13_1_tum

250 Tülay ÖCAL
1896’da Konya’ya varan demiryolu da bölgenin kalkınmasını sağlamıştı. Demiryolu
aynı zamanda ova yerleşmelerinin kaderini büyük ölçüde değiştirmiştir 28 .
4- Milli Mücadele Döneminde Konya Şehrinin Gelişimi
Konya şehri de, Osmanlı İmparatorluğunda olduğu gibi, iç karışıklıkların kol
gezdiği, bir Anadolu şehri olmuştu. İç sorunlar ve isyanlar yaşanıyordu. Bunu takiben, I.
Dünya Savaşı patlak verdi (1914-1918). Almanya yanında yer alan Osmanlı Devleti
savaşı kaybetmiş sayıldı. Buna istinaden, batılı devletler daha önce de elde
edemedikleri, Anadolu topraklarını işgal etmeye başladılar. Bu devletler içinde yer alan
İtalya, 7 Ocak 1919’da Konya istasyonunun işgal etti. Konya şehrini işgalden sonra,
işgal sahalarını genişlettiler. Akşehir ve Beyşehir kasabalarına asker sevki yaptılar.
İngiliz devleti askerleri ile birlikte çalıştılar. Çünkü Konya’nın coğrafi konumu,
Anadolu’nun iç kısımlarının denetlenmesi açısından önemliydi, asker sevkiyatında üs
olarak kullanacaktı. Bazı faaliyette bulundularsa da öbür devletler gibi zulüm
yapmadılar. 14 Mart 1920 tarihinde Konya’yı terk ettiler 29 .
Milli Mücadele’nin başlarında Konya’nın stratejik durumu oldukça önem taşıyordu.
Çünkü Konya, Bağdat demiryolu üzerinde bulunuyordu. Güneyden Ulukışla hattı ile
Adana’ya, batıda ise Afyon-Aydın hattı ile, Ege’ye, yine Afyon-Eskişehir üzerinden de
İstanbul’a bağlı bulunuyordu. Dikkat edilirse itilaf devletleri, batı ile güney arasında
bulunan bu şehre hakim olmakla, kolayca her türlü askeri nakliyatı yapabileceklerdi.
Bundan dolayı, itilaf devletleri, Konya’yı, kendi nüfusları içinde tutmak istiyorlardı.
İtilaf devletleri için o kadar önemli olan Konya şehri, Kuvay-i Milliye daha sonra da
T.B.M.M. hükümeti için ed o kadar önemliydi. Şehrin askeri durumuna gelince, Konya
güneyinde Fransız, batıda Yunan cephelerine yakındı. Her iki işgal bölgesinde kurulan
Kuvay-i Milliye hareket geçleri, Konya vilayetinin sınırları içinde bulunuyordu.
Büyük Taarruz’da karargahın Akşehir’de olması, buranın öneminin büyüklüğünü
göstermektedir. Konya’nın ekonomik durumu ise Anadolu vilayetinin en iyisi idi.
Bağdat demiryolu üzerinde bulunduğundan ticaret gelişmişti. Hepsinden önemlisi o gün
içinde Konya, bir tahıl ambarı idi. Konya’nın, iki taraf için de önemi büyüktür. Nitekim
1919 yılının başlarında Konya’ya nakledildiğini söylediğimiz II. ordu ile bu orduya
bağlı 12. Kolordunun zabitlerinin çalışmaları ile şehirde Milli Mücadele fikri oldukça
taraftar bulmaya başladı. Bu gelişmeyi tehlike olarak gören, İtilaf devletleri, İstanbul
hükümetine baskı yaparak, Konya’ya vali tayin ettirip, burayı denetim altına almaya
çalıştılar. Bunda da tam başarılı olamadılar. İstanbul Hükümeti ve İtila devletleri yeni
oyunlar oynamaya başladılar. Şehirde kendi adamları tarafından gizliden gizliye
çalışarak vatansever ve aynı zamanda cahil olan şehir halkı üzerinde etkili olmaya
başladılar. Sonunda Delibaşı Mehmet’in başkanlığında, şehir halkına bir hafta devam
eden acılı ve karanlık günler yaşatan isyan meydana geldi. 31 Ekim 1920 günü şehri ele
geçiren Delibaşı Mehmet, Kuvay-i Milliye görüşünde olan zabit, aydın eşref, memur
28 KİTAPÇIOĞLU, (Gümüştepe) F., 1988. Konya Ovası Beşeri Coğrafyası Açısından Bir
Araştırma Doktora Tezi, İstanbul Üniv. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enst. İstanbul, (s: 221)
29 AVANOZ, A., 1998. Milli Mücadelede Konya, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu,
Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara (s:31-36)
Mart 2005 Cilt:13 No:1
Kastamonu Eğitim Dergisi