri<br />
Elli Sekizinci Dünya Sağlık Kurulu,<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının sebep olduğu kamu sağlığı problemlerini<br />
değerlendirerek;<br />
<strong>Alkol</strong>le ilişkili problemlere yönelik DSÖ programı geliştirme hakkındaki<br />
WHA32.40, <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilişkili problemler: ulusal politika <strong>ve</strong><br />
programların geliştirilmesi hakkındaki WHA36.12, madde <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> suiistimalinin<br />
önlenmesi <strong>ve</strong> kontrolü hakkındaki WHA42.20, zihinsel sağlık: eylem çağrısına cevap<br />
<strong>ve</strong>rme hakkındaki WHA55.10, sağlığın desteklenmesi <strong>ve</strong> sağlıklı hayat tarzları<br />
hakkındaki WHA57.16 <strong>ve</strong> Diyet, Fiziksel Aktivite <strong>ve</strong> Sağlık hakkındaki Küresel<br />
Strateji hakkındaki WHA57.17 kararlarını tekrar teyit ederek; Küresel hastalık<br />
yükünün % 4’ü <strong>ve</strong> bütün ölümlerin % 3,2’sinin <strong>alkol</strong>e bağlı olduğunu <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün<br />
düşük ölüm oranlı gelişmekte olan ülkelerde sağlığın önündeki en büyük risk <strong>ve</strong><br />
gelişmiş ülkelerde de üçüncü risk olduğunu gösteren Dünya Sağlık Raporu 2002'yi<br />
hatırlatarak;<br />
<strong>Alkol</strong> tüketiminin kalıpları, bağlamı <strong>ve</strong> genel düzeyinin bir bütün olarak nüfusun<br />
sağlığını etkilendiğinin <strong>ve</strong> zararlı içmenin - özellikle kadın <strong>ve</strong> çocuklara karşı aile içi<br />
şiddet olmak üzere - hastalık, yaralanma, şiddet, engellilik, sosyal sorunlar <strong>ve</strong><br />
prematüre doğumların en önemli sebepleri arasında olduğunu; zihinsel hastalıklar<br />
ile ilişkili olduğunun; bireyleri, aileleri, toplulukları <strong>ve</strong> bir bütün olarak toplumu<br />
etkileyerek insan refahı üzerinde ciddi bir tesiri olduğunun <strong>ve</strong> sosyal <strong>ve</strong> sağlık<br />
eşitsizliklerine katkıda bulunduğunun farkında olarak;<br />
Özelikle araç sürerken, işyerinde <strong>ve</strong> hamilelik döneminde <strong>alkol</strong> tüketiminden<br />
kaynaklanan zarar riskini vurgulayarak, <strong>alkol</strong>ün zararlı tüketimi ile ilişkili kamu<br />
sağlığı problemlerinin kapsamı <strong>ve</strong> birçok Üye Devlette hususiyetle gençler arasında<br />
tehlikeli <strong>alkol</strong> içmedeki eğilimlerden aşırı endişe duyarak;<br />
<strong>Alkol</strong> sarhoşluğunun, diğer psikoaktif maddelerin kullanımı <strong>ve</strong> korunmasız cinsel<br />
ilişki dâhil yüksek riskli davranışlar ile ilintili olduğunun farkında olarak;
DÜNYA DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 151<br />
151<br />
Sağlık, sosyal refah <strong>ve</strong> ceza yargılaması sistemi maliyetleri, kaybolan <strong>ve</strong>rimlilik <strong>ve</strong><br />
azalan ekonomik kalkınma dâhil <strong>alkol</strong>ün zararlı tüketiminin toplumda sebep olduğu<br />
ekonomik kayıp <strong>ve</strong> zararlardan endişe duyarak, bazı Üye Devletlerde <strong>alkol</strong>lü<br />
içkilerin artmakta olan bulunabilirliği <strong>ve</strong> erişilebilirliğine yol açan faktörlerin kamu<br />
sağlığına oluşturduğu tehdidin farkında olarak;<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zararı azaltmayı amaçlayan strateji <strong>ve</strong> tedbirlerin etkililiğinin çoğalan<br />
kanıtlarını not ederek, <strong>alkol</strong> tüketimi gibi konularda bireylerin kendileri için pozitif,<br />
yaşam stili değiştirme kararları <strong>ve</strong>rebilmeleri için güçlendirilmeleri gerektiğine<br />
önem <strong>ve</strong>rerek;<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimine dair önemli sayıdaki Üye Devletlerin dini <strong>ve</strong> kültürel<br />
hassasiyetlerine gereken önemi <strong>ve</strong>rerek <strong>ve</strong> bu karardaki “zararlı” kelimesinin<br />
kullanımının, herhangi bir şekilde dini inançlara <strong>ve</strong> kültürel normlara halel<br />
getirmeksizin, <strong>alkol</strong> tüketiminin yalnızca kamu sağlığı etkilerine atıfta bulunduğunu<br />
vurgulayarak,<br />
1. Üye Devletlerin:<br />
(1) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının olumsuz sağlık <strong>ve</strong> sosyal sonuçlarını azaltmak<br />
için etkin stratejiler <strong>ve</strong> programlar geliştirmesini, uygulamasını <strong>ve</strong><br />
değerlendirmesini;<br />
(2) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya yönelik çalışmalara bilimsel, mesleki,<br />
sivil toplum <strong>ve</strong> gönüllü kuruluşlar, özel sektör, sivil toplum <strong>ve</strong> sanayi birlik <strong>ve</strong><br />
dernekleri dâhil ilgili bütün sosyal <strong>ve</strong> ekonomik grupların seferberliğini <strong>ve</strong><br />
aktif <strong>ve</strong> uygun bir şekilde dâhil edilmesini teşvik etmesini;<br />
(3) Ġlgili Üye Devletin, gerekirse, gönüllü katkıları da dâhil olmak üzere Genel<br />
Müdürden talep edilen çalışmalara destek olmasını TALEP ETMEKTEDĠR.<br />
2. Genel Müdürden:<br />
(1) Üye Devletlere <strong>alkol</strong>le ilişkili zararların izlenmesi destek sağlamak <strong>ve</strong><br />
politikaların etkililiğinin bilimsel <strong>ve</strong> deneysel kanıtlarını pekiştirmek<br />
amacıyla Sekretaryanın kapasitesini güçlendirmesini;<br />
(2) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının sebep olduğu kamu sağlığı problemlerini<br />
azaltmadaki uluslararası işbirliğini yoğunlaştırmasını <strong>ve</strong> küresel <strong>ve</strong> bölgesel<br />
düzeyde gerekli desteğin seferber edilmesini değerlendirme kapsamına<br />
almasını;
152 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
152<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(3) Ayrıca <strong>alkol</strong> tüketiminin kamu sağlığı üzerindeki muhtemel etkilerinin farklı<br />
yönlerine ilişkin ileri bilimsel çalışmalar yapmayı düşünmesini;<br />
(4) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımın yol açtığı kamu sağlığı problemlerinin kapsamlı<br />
bir şekilde değerlendirilmesi dâhil <strong>alkol</strong>le ilişkili zararları azaltmak amacıyla<br />
kanıta dayalı stratejiler <strong>ve</strong> müdahaleler hakkında Altmışıncı Dünya Sağlık<br />
Kuruluna rapor sunmasını;<br />
(5) <strong>Alkol</strong>le ilişkili zararları azaltmak amacıyla etkin politika <strong>ve</strong> müdahale<br />
yöntemleri için tavsiyeler hazırlamasını <strong>ve</strong> tavsiye edilen strateji <strong>ve</strong><br />
programların uygulanması <strong>ve</strong> değerlendirilmesinde Üye Devletlere destek<br />
olarak teknik araçlar geliştirmesini;<br />
(6) Üye Devletlere <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin sağlık <strong>ve</strong> sonuçlarına dair<br />
teknik destek <strong>ve</strong>ren <strong>ve</strong> bu tür <strong>ve</strong>rilerin olmadığı durumlarda araştırmayı<br />
teşvik eden, <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> sağlık <strong>ve</strong> sosyal sonuçlarına dair ila<strong>ve</strong> <strong>ve</strong>ri<br />
toplanması <strong>ve</strong> analizi yoluyla küresel <strong>ve</strong> bölgesel bilgi sistemlerini<br />
güçlendirmesini;<br />
(7) Sağlık hizmetleri ortamlarında <strong>alkol</strong> kullanımı hastalıklarını belirleme <strong>ve</strong><br />
yönetmeye <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin zararlı kalıpları ile ilişkili olan hastalarının<br />
problemlerine çözüm bulmada sağlık hizmetleri çalışanlarının kapasitelerinin<br />
arttırılmasını amaçlayan küresel <strong>ve</strong> bölgesel faaliyetleri teşvik etmesini <strong>ve</strong><br />
desteklemesini;<br />
(8) <strong>Alkol</strong>ün zararlı tüketimini azaltmak için etkin politika <strong>ve</strong> programların<br />
uygulanmasını teşvik etmek maksadıyla Üye Devletler, hükümetler arası<br />
örgütler, sağlık çalışanları, sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> diğer ilgili paydaşlar ile<br />
işbirliğini yapmasını;<br />
(9) <strong>Alkol</strong>ün zararlı tüketiminin sağlık üzerindeki etkisini sınırlandırmak<br />
amacıyla sanayi, tarım <strong>ve</strong> ticaret sektörlerinin temsilcileri ile açık istişare <strong>ve</strong><br />
görüşmeler düzenlemesini;<br />
(10)Bu çözümün uygulanmasında kaydedilen gelişmeleri Yürütme Kurulu<br />
aracılığıyla Altmışıncı Dünya Sağlık Kuruluna rapor olarak sunmasını TALEP<br />
ETMEKTEDĠR<br />
(Dokuzuncu genel toplantı,25 Mayıs 2005 –<br />
Komite B, dördüncü rapor)
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 153<br />
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 153<br />
WHA61.4<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltılma Stratejileri<br />
Altmış Birinci Dünya Sağlık Kurulu,<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılması <strong>stratejileri</strong>ne dair raporu <strong>ve</strong> bu raporda yer<br />
alan stratejiler <strong>ve</strong> politika unsuru seçenekler hakkındaki ila<strong>ve</strong> kılavuzu dikkate<br />
alarak;<br />
<strong>Alkol</strong>le ilişkili problemlere DSÖ programı geliştirme hakkındaki WHA32.40, <strong>alkol</strong><br />
tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilişkili problemleri: ulusal politika <strong>ve</strong> programların geliştirilmesi<br />
hakkındaki WHA36.12; madde <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> suiistimalinin önlenmesi <strong>ve</strong> kontrolü<br />
hakkındaki WHA42.20 <strong>ve</strong> sağlığın desteklenmesi <strong>ve</strong> sağlıklı hayat tarzları<br />
hakkındaki WHA57.16 kararlarını tekrar onaylayarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının yol açtığı kamu sağlığı problemleri hakkındaki<br />
WHA58.26 kararını <strong>ve</strong> WHA60(10) kararını hatırlayarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımın yol açtığı kamu sağlığı problemlerinin küresel ölçekte<br />
değerlendirilmesi hakkındaki ek dahil, <strong>alkol</strong>le ilişkili zararları azaltmak amacıyla<br />
kanıta dayalı stratejiler <strong>ve</strong> müdahaleler hakkında Sekretarya tarafından hazırlanan<br />
raporun Altmışıncı Dünya Sağlık Kuruluna sunulduğunu not ederek; 1<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimi ile ilişkili problemler hakkındaki DSÖ Uzman Komitesinin ikinci<br />
raporunu 2 not ederek <strong>ve</strong> genel nüfus, savunmasız gruplar, bireyler <strong>ve</strong> özel<br />
problemleri hedef alan etkin strateji <strong>ve</strong> müdahalelerin mevcut <strong>ve</strong> kullanılabilir<br />
olduğunu <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için bunların optimum düzeyde<br />
birleştirilme gerektiğini bilerek;<br />
Bu tür strateji <strong>ve</strong> müdahalelerin ulusal sağlık problemleri, ihtiyaçlar <strong>ve</strong> öncelikler <strong>ve</strong><br />
Üye Devletlerin kaynak, kapasite <strong>ve</strong> kabiliyetlerindeki farklılıklar dâhil çeşitli<br />
ulusal, dini <strong>ve</strong> kültürel bağlamları dikkate alacak bir şekilde uygulanması gerektiğini<br />
düşünürek;<br />
Yaralanma <strong>ve</strong> şiddet olayları dâhil <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı ile ilişkili kamu sağlığı<br />
problemlerinin kapsamı <strong>ve</strong> belirli bulaşabilir hastalar ile muhtemel bağlantılarından<br />
1 Belgeler A60/14 <strong>ve</strong> A60/14 Ek 1.<br />
2<br />
DSÖ Teknik Rapor Serisi, No. 944, 2007.
154 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
154<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>ve</strong> hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkelerdeki hastalık yükünü arttırmasından<br />
derin endişe duyarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının sebep olduğu kamu sağlığı problemlerini azaltmadaki<br />
uluslararası işbirliğinin yoğunlaştığına <strong>ve</strong> küresel <strong>ve</strong> bölgesel düzeyde gerekli<br />
desteğin seferber edilmesi ihtiyacını unutmayarak,<br />
1. Üye Devletleri:<br />
(1) risk grubundaki nüfus kesimlerini, çocuk <strong>ve</strong> gençleri <strong>ve</strong> başkalarının zararlı<br />
içki tüketiminden etkilenenleri korumak için entegre bir yaklaşıma özel bir<br />
vurgu ile Üye Devletlerdeki kamu sağlığı politikalarını desteklemek <strong>ve</strong><br />
tamamlamak amacıyla bütün kanıta dayalı <strong>ve</strong> en iyi uygulamalara göre<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı hakkında bir taslak küresel strateji geliştirmede<br />
Sekretarya ile işbirliği yapmaya;<br />
(2) ilgili paydaşlar ile etkileşim halinde, <strong>alkol</strong> tüketimini, <strong>alkol</strong> tüketiminin sıhhi<br />
<strong>ve</strong> toplumsal sonuçlarını <strong>ve</strong> politika tepkilerini izlemek için ulusal sistemler<br />
geliştirmeye <strong>ve</strong> DSÖ’nün bölgesel <strong>ve</strong> küresel bilgi sistemlerine düzenli<br />
aralıklar ile rapor sunmaya;<br />
(3) duruma göre <strong>ve</strong> gerekli oldukça, farklı bağlamlarda meydana gelen <strong>alkol</strong>le<br />
ilişkili zararın azaltılmasına yönelik olan strateji <strong>ve</strong> müdahalelerin etkililiği <strong>ve</strong><br />
maliyet etkinliğine dair kanıtlar temelinde, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının yol<br />
açtığı kamu sağlığı problemlerine güçlendirici ulusal yanıt <strong>ve</strong> tepkileri göz<br />
önüne almaya ÇAĞIRMAKTADIR;<br />
2. Genel Müdürden:<br />
(1) ulusal sağlık problemleri, ihtiyaçlar <strong>ve</strong> öncelikler <strong>ve</strong> Üye Devletlerdeki<br />
kaynak, kapasite <strong>ve</strong> kabiliyet farklılıkları dâhil farklı ulusal, dini <strong>ve</strong> kültürel<br />
bağlamları dikkate alarak, kullanılabilir bütün kanıtlar <strong>ve</strong> mevcut en iyi<br />
uygulamalara dayalı olan <strong>ve</strong> ilgili politika seçeneklerini karşılayan <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımını azaltmak amacıyla taslak bir küresel strateji hazırlamasını;<br />
(2) taslak küresel stratejinin, her bir ülkenin ulusal durumlarını göz önünde<br />
bulundurarak, Devletler tarafından ulusal düzeyde uygulanması tavsiye<br />
edilen bir dizi önerilen tedbirler ihtiva etmesini sağlamasını;
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 155<br />
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KARARLARI 155<br />
(3) devam etmekte <strong>ve</strong> ortaya çıkmakta olan bölgesel, alt bölgesel <strong>ve</strong> ulusal<br />
süreçlerin bütün ayrıntılarını küresel bir strateji için hayati katkılar olarak<br />
dâhil etmesini;<br />
(4) <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılmasına katkıda bulunma yöntem <strong>ve</strong><br />
şekilleri hakkında Üye Devletler ile işbirliği yapmasını <strong>ve</strong> istişare halinde<br />
olmasını <strong>ve</strong> ayrıca hükümetler arası örgütler, sağlık uzmanları <strong>ve</strong> sivil toplum<br />
örgütleri <strong>ve</strong> iktisadi işletmeciler ile istişarelerde bulunmasını;<br />
(5) <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılmasına yönelik taslak bir küresel stratejiyi<br />
Yürütme Kurulu aracılığıyla Altmış Üçüncü Dünya Sağlık Kuruluna<br />
sunmasını TALEP ETMEKTEDĠR.<br />
Sekizinci genel toplantı,<br />
24 Mayıs 2008, A61/VR/8<br />
= = =
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI<br />
AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 159<br />
Dünya Sağlık Örgütü<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltma<br />
Küresel Stratejisi<br />
63. Dünya Sağlık Asamblesi<br />
25 Mart 2010, A63/13<br />
(21 Mayıs 2010’da Dünya Sağlık Asamblesinde kabul edilmiĢtir)<br />
Zeminin Hazırlanması<br />
1. <strong>Alkol</strong>ün 1 zararlı kullanımı, halk sağlığı üzerinde ciddi etkisi bulunan küresel<br />
çapta sağlık sorunları bakımından temel risk etmenlerinden biri olarak<br />
değerlendirilmektedir. Bu taslak strateji bağlamında, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı<br />
kavramı 2 geniĢ Ģekilde ele alınmıĢtır <strong>ve</strong> içici, içicinin etrafındaki kiĢiler <strong>ve</strong><br />
toplum için zararlı sağlık <strong>ve</strong> sosyal sonuçlara neden olan <strong>alkol</strong> kullanımını <strong>ve</strong><br />
olumsuz sağlık sonuçları bakımından risk artıĢına iliĢkin <strong>alkol</strong> kullanımı<br />
kalıplarını içermektedir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı, hem bireysel hem de sosyal<br />
geliĢimi engellemektedir. Bireylerin hayatlarını mah<strong>ve</strong>debilir, aileleri<br />
parçalayabilir <strong>ve</strong> toplumların dokusuna zarar <strong>ve</strong>rebilir.<br />
2. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı, küresel hastalık yükünü önemli derecede<br />
artırmaktadır <strong>ve</strong> dünyada erken doğum <strong>ve</strong> sakatlıklara neden olan faktörler<br />
arasında üçüncü sırada gelmektedir. 3 2004 yılında dünya çapında, 15 ila 29 yaĢ<br />
arası 320.000 genç de dâhil olmak üzere 2,5 milyon kiĢinin <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
nedenlerden dolayı yaĢamını yitirdiği tahmin edilmektedir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımı, 40 yaĢ <strong>ve</strong> üzeri kiĢiler için düĢük <strong>alkol</strong> tüketimi gibi özellikle koroner<br />
kalp hastalıkları bakımından mütevazı düzeyde koruma etkileri de<br />
değerlendirildiğinde bile 2004 yılında dünyadaki ölümlerin % 3,8’inden <strong>ve</strong><br />
sakatlığa göre yeniden düzenlenmiĢ kaybedilen yaĢam yıllarına göre ölçülen<br />
küresel hastalık yükünün % 4,5’inden sorumluydu.<br />
1 <strong>Alkol</strong>lü içki, etanol (etil <strong>alkol</strong>, yaygın kullanımıyla “<strong>alkol</strong>”) içeren <strong>ve</strong> içilmek üzere üretilmiĢ içecektir. Pek çok ülkede<br />
“<strong>alkol</strong>lü içkinin” hukuki tanımında içeceğin hacmen etanol içeriği bakımından eĢik değer ≥ % 0,5 <strong>ve</strong>ya % 1,0 olarak<br />
belirlenmiĢtir. <strong>Alkol</strong>lü içkilerin belli baĢlı kategorileri biralar, Ģaraplar <strong>ve</strong> cinlerdir.<br />
2<br />
Bu stratejide “zararlı” kelimesi, herhangi bir Ģekilde dini <strong>ve</strong> kültürel normlara halel getirmeksizin, <strong>alkol</strong> tüketiminin<br />
yalnızca halk sağlığı etkilerine atıfta bulunmaktadır.<br />
3<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu halk sağlığı sorunları hakkında küresel bir değerlendirme için bkz. belge<br />
A60/14 Add.1 <strong>ve</strong> Küresel Sağlık Riskleri. Seçilen temel risk faktörlerine bağlanabilen ölüm <strong>ve</strong> hastalık yükü. Cenevre,<br />
Dünya Sağlık Örgütü 2009.
160 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
160<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
3. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı, nöro-psikiyatrik bozukluklar <strong>ve</strong> kardiyovasküler<br />
hastalıklar, karaciğerde siroz <strong>ve</strong> çeĢitli kanser türleri gibi diğer bulaĢıcı olmayan<br />
hastalıklar bakımından önemli önlenebilir risk faktörlerinden biridir. Bazı<br />
hastalıklar bakımından, <strong>alkol</strong> tüketimi düzeyi ile risk arasındaki iliĢkide bir eĢik<br />
etkisinin varlığına dair bir kanıt bulunmamaktadır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı<br />
HIV/AIDS, tüberküloz <strong>ve</strong> zatürree gibi pek çok bulaĢıcı hastalıkla da<br />
iliĢkilendirilmektedir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımına bağlanabilecek hastalık<br />
yükünün önemli bir bölümü karayolu kazaları, Ģiddet <strong>ve</strong> intihara bağlı<br />
yaralanmalar da dâhil olmak üzere kasıtlı <strong>ve</strong> taksirli yaralanmalara bağlı olarak<br />
ortaya çıkmaktadır. <strong>Alkol</strong> kullanımına bağlı ölümcül yaralanmalar genellikle<br />
görece daha genç kiĢilerde meydana gelmektedir.<br />
4. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının risk derecesi, tüketicinin yaĢı, cinsiyeti <strong>ve</strong> diğer<br />
biyolojik özellikleri ile <strong>alkol</strong> kullanımının meydana geldiği ortam <strong>ve</strong> bağlama<br />
bağlı olarak değiĢmektedir. Bazı hassas <strong>ve</strong>ya riskli gruplar <strong>ve</strong> bireylerin etanolün<br />
toksik, psikoaktif <strong>ve</strong> bağımlılık yaratıcı özelliklerine daha fazla hassasiyeti<br />
bulunmaktadır. Aynı zamanda, bireysel düzeyde <strong>alkol</strong> tüketiminin düĢük risk<br />
kalıpları olumsuz sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal sonuçların ortaya çıkması <strong>ve</strong>ya ciddi<br />
ölçüde olasılığının artmasına bağlı olmayabilir.<br />
5. <strong>Alkol</strong>e bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong> azaltmak için geliĢtirilen strateji <strong>ve</strong> müdahalelerin<br />
etkinliği <strong>ve</strong> maliyet etkinliği konusunda politika yapıcılar için önemli ölçüde<br />
bilimsel bilgi tabanı bulunmaktadır. 4 Her ne kadar bu bilgilerin çoğunluğu<br />
yüksek gelir düzeyindeki ülkelerden elde edilmiĢse de, meta-analizlerin sonuçları<br />
<strong>ve</strong> mevcut bilgilerin değerlendirmeleri 5 seçilen politika önlemlerinin<br />
karĢılaĢtırmalı etkinlik <strong>ve</strong> maliyet etkinliği bakımından politika tavsiyelerine ıĢık<br />
tutabilecek yeterlilikte bilgi sunmaktadır. Farkındalığın artmasına bağlı olarak<br />
ulusal, bölgesel <strong>ve</strong> küresel düzeyde daha fazla tepki ortaya çıkmaktadır. Ancak,<br />
bu politika önlemleri genellikle parçalı halde bulunmaktadır <strong>ve</strong> her zaman<br />
sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal geliĢme üzerindeki etkinin derecesine karĢılık<br />
gelmemektedir.<br />
4<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zararları azaltmak için kanıtlara dayalı Ģekilde geliĢtirilen strateji <strong>ve</strong> müdahaleler hakkında bkz. Belge<br />
A60/14.<br />
5<br />
Örneğe bakınız: DSÖ Teknik Rapor Dizisi, No. 944, 2007 <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için kullanılan<br />
müdahalelerin etkinliği <strong>ve</strong> maliyet etkinliğine iliĢkin kanıtlar. Kopenhag, Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesel Ofisi,<br />
2009.
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 161<br />
161<br />
Zorluklar <strong>ve</strong> Fırsatlar<br />
6. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma konusunda mevcut kararlılık sağlıkla ilgili <strong>ve</strong><br />
sosyal refahı iyileĢtirmek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı hastalık yükünü azaltmak için büyük<br />
fırsatlar sunmaktadır. Ancak, küresel <strong>ve</strong>ya ulusal giriĢimler <strong>ve</strong>ya programlarda<br />
dikkate alınması gereken kayda değer bazı zorluklar da bulunmaktadır. Bu<br />
zorluklar aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) Küresel eylem <strong>ve</strong> uluslararası iĢbirliğini geliĢtirmek. Dünya çapında mevcut<br />
sağlıkla ilgili, kültürel <strong>ve</strong> piyasa akımları, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının küresel bir<br />
sağlık sorunu olmaya devam edeceği anlamına gelmektedir. Bu akımlar dikkate<br />
alınmalı <strong>ve</strong> bütün düzeylerde uygun cevaplar geliĢtirilmelidir. Bu bağlamda,<br />
bölgesel <strong>ve</strong> ulusal eylemleri desteklemek <strong>ve</strong> tamamlamak üzere küresel<br />
rehberliğe <strong>ve</strong> daha fazla uluslararası iĢbirliğine ihtiyaç vardır.<br />
(b) Sektörler arası eylemin sağlanması. <strong>Alkol</strong>e bağlı sorunların <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın<br />
azaltılması için gerekli önlemlerin çeĢitliliği, pek çok sektör arasında kapsamlı<br />
eyleme ihtiyaç olduğuna iĢaret etmektedir. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
azaltılmasına yönelik politikalar sağlık sektörünün ötesine giderek, geliĢim,<br />
ulaĢtırma, adalet, sosyal refah, mali politika, ticaret, tarım, tüketici politikaları,<br />
eğitim <strong>ve</strong> istihdam gibi sektörleri de sürece dâhil etmelidir.<br />
(c) Konuya gerekli ilginin gösterilmesi. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong><br />
azaltılması, halk sağlığı üzerindeki ciddi etkileri hakkındaki ikna edici kanıtlara<br />
rağmen politika yapıcılar tarafından düĢük öncelikli bir konu olarak ele<br />
alınmaktadır. Buna ila<strong>ve</strong>ten, pek çok düĢük <strong>ve</strong>ya orta gelirli ülkede <strong>alkol</strong>lü<br />
içeceklerin giderek artan düzeyde bulunabilmesi <strong>ve</strong> satın alınabilirliği ile bu<br />
ülkelerin bunun sonucunda ortaya çıkan ila<strong>ve</strong> halk sağlığı yükünü karĢılama<br />
beceri <strong>ve</strong> kapasiteleri arasında açık bir fark bulunmaktadır. Bu soruna gereken<br />
önem <strong>ve</strong>rilmezse, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı pratikleri <strong>ve</strong> normları yaygınlaĢmaya<br />
devam edecektir.<br />
(d) Farklı çıkarların dengelenmesi. <strong>Alkol</strong>ün üretimi, dağıtımı, pazarlanması <strong>ve</strong> satıĢı,<br />
istihdamı artırmakta <strong>ve</strong> finansal iĢletmeler için kayda değer gelir <strong>ve</strong> farklı<br />
düzeylerde hükümetler için <strong>ve</strong>rgi kaynağı oluĢturmaktadır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının azaltılması için gereken halk sağlığı önlemleri genellikle serbest<br />
piyasa <strong>ve</strong> tüketici tercihi gibi diğer hedeflerle uyuĢmadığı düĢünülen <strong>ve</strong><br />
ekonomik çıkarlara zarar <strong>ve</strong>ren <strong>ve</strong> hükümetin kaynaklarını azaltan eylemler<br />
olarak görülebilir. Politika yapıcıları toplum sağlığının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong><br />
korunmasına gereken önceliği <strong>ve</strong>rirken diğer hedef, yükümlülük <strong>ve</strong> çıkarları
162 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
162<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
hesaba katma sorunuyla karĢı karĢıya kalırlar. Bu bağlamda, uluslararası ticaret<br />
anlaĢmalarının genellikle ülkelerin insan sağlığını korumak üzere önlemler alma<br />
hakkını, bu önlemlerin haksız <strong>ve</strong>ya keyfi ayrımcılık <strong>ve</strong>ya ticaret üzerinde örtülü<br />
kısıtlama araçları oluĢturacak Ģekilde uygulanmaması kaydıyla, tanımakta olduğu<br />
belirtilmelidir. Bu bakımdan, ulusal, bölgesel <strong>ve</strong> uluslararası çabalar, <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımını azaltmanın etkisini hesaba katmalıdır.<br />
(e) Hakkaniyete odaklanmak. Toplum çapında <strong>alkol</strong>lü içki içme oranları, daha<br />
yoksul toplumlarda daha varlıklı toplumlara oranla belirgin ölçüde daha<br />
düĢüktür. Ancak, <strong>ve</strong>rili bir tüketim düzeyinde, daha yoksul toplumlar orantısız<br />
Ģekilde daha yüksek düzeylerde <strong>alkol</strong>e dayalı zararla karĢılaĢabilirler. Hem ülke<br />
içinde hem de ülkeler arasında bu tür sosyal eĢitsizlikleri azaltacak etkin politika<br />
<strong>ve</strong> programların geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasına büyük ihtiyaç vardır. Bu tür<br />
politikalara ayrıca <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sosyal <strong>ve</strong> sağlıkla ilgili eĢitsizlikler arasındaki<br />
karmaĢık iliĢki hakkında yeni bilgiler geliĢtirebilmek <strong>ve</strong> özellikle yerel<br />
topluluklar, azınlık <strong>ve</strong>ya marjinal gruplar arasında <strong>ve</strong> geliĢmekte olan ülkelerde<br />
bu bilgileri yaygınlaĢtırmak için ihtiyaç duyulmaktadır.<br />
(f) Eylem tavsiye ederken “bağlamı” dikkate almak. <strong>Alkol</strong>le ilgili politika<br />
müdahalelerinin etkinliği hakkında yayımlanmıĢ kanıtların pek çoğu yüksek<br />
gelir düzeyindeki ülkelerden elde edilmiĢtir <strong>ve</strong> bunların etkinliğinin bağlama<br />
dayalı olduğu <strong>ve</strong> baĢka ortamlara aktarılamayabileceği yönünde bazı endiĢeler<br />
dile getirilmiĢtir. Ancak, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya yönelik pek çok<br />
müdahale pek çok farklı kültür <strong>ve</strong> ortamda uygulanmıĢtır <strong>ve</strong> bunların sonuçları<br />
genellikle tutarlı <strong>ve</strong> diğer benzer halk sağlığı alanlarında kullanılan temel kuram<br />
<strong>ve</strong> kanıtlarla uyumludur. Politika geliĢtiren <strong>ve</strong> uygulayan kiĢiler için<br />
odaklanacakları konu etkin müdahalelerin yerel bağlamlara uyumunu sağlamak<br />
üzere uyarlanması <strong>ve</strong> sonraki eylemler için geri bildirim sunmak üzere uygun<br />
izleme <strong>ve</strong> değerlendirme faaliyetlerinin gerçekleĢtirilmesidir.<br />
(g) Bilgi dağarcığını geliĢtirmek. <strong>Alkol</strong> tüketimine, <strong>alkol</strong>e bağlı zarara <strong>ve</strong> politika<br />
cevaplarına iliĢkin <strong>ve</strong>rilerin toplanması, analizi <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırılması sistemleri<br />
Üye Devletler, DSÖ Sekreteryası <strong>ve</strong> bazı diğer paydaĢlar tarafından<br />
geliĢtirilmiĢtir. Halen bilgi birikiminde kayda değer boĢluklar bulunmaktadır <strong>ve</strong><br />
bu alanda daha fazla geliĢme için, özellikle düĢük <strong>ve</strong> orta gelirli ülkelerde bilgi <strong>ve</strong><br />
birikim oluĢturma <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırma konusuna daha fazla eğilmek<br />
gerekmektedir. DSÖ <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Küresel Bilgi Sistemi <strong>ve</strong> entegre bölgesel<br />
bilgi sistemleri, küresel <strong>ve</strong> bölgesel düzeylerde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltma yönünde kaydedilen ilerlemeyi izlemek için gereken araçları<br />
sunmaktadır.
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 163<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 163<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 163<br />
Amaçlar <strong>ve</strong> Hedefler<br />
7. Ulusal <strong>ve</strong> yerel çabalar üzerinde anlaĢmaya varılan politika çerçe<strong>ve</strong>leri içerisinde<br />
bölgesel <strong>ve</strong> küresel eylemlerle desteklendiklerinde daha iyi sonuçlara neden<br />
olabilirler. Dolayısıyla, küresel stratejinin amacı Üye Devletlerde halk sağlığı<br />
politikalarını desteklemek <strong>ve</strong> tamamlamaktır.<br />
8. Küresel stratejinin temelindeki vizyon bireyler, aileler <strong>ve</strong> toplumlar için sağlıkla<br />
ilgili <strong>ve</strong> sosyal sonuçların iyileĢtirilmesi, <strong>alkol</strong>e bağlı hastalık <strong>ve</strong> ölüm oranlarında<br />
kayda değer düĢüĢ <strong>ve</strong> buna bağlı olarak geliĢen sosyal sonuçlardır. Küresel<br />
stratejinin <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong> azaltmaya yönelik yerel,<br />
bölgesel <strong>ve</strong> küresel eylemleri geliĢtireceği <strong>ve</strong> destekleyeceği düĢünümektedir.<br />
9. Küresel strateji her düzeyde eylem için rehberlik etmek, küresel eylem için<br />
öncelik alanlarını belirlemek <strong>ve</strong> dinsel <strong>ve</strong> kültürel bağlamlar, ulusal halk sağlığı<br />
öncelikleri ile kaynak, kapasite <strong>ve</strong> becerileri gibi ulusal koĢulları dikkate alarak<br />
ulusal düzeyde uygun olan Ģekilde uygulanabilecek <strong>ve</strong> uyarlanabilecek politika<br />
seçenekleri <strong>ve</strong> önlemleri portföyü önermeyi amaçlamaktadır.<br />
10. Stratejinin beĢ hedefi bulunmaktadır:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu sağlıkla ilgili, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik<br />
sorunların ağırlığı <strong>ve</strong> niteliği hakkında küresel farkındalığı arttırmak <strong>ve</strong><br />
hükümetlerin <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımına karĢı harekete geçmek üzere daha<br />
fazla kararlılık göstermelerini sağlamak;<br />
(b) <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın derecesi <strong>ve</strong> unsurları <strong>ve</strong> bu tür zararları azaltmak <strong>ve</strong><br />
engellemek için etkin müdahaleler hakkında bilgi tabanını güçlendirmek;<br />
(c) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını önlemek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanımına bağlı rahatsızlıklar<br />
<strong>ve</strong> bunlara bağlı sağlık koĢullarını yönetmek konusunda Üye Devletlere daha<br />
fazla teknik destek <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong> kapasitelerini geliĢtirmek;<br />
(d) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını önlemek üzere uygun <strong>ve</strong> uyumlu eylemler için<br />
gerekli ortaklıkların geliĢtirilmesi, paydaĢlar arasında daha iyi koordinasyon<br />
sağlanması <strong>ve</strong> kaynakların daha fazla seferber edilmesi;<br />
(e) Farklı düzeylerde izleme <strong>ve</strong> denetleme sistemlerinin geliĢtirilmesi <strong>ve</strong><br />
savunuculuk, politika geliĢtirme <strong>ve</strong> değerlendirme amacıyla bilginin daha<br />
etkin yaygınlaĢtırılması <strong>ve</strong> uygulanmasının sağlanması.
164 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
164<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
11. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı <strong>ve</strong> buna bağlı halk sağlığı sorunları, bir toplumda genel<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi düzeyi, içme tarzları <strong>ve</strong> yerel bağlamlardan etkilenmektedir.<br />
Anılan beĢ hedefi gerçekleĢtirmek için <strong>alkol</strong> tüketimi düzeyleri, kalıpları <strong>ve</strong><br />
bağlamları <strong>ve</strong> sağlığın daha geniĢ sosyal unsurları hakkında küresel, bölgesel <strong>ve</strong><br />
ulusal eylemler gerekmektedir. Çocuklar, ergenler, çocuk doğurma yaĢındaki<br />
kadınlar, hamile <strong>ve</strong> emziren kadınlar, yerel halklar <strong>ve</strong> diğer azınlık grupları<br />
<strong>ve</strong>ya düĢük sosyo-ekonomik statüye sahip gruplar gibi <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımına iliĢkin özel risk taĢıyan içici dıĢındaki kiĢiler <strong>ve</strong> topluluklara<br />
<strong>ve</strong>rilen zararın azaltılmasına özel önem <strong>ve</strong>rilmesi gerekmektedir.<br />
Kılavuz Ġlkeler<br />
12. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> azaltılması yoluyla toplumun<br />
sağlığının korunması bir halk sağlığı önceliğidir. AĢağıdaki ilkeler, bütün<br />
düzeylerde politikaların geliĢtirilmesine <strong>ve</strong> uygulanmasına rehberlik edecektir;<br />
bu ilkeler <strong>alkol</strong>e bağlı zararın <strong>ve</strong> etkin müdahalelerin uygulanması için gereken<br />
eĢgüdümlü çok sektörlü eylemlerin çok boyutlu unsurlarını yansıtmaktadır.<br />
(a) <strong>Alkol</strong>e bağlı zararların engellenmesi <strong>ve</strong> azaltılması için uygulanacak kamusal<br />
politika <strong>ve</strong> müdahalelerin halk sağlığı çıkarlarına uygun olarak formüle<br />
edilmesi <strong>ve</strong> açık halk sağlığı hedeflerine <strong>ve</strong> mevcut en iyi kanıtlara dayanması<br />
gerekmektedir.<br />
(b) Politikalar adil olmalı <strong>ve</strong> ulusal, dinsel <strong>ve</strong> kültürel bağlamlara hassasiyet<br />
göstermelidir.<br />
(c) Sürece dâhil olan bütün tarafların, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong><br />
azaltma amaçlı kamusal politika <strong>ve</strong> müdahalelerin uygulanmasına zarar<br />
<strong>ve</strong>rmeyecek Ģekilde hareket etme sorumluluğu vardır.<br />
(d) ÇatıĢan çıkarlara iliĢkin olarak halk sağlığına gereken önem <strong>ve</strong>rilmeli <strong>ve</strong> bu<br />
durumu destekleyen yaklaĢımlara destek <strong>ve</strong>rilmelidir.<br />
(e) <strong>Alkol</strong>e bağlı zarar bakımından yüksek risk taĢıyan toplulukların <strong>ve</strong><br />
baĢkalarının <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının etkilerine maruz kalan kiĢilerin<br />
korunması, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımına iliĢkin politikaların entegre bir parçası<br />
olmalıdır.<br />
(f) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımından etkilenen bireylerin <strong>ve</strong> ailelerin satın alınabilir<br />
<strong>ve</strong> etkin önleme <strong>ve</strong> bakım hizmetlerine eriĢimi olmalıdır.
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 165<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 165<br />
(g) <strong>Alkol</strong>lü içecek içmemeyi seçen çocuklar, gençler <strong>ve</strong> yetiĢkinlerin <strong>alkol</strong><br />
tüketmeme davranıĢlarının desteklenme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketme baskılarından<br />
korunma hakları vardır.<br />
(h) <strong>Alkol</strong>e bağlı zararları önleme <strong>ve</strong> azaltmaya iliĢkin kamu politikaları <strong>ve</strong><br />
müdahaleleri tüm <strong>alkol</strong>lü içkileri <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ihtiva eden maddeleri 6<br />
kapsamalıdır.<br />
Ulusal Politikalar <strong>ve</strong> Önlemler<br />
13. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı ülkeler tarafından nüfuslarını korumak için etkin<br />
eylemler gerçekleĢtirilirse azaltılabilir. Üye Devletlerin, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltma amacıyla kamusal politikalar üretme, uygulama, izleme <strong>ve</strong><br />
değerlendirme öncelikli sorumluluğu bulunmaktadır. Bu tür politikalar için<br />
önleme <strong>ve</strong> tedavi amaçlı geniĢ bir dizi halk sağlığı odaklı stratejiye ihtiyaç<br />
duyulmaktadır. Bütün ülkeler, ülkedeki kaynakların düzeyinden bağımsız<br />
olarak, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için bir ulusal strateji <strong>ve</strong> uygun<br />
yasal çerçe<strong>ve</strong>lere sahip olmaktan fayda göreceklerdir. Politika seçenekleri <strong>ve</strong><br />
ulusal koĢulların niteliğine bağlı olarak bazı politika seçenekleri kılavuz ilkeler<br />
<strong>ve</strong>ya gönüllü kısıtlamalar gibi kanuni olmayan çerçe<strong>ve</strong>ler ile uygulanabilir.<br />
Önlemlerin baĢarılı bir Ģekilde uygulanabilmesi için etkilerin <strong>ve</strong> uyumun<br />
izlenmesi <strong>ve</strong> kabul edilen kanun <strong>ve</strong> düzenlemelerle uymama halinde<br />
yaptırımların belirlenmesi <strong>ve</strong> uygulanması ile desteklenmeleri gerekir.<br />
14. Devam eden siyasi kararlılık, etkin koordinasyon, sürdürülebilir fonlama <strong>ve</strong> altulusal<br />
yönetimlerin <strong>ve</strong> sivil toplumun sürece uygun Ģekilde dâhil olmaları<br />
baĢarı için kilit öneme sahiptir. Sağlık Bakanlıkları, ulaĢtırma idareleri <strong>ve</strong><br />
<strong>ve</strong>rgilendirme makamları gibi pek çok karar alıcı kurumun <strong>alkol</strong> politikalarının<br />
oluĢturulması <strong>ve</strong> uygulanmasına dâhil olması gerekmektedir. Hükümetlerin,<br />
<strong>alkol</strong> politikaları hakkında bütünlüklü bir yaklaĢım <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı<br />
<strong>ve</strong> diğer kamusal politika hedeflerine iliĢkin politika hedefleri arasında uygun<br />
bir denge sağlamak için pek çok bakanlığın <strong>ve</strong> diğer ortakların üst düzey<br />
temsilcilerini biraraya getiren bir ulusal <strong>alkol</strong> konseyi gibi etkin <strong>ve</strong> devamlı<br />
koordinasyon mekanizmalarını kurmaları gerekmektedir.<br />
15. Sağlık Bakanlıklarının etkin politika tasarımı <strong>ve</strong> uygulaması için gereken diğer<br />
bakanlıkları <strong>ve</strong> paydaĢları biraraya getirmek konusunda temel bir rolü<br />
6<br />
<strong>Alkol</strong> ihtiva eden maddeler, insan tüketimi dıĢındaki tüketilen <strong>alkol</strong>dür.
166 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
166<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
bulunmaktadır. Ayrıca, önleme <strong>ve</strong> tedavi strateji <strong>ve</strong> müdahalelerinin planlama<br />
<strong>ve</strong> sağlanmasının, yasadıĢı uyuĢturucu kullanımı, akıl hastalıkları, Ģiddet <strong>ve</strong><br />
yaralanmalar, kardiyovasküler hastalıklar, kanser, tüberküloz <strong>ve</strong> HIV/AIDS gibi<br />
yüksek halk sağlığı önceliğine sahip diğer ilgili sağlık koĢulları ile koordineli<br />
Ģekilde yürütülmesini sağlamalıdır.<br />
16. Ulusal eylem için kullanılabilecek politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleleri, birbirini<br />
destekleyen <strong>ve</strong> tamamlayan unsurlar olarak ele alınması gereken 10 tavsiye<br />
edilen hedef alanlarına ayrılabilir. Bu 10 alan Ģunlardır:<br />
(a) liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> kararlılık<br />
(b) sağlık hizmetlerinin yanıtı<br />
(c) toplumun eylemleri<br />
(d) <strong>alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı önlemleri<br />
(e) <strong>alkol</strong>ün eriĢilebilirliği<br />
(f) <strong>alkol</strong>lü içeceklerin pazarlanması<br />
(g) fiyatlandırma politikaları<br />
(h) <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> sarhoĢluğun olumsuz sonuçlarını azaltma<br />
(i) yasadıĢı <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong>ün 7 halk sağlığı<br />
üzerindeki etkilerini azaltma<br />
(j) izleme <strong>ve</strong> denetleme<br />
17. Tavsiye edilen 10 hedef alanın her biri için aĢağıda sıralanan politika seçenekleri<br />
<strong>ve</strong> müdahaleler, mevcut bilimsel bilgi birikimine, varolan etkinlik <strong>ve</strong> maliyet<br />
etkinliği kanıtlarına, deneyimlere <strong>ve</strong> iyi uygulamalara dayanmaktadır. Bütün<br />
politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler bütün Üye Devletler için uygulanabilir<br />
7<br />
Yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong>, mey<strong>ve</strong>, tahıl, sebze <strong>ve</strong> benzer malzemelerin evde <strong>ve</strong>ya yerel olarak<br />
fermantasyonu <strong>ve</strong> damıtılmasıyla <strong>ve</strong> genellikle yerel kültürel pratik <strong>ve</strong> gelenekler kapsamına üretilmiĢ <strong>alkol</strong>lü<br />
içecekler anlamına gelmektedir. Yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong>lü içeceklere örnek olarak sorgum birası,<br />
palmiye Ģarabı <strong>ve</strong> Ģeker kamıĢı, tahıllar <strong>ve</strong> diğer malzemelerden üretilmiĢ cinler gösterilebilir.
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 167<br />
167<br />
<strong>ve</strong>ya ilgili olmayacaktır <strong>ve</strong> bazıları mevcut kaynakların ötesinde olabilir.<br />
Dolayısıyla, önlemler, her Üye Devletin tasarrufunda, ulusal, dini <strong>ve</strong> kültürel<br />
bağlamlara, ulusal halk sağlığı önceliklerine <strong>ve</strong> mevcut kaynaklara bağlı olarak<br />
<strong>ve</strong> anayasal ilkelere <strong>ve</strong> uluslararası yasal yükümlülüklere uygun Ģekilde<br />
uygulanmalıdır. Ulusal düzeydeki politika önlemleri <strong>ve</strong> müdahaleler, <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımını azaltmak için harcanan küresel <strong>ve</strong> bölgesel çabalar ile<br />
desteklenecek <strong>ve</strong> tamamlanacaktır.<br />
POLĠTĠKA SEÇENEKLERĠ VE MÜDAHALELER<br />
Alan 1. Liderlik, Farkındalık <strong>ve</strong> Kararlılık<br />
18. Sürdürülebilir eylemler güçlü liderlik, sağlam farkındalık tabanı <strong>ve</strong> siyasi irade<br />
<strong>ve</strong> kararlılık gerektirmektedir. Bu kararlılıklar, ideal olarak, sürece dâhil olan<br />
farklı ortakların katkılarını <strong>ve</strong> sorumluluk dağılımını açıkça ortaya koyan,<br />
yeterli Ģekilde fonlanan, kapsamlı <strong>ve</strong> sektörler arası ulusal politikalar ile ortaya<br />
konmalıdır. Politikalar varolan kanıtlara dayandırılmalı <strong>ve</strong> açık hedef, strateji<br />
<strong>ve</strong> amaçlar ile yerel koĢullara uyarlanmalıdır. Politika belirli bir eylem planına<br />
sahip olmalı <strong>ve</strong> etkin <strong>ve</strong> sürdürülebilir uygulama <strong>ve</strong> değerlendirme<br />
mekanizmaları ile desteklenmelidir. Sivil toplumun sürece dâhil olması temel<br />
öneme sahiptir.<br />
19. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için kapsamlı <strong>ve</strong> yeterli derecede<br />
fonlanan ulusal <strong>ve</strong> alt-ulusal <strong>stratejileri</strong>n geliĢtirilmesi;<br />
(b) Ulusal politika, strateji <strong>ve</strong> planları izlemekle sorumlu uygun bir ana kurum<br />
<strong>ve</strong>ya kuruluĢun kurulması <strong>ve</strong>ya atanması;<br />
(c) <strong>Alkol</strong> <strong>stratejileri</strong>ni, farklı hükümet düzeyleri arasında da dâhil olmak üzere<br />
diğer ilgili sektörlerdeki çabalarla <strong>ve</strong> diğer ilgili sağlık sektörü <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong><br />
planlarıyla koordine etmek;<br />
(d) Ülkede var olan <strong>alkol</strong>e bağlı zararların tümü <strong>ve</strong> etkin önleyici tedbirlere<br />
duyulan ihtiyaç <strong>ve</strong> bunların varlığı konusunda toplumun bütün<br />
kesimlerinde bilgilere geniĢ eriĢim <strong>ve</strong> etkin eğitim <strong>ve</strong> kamusal farkındalık<br />
programların sağlanması;
168 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
168<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(e) <strong>Alkol</strong> tüketiminin neden olduğu baĢkalarına <strong>ve</strong> hassas gruplara zarar<br />
konusunda, etiketlemeye neden olmayacak Ģekilde <strong>ve</strong> etkilenen gruplar<br />
<strong>ve</strong>ya bireylere karĢı ayrımcılığı aktif olarak önleyerek farkındalığın<br />
arttırılması.<br />
Alan 2. Sağlık Hizmetlerinin Yanıtı<br />
20. Sağlık hizmetleri <strong>alkol</strong> kullanımına bağlı rahatsızlıklar <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün neden olduğu<br />
diğer sağlık sorunlarına sahip kiĢiler arasında bireysel düzeyde zararı azaltmak<br />
bakımından temel öneme sahiptir. Sağlık hizmetleri, <strong>alkol</strong> kullanımına bağlı<br />
rahatsızlıklar <strong>ve</strong> ilgili sağlık sorunları açısından risk taĢıyan <strong>ve</strong>ya bunlardan<br />
etkilenen birey <strong>ve</strong> ailelere önleme <strong>ve</strong> tedavi müdahaleleri sunmalıdır. Sağlık<br />
hizmetleri <strong>ve</strong> sağlık çalıĢanlarının bir diğer önemli rolü, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının halk sağlığı bakımından <strong>ve</strong> sosyal sonuçları hakkında toplumu<br />
bilgilendirmek, toplulukların <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma çabalarına<br />
destek <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong> etkin toplumsal yanıtları savunmaktır. Sağlık hizmetleri,<br />
sağlık sektörünün dıĢında pek çok aktöre ulaĢmalı, bunları harekete geçirmeli<br />
<strong>ve</strong> sürece dâhil etmelidir. Sağlık hizmetlerinin yanıtı, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının neden olduğu halk sağlığı sorunlarının derecesi ile orantılı olacak<br />
Ģekilde yeterli derecede güçlendirilmeli <strong>ve</strong> fonlanmalıdır.<br />
21. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) Etkilenen ailelerin desteklenmesi <strong>ve</strong> tedavisi, beraber <strong>ve</strong> kendine yardım<br />
faaliyetleri <strong>ve</strong> programlarına destek de dâhil olmak üzere, sağlık <strong>ve</strong> sosyal<br />
refah sistemlerinin <strong>alkol</strong> kullanımı, <strong>alkol</strong>ün neden olduğu sorunlar <strong>ve</strong> eĢlik<br />
eden hastalıklar için önleme, tedavi <strong>ve</strong> bakım sunma kapasitelerinin<br />
geliĢtirilmesi;<br />
(b) Birinci basamak sağlık hizmetlerinde <strong>ve</strong> diğer ortamlarda tehlikeli <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı için tarama <strong>ve</strong> kısa müdahale giriĢimlerinin<br />
desteklenmesi; bu tür giriĢimlerin hamile kadınlar <strong>ve</strong> çocuk doğurma<br />
yaĢındaki kadınlar arasında <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının erken teĢhisi <strong>ve</strong><br />
yönetimini de içermelidir;<br />
(c) Fetal <strong>Alkol</strong> Sendromu <strong>ve</strong> bir dizi ilgili rahatsızlık ile yaĢayan bireyler <strong>ve</strong><br />
aileler için önleme, teĢhis <strong>ve</strong> müdahale kapasitesinin geliĢtirilmesi;<br />
(d) <strong>Alkol</strong> kullanımına bağlı rahatsızlıklar <strong>ve</strong> uyuĢturucu kullanımı<br />
bozuklukları, depresyon, intihar, HIV/AIDS <strong>ve</strong> tüberküloz da dahil olmak
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 169<br />
169<br />
üzere eĢlik eden hastalıklar için entegre <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya bağlantılı önleme, tedavi <strong>ve</strong><br />
bakım <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> hizmetlerinin geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> etkin koordinasyonu;<br />
(e) DüĢük sosyo-ekonomik statüye sahip gruplar için tedavi hizmetlerinin<br />
mevcudiyeti, eriĢilebilirliği <strong>ve</strong> satın alınabilirliğinin sağlanması;<br />
(f) Düzenli raporlama mekanizmaları ile birlikte <strong>alkol</strong>e bağlı hastalık <strong>ve</strong><br />
ölümlerin kayıt altına alınması <strong>ve</strong> izlenmesi için bir sistemin kurulması <strong>ve</strong><br />
iĢletilmesi;<br />
(g) Kültürel açıdan duyarlı <strong>ve</strong> uygun sağlık <strong>ve</strong> sosyal hizmetlerinin sağlanması;<br />
Alan 3.Toplumun Eylemleri<br />
22. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının topluluklar üzerindeki etkisi, yerel giriĢimlere <strong>ve</strong><br />
yerel sorunlara bulunan çözümlere neden olabilir <strong>ve</strong> bunları güçlendirebilir.<br />
Topluluklar, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını bireysel davranıĢlar yerine kolektif<br />
davranıĢları değiĢtirmek suretiyle önlemek <strong>ve</strong> azaltmak <strong>ve</strong> bu sırada kültürel,<br />
norm, inanıĢ <strong>ve</strong> değer sistemlerine karĢı saygılı olmak için etkin yaklaĢımlar<br />
kullanmak üzere yerel bilgi <strong>ve</strong> uzmanlıklarını kullanmak amacıyla hükümetler<br />
<strong>ve</strong> diğer paydaĢlar tarafından desteklenebilir <strong>ve</strong> güçlendirilebilir.<br />
23. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) Topluluk düzeyinde müdahaleler için eksiklikleri <strong>ve</strong> öncelik alanlarını<br />
belirlemek üzere hızlı değerlendirmelerin desteklenmesi;<br />
(b) Yerel düzeyde <strong>alkol</strong>e bağlı zararın daha fazla tanınmasının kolaylaĢtırılması<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını <strong>ve</strong> ilgili sorunların yerel unsurları için uygun<br />
yanıtların desteklenmesi;<br />
(c) Bölgesel <strong>alkol</strong> politikalarının geliĢtirilmesini desteklemek <strong>ve</strong> düzenlemek<br />
suretiyle, yerel makamların topluluk eylemlerini teĢvik <strong>ve</strong> koordine etme<br />
kapasitelerinin <strong>ve</strong> topluluk kurumları <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluĢlarının<br />
ortaklıklarını <strong>ve</strong> ağlarını sağlama kapasitelerinin güçlendirilmesi;<br />
(d) Etkin topluluk bazlı müdahaleler hakkında bilgi sunmak <strong>ve</strong> bunların<br />
uygulanması için topluluk düzeyinde kapasitenin geliĢtirilmesi;
170 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
170 170<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(e) Yasal yaĢın altındaki içicilere <strong>alkol</strong> satılmasını <strong>ve</strong> bunlar tarafından <strong>alkol</strong><br />
tüketilmesini önlemek için toplulukların seferber edilmesi <strong>ve</strong> özellikle<br />
gençler <strong>ve</strong> diğer risk grupları için <strong>alkol</strong>süz ortamların geliĢtirilmesi <strong>ve</strong><br />
desteklenmesi;<br />
(f) Etkilenen bireyler <strong>ve</strong> onların aileleri için topluluğun bakımı <strong>ve</strong> desteğinin<br />
sağlanması;<br />
(g) Gençler, iĢsizler <strong>ve</strong> yerli halklar gibi risk gruplarında olan topluluklar,<br />
yasadıĢı <strong>ve</strong>ya yasal olmayan <strong>alkol</strong>lü içeceklerin üretimi <strong>ve</strong> dağıtımı gibi özel<br />
konularda <strong>ve</strong> spor karĢılaĢmaları <strong>ve</strong> kent festivalleri gibi toplumsal<br />
faaliyetler için topluluk program <strong>ve</strong> politikalarının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong>ya<br />
desteklenmesi.<br />
Alan 4. <strong>Alkol</strong>lü Araç Kullanma Politikaları <strong>ve</strong> KarĢı Önlemleri<br />
24. <strong>Alkol</strong>den sarhoĢ olmak; kiĢinin yargı yeteneğini, koordinasyonunu <strong>ve</strong> diğer<br />
motor fonksiyonlarını ciddi derecede etkiler. <strong>Alkol</strong>ün etkisi altında araç<br />
kullanmak, hem içiciyi hem de pek çok durumda masum tarafları etkileyen<br />
kayda değer bir halk sağlığı sorunudur. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmayı azaltmak için<br />
güçlü kanıtlara dayanan müdahaleler bulunmaktadır. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma ile<br />
ilgili zararı azaltmak için uygulanacak stratejiler, bireylerin <strong>alkol</strong>ün etkisi<br />
altında araç kullanma olasılığını azaltmayı amaçlayan caydırıcı önlemleri <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün etkisiyle meydana gelen kazalarda ortaya çıkan zararın hem olasılığını<br />
hem de ciddiyetini azaltmak üzere daha gü<strong>ve</strong>nli bir araç kullanma ortamı<br />
oluĢturan önlemleri içermelidir.<br />
25. Bazı ülkelerde, <strong>alkol</strong>lü yayaların dâhil olduğu trafikle ilgili yaralanmaların sayısı<br />
ciddi düzeydedir <strong>ve</strong> bu konu da müdahalelerde yüksek önceliğe sahip olmalıdır.<br />
26. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) Profesyonel sürücüler <strong>ve</strong> genç <strong>ve</strong>ya acemi sürücüler için daha düĢük bir<br />
limit olmak üzere, kanda <strong>alkol</strong> yoğunluğu hakkında bir üst limitin<br />
belirlenmesi <strong>ve</strong> uygulanması.<br />
(b) Ayıklık kontrol noktaları <strong>ve</strong> rastgele nefes testlerinin desteklenmesi;<br />
(c) Sürücü ehliyetlerinin idari olarak askıya alınması;
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 171<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 171<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 171<br />
(d) Acemi sürücüler için <strong>alkol</strong>lü araç kullanmaya sıfır toleransla<br />
derecelendirilmiĢ ehliyetlendirme;<br />
(e) <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmayı azaltmak üzere uygun olan Ģekilde ateĢleme kilidi<br />
kullanmak;<br />
(f) Zorunlu sürücü eğitimi, danıĢmanlık <strong>ve</strong> uygun olan durumlarda tedavi<br />
programları;<br />
(g) Ġçki içilen mekânların kapanmasından sonraya kadar, toplu taĢıma dâhil<br />
alternatif ulaĢım yollarının sağlanmasının teĢvik edilmesi;<br />
(h) Politikaya destek olacak Ģekilde <strong>ve</strong> genel caydırma etkisini arttırmak üzere<br />
kamusal farkındalık <strong>ve</strong> bilgilendirme kampanyalarının yürütülmesi;<br />
(i) Tatil sezonları gibi belirli durumları <strong>ve</strong>ya gençler gibi belirli grupları<br />
hedefleyen, dikkatlice planlanmıĢ, yüksek yoğunluklu <strong>ve</strong> iyi yürütülen kitle<br />
iletiĢim kampanyalarının düzenlenmesi;<br />
Alan 5. <strong>Alkol</strong>ün EriĢilebilirliği<br />
27. <strong>Alkol</strong>ün ticari <strong>ve</strong>ya kamusal eriĢilebilirliğini kanunlarla, politikalarla <strong>ve</strong><br />
programlarla düzenlemeyi amaçlayan halk sağlığı <strong>stratejileri</strong>, genel <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımı düzeyini azaltmak için kullanılan önemli yollardır. Bu tür<br />
stratejiler hassas <strong>ve</strong> yüksek risk gruplarının <strong>alkol</strong>e kolay eriĢimini önleyecek<br />
temel önlemler sunmaktadır. <strong>Alkol</strong>ün ticari <strong>ve</strong> kamusal eriĢilebilirliği, <strong>alkol</strong>ün<br />
sosyal eriĢilebirliği üzerinde karĢılıklı bir etkiye sahip olabilir <strong>ve</strong> dolayısıyla<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını destekleyen sosyal <strong>ve</strong> kültürel normları<br />
değiĢtirmeye katkıda bulunabilir. <strong>Alkol</strong>ün eriĢilebilirliği üzerindeki<br />
düzenlemelerin düzeyi, sosyal, kültürel <strong>ve</strong> ekonomik bağlamlar da dâhil olmak<br />
üzere yerel koĢullar <strong>ve</strong> mevcut bağlayıcı uluslararası yükümlülüklere<br />
dayanmaktadır. Bazı düĢük <strong>ve</strong> orta gelir düzeyindeki ülkelerde, gayriresmi<br />
piyasalar <strong>alkol</strong> için ana kaynaktır <strong>ve</strong> satıĢ üzerindeki resmi kontrollerin yasadıĢı<br />
<strong>ve</strong>ya yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong>e yönelik eylemlerle desteklenmesi<br />
gerekmektedir. Bunun yanı sıra, eriĢilebilirlik üzerindeki çok katı kısıtlamalar<br />
paralel bir yasadıĢı piyasanın ortaya çıkmasına neden olabilir. Örneğin,<br />
ebe<strong>ve</strong>ynler <strong>ve</strong>ya arkadaĢlar gibi <strong>alkol</strong>ün ikincil tedarik yolları da <strong>alkol</strong>ün<br />
eriĢilebilirliği hakkındaki önlemlerde dikkate alınmalıdır.
172 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
172 172<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
28. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün dağıtımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> satıĢ yerlerinin kültürel normlara uygun Ģekilde<br />
iĢletilmesi üzerinde makul kısıtlamalar getiren, aĢağıdaki muhtemel<br />
önlemler ile <strong>alkol</strong>lü içeceklerin üretimi, toptan satıĢı <strong>ve</strong> sunulmasını<br />
düzenleyecek uygun bir sistemin kurulması, iĢletilmesi <strong>ve</strong> uygulatılması:<br />
(i) Perakende satıĢların ruhsatlı dükkânlar <strong>ve</strong>ya halk sağlığı odaklı kar<br />
amacı gütmeyen devlet tekelleri ile sınırlanması;<br />
(ii) Yerinde (on-premise) <strong>ve</strong> yeri dıĢında (off-premise) <strong>alkol</strong> satıĢ yerlerinin<br />
sayısının <strong>ve</strong> yerlerinin düzenlenmesi;<br />
(iii) Perakende satıĢların gün <strong>ve</strong> saatlerinin düzenlenmesi;<br />
(iv) <strong>Alkol</strong>ün perakende satıĢ Ģekillerinin düzenlenmesi (örneğin, kredi);<br />
(v)Belirli yerlerde (örneğin okullarda <strong>ve</strong>ya petrol istasyonlarında satıĢ<br />
yasakları ile) <strong>ve</strong>ya belirli olaylar sırasında (örneğin genel seçimler,<br />
önemli spor karĢılaĢmaları <strong>ve</strong>ya festivaller) perakende satıĢların<br />
düzenlenmesi;<br />
(b) <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin satın alma <strong>ve</strong>ya tüketim yasal yaĢ sınırlarının<br />
yükseltilmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içeceklerin ergenlere satılması <strong>ve</strong> ergenler<br />
tarafından tüketilmesine karĢı engelleri arttıracak diğer politikalar;<br />
(c) SarhoĢ <strong>ve</strong> yasal yaĢ sınırının altındaki kiĢilere satıĢın engellenmesi için<br />
politikaların kabul edilmesi <strong>ve</strong> satıcılar <strong>ve</strong> sunuculara yükümlülük getirecek<br />
mekanizmaların getirilmesi;<br />
(d) Kamuya açık mekânlarda <strong>ve</strong>ya resmi kamusal kurumların faaliyetleri <strong>ve</strong><br />
fonksiyonları sırasında <strong>alkol</strong>lü içecek tüketimi ile ilgili politikaların<br />
belirlenmesi;<br />
(e) <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin yasal olmayan <strong>ve</strong>ya yasadıĢı Ģekilde üretilmesi, satıĢı <strong>ve</strong><br />
dağıtımının eriĢilebilirliği konusuna eğilmek.
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 173<br />
Alan 6. <strong>Alkol</strong>lü Ġçeceklerin Pazarlanması<br />
29. Özellikle gençler <strong>ve</strong> erginlere pazarlamanın etkisini azaltma, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltmak açısından önemli bir konudur. <strong>Alkol</strong>, <strong>alkol</strong> markalarını<br />
spor <strong>ve</strong> kültürel faaliyetlerine bağlamak, sponsorluk <strong>ve</strong> ürün sunumu da dahil<br />
olmak üzere giderek daha fazla karmaĢık olan reklamcılık <strong>ve</strong> promosyon<br />
teknikleri <strong>ve</strong> e-posta, SMS, podcast, 8 sosyal medya <strong>ve</strong> diğer iletiĢim teknikleri<br />
gibi yeni pazarlama teknikleri ile pazarlanmaktadır. <strong>Alkol</strong> pazarlama<br />
mesajlarının ulusal sınırları <strong>ve</strong> yetki alanlarının ötesine kablolu televizyon <strong>ve</strong><br />
internet gibi kanallarla iletilmesi <strong>ve</strong> spor <strong>ve</strong> kültürel faaliyetlerinin sponsorluğu<br />
bazı ülkelerde ciddi bir kaygı kaynağı olarak ortaya çıkmaktadır.<br />
30. Genç yetiĢkin tüketicileri, yasal yaĢ sınırının altındaki ergenleri de aynı<br />
pazarlama sürecine maruz bırakmadan, hedef almak çok zordur. Çocuk <strong>ve</strong><br />
gençlerin cazip pazarlama tekniklerine maruz kalması <strong>ve</strong> hali hazırda düĢük<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong>ya yüksek <strong>alkol</strong>lü içki içmeme düzeyleri olan düĢük <strong>ve</strong> orta<br />
gelir düzeyindeki ülkelerde yeni pazarların hedeflenmesi özellikle kaygı<br />
meydana getiren durumlardır. Hem <strong>alkol</strong> pazarlama tekniklerinin içeriği hem<br />
de gençlerin bu pazarlama tekniklerine maruz kalma düzeyleri çok önemli<br />
konulardır. Gençleri bu tür pazarlama tekniklerine karĢı korumak amacıyla<br />
tedbirli bir yaklaĢım göz önüne alınmalıdır.<br />
31. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün pazarlanması hakkında, aĢağıdaki yollarla, tercihen bir hukuki<br />
temel ile düzenleyici <strong>ve</strong>ya beraber düzenleyici çerçe<strong>ve</strong>lerin kurulması <strong>ve</strong><br />
bunların uygun olan durumlarda kendi kendini düzenleyen önlemlerle<br />
desteklenmesi:<br />
(i) Pazarlama tekniklerinin içeriği <strong>ve</strong> hacminin düzenlenmesi;<br />
(ii)Belli <strong>ve</strong>ya bütün medya ortamlarında doğrudan <strong>ve</strong>ya dolaylı<br />
pazarlamanın düzenlenmesi;<br />
(iii) <strong>Alkol</strong>lü içkileri tanıtan sponsorluk faaliyetlerinin düzenlenmesi;<br />
8<br />
Podcast, dijital medya dosyalarının taĢınabilir medya oynatıcılarda <strong>ve</strong>ya bilgisayarlarda oynatılmak üzere internet<br />
üzerinden beslemeler (akıĢlar) yoluyla dağıtılma tekniğidir.
174<br />
174 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
(iv)Gençleri hedefleyen faaliyetlerle bağlantılı tanıtımların kısıtlanması<br />
<strong>ve</strong>ya yasaklanması;<br />
(v) Sosyal medya gibi yeni <strong>alkol</strong> pazarlama teknikleri Ģekillerinin<br />
düzenlenmesi;<br />
(b) <strong>Alkol</strong>lü ürünlerin pazarlanmasının denetlenmesi için kamu kurumları <strong>ve</strong>ya<br />
bağımsız kuruluĢlar tarafından etkin sistemlerin kurulması;<br />
(c) Pazarlama kısıtlamalarının ihlalleri için etkin idari <strong>ve</strong> caydırma<br />
sistemlerinin kurulması;<br />
Alan 7. Fiyatlandırma Politikaları<br />
32. Ağır içiciler <strong>ve</strong> gençler dâhil olmak üzere tüketiciler içeceklerin fiyatındaki<br />
değiĢikliklere karĢı duyarlıdırlar. Fiyatlandırma politikaları, yasal yaĢ sınırı<br />
altındaki kiĢilerin içki içmesini azaltmak, çok yüksek miktarda içki içmeyi<br />
<strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya ağır içicilik dönemlerini engellemek <strong>ve</strong> tüketicilerin tercihlerini<br />
etkilemek için kullanılabilir. <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin fiyatını arttırmak <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımını azaltmak yönünde en etkili müdahalelerden biridir. Fiyatla<br />
ilgili politikaların <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma konusundaki baĢarısı<br />
açısından temel bir faktör etkili <strong>ve</strong> etkin bir <strong>ve</strong>rgilendirme ile yeterli <strong>ve</strong>rgi<br />
toplama <strong>ve</strong> uygulatma ile beraber uygulanmasıdır.<br />
33. Tüketici tercih <strong>ve</strong> seçimleri, gelirdeki değiĢiklikler, ülkede <strong>ve</strong>ya komĢu ülkelerde<br />
alternatif <strong>alkol</strong> kaynakları <strong>ve</strong> diğer <strong>alkol</strong> politikası önlemlerin varlığı <strong>ve</strong>ya<br />
yokluğu gibi faktörler bu politika seçeneğinin etkinliğini etkileyebilir. Farklı<br />
içeceklere talep değiĢik Ģekillerde etkilenebilir. Vergi artıĢları, tüketiciye arz<br />
fiyatını nasıl etkilediklerine bağlı olarak satıĢlar üzerinde farklı etkilere sahip<br />
olabilir. <strong>Alkol</strong> için kayda değer bir yasadıĢı piyasanın varlığı pek çok ülkede<br />
<strong>ve</strong>rgilendirme bakımından politika değerlendirmelerini<br />
karmaĢıklaĢtırmaktadır. Bu tür durumlarda, <strong>ve</strong>rgi değiĢiklikleri, yasadıĢı <strong>ve</strong><br />
yasal olmayan piyasaları etkin devlet kontrolüne almak çabaları ile birlikte<br />
planlanmalıdır. Vergi artıĢları, tüketici grupları <strong>ve</strong> ekonomik iĢletmeler<br />
tarafından direniĢ ile karĢılanabilir <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rgilendirme politikası bu tür tepkilere<br />
karĢı bilgilendirme <strong>ve</strong> farkındalık yaratma önlemlerinin desteğinden<br />
faydalanacaktır.
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 175<br />
34. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) Ġçecekteki <strong>alkol</strong> miktarına uygun olarak <strong>ve</strong> dikkate alarak belirli <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong>rgilendirme sistemi ile beraber etkin bir uygulatma sisteminin kurulması;<br />
(b) Enflasyon <strong>ve</strong> gelir düzeyi ile bağlantılı olarak fiyatların düzenli olarak<br />
gözden geçirilmesi;<br />
(c) Fiyat promosyonları, indirimli satıĢlar, maliyetin altında satıĢlar <strong>ve</strong> sınırsız<br />
içme için taban fiyatlar <strong>ve</strong>ya diğer satıĢ hacmi türlerinin yasaklanması <strong>ve</strong>ya<br />
kısıtlanması;<br />
(d) Uygun olan durumlarda <strong>alkol</strong> için asgari fiyatların belirlenmesi;<br />
(e) <strong>Alkol</strong>lü olmayan içeceklere fiyat teĢviklerinin sağlanması;<br />
(f) <strong>Alkol</strong> alanındaki ekonomik iĢletmelere sübvansiyonun azaltılması <strong>ve</strong>ya<br />
durdurulması.<br />
Alan 8. <strong>Alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> sarhoĢluğun olumsuz sonuçlarını azaltma<br />
35. Bu hedef alanı, altta yatan <strong>alkol</strong> tüketimini etkilemeye gerek olmadan doğrudan<br />
sarhoĢluğun <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin neden olduğu zarara odaklanan politika<br />
seçenekleri <strong>ve</strong> müdahalelerini içermektedir. Bu yaklaĢım genellikle zarar<br />
azaltma yaklaĢımı olarak anılır. Mevcut kanıtlar <strong>ve</strong> iyi örnekler zarar azaltma<br />
müdahalelerinin, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong>ya azaltma amaçlı daha<br />
geniĢ stratejiler ile birlikte kullanılması gereğine iĢaret etmektedir. Bu zarar<br />
azaltma yaklaĢımlarını içme ortamını yönetme <strong>ve</strong>ya tüketicileri bilgilendirme<br />
konularında uygularken, içki tüketimini destekleme <strong>ve</strong>ya tanıtma algısına yol<br />
açılmamalıdır.<br />
36. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün plastik <strong>ve</strong>ya kırılmaz cam kaplarda sunulması da dâhil olmak üzere<br />
Ģiddet <strong>ve</strong> rahatsız edici davranıĢları asgari düzeye indirmek için içme<br />
ortamlarının düzenlenmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilgili konuların geniĢ çaplı toplumsal<br />
olaylarda yönetilmesi;
176 176 176<br />
ALKOL ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
(b) SarhoĢluğa neden olacak derecede <strong>alkol</strong> sunmaya karĢı kanunların <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün sunulması sonucunda ortaya çıkan sarhoĢluğun neden olduğu<br />
zararın sonuçları için yasal yükümlülüklerin uygulanması;<br />
(c) Tesislerde <strong>alkol</strong>lü içeceklerin sorumlu Ģekilde sunulmasına iliĢkin yönetim<br />
politikalarının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> ilgili sektörlerdeki personelin sarhoĢ <strong>ve</strong><br />
agresif içicilerin önlenmesi, belirlenmesi <strong>ve</strong> daha iyi idare edilmesi<br />
bakımından eğitilmesi;<br />
(d) Farklı içecek kategorilerinin içindeki <strong>alkol</strong> derecesinin azaltılması;<br />
(e) Çok sarhoĢ kiĢiler için gerekli bakım <strong>ve</strong>ya sığınma hizmetlerinin sağlanması;<br />
(f) <strong>Alkol</strong>e bağlı zarar hakkında tüketicilere bilgi sunulması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü<br />
içeceklerin bu konuda bilgi içerecek Ģekilde etiketlenmesi.<br />
Alan 9. YasadıĢı <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Yasal Olmayan ġekilde ÜretilmiĢ <strong>Alkol</strong>ün Halk Sağlığı<br />
Üzerindeki Etkilerini Azaltma<br />
37. YasadıĢı <strong>ve</strong>ya yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong> tüketiminin, daha yüksek<br />
düzeyde etanol içeriği <strong>ve</strong> metanol gibi toksik maddelerle olası bulaĢması<br />
nedeniyle ila<strong>ve</strong> olumsuz tıbbi sonuçları olabilir. Bunlar ayrıca, devletlerin yasal<br />
olarak üretilmiĢ <strong>alkol</strong>ü <strong>ve</strong>rgilendirme <strong>ve</strong> kontrol etme kapasitesine de zarar<br />
<strong>ve</strong>rebilir. Bu ila<strong>ve</strong> olumsuz etkileri azaltmak için, yasadıĢı <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya yasal<br />
olmayan <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> neden olduğu zararın yaygınlığına uygun olarak<br />
adımlar atılmalıdır. Uygun ulusal, bölgesel <strong>ve</strong> uluslararası önlemlerin<br />
planlanması <strong>ve</strong> uygulanması için yüksek düzeyde bilimsel, teknik <strong>ve</strong> kurumsal<br />
kapasitenin iĢler halde olması gerekmektedir. YasadıĢı <strong>ve</strong>ya yasal olmayan<br />
<strong>alkol</strong>ün içeriği <strong>ve</strong> üretimi hakkında geniĢ pazar bilgisi <strong>ve</strong> anlayıĢ, uygun hukuki<br />
çerçe<strong>ve</strong> <strong>ve</strong> aktif uygulatma önlemleri ile birlikte büyük öneme sahiptir. Bu tür<br />
müdahaleler, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için kullanılan diğer<br />
müdahaleleri ortadan kaldırmak yerine bunları desteklemelidir.<br />
38. Yasal olmayan <strong>alkol</strong>ün üretimi <strong>ve</strong> satıĢı pek çok kültürde yerleĢmiĢtir <strong>ve</strong><br />
genellikle gayriresmi olarak kontrol edilmektedir. Dolayısıyla yasadıĢı <strong>alkol</strong> ile<br />
yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong> için kontrol önlemleri farklı olabilir <strong>ve</strong><br />
bunlar farkındalık oluĢturma <strong>ve</strong> toplumsal kaynakları harekete geçirme<br />
faaliyetleri ile desteklenmelidir. Alternatif gelir kaynaklarını açığa çıkarma<br />
çabaları da önemlidir.
ALKOLÜN ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 177 177<br />
39. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin üretimi <strong>ve</strong> dağıtımına iliĢkin iyi kalite kontrolü;<br />
(b) Yasal olmayan Ģekilde üretilmiĢ <strong>alkol</strong>ün satıĢının düzenlenmesi <strong>ve</strong><br />
<strong>ve</strong>rgilendirme sistemine dâhil edilmesi;<br />
(c) Vergi pulları (bandrol) da dahil olmak üzere etkin bir kontrol <strong>ve</strong> uygulatma<br />
sistemi;<br />
(d) YasadıĢı <strong>alkol</strong> için takip <strong>ve</strong> izleme sistemlerinin geliĢtirilmesi <strong>ve</strong>ya<br />
güçlendirilmesi;<br />
(e) Ulusal <strong>ve</strong> uluslararası düzeylerdeki makamlar arasında yasadıĢı <strong>alkol</strong>le<br />
mücadele hakkında gerekli iĢbirliğinin <strong>ve</strong> ilgili bilgilerin değiĢiminin<br />
sağlanması;<br />
(f) Yasal olmayan <strong>ve</strong>ya yasadıĢı <strong>alkol</strong> hakkında bulaĢık maddeler <strong>ve</strong> diğer sağlık<br />
tehditleri üzerine ilgili kamusal uyarıların yapılması.<br />
Alan 10. Ġzleme <strong>ve</strong> Denetleme<br />
40. Ġzleme <strong>ve</strong> denetlemeden elde edilen <strong>ve</strong>riler diğer dokuz politika seçeneğinin<br />
baĢarısı <strong>ve</strong> uygun Ģekilde uygulanması için gereken tabanı oluĢturmaktadır.<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zararların derecesi <strong>ve</strong> kalıplarını izlemek, savunuculuğu<br />
güçlendirmek, politikaları oluĢturmak <strong>ve</strong> müdahalelerin etkisini<br />
değerlendirmek için yerel, ulusal <strong>ve</strong> uluslararası izleme <strong>ve</strong> değerlendirme<br />
gereklidir. Ġzleme ayrıca hizmetlere eriĢen kiĢilerin profilini çıkarabilmeli <strong>ve</strong> en<br />
çok etkilenen kiĢilerin neden önleme <strong>ve</strong> tedavi hizmetlerine eriĢmediğini<br />
belirleyebilmelidir. Diğer sektörlerde <strong>ve</strong>riler bulunabilir <strong>ve</strong> kapsamlı izleme <strong>ve</strong><br />
değerlendirme yapabilmek için gerekli potansiyel olarak geniĢ çaplı bilgileri<br />
toplamak için iyi koordinasyon, bilgi değiĢimi <strong>ve</strong> danıĢma sistemleri gereklidir.<br />
41. DSÖ’nün küresel <strong>ve</strong> bölgesel bilgi sistemleri ile uyumlu göstergeler, tanımlar <strong>ve</strong><br />
<strong>ve</strong>ri toplama prosedürleri kullanan sürdürülebilir ulusal bilgi sistemlerinin<br />
geliĢtirilmesi, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için ulusal çabaların etkin<br />
değerlendirmesi <strong>ve</strong> bölgesel, alt-bölgesel <strong>ve</strong> küresel düzeylerdeki kalıpları<br />
izlemek için önemli bir taban sunmaktadır. Sistematik <strong>ve</strong> sürekli <strong>ve</strong>ri toplama,<br />
derleme <strong>ve</strong> analizi, bilgilerin zamanında yaygınlaĢtırılması <strong>ve</strong> politika<br />
yapıcılara <strong>ve</strong> diğer paydaĢlara geri bildirim, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını
178 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
178<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
azaltmayı amaçlayan bütün politika <strong>ve</strong> müdahalelerin uygulanmasının entegre<br />
bir parçası olmalıdır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı hakkında bilgilerin toplanması,<br />
analizi <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırılması kaynak-yoğun faaliyetlerdir.<br />
42. Bu alan için, politika seçenekleri <strong>ve</strong> müdahaleler aĢağıdakileri içermektedir:<br />
(a) <strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkında periyodik ulusal anketler <strong>ve</strong><br />
bilginin değiĢimi <strong>ve</strong> yayılması planı da dâhil olmak üzere izleme <strong>ve</strong><br />
değerlendirme faaliyetleri için etkin çerçe<strong>ve</strong>lerin kurulması;<br />
(b) Varolan <strong>ve</strong>rilerin toplanması, derlenmesi, analizi <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırılmasından<br />
sorumlu bir kurum <strong>ve</strong>ya diğer örgütsel makamın kurulması <strong>ve</strong>ya atanması;<br />
(c) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı hakkında bir dizi ortak göstergenin <strong>ve</strong> bu<br />
kullanımı engellemek <strong>ve</strong> azaltmak için politika yanıtları <strong>ve</strong> müdahalelerinin<br />
belirlenmesi <strong>ve</strong> takibi;<br />
(d) Uluslararası düzeyde üzerinde anlaĢmaya varılmıĢ göstergelere dayanarak<br />
ülke düzeyinde bilgi havuzunun oluĢturulması <strong>ve</strong> üzerinde anlaĢmaya<br />
varılan formatta bilgilerin DSÖ <strong>ve</strong> diğer ilgili uluslararası organizasyonlara<br />
raporlanması;<br />
(e) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için kullanılan politika önlemleri,<br />
müdahaleler <strong>ve</strong> programların etkisini belirleyebilmek için toplanan <strong>ve</strong>ri ile<br />
değerlendirme mekanizmalarının geliĢtirilmesi.<br />
KÜRESEL EYLEM: TEMEL ROLLER VE BĠLEġENLER<br />
43. Sorunun boyutu <strong>ve</strong> karmaĢıklığı göz önüne alındığında, Üye Devletlerin ulusal<br />
düzeyde karĢılaĢtıkları zorluklar hakkında desteklenebilmesi için uyumlu<br />
küresel çabaların iĢler halde olması gerekmektedir. Uluslararası koordinasyon<br />
<strong>ve</strong> iĢbirliği ihtiyaç duyulan sinerjileri yaratır <strong>ve</strong> Üye Devletlere kanıta dayanan<br />
önlemleri uygulamaları için daha fazla avantaj sunar.<br />
44. DSÖ, BirleĢmiĢ Milletler sistemindeki diğer organizasyonlar <strong>ve</strong> diğer uluslararası<br />
ortaklarla birlikte Ģunları sağlayacaktır:<br />
(a) Liderlik etmek;<br />
(b) Savunuculuğun güçlendirilmesi;
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 179<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 179<br />
(c) Üye Devletlerle iĢbirliği içinde kanıt bazlı politika seçeneklerinin<br />
oluĢturulması;<br />
(d) Ülkeler arasında iĢbirliği <strong>ve</strong> deneyim paylaĢımının desteklenmesi;<br />
(e) Ortaklık <strong>ve</strong> kaynakların harekete geçirilmesinin desteklenmesi;<br />
(f) <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın izlenmesinin <strong>ve</strong> ülkelerin bu konuyu ele alma<br />
konusunda elde ettikleri ilerlemenin koordine edilmesi.<br />
45. DSÖ <strong>ve</strong> diğer uluslararası ortakların küresel stratejinin uygulanmasını<br />
desteklemek amaçlı eylemleri görev tanımlarına uygun olarak yürütülecektir.<br />
Uluslararası sivil toplum kuruluĢları, profesyonel dernekler, araĢtırma<br />
kuruluĢları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> alanındaki ekonomik iĢletmelerin tamamının aĢağıda<br />
açıklandığı Ģekilde küresel eylemi desteklemek hakkında önemli rolleri<br />
bulunmaktadır.<br />
(a) ILO, UNICEF, DTÖ, UNDP, UNFPA, UNAIDS, BM UyuĢturucu <strong>ve</strong> Suç Ofisi<br />
Dünya Bankası grubu gibi BirleĢmiĢ Milletler sistemi <strong>ve</strong> hükümetler arası<br />
organizasyonlar içindeki ana ortaklar, özellikle düĢük <strong>ve</strong> orta gelirli<br />
ülkelerde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önlemek <strong>ve</strong> azaltmak için iĢbirliği <strong>ve</strong><br />
birlikte çalıĢmayı arttırmaya da<strong>ve</strong>t edilecektir.<br />
(b) Sivil toplumun bireyler, aileler <strong>ve</strong> topluluklar üzerinde <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının etkisi hakkında uyarıda bulunmak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın<br />
azaltılmasında ila<strong>ve</strong> kararlılık <strong>ve</strong> kaynak sunmak konusunda önemli bir rolü<br />
bulunmaktadır. Sivil toplum örgütleri, küresel stratejinin uygulanmasını<br />
desteklemek için özellikle geniĢ ağlar <strong>ve</strong> eylem grupları kurmaları için<br />
teĢvik edilmektedir.<br />
(c) AraĢtırma kurumları <strong>ve</strong> profesyonel dernekler, eylem için ila<strong>ve</strong> kanıtlar<br />
ortaya koymakta <strong>ve</strong> bunları sağlık çalıĢanlarına <strong>ve</strong> topluma<br />
yaygınlaĢtırmakta temel bir rol oynamaktadır. DSÖ ile iĢbirliği yapan<br />
merkezlerin küresel stratejinin uygulanmasını <strong>ve</strong> değerlendirilmesi<br />
desteklemek konusunda önemli bir rolü bulunmaktadır.<br />
(d) <strong>Alkol</strong> üretimi <strong>ve</strong> ticareti alanındaki ekonomik iĢletmeler, <strong>alkol</strong>lü içeceklerin<br />
geliĢtiricileri, üreticileri, dağıtıcıları, pazarlayıcıları <strong>ve</strong> satıcıları rolleriyle<br />
önemli aktörlerdir. Yukarıda belirtilen temel rolleri içerisinde <strong>alkol</strong>ün
180<br />
180 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong> azaltma konusunda, kendini düzenleyen<br />
eylem <strong>ve</strong> giriĢimler de dâhil olmak üzere etkin yolları dikkate alma<br />
konusunda özellikle teĢvik edilmektedirler. Ayrıca, <strong>alkol</strong>lü içeceklerin satıĢı<br />
<strong>ve</strong> tüketimi konusunda <strong>ve</strong>rileri eriĢilebilir kılarak da katkıda bulunabilirler.<br />
(e) Medya, hem haber <strong>ve</strong> bilgilerin taĢıyıcısı olarak hem de ticari iletiĢim kanalı<br />
olarak giderek daha önemli hale gelen bir rol oynamaktadır <strong>ve</strong> küresel<br />
stratejinin niyet <strong>ve</strong> faaliyetlerini desteklemesi için teĢvik edilecektir.<br />
Halk Sağlığı Savunuculuğu <strong>ve</strong> Ortaklık<br />
46. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını dünya çapında azaltabilmek için hükümetlerin <strong>ve</strong><br />
bütün düzeylerdeki bütün ilgili tarafların daha fazla kararlılık <strong>ve</strong> daha fazla<br />
becerileri bakımından uluslararası halk sağlığı savunculuğu <strong>ve</strong> ortaklıkları<br />
gereklidir.<br />
47. DSÖ <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının sebep olduğu halk sağlığı sorunları <strong>ve</strong> hayat<br />
kurtarmak <strong>ve</strong> acıları azaltmak için <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önlemek <strong>ve</strong><br />
azaltmak için atılabilecek adımlar hakkında farkındalığı arttırmak konusunda<br />
kararlıdır. DSÖ, ilgili tarafların <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya katkıda<br />
bulunabilmelerini sağlamak için diğer uluslararası hükümetlerarası<br />
organizasyonlar <strong>ve</strong> uygun olan durumlarda temel paydaĢları temsil eden<br />
uluslararası kurumlar ile iĢbirliği yapacaktır.<br />
48. Sekreterya aĢağıdakileri sağlayarak Üye Devletlere destek olacaktır:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu halk sağlığı sorunlarının<br />
derecesi hakkında farkındalığın arttırılması <strong>ve</strong> bu tür sorunları önlemek <strong>ve</strong><br />
azaltmak için bütün düzeylerde uygun eylemlerin savunulması;<br />
(b) Bölgesel <strong>ve</strong> küresel düzeylerde sağlık <strong>ve</strong> diğer sektörler arasındaki politika<br />
bütünlüğünü desteklemek amacıyla ilgili uluslararası <strong>ve</strong> hükümetlerarası<br />
organizasyonların gündemlerinde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımına eğilme<br />
yönünde gerekli ilginin gösterilmesini savunmak;<br />
(c) Bütün ilgili tarafların gerekli sinerji <strong>ve</strong> uyumlu eylemlerini sağlamak üzere<br />
uluslararası koordinasyon, iĢbirliği, ortaklık <strong>ve</strong> bilgi paylaĢımının<br />
desteklenmesi <strong>ve</strong> kolaylaĢtırılması;<br />
(d)<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> azaltılması hakkında temel<br />
mesajların tutarlılığın, bilimsel geçerliliğinin <strong>ve</strong> açıklığının sağlanması;
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 181<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 181<br />
(e) Ülkeler arasında iĢbirliği <strong>ve</strong> deneyim paylaĢımının desteklenmesi;<br />
(f) Belirli <strong>ve</strong> benzer sorunlarla (örneğin, yerli halklar <strong>ve</strong>ya diğer azınlık<br />
grupları ile ilgili <strong>ve</strong>ya gençler arasında <strong>alkol</strong> kullanma kültürlerinin<br />
değiĢtirilmesi hakkında belirli sorunlar) baĢa çıkabilmek için uluslararası<br />
iĢbirliğinin kolaylaĢtırılması;<br />
(g) Uluslararası, bölgesel <strong>ve</strong> ikili ticaret müzakerelerine dâhil olan tarafların,<br />
ulusal <strong>ve</strong> alt-ulusal hükümetlerin <strong>alkol</strong> dağıtımı, satıĢı <strong>ve</strong> pazarlamasını<br />
düzenleme <strong>ve</strong> kontrol etme <strong>ve</strong> dolayısıyla <strong>alkol</strong>le bağlantılı sağlıkla ilgili <strong>ve</strong><br />
sosyal maliyetleri yönetme ihtiyaç <strong>ve</strong> becerilerine gerekli özenin<br />
gösterilmesini savunmak;<br />
(h) DSÖ Sekreteryasının sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> diğer sivil toplum grupları ile<br />
çalıĢma konusunda, bazı sivil toplum örgütlerinin sahip olabileceği çıkar<br />
çatıĢmalarını da dikkate alan süreçlerin iĢlerliğinin sağlanması;<br />
(i) Özel sektörle, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılmasına nasıl en iyi Ģekilde<br />
katkıda bulunabilecekleri konusunda diyaloğun sürdürülmesi. Ġlgili ticari<br />
çıkarlar <strong>ve</strong> bunların halk sağlığı hedefleriyle muhtemel çatıĢmaları<br />
konusuna gerekli ilgi gösterilecektir.<br />
Teknik Destek <strong>ve</strong> Kapasite GeliĢtirme<br />
49. Pekçok Üye Devletin, gerekli politika <strong>ve</strong> hukuk çerçe<strong>ve</strong>lerini <strong>ve</strong> uygulama<br />
mekanizmalarını oluĢturmak, uygulatmak <strong>ve</strong> sürdürmek için daha fazla<br />
kapasite <strong>ve</strong> beceriye ihtiyacı vardır. Küresel eylem, özellikle düĢük <strong>ve</strong>ya orta<br />
gelir düzeyindeki ülkelere odaklanarak, sürdürülebilir mekanizmaların<br />
geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> teknik destek <strong>ve</strong> kapasite geliĢtirme için gerekli normatif<br />
rehberliğin <strong>ve</strong> teknik araçların sunulmasıyla ulusal eylemleri destekleyecektir.<br />
Bu tür eylemler ulusal bağlamlar, ihtiyaçlar <strong>ve</strong> önceliklere uygun olmalıdır.<br />
Daha yüksek <strong>ve</strong>ya artan <strong>alkol</strong>e bağlı yükün bulunduğu ülkelerde etkin politika<br />
yanıtları için gerekli altyapının geliĢtirilmesi, daha geniĢ halk sağlığı <strong>ve</strong> geliĢme<br />
hedeflerine ulaĢmak için önemli ön koĢullardan biridir.<br />
50. DSÖ, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının neden olduğu halk sağlığı sorunlarına yanıt<br />
<strong>ve</strong>rebilmek için kurumsal kapasitenin geliĢtirilmesine teknik rehberlik <strong>ve</strong><br />
destek <strong>ve</strong>rebilmek amacıyla bölgesel <strong>ve</strong> küresel düzeydeki diğer ilgili aktörlerle
182 182 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
iĢbirliği yapmaya kararlıdır. DSÖ özellikle düĢük <strong>ve</strong> orta gelir düzeyine sahip<br />
ülkelere destek <strong>ve</strong> kapasite geliĢtirme konularına odaklanacaktır.<br />
51. Sekreterya aĢağıdakileri sunmak yoluyla Üye Devletlere destek olacaktır:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>e bağlı sorunlar hakkında sağlık hizmetleri yanıtları konusunda iyi<br />
modellerin belgelenmesi <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırılması;<br />
(b) <strong>Alkol</strong>e bağlı sorunlar hakkında farklı sektörlerde en iyi uygulamaların <strong>ve</strong><br />
yanıt modellerinin belgelenmesi <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırılması;<br />
(c) <strong>Alkol</strong>e bağlı zararı önlemek <strong>ve</strong> azaltmak için etkili modeller tasarlayabilmek<br />
üzere halk sağlığı uzmanlığı ile karayolu gü<strong>ve</strong>nliği, <strong>ve</strong>rgilendirme <strong>ve</strong> adalet<br />
gibi alanlardaki uzmanlığa dayanmak;<br />
(d) Farklı ortamlarda etkin <strong>ve</strong> maliyet-etkin önleme <strong>ve</strong> tedavi müdahaleleri<br />
hakkında normatif rehberlik sunmak;<br />
(e) En iyi uygulamaların paylaĢılmasına destek olmak <strong>ve</strong> kapasite geliĢimini<br />
kolaylaĢtırmak için küresel, bölgesel <strong>ve</strong> ülkeler arası ağları geliĢtirmek <strong>ve</strong><br />
güçlendirmek;<br />
(f) Uluslararası ticaretin <strong>ve</strong> ticaret anlaĢmalarının sağlık üzerindeki etkilerini<br />
anlamak için kapasite geliĢtirme çabalarında Üye Devletlerin destek<br />
taleplerine cevap <strong>ve</strong>rmek.<br />
Bilgi Üretimi <strong>ve</strong> YaygınlaĢtırılması<br />
52. Küresel eylem için önemli alanlar, <strong>alkol</strong> tüketimi, <strong>alkol</strong>e bağlı zarar <strong>ve</strong> toplumun<br />
tepkisinin kalıplarını izlemek, bu bilgiyi analiz etmek <strong>ve</strong> zamanında<br />
yaygınlaĢtırılmasını kolaylaĢtırmaktır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının derecesi <strong>ve</strong><br />
önleyici <strong>ve</strong> tedavi edici müdahalelerin etkinliği <strong>ve</strong> maliyet etkinliği hakkında<br />
mevcut bilgi <strong>ve</strong> özellikle <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın epidemiyolojisi,<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının ekonomik <strong>ve</strong> sosyal geliĢim üzerindeki etkisi <strong>ve</strong><br />
düĢük <strong>ve</strong> orta gelirli ülkelerde bulaĢıcı hastalıkların yayılması hakkında<br />
bilgilerin küresel düzeyde daha da geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> sistematik olarak<br />
geniĢletilmesi gerekmektedir.<br />
53. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Hakkında Küresel Bilgi Sistemi <strong>ve</strong> bölgesel bileĢenleri, <strong>alkol</strong><br />
tüketimi, <strong>alkol</strong>e bağlı sağlıkla ilgili <strong>ve</strong> sosyal sonuçlar <strong>ve</strong> her düzeyde politika
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 183<br />
yanıtlarının düzey <strong>ve</strong> kalıpları hakkındaki <strong>ve</strong>rilerin dinamik olarak sunulması<br />
için DSÖ tarafından geliĢtirilmiĢtir. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık hakkında küresel <strong>ve</strong><br />
bölgesel <strong>ve</strong>rilerin geliĢtirilmesi ulusal izleme sistemlerinin geliĢtirilmesi,<br />
belirlenen odak noktaları tarafından <strong>ve</strong>rilerin düzenli olarak DSÖ’ye<br />
raporlanması <strong>ve</strong> ilgili denetleme faaliyetlerinin güçlendirilmesini<br />
gerektirmektedir.<br />
54. DSÖ, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık hakkında uluslararası araĢtırma gündemini Ģekillendirmek,<br />
araĢtırmalar için kapasite oluĢturmak <strong>ve</strong> politika <strong>ve</strong> program geliĢtirmeye <strong>ve</strong>ri<br />
sunmak üzere <strong>ve</strong>ri ortaya çıkarma <strong>ve</strong> yaygınlaĢtırma amacıyla uluslararası<br />
araĢtırma ağ <strong>ve</strong> projelerini tanıtmak <strong>ve</strong> desteklemek için ilgili ortaklarla<br />
çalıĢmaya kararlıdır.<br />
55. Sekreterya aĢağıdakileri sunmak yoluyla Üye Devletlere destek olacaktır:<br />
(a) Etkin tedavi hizmetleri hakkında bilgilerin değiĢtirilmesini desteklemek <strong>ve</strong><br />
kolaylaĢtırmak da dâhil, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma amaçlı etkin <strong>ve</strong><br />
maliyet-etkin müdahaleler hakkında bilgiler için uluslararası bir takas<br />
merkezinin sunulması;<br />
(b) <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Küresel Bilgi Sistemi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı hastalık yükü hakkında<br />
karĢılaĢtırmalı risk değerlendirmelerinin güçlendirilmesi;<br />
(c) Küresel, bölgesel <strong>ve</strong> ulusal düzeylerde <strong>ve</strong>ri toplama, derleme, analiz <strong>ve</strong><br />
yaygınlaĢtırmayı kolaylaĢtırabilmek için, karĢılaĢtırılabilir <strong>ve</strong>riler <strong>ve</strong><br />
üzerinde anlaĢmaya varılan gösterge <strong>ve</strong> tanımlara dayanarak, uygun <strong>ve</strong>ri<br />
toplama mekanizmalarının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong>ya değiĢtirilmesi;<br />
(d) Bilgi üretimi <strong>ve</strong> paylaĢımı konularına odaklanarak, ulusal çabaları<br />
desteklemek <strong>ve</strong> tamamlamak için bölgesel <strong>ve</strong> küresel ağların kurulmasını<br />
kolaylaĢtırmak;<br />
(e) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının çeĢitli boyutları hakkında araĢtırmaları<br />
desteklemek üzere uluslararası bilimadamları <strong>ve</strong> sağlık uzmanları ağları ile<br />
iĢbirliğine devam etmek;<br />
(f) Farklı kültürel <strong>ve</strong> geliĢimsel bağlamlarda uygulanan farklı politika önlemleri<br />
hakkında karĢılaĢtırmalı etkinlik çalıĢmalarını kolaylaĢtırmak;
184 184 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
184 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(g) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı <strong>ve</strong> sosyal <strong>ve</strong> sağlıkla ilgili adaletsizlikler arasındaki<br />
iliĢki hakında etkin müdahele <strong>ve</strong> araĢtırmaları geniĢletmek üzere<br />
operasyonel araĢtırmaları kolaylaĢtırmak.<br />
Kaynakların Harekete Geçirilmesi<br />
56. <strong>Alkol</strong>e bağlı hastalıklar <strong>ve</strong> sosyal yükün derecesi <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltmak için bütün düzeylerde var olan kaynaklarla ciddi derecede<br />
orantısızdır. Küresel geliĢim giriĢimlerinin, düĢük <strong>ve</strong> orta gelirli ülkelerin,<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong> sağlık sistemleri dâhil olmak üzere<br />
uygun altyapıları geliĢtirmek üzere ulusal politika <strong>ve</strong> planları kurmak <strong>ve</strong><br />
güçlendirmek için mali yardım <strong>ve</strong> uzmanlık ile teknik desteğe ihtiyacı<br />
olduğunu hesaba katması gerekmektedir. GeliĢim kurumları, <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
hastalık yükünün yüksek olduğu düĢük <strong>ve</strong> orta gelirli ülkelerde <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının azaltılmasını bir öncelik alanı olarak değerlendirebilirler. Resmi<br />
geliĢim yardımı düĢük <strong>ve</strong> orta gelir düzeyine sahip ülkelerde bu alanda<br />
sürdürülebilir kurumsal kapasitenin <strong>ve</strong> geliĢmekte olan ülkeler arasında iĢbirliği<br />
mekanizmalarının kurulması yönünde olanaklar sunmaktadır.<br />
57. DSÖ belirlenen öncelik alanlarında <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma amaçlı<br />
küresel <strong>ve</strong> ulusal eylemleri desteklemek için mevcut kaynakların harekete<br />
geçirilmesi <strong>ve</strong> birleĢtirilmesi konusunda kararlıdır.<br />
58. Sekreterya aĢağıdakileri sunmak yoluyla Üye Devletlere destek olacaktır:<br />
(a) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı azaltmak üzere finans politika <strong>ve</strong><br />
müdahalelerinde deneyim <strong>ve</strong> iyi uygulamaların paylaĢımının desteklenmesi;<br />
(b) Küresel stratejinin uygulanması için yeterli fonun sağlanması hakkında yeni<br />
<strong>ve</strong>ya yaratıcı yol <strong>ve</strong> araçların araĢtırılması;<br />
(c) DüĢük <strong>ve</strong> orta gelir düzeyine sahip ülkeleri <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltma çabalarında desteklemek için gerekli kaynakların harekete<br />
geçirilmesi amacıyla uluslararası ortaklar, hükümetlerarası ortaklar <strong>ve</strong><br />
bağıĢçılar ile iĢbirliğinin sağlanması;<br />
STRATEJĠNĠN UYGULANMASI<br />
59. Stratejinin baĢarılı bir Ģekilde uygulanması, Üye Devletlerin uyumlu eylemleri,<br />
etkin küresel yönetiĢim <strong>ve</strong> bütün ilgili paydaĢların uygun Ģekilde sürece dâhil
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 185 185<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 185<br />
olmasını gerektirmektedir. Stratejide sayılan bütün eylemler, beĢ hedefe<br />
ulaĢılmasını desteklemek için önerilmiĢtir. Bu hususta, belirli <strong>ve</strong> zamana bağlı<br />
eylemler, hedefler, mihenk taĢları <strong>ve</strong> izleme mekanizmaları olan ayrıntılı bir<br />
eylem planının geliĢtirilmesine özen gösterilmelidir.<br />
60. Sekreterya <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkında küresel yük üzerine düzenli rapor<br />
düzenleyecek, kanıta dayalı tavsiyelerde bulunacak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını önleme <strong>ve</strong> azaltma konusunda bütün düzeylerde eylemleri<br />
savunacaktır. Ayrıca, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma amaçlı eylemlerin<br />
uygun öncelik <strong>ve</strong> kaynaklara kavuĢmasını sağlamak için diğer hükümetlerarası<br />
organizasyonlar <strong>ve</strong> uygun olan durumlarda temel paydaĢları temsil eden<br />
uluslararası kurumlar ile iĢbirliği yapacaktır.<br />
Diğer stratejiler, plan <strong>ve</strong> programlar ile bağlantılar <strong>ve</strong> arabağlar<br />
61. Bu küresel strateji, DSÖ Avrupa Bölgesinde <strong>Alkol</strong> Politikası Çerçe<strong>ve</strong>si<br />
(EUR/RC55/R1 sayılı karar), Batı Pasifik Bölgesinde <strong>alkol</strong>e bağlı zararın<br />
azaltılması bölgesel stratejisi (WPR/RC57.R5 sayılı karar), <strong>Alkol</strong> tüketimi<br />
kontrolü - Güneydoğu Asya Bölgesinde politika seçenekleri (SEA/RC59/R8<br />
sayılı karar), Doğu Akdeniz Bölgesinde <strong>alkol</strong> tüketimine bağlı halk sağlığı<br />
sorunları (EM/RC53/R.5) <strong>ve</strong> Afrika Bölgesinde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltma eylemleri (AFR/RC58/3 sayılı belge) gibi bölgesel giriĢimler üzerine<br />
dayanmaktadır.<br />
62. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı, salgın olmayan hastalıkların önlenmesi <strong>ve</strong> kontrolü<br />
için küresel stratejinin eylem planında belirtilen dört ana risk faktöründen<br />
biridir (WHA61.14 sayılı karar). <strong>Alkol</strong> stratejisi, bulaĢıcı olmayan hastalıklar <strong>ve</strong><br />
özellikle diyet, fiziksel aktivite <strong>ve</strong> sağlık (WHA57.17 sayılı karar), tütün<br />
kontrolü (WHA56.1 sayılı karar), sağlığın desteklenmesi <strong>ve</strong> sağlıklı hayat tarzı<br />
(WHA57.16 sayılı karar) <strong>ve</strong> kanserin önlenmesi <strong>ve</strong> kontrolü (WHA58.22 sayılı<br />
karar) küresel stratejisi aracılığıyla hastalığa özel programlar için diğer risk<br />
faktörlerine dayanmaktadır <strong>ve</strong> onlarla bağlantılıdır.<br />
63. Strateji ayrıca intihar önleme <strong>ve</strong> diğer madde kullanımı bozukluklarının<br />
yönetimi ile Ģiddet <strong>ve</strong> sağlık (WHA56.24 sayılı karar), karayolu gü<strong>ve</strong>nliği <strong>ve</strong><br />
sağlık (WHA57.10 sayılı karar), çocuk <strong>ve</strong> ergen sağlığı <strong>ve</strong> geliĢimi (WHA56.21<br />
sayılı karar) <strong>ve</strong> üreme sağlığı (WHA57.12 sayılı karar) hakkında program<br />
faaliyetleri de dâhil olmak üzere, DSÖ’nün diğer ilgili faaliyetleri <strong>ve</strong> özellikle<br />
Akıl Sağlığı Eksiklik Eylem Programı ile bağlantı kurmakta <strong>ve</strong> uyum<br />
sağlamaktadır.
186 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
186<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
64. Ortaya çıkan kanıtlar uyarınca, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> bazı bulaĢıcı hastalıklar <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> içme<br />
<strong>ve</strong> geliĢim arasındaki bağlantılara giderek daha fazla önem <strong>ve</strong>rilmektedir.<br />
Strateji ayrıca DSÖ’nün HIV/AIDS <strong>ve</strong> tüberküloz hakkında mevcut programları<br />
<strong>ve</strong> sağlığın sosyal unsurları hakkındaki eylemlerle sağlık adaletsizliklerini<br />
azaltma (WHA62.14 sayılı karar) <strong>ve</strong> BirleĢmiĢ Milletler Milenyum<br />
Deklarasyonunda açıklanan hedefler dâhil sağlık ile ilgili geliĢme hedeflerini<br />
yakalama (WHA58.30 sayılı karar) çabaları ile bağlantılıdır.<br />
65. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanması, DSÖ<br />
bölgesel ofislerine özel politikaları oluĢturma, gözden geçirme <strong>ve</strong> uygulama <strong>ve</strong><br />
ülke ofisleri ile birlikte Üye Devletlere teknik destek sunma bakımından<br />
destekleyici bir çerçe<strong>ve</strong> sunmaktadır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı ile ilgili bütün<br />
eylemlerin bu stratejiye uygun olmasını sağlamak için Sekreterya içinde<br />
koordinasyonun sağlanmasına özel önem <strong>ve</strong>rilecektir.<br />
Ġlerlemenin Ġzlenmesi <strong>ve</strong> Raporlama Mekanizmaları<br />
66. Ġlerlemeyi izlemek için, strateji farklı düzeylerde değerlendirme, raporlama <strong>ve</strong><br />
yeniden programlama için uygun mekanizmaların bulunmasını<br />
gerektirmektedir. Stratejinin hedeflerine ulaĢılıp ulaĢılamadığını<br />
değerlendirmek için etki odaklı perspektifi bulunan bir çerçe<strong>ve</strong> gerekmektedir.<br />
67. DSÖ’nün <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Küresel Anketi <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Küresel Bilgi Sistemi<br />
raporlama <strong>ve</strong> izleme mekanizmalarının önemli parçaları olacaktır. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
Sağlık Küresel Bilgi Sisteminin <strong>ve</strong>ri toplama araçları, ulusal düzeyde stratejinin<br />
uygulanmasının süreç <strong>ve</strong> sonuçlarının ilgili raporlarını içerebilmesi için<br />
uyarlanacaktır.<br />
68. Ulusal muhatapların küresel <strong>ve</strong> bölgesel ağlarının düzenli toplantıları, küresel<br />
stratejinin farklı düzeylerde uygulanmasının teknik tartıĢması için bir<br />
mekanizma sunmaktadır. Sürecin kayıt alınmasına ila<strong>ve</strong>ten, bu toplantılar<br />
öncelik alanları <strong>ve</strong> uygulama ile ilgili konular hakkında ayrıntılı tartıĢmalar<br />
içerebilir.<br />
69. Küresel stratejinin uygulanması hakkında Üye Devletlere raporlama DSÖ<br />
bölgesel komiteler <strong>ve</strong> Sağlık Asamblesine <strong>ve</strong>rilecek düzenli raporlar ile<br />
sağlanacaktır. Uygulama <strong>ve</strong> ilerleme hakkında bilgi bölgesel <strong>ve</strong> uluslararası<br />
forumlarda <strong>ve</strong> uygun hükümetlerarası toplantılarda da sunulmalıdır.
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 187<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 187<br />
WHA63.13<br />
ALTMIġ ÜÇÜNCÜ DÜNYA SAĞLIK ASAMBLESĠNĠN KARARI (MAYIS 2010)<br />
ALKOLÜN ZARARLI TÜKETĠMĠNĠ AZALTMA KÜRESEL STRATEJĠSĠ<br />
AltmıĢ-üçüncü Dünya Sağlık Asamblesi,<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma strateji raporu 9 <strong>ve</strong> içinde ekli taslak küresel<br />
stratejiyi dikkate alarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımından kaynaklanan halk sağlığı problemlerine iliĢkin<br />
WHA58.26 kararı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma <strong>stratejileri</strong>ne iliĢkin<br />
WHA61.4 kararı anımsatarak;<br />
1. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisini destekler;<br />
2. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin, eylemlerin her seviyesi<br />
için rehber teĢkil etmeyi <strong>ve</strong> küresel eylemler için öncelik alanları oluĢturmayı<br />
hedeflediğini, din <strong>ve</strong> kültürel kaynakları, ulusal halk sağlığı önceliklerini hatta<br />
kaynaklar, kapasiteler <strong>ve</strong> yetenekleri de dikkate alarak uygun bir Ģekilde ulusal<br />
koĢulları ulusal seviyelere göre ayarlanabilir <strong>ve</strong> uyarlanabilir seçenekler <strong>ve</strong><br />
önlemler politikasının bir görevi olduğunu bildirir.<br />
3. Üye Ülkeri 10<br />
(1) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak <strong>ve</strong> politik istekleri <strong>ve</strong> finansal<br />
kaynakları harekete geçirmek için üye ülkelerdeki halk sağlığı politikalarını<br />
tamamlamaya <strong>ve</strong> desteklemeye yönelik <strong>alkol</strong>ün zararlı tüketimini azaltma<br />
küresel stratejisini benimsemeye <strong>ve</strong> uygulamaya,<br />
9 A63/13 Dokümanı.<br />
10 Ve uygulanabildiği yerlerde, ulusal ekonomik entegrasyon kuruluĢları.
188 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
188<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
(2) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımından kaynaklanan halk sağlığı problemleri üzerine<br />
WHA58.26 kararının <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma <strong>stratejileri</strong><br />
WHA61.4 kararının uygulanmasına devam etmeye,<br />
(3) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanmasının,<br />
risk taĢıyan nüfusun, gençlerin <strong>ve</strong> baĢkalarının zararlı <strong>alkol</strong> tüketiminden<br />
etkilenenlerin korunması için ulusal çabaları güçlendirdiğinin<br />
kesinleĢmesine,<br />
(4) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanmasının,<br />
ulusal izleme sistemlerinde yansıtılmasının <strong>ve</strong> DSÖ’nün <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık bilgi<br />
sistemlerine düzenli bir Ģekilde rapor edilmesinin kesinleĢmesine,<br />
teĢvik eder.<br />
4. Genel Müdür’den:<br />
(1) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanması <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> azaltılması için, yeterince yüksek<br />
örgütsel öncelik <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> yeterli finans <strong>ve</strong> insan kaynağı sağlama,<br />
(2) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanmasında <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı sebebiyle ortaya çıkan halk sağlığı problemlerine<br />
ulusal tepkileri güçlendirmede, uygun olduğunda, üye ülkelerle ortak<br />
çalıĢma <strong>ve</strong> üye ülkelere destek <strong>ve</strong>rme,<br />
(3) <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma küresel stratejisinin uygulanması<br />
gidiĢatını izlemek <strong>ve</strong> Yönetici Dairesi kanalıyla AltmıĢ Üçüncü Dünya<br />
Sağlık Kuruluna raporlama,<br />
talep edilir.<br />
(Sekizinci genel toplantı, 21 Mayıs 2010-<br />
Komite A, Dördüncü Raporu)
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 189<br />
189<br />
EK I<br />
AltmıĢ-Üçüncü Dünya Sağlık Asamblesi Sekreterya 11 Raporu<br />
(Mayıs 2010)<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltma Stratejileri:<br />
Küresel Strateji Taslağı<br />
1. WHA61.4 sayılı kararda (<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma <strong>stratejileri</strong>) Sağlık<br />
Asamblesi, Genel Direktörden, Yönetim Kurulu vasıtasıyla AltmıĢ-üçüncü<br />
Dünya Sağlık Asamblesine <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma konusunda<br />
taslak bir küresel strateji sunmasını talep etmiĢtir. Sağlık Asamblesi, Üye<br />
Devletleri taslak bir küresel strateji oluĢturma hususunda Sekreterya ile iĢbirliği<br />
yapmaları için uyarmıĢ <strong>ve</strong> Genel Direktörden Üye Devletlerle iĢbirliği<br />
yapmasını <strong>ve</strong> onlara danıĢmasını, bunun yanı sıra <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltmaya katkıda bulunabilme yolları hakkında hükümetlerarası örgütler,<br />
sağlık çalıĢanları, sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> finansal iĢletmelere danıĢmasını talep<br />
etmiĢtir.<br />
2. Sekreterya, Üye Devletleri de sürece dâhil eden <strong>ve</strong> geniĢ bir danıĢma süreci<br />
sonunda bir strateji taslağı hazırlamıĢtır. Bunu yaparken, Sekreterya, <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımının azaltılmasına katkıda bulunma yolları hakkında diğer<br />
paydaĢlarla yapılan görüĢmelerin sonuçlarını da hesaba katmıĢtır. Taslak<br />
strateji, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma strateji <strong>ve</strong> müdahalelerinin etkinliği<br />
<strong>ve</strong> maliyet etkinliği konularında varolan en iyi uygulamalar <strong>ve</strong> mevcut<br />
kanıtlara dayanmaktadır; bu kanıtlar Ek II’de özetlenmiĢtir.<br />
3. DanıĢma süreci, Üye Devletler <strong>ve</strong> diğer paydaĢlara, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltma yolları hakkında teklifler sunmaları olanağını sağlayacak Ģekilde 3<br />
Ekim ila 15 Kasım 2008 tarihleri arasında yapılan halka açık <strong>ve</strong> web tabanlı bir<br />
oturum ile baĢlamıĢtır. Bu paydaĢların <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya<br />
katkıda bulunma yolları hakkında görüĢlerini almak üzere Kasım 2008’de<br />
Cenevre'de biri sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> sağlık çalıĢanları ile <strong>ve</strong> diğeri finansal<br />
iĢletmelerle olmak üzere iki ayrı yuvarlak masa toplantısı düzenlenmiĢtir.<br />
Bunun ardından, seçilen hükümetlerarası örgütlerle bir toplantı yapılmıĢtır<br />
(Cenevre, 8 Eylül 2009) 12 .<br />
11 Orijinali A63/13 dokümanında sunulmuştur.<br />
12<br />
WHA61.4 sayılı kararın uygulanması süreci hakkında daha ayrıntılı bilgi <strong>ve</strong> bu raporda anılan belgelerin bağlantıları<br />
için bkz. DSÖ web sitesi: http://www.who.int/substance_abuse/activities/globalstrategy/en/index.html .
190<br />
190 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4. Sekretarya, Üye Devletler ile görüĢmelere devam etmek üzere, taslak strateji<br />
üzerinde çalıĢmaya bir tartıĢma metni hazırlayarak baĢladı. Bu metin, DSÖ’nün<br />
idari birimlerinin <strong>ve</strong> baĢka pek çok bölgesel komite oturumlarının<br />
tartıĢmalarına <strong>ve</strong> bu organların bulaĢıcı olmayan hastalıklar, akıl sağlığı,<br />
Ģiddetin <strong>ve</strong> yaralanmanın önlenmesi, kanser, aile <strong>ve</strong> toplum sağlığı, sağlığın<br />
sosyal unsurları, HIV/AIDS <strong>ve</strong> ticaret <strong>ve</strong> sağlık gibi diğer ilgili konularda<br />
benzer çıktılarına dayanarak oluĢturulmuĢtur. TartıĢma metni ayrıca teknik<br />
uzmanların ilgili toplantıları da dâhil olmak üzere Sekreterya’nın <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
sağlık üzerine teknik faaliyetlerinin sonuçlarından da faydalanmıĢtır. TartıĢma<br />
metni Üye Devletlere gönderilmiĢ <strong>ve</strong> DSÖ’nün web sitesinde yayımlanmıĢtır.<br />
5. ġubat <strong>ve</strong> Mayıs 2009 tarihleri arasında 149 Üye Devletin hükümetleri<br />
tarafından belirlenen temsilcilerin katıldığı altı bölgesel teknik toplantı<br />
yapılmıĢtır. Bu toplantılardan üçü DSÖ’nün Afrika, Avrupa <strong>ve</strong> Doğu Akdeniz<br />
Bölgesel Ofislerinde yapılmıĢtır. Amerika kıtaları, Güneydoğu Asya <strong>ve</strong> Batı<br />
Pasifik Bölgeleri’ndeki Üye Devletlerin toplantılarına sırasıyla Brezilya,<br />
Tayland <strong>ve</strong> Yeni Zelanda devletleri ev sahipliği yapmıĢtır. Bütün bu bölgesel<br />
toplantılarda Üye Devletlerden tartıĢma metninde ifade edilen muhtemel<br />
küresel eylem <strong>ve</strong> iĢbirliği alanları <strong>ve</strong> stratejinin ulusal ihtiyaç <strong>ve</strong> öncelikleri<br />
nasıl en iyi Ģekilde hesaba katabileceği konusunda görüĢlerini sunmaları istendi.<br />
Buna ek olarak, Üye Devletler, strateji geliĢtirme sürecine katkıda<br />
bulunabilecek mevcut ulusal <strong>ve</strong> alt bölgesel süreçler <strong>ve</strong> bunun yanı sıra,<br />
özellikle gençler <strong>ve</strong> baĢkalarının <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımından etkilenen kiĢiler<br />
olmak üzere risk gruplarını öncelleyerek en iyi uygulama örnekleri hakkında<br />
bilgi sunmaları konusunda teĢvik edilmiĢlerdir.<br />
6. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımın azaltılması için taslak bir küresel strateji geliĢtirmek<br />
üzere bir çalıĢma belgesi hazırlamak için Sekreterya, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltmaya katkıda bulunma yolları hakkında daha önceden bütün<br />
paydaĢlarla yapılan danıĢma sürecinin sonuçlarını da hesaba katarak, Üye<br />
Devletlerle yapılan bölgesel toplantıların sonuçlarını temel almıĢtır. Sonuçta<br />
ortaya çıkan belge, geri plan bilgileri, küresel bir strateji için tavsiye edilen<br />
amaçlar, hedefler <strong>ve</strong> rehber ilkeler, hedef alanları <strong>ve</strong> Üye Devletlerin ulusal<br />
düzeyde uygulamaları tavsiye edilen bir dizi politika önlemleri <strong>ve</strong><br />
müdahalelerini içermektedir. ÇalıĢma belgesi, içeriği hakkında yazılı geri<br />
bildirim sunma da<strong>ve</strong>ti ile birlikte Ağustos 2009’da Üye Devletlere gönderilmiĢ<br />
<strong>ve</strong> DSÖ web sitesinde yayımlanmıĢtır. Sekreterya 40 Üye Devletten yazılı geri<br />
bildirim almıĢtır.
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 191<br />
7. Üye Devletlerle taslak strateji hakkında yapılan iĢbirliğini devam ettirmek üzere<br />
Sekreterya çalıĢma belgesi hakkında geri bildirimleri tartıĢmak <strong>ve</strong> Üye<br />
Devletlere taslak küresel stratejinin tamamlanması için tavsiyelerini bildirme<br />
olanağı sunmak için Cenevre’de 8 Ekim 2009 tarihinde Üye Devletlerle bir<br />
gayrıresmi toplantı düzenlemiĢtir. Bu gayrıresmi toplantının sonuçlarını hesaba<br />
katarak Sekreterya taslak küresel stratejiye son halini <strong>ve</strong>rmiĢtir.<br />
8. Yönetim Kurulu, 2010 Ocak’ta yapılan 126’ncı oturumunda 13 , bu raporun önceki<br />
<strong>ve</strong>rsiyonunu <strong>ve</strong> taslak stratejiyi kabul etmiĢtir. Oturum sırasında, taslak küresel<br />
stratejiye iliĢkin tartıĢmalar Küba <strong>ve</strong> Ġs<strong>ve</strong>ç tarafından eĢ baĢkanlığı yapılan ucu<br />
açık gayri-resmi çalıĢma grubunda da görüĢülmüĢtür. Konsensüs, gözden<br />
geçirilmiĢ bir metne varılmıĢtır. Kurul küresel stratejiyi kabul için Sağlık<br />
Asamblesine önerilen EB126.R11 sayılı kararı kabul edilmiĢtir.<br />
Sağlık Asamblesi Faaliyetleri<br />
9. Asamble, EB126.R11 sayılı kararda yer alan Yönetim Kurulu tarafından tavsiye<br />
edilen kararı kabul etmeye da<strong>ve</strong>t edilmiĢtir.<br />
13 Bakınız onbirinci toplantının özet belgesi: EB126/2010/REC/2.
192<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
192 192 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ EK II<br />
ALKOLÜN ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA MÜDAHALELERĠNĠN<br />
ETKĠNLĠK VE MALĠYET ETKĠNLĠĞĠ HAKKINDA KANITLAR<br />
1. Son yıllarda, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmayı hedefleyen farklı politika<br />
seçenekleri <strong>ve</strong> müdahalelerin fizibilitesi, etkinliği <strong>ve</strong> maliyet etkinliği hakkında<br />
kayda değer bir bilgi birikimi ortaya çıkmıĢtır. Bu kanıtların pek çoğu yüksek<br />
gelir düzeyine sahip ülkelerden gelmektedir. Ancak düĢük <strong>ve</strong> orta gelir<br />
düzeyine sahip ülkelerde yapılan çalıĢmaların sayısı da artmaktadır. Bu ek,<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını önleme <strong>ve</strong> azaltma amaçlı politika <strong>ve</strong> program<br />
geliĢtirmelere bilgi sunabilecek araĢtırmaların ana bulgularını kısaca<br />
özetlemektedir.<br />
2. Her ne kadar <strong>ve</strong>ri bankası <strong>alkol</strong> eğitim programlarının <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı<br />
üzerindeki etkisinin küçük olduğunu göstermekte ise de, nüfusun <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımını <strong>ve</strong> ilgili sağlık risklerini bilmesi <strong>ve</strong> anlaması gerektiği<br />
hususu da dâhil olmak üzere eğitim <strong>ve</strong> bilgi konusuna önem <strong>ve</strong>rilmesi için pek<br />
çok sebep bulunmaktadır. Etkin olabilmesi için, <strong>alkol</strong> konusunda eğitimin,<br />
etkin müdahalelerin eriĢilebilirliğini desteklemek <strong>ve</strong> uygun <strong>alkol</strong> politikaları<br />
için kamuoyunun desteğinin harekete geçirilmesi bakımından, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının riskleri hakkında bilgi sunmaktan öteye geçmesi gerekmektedir.<br />
3. Tehlikeli <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımına sahip kiĢilerin erken teĢhisi <strong>ve</strong> bu<br />
kiĢilere kısa danıĢma <strong>ve</strong>rilmesinin etkinliği hakkında kanıtlar geniĢ boyuttadır<br />
<strong>ve</strong> farklı ülkelerde pek çok farklı sağlık hizmeti ortamlarında yapılan çok sayıda<br />
sistematik inceleme sonunda ortaya çıkmaktadır. Bulgular, daha yoğun<br />
danıĢmanlığın daha az yoğun danıĢmanlıktan daha fazla etkin olmadığını<br />
göstermektedir. BiliĢsel-davranıĢsal terapiler <strong>ve</strong> farmakolojik terapiler, <strong>alkol</strong><br />
bağımlılığı <strong>ve</strong> ilgili sorunların tedavisinde olumlu etkiye sahiptir.<br />
Hipertansiyon, tüberküloz, <strong>ve</strong> HIV/AIDS gibi eĢlik eden hastalıkların entegre<br />
tedavisine <strong>ve</strong> kendi kendine yardım gruplarına da önem <strong>ve</strong>rilmelidir.<br />
4. Gençlerin içki içme davranıĢlarını değiĢtirdiği gösterilmiĢ olan <strong>ve</strong> trafik kazaları<br />
<strong>ve</strong> Ģiddet gibi <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkında topluluk eylemi programlarının<br />
önemli bir bileĢeni medya savunuculuğudur. DüĢük gelir düzeyine sahip<br />
ülkelerde topluluk eylemleri hakkında baĢka bir yaklaĢım, artan <strong>alkol</strong>ün zararlı
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 193 193<br />
kullanımını düzeylerinin yerel unsurlarını ele almak için kamuoyunu harekete<br />
geçirme konusunda toplulukları teĢvik etmek olmuĢtur.<br />
5. Yeterli derecede düĢük bir kan <strong>alkol</strong> yoğunluğu sınırının (% 0,02 ila % 0,05)<br />
<strong>alkol</strong>lü araç kullanma sonucu yaralanmaları azaltma konusunda etkin olduğu<br />
sonucunu destekleyen güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Hem, polisin düzenli<br />
olarak kandaki <strong>alkol</strong> yoğunluklarını kontrol etmek için sürücüleri rastgele<br />
durdurduğu yoğun rastgele nefes kontrolü hem de araçların durdurularak<br />
<strong>alkol</strong>lü araç kullandığından kuĢkulanılan sürücülerin nefeslerinin kontrol<br />
edildiği seçmeli nefes kontrolü <strong>alkol</strong>e bağlı yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri<br />
azaltmaktadır. Genç <strong>ve</strong>ya acemi sürücüler için daha düĢük kandaki <strong>alkol</strong><br />
yoğunluğu sınırı (sıfır düzeyi de dâhil olmak üzere) belirlemenin, sınırın<br />
üstünde kandaki <strong>alkol</strong> yoğunluğu olan sürücülerin ehliyetlerinin idari olarak<br />
askıya alınması, <strong>alkol</strong>e bağlı koĢullar için zorunlu danıĢmanlık <strong>ve</strong>ya tedavi <strong>ve</strong><br />
tekrar eden <strong>alkol</strong>lü araç kullanma durumu bulunan Ģoförler için ateĢleme<br />
kilidinin kullanılmasının belli bir düzeye kadar etkin olduğu konusunda<br />
kanıtlar bulunmaktadır. Etkin yaptırımlar ile takip edilen Ģekilde rastgele <strong>ve</strong>ya<br />
seçili nefes kontrolü ile polisin devamlı uygulatması çok önemlidir <strong>ve</strong><br />
sürdürülebilir tanıtım <strong>ve</strong> farkındalık kampanyaları ile desteklenmelidir.<br />
6. Farklı ortamlardan gelen kanıtlar, <strong>alkol</strong>ün hem satıĢı hem de sunulmasında<br />
kısıtlamaları içerecek Ģekilde <strong>alkol</strong>ün fiziksel eriĢilebilirliğini azaltma amaçlı bir<br />
yasal çerçe<strong>ve</strong>nin önemini göstermektedir. <strong>Alkol</strong> satıĢı için bir ruhsatlandırma<br />
sistemine sahip olmak, kanunların ihlali halinde ruhsatın iptali söz konusu<br />
olabileceği için kontrol etme olanağına izin <strong>ve</strong>rmektedir. <strong>Alkol</strong> satın almak için<br />
bir asgari yaĢın belirlenmesi kanunlarının uygulanması <strong>alkol</strong>lü araç kullanma<br />
sonucu yaralanmalar <strong>ve</strong> diğer <strong>alkol</strong>e bağlı zararda belirgin azalmalara neden<br />
olmaktadır. En etkin uygulatma yöntemi, <strong>alkol</strong> satma hakkını koruma çıkarı<br />
bulunan satıcılar üzerinden olmaktadır. <strong>Alkol</strong> satıĢ yerlerinin daha fazla<br />
yoğunluklu olması gençlerde <strong>alkol</strong> tüketimi düzeylerinin artması, daha yüksek<br />
saldırı düzeyleri <strong>ve</strong> cinayet, çocukların cinsel istismarı <strong>ve</strong> ihmali, kiĢinin<br />
kendini yaralaması <strong>ve</strong> daha az tutarlı kanıtlarla desteklenen karayolu trafik<br />
kazaları sonucu yaralanmalar ile bağlantılıdır. <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin satıĢ saatleri<br />
<strong>ve</strong>ya günlerinin azaltılması cinayet <strong>ve</strong> saldırı dâhil olmak üzere daha az <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı sorunlara neden olmaktadır.<br />
7. Uzun süreli gençlik çalıĢmalarından elde edilen kanıtlar <strong>alkol</strong> pazarlamasının<br />
çeĢitli türlerinin gençlerin içki içmeye baĢlaması <strong>ve</strong> gençler arasında daha riskli
194 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
194<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
içki içme kalıpları üzerindeki etkisine iĢaret etmektedir. Bazı sonuçlar, kısmen<br />
metodolojik zorluklardan dolayı tartıĢmaya açıktır. Etkin olabilmek için,<br />
pazarlamayı düzenleyen sistemlerin baĢarılı olması için yeterli teĢvike sahip<br />
olması gerekmektedir. Genel olarak düzenleyici çerçe<strong>ve</strong>ler devletin bu<br />
konudaki baskısı en yüksek derecede iken en aktif düzeyde çalıĢmaktadır <strong>ve</strong><br />
yalnızca ihlaller hakkında Ģikâyetlerin üçüncü taraflar tarafından gözden<br />
geçirilmesi hükmünü içermesi halinde iĢe yaramaktadırlar. Yaptırımlar <strong>ve</strong><br />
yaptırım tehditleri, uyumu sağlamak için gereklidir.<br />
8. <strong>Alkol</strong> daha fazla satın alınabilir oldukça – yani fiyatı daha düĢük olunca <strong>ve</strong>ya<br />
insanlar daha fazla harcayabilecekleri gelire sahip oldukça – daha fazla tüketilir<br />
<strong>ve</strong> hem yüksek hem de düĢük gelir düzeyine sahip ülkelerde daha fazla ilgili<br />
zarara neden olur. Modelleme, her <strong>alkol</strong> gramı ünitesi için asgari bir fiyatın<br />
belirlenmesinin tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azalttığını göstermektedir. Hem<br />
fiyat artıĢları hem de asgari bir fiyatın belirlenmesinin daha az tüketen<br />
içicilerdense daha fazla tüketen içiciler üzerinde çok daha fazla etkiye neden<br />
olduğu tahmin edilmektedir. Ekonomik anlaĢmaların ardından gelen doğal<br />
deneyler göstermektedir ki, sınır ötesi ticareti dengelemek için <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgileri<br />
<strong>ve</strong> fiyatları düĢürüldüğünde satıĢlar, <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarar da<br />
genellikle artmıĢtır.<br />
9. <strong>Alkol</strong>lü içeceklerin sunulduğu tesislerin gü<strong>ve</strong>nlik odaklı tasarlanması <strong>ve</strong> kısmen<br />
potansiyel Ģiddeti azaltmak için gü<strong>ve</strong>nlik personelinin çalıĢtırılmasının <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı zararı azalttığı yönünde bazı kanıtlar bulunmaktadır. Her ne kadar <strong>alkol</strong><br />
sunan kiĢilerin davranıĢlarını değiĢtiren müdahalelerin kendi baĢlarına etkin<br />
olmadığı ortaya çıksa da, polisin <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong> ruhsatı denetçilerinin uygulatması<br />
ile desteklendiklerinde etkin olabilirler. Zarar azaltma yaklaĢımı, daha az <strong>alkol</strong><br />
konsantrasyonuna sahip ürünlerin daha güçlü Ģekilde tanıtılması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ürünü<br />
kaplarından zorunlu sağlık uyarıları ile desteklenebilir. Her ne kadar bu<br />
uyarılar içki içme davranıĢında bir değiĢikliğe neden olmuyorsa da, içki içme<br />
kalıplarını değiĢtirme niyetlerini etkilemekte <strong>ve</strong> tüketicilere <strong>alkol</strong> kullanma ile<br />
ilgili riskleri hatırlatmaktadır.<br />
10. Uygun ulusal, bölgesel <strong>ve</strong> uluslararası önlemlerin planlanması <strong>ve</strong> uygulanması<br />
için yüksek düzeyde bilimsel, teknik <strong>ve</strong> kurumsal kapasitenin iĢler halde olması<br />
gerekmektedir. YasadıĢı <strong>ve</strong>ya yasal olmayan <strong>alkol</strong>ün içeriği <strong>ve</strong> üretimi hakkında<br />
geniĢ pazar bilgisi <strong>ve</strong> anlayıĢ, uygun hukuki çerçe<strong>ve</strong> <strong>ve</strong> aktif uygulatma
ALKOLÜN ALKOLÜN ZARARLI ZARARLI KULLANIMINI AZALTMA KÜRESEL STRATEJİSİ 195<br />
önlemleri ile birlikte büyük öneme sahiptir. Kontrol önlemleri farkındalık<br />
yaratma <strong>ve</strong> toplumun harekete geçirilmesi önlemleri ile birlikte<br />
uygulanmalıdır.<br />
11. Ana <strong>ve</strong>ri kaynaklarının bibliyografyası DSÖ web sitesinde yayınlanacaktır. 14<br />
14<br />
http://www.who.int/substance_abuse/activities/globalstrategy/en/index.html (20 Kasım 2009 tarihinde ulaĢıldı).
KÜRESEL ALKOL POLİTİKASI<br />
KONFERANSI DEKLARASYONU
KÜRESEL ALKOL POLİTİKASI KONFERANSI DEKLARASYONU 197<br />
Küresel Stratejiden Ulusal <strong>ve</strong> Yerel Eyleme<br />
Küresel <strong>Alkol</strong> Politikası Konferansı<br />
13-15 ġubat 2012<br />
Nonthaburi, Tayland<br />
DEKLARASYON<br />
GĠRĠġ<br />
Bizler 13-15 ġubat 2012 tarihlerinde Tayland Nonthaburi’de bir araya gelen “Küresel<br />
Stratejiden Ulusal <strong>ve</strong> Lokal Eyleme Küresel <strong>Alkol</strong> Politikası Konferansı” katılımcıları<br />
olarak,<br />
1. 2010 Mayıs ayında Dünya Sağlık Asamblesinde kabul edilen DSÖ <strong>Alkol</strong>ün<br />
Zararlı Kullanımını Azaltmaya Yönelik Strateji’nin Dünya Sağlık Asamblesinin<br />
63.13 sayılı kararı doğrultusunda yerel <strong>ve</strong> ulusal çapta uygulanabilecek olan<br />
eylemlere <strong>ve</strong> politika tercihlerine iliĢkin bir belge sağlayan küresel seviyede<br />
eylem için öncelikli alanlar <strong>ve</strong> ilkeler ortaya koyan baĢlıca çerçe<strong>ve</strong> olduğunu<br />
tekrar teyit ediyoruz.<br />
2. BulaĢıcı Olmayan Hastalıkların Önlenmesi <strong>ve</strong> Kontrolüne ĠliĢkin BirleĢmiĢ<br />
Milletler Genel Kurulunda gerçekleĢen yüksek düzeyli toplantının Siyasi<br />
Deklarasyonunda devlet <strong>ve</strong> hükümet baĢkanlarının ilgili taraflarla istiĢare<br />
içerisinde, uygun dâhili eylem planları geliĢtirmenin gerekliliğinin farkında<br />
olarak 66/2 sayılı Genel Kurul kararı doğrultusunda, özellikle gençler arasında<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımından kaynaklı sorunlara iliĢkin farkındalığı<br />
arttırmanın yanında, küresel stratejide belirlenen tüm seçeneklerin dikkate<br />
alınmasını da kapsayan DSÖ <strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltmaya Yönelik<br />
Stratejisinin uygulanmasını teĢvik eden diğer kararların yanı sıra çok sektörlü<br />
önlemlerin uygulanmasına katkı yapmayı taahhüt ettiklerini anımsıyoruz.<br />
3. DSÖ <strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltmaya Yönelik Strateji’nin tüm<br />
seviyelerde uygulanmasını destekleyeceğimizi, iyi niyet <strong>ve</strong> güçlü bir kararlılıkla<br />
ifade ediyoruz.
200 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
198 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
200 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4. Küresel Stratejinin tüm dünyada <strong>alkol</strong>le ilgili sağlık <strong>ve</strong> sosyal zararları azaltan,<br />
delillerle desteklenmiĢ, etkili bir uygulama <strong>ve</strong> sürdürülebilir eylem için önemli<br />
bir imkân sağladığına inanıyoruz.<br />
5. Bu konferansın, Küresel Stratejinin <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltarak,<br />
toplumların, ailelerin <strong>ve</strong> bireylerin sağlık <strong>ve</strong> sosyal yaĢamlarını güçlendiren,<br />
vizyonunun uygulanmasını teĢvik <strong>ve</strong> destek için; devlet kuruluĢlarını, STK<br />
temsilcilerini, araĢtırmacıları <strong>ve</strong> tüm dünyadaki toplum liderlerini mobilize<br />
ettiğini belirtiyoruz.<br />
EYLEM GEREKÇESĠ<br />
6. Küresel açıdan <strong>alkol</strong> tüketimi, engellilik <strong>ve</strong> ölüm vakalarında baĢlıca üçüncü<br />
risk faktörüdür. 2004 tahminlerine göre <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı, DSÖ Küresel<br />
Stratejide de belirtildiği üzere, 2,3 milyon olarak hesaplanmaktadır (bu da<br />
dünyadaki toplam ölümlerin % 3,8’idir). Bir diğer önemli nokta da <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımının küresel ölçekte % 4,5 olarak tahmin edilen yaĢamın engelli<br />
olarak geçen yıl kaybı –DALY- hastalığına sebep olmasıdır. Ayrıca <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı kullanımı 15-29 yaĢ arası gençlerde ölüm <strong>ve</strong> sakatlanmalarda baĢlıca risk<br />
faktörüdür.<br />
7. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı ölümlerinin yarısından çoğu <strong>alkol</strong> bağımlılığı,<br />
karaciğer sirozu, kardiyovasküler hastalıklar <strong>ve</strong> kanser gibi bulaĢıcı olmayan<br />
hastalıklardan meydana gelmektedir. BulaĢıcı Olmayan Hastalıkların<br />
Önlenmesi <strong>ve</strong> Kontrolüne ĠliĢkin BirleĢmiĢ Milletler Genel Kurulunda<br />
gerçekleĢen yüksek düzeyli toplantının Siyasi Deklarasyonu bulaĢıcı olmayan<br />
hastalılara karĢı küresel çapta bir eylem olarak <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltmanın kritik önemine vurgu yapmaktadır.<br />
8. Halk sağlığını tehdit eden önemli zararlardan biri de aile içi Ģiddet <strong>ve</strong> trafik<br />
kazalarından kaynaklı <strong>alkol</strong> yaralanmalarıdır. Ayrıca <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının HIV <strong>ve</strong> Tüberküloz gibi bulaĢıcı hastalıkların yayılmasındaki rolü<br />
son yıllarda genel kabul görmektedir. Doğum dönemindeki kadınlar <strong>ve</strong> genç<br />
insanlar arasında ağır oranlarda içki tüketimi <strong>ve</strong> giderek artan içme kültürüyle<br />
ilgili dünya çapında acil eylem ihtiyacı <strong>ve</strong> endiĢe söz konusudur.
KÜRESEL KÜRESEL ALKOL ALKOL POLİTİKASI KONFERANSI DEKLARASYONU 199 201<br />
KÜRESEL ALKOL POLİTİKASI KONFERANSI DEKLARASYONU 201<br />
9. <strong>Alkol</strong> diğer bağımlılık yapıcı uluslararası kontrol altındaki maddelerle<br />
kıyaslanabilecek Ģekilde kötü kullanımı potansiyeli olan fizyoaktif bir maddedir<br />
<strong>ve</strong> tüketimi <strong>alkol</strong> bağımlılığı, tratojenik etkiler <strong>ve</strong> yaĢamı tehdit eden<br />
zehirlenmeleri de kapsayan bir dizi olumsuz sağlık etkilerine neden olmaktadır.<br />
Artık <strong>alkol</strong> halk sağlığı açısından ikili ticari, bölgesel <strong>ve</strong> uluslararası ticari<br />
müzakerelerde taraflarca özel ehemmiyet gören ürün olarak tanınmaktadır.<br />
10. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımı bireylerde, ailelerde <strong>ve</strong> toplumlarda kadın <strong>ve</strong> erkeğin<br />
tedaviden yoksun hale gelmesi, üretim <strong>ve</strong> ev gelirinin azalması, iĢgücü <strong>ve</strong><br />
istihdam kaybı gibi sıkıntılara neden olmaktadır. Böylece zararlı <strong>alkol</strong><br />
kullanımı açlık <strong>ve</strong> yoksulluğa katkı yapan bu yönüyle Binyıl Kalkınma<br />
Hedefleri gibi uluslararası kabul gören kalkınma hedeflerinin baĢarılmasında<br />
doğrudan etkisi olan bir faktördür.<br />
11. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının lokal, küresel <strong>ve</strong> uluslararası seviyelerde<br />
azaltılması için ispatlanmıĢ <strong>ve</strong> uygun maliyetli önlemler bulunmaktadır. Bu<br />
önlemlerin uygulanması tüm dünyaya sağlık, sosyal <strong>ve</strong> iktisadi yaĢamda önemli<br />
faydalar sağlayacaktır. DüĢük gelirli ülkelerde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltmaya yönelik uygulanabilecek olan önlemlere örnek olarak <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong>rgilerinin arttırılması, perakende <strong>alkol</strong> satıĢının sınırlandırılması, <strong>alkol</strong><br />
piyasasına <strong>ve</strong> reklamlarına etkili yasakların <strong>ve</strong> sınırlandırmaların uygulanması<br />
gibi örnekler zikredilebilir. Bunlar halk sağlığına önemli etkisi olan <strong>ve</strong> az<br />
maliyetli uygulamalardır.<br />
12. Fiyatlandırma politikalarına <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rgi artırımı potansiyeline özen gösterilmelidir.<br />
Bunlar tüketimi azaltır hastalıları önler, hükümetlerin sağlığa, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> tedavisi gibi alanlara ayırdığı kaynakları arttırır.<br />
EYLEM ÇAĞRISI<br />
Bizler tüm hükümetler arası kuruluĢları, STK networklerini, ulusal <strong>ve</strong> yerel<br />
hükümetleri, akademik camiayı, sivil toplumu, uzman kuruluĢları, tüm toplulukları<br />
<strong>ve</strong> bireyleri aĢağıda belirtilen noktalarda eyleme geçmeye çağırıyoruz:
202200<br />
ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Ulusal <strong>ve</strong> Yerel Seviyede:<br />
13. Toplumumuzu daha gü<strong>ve</strong>nli, bireylerimizi daha sağlıklı, baĢkalarını <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı tüketimi riskinden koruyan küresel stratejide temellendirilmiĢ olan,<br />
özellikle de yukarıda zikredilen düĢük maliyetli önlemleri destekleyerek<br />
güçlendirmek <strong>ve</strong> ülkelerin ulusal kalkınma ajandasının bir parçası haline<br />
getirmek,<br />
14. Ulusal düzeyde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için bütçesel dağıtımları<br />
arttırmak, öncelik <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong> desteklemek, ulusal öncelikleri <strong>ve</strong> yerel<br />
durumları da düĢünerek <strong>ve</strong> sosyal farklılıkları azaltarak <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını <strong>ve</strong> yerel yenilikçi finansal mekanizmalar sayesinde ilgili halk<br />
sağlığı problemlerini önlemek <strong>ve</strong> azaltmak için yeterli tahmin edilebilir <strong>ve</strong><br />
dayanıklı finansal kaynakların hükümlerini keĢfetmek, <strong>alkol</strong>lü içki <strong>ve</strong>rgilerinin<br />
artırılması ya da ek fiyat istenmesi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı azaltmak <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> kullanım bozukluklarını önlemek <strong>ve</strong> tedavi etmek için program<br />
aktiviteleri bütçelerinin bir kısmını dağıtmak,<br />
15. Ulusal <strong>ve</strong> lokal düzeyde küresel stratejinin uygulanmasında <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının azaltılmasında sivil toplum kuruluĢlarının <strong>ve</strong> diğer diğer<br />
örgütlerin çabalarını güçlendirmek. <strong>Alkol</strong>lü içki endüstrisinden <strong>ve</strong> çıkar<br />
iliĢkilerinden bağımsız olan sivil kuruluĢlar, etkili <strong>alkol</strong> kontrol politikalarının<br />
hükümetler nezdinde gündeme getirilmesinde önemli rol oynayabilir.<br />
16. Ülke seviyesinde, mevcut sağlık enformasyon sistemlerinin bir parçası olan<br />
periyodik sağlık araĢtırmaları gibi DSÖ’nün sağlık <strong>ve</strong> enformasyon sistemine<br />
uyumlu göstergeler kullanarak tanı <strong>ve</strong> bilgi toplama yapabilecek <strong>alkol</strong> tüketimi<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>le ilgili zararları ölçen izleme <strong>ve</strong> denetim sistemleri kurmak, bu tür<br />
sistemlerin politika geliĢtirmede <strong>ve</strong> amaçları değerlendirmede önemli olduğunu<br />
unutmamak gerekir. Ġzleme <strong>ve</strong> değerlendirme sonuçları, lokal <strong>ve</strong> yerel düzeyde<br />
halk sağlığının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> kullanımının azaltılması için<br />
kamuoyuna sunulmalıdır.
KÜRESEL KÜRESEL ALKOL ALKOL POLİTİKASI KONFERANSI DEKLARASYONU 201 203<br />
Uluslararası Seviyede:<br />
17. Geleneksel <strong>ve</strong> yeni gönüllü ekonomik mekanizmalar gibi, DSÖ <strong>Alkol</strong>ün Zararlı<br />
Kullanımını Azaltmaya Yönelik Stratejinin ikili <strong>ve</strong> çoklu kanallar yoluyla<br />
küresel seviyede uygulanması için gerekli öngörülebilir <strong>ve</strong> sürdürülebilir<br />
kaynakları oluĢturmaya çalıĢmak.<br />
18. BM’nin bir sağlık kuruluĢu olarak DSÖ’nin gözlem <strong>ve</strong> değerlendirme<br />
süreçlerinin yanı sıra <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya yönelik ulusal<br />
çabaları <strong>ve</strong> küresel <strong>alkol</strong> stratejisinin ülkelerde uygulanmasına yönelik<br />
çalıĢmaları <strong>ve</strong> iĢbirliğini desteklemek.<br />
19. Küresel stratejinin uygulanması bağlamında fiziksel aktiviteden yoksunluk,<br />
sağlıksız diyet <strong>ve</strong> tütün kullanımı konularını içeren bulaĢıcı olmayan<br />
hastalıklarla ilgili risk faktörü olarak belirtilen mevcut tecrübeleri dikkate alan<br />
tüm seviyelerde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılması yönünde etkili bir<br />
küresel yönetim geliĢtirmek.<br />
20. Etkili <strong>alkol</strong> kontrol politikalarının desteklenmesinde <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltan küresel stratejinin uygulanmasında küresel sosyal<br />
hareketleri, tüketicileri, bilim adamlarını <strong>ve</strong> uzmanları, gençlik örgütlerini <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> politikaları aktivistlerini bir araya getiren sivil toplum <strong>ve</strong> diğer kuruluĢları<br />
mobilize etmek.<br />
21. Küresel <strong>Alkol</strong> Politikaları Birliğinin (GAPA) <strong>ve</strong> üye kuruluĢlarının, diğer<br />
uluslararası kuruluĢların <strong>ve</strong> organizasyonların çağrısı üzerine; <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltacak Küresel Stratejide ortaya konan ilkelerin <strong>ve</strong> prensiplerin<br />
de amaçladığı Ģekilde bilgi paylaĢımı, network, uzman kuruluĢlarla sivil toplum<br />
iĢbirliğini güçlendirmek.<br />
22. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılmasında uluslararası iĢbirliğinin katkısını <strong>ve</strong><br />
yardımını <strong>ve</strong> bu bağlamda yoksullukla mücadele eden, demokratik toplum<br />
inĢası için çalıĢan, HIV <strong>ve</strong> Tüberküloz hastalıklarıyla mücadele eden, suç <strong>ve</strong><br />
Ģiddetin azaltılması için çalıĢan, yol gü<strong>ve</strong>nliği, bulaĢıcı olmayan hastalıklar,<br />
ulusal kapasiteleri güçlendirme konularında çalıĢmalar yapan kuruluĢlar gibi
202 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
204 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
iĢbirliği kalkınma ajanslarını <strong>ve</strong> inisiyatifleri zararlı <strong>alkol</strong> kullanımını azaltma<br />
hedefine dâhil edilmesini doğru buluyoruz.<br />
23. BulaĢıcı olmayan hastalıklar <strong>ve</strong> risk faktörlerinin önlenmesi <strong>ve</strong> kontrol<br />
edilmesi, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılması BirleĢmiĢ Milletler 2015<br />
sonrası kalkınma ajandasının bir parçası olacaktır.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI<br />
2012 - 2020
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 205<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltma<br />
Avrupa Eylem Planı<br />
2012-2020<br />
(EUR/RC61/13 Nolu Belge)<br />
Avrupa’da güçlendirilmiĢ eylem ihtiyacı<br />
1. <strong>Alkol</strong>e yönelik daha güçlü bir Ģekilde eylem halinde olan ülkeler, daha iyi nüfus<br />
sağlığı <strong>ve</strong> refahı, artan istihdam <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rimlilik, yükselen sağlık <strong>ve</strong> sosyal refah<br />
tasarrufları, daha iyi sağlık <strong>ve</strong> ekonomik eĢitlik <strong>ve</strong> daha fazla sosyal uyum <strong>ve</strong><br />
içerme bakımından önemli kazanımların mey<strong>ve</strong>sini toplayacaktır.<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının sağlık <strong>ve</strong> refah üzerindeki etkisi<br />
2. <strong>Alkol</strong>, dünyanın ilk üç öncelikli kamu sağlığı alanlarından biridir. Bu ifadeyi<br />
destekleyen mevcut kanıtlar çok fazla, geniĢ <strong>ve</strong> ikna edicidir. Dünya nüfusunun<br />
yalnızca yarısı <strong>alkol</strong> içmesine rağmen, <strong>alkol</strong> düĢük doğum ağırlığı <strong>ve</strong> korunmasız<br />
seksten (bu konuda <strong>alkol</strong> bir risk faktörüdür) sonra kötü sağlık <strong>ve</strong> prematüre<br />
doğumların dünyada üçüncü en büyük sebebidir <strong>ve</strong> tütünden daha yüksektir.<br />
<strong>Alkol</strong>, hem bulaĢıcı hem de bulaĢıcı olmayan hastalıkları etkiler. DSÖ Avrupa<br />
Bölgesinin dünyada <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın en yüksek olduğu<br />
bölge olduğu gerçeğine bakarak, yeniden canlandırılmıĢ bir Avrupa eylem planı<br />
giderek önem kazanmaktadır. Bölgede, sağlık bozukluğu <strong>ve</strong> erken doğum<br />
ölümlerinin % 40’ı Ģu üç kaçınılabilinir risk faktöründen kaynaklanır: sigara<br />
içme, <strong>alkol</strong> kullanma <strong>ve</strong> trafik kazaları (yüksek sıklıkla <strong>alkol</strong>den kaynaklanan).<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı kardiyovasküler <strong>ve</strong> yaralanma mortaliteleri, Üye Devletler arasında<br />
sağlık eĢitsizliklerinin önemli bir sebebidir.<br />
3. Özellikle, <strong>alkol</strong>ik derecesinde içme vakaları, her türlü istemli <strong>ve</strong> istemsiz<br />
yaralanmaların <strong>ve</strong> iskemik kalp hastalığı <strong>ve</strong> ani ölümlerin bir nedenidir. <strong>Alkol</strong>,<br />
ister toplumdaki Ģiddet, aile içi Ģiddet aracılığıyla ya da ister basitçe temel sağlık<br />
hizmetlerinin <strong>ve</strong>rilmesi <strong>ve</strong> suç <strong>ve</strong> düzen bozukluğu ile mücadelenin maliyetleri<br />
gibi yollarla hükümet kaynaklarının kullanımından dolayı içen kiĢiden ziyade<br />
baĢkalarına zarar <strong>ve</strong>rmektedir. Her on kiĢiden üçünün hayatlarında <strong>alkol</strong>ik biri<br />
olabilir.
206 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
208<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4. BaĢkasının <strong>alkol</strong> kullanmasından meydana gelen zararın, <strong>alkol</strong>den kaynaklı<br />
sosyal maliyetleri ikiye katlama ihtimali vardır. Bundan dolayı <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının harici etkisi <strong>ve</strong> maliyetleri, sigara içme (çevresel tütün dumanı) ile<br />
iliĢkili olan zarardan önemli derecede daha büyük olup, yasadıĢı maddelerin<br />
<strong>ve</strong>rdiği zarardan da çok daha büyüktür. Kim olduğunuz <strong>ve</strong> nerede yaĢadığınız<br />
önemlidir. Sosyal açıdan dezavantajlı olan kiĢiler <strong>ve</strong> sosyal olarak dezavantajlı<br />
bölgelerde yaĢayanlar, daha varlıklı olanlara nazaran <strong>alkol</strong>den daha fazla zarar<br />
görmektedir. Sosyal refah politikaları için yapılan artan harcamalar, ekonomik<br />
durgunluk <strong>ve</strong> iĢsizliğin artan <strong>alkol</strong>e bağlı ölümler üzerindeki etkisini azaltabilir.<br />
5. <strong>Alkol</strong> sebebiyle azalan <strong>ve</strong>rimlilikten dolayı ekonomik etkililik zarar görmektedir.<br />
DüĢükten orta seviyelere <strong>alkol</strong> tüketimi olan bireylerin <strong>alkol</strong> içmeyenlere kıyasla<br />
daha yüksek gelirleri olduğu düĢünülüyordu. Ancak bu sonuçların daha detaylı<br />
bir analizi, bunun yapay bir bulgu olduğunu <strong>ve</strong> ücretler üzerinde bir pozitif etkisi<br />
olan herhangi bir <strong>alkol</strong> tüketim seviyesi olmadığını göstermektedir. Aksine,<br />
düĢükten orta seviyeye kadar <strong>alkol</strong> tüketiminin insan sermayesi üzerinde pozitif<br />
bir etkisi olan bir dizi kiĢilik özellikleri için arkasına saklanılan bir olgu olduğu<br />
görülmektedir.<br />
6. <strong>Alkol</strong>e bağlı olumsuz bir durumdan ölmenin gerçek mutlak riski, bir ömür boyu<br />
tüketilen toplam <strong>alkol</strong> miktarı ile artıĢ göstermektedir. <strong>Alkol</strong>e bağlı kanserler<br />
dâhil birçok durum için, düĢük tüketim seviyelerinde dahi risk artmaktadır.<br />
Yapılan çalıĢmalar, orta yaĢlı <strong>ve</strong> yaĢlı, hafiften orta seviyeye <strong>alkol</strong> içenlerin,<br />
içmeyenlere göre iskemik vakalardan (koroner kalp hastalığı, iskemik felç <strong>ve</strong> tip<br />
diyabet) ölme ihtimalinin daha az olduğunu göstermektedir. Bu etkinin yalnızca<br />
bira içen <strong>ve</strong>ya yalnızca Ģarap içen kiĢiler için eĢit olduğu bulunmuĢtur. Fakat<br />
gittikçe artan bir oranda, düĢükten orta seviyeye kadar olan <strong>alkol</strong> kullanımının<br />
daha iyi sağlık <strong>ve</strong> sosyal sermaye için arkasına saklanılan bir olgu olmasından<br />
hareketle, bu etkinin büyük bir oranının bilgi kirliliğinden kaynaklandığı<br />
anlaĢılmaktadır. Bundan dolayı, gerçek koruyucu etkisinin daha düĢük olduğu<br />
<strong>ve</strong> daha önce düĢünülenden daha düĢük <strong>alkol</strong> dozunda meydana geldiği<br />
görülmektedir. Her halükarda, herhangi bir <strong>alkol</strong> dozunun iskemik vaka riskini<br />
arttırdığı için, gençlerde hiçbir koruyucu etkisi bulunmamaktadır. Ve yaĢlılarda,<br />
düĢük dozda <strong>alkol</strong> almaktan ziyade, fiziksel olarak aktif bir hayat sürme <strong>ve</strong><br />
sağlıklı beslenme yoluyla, iskemik kalp hastalığından kaynaklı ölümleri büyük<br />
oranda düĢürmek mümkün olabilmektedir.<br />
7. <strong>Alkol</strong>, embriyodan baĢlayıp yaĢlılık dönemine kadar yaĢam süresi boyunca<br />
bireysel sağlık <strong>ve</strong> insan sermayesini azaltabilmektedir. Mutlak ifadelerle,
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 207 209<br />
<strong>alkol</strong>den ölen kiĢiler çoğunlukla orta yaĢlılardır (<strong>ve</strong> özellikle de erkekler).<br />
Ancak, ömür süresi bakıĢ açısını dikkate aldığımızda, hamilelik döneminde<br />
<strong>alkol</strong>e maruz kalma, fetüsün beyin geliĢmesine zarar <strong>ve</strong>rebilmektedir <strong>ve</strong><br />
çocukluğun sonraki dönemlerinde belirgin olan zihinsel gerilikler ile iliĢkili<br />
olmaktadır. Ergen beyni <strong>alkol</strong>e hususiyetle duyarlı olup <strong>alkol</strong>den daha kolay<br />
etkilenmektedir; <strong>alkol</strong> tüketiminin baĢlangıcı ne kadar ertelenirse, problemler <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> bağımlılığının yetiĢkin hayatında ortaya çıkıĢı ihtimali daha da<br />
düĢmektedir. Ayrıca <strong>alkol</strong> sarhoĢ edici bir madde olup, içenlerden ziyade<br />
baĢkalarının bilinçli <strong>ve</strong>ya bilinçsiz bir Ģekilde yaralanması <strong>ve</strong> zarar görmesi <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>lü iken araç kullanma sebebiyle meydana gelen kazaların nedensel<br />
faktörleridir <strong>ve</strong> merkezi sinir sistemindeki çok çeĢitli yapı <strong>ve</strong> prosesleri<br />
etkileyerek kiĢilik karakteristikleri, iliĢkili davranıĢ <strong>ve</strong> sosyo-kültürel beklentiler<br />
ile etkileĢime girmektedir. ĠĢyerlerinde, zararlı <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> yoğun olarak<br />
sürekli <strong>alkol</strong> içme iĢe devamsızlık, düĢük <strong>ve</strong>rimlilik <strong>ve</strong> uygunsuz davranıĢlar gibi<br />
problemlerin riskini arttırmaktadır <strong>ve</strong> ayrıca <strong>alkol</strong> kullanımı bozuklukları <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> bağımlılığı riskini de arttırabilmektedir.<br />
Eylem hızına dayalı geliĢtirme<br />
8. <strong>Alkol</strong> hakkında önemli husus, neredeyse anlık etki ile zararlarını azaltma <strong>ve</strong><br />
kazanımlar elde etmek için etkili tedbir <strong>ve</strong> politikaların mevcut olmasıdır.<br />
Avrupa <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltma eyleminin en önde giden aktörüdür. DSÖ<br />
Avrupa Bölgesi, 1992’de <strong>ve</strong> daha sonra yine 2000 yılında bir <strong>alkol</strong> eylem planını<br />
onaylayan ilk bölge idi. 2001 yılında, gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> hakkında bir<br />
beyannamenin kabul edilmesi sonuçlanan bakanlar düzeyinde bir <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong><br />
gençler konferansı Ġs<strong>ve</strong>ç’in Stockholm Ģehrinde düzenlenmiĢtir. 2005 yılında,<br />
DSÖ Avrupa Bölge Komitesinin elli beĢinci oturumunda, eylem planındaki<br />
çekirdek ilke <strong>ve</strong> tedbirleri sürdüren <strong>ve</strong> güçlendiren bir Ģekilde eylem planı için<br />
<strong>alkol</strong> politikası çerçe<strong>ve</strong>si hazırlanmıĢtır.<br />
9. 2006 yılında, Avrupa Komisyonu gençleri, çocukları <strong>ve</strong> doğmamıĢ bebekleri<br />
korumaya odaklanarak <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasında; <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu<br />
kazalarının sebep olduğu yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri azaltmada; yetiĢkinler arasında<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemede <strong>ve</strong> iĢyerindeki olumsuz etkiyi azaltmada; zararlı <strong>ve</strong><br />
tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin etkisi hakkında bilgilendirme, eğitim <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong><br />
farkındalığı arttırmada <strong>ve</strong> AB düzeyinde ortak bir kanıt temeli oluĢturma <strong>ve</strong><br />
sürdürmede Üye Devletleri desteklemek için bir AB stratejisi<br />
ĠletiĢimini/Bildirimini baĢlattı.
208 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
210<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
10. 2010 yılında WHA63.13 kararını kabul ederek, AlmıĢ Üçüncü Dünya Sağlık<br />
Asamblesi, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak amacıyla küresel stratejiyi<br />
onayladı. Üye Devletleri küresel stratejiyi uygun bir Ģekilde kabul edip<br />
uygulamaya çağırdı <strong>ve</strong> Genel Müdürden <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi<br />
<strong>ve</strong> azaltılmasına <strong>ve</strong> küresel stratejinin uygulanmasına yeterince yüksek örgütsel<br />
öncelik <strong>ve</strong>rmesini <strong>ve</strong> her düzeyde yeterli mali <strong>ve</strong> insan kaynakları sağlamasını;<br />
Üye Devletler ile iĢbirliği yapmasını <strong>ve</strong> duruma göre <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
sebep olduğu kamu sağlığı problemlerine olan ulusal tepkileri güçlendirme <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının azaltılması için küresel stratejiyi uygulamada Üye<br />
Devletlere destek <strong>ve</strong>rmesini <strong>ve</strong> küresel stratejinin uygulanmasındaki ilerlemeyi<br />
izlemesini talep etti. Bu sebeple, yeni bir <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltma<br />
Avrupa eylem planı 2012-2020’yi bu hıza dayalı olarak geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> bölgesel<br />
eylemin yeniden canlandırılmasının yeri <strong>ve</strong> vakti gelmiĢtir.<br />
11. Avrupa Eylem Planı, bulaĢıcı olmayan hastalıkların önlenmesi <strong>ve</strong> kontrolü<br />
Avrupa Stratejisinin (2012-2016) uygulanması eylem planındaki müdahaleler ile<br />
yakından bağlantılıdır, ancak hedefleri <strong>ve</strong> eyleminde daha ayrıntılıdır. Eylem<br />
Planı ayrıca bulaĢıcı olmayan hastalıklar <strong>ve</strong> bunların arkasındaki risk<br />
faktörlerinin 2012-2020 süresi boyunca DSÖ bir öncelik olduğu yeni Avrupa<br />
sağlık politikası, Sağlık 2020 [Health 2020] ile de yakından iliĢkili <strong>ve</strong><br />
bağlantılıdır.<br />
Avrupa’daki politika tepkisi<br />
Güncel politika tepkisi<br />
12. Üye Devletler düzeyinde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya yönelik kapsamlı<br />
<strong>ve</strong> yoğun faaliyetler olmasına rağmen, ileri iyileĢtirme <strong>ve</strong> geliĢtirmeler için hala<br />
önemli eksiklikler bulunmaktadır. Bu Eylem Planı için referans hattı iĢlevi<br />
görebilecek olan Avrupa <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık durum raporu 1 , 2009 yılında 10 ülkeden<br />
dördünde yazılı bir ulusal politika yoktu <strong>ve</strong> 10 ülkeden yalnızca altısı, standart<br />
dıĢı, dağınık göstergeleri olan düzenli izleme raporları hazırlamıĢtır. AraĢtırmaya<br />
yanıt <strong>ve</strong>ren 45 Üye Devlet arasından, 27 tanesi ulusal bir <strong>alkol</strong> politikası<br />
benimsemiĢtir <strong>ve</strong> bu devletlerin üçte ikisi en son DSÖ Avrupa Bölge Komitesinin<br />
<strong>alkol</strong> kararının (EUR/RC55/R1) kabul edildiği yıl olan 2005 senesinden bu yana<br />
bu politikaya sahiptir.<br />
1 European status report on alcohol and health 2010. Copenhagen, WHO Regional Office for Europe,<br />
2010 (http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/128065/e94533.pdf, accessed 16 June 2011).
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 209 211<br />
13. Birçok ülke, ulusal farkındalık faaliyetleri yürütüyordu <strong>ve</strong> araç kullanma için<br />
yasal olan kandaki azami <strong>alkol</strong> seviyelerini düĢürme ihtiyacında yalnızca çok az<br />
sayıdaki ülke ile birlikte, ülkeler genellikle <strong>alkol</strong>lü araç kullanma hakkında etkin<br />
eylemde bulunuyordu. Daha maliyet etkin politika seçenekleri söz konusu<br />
olduğunda, resim daha az cesaret <strong>ve</strong>riciydi <strong>ve</strong> önemli sayıdaki ülke <strong>alkol</strong><br />
reklamlarına herhangi bir kısıtlama uygulamıyordu <strong>ve</strong> yaptırımların da<br />
genellikle iyileĢtirme ihtiyacı içinde olduğu düĢünülüyordu. Genel olarak<br />
bakıldığında, ulaĢılabilirlik kısıtlamaları zayıf kaldı <strong>ve</strong> ülkelerin üçte birinde 18<br />
yaĢ altı ergenler serbest bir Ģekilde <strong>alkol</strong> satın alabiliyordu. Umumiyetle <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong>rgileri perakende satıĢ fiyatının düĢük bir oranına tekabül ediyordu <strong>ve</strong> tüketici<br />
fiyat endeksine görece, önceki beĢ yıl boyunca <strong>alkol</strong> fiyatları ülkelerin yarısından<br />
fazlasında ya aynı seviyede kaldı ya da düĢtü.<br />
14. Geriye dönüp bakıldığında, <strong>alkol</strong> politikalarının <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımından<br />
doğan sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik zararın ağırlığını hala yansıtmadığı<br />
söylenebilir. <strong>Alkol</strong> politikalar genel sağlık, sosyal <strong>ve</strong> kalkınma politikalarına<br />
uygun bir Ģekilde entegre edilmemektedir. Farklı devlet daireleri <strong>ve</strong> sektörleri<br />
arasında <strong>ve</strong> bütün yetkili merci düzeylerinde politika uyumunu <strong>ve</strong><br />
“birleĢtirilmiĢ” eylemi sağlamak için yeterli kapasiteye sahip değildir.<br />
Geleceğe yönelik politika<br />
15. Hiç Ģüphe yoktur ki 2010 yılında baĢlatılan küresel stratejiden cesaret alarak,<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak amacıyla daha etkili eylemde bulunmak için<br />
bireysel <strong>ve</strong>ya toplu olarak ülkeler için hızla büyüyen bir ivme söz konusudur.<br />
Kanıta dayalı <strong>ve</strong> maliyet etkin <strong>alkol</strong> politika <strong>ve</strong> programlarını uygulamada en<br />
aktif olarak ülkeler, sağlık <strong>ve</strong> refah, <strong>ve</strong>rimlilik <strong>ve</strong> sosyal kalkınma alanlarındaki<br />
önemli kazanımlardan faydalanacaktır. Birçok <strong>alkol</strong> politikası meselesinin<br />
Avrupa sınırlarını kolaylıkla geçmesine bakınca, ülkeler arasındaki <strong>ve</strong> ülkeler<br />
boyunca olan uyumlu eylem, katma değer getirecektir. Ayrıca uluslararası<br />
çerçe<strong>ve</strong>ler, bireysel ülkeleri engellemeden ziyade onların <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltmada kanıta dayalı yaklaĢımları benimsemelerinde daha cesur<br />
<strong>ve</strong> yenilikçi olmalarını sağlamalıdır. Avrupa Bölgesindeki 53 Üye Devletin<br />
ihtiyaçlarını destekleyen DSÖ’nün kamu sağlığı yetkisi, <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltmak için Üye Devlet eylemine çok çeĢitli seçenekler önerme<br />
fırsatı <strong>ve</strong>rmektedir.<br />
16. Gelecek yıllar boyunca etkili <strong>alkol</strong> politikası, sosyal kalkınma <strong>ve</strong> sosyal sermaye<br />
arasındaki iki yönlü süreç <strong>ve</strong> etkileĢimleri yansıtacak Ģekilde, etkili <strong>alkol</strong><br />
politikasının bir dizi özniteliği olacaktır. Diğer bir ifadeyle, etkili bir <strong>alkol</strong>
210 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
212 212 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
politikası olmaksızın, iyileĢtirilmiĢ insanı, sıhhi <strong>ve</strong> sosyal sermayeye yolu açacak<br />
etkili bir sosyal kalkınmaya sahip olmak mümkün değildir. ĠyileĢtirilmiĢ insan,<br />
sağlık <strong>ve</strong> sosyal sermaye olmadan <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltmak olası değildir.<br />
Ayrıca, örneğin iklim değiĢikliğinin 2 bir sonucu olarak Avrupa Bölgesinin sağlığı<br />
üzerinde menfi tesiri olarak olan gelecekteki küresel stres yüklerini hafifletmek<br />
için gerekli olan toplumsal direncin ön Ģartları yeterli insan, sağlık <strong>ve</strong> sosyal<br />
sermayedir.<br />
17. Geleceğe yönelik etkili <strong>alkol</strong> politikası, aĢağıdaki hususları temin eden bir <strong>alkol</strong><br />
politikası olacaktır:<br />
<strong>alkol</strong> politikalarının geniĢ iktisadi <strong>ve</strong> refah politikalarına entegrasyonu,<br />
toplumların sosyal, sağlık <strong>ve</strong> iktisadi refahının etkili geliĢimine katkıda<br />
bulunma;<br />
farklı devlet kurumları <strong>ve</strong> kesimleri arasında uyum <strong>ve</strong> “birleĢtirilmiĢ” eylem,<br />
bireysel kesimler <strong>ve</strong> bir bütün olarak toplum lehine kazanım sağlayan gerekli<br />
giriĢim <strong>ve</strong> inisiyatifleri belirleme <strong>ve</strong> uygulama;<br />
benzer kamu <strong>ve</strong> özel aktörlerin uyumu <strong>ve</strong> dâhil edilmesi <strong>ve</strong> ayrıca benzer<br />
ilgili kamu <strong>ve</strong> özel aktörlerin yarar sağladığı teĢviklerin belirlenmesi <strong>ve</strong><br />
uygulanması;<br />
<strong>alkol</strong> politikası tedbirlerinin, refah <strong>ve</strong> sağlıklı yaĢam tarzlarını teĢvik eden <strong>ve</strong><br />
bulaĢıcı <strong>ve</strong> bulaĢıcı olmayan hastalıkların yükünü azaltan bütün eylemler ile<br />
entegre edilmesi;<br />
toplumun tamamında uyumlu olan etkili <strong>alkol</strong> politika <strong>ve</strong> programlarını<br />
uygulamaya yönelik olarak belediye, yerel topluluklar <strong>ve</strong> sivil toplum için<br />
kapasite <strong>ve</strong> fırsat;<br />
<strong>alkol</strong> kullanımı söz konusu olduğunda bireyler <strong>ve</strong> ailelerin daha sağlıklı<br />
tercihler yapmaları için teĢvik edici <strong>ve</strong> ayrıca caydırıcı unsurların <strong>ve</strong>rilmesi;<br />
2 Protecting health in an environment challenged by climate change: European Regional Framework for<br />
Action. Copenhagen. WHO Regional Office for Europe, 2010 (document EUR/55934/6 Rev.1,<br />
http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0005/95882/Parma_EH_Conf_edoc06rev1.pdf, accessed<br />
16 June 2011).
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 211<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 213 213<br />
Hedefler<br />
insanların hayatlarındaki diğer faktörlerin yanı sıra <strong>alkol</strong>ün talep tarafı ile<br />
mücadele etme <strong>ve</strong> oynadığı role cevap <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong><br />
birey, topluluk, yerel sağlık hizmetleri <strong>ve</strong> sosyal bakım örgütleri, sivil toplum<br />
örgütleri (STÖ), <strong>alkol</strong> endüstrisi <strong>ve</strong> hükümet olsun, herkese uygun bir rol<br />
olduğunun bilinmesi.<br />
18. Önceki Avrupa <strong>alkol</strong> eylem planlarının üzerine inĢa edilen, mevcut <strong>Alkol</strong><br />
Planının beĢ ana hedefi, küresel stratejinin aĢağıda belirtilen hedefleri ile<br />
uyumludur:<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının sağlık, sosyal <strong>ve</strong> ekonomik yüklerinin büyüklüğü<br />
<strong>ve</strong> niteliği konusunda farkındalığı arttırmak <strong>ve</strong> bu yükleri ele almada artan<br />
hükümet taahhüdünü <strong>ve</strong> bağlılığını arttırmak;<br />
<strong>alkol</strong>e iliĢkili zararın büyüklüğü <strong>ve</strong> belirleyici etkenlerine <strong>ve</strong> bu zararın<br />
azaltılması <strong>ve</strong> önlenmesi konusunda etkili müdahalelere dair bilgi tabanını<br />
güçlendirme <strong>ve</strong> yaymak;<br />
<strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararın azaltılması <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanımı rahatsızlıkları <strong>ve</strong> bağlı<br />
sağlık durumlarının yönetim <strong>ve</strong> tedavisi için Üye Devletlere <strong>ve</strong>rilen teknik<br />
desteği artırılmak <strong>ve</strong> Üye Devletlerin kapasitelerinin geniĢletmek;<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmaya yönelik birlikte planlanmıĢ <strong>ve</strong><br />
yürütülen eylem için paydaĢlar arasındaki ortaklıkları güçlendirmek <strong>ve</strong><br />
koordinasyonu iyileĢtirmek <strong>ve</strong> gerekli kaynaklarının seferber edilmesini<br />
artırmak;<br />
yerel, ulusal <strong>ve</strong> Avrupa düzeyinde izleme <strong>ve</strong> gözetleme sistemlerini<br />
iyileĢtirmek <strong>ve</strong> savunuculuk, politika geliĢtirme <strong>ve</strong> değerlendirme için daha<br />
etkin bilgi dağıtım <strong>ve</strong> uygulamasını temin etmek.<br />
Eylem <strong>ve</strong> sonuçları<br />
19. Avrupa ülkelerinin tamamı bir Ģekilde bir <strong>alkol</strong> düzenlemesi <strong>ve</strong>ya planına<br />
sahiptir. Ancak bu tür düzenleme ya da planlarının kapsayıcılığı değiĢiklik<br />
göstermektedir. Aynı Ģekilde bu düzenleme <strong>ve</strong>ya planlarının uygulanmasında
212 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
214<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
her ülke, bölge <strong>ve</strong> belediyenin tecrübesi de farklılıklar arz etmektedir. <strong>Alkol</strong><br />
eylem planı ne kadar kapsayıcı <strong>ve</strong>ya sıkı olursa olsun, her ülke bu planını<br />
gözden geçirme, uyarlama <strong>ve</strong> güçlendirmeden fayda görecektir.<br />
20. Öncelikleri belirlemek <strong>ve</strong> eyleme kılavuzluk etmesi açısından, ulusal bir <strong>alkol</strong><br />
eylem planı <strong>ve</strong>ya stratejisine ihtiyaç duyulmaktadır. Ulusal sağlık amaçları,<br />
öncelikleri belirleyebilir, yeni eyleme taahhüdünü ifade edebilir <strong>ve</strong> kaynaklar<br />
tahsis edebilir. Bu tür amaç <strong>ve</strong> öncelikler, epidemiyolojik kanıtlara dayalı<br />
olmalıdır <strong>ve</strong> strateji <strong>ve</strong> müdahalelerinin seçimi de kanıtlara dayalı olmalıdır.<br />
Arzı kısıtlama tedbirleri (<strong>alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirleri,<br />
<strong>alkol</strong> pazarlama politikaları, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgileri, satıĢ noktası yoğunluğu <strong>ve</strong> satıĢ gün<br />
<strong>ve</strong> saatleri üzerindeki sınırlamalar, asgari satın alma yaĢı) <strong>ve</strong> talebi azaltma<br />
tedbirleri (sağlık hizmetlerinde <strong>ve</strong> iĢyerinde erken tespit <strong>ve</strong> kısa müdahaleler,<br />
tedavi <strong>ve</strong> rehabilitasyon programları), <strong>alkol</strong>e bağlı zararının nasıl azaltılacağı<br />
hususunun birkaç belirli örneğidir.<br />
21. AĢağıdaki on eylem noktası, baĢlıklara bağlı kalmaktadır <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltmak için DSÖ küresel stratejisinde yer alan eylem<br />
noktalarının sıralamasını takip etmektedir. Dini <strong>ve</strong> kültürel bağlam <strong>ve</strong> ulusal<br />
kamu sağlığı öncelikleri <strong>ve</strong> ayrıca kaynak, kapasite <strong>ve</strong> kabiliyetler gibi ulusal<br />
Ģartları dikkate alarak, ulusal düzeyde uygun bir Ģekilde uygulama <strong>ve</strong> uyarlama<br />
için düĢünülecek bir politika seçenek <strong>ve</strong> tedbirleri portföyü tavsiye etmektedir.<br />
BaĢlıca alanlar Ģunlardır:<br />
• liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> taahhüt/bağlılık;<br />
• sağlık hizmetlerinin tepkisi;<br />
• topluluk <strong>ve</strong> iĢyeri eylemi;<br />
• <strong>alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirler;<br />
• <strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği;<br />
• <strong>alkol</strong>lü içkilerin pazarlaması;<br />
• fiyatlandırma politikaları;<br />
• <strong>alkol</strong> içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> sarhoĢluğunun olumsuz sonuçlarının azaltılması;<br />
• yasadıĢı <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> gayri resmi olarak üretilen <strong>alkol</strong>ün kamu sağlığı üzerindeki<br />
etkisinin azaltılması;<br />
• izleme <strong>ve</strong> gözetleme.<br />
22. Her bir eylem noktası, bir baĢlık ifadesi ile baĢlamakta <strong>ve</strong> bir ya da birden fazla<br />
çıktı <strong>ve</strong> uygun göstergeler içermektedir. Kısa bir arka plan / geçmiĢ<br />
paragrafından sonra <strong>stratejileri</strong>nin tartıĢılma kısmı gelmektedir. Son olarak, bir<br />
dizi eylem seçeneği listelenmektedir. Önerilen eylemler <strong>ve</strong> bu eylemlerin
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 213 215<br />
arkasındaki kanıtları, 2009 yılında yapılan iki DSÖ yayınına 3,4 dayanmaktadır.<br />
23. Her bir Üye Devletin, karĢı karĢıya olduğu <strong>alkol</strong>e bağlı problemlerinin<br />
niteliğini değerlendirmeye alması <strong>ve</strong> listelenen muhtemel eylemlerin<br />
hangilerinin kendi ülke Ģartlarında en uygulanabilir <strong>ve</strong> etkili olacağını<br />
belirleme gerekecektir. Avrupa Bölgesi genelinde uygulanabilir tek bir model<br />
yoktur. En önemli mesele, Üye Devletlerin kendi ülkelerinde <strong>alkol</strong>ün yol açtığı<br />
zararı büyük ihtimalle azaltacak eylemlerde bulunmasıdır.<br />
Liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> taahhüt/bağlılık;<br />
BaĢlık<br />
24. Etkili <strong>alkol</strong> politikasının uygulanması aracılığı ile elde edilebilecek önemli<br />
kazanımlar, yalnızca <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltan sürdürülen <strong>ve</strong> uyumlu<br />
<strong>ve</strong> tutarlı eylemden gelen kazançların semeresini toplamak için, toplumun<br />
bütün kesimlerinde <strong>ve</strong> her seviyesinde tam farkındalığı sağlamak <strong>ve</strong> taahhüt <strong>ve</strong><br />
bağlılığı temin etmek amacıyla ulusal <strong>ve</strong> yerel hükümet tarafından <strong>ve</strong>rilen<br />
yeterli liderlik ile elde edilebilir. Bu, farkındalık “etmenleri/ajanları” olarak<br />
kapsamlı eylem planları <strong>ve</strong> iyi bilgilendirilmiĢ <strong>ve</strong> destekleyici topluluklar<br />
aracılığıyla en iyi Ģekilde baĢarılabilir.<br />
Sonuçlar<br />
25. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler en az bir defa <strong>alkol</strong> hakkında<br />
belirlenebilir bir ulusal eylem <strong>ve</strong> planı <strong>ve</strong>ya stratejisi hazırlar, uygular <strong>ve</strong><br />
gözden geçiri <strong>ve</strong> revize eder. Ülkeler, <strong>alkol</strong>ün bireylere, ailelere <strong>ve</strong> topluluklara<br />
<strong>ve</strong>rebileceği zararlar <strong>ve</strong> bu zararı azaltmak için alınabilecek tedbirler hakkında<br />
kendi vatandaĢlarının ilerleyici bir Ģekilde bilgi sahibi olmasını temin eder.<br />
Göstergeler<br />
26. Göstergeler, ulusal bir kamu sağlığı planında yer alan, halk tarafından<br />
eriĢilebilir olan ulusal bir <strong>alkol</strong> eylem planı <strong>ve</strong>ya stratejisi ya da <strong>alkol</strong> planının<br />
varlığı <strong>ve</strong> nüfusun genelinden rastgele örneklem Ģeklinde barometre etütleri <strong>ve</strong><br />
3 Evidence for the effecti<strong>ve</strong>ness and cost–effecti<strong>ve</strong>ness of inter<strong>ve</strong>ntions to reduce alcohol-related harm.<br />
Copenhagen. WHO Regional Office for Europe, 2009.<br />
4 Handbook for action to reduce alcohol-related harm. Copenhagen WHO Regional Office for Europe<br />
2009 (http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0012/43320/E92820.pdf, accessed 16 June 2011).
214 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
216 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
216 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
kamuoyu yoklamaları aracılığı ile <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikası hakkında bilgi, tavır<br />
<strong>ve</strong> görüĢ önlemleri içerebilir.<br />
Arka Plan<br />
27. <strong>Alkol</strong>e bağlı zararı azaltmada bir eylem planının etkili olması için; politika<br />
geliĢtirme, öncelikleri belirleme, izleme <strong>ve</strong> gözetleme, araĢtırma <strong>ve</strong><br />
değerlendirme, iĢgücü geliĢtirme <strong>ve</strong> program teslimatı için gereken altyapının<br />
yerli yerince olmasının sağlanması gereklidir. <strong>Alkol</strong> eylemi için çekirdek<br />
altyapıyı inĢa etmedeki kaydedilen ilerlemelere rağmen, birçok Üye Devlette<br />
yetersiz siyasi irade <strong>ve</strong> hem özel hem de kamu kesiminden yetersiz yatırım hala<br />
söz konusu olduğu iddia edilebilir. Bu altyapının yeterince geniĢ, muktedir <strong>ve</strong><br />
kabiliyetli olmasının temin edilmesi bir zorluk olarak kalmaya devam<br />
etmektedir.<br />
28. Ulusal <strong>alkol</strong> <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> giriĢimlerinin birçoğu, kamuyu bilgilendirme <strong>ve</strong><br />
eğitme ihtiyacının altını çizmektedir. Bu husus, tüketicilere bilgi <strong>ve</strong>rilmesi<br />
gerektiği <strong>ve</strong> nüfusun <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün sağlık üzerindeki riskleri hakkında bilgi<br />
sahibi olması <strong>ve</strong> anlaması gerektiğine dair basit bir ilkeyi açıklayabilir. Ancak<br />
bilgi <strong>ve</strong> eğitimin tek baĢına <strong>alkol</strong>le iliĢkili problemleri çözebileceğine yönelik<br />
olan <strong>ve</strong> kanıtlar ile çeliĢen görüĢü de yansıtabilmektedir. Uygulamada <strong>alkol</strong><br />
eğitimi, <strong>alkol</strong> kullanımı bozuklukları için yardımının bulunabilirliğini<br />
desteklemek <strong>ve</strong>ya etkili <strong>alkol</strong> politikaları için kamu desteğini harekete<br />
geçirmek amacıyla riskler hakkında bilgi <strong>ve</strong>rmenin ötesine nadiren<br />
geçmektedir.<br />
Stratejiler<br />
29. Öncelikleri belirlemek <strong>ve</strong> eyleme kılavuzluk etmesi açısından, ulusal bir <strong>alkol</strong><br />
eylem planı <strong>ve</strong>ya stratejisine ihtiyaç duyulmaktadır. Ulusal sağlık amaçları,<br />
öncelikleri belirleyebilir; yeni eyleme taahhüdünü ifade edebilir <strong>ve</strong> kaynaklar<br />
tahsis edebilir. Bu tür amaç <strong>ve</strong> öncelikler, epidemiyolojik kanıtlara dayalı<br />
olmalıdır <strong>ve</strong> politika <strong>ve</strong> müdahalelerinin seçimi de kanıtlara dayalı olmalıdır.<br />
Ölçülebilir çıktılar politika hedeflerini daha belirgin <strong>ve</strong> özel hale getirmekte,<br />
ilerlemenin izlenebilmesine olanak sağlamakta <strong>ve</strong> çoğu kez politika inisiyatif <strong>ve</strong><br />
giriĢimlerini desteklemek için ortaklara ilham <strong>ve</strong>rmektedir. <strong>Alkol</strong> eylem <strong>ve</strong><br />
programlarının sağlık etkisinin sorumluluğu <strong>ve</strong> hesap <strong>ve</strong>rebilirliği, toplumun<br />
bütün kesimlerinde <strong>ve</strong> ayrıca eylem planlarını hazırlayan, kaynakları tahsis<br />
eden <strong>ve</strong> mevzuatı <strong>ve</strong>ya eĢ düzenleyici çerçe<strong>ve</strong>ler tarafından izlenen kılavuz
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 217<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 215<br />
ilkeler <strong>ve</strong>ya gönüllü yasaklamalar gibi kanun harici çerçe<strong>ve</strong>leri baĢlatan kamu<br />
görevlilerindedir. ġeffaflığı <strong>ve</strong> hesap <strong>ve</strong>rebilirliği mümkün hale getirmek için,<br />
ölçülebilir çıktılar ulusal düzeyde <strong>ve</strong> uygulanabilir hallerde yerel olarak<br />
yayınlanabilir.<br />
30. <strong>Alkol</strong> eylem planı geliĢtirme <strong>ve</strong> uygulamada ulusal hükümetin sorumluluğu,<br />
genellikle birkaç devlet dairesi <strong>ve</strong> düzeyi arasında paylaĢtırılmaktadır. Ġlgili<br />
daireler sanayi <strong>ve</strong> ticaret, ziraat, istihdam, finans <strong>ve</strong> sağlığa adanmıĢ <strong>ve</strong> ayrılmıĢ<br />
olanları içerebilir. Bu farklı sektör <strong>ve</strong> kesimlerin menfaat <strong>ve</strong> önceliklerinin,<br />
üzerinde mutabık kalınan bir <strong>alkol</strong> politikası oluĢturmak amacıyla çoğunlukla<br />
birbirine uyarlanması gereklidir <strong>ve</strong> bazı kesimlerin yetkisi altında <strong>ve</strong> ellerinde<br />
orantısız kuv<strong>ve</strong>t olabilir. Bütün devlet daireleri düzeylerinin <strong>ve</strong> etkilenen tüm<br />
sektörlerin <strong>ve</strong> paydaĢların <strong>alkol</strong> politikası kararlarını alırken dikkate alınmasını<br />
temin etmek için koordinasyon gereklidir. Ulusal <strong>alkol</strong> konseyi gibi bir<br />
koordinasyon kurumu, bakanlıklar, sağlık uzmanları <strong>ve</strong> diğer ortaklardan üst<br />
düzey kıdemli temsilcileri bünyesine almalıdır.<br />
31. <strong>Alkol</strong> eylem planlarının muhtevası için halk <strong>ve</strong> siyasilerin desteği hayati önem<br />
taĢımaktadır. Ulusal siyasetçilerin, <strong>alkol</strong>ün pazarlandığı ortamı düzenleme <strong>ve</strong><br />
etkileme yetkisi bulunmaktadır. Genellikle siyasetçiler, resmi rolleri <strong>ve</strong> ayrıca<br />
Ģahsi görüĢlerine göre çeĢitlilik arz eden bir Ģekilde <strong>alkol</strong> mevzularına özel bir<br />
ilgi göstermektedir. <strong>Alkol</strong> endüstrisi <strong>ve</strong>ya sağlık grupları gibi hükümet dıĢı<br />
oyuncular ile kurulacak temaslar, belirli <strong>alkol</strong> politikaları konusunda<br />
siyasetçilerin bakıĢ açılarını Ģekillendirebilir <strong>ve</strong> muhtemelen politika<br />
önerilerinin Ģekillenmesini <strong>ve</strong>ya ince ayrıntılarına kadar incelenip rafine<br />
edilmesini etkileyebilir. Sivil toplum örgütleri <strong>ve</strong> kamuoyundan alınan tepkiler,<br />
<strong>alkol</strong> politikası reformu üzerinde etkili olabilir. Devlet kurumları <strong>ve</strong><br />
hükümetlere ila<strong>ve</strong>ten, kamu sağlığına yönelik <strong>alkol</strong> politikasını destekleyen<br />
sağlık <strong>ve</strong> tıp uzmanları <strong>ve</strong> kuruluĢlar arasında bağımsız, kamu tarafından<br />
finanse edilen kuruluĢlar, sigorta sanayi programları, konu temelli STK’lar <strong>ve</strong><br />
ağlar <strong>ve</strong> mesleki kamu sağlığı dernekleri yer almaktadır.<br />
32. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> sorumlu <strong>alkol</strong> içme davranıĢı hakkındaki bilgiye dayalı kamu eğitim<br />
kampanyaları, orantılı olmalıdır <strong>ve</strong> zararlı kullanımı azaltmak amacıyla <strong>alkol</strong>ün<br />
riskleri <strong>ve</strong> yardım <strong>ve</strong> tedavinin bulunabilirliği <strong>ve</strong> eriĢilebilirliği hakkında<br />
bilgilendirmeye yoğunlaĢmalıdır. Özellikle de araç kullanmada düĢürülen kan<br />
<strong>alkol</strong> sınırı, <strong>alkol</strong> satın almadaki asgari yaĢın yükseltilmesi <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong>den alınan<br />
<strong>ve</strong>rgilerinin arttırılması gibi yeni tedbirler getirildiğinde, <strong>alkol</strong> politikası<br />
önlemlerini desteklemek amacıyla kamu eğitim programları da kullanılmalıdır.<br />
Web-tabanlı bilgilendirme programları, “denetim testi” <strong>ve</strong> kendi kendine<br />
rehberlik, yeni bilgi kanallarını temsil etmektedir.
218 218 216 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Eylem seçenekleri<br />
33. Ülkeler, siyasi irade <strong>ve</strong> iyi yönetiĢim talebi dâhil, <strong>alkol</strong> politikası için yeterli<br />
kamu sağlığı altyapısının olmasını temin etmelidir. Buna ila<strong>ve</strong>ten ülkeler,<br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> yönetilmesinden sorumlu olan<br />
devlet görevlilerine yeterli kaynakların tahsis edilmesini, <strong>alkol</strong> politikası <strong>ve</strong><br />
araĢtırmalarındaki kapasite arttırıcı tedbirlerin alınmasını <strong>ve</strong> kanıt bilgilerinin<br />
bütün kesim <strong>ve</strong> düzeylerdeki politika <strong>ve</strong> program uygulamalarına getirilmesini<br />
temin etmek zorundadır. GeliĢtirilen bu tür politikalar, kapsayıcı olmalı <strong>ve</strong> her<br />
türlü olumsuz sonucu asgari indirmelidir. Yeni politika <strong>ve</strong> kanunların kabul<br />
edilmesi <strong>ve</strong> getirilmesinde Ģeffaflık <strong>ve</strong> bilgi eksikliği, kötü organizasyon <strong>ve</strong><br />
hazırlık, finansman azlığı, yozlaĢmanın olması <strong>ve</strong> halkın yetkili makamlara olan<br />
gü<strong>ve</strong>n eksikliği gibi hususların tamamı, etkili politikanın kabulü, uygulanması<br />
<strong>ve</strong> icrasının önünde engel teĢkil etmektedir. Asgari olarak, ülkelerin ölçülebilir<br />
sağlık <strong>ve</strong> politika çıktıları; ilgili devlet daireleri <strong>ve</strong> sektörleri genelinde politika<br />
uyumunu <strong>ve</strong> “birleĢtirilmiĢ/katılımcı” eylemi teĢvik edecek bir koordinasyon<br />
organı <strong>ve</strong>ya mekanizması <strong>ve</strong> yeterli bir biçimde kaynağı ayrılmıĢ sivil toplum<br />
sektörü dâhil, sivil topluma bir ses <strong>ve</strong>rmek için kamu sağlığı menfaati ile<br />
potansiyel menfaat çatıĢmalarının olmadığı tanımlanabilir bir ulusal <strong>alkol</strong><br />
eylem planı <strong>ve</strong>ya stratejisine sahip olması beklenmektedir.<br />
Sağlık hizmetlerinin tepkisi<br />
BaĢlık<br />
34. Sağlık sektörü <strong>ve</strong> desteği ile sosyal refah, eğitim <strong>ve</strong> iĢyeri sektörleri, tehlikeli <strong>ve</strong><br />
zararlı <strong>alkol</strong> tüketiminin 5 sonucu olarak kötü sağlığı <strong>ve</strong> prematüre doğumları<br />
azalttığı gösterilen kısa tavsiye programlarının yaygın bir Ģekilde uygulanması<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanımı bozuklukları için kanıta dayalı tedavi programlarının<br />
uygulanması ile hem sağlık kazanımları <strong>ve</strong> mali tasarrufların mey<strong>ve</strong>sini almak<br />
için gerçek fırsatlara sahiptir. Hamilelik döneminde <strong>alkol</strong> tüketiminin<br />
azaltılmasına yardımcı olmaya <strong>ve</strong> içen kiĢiden baĢka aile üyelerini <strong>ve</strong> çocukları<br />
<strong>alkol</strong> bağımlılığı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın sonuçlarından korumaya vurgu<br />
yapılmalı <strong>ve</strong> önem <strong>ve</strong>rilmelidir. Bu nokta, gerekli eylemde bulunmak için farklı<br />
ortamlardaki sağlayıcılar için teĢvik <strong>ve</strong>rilmesi amacıyla devletin <strong>ve</strong> sağlık<br />
sigortası Ģirketlerinin liderlik göstermesini gerektirmektedir.<br />
5 Considered as consumption greater than 40g alcohol per day for a man and 30g alcohol per day for a<br />
woman.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 217 219 219<br />
Sonuç<br />
35. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler zararın azaltılması <strong>ve</strong>ya önlenmesi<br />
için <strong>alkol</strong> tüketim tavsiyesi, <strong>alkol</strong> kullanımı bozukluğu için sosyal<br />
rehabilitasyon programları ya da tedavisine katılımdan faydalanacak kiĢi sayısı<br />
ile gerçekten bu tür tavsiye <strong>ve</strong>ya tedaviyi alan kiĢi sayısı arasındaki açıklığı<br />
kademeli olarak azaltmalıdır.<br />
Gösterge<br />
36. Göstergeler, yetiĢkin nüfusunun tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketimine oranını <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong> alımlarını azaltmak amacıyla temel bir sağlık hizmeti sağlayıcısından<br />
tedavi <strong>ve</strong> tavsiye alan tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi olan nüfus oranını<br />
ihtiva edebilir.<br />
Arka Plan<br />
37. Zararlı <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı dâhil <strong>alkol</strong> kullanım bozuklukları,<br />
Hastalık <strong>ve</strong> Ġlgili Sağlık Problemleri Uluslararası Ġstatistiksel Sınıflandırması,<br />
10. Revizyonda (ICD-10) zihinsel <strong>ve</strong> davranıĢsal bozukluklar listesinde resmi<br />
olarak sınıflandırılmaktadır. Genel olarak, <strong>alkol</strong> kullanım bozukluklarının<br />
yaygınlığı çok yüksek olup, birçok ülkede bu oran belki de erkeklerde günde en<br />
az 40 g <strong>ve</strong> kadınlarda 30 g <strong>alkol</strong> içen her altı yetiĢkinde bir olup, 16 yetiĢkinden<br />
yaklaĢık 1’i herhangi bir yılda <strong>alkol</strong> bağımlılığından muzdarip olmaktadır.<br />
ÇalıĢma yapılan hemen her ülkede <strong>alkol</strong> tüketim tavsiyesi, sosyal rehabilitasyon<br />
programları ya da tedavisine katılımdan faydalanan kiĢi sayısı ile gerçekten bu<br />
tür tavsiye <strong>ve</strong>ya tedaviyi alan kiĢi sayısı arasında önemli bir fark vardır.<br />
Tehlikeli ya da zararlı <strong>alkol</strong> kullanımı olan her 20 kiĢiden yalnızca 1’inin<br />
gerçekten tespit edilmiĢ olduğu <strong>ve</strong> bir temel sağlık hizmeti sunucusu tarafından<br />
kısa tavsiyeler <strong>ve</strong>rildiği tahmin edilmektedir. Benzer bir Ģekilde <strong>alkol</strong><br />
bağımlılığı olduğu teĢhis edilen her 20 kiĢiden 1’i tedavi maksatlı fiili olarak bir<br />
uzman tarafından tedaviye alınmaktadır.<br />
Stratejiler<br />
38. Elde edilen kanıtlar temel sağlık hizmetleri, sosyal refah ortamları <strong>ve</strong> kaza <strong>ve</strong><br />
acil durum departmanlarında tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi olan bireyler<br />
için erken tanı <strong>ve</strong> kısa tavsiye programlarının <strong>ve</strong> iĢyeri <strong>ve</strong> eğitim çevrelerinde<br />
programları sunmanın yaygın bir Ģekilde uygulanmasından fayda sağlandığını<br />
kuv<strong>ve</strong>tli bir Ģekilde desteklemektedir. Hükümetler, tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye
218 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
220<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
programları gibi klinik müdahalelerin yaygın bir Ģekilde kullanılabilir <strong>ve</strong><br />
baĢvurulabilir olmasını; temel bakım hizmetleri sağlayıcılarının bu tür<br />
programları yürütmek için ihtiyaç duydukları eğitim, klinik malzemeleri <strong>ve</strong><br />
tavsiyeleri almasını <strong>ve</strong> ya kalite arttırma giriĢimlerinin bir parçası ya da hizmet<br />
ücreti ödemesi olarak yaptıkları müdahaleler için uygun bir Ģekilde ödeme<br />
almalarını temin ederek tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programları <strong>ve</strong> uzman<br />
hizmetlerine sevk <strong>ve</strong> yönlendirmeleri destekleyebilir. Temel sağlık <strong>ve</strong> bakım<br />
hizmetleri sağlayıcıları, yönetimi zor olan <strong>alkol</strong> içenleri sevk edebilecekleri<br />
uzman hizmetler tarafından desteklendiği zaman bu müdahaleyi daha kolay<br />
üstlenmektedir. <strong>Alkol</strong> kullanım bozukluklarının yönetiminde, temel<br />
hizmetlerden uzman bakıma geçiĢ ideal olarak pürüzsüz olmalıdır. Kanıta<br />
dayalı davranıĢsal <strong>ve</strong> farmakolojik tedavileri kullanarak <strong>alkol</strong><br />
yoksunluk/uzaklaĢmasını yönetmek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanım bozukluğunu tedavi<br />
etmek amacıyla <strong>ve</strong>rilen uzman hizmetler, yararlanma / istifade etme ihtimali<br />
olduğu değerlendirilenlere sunulmalıdır. Bu konudaki eğilim, uzun süreli<br />
yatarak tedaviden ayakta tedavi <strong>ve</strong> toplum temelli tedaviye doğru olmaktadır.<br />
Mükerrer suç iĢleyen, sabıkalı <strong>alkol</strong>lü araç kullananlar için mahkeme kararıyla<br />
tedavi vakaları hariç, zorunlu tedavi artık tavsiye edilmemektedir ki birtakım<br />
kanıtlar etkili olabildiğini göstermektedir. Ebelik <strong>ve</strong> doğum hizmetleri, bütün<br />
hamile kadınlara hamilelik döneminde <strong>alkol</strong> kullanımı hakkında bilgi<br />
<strong>ve</strong>rilmesini <strong>ve</strong> uygun ise tavsiyelerde bulunulmasını sağlamalıdır <strong>ve</strong> sosyal<br />
refah hizmetleri, içen kiĢiden baĢka aile üyelerini <strong>ve</strong> çocukları <strong>alkol</strong> bağımlılığı<br />
<strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın sonuçlarından korumaya yardımcı destek faaliyetleri<br />
uygulamalıdır.<br />
Eylem seçenekleri<br />
39. Bütün kanıtlar, tehlikeli <strong>ve</strong> zararlı içicilerin çoğunluğunun gayet tabii olarak<br />
temel bakım hizmetleri sağlayıcılarından tavsiye almadığını <strong>ve</strong> tedaviden<br />
faydalanabilecek olan <strong>alkol</strong> kullanım bozukluğu olan birçok kiĢinin Ģu anda bu<br />
tür tedavileri almadığını göstermektedir. Bu durumu değiĢtirmeden bırakmanın<br />
hiçbir maliyeti olmadığı düĢünülebilir, ancak bu yanlıĢ bir varsayımdır. Erken<br />
tanımlama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programlarına yapılan yatırımları, yalnızca sağlığı<br />
iyileĢtirip hayat kurtarmakla kalmaz, aynı zamanda sağlık sistemlerinin para<br />
tasarruf etmesini sağlar. Ġki seviye eylemde bulunulabilir:<br />
• Tehlikeli ya da zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi riski altında olan nüfusun % 30’u için<br />
erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiyeler <strong>ve</strong>rme hedefi koyma. Yeni bir temel sağlık<br />
hizmeti sağlayıcısına kaydolan her hastanın sağlık kontrolünden geçmesi,<br />
belirli hastalık kategorileri (örneğin yüksek tansiyon <strong>ve</strong>ya tüberküloz) için
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 219 221<br />
bir hizmet sağlayıcısına danıĢması <strong>ve</strong>ya bu müdahaleleri sunan belirli klinik<br />
türlerine gitmesi için sağlayıcı eğitimleri dâhil, uygun sistemleri<br />
uygulamaya koyarak bu hedefe ulaĢılabilir. Web tabanlı bilgi <strong>ve</strong> kendi<br />
kendine yardım rehberliği de değerlendirmeye alınabilir.<br />
• Risk altındaki nüfusun % 60’ına kadar olan kesim için erken tanılama <strong>ve</strong> kısa<br />
tavsiye programları sunma hedefini koyma. Daha iddialı olan bu hedef,<br />
temel bakım hizmetleri alan bütün hastalara, konsültasyon sebebine<br />
bakılmaksızın, bu müdahalelerin <strong>ve</strong>rilmesini gerektirmektedir. Ayrıca temel<br />
bakım <strong>ve</strong> sağlık hizmetleri sağlayıcılarına <strong>ve</strong>rilen eğitim <strong>ve</strong> desteğe daha<br />
büyük bir yatırım yapılmasını gerekli kılmaktadır.<br />
Topluluk <strong>ve</strong> iĢyeri eylemi<br />
BaĢlık<br />
40. Koordineli <strong>ve</strong> uyumlaĢtırılmıĢ bir biçimde yapıldığı zaman, yerel düzeyde,<br />
topluluklarda, iĢyerleri <strong>ve</strong> eğitim ortamlarındaki eylem, bireysel davranıĢtan<br />
ziyade kolektif tavır <strong>ve</strong> davranıĢları değiĢtirerek <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltabilir. Halk eğitimi kampanyaları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içki etiketleri üzerinde sağlık<br />
risklerine iliĢkin <strong>ve</strong>rilen bilgiler, yerel eylemi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> politikası tedbirlerini<br />
desteklemek için kullanılabilir. Yerel <strong>ve</strong> kolektif eylemin tam olarak etkili<br />
olması için, farklı sektörler arasında ortaklık <strong>ve</strong> kapasite oluĢturma <strong>ve</strong><br />
toplumun farklı seviyelerinde sürdürülen liderlik gereklidir.<br />
Sonuçlar<br />
41. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler uygulanabilir durumlarda <strong>alkol</strong><br />
eylemini içeren sağlığı teĢvik eylemini uygulayan okullarını sayısını; yerel <strong>alkol</strong><br />
eylem planları olan belediyelerin sayısını <strong>ve</strong> “iĢyerinde <strong>alkol</strong>” politika <strong>ve</strong><br />
programlarını uygulayan iĢyerleri <strong>ve</strong> kurumların sayısını gittikçe artan bir<br />
biçimde arttırmak için çaba <strong>ve</strong> gayret sarf etmelidir.<br />
Göstergeler<br />
42. Göstergeler, belirlenmiĢ kıstasları ihtiva eden politika <strong>ve</strong> programları<br />
uygulayan okul, belediye <strong>ve</strong> iĢyerleri oranlarını içermektedir.
222<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
222 220 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Arka Plan<br />
43. Toplum düzeyinde <strong>alkol</strong> politikasının kabul edilmesi <strong>ve</strong> uygulanmasının<br />
avantajı; <strong>alkol</strong> problemlerinin karayolu trafik kazalarının sebep olduğu<br />
yaralanma <strong>ve</strong> ölümler ile ilgilenme, hastane <strong>ve</strong> acil tıbbi hizmetler sunma <strong>ve</strong><br />
<strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlığına müdahale etme gibi bir<br />
toplumun doğrudan tepki <strong>ve</strong>rmesini gerektiren anlık yerel sonuçları olmasıdır.<br />
Bundan dolayı belediyelerin, okul <strong>ve</strong> iĢyerlerindeki <strong>alkol</strong>e iliĢkin politikalardan<br />
oluĢan, lokanta <strong>ve</strong> bar gibi yerlerde ruhsat kontrolü ile bulunabilirliğe<br />
odaklanan bir <strong>alkol</strong> eylem planına sahip olması önem arz etmektedir. Belediye<br />
sosyal sektör, ana okulu <strong>ve</strong> okullardaki uzmanların da gerekli vasıflara sahip<br />
olmasını temin etmelidir ki bu Ģekilde bu uzmanlar <strong>ve</strong> meslek sahipleri, <strong>alkol</strong><br />
problemlerinin erken tespitine <strong>ve</strong> kısa müdahale <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong> tedavisine sevk<br />
edilmesine odaklansınlar. Toplumlar, <strong>alkol</strong> problemleri söz konusu olduğunda<br />
önemli oranda farklılık göstermektedir. Hususiyetle, düĢük sosyal sermayesi<br />
olan bir bölge <strong>ve</strong>ya gece hayatı ekonomisi oluĢturan <strong>ve</strong> yüksek düzeyde <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı gürültü <strong>ve</strong> taciz olayları meydana getiren kentsel bir ortam, zararlı <strong>alkol</strong><br />
kullanım seviyeleri <strong>ve</strong> kalıpları için bir risk faktörü olabilir.<br />
44. ĠĢyerlerinde, zararlı <strong>alkol</strong> kullanımı <strong>ve</strong> yoğun <strong>ve</strong> sürekli olarak içki içme;<br />
disiplin iĢlemi gerektirebilecek Ģekilde iĢe devamsızlık, bugüncülük (iĢteki<br />
azalan performans), iĢe geç gelme, iĢten erken ayrılma, kaza, prematüre<br />
ölümler, düĢük <strong>ve</strong>rimlilik, uygunsuz davranıĢ, hırsızlık <strong>ve</strong> diğer suçlar,<br />
çalıĢanlar arasındaki kötü iliĢkiler <strong>ve</strong> düĢük Ģirket morali riskini arttırmaktadır.<br />
Diğer taraftan, aĢırı stres <strong>ve</strong> düĢük memnuniyet dâhil iĢyerindeki yapısal<br />
faktörler, <strong>alkol</strong> kullanım bozuklukları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı riskini<br />
arttırabilmektedir.<br />
Stratejiler<br />
45. Daha geniĢ bir politika yaklaĢımının bir parçası olarak <strong>alkol</strong> eğitim göz önüne<br />
alınmalı <strong>ve</strong> değerlendirilmelidir. <strong>Alkol</strong> eğitimi, ebe<strong>ve</strong>yn desteği ile çocuklukta<br />
baĢlamalı <strong>ve</strong> sağlığı teĢvik eden bütüncül okul yaklaĢımının parçası olarak<br />
okullarda devam etmelidir. Sınırlamaları göz önüne alınarak, <strong>alkol</strong> eğitimi<br />
çocukların geliĢimindeki ilgili dönemi hedefleme, büyüme <strong>ve</strong> geliĢme aĢaması<br />
esnasında hedef gruptaki çocuk <strong>ve</strong> gençler ile konuĢma, müdahaleyi<br />
öğretmenler <strong>ve</strong> ayrıca hedef grup üyeleri ile test etme, programın etkileĢimli <strong>ve</strong><br />
beceri geliĢtirmeye dayalı olmasını temin etme, bütün katılımcılara uyan <strong>ve</strong><br />
ilgili olan davranıĢ değiĢikliği hedefleri belirleme, sonraki yıllarda takviye edici<br />
<strong>ve</strong> güçlendirilmiĢ oturumlar yapma, çocuklar için anlık pratik kullanımı olan
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 223<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 221<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 223<br />
bilgileri dâhil etme, eğitim materyallerini etkileĢimli bir Ģekilde <strong>ve</strong>rmek <strong>ve</strong><br />
anlatmak için uygun öğretmen eğitimi programları yürütme <strong>ve</strong> etkili bir Ģekilde<br />
yaygın olarak bulunabilir <strong>ve</strong> eriĢilebilir olan her türlü programı yapıp, maruz<br />
kalma oranını arttıracak Ģekilde pazarlamasını yapma gibi etkin <strong>ve</strong> etkili olduğu<br />
ispat edilen eğitimsel uygulamalara dayanmalıdır. Bir ailedeki <strong>alkol</strong><br />
problemlerinin yalnızca içen kiĢi değil, aynı zamanda partnerin refahı <strong>ve</strong> sağlığı<br />
<strong>ve</strong> özellikle de çocukların geliĢimi için de bir sorun teĢkil ettiği için, aile temelli<br />
programlar da değerlendirmeye alınabilir. Toplum temelli önleme<br />
programlarının bir parçası olarak, çocukların bakımları ile ilgilenenleri<br />
(öğretmenler dâhil), <strong>alkol</strong> problemleri olan ebe<strong>ve</strong>ynler için erken müdahalede<br />
bulunma <strong>ve</strong> kısa müdahaleye <strong>ve</strong>ya tedaviye yönlendirme konularında eğitmek<br />
<strong>ve</strong> onlara vasıf <strong>ve</strong> kabiliyet kazandırmak ilgili bir uygulama <strong>ve</strong> yaklaĢımdır. Bu<br />
yaklaĢım, partnerlere <strong>ve</strong> çocuklara da destek sağlayacaktır.<br />
46. <strong>Alkol</strong>e bağlı zararı azaltabilecek iĢyeri çabaları, <strong>alkol</strong>süz iĢyerlerini teĢvik etme,<br />
iĢ stresini düĢüren <strong>ve</strong> iĢ ödüllerini arttıran bir idarecilik sistemi <strong>ve</strong> talep üzerine<br />
<strong>ve</strong>rilen psikososyal beceriler eğitimi, kısa tavsiye <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bilgilendirme<br />
programları gibi isteğe bağlı iĢyeri müdahalelerini içermektedir.<br />
47. Toplum temelli önleme programları, <strong>alkol</strong>lü araç sürme, ölümle sonuçlanan<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı trafik kazaları <strong>ve</strong> saldırı <strong>ve</strong> tecavüz yaralanmalarını azaltmada etkili<br />
olabilir. Ayrıca ruhsatlı tesislerde içki içme ile iliĢkili problemlere (örneğin<br />
gürültü <strong>ve</strong> saldırgan davranıĢ) iliĢkin farkındalığı yükseltmek, bu tür sorunlara<br />
belirli çözümler getirmek <strong>ve</strong> ruhsatlı tesislerin sahiplerinin bu Ģekilde içki<br />
tüketip olumsuz davranıĢlar sergileyen kiĢiler <strong>ve</strong> bunların hareketlerine cevap<br />
<strong>ve</strong>rmek için topluma karĢı sorumluluklarının farkına varmalarını sağlamak için<br />
de toplum seferberliği kullanılmaktadır. Toplum seferberliği <strong>ve</strong> toplum hareket<br />
geçirilmesi çabalarının değerlendirilmesi <strong>ve</strong> tabandan gelen halk hareketi<br />
projelerinin belgelendirilmesi, toplum seferberliğinin ruhsatlı tesislerde içki<br />
içmeye bağlı saldırganlığı <strong>ve</strong> diğer problemleri azalttığını göstermektedir. Etkili<br />
toplum programlarının ana karakteristiği, bu tür programların <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullanma kanunları <strong>ve</strong>ya reĢit olmayanlara <strong>ve</strong> sarhoĢlara <strong>alkol</strong> satıĢlarının<br />
yasaklanmasının daha sıkı bir Ģekilde uygulanması gibi etkili olduğu bilinen<br />
müdahaleleri uygulamaları <strong>ve</strong> bu tip müdahalelere destek <strong>ve</strong>rilmesini<br />
sağlamasıdır.<br />
Eylem seçenekleri<br />
48. <strong>Alkol</strong> eğitim inisiyatif <strong>ve</strong> giriĢimlerinin yeniden yönlendirilememesi <strong>ve</strong><br />
koordine edilememesi, örneğin kötü tasarlanmıĢ <strong>ve</strong> etkisiz programların
224 224<br />
222 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
kullanımı yoluyla kıt olan kaynakların uygunsuz <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rimsiz bir Ģekilde<br />
kullanılmasına devam edilmesi riskini taĢımaktadır. Benzer bir Ģekilde, toplum<br />
programlarına ila<strong>ve</strong> yatırımlar yapılmaması halinde, yeni <strong>alkol</strong> politikası<br />
çabaları için kamu desteğinin seferber edilmesi fırsatı kaçırılabilir. Buna<br />
ila<strong>ve</strong>ten, mevcut çoğu topluluk <strong>ve</strong> iĢyeri programlarının ideal bir Ģekilde<br />
tasarlanmadığı <strong>ve</strong>ya uygulanmadığı ya da değerlendirilmesi olasıdır. Çok çeĢitli<br />
eylemler mümkündür.<br />
49. <strong>Alkol</strong> hakkında okul temelli eğitim <strong>ve</strong> kamu bilgilendirme kampanyalarının<br />
yeniden tasarlanması <strong>ve</strong> bunlara yeniden yatırım yapılması için adımlar<br />
atılmalıdır. Bu çaba <strong>ve</strong> teĢebbüslerin finansmanı, potansiyel etkilerine oranla<br />
yapılmalıdır. Yeniden tasarlama, <strong>alkol</strong> hakkında yapılan kamuoyu<br />
yoklamalarının sonuçlarından edilen ihtiyaç değerlendirmelerine dayalı<br />
olmalıdır. Yeniden tasarlanan eğitimsel programlar, <strong>alkol</strong> kullanım riskleri,<br />
zararlı <strong>alkol</strong> kullanımının azaltılmasındaki tavsiye <strong>ve</strong> tedavinin bulunabilirliği,<br />
eriĢebilirliği <strong>ve</strong> etkililiği <strong>ve</strong> etkili <strong>alkol</strong> politikaları hakkında bilgi <strong>ve</strong>rmelidir.<br />
50. Yerel toplumların <strong>ve</strong> belediyelerin desteklendirmesine <strong>ve</strong> bunların<br />
kapasitelerinin arttırılmasına yardımcı olacak çabalar sarf edilmelidir. Gittikçe<br />
artan bir Ģekilde yerel topluluklar <strong>ve</strong> belediyeler, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
azaltılması için daha geniĢ bir aralıkta sorumluluk almaktadır. Bu durum,<br />
potansiyel kanıta dayalı politika <strong>ve</strong> eylemlerin tamamının yerel düzeyde bütün<br />
olarak kullanıma alınmasını temin etmek için artan yerel olarak <strong>ve</strong>rilen eğitim,<br />
kapasite inĢası <strong>ve</strong> yerel eylem gruplarının desteklenmesini gerektirmektedir.<br />
51. <strong>Alkol</strong> eylemi için toplum <strong>ve</strong> iĢyeri kaynakları geliĢtirilmelidir. Bu kaynaklar,<br />
etkili <strong>alkol</strong> programlarının dokümantasyonu <strong>ve</strong> toplumda <strong>ve</strong> iĢyerlerindeki<br />
baĢarıya katkıda bulunan faktörlerin analiz edilmesini içermelidir. Ayrıca bu<br />
kaynaklar, <strong>alkol</strong> programı yöneticilerinin bu faktörlerin toplum <strong>ve</strong> iĢyeri<br />
programlarının tasarım <strong>ve</strong> uygulamasına konulmasını temin edebilmeleri için<br />
değerlendirme araçlarını da ihtiva etmelidir.<br />
52. Hem yeni hem de halihazırdaki programların tasarım <strong>ve</strong> uygulamasını<br />
güçlendirmek <strong>ve</strong> toplumda <strong>ve</strong> iĢyerlerinde en iyi sonuçlara ulaĢmak için,<br />
programların değerlendirilmesi <strong>ve</strong> belgelendirilmesi mekanizması<br />
oluĢturulmalı <strong>ve</strong> finanse edilmelidir.<br />
53. Ġlgili milli mevzuatın toplum <strong>ve</strong> iĢyeri inisiyatiflerini engellemeden ziyade<br />
kolaylaĢtırmasını <strong>ve</strong> desteklemesini temin etmek için, bu ilgili mevzuat olası<br />
tadilleri düĢünülerek gözden geçirilmeli <strong>ve</strong> revize edilmelidir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 223 225 225<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirler<br />
BaĢlık<br />
54. Az miktardaki <strong>alkol</strong> dahi araç sürme kabiliyetini zayıflatabilir <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü iken<br />
araç kullanmayı azaltma eylemi, halkın geniĢ kesimlerinden destek almaktadır.<br />
Zira özellikle de <strong>alkol</strong>lü araç kullanmanın kurbanlarının kendileri <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullanan kiĢiler değildir. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmadan kaynaklı yaralanma <strong>ve</strong><br />
ölümlerin gereksiz trajedisini azaltmada etkili olmak, devlet, trafik polisi, ceza<br />
yargılama sistemi, emniyet makamları, sağlık sektörü, yerel toplumlar <strong>ve</strong> diğer<br />
paydaĢlar arasındaki sürdürülebilir “birleĢik” eylem olmasını gerekli<br />
kılmaktadır.<br />
Sonuç<br />
55. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler tedricen <strong>alkol</strong>lü araç kullanma<br />
olayları <strong>ve</strong> ölümlerini azaltmalı <strong>ve</strong> mümkün olan en düĢük seviyede tutmalıdır.<br />
Gösterge<br />
56. Bu bölümün göstergesi, <strong>alkol</strong>lü araç kullanma vaka <strong>ve</strong> ölümleri olacaktır.<br />
Arka Plan<br />
57. Genel olarak, çoğu Avrupa ülkesinde <strong>alkol</strong>lü araç kullanma ölümleri <strong>ve</strong> kazaları<br />
azalmaktadır. Ancak yine de önemli derecede eksiklikler bulunmaktadır.<br />
Gençlerin görece en yüksek <strong>alkol</strong>lü araç kullanma kazasına karıĢma riski<br />
olmasına rağmen, kesin bir Ģekilde <strong>alkol</strong>lü araç kullanma <strong>ve</strong> iliĢkili kazaları <strong>ve</strong><br />
ölümlerinin orta yaĢlı nüfus kesimi arasında daha yaygındır. Birçok Avrupalı,<br />
polis tarafından daha sık <strong>ve</strong> fazla uygulama da dâhil <strong>alkol</strong>lü araç kullanmaya<br />
azaltmak için daha sıkı tedbirler alınmasını desteklemektedir. <strong>Alkol</strong>lü araç<br />
kullanma hakkındaki kanunlar, kolluk kuv<strong>ve</strong>tleri tarafından uygulama<br />
düzeyleri <strong>ve</strong> yaptırımların, Avrupa Bölgesinde dâhilinde bir ülke sınırından<br />
diğerine geçen artan sayıdaki özel <strong>ve</strong> profesyonel sürücüleri de dikkate alması<br />
gerekebilir. Tekrar eden suçlar <strong>ve</strong>ya çok yüksek kan <strong>alkol</strong> seviyeleri, <strong>alkol</strong><br />
kullanım bozuklukları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlığının bir göstergesi olabilir <strong>ve</strong> bunun<br />
için de sistematik olarak tedavi sağlanmalıdır.
226<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
224 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
226 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Stratejiler<br />
58. <strong>Alkol</strong>lü iken araç kullanmaya dair eylem <strong>ve</strong> diğer psikoaktif maddelerin<br />
kullanımı <strong>ve</strong> araç kullanmaya yönelik eylem, yalnızca sürücünün kendisine<br />
gelecek zararı azaltmakla kalmayıp, aynı zamanda yolcu, yaya <strong>ve</strong> diğer<br />
sürücülerin zarar görme riskini de azaltmaktadır. Etkili bir müdahale, basit<br />
olarak araç kullanmada yasal olarak kan <strong>alkol</strong> içeriğini (BAC) düĢürmedir <strong>ve</strong><br />
bunun etkinliği, diğer tedbirlerin kombinasyonunun bir parçası olması halinde<br />
arttırılabilir. BAC limiti 0,5 g/l’nin üzerinde olan bir ülkede, seviyeyi 0,5 g/l’ye<br />
düĢürmek faydalı olabilir <strong>ve</strong> bu limitin 0,5 g/l olduğu bir ülkede ise seviyeyi 0,2<br />
g/l’ye düĢürmek yararlı olabilir. Ancak daha düĢük bir yasal kan <strong>alkol</strong> seviyesi,<br />
ancak diğer tedbirler ile birleĢtirildiğinde <strong>ve</strong> gerçekten uygulandığında etkili<br />
olacaktır. En iyi uygulama <strong>ve</strong> icra yöntemi, ayıklık / içkinin etkisi altında<br />
olmama kontrol noktaları tesis edilerek kolluk kuv<strong>ve</strong>tleri tarafından genel<br />
olarak araç kullananları değil de <strong>alkol</strong> alıp araç kullananların yakalanma<br />
korkusunu artıran bir Ģekilde akıllı rastgele <strong>alkol</strong> testi yapılmasıdır. Halkın<br />
yakalanıp tutuklanmanın sonuçlarını bilmesini sağlamak için, bu uygulama<br />
kamu eğitim kampanyaları ile takviye edilmelidir. Uygulama ayrıca <strong>ve</strong>rilen<br />
cezanın ciddi kiĢisel sonuçları olduğu; örneğin yerine para cezaları, ehliyet ceza<br />
puanları <strong>ve</strong> duruma göre ehliyete geçici olarak el konulması gibi durumlarda en<br />
iyi iĢe yaramaktadır. Bu uygulama, mahkeme kararı ile yapılan müdahaleler <strong>ve</strong><br />
belirlenmiĢ sürelerde <strong>alkol</strong> ateĢleme kilidi, yani <strong>alkol</strong>lü sürücülerin aracı<br />
kullanmasını engelleyen <strong>ve</strong>ya uyaran sistemlerin kullanımı ile güçlendirilebilir.<br />
Bu tür kilitleme sistemleri özellikle de profesyonel sürücü <strong>ve</strong> Ģoförler için<br />
önleyici bir tedbir olarak kullanılabilir.<br />
Eylem seçenekleri<br />
59. Yürürlükteki BAC limitlerini düĢürme <strong>ve</strong>ya uygulamayı geniĢleme eyleminden<br />
çok az sayıda ülke faydalanamayabilir. Bunun yapılmaması, <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullananlar <strong>ve</strong> diğerleri arasındaki önlenebilir ölümleri <strong>ve</strong> yaralanmaları<br />
azaltma fırsatının kaçırılmasını sebep olabilir. Yapılabilecek iki özellikle önemli<br />
eylem vardır:<br />
• Bütün sürücüler için <strong>alkol</strong> alıp araç kullanmada yasal olan BAC seviyesinin<br />
aĢağı çekilmesi. Mevcut yasal kan <strong>alkol</strong> seviye ne olursa olsun, kanıtlar bu<br />
seviyenin 0,2 g/l’ye yakın seviyelere düĢürerek daha fazla hayatın<br />
kurtarılabileceğini göstermektedir. Bu eylem, temel bir mesaj<br />
göndermektedir <strong>ve</strong> kültürel olarak “<strong>alkol</strong>lü iken araç kullanmaya hayır”<br />
normunu tesis etmeye yardımcı olur. Ancak etkili olması için, daha düĢük
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 225 227<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 227<br />
bir BAC sınırı, diğer tedbirler ile kombinasyon halinde uygulanmalı <strong>ve</strong> icra<br />
<strong>ve</strong> takip yoluyla desteklenmelidir.<br />
• Ya araç kullananlar için artan rastgele <strong>alkol</strong> testleri ya da araç kullanan<br />
genel nüfustan ziyade <strong>alkol</strong> alıp araç kullananların yakalanma korkusunu<br />
arttıracak tedbirler aracılığıyla <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong> testi kontrol noktalarının daha<br />
yaygın kullanımı ile uygulamanın geniĢletilmesi. BAC limitlerinin etkili<br />
olması için araç kullanan halktan ziyade, <strong>alkol</strong>lü iken araç kullananların,<br />
rastgele herhangi bir saatte durdurulma <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> testi yaptırılma riski<br />
olduğunu bilmeleri gereklidir.<br />
<strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği<br />
BaĢlık<br />
Sonuçlar<br />
60. ÇalıĢmalar, <strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği arttıkça, daha fazla tüketildiğini <strong>ve</strong> sonuç<br />
olarak daha fazla zarar <strong>ve</strong>rdiğini göstermektedir. <strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliğinde<br />
en ufak azalma dahi, sağlık kazanımlarını beraberinde getirebilir <strong>ve</strong> Ģiddeti<br />
<strong>ve</strong> içenden baĢka diğer kiĢilere <strong>ve</strong>rilecek olası zararı azaltabilir. Bunu<br />
baĢarma, ulusal merciler, ruhsatlandırma memurları, polis, ceza yargılama<br />
sistemleri <strong>ve</strong> sağlık hizmetleri sektörü arasında uyumlu bir eylem olmasını<br />
gerektirmektedir.<br />
61. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler uygun olduğu durumlarda<br />
<strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliğini sınırlandırmalı ya da azaltmalı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün sarhoĢ <strong>ve</strong><br />
reĢit olmayan müĢterilere satıĢını sınırlandıran yönetmeliklerin gittikçe<br />
artan bir oranda ilgili bütün taraflarca uygulanmasını sağlamalıdır.<br />
Göstergeler<br />
62. Göstergeler, <strong>alkol</strong> satıĢ noktalarının sayısı, satıĢ noktalarının büyüklük <strong>ve</strong><br />
yoğunluğu <strong>ve</strong> satıĢ gün <strong>ve</strong> saatlerinin değerlendirilmesi dâhil <strong>alkol</strong><br />
ulaĢılabilirliğinin birleĢik bir ölçümünü içermektedir. Gençler hakkında<br />
düzenli aralıklarla yapılan anket <strong>ve</strong> araĢtırmalar ile reĢit olmayanların<br />
<strong>alkol</strong>e eriĢimleri de ölçülmelidir (örneğin Avrupa <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Diğer<br />
Maddelerin Kullanıma dair Okul Anket <strong>ve</strong> AraĢtırma Projesi - ESPAD).
228<br />
226 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Arka Plan<br />
63. <strong>Alkol</strong> satıĢının ruhsatlandırılması sistemi, hükümetlerin ruhsat sayısını<br />
sınırlandırmasına <strong>ve</strong> ruhsat sahiplerinden belirli standartları karĢılamasına<br />
<strong>ve</strong> ihlal halinde ceza olarak ruhsatların iptal edilmesine olanak sağladığı için<br />
hükümetler için <strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliğini yönetmesine imkan <strong>ve</strong>rmektedir.<br />
<strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliğinin sıkı bir Ģekilde sınırlandırılması yasadıĢı <strong>alkol</strong>de<br />
paralel bir piyasanın ortaya çıkmasını teĢvik edebilirken, bu durum<br />
genellikle uygulama <strong>ve</strong> icra ile kontrol edilebilir. Zararı azaltmanın diğer<br />
bir yolu, belirli mekân (örneğin park, sokak, hastane <strong>ve</strong> iĢyerleri gibi) <strong>ve</strong><br />
hallerde (örneğin futbol maçları esnasında) <strong>alkol</strong>ün kullanımına durumsal<br />
yasaklamalar konulmasıdır. Birkaç ülke <strong>alkol</strong> satıĢları üzerinde devlet<br />
tekelini devam ettirmektedir ki bu durum da özel satıĢların yapılabildiği<br />
ülkelere kıyasla daha az <strong>alkol</strong> satıĢ yeri <strong>ve</strong> daha kısa çalıĢma saatleri<br />
anlamına gelmektedir.<br />
Stratejiler<br />
64. Bütün Üye Devletlerde <strong>alkol</strong> satıĢlarına ruhsat sistemlerinin getirilmesi <strong>ve</strong>ya<br />
devam ettirilmesine cesaret <strong>ve</strong>rilmelidir. Ruhsatlar yalnızca reĢit olmayanlara<br />
<strong>ve</strong> sarhoĢlara <strong>alkol</strong> satıĢını yasaklayan kanunlara riayet eden <strong>ve</strong> müĢterilerinin<br />
halkı rahatsız edici gürültü yapmasını <strong>ve</strong>ya Ģiddete bulaĢmasını caydıran<br />
tesisler için yenilebilir. Ruhsat <strong>ve</strong>ren merciler, <strong>alkol</strong>e bağlı Ģiddet, suç, kamu<br />
düzenini bozma <strong>ve</strong> sağlığa zarar <strong>ve</strong>rme vakalarını azaltmayı amaçlayan<br />
tedbirleri tasarlamada <strong>ve</strong> duruma göre uygulamada daha yakından müdahil<br />
olmalıdır. Perakende <strong>alkol</strong> satıĢında devlet tekelinin olduğu ülkeler, bu tekel<br />
konumlarını muhafaza etmeyi değerlendirmeye almalıdır.<br />
65. Hükümetler, <strong>alkol</strong> satıĢ noktalarının yoğunluğunu düzenleme <strong>ve</strong> satıĢ saatlerini<br />
kontrol etme gibi yollarda gerekli hallerde <strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliğini kontrol<br />
etmek için adımlar atmalıdır. <strong>Alkol</strong> satıĢ gün <strong>ve</strong> saatlerini uzatmadan<br />
kaçınılması <strong>ve</strong> semt / mahalle sakinleri <strong>ve</strong>ya toplumların aĢırı <strong>alkol</strong>e bağlı zarar<br />
görmesi halinde de daha da kısıtlamaya gidilmesi tavsiye edilebilir. Asgari <strong>alkol</strong><br />
satın alma yaĢı uygulanmalıdır. Asgari <strong>alkol</strong> satın alma yaĢının 18’den düĢük<br />
olduğu durumlarda, hem içki satılıp tüketilen hem de yalnızca içki satılan<br />
ancak tüketilmeyen tesislerdeki bütün içecek ürünleri için bu yaĢın 18’e<br />
çıkarılması avantajlı olacaktır. Tesislerin asgari <strong>alkol</strong> satın alma yaĢına uyup<br />
uymadığını görmek amacıyla deneme amaçlı olarak gençlerin kullanılması gibi<br />
yöntemler ile uygulamayı kontrol etmek için çeĢitli teĢebbüsler öngörülebilir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 227 229<br />
Eylem seçenekleri<br />
66. Çoğu yargı mercii, özellikle daha iyi icra ile <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltabilecek<br />
Ģekillerde <strong>alkol</strong>ün satıĢını kontrol altına alacak fırsatlar sunmaktadır.<br />
Hususiyetle asgari yaĢ kanunları <strong>ve</strong> sarhoĢ olmuĢ müĢterilere <strong>alkol</strong> satıĢ<br />
yasağının uygulanması baĢta olmak üzere Avrupa <strong>alkol</strong> çabalarında önemli<br />
eksiklikler olduğu görülmektedir. Mevcut kanun <strong>ve</strong> yönetmeliklerini<br />
güçlendirerek <strong>alkol</strong> satıĢ noktalarının yoğunluğu <strong>ve</strong> satıĢ saatlerini kontrol<br />
etmek amacıyla çeĢitli yol <strong>ve</strong> yöntemlerin de değerlendirmeye alınması<br />
yararlıdır. Çok çeĢitli seçenekler mümkündür:<br />
• Asgari satın alma yaĢı 18'in altında ise bu kanuni yaĢı bira <strong>ve</strong> Ģarap dâhil<br />
bütün içki kategorileri için süpermarket, bar <strong>ve</strong> kafeler dâhil bütün satıĢ<br />
noktalarında 18 yaĢ yükseltme değerlendirmeye alınmalıdır. <strong>Alkol</strong>lü ürün<br />
satın almak için 18 yaĢtan daha yüksek yaĢ sınırları uygulayan ülkeler, bu<br />
sınırları aĢağı çekmemelidir.<br />
• <strong>Alkol</strong> satıĢ noktalarının yoğunluğu <strong>ve</strong> çalıĢma saatlerini azaltmak için<br />
mevcut kanun <strong>ve</strong> yönetmeliklerin güçlendirilmesi <strong>ve</strong> tekel uygulanan<br />
yerlerde devlet perakende satıĢ tekelinin devam ettirilmesi.<br />
• ReĢit olmayanlara <strong>alkol</strong> satıĢ yasağının uygulanmasını artıracak eğitim <strong>ve</strong><br />
mevzuat çabaları harcama.<br />
<strong>Alkol</strong>lü içkilerin pazarlaması<br />
BaĢlık<br />
67. Özellikle gençlerin içmesi hakkında olmak üzere <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> etkisine dair<br />
ticari iletiĢimlerin kapsam <strong>ve</strong> geniĢliği önemsiz görülmemelidir. Espri <strong>ve</strong> cazibe<br />
<strong>ve</strong> gençleri çeken diğer yönlerin kullanımından kaçınılmasından sponsorluk <strong>ve</strong><br />
televizyon <strong>ve</strong> sinema reklamlarının önlenmesi <strong>ve</strong> tamamen yasaklanmasına<br />
kadar, ticari iletiĢime maruz kalmayı sınırlandırmanın çok çeĢitli yolları vardır.<br />
Hangi sistem kullanılırsa kullanılsın hükümet, sağlık sistemleri, medya <strong>ve</strong><br />
telekomünikasyonun bütün formları arasındaki ortak çalıĢma yapılması<br />
zaruridir. ĠletiĢim sınırları aĢtığı için, bundan da fazla uluslararası uyum<br />
gereklidir.
230228<br />
ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
230 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Sonuç<br />
68. Bu Eylem Planının süresi boyunca <strong>ve</strong> özellikle çocukları <strong>ve</strong> gençleri korumak<br />
için, ülkeler uygunsuz <strong>ve</strong> sorumsuz <strong>alkol</strong> reklamcılığını <strong>ve</strong> çocukları <strong>ve</strong> gençleri<br />
hedef alan pazarlamayı önlemek amacıyla yerinde <strong>ve</strong> etkili sistemlere sahip<br />
olmalıdır.<br />
Gösterge<br />
69. Bu konudaki gösterge, her yıl <strong>ve</strong>ya iki yılda bir yapılan anket <strong>ve</strong> araĢtırmalar<br />
kullanılarak <strong>ve</strong> diğer davranıĢ etmenlerini de dikkate alarak değerlendirilen,<br />
çocuklar <strong>ve</strong> gençlerin rapor edilen <strong>alkol</strong> pazarlamasına maruz kalmasıdır.<br />
Arka Plan<br />
70. <strong>Alkol</strong> pazarlaması baĢlı baĢına devasa bir faaliyet olup, farklı iletiĢim kanalları<br />
ile geniĢlemeye devam etmektedir. Tam bir pazarlama stratejisi, yalnızca<br />
reklam <strong>ve</strong> tanıtım faaliyetleri değil, aynı zamanda ürün geliĢtirme, fiyat<br />
belirleme <strong>ve</strong> farklı ürünler ile farklı pazar dilimlerini hedef almayı<br />
içermektedir. Ayrıca <strong>alkol</strong> artık yalnızca geleneksel yayın ortamları (televizyon<br />
<strong>ve</strong> radyo) <strong>ve</strong> geleneksel yayın dıĢı medya (basılı yayın, reklam panoları <strong>ve</strong><br />
markalı ticaret gibi) ile pazarlanmamaktadır. <strong>Alkol</strong>, sponsorluk <strong>ve</strong> ürün<br />
yerleĢtirme <strong>ve</strong> konumlandırma aracılığıyla spor <strong>ve</strong> kültürel faaliyetler ile <strong>alkol</strong><br />
markalarının bağlantısının yapılması <strong>ve</strong> Ġnternet, ortam akıĢı [podcast] <strong>ve</strong> cep<br />
telefonu kısa mesajları gibi teknolojiler kullanılarak doğrudan pazarlama ile<br />
tanıtımı yapılmaktadır. Ġla<strong>ve</strong>ten, eğlence sektörünün tamamı, <strong>alkol</strong>ün film,<br />
televizyon gösteri programları, Ģarkı <strong>ve</strong> diğer kültürel prodüksiyonlarda <strong>alkol</strong>ün<br />
gösterilmesi yoluyla <strong>alkol</strong> kullanımı hakkında gençlerin beklentilerini<br />
Ģekillendirme rolü oynamaktadır. Bu doğrultuda, sorumsuz <strong>alkol</strong> pazarlamasını<br />
düzenleme çabaları kapsayıcı olmalı <strong>ve</strong> bütün bu unsurların üzerine<br />
eğilmelidir. Son olarak, ticari iletiĢimin sınırları aĢması söz konusu olduğu için,<br />
uluslararası eylem gereklidir.<br />
Stratejiler<br />
71. <strong>Alkol</strong> pazarlamasının hem içeriği hem de maruz kalınan miktarı, <strong>alkol</strong>ün<br />
zararlı etkilerine özellikle duyarlı olan gençler için hayati öneme haiz<br />
meselelerdir. Espri, animasyon <strong>ve</strong> popüler müzik gibi pazarlama<br />
materyallerinin belirli yönlerine gençlerin ilgisi, materyallerin genel<br />
etkililiğine önemli derecede katkıda bulunmaktadır. Yapılan çalıĢmalar,
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 229<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 231<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 231<br />
gençlerin <strong>alkol</strong> pazarlamasına maruz kalması ile <strong>alkol</strong> içmeye baĢlama <strong>ve</strong>ya<br />
daha fazla içme olasılıkları arasındaki bir doz - davranıĢ iliĢkisi olduğunu ortaya<br />
koymaktadır 6 . Gerçek zamanlı çalıĢmalar, pazarlamanın gençlerin aldığı <strong>alkol</strong><br />
miktarı üzerinde anlık <strong>ve</strong> önemli bir etkisi olduğunu <strong>ve</strong> bu etkinin içki<br />
alıĢkanlığı olan içicilerde çok daha büyük olduğunu göstermektedir.<br />
72. Çoğu yargı yetkisi bölgesi <strong>alkol</strong> reklamlarının hacim <strong>ve</strong> muhtevasını<br />
düzenlemesine rağmen, bunların düzenlemeleri gençlerin reklama nasıl tepki<br />
<strong>ve</strong>rdiklerine <strong>ve</strong> çekildikleri reklam yönleri hakkında her zaman yeterli bilgiyi<br />
yansıtamayabilmektedir. Örneğin filmlerde <strong>alkol</strong> kullanımının betimlenmesi <strong>ve</strong><br />
gösterilmesi, film <strong>ve</strong> televizyon showlarına ürün yerleĢtirilmesi <strong>ve</strong> Ġnternet <strong>ve</strong><br />
mobil iletiĢim cihazları ile reklam yapılması gibi çok sayıdaki pazarlama Ģekli<br />
çoğu kez düzenlenme dıĢında kalmaktadır. Bazı yargı yetkisi bölgeleri,<br />
televizyon <strong>ve</strong> sinemada <strong>alkol</strong> pazarlamasının yasaklanması ya da sporda <strong>alkol</strong><br />
üreticisi <strong>ve</strong> markalarının sponsorluğunun men edilmesi gibi birtakım <strong>alkol</strong><br />
pazarlama formlarını kısıtlamıĢ <strong>ve</strong> yasaklamıĢtır.<br />
73. Bazı yetki bölgelerinde ise <strong>alkol</strong> pazarlamasının içerik <strong>ve</strong> yerleĢtirilmesi<br />
reklamcılar, medya <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> üreticileri dâhil iktisadi iĢletmeler ile eĢ düzenleme<br />
<strong>ve</strong> öz-düzenleme sistemleri aracılığıyla kontrol edilmektedir. Ancak etkili<br />
olması için, bu tür düzenlemelerin baĢarıya ulaĢması için açık <strong>ve</strong> net bir<br />
çerçe<strong>ve</strong> <strong>ve</strong> yeterli giriĢim gereklidir. <strong>Alkol</strong> pazarlama uygulamalarının<br />
izlenmesi, bağımsız bir organ ya da devlet kurumunun sorumluğu olduğunda <strong>ve</strong><br />
sistematik <strong>ve</strong> rutin bir Ģekilde yapıldığında en iyi uygulanır. <strong>Alkol</strong><br />
reklamlarında izin <strong>ve</strong>rilmemesi gereken her türlü hususu belirleyecek reklam<br />
kural <strong>ve</strong>ya kanunları çok zor olduğu için, bazı ülkeler (Fransa) izleme <strong>ve</strong><br />
uygulaması çok daha açık <strong>ve</strong> net olduğundan dolayı neleri yer alabileceğini<br />
belirlemeyi seçmiĢtir.<br />
Eylem seçenekleri<br />
74. <strong>Alkol</strong>ün kullanımı <strong>ve</strong> ağır kullanımı üzerinde pazarlamanın etkisi göz ardı<br />
edilmemeli, hafife alınmamalıdır. <strong>Alkol</strong>ün pazarlaması yönetim sistemleri daha<br />
etkili yapılabilir <strong>ve</strong> kamu sağlığı faydaları için maruziyet azaltılabilir. Ticari<br />
<strong>alkol</strong> iletiĢiminin sınır aĢan niteliği söz konusu olduğu için, uluslar üstü eyleme<br />
de ihtiyaç vardır. Olası eylemler aĢağıdaki belirtilmiĢtir:<br />
6 Anderson P et al.. Impact of alcohol ad<strong>ve</strong>rtising and media exposure on adolescent alcohol use: a<br />
systematic review of longitudinal studies. Alcohol and Alcoholism, 44(3):229–243 (Advance access<br />
published 14 January 2009, doi: 10.1093/alcalc/agn115).
230 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
232<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• Tercihen bir mevzuat temeli ile <strong>ve</strong> yerine göre uygun kendi kendine<br />
düzenleme tedbirleri ile desteklenen bir Ģekilde aĢağıdakiler aracılığıyla<br />
<strong>alkol</strong> pazarlaması için düzenleyici <strong>ve</strong>ya eĢ düzenleyici çerçe<strong>ve</strong>ler<br />
hazırlanması:<br />
- pazarlama içerik <strong>ve</strong> hacminin düzenlenmesi;<br />
- <strong>alkol</strong>lü içkilerin tanıtımını yapan sponsorluk faaliyetlerinin<br />
düzenlenmesi;<br />
- gençleri hedef alan faaliyetler ile iliĢkili olan promosyon <strong>ve</strong><br />
tanıtımlarının kısıtlanması <strong>ve</strong>ya yasaklanması;<br />
- sosyal medya gibi <strong>alkol</strong> pazarlama tekniklerinin yeni Ģekil <strong>ve</strong> formlarının<br />
düzenlenmesi.<br />
• Kamu kurumları ya da bağımsız kuruluĢlar tarafından <strong>alkol</strong> ürünlerinin<br />
pazarlamasının gözetlenmesi için etkili sistemlerin geliĢtirilmesi.<br />
• Pazarlama yasak <strong>ve</strong> kısıtlamalarının ihlal edilmesine karĢı etkili idarî <strong>ve</strong><br />
caydırıcı sistemlerinin tesis edilmesi.<br />
• Birtakım <strong>ve</strong>ya bütün medyada doğrudan ya da dolaylı pazarlamanın<br />
düzenlenmesi.<br />
Fiyatlandırma politikaları<br />
BaĢlık<br />
75. Gelir <strong>ve</strong> diğer malların fiyatı gibi diğer faktörler sabit tutulduğunda, <strong>alkol</strong><br />
fiyatlarında yapılan zamlar, <strong>alkol</strong> tüketiminin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararların<br />
azalmasına yol açmaktadır. Fiyatların düĢmesinde ise tam tersi durum<br />
geçerlidir. Fiyat zamları, <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zarardaki azalıĢ ile iliĢkilidir <strong>ve</strong> bu<br />
durum da <strong>alkol</strong>ikliğin azaldığını göstermektedir.<br />
76. Vergiler, <strong>alkol</strong>ikler üzerinde hemen <strong>ve</strong> daha büyük bir etkisi ile <strong>alkol</strong> fiyatını<br />
etkilemenin bir yoludur. Verginin, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmada rol<br />
oynayabilmesi için sürekli hale getirilmesi için sağlık daireleri (bakanlıklar) <strong>ve</strong><br />
<strong>ve</strong>rgi daireleri (bakanlıklar) arasında kuv<strong>ve</strong>tli iliĢkilere ihtiyaç vardır.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 231<br />
233<br />
Sonuç<br />
77. Bu Eylem Planının süresi boyunca, kapsamlı bir stratejinin bir parçası olarak<br />
ülkeler fiyatlandırma politikalarını dâhil etmelidir.<br />
Gösterge<br />
78. Bu durumdaki gösterge, <strong>alkol</strong> satın alma gücü olabilir (görece <strong>alkol</strong> fiyat<br />
endeksini reel kullanılabilir hane halkı gelir endeksi ile karĢılaĢtırma yoluyla<br />
yapılan ölçüm).<br />
Arka Plan<br />
79. Bütün <strong>alkol</strong> politikası tedbirlerinden, en kuv<strong>ve</strong>tli kanıt içki alıĢkanlığı durum<br />
<strong>ve</strong> ortamlarını <strong>ve</strong> düzenli zararlı içmeyi azaltmak için bir özendirici olarak<br />
<strong>alkol</strong> fiyatlarının etkisidir. En büyük kazanımlar, gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ikler <strong>ve</strong><br />
baĢkalarının <strong>alkol</strong>iklik <strong>ve</strong> içiciliğine maruz kalanların refahının lehinedir.<br />
Stratejiler<br />
80. <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong>rgileri, bir dizi hedefin üzerine eğilmelidir <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımını azaltma, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgi oranlarını belirlerken ülkelerin dikkate alması<br />
gereken bir faktördür. <strong>Alkol</strong> üreticileri <strong>ve</strong> perakende satıcılar, <strong>ve</strong>rgi zamlarını<br />
müĢteriye yansıtmayarak <strong>ve</strong>rgi artıĢlarını dengeleyebildikleri için, artan<br />
<strong>ve</strong>rgiler <strong>alkol</strong> fiyatlarında zam anlamına gelmemektedir. Bunu yönetmenin bir<br />
yolu, <strong>alkol</strong> litresi baĢına asgari yasal bir fiyat getirmektir. Hafif içicilerin <strong>ve</strong>rgi<br />
artıĢı ile cezalandırıldığı <strong>ve</strong> hükümetlerin bu grup üzerindeki etkiyi dikkate<br />
almaları gerektiği iddia edilebilir. Ancak <strong>ve</strong>rgileri arttırmanın <strong>ve</strong>ya asgari fiyat<br />
uygulaması getirmenin, <strong>alkol</strong> tüketimini <strong>ve</strong> hafif <strong>ve</strong> az içenlerin masraflarını<br />
çok çok az etkilediği de ileri sürülebilir. Doğrudan <strong>ve</strong> dolaylı fiyat<br />
promosyonlarının kullanılması, sınırsız içme ya da diğer satıĢ hacmi türleri için<br />
indirimli satıĢlar, maliyetinin altında satıĢ <strong>ve</strong> sabit fiyat uygulamalarını da<br />
yasaklamak mümkündür. <strong>Alkol</strong> içenlerin diğerlerine <strong>ve</strong>rdiği zararın<br />
azaltılmasından hafif içiciler de fayda görebilir. Vergi artıĢının iĢsizliğe / iĢ<br />
kaybına yol açtığı da iddia edilmekte iken, aslında bir bütün olarak daha yüksek<br />
<strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerinin istihdam üzerindeki uzun vadeli etkilerinin daha az iĢsizlik<br />
ile nötr olması muhtemeldir. Ancak konaklama sektöründe kısa vadeli birtakım<br />
düzenlemeler olabilir. <strong>Alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararın temel belirleyici<br />
faktörlerinden biri, <strong>alkol</strong> satın alma gücü olup, bu gelir için ayarlanan diğer<br />
malların fiyatına görece <strong>alkol</strong> fiyatının kompozit/bileĢik bir ölçüsüdür. Kamu
234<br />
232 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
sağlığını korumak amacıyla, <strong>alkol</strong>ün daha düĢük maliyetli <strong>ve</strong> daha satın alabilir<br />
bir ürün haline gelmemesini sağlamak amacıyla <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerinin ayarlanması<br />
gerekebilir. Önemli oranda yasadıĢı <strong>ve</strong>ya gayri resmi <strong>alkol</strong> pazarının varlığı,<br />
<strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgisi politika mülahazalarını karmaĢık hale getirebilir. Bu tür<br />
durumlarda, <strong>ve</strong>rgi artıĢı ile birlikte eĢ zamanlı olarak bu pazarları kontrol<br />
etmek için devlet kurumlarının çaba göstermesi de gereklidir. DüĢürülen<br />
<strong>ve</strong>rgiler sınır ötesi sorunlarını çözmeden ziyade daha fazla <strong>alkol</strong>e bağlı zarara<br />
yol açtığına dikkat etmek önemli olmasına rağmen, sınır ötesi ticaret de <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong>rgisi politika mülahazalarını çetrefilleĢtirebilir.<br />
Eylem seçenekleri<br />
81. Birçok ülkede <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerinin değiĢtirilmeden bırakılması, <strong>alkol</strong>ün görece<br />
fiyatının düĢmesi <strong>ve</strong> sonuç olarak <strong>alkol</strong>ik derecede içme durumları, <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zarar <strong>ve</strong> düĢük <strong>ve</strong>rimlilikte artıĢ anlamına gelecektir. Üye Devletlerin<br />
<strong>ve</strong>rgilendirme politikalarını belirlemelerinin kendi egemenlik hakları olduğunu<br />
dikkate alarak, olası eylem seçenekleri Ģunlardır:<br />
• <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerini artırmak. Esneklik <strong>ve</strong> satın alınabilirlik <strong>ve</strong>rileri, <strong>alkol</strong><br />
<strong>ve</strong>rgilerinin hangi dereceye kadar artırılması gerektiğine dair bilgi <strong>ve</strong>rebilir.<br />
• Daha yüksek <strong>alkol</strong> yoğunluğu olan ürünlere orantılı olarak daha yüksek<br />
<strong>ve</strong>rgiler koyma <strong>ve</strong>ya daha az <strong>alkol</strong> içeren ürünlere teĢvik <strong>ve</strong>rme.<br />
• Özellikle genç tüketicilere cazip gelen ürünlere özel <strong>ve</strong>rgiler ekleme. Birkaç<br />
ülke, alcopop [mey<strong>ve</strong> aromalı, tatlandırılmıĢ, düĢük <strong>alkol</strong>lü içkiler] <strong>ve</strong><br />
benzeri içeceklere bu tür <strong>ve</strong>rgiler koymuĢtur.<br />
• Saf <strong>alkol</strong> litresi baĢına asgari bir fiyat belirlemek. Bu seçeneği seçen<br />
ülkelerde bu önlemin, <strong>ve</strong>rgi artıĢı müĢteriye yansıtılmazsa kaçınılabilecek<br />
olan, fiyat değiĢikliklerinin perakende satıĢ fiyatında istenilen değiĢikliğe<br />
yol açma ihtimali daha fazla olabilir.<br />
<strong>Alkol</strong> içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> sarhoĢluğunun olumsuz sonuçlarının azaltılması<br />
BaĢlık<br />
82. <strong>Alkol</strong>ün çoğu, <strong>alkol</strong>ik derecede içme kalıpları durumunda tüketilmektedir. Bu<br />
en riskli içme Ģekli olup, içenden baĢka diğer kiĢilere de zarar <strong>ve</strong>rmektedir <strong>ve</strong><br />
yalnızca kaza <strong>ve</strong> ani ölümle değil, aynı zamanda uzun vadeli kronik
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 233 235<br />
Sonuç<br />
hastalıklardan ölümler yoluyla da içenlerin kendisine ciddi zararlar<br />
<strong>ve</strong>rebilmektedir. Bu Eylem Planında önerilen bütün politika seçenekleri,<br />
<strong>alkol</strong>ik derecede içme kalıplarının sıklığını <strong>ve</strong> miktarını azaltma olasılığına<br />
sahiptir. Ancak içki içilen ortamlardaki eylem de temel olarak önemlidir. Etkili<br />
olması için, bu eylem devlet, sağlık sistemleri, polis, ceza yargılama sistemleri<br />
ruhsatlandırma mercileri, perakende satıĢ noktaları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> mağazaları, yerel<br />
topluluklar <strong>ve</strong> diğer paydaĢlar arasındaki koordineli bir tepki gerektirmektedir.<br />
83. Bu Eylem Planının süresi boyunca, ülkeler <strong>alkol</strong> sarhoĢluğunun sonucu<br />
meydana gelen ölümler <strong>ve</strong> özellikle de <strong>alkol</strong>e bağlı bilinçli <strong>ve</strong> bilinçsiz<br />
yaralanmalar sorununu ele almalı <strong>ve</strong> üstesinden gelmelidir.<br />
Gösterge<br />
84. <strong>Alkol</strong>e bağlı bilinçli <strong>ve</strong> bilinçsiz yaralanmaların sebep olduğu ölüm oranları, bu<br />
bölümün göstergesi olacaktır.<br />
Arka Plan<br />
85. Ev <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içki içilen yerler dâhil bütün ortamlarda meydana gelebilen aĢırı<br />
derecede içme durumları <strong>ve</strong> sarhoĢluk, sağlık <strong>ve</strong> sosyal refah için özellikle<br />
zararlıdır. Bu Plandaki bütün eylem alanlarının aĢırı içme üzerinde etkisi<br />
varken, bu eylem alanı içme ortamlarından kaynaklanan sarhoĢluğun<br />
sonuçlarına odaklanmaktadır. Diğer satıĢ noktalarından ucuz <strong>alkol</strong>ün kolaylıkla<br />
bulunabilirliği, içme ortamlarına gelen birçok müĢterinin hâlihazırda sarhoĢ<br />
olmasına sebep olabilmektedir. Bununla birlikle, <strong>alkol</strong> alınan ortamlar<br />
sarhoĢluk, <strong>alkol</strong>lü araç kullanma <strong>ve</strong> saldırgan <strong>ve</strong> Ģiddet içeren davranıĢlar ile<br />
iliĢkilendirilebilir <strong>ve</strong> bazı tesisler, orantısız zarar miktarı ile<br />
iliĢkilendirilmektedir. <strong>Alkol</strong> alma <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarar arasındaki iliĢki, fiziksel<br />
<strong>ve</strong> sosyal içme bağlamından hem etkilenebilmekte hem de aracılık etmektedir.<br />
Ġçme ortamlarındaki müdahaleler, içmeyenlere zarar <strong>ve</strong>ren problemleri <strong>ve</strong><br />
hususi olarak <strong>alkol</strong>lü araç kullanma <strong>ve</strong> Ģiddeti önlemede önemli olabilir.<br />
Stratejiler<br />
86. Barlar içme ortamının önemli bir kısmını oluĢturmaktadır. <strong>Alkol</strong>e bağlı<br />
problemlerin ihtimalini artıran bar ortamları unsurları, sarhoĢluğu teĢvik eden<br />
servis uygulamaları, bar personeli <strong>ve</strong> yerel polis tarafından kapanıĢ saatinin
236<br />
234 ALKOL ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
agresif bir Ģekle uygulanması, davranıĢ probleminin yönetilmesi konusunda bar<br />
personelinin beceriksizliği, dıĢlama gibi karakteristikler <strong>ve</strong> reĢit olmayanlara<br />
<strong>ve</strong>ya sarhoĢ bireylere servis yapma istekliliğini içermektedir. SarhoĢluğu<br />
önlemek için bar politikalarına riayet edilmesi, aĢırı tüketimde <strong>ve</strong> yüksek riskli<br />
içmede yalnızca az bir oranda azalmaya yol açmaktadır. Fakat sarhoĢ<br />
müĢterilere <strong>alkol</strong> satıĢını yasaklayan kanunların aktif <strong>ve</strong> sürekli bir Ģekilde<br />
uygulandığı durumlarda, bu etki büyük oranda artmaktadır. <strong>Alkol</strong> satıĢı için<br />
ruhsat Ģartı olmayan ülkelerde, <strong>alkol</strong> satıĢı için bir ruhsatlandırma sisteminin<br />
getirilmesi <strong>ve</strong> ruhsat <strong>ve</strong>rme düzenlemeleri, <strong>alkol</strong> servisi yapan tesislerin <strong>alkol</strong>e<br />
bağlı zarar olasılığını azaltmak için belirli standartları karĢılamasını temin<br />
edebilir. Bu düzenleme <strong>ve</strong> yönetmelikler, yerel düzeyde belirli aralıklarla<br />
izlenebilir <strong>ve</strong> bu tür kuralları ihlal edenlere ruhsatın iptali dahil yaptırımlar<br />
uygulanabilir. Garson eğitim programları, ruhsat alma <strong>ve</strong> ruhsatın geçerliliğini<br />
muhafaza etmek için bir ön Ģart olabilir.<br />
87. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak için daha geniĢ bir iletiĢim <strong>ve</strong> satın alma<br />
noktası sağlık kampanyalarının bir parçası olarak, bütün <strong>alkol</strong>lü içki kapları<br />
üzerine sağlık uyarı etiketleri konmalıdır. AĢamalı olarak uygulandığında, <strong>alkol</strong><br />
uyarı <strong>ve</strong>ya bilgilendirme etiketlerinin maliyet çok düĢüktür <strong>ve</strong> en azından<br />
tüketicilere <strong>ve</strong> toplumun geneline <strong>alkol</strong>ün olağan bir ürün olmadığını hatırlatır.<br />
Olağan gıda maddeleri üzerinde bilgiye yer <strong>ve</strong>rilmesi doğrultusunda, <strong>alkol</strong>lü<br />
içki etiketleri <strong>alkol</strong> muhtevasını kolaylıkla anlaĢılır bir Ģekilde ifade etmelidir<br />
<strong>ve</strong> erkek <strong>ve</strong> kadınlar için Üye Devletlerin kılavuz ilkelerine yer <strong>ve</strong>rmelidir.<br />
Kalori içeriği dâhil sağlığa iliĢkin muhteviyatı, listelenmeli <strong>ve</strong> tüketicilerin<br />
sağlık <strong>ve</strong> menfaatlerinin korunması için ürünün muhteviyatı <strong>ve</strong> bileĢenleri<br />
hakkındaki bütün bilgilere tüketicilerin eriĢimini sağlamak amacıyla, genel<br />
olarak etiketleme diğer gıda maddelerinde kullanıldığı gibi yapılmalıdır.<br />
Eylem seçenekleri<br />
88. Bütün yargı yerlerinin kötü tasarlanmıĢ tesisleri olan <strong>alkol</strong> sunum iĢletmelerine<br />
sahip olma olasılığı olduğu için <strong>ve</strong>ya reĢit olmayanlara ya da sarhoĢ müĢterilere<br />
<strong>alkol</strong> sunumu yaparak kanunları ihlal eden yerler bulunduğundan dolayı, zararı<br />
azaltmak maksadıyla yerel düzeyde bu tür çabaları hızlandırmaya her zaman<br />
ihtiyaç vardır. Bu bakımdan önemli eylemlerde bulunulabilir.<br />
89. <strong>Alkol</strong> sunum tesislerinin tasarımı, garson <strong>ve</strong> çalıĢan eğitimi <strong>ve</strong> ruhsatlandırma<br />
kanunlarının izlenmesi <strong>ve</strong> uygulanması için kılavuz ilkeler <strong>ve</strong> standartlar<br />
geliĢtirilebilir. Bu kılavuz ilke <strong>ve</strong> standartlar, ruhsatlandırma mercileri <strong>ve</strong> servis<br />
yapan tesislere dağıtılabilir. Bu kılavuz <strong>ve</strong> standartlar kamu sağlığı<br />
yönlenmesini yansıtabilir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 235 237<br />
90. Mevcut ruhsatlandırma yönetmelikleri gözden geçirilmesi <strong>ve</strong> uygun<br />
durumlarda güçlendirilmelidir. Yönetmelikler servis yapan tesislerin<br />
belirlenmiĢ standartlara uygun olmasını, ruhsatlandırma için servis yapan <strong>ve</strong><br />
çalıĢanlarının eğitiminin değerlendirmeye alınmasını, yönetmeliklerin düzenli<br />
aralıklarla yerel düzeyde izlenmesini <strong>ve</strong> uygulanmasını, servis yapanlar, garson<br />
<strong>ve</strong> çalıĢanlar <strong>ve</strong>ya sunum yapan tesislerin ihlallerine karĢı yeterli derecede<br />
Ģiddetli yaptırımlar (ruhsat iptali dâhil) olmasını <strong>ve</strong> içki içme ortamlarını etkili<br />
bir Ģekilde düzenleyemeyen ruhsatlandırma organları için yeterli düzeyde<br />
Ģiddetli yaptırımlar olmasını temin etmelidir.<br />
91. Bütün <strong>alkol</strong>lü içki kaplarında <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içkiler için kullanılan her türlü ticari<br />
iletiĢim materyallerinde bir dizi uyarı <strong>ve</strong>ya bilgilendirme etiketi bulunması için<br />
tedbirler alınabilir. Mesajların içeriği, kamu sağlığı makamları tarafından<br />
faydalı olabilecek bir Ģekilde tavsiye edilebilir. Bu tür mesajların odaklandığı<br />
nokta, hamile iken <strong>ve</strong>ya araç kullanırken <strong>alkol</strong> tüketme gibi anlık <strong>ve</strong> yakın<br />
endiĢe sorunlarına hitap etme <strong>ve</strong>ya yüksek kan basıncı <strong>ve</strong> kanser gibi <strong>alkol</strong><br />
kullanımının uzun vadeli risklerini kapsama olabilir.<br />
92. Mümkün olan durumlarda, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> kalori muhteviyatı, katkı maddeleri, alerji<br />
yapıcı maddeler, vb. dâhil gıda maddelerinde kullanılanlara benzer ürün<br />
etiketlemesi getirilebilir.<br />
YasadıĢı <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> gayri resmi olarak üretilen <strong>alkol</strong>ün kamu sağlığı üzerindeki<br />
etkisinin azaltılması<br />
BaĢlık<br />
93. Avrupa genelinde, tüketilen kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün kesin miktarı tam olarak<br />
bilinmemekle birlikte, tahminler genel olarak bu miktarın üçte bir ila beĢte iki<br />
yüksek bir oranda olabileceğine <strong>ve</strong> Bölgenin batı kısmına nazaran doğusunda<br />
çok daha yüksek olabileceğine iĢaret etmektedir. <strong>Alkol</strong> birimi baĢına, kayıt dıĢı<br />
<strong>alkol</strong> probleminin büyüklüğü bilinmemesine rağmen, kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün kayıtlı<br />
<strong>alkol</strong>den daha yüksek bir oranda sağlık üzerinde bir etkisi olduğu<br />
düĢünülmektedir. <strong>Alkol</strong> politikasının odak noktası, kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün her<br />
türlüsünün potansiyel zararının kapsamının tam olarak değerlendirilmesi ile<br />
birlikte, kayıtlı <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltmak <strong>ve</strong> daha fazla kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ü<br />
kayıtlı <strong>ve</strong> yönetilen sistemin içerisine sokmak olmalıdır.
236 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
238<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Sonuç<br />
94. Bu Eylem Planının süresi boyunca, belirlenmiĢ bir problem yaĢayan ülkeler<br />
kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>lerin zararlı kimyasal terkibini azaltmalıdır.<br />
Gösterge<br />
95. Kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>lerin numunelerinin asedaldehit, kumarin, flatat <strong>ve</strong> etil<br />
karbamat muhtevası bu durumda gösterge iĢlevi görebilir.<br />
Arka Plan<br />
96. “Kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>” terimi, gayri resmi <strong>ve</strong> evde yapılan <strong>alkol</strong>ler, yasadıĢı üretilen<br />
<strong>ve</strong>ya kaçak yollarla getirilen <strong>alkol</strong> ürünleri <strong>ve</strong> ayrıca resmi olarak insan<br />
tüketimi için olmayan diğer <strong>alkol</strong> tür <strong>ve</strong> ürünlerini kapsamaktadır. YasadıĢı <strong>ve</strong><br />
gayri resmi yollardan üretilen <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> insan tüketimi için üretilmemiĢ olan<br />
<strong>alkol</strong>, karaciğeri zehirleyici niteliği olan içerdiği yüksek orandaki etanol <strong>ve</strong>ya<br />
kontaminasyon sebebiyle tüketildiğinde sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.<br />
YasadıĢı ticareti yapılan <strong>alkol</strong> de özellikle gençler <strong>ve</strong> reĢit olmayanlar arasında<br />
düĢük maliyetinden dolayı yüksek tüketimi teĢvik ettiği için sağlık risklerine<br />
maruz bırakabilmektedir.<br />
Stratejiler<br />
97. Kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün kimyasal bileĢiminin potansiyel sağlık zararları hakkındaki<br />
endiĢelere rağmen, Avrupa Bölgesindeki problemlere iliĢkin ĢaĢırtıcı bir Ģekilde<br />
çok az <strong>ve</strong>ri bulunmaktadır. 17 Avrupa ülkesinden toplanan numuneler<br />
üzerinde yapılan az sayıdaki çalıĢmada, bu numunelerde çoğu kez, kayıtlı<br />
<strong>alkol</strong>lü içkilere kıyasla daha yüksek etanol konsantrasyon bulunmuĢ olmasına<br />
rağmen, çoğunda genellikle herhangi bir kirletici madde bulunmamıĢtır. Bunun<br />
istisnaları, yüksek seviyede etil karbamat içerme eğilimi olan mey<strong>ve</strong>li içkilerdi.<br />
ġu anda <strong>alkol</strong> politikası, <strong>alkol</strong>ü denatüre etmek için metil <strong>alkol</strong> kullanımının<br />
yasaklanması dâhil birkaç baĢarılı geçmiĢ politika tedbirleri istisna olmak üzere,<br />
kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün yönetimi için kanıta dayalı herhangi bir konsept<br />
içermemektedir. Daha sonra yapılacak kalite kontrol ile kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ü yasal<br />
hale getirmekten kayıt dıĢı <strong>alkol</strong> üreticilerine tespit edilen sorunlardan nasıl<br />
kaçınacaklarına dair talimat <strong>ve</strong>rmeye kadar bir dizi aralıkta yer alan ila<strong>ve</strong> tedbir<br />
söz konusu olabilir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 239<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 239<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 237<br />
98. Ağır <strong>ve</strong>rgilendirmeye tabi her türlü ürün, sahtekarlık <strong>ve</strong> kalpazanlık<br />
faaliyetlerine hassas olmasına rağmen, bu düĢürülmüĢ, yeknesak <strong>ve</strong>rgi<br />
oranlarının <strong>alkol</strong> kaçakçılığını azaltacağı anlamına gelmemektedir. Kaçakçılığı<br />
izleme <strong>ve</strong> kaçakçılıkla mücadele etmeye yardımcı olabilecek iki araç, tekel<br />
ürünlerinin hareketine dair gözetleme <strong>ve</strong>rilerinin bilgisayarlaĢtırılması <strong>ve</strong><br />
<strong>ve</strong>rginin ne zaman <strong>ve</strong> nerede ödendiğini göstermek için bandrol <strong>ve</strong>rilmesidir.<br />
Eylem seçenekleri<br />
99. <strong>Alkol</strong> politikasının ana odak noktası, kayıtlı <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararı azaltma<br />
üzerinde olmaya devam etmelidir. Ancak kayıt dıĢı <strong>alkol</strong>ün yasadıĢı ticareti <strong>ve</strong><br />
potansiyel sağlık etkisinin kapsamı hakkında hala bilgi yetersizliği vardır. Bir<br />
dizi eylem yoluyla ila<strong>ve</strong> sağlık kazanımları elde edilebilir.<br />
100. YasadıĢı <strong>alkol</strong> piyasasının büyüklüğünün yeni tahminlerini yapmak üzere<br />
adımlar atılmalı <strong>ve</strong> en riskli ürünleri <strong>ve</strong> bunların zarar potansiyelini belirlemek<br />
için kayıt dıĢı <strong>alkol</strong> numunelerinin kapsamlı kimyasal testleri yapılmalıdır.<br />
101. Uygun olan durumlarda, üretim süreçlerinin <strong>ve</strong>receğini zarar riskini düĢürmek<br />
maksadıyla gayri resmi ya da insan tüketimi için amaçlanmayan ürünlerin<br />
üreticileri ile birlikte çeĢitli çalıĢmalar yürütülmelidir. <strong>Alkol</strong>lü ürünlerin<br />
hareketini izlemek için bilgisayarlı takip sistemi kullanılmalı <strong>ve</strong> yasadıĢı<br />
ürünlerin takibi <strong>ve</strong> belirlenmesini kolaylaĢtırmak amacıyla bandrol kullanımı<br />
getirilmelidir.<br />
Ġzleme <strong>ve</strong> gözetleme<br />
BaĢlık<br />
102. <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasındaki uygulaması <strong>ve</strong> etkisinin izlenmesi <strong>ve</strong><br />
değerlendirilmesi halinde, bir eylem planı daha etkili olur. Bu husus,<br />
kaydedilen ilerlemeye yönelik Ģeffaflığı <strong>ve</strong> düzenli kamu raporlamasını gerekli<br />
kılmaktadır. Ayrıca gerekli <strong>ve</strong>rilerin mevcut <strong>ve</strong> kullanılabilir olmasını <strong>ve</strong><br />
düzenli <strong>ve</strong> derinlemesine izleme <strong>ve</strong> gözetleme raporları oluĢturmak amacıyla<br />
çok sayıdaki farklı devlet daireleri <strong>ve</strong> kesimlerinin birlikte çalıĢmasını sağlamak<br />
amacıyla önemli oranda liderlik <strong>ve</strong> yeterli kaynak gerektirmektedir.
238 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
240<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Sonuç<br />
103. Ülkeler, yetiĢkinler arasındaki içme, reĢit olmayanların içmesi, <strong>alkol</strong> tüketimine<br />
bağlı kötü sağlık <strong>ve</strong> topluma olan maliyetleri hakkında bilgiler içeren düzenli<br />
<strong>ve</strong> kapsamlı <strong>alkol</strong> raporları yayınlamalıdır. Ülkeler, DSÖ <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sağlık etüt <strong>ve</strong><br />
araĢtırmalarının bütün göstergeleri için <strong>ve</strong>ri sunmalıdır.<br />
Gösterge<br />
104. Düzenli <strong>ve</strong> kapsamlı <strong>alkol</strong> raporlarının kamuya açık olması, bu durumda<br />
gösterge olabilir.<br />
Arka Plan<br />
105. Politika tepkisi bölümünde vurgulandığı üzere, ulusal <strong>alkol</strong> eylem plan <strong>ve</strong><br />
<strong>stratejileri</strong>nin etkili olabilmesi için, bu planlar <strong>ve</strong> stratejiler halka duyurulan <strong>ve</strong><br />
üzerinde çalıĢılan hedef <strong>ve</strong> çıktıları içermelidir. Süreç <strong>ve</strong> çıktı göstergeleri<br />
geliĢtirilmeli, kullanılmalı <strong>ve</strong> izlenmeli <strong>ve</strong> düzenli raporlar ile paydaĢlar<br />
bilgilendirilmelidir. Ulusal eylem planı ya da stratejisinin uygulanmasındaki<br />
ilerlemenin takip edilmesine olanak tanıyan düzenli değerlendirmeler, nelerin<br />
iĢe yarayıp nelerin iĢe yaramadığının belirlenmesine yardımcı olur <strong>ve</strong> plan ya<br />
da stratejinin düzenli aralıklarda gözden geçirilmesine imkân <strong>ve</strong>rir. Ulusal<br />
enstrüman <strong>ve</strong> izlenme raporları, kamuya açık hale getirilmeli <strong>ve</strong> devlet<br />
birimleri, STK’lar <strong>ve</strong> diğer paydaĢlar, bu tür enstrüman <strong>ve</strong> izleme raporları<br />
hakkında düzenli aralıklarda yorum yapmaya <strong>ve</strong> geribildirimde bulunmaya<br />
da<strong>ve</strong>t edilmelidir.<br />
Stratejiler<br />
106. Avrupa Komisyonu <strong>Alkol</strong> Verileri Toplama, Göstergeler <strong>ve</strong> Tanımlar Komitesi,<br />
<strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarardaki değiĢimleri izlemek için üç kilit<br />
gösterge tavsiye etmektedir. Bu göstergeler aĢağıdaki hususları ölçmektedir:<br />
• tüketim hacmi (bira, Ģarap <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ler için alt göstergeler ile birlikte<br />
yetiĢkinler tarafından (15 yaĢ <strong>ve</strong> üzeri) kiĢi baĢı litre bazında kayıtlı <strong>ve</strong> kayıt<br />
dıĢı toplam saf <strong>alkol</strong> tüketimi);<br />
• zararlı tüketim kalıbı (önceki 12 ay boyunca ayda en az bir defa tek bir<br />
durumda en az 60 g <strong>alkol</strong> alımı);
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 239<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 241<br />
• sağlığa olan zararı (kaybolan yaĢam yılı-KYY), kronik hastalık <strong>ve</strong> yaralanma<br />
sebebiyle <strong>alkol</strong>e atfedilebilir KYY alt göstergeleri ile birlikte <strong>alkol</strong>e<br />
bağlanabilir zarar).<br />
107. Düzenli <strong>alkol</strong> raporları, aĢağıdaki beĢ konuyu kapsayacak Ģekilde hazırlanabilir:<br />
• <strong>alkol</strong> tüketimi eğilimleri, tüketilen <strong>alkol</strong> tipleri, sosyo-ekonomik<br />
değiĢkenler, demografik karakteristikler, <strong>alkol</strong> içme <strong>ve</strong> hamilelik,<br />
yetiĢkinlerin içme davranıĢı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bilgisi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> tüketiminin coğrafi<br />
kalıpları dâhil yetiĢkinler arasında <strong>alkol</strong> içme;<br />
• <strong>alkol</strong> tüketimindeki eğilimler, tüketilen <strong>alkol</strong> tipleri, sosyo-ekonomik<br />
değiĢkenler <strong>ve</strong> farklı etnik gruplar arasında içme, diğer maddelerin<br />
kullanımı ile iliĢki <strong>ve</strong> içme davranıĢı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bilgisi dahil reĢit olmayanların<br />
içmesi;<br />
• tehlikeli, zararlı <strong>ve</strong> bağımlı içme, sağlık uzmanları ile içme konusunda<br />
konsültasyon, <strong>alkol</strong>e bağlı hastaneye yatıĢlar <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı mortalite dâhil<br />
<strong>alkol</strong> içme iliĢkili kötü sağlık;<br />
• <strong>alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği <strong>ve</strong> fiyatının satın alınabilir olması;<br />
• <strong>alkol</strong>e bağlı zarara yapılan harcamalar, <strong>alkol</strong>e bağlı suç <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı trafik<br />
kazaları dâhil topluma maliyetleri ;<br />
• liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> taahhüt, sağlık hizmetlerinin tepkisi, toplum <strong>ve</strong><br />
iĢyeri eylemi, <strong>alkol</strong>lü araç kullanma, ulaĢılabilirlik, pazarlama,<br />
fiyatlandırma, sarhoĢluğu azaltma <strong>ve</strong> yasadıĢı <strong>ve</strong> gayri resmi olarak üretilen<br />
<strong>alkol</strong>ün etkisinin azaltılması ile ilgili bir ülkeye iliĢkin bu Eylem Planının<br />
bütün politika çıktıları dâhil politika tepkileri.<br />
Eylem seçenekleri<br />
108. Birkaç ülkenin her türlü ilgili <strong>ve</strong>rileri toplamayı da içeren düzenli <strong>alkol</strong><br />
raporları hazırlamasına rağmen, ülkelerin bu <strong>ve</strong>rileri iyileĢtirme <strong>ve</strong> analiz <strong>ve</strong><br />
raporlama sistemlerini güçlendirme yolları bulabilmeleri olasıdır. Ayrıca izleme<br />
<strong>ve</strong> değerlendirme için iyi bir sistemin olmadığı durumlarda mevcut eylem<br />
planları <strong>ve</strong> <strong>stratejileri</strong>nin iyileĢtirilmesi <strong>ve</strong> geliĢtirmesi zordur. Bu bakımdan,<br />
birkaç eylem gerekli olacaktır;
242<br />
240 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• Tüketim, zarar, sosyal maliyetler <strong>ve</strong> politika tepkilerini kapsayan bir<br />
raporda mevcut bütün <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>rilerinin bir araya getirilmesi <strong>ve</strong> raporun<br />
toplumun geniĢ kesimlerine yayılması <strong>ve</strong> tanıtılması. Bu rapor, belirli bir<br />
konuda dönüĢümlü olarak daha ayrıntılı bilgiler de içerebilir.<br />
• <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong>rilerinin oluĢturulmasında kullanılan analitik yöntemlerin<br />
düzeltilip geliĢtirilmesi. Morbidite <strong>ve</strong> mortalite <strong>ve</strong>rileri, <strong>alkol</strong>e<br />
dayandırılabilir fraksiyonların hesaplamasını içermelidir. Belirli <strong>alkol</strong><br />
politikası tedbirlerinin uygulanmasından doğan, özellikle kaçınılabilir<br />
sosyal maliyetler olmak üzere sosyal maliyetlerinin tahminini yapmak da<br />
önemlidir.<br />
DSÖ Avrupa Bölge Ofisinin Rolü<br />
Liderlik<br />
109. ĠĢbirliği merkezleri ile birlikte DSÖ Bölge Ofisi, Avrupa’daki <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
zararın belirli zorluklarına <strong>ve</strong>rilen bir Avrupa tepkisini koordine etmede lider<br />
rolünü oynamaya devam edecektir. Bölge Ofisi, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını<br />
azaltmaya yönelik olan küresel stratejinin Avrupa <strong>ve</strong> küresel uygulamasını<br />
desteklemek amacıyla DSÖ merkeziyle yakından çalıĢacaktır.<br />
110. Bölge Ofisi, Üye Devletler için bir yapılacak iĢler listesi <strong>ve</strong>ya bir dizi sorular <strong>ve</strong><br />
önerilen göstergelerin iĢlevsel hale getirildiği <strong>ve</strong> Avrupa <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Bilgi<br />
Sisteminde kullanılan göstergelere bağlandığı bir ek ihtiva edecek olan bir<br />
yayın için Eylem Planını kullanacaktır. Bölge Ofisi, genel <strong>ve</strong> ortak eylemlerin<br />
uygulanmasında Avrupa Komisyonu ile yakın iĢbirliğini sürdürecektir. Bölge<br />
Ofisi, ülkelerin ihtiyaçları, kültür <strong>ve</strong> sosyo-ekonomik yapılarına göre <strong>alkol</strong><br />
politikalarının uygulanması, değerlendirilmesi <strong>ve</strong> izlenmesinde ülkelere yardım<br />
sağlayacaktır. Ġlgili sosyal <strong>ve</strong> ekonomik kalkınma ajanda <strong>ve</strong> gündemlerine <strong>alkol</strong><br />
politikalarının konulması yollarını aramak için BirleĢmiĢ Milletler Kalkınma<br />
Programı (UNDP), Dünya Bankası, Uluslararası ÇalıĢma Örgütü (ILO), Dünya<br />
Ticaret Örgütü (WTO) <strong>ve</strong> Ġktisadi ĠĢbirliği <strong>ve</strong> Kalkınma Örgütü (OECD) gibi<br />
uygun hükümetler arası kuruluĢlar ile irtibat <strong>ve</strong> iliĢki içerisinde olacaktır.<br />
Kapasite arttırma<br />
111. <strong>Alkol</strong>e bağlı problemler için bir kamu sağlığı yaklaĢımı bağlamında, Bölge Ofisi<br />
etkili olduğu bilinen politikaların uygulanmasına artan oranda yapılacak<br />
yatırım ile <strong>alkol</strong>ün <strong>ve</strong>rdiği zararın önlenmesini yüksek öncelik <strong>ve</strong>rmek<br />
amacıyla, ulusal <strong>ve</strong> yerel düzeylerdeki devlet kurumlarını özellikle de <strong>alkol</strong>e
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 241 243<br />
bağlı engellilik <strong>ve</strong> ölüm yükünün en yüksek olduğu ülkelerde destekleyecektir.<br />
Bölge Ofisi, ülkelerin nüfuslarında <strong>alkol</strong>ün sebep olduğu problemlerin nitelik<br />
<strong>ve</strong> kapsamı, bu problemleri azaltmada kullanılabilecek kaynak <strong>ve</strong> altyapıları,<br />
yaygınlık <strong>ve</strong> etkisini <strong>ve</strong> yeni politika <strong>ve</strong> programların oluĢturulmasındaki<br />
fırsatları <strong>ve</strong> olası kısıtlamaları incelemeye <strong>ve</strong> gözden geçirmeye devam etmede<br />
bu ülkelere destek olacaktır. Ayrıca ülkelerin net <strong>ve</strong> açık hedef, strateji <strong>ve</strong><br />
amaçlar ile yeterli derecede finansmanı sağlanmıĢ <strong>alkol</strong> eylem planları<br />
hazırlama, geliĢtirme <strong>ve</strong> uygulama <strong>ve</strong> kamu sağlığı paydaĢlarının çalıĢmalarını<br />
koordine etmek için mekanizma <strong>ve</strong> odak noktaları kurma ya da güçlendirme<br />
çabalarını da destekleyecektir. Ġla<strong>ve</strong>ten Bölge Ofisi, makul olan durumlarda<br />
mevcut yapıları kullanarak kanıta dayalı politika <strong>ve</strong> programların uygulanması<br />
<strong>ve</strong> değerlendirilmesinde Üye Devletlere yardımcı olacaktır.<br />
Ġzleme <strong>ve</strong> gözetleme<br />
112. <strong>Alkol</strong> kullanımının zararlı sonuçlarını azaltmadaki ilerleyiĢin izlenmesi <strong>ve</strong><br />
gözetlenmesi için sürdürülebilir bir sistem temin etme ihtiyacı ıĢığında, Avrupa<br />
Komisyonu <strong>ve</strong> DSÖ merkezi ile iĢbirliği içerisinde olarak Bölge Ofisi üzerinde<br />
mutabık kalınan <strong>ve</strong> tesis edilmiĢ olan karĢılaĢtırılabilir <strong>ve</strong>riler <strong>ve</strong> tanımlara<br />
dayalı <strong>alkol</strong> izleme <strong>ve</strong> gözetleme bilgilerini bir araya getirmek <strong>ve</strong> analiz etmek<br />
amacıyla ülkeye dayalı emsalleri ile Avrupa <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Bilgi Sistemini<br />
devam ettirmeye <strong>ve</strong> daha ileriye götürmeye devam edecektir. Bölge Ofisi,<br />
mevcut izleme çabalarının devam etmesine olanak sağlamak <strong>ve</strong> ayrıca henüz<br />
bir <strong>alkol</strong> izleme <strong>ve</strong> gözetleme sistemi kurmamıĢ olan ülkelere bilgi <strong>ve</strong>rmek<br />
amacıyla Avrupa Komisyonu gibi uluslararası kuruluĢlardan alınan ilgili<br />
<strong>ve</strong>rilerin bu sisteme entegre edilmesini destekleyecektir. DSÖ, <strong>alkol</strong>e iliĢkin<br />
meselelerde Ģeffaf <strong>ve</strong>ri <strong>ve</strong> bilgi sağlamak için bütün paydaĢları teĢvik edecektir.<br />
113. Bölge Ofisi, en iyi uygulamaların belirlenmesine yardımcı olmak <strong>ve</strong> etkili<br />
programların Ģekillendirilmesinde Üye Devletleri desteklemek için, politika <strong>ve</strong><br />
programların etkililiğine dair politika, kanun <strong>ve</strong> yönetmeliklerin bilgi sistemine<br />
entegre edilmesi iĢlevine devam edecektir.<br />
Bilginin yayılması<br />
114. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak maksadıyla büyük <strong>ve</strong> gittikçe artan<br />
bilgilerden yararlanmak <strong>ve</strong> kanıta dayalı tedbirleri sürdürülebilir hale getirmek<br />
<strong>ve</strong> uygulamak için, Bölge Ofisi kanıta dayalı <strong>alkol</strong> politikası önlemleri <strong>ve</strong><br />
bunların uygulamasına dair yeni bulguları düzenli olarak Üye Devletlere<br />
iletmek için elinden gelen çabayı gösterecek <strong>ve</strong> farklı toplumsal Ģartlarda <strong>ve</strong>
242 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
244<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
farklı yönetiĢim düzeylerinde kanıta dayalı <strong>alkol</strong> politikasının uygulanması ile<br />
pratik tecrübeleri belgelendirme, derleyip düzenleme <strong>ve</strong> yayma iĢlevi tesis<br />
edecektir.<br />
Diğerleri ile çalıĢma<br />
115. STÖ’lerin <strong>alkol</strong> politikasının desteklenmesinde oynayabileceği rolün farkında<br />
olan Bölge Ofisi, kamu sağlığı çıkarları ile herhangi bir menfaat çatıĢması<br />
olmayan <strong>ve</strong> yaĢamayan STÖ’ler <strong>ve</strong> ilgili meslek kuruluĢları ile istiĢare <strong>ve</strong><br />
iĢbirliği süreçlerini güçlendirecektir.<br />
116. Bölge Ofisi, <strong>alkol</strong>e bağlı zararın önlenmesi <strong>ve</strong> azaltılması için kamu politika <strong>ve</strong><br />
müdahalelerinin kamu sağlığı menfaatleri tarafından yönlendirilmesi <strong>ve</strong><br />
formüle edilmesi <strong>ve</strong> açık <strong>ve</strong> net kamu sağlığı amaçlarına <strong>ve</strong> mevcut en iyi<br />
kanıtlara dayanması gerektiği ilkesi ile hareket etmektedir.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 243<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 245<br />
Ek 1: Karar<br />
Dünya Sağlık Örgütü<br />
Avrupa Bölge Ofisi<br />
Avrupa Bölge Komitesi<br />
EUR/RC61/R4<br />
AltmıĢ birinci oturum<br />
Bakü, Azerbaycan, 12-15 Eylül 2011 15 Eylül 2011<br />
112554<br />
Bölge Komitesi,<br />
KARAR<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltmak Ġçin Avrupa Eylem Planı<br />
2012-2020<br />
En yüksek tüketim düzeyi <strong>ve</strong> zarar ile <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının DSÖ Avrupa<br />
Bölgesinde baĢlıca kamu sağlığı endiĢelerinden biri olduğunu tekrar teyit ederek;<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının birinci <strong>ve</strong> ikinci aĢamalarını onayladığı EUR/RC42/R8<br />
kararını <strong>ve</strong> Aralık 1995’te Paris’te düzenlenen Avrupa Sağlık Toplum <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong><br />
Konferansında kabul edilen Avrupa <strong>Alkol</strong> ġartını hatırlayarak;<br />
Avrupa <strong>Alkol</strong> Eylem Planının üçüncü aĢamasını tasdik ettiği EUR/RC49/R8 kararını<br />
<strong>ve</strong> ġubat 2001’de Stokholm’deki Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> DSÖ Avrupa Bakanlar<br />
Konferansında kabul edilen Gençler <strong>ve</strong> <strong>Alkol</strong> Beyannamesini onayladığı<br />
EUR/RC51/R4 kararını hatırlayarak;<br />
<strong>Alkol</strong> zararlı kullanımının sebep olduğu kamu sağlığı problemleri hakkındaki<br />
WHA58.26 no.lu Dünya Sağlık Asamblesi kararını hatırlayarak;<br />
DSÖ Avrupa Bölgesindeki <strong>alkol</strong> politikası Çerçe<strong>ve</strong>sini onayladığı EUR/RC55/R1<br />
kararını hatırlayarak;
244 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
246 246 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
Dünya Sağlık Asamblesi; <strong>alkol</strong> kullanımının zararının azaltılması için WHA63.13<br />
üzerine küresel bir strateji <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanımının zararının azaltılması için WHA61.4<br />
üzerine stratejiler üzerine kararlarını hatırlayarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün Zararlı Kullanımını Azaltmak Ġçin Avrupa Eylem Planı 2012-2020’yi<br />
değerlendirmiĢ olarak; 7<br />
Artan uluslararası iĢbirliği için <strong>ve</strong> kültürel çeĢitlilikleri gerekli Ģekilde dikkate alan<br />
maliyet etkin, uygun <strong>ve</strong> kapsamlı bir tepkide bütün Üye Devletlerin katılımı için<br />
Eylem Planının her düzeyde <strong>alkol</strong>e bağlı zarar ile mücadele eylemi hakkında<br />
rehberlik sunmayı <strong>ve</strong> Avrupa eylemi için öncelik alanları belirlemeyi amaçladığını<br />
teyit ederek;<br />
Eylem Planının, Avrupa BulaĢıcı Olmayan Hastalıklar Eylem Planı 2012-2016, kamu<br />
sağlığı <strong>ve</strong> Sağlık 2020 eylemi Çerçe<strong>ve</strong>si, sağlık için yeni Avrupa politikası ile aynı<br />
doğrultuda <strong>ve</strong> eĢgüdümlü olacağını kabul ederek;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının kamu sağlığı için oluĢturduğu tehditler ile Eylem<br />
Planının uygulanmasında Üye Devletlerin destek almasının çok disiplinli bir<br />
yaklaĢıma dâhil bütün sektörlerin Plan bünyesinde yer almasını sağlamanın<br />
öneminin farkında olarak;<br />
<strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımına iliĢkin kamu sağlığı endiĢelerinin ulusal <strong>ve</strong> uluslararası<br />
düzeylerde ekonomik, pazarlama <strong>ve</strong> ticaret politikasının hazırlanmasında uygun bir<br />
Ģekilde değerlendirilmesi gerektiğinin farkında olarak;<br />
Etkili <strong>ve</strong> kanıta dayalı <strong>alkol</strong> politikalarının uygulanması için uluslararası iĢbirliğinin<br />
teĢvik edilmesinde DSÖ’nün lider rolünü bilerek;<br />
117. Ulusal <strong>ve</strong> uluslararası eylem için mevcut taahhütler <strong>ve</strong> ayrıca yeni geliĢmeler,<br />
zorluklar <strong>ve</strong> fırsatlarını dikkate alarak, 2012-2020 <strong>Alkol</strong>ün Zararlı<br />
Kullanımını Azaltmak Ġçin Avrupa Eylem Planının, DSÖ Avrupa<br />
Bölgesindeki Üye Devletler için rehberlik <strong>ve</strong> politika seçenekleri sunduğunu<br />
KABUL ETMEKTEDĠR;<br />
118. Üye Devletlere: 8<br />
7 Belge EUR/RC61/13<br />
8<br />
Ve uygulanabilir durumlarda, bölgesel ekonomik entegrasyon örgütüne.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 2012-2020245<br />
247 247<br />
4.1 ulusal <strong>alkol</strong> politikalarını <strong>ve</strong> ulusal <strong>alkol</strong> eylem planlarını hazırlamak<br />
<strong>ve</strong>ya uygunsa, yeniden hazırlayıp düzenlemek için Eylem Planını<br />
kullanmasını;<br />
4.2 bu alanda artan ortak <strong>ve</strong> sınır ötesi zorluk <strong>ve</strong> tehditlerin karĢısında<br />
uluslararası iĢbirliğini güçlendirmeyi;<br />
4.3 kamu sağlığı menfaatlerini muhafaza etme <strong>ve</strong> korumaya yönelik<br />
tedbirlerin orantılı <strong>ve</strong> kanıta dayalı olmasını temin ederken, kamu<br />
sağlığını koruyan bir Ģekilde <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak<br />
amacıyla politika <strong>ve</strong> müdahaleleri teĢvik etme <strong>ve</strong> desteklemeyi;<br />
4.4 <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemek ya da azaltmak için gerekli olan eylemlerde<br />
yer alan topluluklar, sivil toplum <strong>ve</strong> özel sektör dâhil bütün devlet<br />
kesimlerini <strong>ve</strong> ayrıca bütün etkilenen kesimler <strong>ve</strong> paydaĢları içeren kanıt<br />
dayalı bir yaklaĢımı teĢvik etmeyi;<br />
4.5 iĢyerleri, toplum taĢıma araçları, çocuklar <strong>ve</strong> gençlerin bulunduğu<br />
çevreler gibi sayısı gittikçe artan ortamlarda <strong>ve</strong> hamilelik gibi<br />
durumlarda <strong>alkol</strong>süz politikaları teĢvik etmeyi;<br />
4.6 <strong>alkol</strong> pazarlamasına maruz kalmayı azaltmayı <strong>ve</strong> hususi olarak da her<br />
türlü <strong>alkol</strong> pazarlamasından çocukları <strong>ve</strong> gençleri korumayı;<br />
4.7 bu yöndeki eylem <strong>ve</strong> çalıĢmalarında <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
azaltılmasını amaçlayan tedbirlerin uluslararası antlaĢma <strong>ve</strong> anlaĢmalara<br />
uygun olmasını temin etmeyi TAVSĠYE ETMEKTEDĠR;<br />
119. Uluslararası, hükümetler arası <strong>ve</strong> sivil toplum örgütlerini <strong>ve</strong> ayrıca kendi<br />
kendine yardım kuruluĢlarını Eylem Planını desteklemeye <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>ün zararlı<br />
kullanımının menfi sağlık <strong>ve</strong> sosyal sonuçlarını azaltmak amacıyla ulusal<br />
politikalar geliĢtirmek <strong>ve</strong> uygulamak için Üye Devletler <strong>ve</strong> DSÖ Bölge Ofisi<br />
ile birlikte çalıĢmaya ÇAĞIRMAKTADIR;<br />
120. Bölge Müdüründen:<br />
4.8 bu kamu sağlığı probleminin üstesinde gelmede liderlik rolü oynamasını<br />
<strong>ve</strong> Avrupa’daki politika yapıcıları bulaĢıcı olmayan hastalıklara genel<br />
tepkinin bir parçası olarak ulusal politikaları hazırlamada destek<br />
<strong>ve</strong>rmesini;
246 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
248 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
4.9 Eylem Planının ilerleyiĢi, etkisi <strong>ve</strong> uygulamasını izlemesini; Avrupa<br />
<strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Sağlık Bilgi Sistemini gözden geçirmek <strong>ve</strong> güncellemek<br />
amacıyla toplanan bilgilerini kullanmasını <strong>ve</strong> Bölgedeki <strong>alkol</strong> tüketimi,<br />
zararı <strong>ve</strong> tepkilerine dair düzenli ilerleme raporlarını derlemek üzere<br />
<strong>ve</strong>rilerini kullanmasını;<br />
4.10 Eylem Planının amaçları ile uyumlu olarak Bölgede yeterli sağlık teĢviki,<br />
hastalıkların önlenmesi, hastalık yönetimi, araĢtırma, değerlendirme <strong>ve</strong><br />
gözetleme faaliyetlerinin temin edilmesi amacıyla kaynakları seferber<br />
etmesini;<br />
4.11 Bölgede <strong>alkol</strong> tüketiminden kaynaklanan zararı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zararı<br />
önleyen <strong>ve</strong>ya azaltan ulusal politikalar geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> uygulanması<br />
çabalarında Üye Devletler <strong>ve</strong> örgütler ile iĢbirliği yapmasını <strong>ve</strong> Üye<br />
Devletler <strong>ve</strong> örgütlere yardımcı olmasını;<br />
4.12 Eylem Planının desteklenmesinde devlet <strong>ve</strong> sivil toplum kuruluĢları <strong>ve</strong><br />
Üye Devletler <strong>ve</strong> ayrıca DSÖ, diğer uluslararası örgütler <strong>ve</strong> bölgesel<br />
aktörler ile ortaklıkları teĢvik etmesini <strong>ve</strong><br />
4.13 Eylem Planının amaçlarını takip etmek amacıyla diğer uluslararası<br />
örgütleri seferber etmesini TALEP ETMEKTEDĠR.
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 2012-2020 247 249<br />
Ek 2: Göstergeler<br />
Eylem noktası 1 - Liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> taahhüt<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
1.1 Siyasi irade <strong>ve</strong> iyi yönetiĢim talebi dâhil, <strong>alkol</strong> politikası için yeterli kamu<br />
sağlığı altyapısının olmasının temin edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
1.1.1 <strong>Alkol</strong>e dair düzenli aralıklarla yayınlanan kapsamlı bir ulusal raporun olması.<br />
1.1.2 AĢağıdaki alanlarda paydaĢların (yani sivil toplum örgütleri, sağlık<br />
uzmanları/sağlık hizmetleri <strong>ve</strong> araĢtırma kuruluĢları, iĢ<strong>ve</strong>ren <strong>ve</strong> iĢçi örgütleri,<br />
sigorta Ģirketleri, basın yayın kuruluĢları, <strong>alkol</strong> perakende satıĢ yerleri <strong>ve</strong> otel,<br />
restoran <strong>ve</strong> kafe iĢletmeleri <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> üreticileri) oynadığı rolün önem seviyesi<br />
(yani yüksek, orta düzey, düĢük <strong>ve</strong>ya hiç rolü yok):<br />
• ReĢit olmayanların <strong>alkol</strong> içmesinin önlenmesi<br />
• Zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> içenlere yönelik destek (bilgi, araç - gereç,<br />
danıĢmanlık)<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmanın önlenmesi<br />
• <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için kamu politikası geliĢtirilmesi<br />
1.2 <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> yönetilmesinden sorumlu olan<br />
devlet görevlilerine yeterli kaynakların tahsis edilmesinin sağlanması.<br />
Göstergeler<br />
1.2.1 <strong>Alkol</strong> kullanım bozukluklarının önlenmesi <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya tedavisi için devlet<br />
bütçesinden ayrılan belirli bir pay olması.<br />
1.2.2 AĢağıdaki hususlar için <strong>alkol</strong> özel tüketim <strong>ve</strong>rgisinden tahsisat yapan kanun ya<br />
da yönetmeliklerin olması:<br />
• <strong>Alkol</strong> kontrol politika <strong>ve</strong> programları<br />
• <strong>Alkol</strong> kontrolünden baĢka sağlık programları<br />
1.3 <strong>Alkol</strong> politikası <strong>ve</strong> araĢtırmalarında kapasite oluĢturucu <strong>ve</strong> arttırıcı tedbirlerin<br />
alınması.<br />
Göstergeler<br />
1.3.1 Ulusal <strong>ve</strong>ya yerel düzeyde kamu tarafından finanse edilen <strong>alkol</strong> araĢtırma<br />
programlarının oluĢturulması.
250 248 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
250 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
1.4 Ölçülebilir sağlık <strong>ve</strong> politika çıktıları dâhil belirlenebilir bir ulusal <strong>alkol</strong><br />
eylem planı <strong>ve</strong>ya stratejisinin geliĢtirilmesi<br />
Göstergeler<br />
1.4.1 Yazılı bir <strong>alkol</strong> politikasının olması.<br />
1.4.2 AĢağıdakilerden oluĢan ulusal bir politikanın olması:<br />
• Kapsamlı bir ulusal <strong>alkol</strong> stratejisi<br />
• Bir dizi politika tedbirleri<br />
• Bir eylem planı <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya<br />
• Ulusal <strong>alkol</strong> politikasının desteklenmesi için özel bir ulusal <strong>alkol</strong> mevzuatı.<br />
1.4.3 Ulusal eylem planı/politikası/stratejisinin baĢarısını ölçmek için ölçülebilir<br />
sağlık <strong>ve</strong> politika çıktılarının olması.<br />
1.5 Ġlgili devlet daireleri <strong>ve</strong> kesimleri genelinde politika uyumu <strong>ve</strong> “birleĢik”<br />
eylemi teĢvik etmek için bir koordinasyon kurulu <strong>ve</strong>ya mekanizmasının tesis<br />
edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
1.5.1 Ulusal <strong>alkol</strong> politikasının geliĢtirilmesi <strong>ve</strong> izlenmesi için bir koordinasyon<br />
kurumunun olması.<br />
1.5.2 Ulusal <strong>alkol</strong> politikasının uygulanması için bir koordinasyon kurumunun<br />
olması.<br />
1.5.3 Ulusal <strong>alkol</strong> politikasının sağlık, bulaĢıcı olmayan hastalıklar <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya genel<br />
kamu sağlığı politikası ile entegrasyonu.<br />
1.5.4 Çok sektörlü/kesimli bir <strong>alkol</strong> politikasının olması.<br />
1.5.5 AĢağıdaki kesimler gibi çoklu sektörler tarafından temsil edilen bir çok<br />
sektörlü/kesimli <strong>alkol</strong> politikasının olması:<br />
• Sağlık<br />
• Sosyal<br />
• Adalet<br />
• Yol gü<strong>ve</strong>nliği<br />
• Eğitim<br />
• Ġstihdam<br />
• Kolluk kuv<strong>ve</strong>tleri<br />
• Finans / <strong>ve</strong>rgilendirme <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya<br />
• Diğer<br />
1.6 Sivil topluma ifade imkânı <strong>ve</strong>rmek için kamu sağlığı menfaati ile potansiyel bir<br />
menfaat çatıĢması olmayan yeterli kaynağa sahip bir sivil toplum kesiminin<br />
oluĢturulması.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 249<br />
AVRUPA<br />
AVRUPA<br />
ALKOL<br />
ALKOL<br />
EYLEM<br />
EYLEM<br />
PLANI<br />
PLANI<br />
2012-2020<br />
2012-2020<br />
251<br />
251<br />
Göstergeler<br />
1.6.1 <strong>Alkol</strong> kullanımı bozuklarının önlenmesi <strong>ve</strong> tedavisini ele alan sivil toplum<br />
paydaĢlarını içeren toplum temelli müdahalelerin / projelerin sağlanması.<br />
1.6.2 Gençleri <strong>ve</strong> sivil toplumu dâhil eden, <strong>alkol</strong> kullanımına yönelik olan<br />
müdahalelerin / projelerin sağlanması.<br />
1.6.3 <strong>Alkol</strong>e bağlı zararı azaltmak <strong>ve</strong>ya önlemek amacıyla gençleri faaliyetlere dâhil<br />
edecek Ģekilde ulusal <strong>alkol</strong> politikası/eylem planına adımların dâhil edilmesi.<br />
1.7 Orantılı <strong>ve</strong> zararlı kullanımı azaltmak amacıyla <strong>alkol</strong>ün riskleri <strong>ve</strong> yardım <strong>ve</strong><br />
tedavinin bulunabilirliği <strong>ve</strong> eriĢilebilirliği hakkında bilgilendirmeye<br />
yoğunlaĢan <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> sorumlu <strong>alkol</strong> içme davranıĢı hakkındaki bilgiye dayalı<br />
kamu eğitim kampanyalarının uygulanması. <strong>Alkol</strong> politikası tedbirlerini<br />
desteklemek için kamu eğitim programları da kullanılmalıdır.<br />
Göstergeler<br />
1.7.1 AĢağıdaki hususlara hitap eden farkındalık arttırıcı faaliyetlerin yapılması:<br />
• Gençlerin <strong>alkol</strong> içmesi<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma<br />
• Yerli halk<br />
• <strong>Alkol</strong> sağlık üzerindeki etkisi<br />
• Sosyal zararlar<br />
• YasadıĢı/insan tüketimi için olmayan <strong>alkol</strong><br />
• <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> hamilelik<br />
• ĠĢyerinde <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya<br />
• Diğer<br />
1.7.2 <strong>Alkol</strong> satıĢ noktalarında (örneğin süpermarketler, bar, birahaneler, vb.) <strong>alkol</strong>ün<br />
sağlığa olan etkisi hakkında tüketiciye bilgi <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
Eylem noktası 2 - Sağlık hizmetlerinin tepkisi<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
2.1 AĢağıdaki hususları yapıp yerine getirerek tehlikeli ya da zararlı <strong>alkol</strong><br />
tüketimi riski altında olan nüfusun % 30 - % 60’ı için erken tanılama <strong>ve</strong> kısa<br />
tavsiye programları sunma hedefinin konulması:<br />
• Ġzleme <strong>ve</strong> kısa müdahale programları için klinik kılavuz ilke <strong>ve</strong><br />
rehberlerin yaygın bir kullanılabilir <strong>ve</strong> eriĢilebilir olmasının sağlanması.<br />
• Temel bakım hizmetleri sağlayıcılarının belirleme <strong>ve</strong> kısa tavsiye<br />
programları oluĢturmaları <strong>ve</strong> kurmaları için eğitim, klinik materyal <strong>ve</strong><br />
tavsiye almalarının sağlanması.
250 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
252<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• Temel bakım hizmetleri sağlayıcılarının yaptıkları müdahaleler için<br />
ücretlerinin ödenmesinin sağlanması.<br />
• Yeni bir temel bakım sağlayıcısına kayıt yaptıran, sağlık kontrolünden<br />
geçen, belirli hastalık kategorileri için bir bakım sağlayıcısına danıĢan ya<br />
da belirli türdeki kliniklere giden her hastaya müdahale sunulması (%30<br />
temel karĢılaĢtırmaya ulaĢmak için).<br />
• Konsültasyon sebebinden bağımsız olarak temel bakım hizmetleri alan<br />
her hastaya tehlikeli ya da zararlı <strong>alkol</strong> tüketimi <strong>ve</strong> kısa tavsiye<br />
programları için izleme sunulması (% 60 temel karĢılaĢtırmaya ulaĢmak<br />
için).<br />
Göstergeler<br />
2.1.1 Sağlık teĢviki <strong>ve</strong> hastaların önlenmesi için kısa müdahaleler sunulması.<br />
2.1.2 <strong>Alkol</strong> problemlerinin izlenmesi <strong>ve</strong> kısa müdahaleler için sağlık uzmanlarına<br />
düzenli eğitim <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
2.1.3 En az bir sağlık bakım meslek kuruluĢu tarafından onaylanmıĢ kısa<br />
müdahaleler için klinik kılavuz ilkelerin olması.<br />
2.1.4 AĢırı içki içme (son 12 ay boyunca aylık ya da daha sık, tek seferde 60+ gram<br />
saf <strong>alkol</strong> olarak tanımlanmaktadır) oranı.<br />
2.1.5 <strong>Alkol</strong> kullanım bozuklukları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığının yaygınlığı (ICD-10’da<br />
tanımlandığı gibi).<br />
2.2 Kanıta dayalı davranıĢsal <strong>ve</strong> farmakolojik tedavileri kullanarak <strong>alkol</strong><br />
yoksunluğu/uzaklaĢmasını yönetmek <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanım bozukluğunu tedavi<br />
etmek amacıyla <strong>ve</strong>rilen uzman hizmetler, yararlanma / istifade etme ihtimali<br />
olduğu değerlendirilenlere sunulması.<br />
Göstergeler<br />
2.2.1 Tedavi alan <strong>alkol</strong> kullanım bozuklukları olan nüfusun oranı (her 100 kiĢi için<br />
rapor edilen).<br />
2.3 Ebelik <strong>ve</strong> doğum hizmetlerinin bütün hamile kadınlara bilgi <strong>ve</strong>rmesi <strong>ve</strong><br />
uygulanabilir ise hamilelik esnasında <strong>alkol</strong> içme hakkında tavsiyeler<br />
bulunmasının sağlanması.<br />
Göstergeler<br />
2.3.1 <strong>Alkol</strong> kullanım bozuklukları ya da <strong>alkol</strong> problemleri olan hamile kadınlara<br />
danıĢmanlık sunulması.<br />
2.3.2 <strong>Alkol</strong> problemleri olan hamile kadınlara doğum öncesi bakım hizmetleri<br />
<strong>ve</strong>rilmesi.<br />
2.3.3 Bir yıllık periyot esnasında cenin <strong>alkol</strong> sendromu vakası (ICD-10’da<br />
tanımlandığı gibi).
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 2012-2020251<br />
253<br />
2.3.4 Cenin <strong>alkol</strong> sendromunun yaygınlığı (ICD-10’da tanımlandığı gibi) (her<br />
100.000 kiĢi için rapor edilen).<br />
2.4 Sosyal refah hizmetlerinin aile üyelerini <strong>alkol</strong> bağımlılığı <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kullanım<br />
bozukluklarının zararlı sonuçlarından korumaya yardımcı olan olmak için<br />
destek <strong>ve</strong>rmesinin sağlanması.<br />
Göstergeler<br />
2.4.1 <strong>Alkol</strong> problemleri olan ailelerde çocuklara danıĢmanlık <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
Eylem noktası 3 - Toplum <strong>ve</strong> iĢyeri eylemi<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
3.1 <strong>Alkol</strong> hakkında okul temelli eğitim <strong>ve</strong> kamu bilgilendirme kampanyalarının<br />
yeniden tasarlanması <strong>ve</strong> bunlara yeniden yatırım yapılması için adımlar<br />
atılması.<br />
• Bu çaba <strong>ve</strong> teĢebbüslerin finansmanı, potansiyel etkilerine oranla<br />
yapılmalıdır.<br />
• Yeniden tasarlama, <strong>alkol</strong> hakkında yapılan kamuoyu yoklamalarının<br />
sonuçlarından edilen ihtiyaç değerlendirmelerine dayalı olmalıdır.<br />
• Eğitimsel programlar, <strong>alkol</strong> kullanım riskleri, zararlı <strong>alkol</strong> kullanımının<br />
azaltılmasındaki tavsiye <strong>ve</strong> tedavinin bulunabilirliği, eriĢebilirliği <strong>ve</strong><br />
etkililiği <strong>ve</strong> etkili <strong>alkol</strong> politikaları hakkında bilgi <strong>ve</strong>rmelidir.<br />
• Eğitimsel programlar, aĢağıdakiler gibi etkili olduğu ispat edilen kanıt<br />
uygulamalarına dayalı olmalıdır.<br />
• Gençlerin geliĢimindeki ilgili dönemin hedef alınması.<br />
• GeliĢim aĢamasında olan hedef gruptan kiĢiler ile konuĢma <strong>ve</strong> görüĢmeler.<br />
• Müdahaleyi hedef grubun öğretmenleri <strong>ve</strong> üyeleri ile test etme.<br />
• Programın etkileĢimli <strong>ve</strong> beceri geliĢtirmeye dayalı olmasının temin<br />
edilmesi.<br />
• Bütün katılımcılar için ilgili olan davranıĢ değiĢimi hedeflerinin<br />
belirlenmesi.<br />
• Güçlendirici <strong>ve</strong> takviye oturumlar yapmaya dönüĢ.<br />
• Gençler için hemen uygulanabilir <strong>ve</strong> pratik faydası olan bilgileri dâhil<br />
etme.<br />
• Materyallerin etkileĢimli bir Ģekilde <strong>ve</strong>rilmesi için uygun öğretmen<br />
eğitimleri yürütme.<br />
• Etkili olduğu ispat edilen her türlü programın maruz kalmayı arttırmak<br />
amacıyla yaygın bir Ģekilde eriĢilebilir <strong>ve</strong> ulaĢılabilir hale getirme <strong>ve</strong><br />
pazarlama.
252 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
254<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Göstergeler<br />
3.1.1 Ülke genelinde okul temelli eğitimsel programların <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
3.1.2 Okul müfredatı / sağlık politikasının bir parçası olarak <strong>alkol</strong> önleme program<br />
<strong>ve</strong> çalıĢmaları yürütmek için yasal mevzuat.<br />
3.1.3 Okul ortamlarında <strong>alkol</strong>e bağlı zararın önlenmesi <strong>ve</strong> azaltılması için ulusal<br />
kılavuz ilke <strong>ve</strong> rehberler sunulması.<br />
3.2 AĢağıdakiler dâhil <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltabilecek iĢyeri çabalarının<br />
değerlendirmeye alınması:<br />
• <strong>Alkol</strong>süz iĢyerlerini teĢvik etme politikaları.<br />
• ĠĢ stresini azaltan <strong>ve</strong> iĢ ödüllerini arttıran bir yönetim stili.<br />
• Psiko-sosyal beceri eğitimi, kısa tavsiye <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bilgilendirme programları<br />
gibi talep üzerine ulaĢılabilir <strong>ve</strong> kullanılabilir olan isteğe bağlı iĢyeri<br />
müdahaleleri.<br />
Göstergeler<br />
3.2.1 <strong>Alkol</strong> problemi olan çalıĢanlar için iĢyeri önleme ya da danıĢmanlık<br />
programlarının sunulması.<br />
3.2.2 <strong>Alkol</strong>e bağlı iĢyeri kazalarının sayısı.<br />
3.3 Yerel toplumların <strong>ve</strong> belediyelerin desteklendirmesine <strong>ve</strong> bunların<br />
kapasitelerinin arttırılmasına yardımcı olacak çabalar sarf edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
3.3.1 ĠĢyerlerinde <strong>alkol</strong>e bağlı zararın önlenmesi <strong>ve</strong> üzerine eğilmeye yönelik<br />
eylemlere iĢ<strong>ve</strong>ren <strong>ve</strong> iĢçileri temsil eden sosyal ortakların ulusal düzeyde<br />
dâhil edilmesi.<br />
3.4 <strong>Alkol</strong> eylemi için aĢağıdakileri içeren toplum <strong>ve</strong> iĢyerleri kaynaklarının<br />
geliĢtirilmesi:<br />
• Etkin <strong>alkol</strong> programları dokümantasyonu.<br />
• Toplum <strong>ve</strong> iĢyerindeki baĢarıya katkıda bulunan faktörlerin analizi.<br />
• Ayrıca bu kaynaklar, <strong>alkol</strong> programı yöneticilerinin bu faktörlerin toplum<br />
<strong>ve</strong> iĢyeri programlarının tasarım <strong>ve</strong> uygulamasına konulmasını temin<br />
edebilmeleri için değerlendirme araçlarını.<br />
Göstergeler<br />
3.4.1 <strong>Alkol</strong>e bağlı zararın azaltılması için etkili toplum temelli müdahalelerin<br />
uygulanması için ulusal kılavuzların olması.<br />
3.4.2 ĠĢyerlerinde <strong>alkol</strong> problemi önlenmesi <strong>ve</strong> danıĢmanlığı için ulusal kılavuzların<br />
olması.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 255<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 255<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 253<br />
3.5 Ġlgili ulusal mevzuatın toplum <strong>ve</strong> iĢyeri giriĢimlerini engellemekten ziyade<br />
kolaylaĢtırıcı <strong>ve</strong> destekleyici bir Ģekilde olmasını temin etmek için bu<br />
mevzuatın gözden geçirilmesi <strong>ve</strong> revize edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
3.51. ĠĢyerlerinde <strong>alkol</strong> testine dair mevzuatın olması.<br />
Eylem noktası 4 - <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirler<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
4.1 Araç sürmek için yasal kan <strong>alkol</strong> içeriği (BAC) limitinin düĢürülmesi<br />
• BAC limiti 0,5 g/l üzerinde olan ülkeler, bu limiti 0,5 g/l’ye düĢürme<br />
iĢleminden yarar görebilirler<br />
• 0,5 g/l düzeyini uygulayan ülkeler, bu oranı 0,2 g/l’ye düĢürme iĢleminden<br />
yarar sağlayabilirler.<br />
Göstergeler<br />
4.1.1 AĢağıdakiler için geçerli olan, araç kullanmada ulusal azami kanuni BAC<br />
limiti:<br />
• Genel nüfus<br />
• Genç/acemi sürücüler<br />
• Profesyonel/ticari sürücüler<br />
4.2.2 En son takvim yılında <strong>alkol</strong>e bağlı trafik yaralanmalarından ölen kiĢi sayısı.<br />
4.2.3 Toplam nüfus içerisinde, bir takvim yılında karayolu trafik kazalarından ölen<br />
kiĢi sayısı (her 100.000 kiĢi için rapor edilen).<br />
4.2 Akıllı rastgele sürücü <strong>alkol</strong> testi (RBT) <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> kontrol noktaları aracılığıyla<br />
BAC limitinin icra edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
4.21. Yol kenarı sabit polis kontrol noktaları <strong>ve</strong> özel seyyar devriye birimlerinde<br />
RBT aracılığıyla BAC limitinin uygulanması.<br />
4.2.2 Azami kanuni BAC uygulama düzeyi (0-10 ölçeğinde).<br />
4.2.3 Polis kontrol noktalarında yol kenarı RBT maksadıyla her yıl durdurulan<br />
motor araçların yüzdesi.<br />
4.3 Halkın yakalanıp tutuklanmanın sonuçlarını bilmesini sağlamak için, kamu<br />
eğitim kampanyalarının uygulanması.
256<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
256 254 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ Göstergeler<br />
4.3.1 <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmaya yönelik farkındalık arttırıcı faaliyetlerin yapılması.<br />
4.4 Yerinde para cezaları, sürücü belgesinin ceza puanları <strong>ve</strong> duruma göre sürücü<br />
belgesine el konulması gibi cezaların uygulanması.<br />
Göstergeler<br />
4.4.1 <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma için ceza Ģekilleri olarak yerinde (yakalandığı yerde)<br />
para cezaları, sürücü belgesi ceza puanları <strong>ve</strong> sürücü belgesine el konulması<br />
cezalarının <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
4.5 Hükümlü suçlular için belirli bir süre boyunca mahkeme kararı ile<br />
müdahalelerin <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> ateĢleme kilitlerinin kullanımının gerekli tutulması.<br />
Göstergeler<br />
4.5.1 Mükerrer / alıĢkanlık haline getiren suçlular için zorunlu sürücü eğitimi /<br />
tedavi programlarının <strong>ve</strong>rilmesi. <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma cezasına alternatif<br />
olarak rehabilitasyon ile birlikte <strong>alkol</strong> kilitlerinin kullanımı.<br />
4.6 Önleyici bir tedbir olarak profesyonel sürücüler için <strong>alkol</strong> ateĢleme<br />
kilitlerinin kullanımı.<br />
Göstergeler<br />
4.6.1 Toplu ya da ticari taĢıma Ģirketleri için gönüllü ya da zorunlu <strong>alkol</strong> kilitlerinin<br />
kullanımı.<br />
Eylem noktası 5 - <strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
5.1 Asgari <strong>alkol</strong> satın alma yaĢı 18’in altında ise bütün satıĢ noktalarında her türlü<br />
<strong>alkol</strong>lü içki kategorisi için bu yaĢın 18’e yükseltilmesi değerlendirmeye<br />
alınmalıdır.<br />
Göstergeler<br />
5.1.1 Bira, Ģarap <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lerin açık sunumu <strong>ve</strong> tesis dıĢı tüketim amaçlı satıĢı için<br />
ulusal asgari yaĢ.<br />
5.1.2 <strong>Alkol</strong>lü içkilerin reĢit olmayan içicilerine dair yapılan araĢtırmaların olması.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI PLANI 2012-2020 2012-2020 255 257<br />
5.1.3 Hayatları boyunca <strong>alkol</strong>lü bir içki tüketmiĢ olan reĢit olmayan içicilerin oranı.<br />
5.2 <strong>Alkol</strong> satıĢları için ruhsatlandırma sistemi getirilmesi ya da devam ettirilmesi<br />
<strong>ve</strong> ruhsatların yalnızca reĢit olmayanlara <strong>ve</strong> sarhoĢlara <strong>alkol</strong> satıĢını<br />
yasaklayan kanunlara riayet eden <strong>ve</strong> müĢterilerinin halkı rahatsız edici<br />
Ģekilde gürültü yapmasını <strong>ve</strong>ya Ģiddete karıĢmasını caydıran iĢletmeler için<br />
yenilenmesi.<br />
Göstergeler<br />
5.2.1 Bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya spiritlerin açık sunumu <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya tesis harici tüketim amaçlı<br />
satıĢı için ruhsatın gerekli kılınması.<br />
5.3 <strong>Alkol</strong> satıĢ noktalarının yoğunluğu <strong>ve</strong> çalıĢma saatlerini azaltmak için mevcut<br />
kanun <strong>ve</strong> yönetmeliklerin güçlendirilmesi <strong>ve</strong> tekel uygulanan yerlerde devlet<br />
perakende satıĢ tekelinin devam ettirilmesi.<br />
Göstergeler<br />
5.3.1 Tesis dıĢı tüketim amaçlı bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya yüksek <strong>alkol</strong>lü içki satıĢında devlet<br />
tekelinin olması.<br />
5.3.2 AĢağıdaki alanlarda bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya yüksek <strong>alkol</strong>lü içki açık sunum amaçlı<br />
satıĢ kısıtlama <strong>ve</strong> yasaklamalarının olması:<br />
• SatıĢ saatleri<br />
• SatıĢ günleri<br />
• SatıĢ yerleri<br />
• SatıĢ noktalarının yoğunluğu<br />
• Belirli etkinliklerdeki satıĢlar<br />
5.3.3 AĢağıdaki alanlarda bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya yüksek <strong>alkol</strong>lü içki, tesis harici<br />
tüketim amaçlı satıĢ kısıtlama <strong>ve</strong> yasaklamalarının olması:<br />
• SatıĢ saatleri<br />
• SatıĢ günleri<br />
• SatıĢ yerleri<br />
• SatıĢ noktalarının yoğunluğu<br />
• Belirli etkinliklerdeki satıĢlar<br />
• Benzin istasyonlarındaki satıĢlar<br />
5.3.4 Mevcut açık sunum amaçlı satıĢ kısıtlamalarının uygulanma düzeyi (0-10<br />
ölçeğinde).<br />
5.3.5 Mevcut tesis dıĢı tüketim amaçlı satıĢ kısıtlamalarının uygulanma düzeyi (0-10<br />
ölçeğinde).
256 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
258<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
5.4 ReĢit olmayanlara <strong>alkol</strong> satıĢ yasağının uygulanmasını arttıracak eğitim <strong>ve</strong><br />
mevzuat çabaları harcama.<br />
Göstergeler<br />
5.4.1 AĢağıdaki hususlarda yaĢ limitlerine uygunluğu arttırmak için önem düzeyi<br />
(yani; yüksek, orta, düĢük <strong>ve</strong>ya hiç rolü yok):<br />
• Bir ruhsatlandırma Ģartı olarak sunum yapanların/garsonların eğitimi<br />
• Polis <strong>ve</strong>ya diğer merciler tarafından icra etme<br />
• Test satın alımları ile izleme<br />
• Sunum yapanlara/satıcılara yönelik farkındalık kampanyaları<br />
Eylem noktası 6 - <strong>Alkol</strong>lü içkilerin pazarlaması<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
6.1 Tercihen bir mevzuat temeli ile <strong>ve</strong> yerine göre uygun kendi kendine<br />
düzenleme tedbirleri ile desteklenen bir Ģekilde aĢağıdakiler aracılığıyla <strong>alkol</strong><br />
pazarlaması için düzenleyici <strong>ve</strong>ya eĢ düzenleyici çerçe<strong>ve</strong>ler hazırlanması:<br />
• Pazarlama içerik <strong>ve</strong> hacminin düzenlenmesi;<br />
• <strong>Alkol</strong>lü içkilerin tanıtımını yapan sponsorluk faaliyetlerinin düzenlenmesi.<br />
• Gençleri hedef alan faaliyetler ile iliĢkili olan promosyon <strong>ve</strong> tanıtımlarının<br />
kısıtlanması <strong>ve</strong>ya yasaklanması.<br />
• Örneğin sosyal medya gibi <strong>alkol</strong> pazarlama tekniklerinin yeni Ģekil <strong>ve</strong><br />
formlarının düzenlenmesi.<br />
Göstergeler<br />
6.1.1 Ulusal ya da yerel düzeyde <strong>alkol</strong> reklamlarına yönelik yasal olarak bağlayıcı<br />
yönetmeliklerin olması.<br />
6.1.2 Ulusal ya da yerel düzeyde <strong>alkol</strong>lü ürün yerleĢtirmelerine yönelik yasal olarak<br />
bağlayıcı yönetmeliklerin olması.<br />
6.1.3 <strong>Alkol</strong>lü içki endüstrisi sponsorluğu <strong>ve</strong>ya satıĢ promosyonlarına dair ulusal<br />
<strong>ve</strong>ya yerel yönetmeliklerin olması.<br />
6.1.4 Bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya spiritler için aĢağıdaki hususlarda kısıtlama/yasaklama<br />
düzeyi (örneğin; tamamen yasaklama, kısmi yasaklama, gönüllü<br />
anlaĢma/kendil düzenleme <strong>ve</strong>ya herhangi bir kısıtlama olmaması):<br />
• Endüstrinin spor etkinliklerine sponsor olması<br />
• Endüstrinin gençlik etkinliklerine sponsor olması<br />
• Üreticilerden satıĢ promosyonları (örneğin partiler <strong>ve</strong> etkinlikler)
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 257 259<br />
6.2 Kamu kurumları ya da bağımsız kuruluĢlar tarafından yürütülecek <strong>alkol</strong>lü<br />
ürünlerin pazarlamasına yönelik etkin gözetleme sistemlerinin geliĢtirilmesi.<br />
Göstergeler<br />
6.2.1 Ulusal düzeydeki reklam kısıtlamalarının uygulanma düzeyi (0-10 ölçeğinde).<br />
6.2.2 Ulusal düzeydeki ürün yerleĢtirme kısıtlamalarının uygulanma düzeyi (0-10<br />
ölçeğinde).<br />
6.2.3 Ulusal düzeyde <strong>alkol</strong>lü içki endüstrisinin sponsorluğu üzerindeki<br />
kısıtlamaların uygulanma düzeyi (0-10 ölçeğinde).<br />
6.2.4 Ulusal düzeyde üretici, perakende satıcı <strong>ve</strong> bar <strong>ve</strong> birahane sahiplerinden <strong>alkol</strong>lü<br />
içki satış promosyonlarındaki kısıtlamaların uygulanma düzeyi (0-10 ölçeğinde).<br />
6.3 Pazarlama yasak <strong>ve</strong> kısıtlamalarının ihlal edilmesine karĢı etkili idarî <strong>ve</strong><br />
caydırıcı sistemlerinin tesis edilmesi.<br />
Göstergeler<br />
6.3.1 Reklam / ürün yerleĢtirme ihlalleri için cezalar <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
6.3.2 Sponsorluk <strong>ve</strong> satıĢ promosyon ihlalleri için cezalar <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
6.4 Birtakım <strong>ve</strong>ya bütün medyada doğrudan ya da dolaylı pazarlamanın<br />
düzenlenmesi.<br />
Göstergeler<br />
6.4.1 AĢağıdaki hususlarda bira, Ģarap <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya yüksek <strong>alkol</strong>lü içki için kısıtlama<br />
düzeyi (örneğin; tamamen yasaklama, kısmi yasaklama, gönüllü<br />
anlaĢma/kendil düzenleme <strong>ve</strong>ya herhangi bir kısıtlama olmaması):<br />
• Kamu hizmeti / ulusal TV reklamcılığı<br />
• Ticari / özel TV reklamcılığı<br />
• Ulusal radyo reklamcılığı<br />
• Yerel radyo reklamcılığı<br />
• Basılı gazete / dergi reklamcılığı<br />
• Reklam panoları reklamcılığı<br />
• SatıĢ noktası reklamcılığı<br />
• Sinema reklamcılığı<br />
• Ġnternet reklamcılığı<br />
• Kamu hizmeti / ulusal TV ürün yerleĢtirme<br />
• Ticari / özel TV ürün erleĢtirme.
258 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
260<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Eylem noktası 7 - Fiyatlandırma politikaları<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
7.1 <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong>rgilerinin arttırılması (esneklik <strong>ve</strong> satın alınabilirlik <strong>ve</strong>rileri ile<br />
bilgilendirilecek).<br />
Göstergeler<br />
7.1.1 Enflasyona göre <strong>alkol</strong>lü içkiler için özel tüketim <strong>ve</strong>rgilerinin düzenlenmesi.<br />
7.1.2 Bira, Ģarap <strong>ve</strong> yüksek <strong>alkol</strong>lü içki için özel tüketim <strong>ve</strong>rgisinin miktarı.<br />
7.2 Daha yüksek <strong>alkol</strong> yoğunluğu olan ürünlere orantılı olarak daha yüksek<br />
<strong>ve</strong>rgiler koyma <strong>ve</strong>ya daha az <strong>alkol</strong> içeren ürünlere teĢvik <strong>ve</strong>rme.<br />
Göstergeler<br />
7.2.1 <strong>Alkol</strong>süz içeceklerin daha düĢük fiyatlar üzerinden sunum gereksinimi.<br />
7.2.2 Özel tüketim <strong>ve</strong>rgisinin hesaplanması için <strong>alkol</strong> hacminin (konsantrasyon)<br />
kullanılması.<br />
7.3 Özellikle genç tüketicilere cazip gelen ürünlere özel <strong>ve</strong>rgiler ekleme.<br />
Göstergeler<br />
7.1.3 Belirli ürünlere (örneğin alkopoplar) ila<strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rgi konulması.<br />
7.4 Saf <strong>alkol</strong> litresi baĢına asgari bir fiyat belirlenmesi.<br />
Göstergeler<br />
7.4.1 Asgari fiyatlandırmanın getirilmesi.<br />
7.5 Sınırsız içme <strong>ve</strong>ya diğer hacimli satıĢ türleri için dolaylı <strong>ve</strong> doğrudan fiyat<br />
promosyonları, indirimli satıĢlar, maliyetinin altına satıĢ <strong>ve</strong> götürü fiyatlar<br />
kullanımına kısıtlamalar getirilmesi.<br />
Göstergeler<br />
7.5.1 AĢağıdaki hususlarda yasaklamalar:<br />
• Maliyetinin altına satıĢlar<br />
• Hacimli satıĢ indirimleri<br />
7.5.2 AĢağıdaki hususlarda kısıtlama düzeyi (örneğin; tamamen yasaklama, kısmi<br />
yasaklama, gönüllü anlaĢma/kendil düzenleme <strong>ve</strong>ya herhangi bir kısıtlama<br />
olmaması):<br />
• Maliyetinin altına satıĢ Ģeklinde perakende satıcıların satıĢ promosyonları
AVRUPA<br />
AVRUPA ALKOL<br />
ALKOL EYLEM PLANI PLANI<br />
2012-2020 2012-2020<br />
259<br />
261<br />
• Ücretsiz <strong>alkol</strong> sunumu Ģeklinde bar <strong>ve</strong> birahanelerin sahipleri tarafından<br />
satıĢ promosyonları<br />
Eylem noktası 8 - <strong>Alkol</strong> içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> sarhoĢluğunun olumsuz sonuçlarının<br />
azaltılması<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
8.1 AĢağıdaki hususların temin edilmesi için mevcut ruhsatlandırma<br />
yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi <strong>ve</strong> güçlendirilmesi:<br />
• Sunum yapan tesislerin belirlenmiĢ standartları karĢılaması.<br />
• Ruhsat <strong>ve</strong>rilmesi için sunum yapan kiĢilerin [garsonların] eğitimi.<br />
• Yerel düzeyde yönetmeliklerin düzenli aralıklarla izlenmesi <strong>ve</strong> icra<br />
edilmesi.<br />
• Sunum yapanlar [garsonlar] <strong>ve</strong> sunum iĢletmelerinin yaptığı ihlaller için<br />
yeterince Ģiddetli yaptırımların (ruhsat iptali dâhil) olması.<br />
• Ġçme ortamlarını etkili bir Ģekilde düzenleyemeyen ruhsatlandırma<br />
kuruluĢları için yeterince Ģiddetli yaptırımların olması.<br />
Göstergeler<br />
8.1.1 Düzenli aralıkla ülke genelinde garson eğitim kurslarının <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
8.1.2 Ulusal ruhsatlandırma sistemi tarafından gerekli tutulan ülke genelini<br />
kapsayan garson eğitim kurslarının <strong>ve</strong>rilmesi.<br />
8.1.3 Toplam nüfus içerisinde, bir takvim yılında karayolu trafik kazalarından ölen<br />
kiĢi sayısı (her 100.000 kiĢi için rapor edilen).<br />
8.1.4 Toplam nüfus içerisinde, bir takvim yılında Ģiddet kaynaklı vakalardan ölen<br />
kiĢi sayısı (her 100.000 kiĢi için rapor edilen).<br />
8.1.5 En son takvim yılında <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu trafik yaralanmalarından ölen kiĢi<br />
sayısı.<br />
8.2 Bütün <strong>alkol</strong>lü içecek kapları üzerinde <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü içeceklerin ticari iletiĢim<br />
materyalleri üzerine bir dizi uyarı ya da bilgilendirme etiketlerinin<br />
konulması.<br />
Göstergeler<br />
8.2.1 Ulusal / yerel düzeyde <strong>alkol</strong> reklamlarına yasal açıdan gerekli sağlık uyarı<br />
etiketlerinin konulması.<br />
8.2.2 Ulusal / yerel düzeyde <strong>alkol</strong> içecek kapları / ĢiĢeler üzerine yasal açıdan<br />
gerekli sağlık uyarı etiketlerinin konulması.
262<br />
260 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
STRATEJİLERİ<br />
8.3 <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> kalori muhteviyatı, katkı maddeleri, alerji yapıcı maddeler, vb. dahil<br />
olmak üzere, ürün etiketlerinin gıda maddeleri üzerine konulan etiketlere<br />
benzer olması.<br />
Göstergeler<br />
8.3.1 <strong>Alkol</strong>lü ürünler üzerinde yasal açıdan gerekli ürün etiketlerinin konulması<br />
(yani, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> kalori muhteviyatı, katkı maddeleri, alerji yapıcı maddeler,<br />
vb.).<br />
Eylem noktası 9 - YasadıĢı <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> gayri resmi olarak üretilen <strong>alkol</strong>ün kamu sağlığı<br />
üzerindeki etkisinin azaltılması<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
9.1 YasadıĢı <strong>alkol</strong> piyasasının büyüklüğünün yeni tahminlerini yapmak üzere<br />
adımlar atılması <strong>ve</strong> en riskli ürünleri <strong>ve</strong> bunların zarar potansiyelini<br />
belirlemek için kayıt dıĢı <strong>alkol</strong> numunelerinin kapsamlı kimyasal testleri<br />
yapılması.<br />
Göstergeler<br />
9.1.1. Ulusal düzeyde <strong>alkol</strong>lü içkilerin kayıt dıĢı tüketimine dair eldeki tahminler.<br />
9.2 YasadıĢı ürünlerin takip <strong>ve</strong> belirlenmesini kolaylaĢtırmak için bandrol<br />
uygulaması getirilmesi.<br />
Göstergeler<br />
9.2.1 <strong>Alkol</strong>lü içecek kapları/ĢiĢeler üzerinde bandrol kullanımı.<br />
Eylem noktası 10 - Ġzleme <strong>ve</strong> gözetleme<br />
Eylem <strong>stratejileri</strong> <strong>ve</strong> seçenekleri<br />
10.1 <strong>Alkol</strong> hakkında eldeki bütün <strong>ve</strong>rilerin tek bir raporda toplanması <strong>ve</strong> raporun<br />
geniĢ kesimlere ulaĢacak biçimde yaygınlaĢtırılması. Rapor, aĢağıdaki hususları<br />
kapsamalıdır:<br />
Tüketim (örneğin; tüketim hacmi, yetiĢkinler arasındaki içme, reĢit<br />
olmayanların içmesi)<br />
Zarar (örneğin; zararlı tüketim kalıpları, sağlığa olan zarar, içmeye bağlı<br />
kötü sağlık)
AVRUPA AVRUPA ALKOL EYLEM<br />
EYLEM<br />
PLANI<br />
PLANI 2012-2020<br />
2012-2020 261<br />
263<br />
<strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği <strong>ve</strong> fiyatının satın alınabilir olması<br />
Sosyal maliyetler<br />
Politika tepkileri<br />
Göstergeler<br />
10.1.1 Ulusal düzeyde <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkında düzenli raporların olması <strong>ve</strong><br />
hazırlanması.<br />
10.1.2 Yıllık kiĢi baĢı kayıtlı <strong>alkol</strong> tüketimi hakkında <strong>ve</strong>ri olması <strong>ve</strong> hazırlanması.<br />
10.1.3 AĢağıdaki hususlarda düzenli <strong>alkol</strong> raporunun olması <strong>ve</strong> hazırlanması:<br />
ReĢit olmayanların içmesi<br />
YetiĢkinler arasındaki içme<br />
Sosyo-ekonomik değiĢkenler ile iliĢkilendirmeler<br />
<strong>Alkol</strong> tüketimini coğrafi kalıpları<br />
Diğer maddelerin kullanımı ile iliĢkilendirmeler<br />
<strong>Alkol</strong>e iliĢkin kamuoyunun bilgisi<br />
Ġçme <strong>ve</strong> hamilelik<br />
Temel sağlık hizmetleri sisteminde kısa müdahaleler<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı hastaneye yatıĢlar / taburcu olma <strong>ve</strong>rileri<br />
<strong>Alkol</strong>ün sebep olduğu ölümler<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanma <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı trafik kazaları<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı kamu düzeninin bozulması <strong>ve</strong> suçlar<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı zarara dair yapılan harcamalar<br />
<strong>Alkol</strong>ün satın alınabilirliği<br />
Politika tepkisi<br />
<strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği<br />
10.1.4 Genel nüfus içerisinde <strong>alkol</strong> tüketicilerine dair yapılan son ulusal anket <strong>ve</strong><br />
araĢtırmaların olması <strong>ve</strong> elde edilebilirliği.<br />
10.1.5 Genel nüfus içerisinde <strong>alkol</strong>den uzak duranlara / içmeyenlere dair yapılan<br />
son ulusal anket <strong>ve</strong> araĢtırmaların olması <strong>ve</strong> elde edilebilirliği.<br />
10.1.6 Yoğun <strong>ve</strong> sürekli içmenin oranlarına dair yapılan son ulusal anket <strong>ve</strong><br />
araĢtırmaların olması <strong>ve</strong> elde edilebilirliği.<br />
10.1.7 <strong>Alkol</strong>lü içkilerin reĢit olmayan içicilerine dair yapılan son anket <strong>ve</strong><br />
araĢtırmaların olması <strong>ve</strong> elde edilebilirliği.<br />
10.1.8 Gençlerin <strong>alkol</strong> tüketimine dair son ulusal anket <strong>ve</strong> araĢtırmaların olması <strong>ve</strong><br />
elde edilebilirliği.<br />
10.1.9 <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmaya dair yapılan son ulusal anket <strong>ve</strong> araĢtırmaların<br />
olması <strong>ve</strong> elde edilebilirliği.<br />
10.1.10 <strong>Alkol</strong> tüketimine iliĢkin sağlık göstergelerine dair <strong>ve</strong>rilerin olması <strong>ve</strong> elde<br />
edilebilirliği<br />
10.1.11 AĢağıdakilerin ulusal düzeyde izlenmesi:<br />
<strong>Alkol</strong> karaciğer sirozu
264<br />
262 ALKOL ALKOL KONTROLÜ KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı karayolu trafik yaralanması<br />
Etanol zehirlenmesi<br />
Metil <strong>alkol</strong> zehirlenmesi<br />
<strong>Alkol</strong> kullanım bozuklukları<br />
Karaciğer sirozu<br />
Karayolu trafik yaralanması<br />
<strong>Alkol</strong>e bağlı kayıtlı suç<br />
10.1.12 <strong>Alkol</strong> karaciğer sirozundan ölümler, <strong>alkol</strong>e bağlı karayolu trafik<br />
yaralanmalarından ölümler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı kayıtlı suç vakalarının (cinsiyet<br />
<strong>ve</strong> yaĢ üzerinden) gerçek sayısı formunda en son <strong>ve</strong>rilerin olması <strong>ve</strong><br />
bulunabilirliği.<br />
10.2 Morbidite <strong>ve</strong> mortalite <strong>ve</strong>rilerinin <strong>alkol</strong>e atfedilebilir fraksiyonların<br />
hesaplanmasını içermesi <strong>ve</strong> özellikle kaçınılabilir sosyal maliyetler olmak<br />
üzere sosyal maliyetler <strong>ve</strong> belirli <strong>alkol</strong> politikası tedbirlerin uygulanmasının<br />
sonuçlarının tahmin edilmesi gibi <strong>alkol</strong> hakkında <strong>ve</strong>ri oluĢturmada<br />
kullanılan analitik yöntemlerin incelenmesi.<br />
Göstergeler<br />
10.2.1 <strong>Alkol</strong>e dayandırılabilir ölümleri içeren düzenli aralıklarla basılan bir <strong>alkol</strong><br />
raporunun olması <strong>ve</strong> ulaĢılabilirliği.
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 265<br />
Ek 3: Politika tepkisi için kontrol listesi<br />
Eylem noktası 1<br />
Liderlik, farkındalık <strong>ve</strong> taahhüt/bağlılık<br />
• Son beĢ yıl içerisinde gözden geçirilmiĢ, revize edilmiĢ <strong>ve</strong> güncellenmiĢ olan<br />
ulusal bir <strong>alkol</strong> eylem planı (bağımsız ya da baĢka bir kamu sağlığı planının<br />
bir parçası olarak) var mıdır?<br />
• Ulusal <strong>alkol</strong> eylem planı ya da dengi bir plan, ölçülebilir çıktı <strong>ve</strong> süreç<br />
hedefleri içermekte midir?<br />
• GeniĢ devlet kesimleri <strong>ve</strong> daireleri genelinde mevcut <strong>ve</strong> planlanan<br />
politikaların etkisini düzenli olarak izleyen kamuya açık herhangi bir <strong>alkol</strong><br />
sağlık etki değerlendirmesi var mıdır?<br />
• GeniĢ devlet kesimleri <strong>ve</strong> daireleri genelinde <strong>alkol</strong>e dair politika uyumunu<br />
sağlamak için herhangi bir koordinasyon <strong>ve</strong> birleĢik mekanizma var mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> eylemi, fiziksel aktivite, obezite, akıl sağlığı <strong>ve</strong> bulaĢıcı olmayan<br />
hastalıklar dâhil diğer maddeler, yaĢam tarzlarına iliĢkin eylemler ile<br />
entegre midir?<br />
• Önceki on yıl içerisinde, <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>e bağlı zarar hakkında herhangi bir<br />
meclis komisyonu, incelemesi ya da raporu düzenlenmiĢ midir?<br />
• <strong>Alkol</strong> hakkında çalıĢmalar yapan, kaynakları yeterli <strong>ve</strong> sesi çıkan sivil<br />
toplum örgütleri var mıdır?<br />
• Halk genelinde halkın <strong>alkol</strong>e dair bilgisi, fikirleri <strong>ve</strong> tavırlarına iliĢkin<br />
araĢtırma yapılmıĢ mıdır?<br />
• Halk genelinde, halkın farklı <strong>alkol</strong> politikası tedbirlerine yönelik görüĢleri<br />
hakkında araĢtırma yapılmıĢ mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> araĢtırma programlarına kamu fonları tahsis edilmiĢ midir?<br />
• <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının önlenmesi <strong>ve</strong> yönetilmesinden sorumlu olan<br />
devlet görevlilerine yeterli kaynaklar tahsis edilmiĢ midir?<br />
• <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> sorumlu <strong>alkol</strong> tüketme hakkında bilgi temelli halk eğitim<br />
kampanyaları uygulanmakta mıdır?
264 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
266<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Eylem noktası 2<br />
Sağlık hizmetlerinin tepkisi<br />
• Erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programları için uygulama temelli <strong>ve</strong> klinik<br />
kılavuzlar var mıdır?<br />
• Erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye müdahaleleri hakkında temel bakım<br />
hizmetleri sağlayıcıları için eğitim programları var mıdır?<br />
• Erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programlarının etkiliği analiz edilip<br />
iyileĢtirilebilmesi için bu erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programlarının<br />
niceliği <strong>ve</strong> niteliğini izlemeye yönelik sistemler var mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> kullanım bozuklukları <strong>ve</strong> bağımlılığı olan kiĢiler için tedavi<br />
programları var mıdır? Kanıta dayalı tedaviler var mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> kullanım bozuklukları <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> bağımlılığı olan kiĢilere yönelik tedavi<br />
programlarının nicelik <strong>ve</strong> niteliğini izleme sistemleri var mıdır?<br />
• Erken tanılama <strong>ve</strong> kısa tavsiye programları <strong>ve</strong>rmek için herhangi bir mali<br />
destek var mıdır?<br />
• Ebelik <strong>ve</strong> doğum hizmetleri, hamile kadınlara hamilelik esnasında <strong>alkol</strong><br />
içme hakkında bilgi <strong>ve</strong> tavsiyelerde bulunmakta mıdır?<br />
• Sosyal refah hizmetleri, <strong>alkol</strong> problemleri olan bireylerin aile üyelerine<br />
destek sunmakta mıdır?<br />
Eylem noktası 3<br />
Toplum <strong>ve</strong> iĢyeri eylemi<br />
• <strong>Alkol</strong> eğitim programlarının etkisini <strong>ve</strong> iyileĢtirme potansiyelini<br />
değerlendirmek için bu programlar gözden geçirilmekte midir?<br />
• Okul temelli <strong>ve</strong> kamu <strong>alkol</strong> eğitiminin rolü <strong>ve</strong> uygulaması hakkında kanıta<br />
dayalı kılavuz ilke <strong>ve</strong> rehberler hazırlanmıĢ <strong>ve</strong> dağıtılmıĢ mıdır?<br />
• Toplum <strong>alkol</strong> teĢebbüs <strong>ve</strong> çabalarının yerel toplumun özel ihtiyaçlarına<br />
nasıl uyarlanacağı konusunda etkili unsurlar <strong>ve</strong> rehberlik tavsiyeleri dâhil<br />
bu tür toplum <strong>alkol</strong> çaba <strong>ve</strong> teĢebbüslerinin herhangi bir gözden geçirilmesi<br />
<strong>ve</strong> revizyonu yapılmıĢ mıdır?<br />
• Etkili <strong>alkol</strong> toplum programlarının uygulanması için kapasite oluĢturma <strong>ve</strong><br />
geliĢtirmeyi desteklemek amacıyla eğitim programları geliĢtirilmiĢ midir?<br />
• Toplum <strong>alkol</strong> programlarının güçlendirilmesi <strong>ve</strong> iyileĢtirmesi<br />
tecrübelerinden dersler çıkarılabilmesi için, bu tür toplum <strong>alkol</strong><br />
programlarını değerlendirme <strong>ve</strong> belgelendirme kapasitesi var mıdır?<br />
• ĠĢyeri <strong>alkol</strong> programlarının herhangi bir gözden geçirilmesi çalıĢması<br />
yapılmıĢ mıdır?<br />
• ĠĢyeri <strong>alkol</strong> programlarının güçlendirilmesi <strong>ve</strong> iyileĢtirmesi tecrübelerinden<br />
dersler çıkarılabilmesi için, bu tür toplum <strong>alkol</strong> programlarını<br />
değerlendirme <strong>ve</strong> belgelendirme kapasitesi var mıdır?
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 265<br />
267<br />
• Meri ulusal mevzuat, iĢyeri <strong>alkol</strong> giriĢimlerini desteklemekte <strong>ve</strong><br />
kolaylaĢtırmakta mıdır?<br />
• Meri ulusal mevzuat, toplum <strong>alkol</strong> giriĢimlerini desteklemekte <strong>ve</strong><br />
kolaylaĢtırmakta mıdır?<br />
Eylem noktası 4<br />
<strong>Alkol</strong>lü araç kullanma politikaları <strong>ve</strong> karĢı tedbirler<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma kazaları <strong>ve</strong> ölümleri izlemek amacıyla kurulmuĢ<br />
yeterli <strong>ve</strong>ri sistemleri var mıdır?<br />
• Araç kullanmada uygulanan mevcut yasal BAC limitleri nedir? Bu limiti<br />
düĢürmek için kamu <strong>ve</strong> siyasilerin duyarlılığı nedir?<br />
• Düzenli aralıklarla yapılan kamuoyu yoklamaları <strong>ve</strong> anketlerine <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullanma politikaları, yasal BAC limitleri bilgisi <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lü araç kullanma<br />
davranıĢlarına iliĢkin tavırlar hakkında birtakım sorular koymak mümkün<br />
müdür?<br />
• Bütün sürücü kursları <strong>alkol</strong>ün riski hakkında bilgi <strong>ve</strong>rmekte midir?<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma kanunları nasıl uygulanmaktadır? Rastgele <strong>alkol</strong><br />
testleri <strong>ve</strong> sarhoĢluk kontrol noktaları kullanılmakta mıdır?<br />
• Polis camiasının etkili uygulama <strong>ve</strong> icra için yeterli kaynağı var mıdır?<br />
Polisin faaliyetlerine finansman sağlamak amacıyla kesilen cezalar<br />
kullanılabilir mi?<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma cezaları nelerdir?<br />
• Trafik polisleri, <strong>alkol</strong>lü araç kullanmayı azaltmak için sağlık bakanlığı ile<br />
ortak kampanya <strong>ve</strong> faaliyetler yürütmeye bağlı <strong>ve</strong> adanmıĢ mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanma kazalarının Ģiddeti <strong>ve</strong> riskini azaltmak amacıyla<br />
karayolu emniyet tedbirleri ile birlikte <strong>alkol</strong>lü araç kullanmayı ele alan <strong>ve</strong><br />
önlemeye yönelik etkili bir karayolu emniyetli ulaĢım politikası var mıdır?<br />
• Araç kullanma mevzuatının bir parçası olarak, sağlık sektörü, <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullananlara kısa tavsiye programları uygulamak <strong>ve</strong> sabıkalı <strong>alkol</strong>lü araç<br />
kullananları tedavi etmek amacıyla yeterli kapasiteye sahip midir?<br />
• <strong>Alkol</strong>lü araç kullanmadan dolayı tutuklanmanın sonuçlarından halkı<br />
bilgilendirmek için herhangi bir halk eğitim kampanyası var mıdır?<br />
Eylem noktası 5<br />
<strong>Alkol</strong>ün ulaĢılabilirliği<br />
• <strong>Alkol</strong> ruhsatlandırma sistemi var mıdır? Yerel sorun <strong>ve</strong> meselelere <strong>ve</strong><br />
potansiyel problemlere bir tepki olarak, sistemin yerel birimlerine<br />
perakende satıĢ noktalarının yoğunluğu <strong>ve</strong> satıĢ yapma saatlerini belirlemek<br />
için yeterli yetki <strong>ve</strong>rilmiĢ midir?<br />
• SatıĢ gün <strong>ve</strong> saatlerinin <strong>alkol</strong>e bağlı zararı azaltmak amacıyla<br />
ayarlanabilmesi için, ulusal düzeyde satıĢ gün <strong>ve</strong> saatlerini gözden geçirme<br />
fırsatları var mıdır?
266 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
268<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
• <strong>Alkol</strong>lü içkilerin satıĢı <strong>ve</strong> sunumu için mevcut asgari satın alma yaĢları nedir?<br />
• Asgari yaĢı yükseltmek için için kamu <strong>ve</strong> siyasilerin duyarlılığı nedir?<br />
• Asgari yaĢ nasıl uygulanmaktadır?<br />
• <strong>Alkol</strong> perakende satıĢı üzerinde bir devlet tekeli var mıdır, bu tekelin<br />
kaldırılmasına yönelik tehditler var mıdır? Devlet tekeli kamuoyundan <strong>ve</strong><br />
siyasilerden ne kadar destek almaktadır?<br />
Eylem noktası 6<br />
<strong>Alkol</strong>lü içkilerin pazarlaması<br />
• <strong>Alkol</strong> pazarlamasının içeriği <strong>ve</strong> hacmine dair herhangi bir yönetmelik var<br />
mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong>lü içki endüstrisinin promosyon ya da sponsorluğunda herhangi bir<br />
kısıtlama var mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong>e yönelik ticari iletiĢimler <strong>ve</strong> sponsorluğun herhangi bir incelemesi ya<br />
da belgelendirilmesi yapılmıĢ mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> pazarlaması <strong>ve</strong> sponsorluğu hakkındaki mevcut yönetmelikler,<br />
etkililiği <strong>ve</strong> etkinliği açısından tamamıyla analiz edilmiĢ midir?<br />
• Herhangi bir derinlemesine çalıĢma ile <strong>alkol</strong> pazarlaması <strong>ve</strong> sponsorluğu<br />
için mevcut düzenleyici sistemlerin etkisi incelenmiĢ midir?<br />
• Gençler hakkında <strong>ve</strong> gençlerin ticari <strong>alkol</strong> iletiĢimlerini nasıl tecrübe ettiği<br />
konusunda herhangi bir çalıĢma var mıdır? Reklam kanunlarının karar <strong>ve</strong><br />
hükümlerinde gençler dâhil olmakta mıdır?<br />
• Bağımsız kuruluĢlar, <strong>alkol</strong> pazarlama kanunlarının karar <strong>ve</strong> hükümlerini<br />
uygulamakta mıdır?<br />
• Kanun ihlalleri etkin yaptırımları ile cezalandırılmakta mıdır?<br />
Eylem noktası 7<br />
Fiyatlandırma politikaları<br />
• <strong>Alkol</strong>ün satın alınabilirliği zaman içerisinde nasıl değiĢmiĢtir?<br />
• Fiyat politikalarını belirlerken, halk sağlığı değerlendirmeleri göz önüne<br />
alınmakta mıdır?<br />
• Bütün <strong>alkol</strong> ürünlerini <strong>ve</strong>rgilendirmek, örneğin <strong>alkol</strong> gramı baĢına <strong>ve</strong>rgi<br />
koymak ne kadar makul <strong>ve</strong> uygulanabilirdir?<br />
• Bira, Ģarap <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong>lerin fiyat esnekliğine ne tür bilgiler mevcuttur?<br />
• Mevcut yönetmelikler, <strong>alkol</strong> için asgari bir satıĢ fiyatı koymaya izin<br />
<strong>ve</strong>rmekte midir?<br />
• Sınır ötesi meseleler <strong>ve</strong>ya <strong>alkol</strong>ün yasadıĢı ya da gayri resmi üretimi <strong>ve</strong>rgi<br />
değiĢikliklerini ne dereceye kadar etkilemektedir?<br />
• Maliyetinin altına satıĢları <strong>ve</strong>ya hacimli satıĢ indirimleri üzerinde herhangi<br />
bir kısıtlama var mıdır?
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 267<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020 269<br />
Eylem noktası 8<br />
<strong>Alkol</strong> içme <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> sarhoĢluğunun olumsuz sonuçlarının azaltılması<br />
• <strong>Alkol</strong>lü içkilerin satıĢına dair bir ruhsatlandırma sistemi var mıdır?<br />
• Ruhsat <strong>ve</strong>rilmesine <strong>ve</strong> yenilenmesinde kullanılabilecek Ģekilde sunum<br />
yapan iĢletmelere yönelik ruhsatlandırma mercilerinin tasarım kılavuzları<br />
var mıdır?<br />
• Sunum yapanların / garsonların yasal sorumlulukları <strong>ve</strong> içme ortamlarında<br />
zarar riskini azaltan uygulamalara dair eğitim <strong>ve</strong>ren akredite, bağımsız<br />
programlar var mıdır?<br />
• Daha yüksek <strong>alkol</strong>e bağlı zarar <strong>ve</strong> Ģiddet düzeyleri iliĢkili tesis <strong>ve</strong> iĢletmeleri<br />
belirlemek amacıyla düzenli çabalar söz konusu mudur?<br />
• Ruhsatlandırma kanunlarının ihlali için ruhsat iptalleri dâhil yeterince sıkı<br />
<strong>ve</strong> ağır mıdır? Ġcra <strong>ve</strong> uygulama organının düzenli kontroller yapacak yeterli<br />
kaynağı var mıdır? Kolluk <strong>ve</strong> icra memurları iĢlerini yapmak için yeterli<br />
motivasyona sahip midir?<br />
• <strong>Alkol</strong>e bağlı yaralanmaları olan katılımcılar için kaza <strong>ve</strong> acil durum <strong>ve</strong><br />
servis daireleri aracılığıyla kısa tavsiye <strong>ve</strong> tedavi programları rutin olarak<br />
<strong>ve</strong>rilmekte midir?<br />
• <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> kalori muhteviyatı dâhil sağlık uyarı <strong>ve</strong> ürün etiketlemesine <strong>ve</strong><br />
gıda maddeleri için kullanılan genel bir etiketlemeye iliĢkin herhangi bir<br />
yönetmelik var mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong>e bağlı zarara iliĢkin açık <strong>ve</strong> net etiketleme <strong>ve</strong> uyarılar var mıdır?<br />
Eylem noktası 9<br />
YasadıĢı <strong>alkol</strong> <strong>ve</strong> gayri resmi olarak üretilen <strong>alkol</strong>ün kamu sağlığı üzerindeki<br />
etkisinin azaltılması<br />
• ĠliĢkili zarar tahminleri dâhil kayıt dıĢı <strong>alkol</strong> piyasasının büyüklüğü <strong>ve</strong><br />
terkibi hakkında herhangi bir bilgi var mıdır?<br />
• Verginin ne zaman <strong>ve</strong> nerede ödendiğini göstermek amacıyla kullanılan<br />
bandrol uygulaması var mıdır?<br />
Eylem noktası 10<br />
Ġzleme <strong>ve</strong> gözetleme<br />
• Eylem planının uygulamasının izlenmesi amacıyla bütün ilgili <strong>alkol</strong>e bağlı<br />
hususlardaki rutin <strong>ve</strong>riler makul bir zaman dilimi içerisinde hazır <strong>ve</strong><br />
kullanılabilir midir?<br />
• Rutin <strong>ve</strong>riler DSÖ, Avrupa Komisyonu, Okul çağındaki Çocuklarda Sağlık<br />
DavranıĢı AraĢtırması <strong>ve</strong> Avrupa <strong>Alkol</strong> <strong>ve</strong> Diğer Maddeler AraĢtırma
268 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
270 ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
Projesinin <strong>ve</strong>rileri dâhil diğer uluslararası <strong>ve</strong>ri kaynakları <strong>ve</strong> anket <strong>ve</strong><br />
araĢtırmaları ile uyumlu <strong>ve</strong> tutarlı mıdır?<br />
• Mevcut araĢtırmalar yıllık <strong>alkol</strong> raporu için gerekli olan <strong>ve</strong>rileri elde etmek<br />
amacıyla ilgili <strong>alkol</strong> sorularını içermekte midir?<br />
• Ġlgili sorular devam etmekte olan diğer bütün ilgili anket <strong>ve</strong> araĢtırmalarda<br />
yer almakta mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> içme araĢtırmaları ideal olarak yılda en az bir defa <strong>ve</strong> kesinlikle her<br />
iki yılda bir yapılmakta mıdır?<br />
• <strong>Alkol</strong> içme araĢtırma <strong>ve</strong> anketleri, dezavantajlı <strong>ve</strong> sosyal olarak dıĢlanan<br />
grupları yeterince kapsamakta mıdır?<br />
• Ġlgili <strong>ve</strong>rilerin elde edilebilirliği <strong>ve</strong> kullanılabilirliğini temin etmek için ilgili<br />
devlet daireleri arasındaki koordinasyon mekanizmaları var mıdır?<br />
• Bütün DSÖ <strong>ve</strong> Avrupa Komisyonu <strong>alkol</strong> göstergeleri düzenli olarak<br />
toplanmakta <strong>ve</strong> halka açık hale getirilmekte midir?
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi, 1992’de <strong>ve</strong> 2000 yılında<br />
bir <strong>alkol</strong> eylem planını onaylayan ilk bölge olmuştur. 2001 yılında,<br />
gençler <strong>ve</strong> <strong>alkol</strong> hakkında bir beyannamenin kabulü, 2005 yılında,<br />
DSÖ Avrupa Bölge Komitesinin elli beşinci oturumunda eylem<br />
planındaki çekirdek ilke <strong>ve</strong> tedbirleri sürdüren <strong>ve</strong> güçlendiren bir<br />
şekilde eylem planı için <strong>alkol</strong> politikası çerçe<strong>ve</strong>si hazırlanmıştır.<br />
AVRUPA ALKOL EYLEM PLANI 2012-2020<br />
2006 yılında Avrupa Komisyonu, gençleri, çocukları <strong>ve</strong> doğmamış<br />
bebekleri korumaya odaklanarak <strong>alkol</strong>e bağlı zararın azaltılmasında;<br />
<strong>alkol</strong>e bağlı karayolu kazalarının sebep olduğu yaralanma <strong>ve</strong> ölümleri<br />
azaltmada; yetişkinler arasında <strong>alkol</strong>e bağlı zararı önlemede <strong>ve</strong><br />
işyerindeki olumsuz etkiyi azaltmada; zararlı <strong>ve</strong> tehlikeli <strong>alkol</strong> tüketiminin<br />
etkisi hakkında bilgilendirme, eğitim <strong>ve</strong>rme <strong>ve</strong> farkındalığı<br />
arttırmada <strong>ve</strong> AB düzeyinde ortak bir kanıt temeli oluşturma <strong>ve</strong><br />
sürdürmede Üye Devletleri desteklemek için bir AB stratejisi bildirimini<br />
başlatmıştır.<br />
Nihayet DSÖ 63’üncü Dünya Sağlık Asamblesi, 2010 yılında<br />
WHA63.13 kararını kabul ederek, <strong>alkol</strong>ün zararlı kullanımını azaltmak<br />
amacıyla küresel stratejiyi onaylamıştır. <strong>Alkol</strong>ün zararlı kullanımının<br />
azaltılması için küresel stratejiyi uygulamada Üye Devletlere destek<br />
<strong>ve</strong>rmeyi <strong>ve</strong> küresel stratejinin uygulanmasındaki ilerlemenin izlenmesini<br />
hedefleri arasına almıştır.<br />
Bu kitapta; ülkemizin de içinde yer aldığı DSÖ Avrupa Bölgesi <strong>ve</strong> küresel<br />
olarak DSÖ Dünya Sağlık Asamblesi tarafından 1993 yılından<br />
başlamak üzere 2020 yılına kadar olan süreçte üye devletlere <strong>alkol</strong><br />
kontrolünde yol gösterme amacı taşıyan <strong>alkol</strong> kontrolü <strong>stratejileri</strong> ele<br />
alınmıştır.<br />
Kitap ayrıca <strong>alkol</strong> kontrolüne ilişkin yapılacak düzenleme <strong>ve</strong> uygulama<br />
çalışmaları ile özellikle de Sağlık Bakanlığı <strong>ve</strong> TAPDK koordinasyonunda<br />
yürütülen Ulusal <strong>Alkol</strong> Kontrol Programı <strong>ve</strong> Eylem Planı<br />
oluşturma çalışmaları için önemli bir kaynak olma misyonu<br />
taşımaktadır.<br />
PB<br />
ALKOL KONTROLÜ STRATEJİLERİ<br />
ISBN No: 978-605-5445-02-7
Change language