cengizcetintasdogalkulturalmiras

0
http://www.cengizcetintas.com/index.html

ÖNSÖZ
1980’li yıllarda, Kütahya Ticaret Lisesi’nde öğretmen iken, İl çapında Turizm Haftası
Programını düzenleme görevi birkaç yıl Okulumuza verilmişti. O yıllarda turizm de, çevre de
yeni yeni kamuoyunun ilgisini çekmeye başlamıştı. Coğrafya Öğretmeni olmam nedeniyle bu
konularla daha öğrencilik yıllarımda ilgileniyordum. Düşündüm. Ne yapmalıydım da, turizmin iyi
ve temiz bir çevrede gelişebileceğini, öğrencilerime ve yetişkinlere anlatmalıydım?
Türkiye Haritasını önüme aldım. Önemli doğal ve kültürel varlıklarımızın neler olduğunu
belirledim. Sistematik bir sıra takip etmeden, doğudan batıya, kuzeyden güneye, bu yerlerin
durumunu ve çevresel sorunlarını metin haline getirdim. Bu metni tekdüze bir konuşma ile bir
salonda seyircilere okumak, boşuna havanda su dövmektir. Hiç kimsenin ilgisini çekmez. Hele
konuşma biraz da uzunsa, iyi bir uyku ilacı olur. O yıllarda görsel araç olarak sadece
projeksiyon makinesi ve tepegöz cihazı vardı. Bunun için çok uzun bir çalışmaya ihtiyaç vardı.
Anlatacağın yerlere gidecek, dia fotoğrafları çekecek, onları film laboratuarında banyo ile dia
filmi haline getirttirecek ve sonra kullanacaksın. Ya da gazete ve dergilerden bu yerlerle ilgili
resimleri kesecek ve tepegöz de göstereceksin. Ben ikinci yolu seçtim ve hazırlandım.
Sahnedeki kürsüde bir masa lambası yardımıyla metinleri okuyorum. Salon ve sahne karanlık.
Bir öğretmen arkadaşım da önceden hazırladığım resim, şekil ve haritaları tepegözle sahnedeki
beyaz perdeye aktarıyordu. Bu gösteriler her yıl değiştirilerek birkaç yıl sürdü. Başta Vali olmak
üzere resmi ve özel kurum temsilcileri, öğretmenler, öğrenciler bu sunumları izlediler. O yıllarda
çevreye rağmen turizmin ve hatta yaşam kalitesinin gelişemeyeceği olgusu kamuoyunun
dikkatine sunuldu.
Yıllar geçti. 2012 yılına gelindiğinde, kişisel web sitemi hazırlarken, kütüphanemin üst
rafında otuz yıl önce hazırladığım bu sunumun notlarını ve resimlerini buldum. Aradan yıllar
geçtiği için, tepegöz cihazı tarihe karışmıştı. Onun yerine neler kullanılmaya başlamıştı, neler?
Bilgisayar, yazılım programları, internet vb. kullanarak sunumu tekrar hazırlamaya karar verdim.
Bu defa hedef kitlem, sadece karanlık salondaki yüz, yüz elli kişi değil, internet kullanan
milyonlar olacaktı. Önce sunum metnini aslına sadık kalarak yeniden yazdım. Sonra internetten,
ele aldığım yerlerle ilgili fotoğraf, uydu görüntüsü, şekil vb dokümanları buldum ve kullandım.
Ayrıca yıllar boyu çektiğim fotoğrafları, tarayıcıdan bilgisayara aktardım. Sunu yazılım programı
ile “Doğal ve Kültürel Miras” sunumumu yeniden hazırladım ve Kişisel Web Sitemin …
http://www.cengizcetintas.com/index.html
… adresinde yayımladım. Umarım, Ülkemizdeki çevre sorunlarının çözümüne biraz olsun katkı
sunabilirim, doğa ve tarih bilincinin gelişmesine yardımcı olabilirim. Doğal ve kültürel varlıklar
hepimizindir. Hepimiz içinde ben de varım, siz de varsınız, onlar da var. Bana ve size ait olan bu
yerleri tanımak, bilmek ve bilmenin de ötesinde buraların korunmasını, temiz tutulmasını ve
gelecek nesillerin de yararlanmalarını istemek hakkımızdır. Onlar da böyle düşünmelidirler.
Eskişehir, 14 Şubat 2012
Cengiz ÇETİNTAŞ
1

UYGARLIK KÖPRÜSÜ ANADOLU
Yurdumuz Türkiye, Avrupa ile Asya arasında doğal bir köprü özelliği gösterir. Doğal yapısı
bakımından, ana çizgileriyle 3.Jeolojik Zaman genç kıvrım kuşağı içinde bulunur. Coğrafi
konumu ile Türkiye, Orta İklim Kuşağında, daha çok güney kesimleri bu kuşağın sıcak yarısında
yer alır. İşte bu özellikleri Yurdumuza birçok doğal güzellikler armağan etmiştir.
Türkiye, Dünya’nın Uygarlık Merkezinde yer alır. Binlerce yıldan beri Kuzey’den Güney’e,
Doğu’dan Batı’ya giden yolların kavşağında çok çeşitli uygarlıklar kurulmuş ve gelişmiştir. Bu
uygarlıkların kültürel miras zenginliği buradadır.
ANADOLU’NUN BACASI: AĞRI DAĞI
Yurdumuz yer şekillerinin
bize armağan ettiği
güzelliklerin başında AĞRI
DAĞI gelir. Bu volkanik dağ,
Anadolu’nun Damı dediğimiz
Doğu Anadolu Bölgesi’nin
üzerinde ulu bir baca gibi tüm
görkemi ile yükselmektedir.
2

Nuh’un Gemisi’nin Ağrı Dağı’
nda olduğu düşünülmektedir. Bu
bir varsayımdır. Ama bu Yüce
Dağ’ın, İshak Paşa Sarayı’nı
eteklerinde barındırdığı bir
gerçektir.
DAĞIN TEPESİNDEKİ SU: NEMRUT GÖLÜ
Ağrı Dağı’ndan başka, buradan
Van Gölü’nün batısına doğru, bir
manga askerin sıralandığı gibi,
kırık hattı boyunca sıralanan;
Tendürek, Süphan ve Nemrut
sönmüş volkanları yer alır.
3

Bu sönmüş volkanların en ilginci Nemrut Dağı’ dır. Bu dağ, Ülkemizde etkinliği en geç sona
ermiş olan yanardağdır. Krater çukurunda yer alan hilal şeklindeki krater gölü çok ilginçtir.
HARİKALAR DİYARI: KAPADOKYA
Ama daha ilginç olan yer, genç volkanik oluşumlu,
volkanik tüflerle kaplı KAPADOKYA’ dır. Sönmüş bir
volkan olan Hasan Dağı’ndan püsküren volkanik küller
metrelerce kalınlıkta yumuşak bir kaya tabakasının
oluşmasına neden olmuştur.
Ürgüp, Göreme, Ihlara Vadisi üçgeninde, peri bacaları, yeraltı kentleri, oyma kiliseleri, oyma
otelleri ve evleri, güvercin yuvaları ile bir masal diyarıdır Kapadokya. Burası yeryüzünün en
garip jeoloji harikalarıyla doludur. Doğa’nın elinin taşa ve kayaya ne kadar, çeşit çeşit biçim
vermiş olduğunu orada görebiliriz.
4

Taş orada, yalnızca in ve kovuk değil,
sütun olmuş, şurada bir külah, ötede denge
harikası gösteren bir cambaz, beride başı
üstünde tabela taşıyan bir gariban olur.
Kapadokya’nın taşı, bilinçsiz doğanın
bilinçlenmesidir, Jeolojinin masallaşmasıdır.
Ünlü Ressam Bedri Rahmi Eyüboğlu bir sanatçı gözüyle Kapadokya’nın doğal güzelliklerini
şöyle anlatır:
“Bir masaldır yelken açmış,
Yelkeni taş, rüzgârı taş,
Teknesi taştan.
Bir kadehtir dolup taşmış,
Köpüğü taş, salkımı taş, saçağı taştan.
Bu bir acayip rüyadır,
Her yanı taştan.
Güpegündüz bir rüyadır.
Yatağı taş, yorganı taş, yastığı taş,
Uykusu taştan. “
5

Ne yazık ki, bazı bilinçsiz ziyaretçiler, bu doğa ve tarih harikalarını tahrip etmişlerdir.
Göreme’ deki oyma tapınakları gezdiğimizde, duvarlarındaki tarihi figürlerin üzerlerinin sert
cisimlerle kazındığını ve bir takım yazılar yazılmış olduğunu görürüz.
Bu yazıları okuyunca da yüreğimiz titrer, içimiz sıkılır, öfkeleniriz. Bunlar ya bir siyasi
slogan, ya bir aşk mesajı, ya da ağza alınamayacak argo edebiyatıdır.
BOZKIR’IN RENKLERİ
Gören gözler yarı kurak iklimi olan İç
Anadolu Bozkırlarında bile güzeli
görebilir. Botanik Profesörü Hikmet
Birand, Anadolu Manzaraları adlı
kitabında bozkırı şöyle över.
6

“Bozkırın rengi, mevsimlere göre değişir.
İlkbaharda yeşerir,
Yazın sararır,
Sonbaharda bozarır,
Kışın ağarır.
Kış bitip, tekrar ilkbahar başlayınca, karlar eriyince, bozkır yağmurla ıslanınca, rengi
kararır. Nisan, Mayıs aylarında Güneş yükselip de nemli toprak uyanınca, Bozkır renk renk
çiçekler açar.”
7

BOZKIR’IN İNCİSİ: TUZ GÖLÜ
Bozkırda ışık oyunlarının en güzelleri, Tuz Gölü’ne yaklaşırken çorak ufuklarda görülür.
Güneş, o kar gibi çorak kabuğun üzerinde gök kemerin bütün ışıklarını ayırır, yansıtır.
Ufuklarda allı morlu, yanardöner çıplak bozkır
dağları, sağınızda, solunuzda çeşit
çeşit ışık oyunları, pırıl pırıl seraplar, insanı
bambaşka bir aleme götürür.
8

Tuz Gölü
kıyıları şanjanlı
serapları ile bir
hayal âlemidir.
Bunun yanı
sıra, burası
göçmen
kuşların göç
yolu
üzerindedir.
Bozkırın içinde
büyük bir sulak
alan olan Tuz
Gölü, yaban
kuşlarına
barınma,
kışlama ve
kuluçka
imkânları sunar.
ALTIN BOYNUZ: HALİÇ
Bir zamanlar Avrupalıların Golden Horn (Altın
Boynuz) diye adlandırdıkları Haliç, o zamanlar Dünya’
nın sayılı güzelliklerinden biriydi. Ünlü yazar ve denizci
Piyer Loti, yüz yıl önce Eyüp sırtlarında bulunan çay
bahçesine sık sık gelirdi. Bundan dolayı bu mekâna
“Pierre Loti Kahvesi” adı verildi.
9

1950’li yıllardan itibaren Haliç, fabrika atıklarının, kanalizasyon sularının, çöplerin istilasına
uğradı ve can çekişmeye başladı. Bu durumu Çevre Uzmanı Prof Dr. Mustafa Öztürk şöyle dile
getirmiştir.
“İstanbul‘da Haliç bir zamanlar altın
boynuzdu. Balıkların yumurtlama ve uğrak
alanları idi. Doğanın en güzel olduğu yer
Haliç’ti. Kendini yenilemesi çok yavaş olan bir
suydu Haliç. Tarihte yerleşime izin verilmeyen
yerdi Haliç. “
“1950 yıllarda yanlış planlama
sonucu Haliç’in çevresi sanayi bölgesi
oldu. Bu bir cinayetti. Böylece Haliç
hem sanayiden ileri gelen atık sularla
hem de evlerden ileri gelen atık sularla
kirlenmeye başladı. Böylece Haliç, bir
zamanlar lağım çukuruna dönüştü.
Çevreye ciddi kokular vermeye başladı.”
10

Şükür ki son yıllarda Haliç temizlendi, çevre düzenlemeleri
yapıldı. Altın Boynuz’ un, eski görkemli günlerine dönmesine
çalışıldı. Eyüp sırtlarından Haliç’in tepeden görülebildiği Pierre Loti
Kahvesi de yeniden, yerli ve yabancı
turistlerin oldukça ilgi gösterdiği bir yer
oldu. Umarız Haliç bir daha kirletilmez.
BALIKLARIN TERKETTİĞİ DENİZ: İZMİT KÖRFEZİ
Marmara Denizi’nin
doğusunda, kara içine
derin bir biçimde sokulan
İzmit Körfezi, hızla gelişen
sanayileşme sonucu,
kıyılarında kurulan sanayi
tesislerinin atıklarıyla en
yoğun biçimde kirlenen bir
deniz parçasıdır.
11

Eskiden, çeşitli balıkların yumurtalarını bıraktıkları ve kıyılarında balıkçı köyleri olan
Körfezde artık balık yaşamamaktadır. Sanayi kuruluşlarına arıtma tesisi kurma zorunluluğuna
karşın, suları zehirli atıklarla doymuş olan Körfezde, rastlantı ile giren balık sürülerinin ölüleri
zaman zaman denizin yüzeyini kaplamaktadır.
Çevreci, Yazar Naci Girginsoy, “Mavinin Ölümü” adlı kitabında kâbus dolu bir rüyasını şöyle
anlatıyor.
“Sayın Yargıç, suçsuzum. Onu öldüren ben değilim. Çoktular, kuvvetliydiler.
Önleyemedim. Saldırdılar mavinin üstüne. Onlara katılmadım ben, engel de olamadım. Balığın
ölmesine, martıların kaçmasına, yeşilin solmasına, ağacın kurumasına boş veriyorlardı.
12

Güneşli duru maviliğe kurşun atanları, Körfezin şiirli yaşantısını kurşuna dizenleri, denizin
mavisine saldıranları bağışlamıyorum. Düpedüz cinayet bu!”
İzmit Körfezi, kurtarılmaya çalışılıyor. Her kurum
ve kuruluş bir şeyler yapıyor. Sanayi kuruluşları
denetleniyor. Arıtma tesisleri kuruluyor.
Uçaklarla denizin üstü temizlenmeye çalışılıyor.
Umarım gelecekte, Körfeze küsen balıklar tekrar
gelir, insanlar rahatça denize girebilirler.
İZMİR KÖRFEZİ GÖL OLUYORDU
Aynı kaderi paylaşan bir diğer deniz parçası, İzmir Körfezi’dir. Yüz yıl kadar önce, Körfezin
kuzeyinde yer alan Gediz Irmağı Deltası, denize taşınan alüvyonlarla hızla büyüyordu. Bu
durum önlenemezse İzmir Körfezi’nin önü kapanacak ve Körfez bir göl halini alacaktı. 1886
Yılında Gediz Irmağı’nın ağzı bir kanalla daha kuzeye alınarak bu tehlike önlendi.
13

1960’lara değin Körfezin
tabanı temiz bir kum
katmanıyla kaplıydı. Bu
durumuyla İzmir Körfezi, su
altı ve su üstü canlılarının
yaşaması için çok uygun bir
ortam oluşturuyordu.
Körfezin sahillerinden
rahatlıkla denize
girilebiliyordu. Deniz
yüzeyi masmaviydi ve
iyot kokusu etrafa
yayılıyordu.
14

Daha sonra gelişmesi hızlanan İzmir Kenti’nin ve sanayi kuruluşlarının pis su atıklarının
arıtılmadan körfeze akıtılması, hızlı bir kirlenme sürecini başlattı. Burası zamanla balıkların
yaşayamadığı, denize girilemeyen, çevresine pis kokular yayan bir yer durumuna geldi.
Özellikle Bayraklı sahilinde bu kokular en yüksek düzeye ulaştı.
PAMUKKALE’ NİN İŞGALİ ANTİK ÇAĞ’ DA BAŞLADI
Denizli Kenti’nin kuzeyinde, sıcak su kaynaklarının yüzeye çıkarken, apak pamuk yığını
görünüşlü traverten denilen kayaların oluşturduğu bir yerdir Pamukkale.
Roma döneminde, travertenlerin üstündeki
düzlük üzerine “Hierapolis Antik Kenti”
kurulmuştur. Pamukkale’nin işgali iki bin yıl
önce o zamanlar başlamıştır. Binlerce yıl
boyunca da burası kaplıca olarak ta
kullanılmıştır.
15

Antik Kentin bir yerinde 2000 yıl önce, traverten üzerine aile tipi bir mezar yapılmış.
Traverten oluşumu bugüne kadar sürdüğü için mezarın yarısı kireç taşının içine gömülmüş. Antik
mezar belki de 2000 yıl sonra, çatısına kadar travertenin içine gömülecek. Herhalde bu mezar,
yapıldığında travertenin üzerindeydi.
Yaşadığımız çağda
da travertenlerin üzerine
turistik tesislerin
yapılmasına göz
yumulmuştur. Hatta
Denizli Belediyesi ve özel
kuruluşlar otel, motel
yapmışlardır. Suların
kaplıcada ve tesislerde
kullanılmasıyla
travertenlere az su
verilmek zorunda
kalınmıştır. Bunun
sonucunda Pamukkale
travertenleri, pamuk
beyazlığını kaybetmiş ve
kararmıştır. Neredeyse
adını değiştirip “Bozkale
denecek hale gelmiştir.
16

2000 yıldan beri süren bu talana, günümüzde dur denilmiş ve traverten alanındaki bütün
tesisler yıkılmıştır. Artık travertenlere yeterince su verildiği için tekrar beyazlaşma başlamış ve
Pamukkale kurtarılmıştır.
KARAHAYIT: TAŞ OLMUŞ GÖKKUŞAĞI
Pamukkale’ye beş kilometre uzaklıkta bulunan Karahayıt Köyü’nde, sanki kayalaşmış
gökkuşağını andıran rengarenk travertenler bulunur. Karbonik asitli suların yerin derinliklerinde
erittiği çeşitli renkteki minerallerin, yeryüzünde tortullaşması ile gökkuşağını andıran travertenler
oluşmuştur.
17

Karahayıt’ın işgali, Pamukkale’deki gibi çok eski değildir. Ama çok daha vahimdir.
Travertenler köy yapılarıyla ve derme çatma turistik tesislerle iç içedir. Bugüne kadar da Karahayıt
travertenlerinin kurtarılması ile ilgili bir çalışma bulunmamaktadır.
w2km
DENİZİNİ YİTİREN LİMAN: EFES
Küçük Menderes Vadisi boyunca batıya
gidersek, bir zamanların liman kenti olan
Efes’e ulaşırız.
18

Günümüzde bu liman, ırmağın kıyıya
bıraktığı alüvyonların denizi doldurması
sonucunda deniz kıyısından on iki kilometre
kadar içeride kalmıştır.
Günümüz Efes’inin tekrar liman kenti
haline getirilmesi planlanmaktadır. 2000 yıldan
beri biriken milyonlarca ton toprağı ortadan
kaldırarak, körfezi eski haline getirmek
mümkün değildir. Ancak deniz kıyısı ile Efes
arasına bir kanal açılması için hazırlık
yapılmaktadır. Böylelikle küçük tekneler ve
yatlar Efes rıhtımına ulaşabilecekler.
Antik Çağda Asya ve Avrupa arasında
başlıca
kapı durumunda olan Efes, önemli bir liman
kenti idi. Burası aynı zamanda bir bilim, kültür
ve eğitim merkeziydi. Celsus Kütüphanesi’nin,
14.000'e kadar kitaba ev sahipliği yaptığı
düşünülmektedir.
19

Gymnasion, Roma’nın ünlü bir okuludur. Kentin Agorası canlı bir ticaret merkeziydi. 24.000
kişilik Anftiyatro, Teras evleri, Mermer Cadde, Liman Caddesi, Roma Hamamı ve diğer yapıları
ile Anadolu’nun en önemli kentiydi Efes. Dünya’nın yedi harikasından biri olan Artemis Tapınağı
da Efes’teydi.
ARTEMİS TAPINAĞI’ NI BİZANSLILAR YIKTI
Antik Çağda Efes’in en önemli yapısı, o zamanlar “Dünyanın Yedi Harikası” ndan biri olan
Artemis Tapınağı’ ydı.
”Dördüncü Yüzyılda Efesli Hıristiyanlar
tapınağa saldırdılar ve yıktılar. Burası
daha sonra Bizans İmparatoru Jüstinyen
zamanında mermer ocağı olarak
kullanıldı. İstanbul’daki yapılarda işe
yarayacak ne varsa hepsi buradan
taşınmıştır ki, Ayasofya’nın sekiz yeşil
billuri sütunu da buradan getirilmiştir.
20

Asırlar geçti, Ondokuzuncu Yüzyıl’da
Mr.Wood adlı bir arkeolog o günkü
hükümetten aldığı bir izinle, geri kalan
kalıntıların çoğunu Londra’daki Britsh
Museum’a taşıdı.”
“Peki, Dünya’nın Yedi Harikasından biri
olarak kabul edilen Artemis Tapınağı’nın
yerinde günümüzde ne var? Bir sütundan
başka hiçbir şeyi yerinde kalmayan, dört
yanı toprak yığıntısıyla çevrili bu yere
günümüzde İngiliz Çukuru adı verildi. Kış
gelince burası yağmur suyu ile dolar, içinde
kurbağalar varaklayıp, kaplumbağalar
yüzer.”
BODRUM MOZOLESİ’ Nİ DEPREM YIKTI,
RODOSLULAR YAĞMALADI
Biraz daha güneye, Mavi Yolculuğun başlangıcı,
güneş ve deniz diyarı Bodrum’a gidelim. Antik Çağda
Halikarnasos adı verilmiş olan Bodrum’da, bir zamanlar
Dünya’nın Yedi Harikasından bir diğeri olan “Bodrum
Mozolesi” bulunuyordu.
Milattan üç asır önce, Halikarnasos Kraliçesi Artemis
tarafından, ölen kocası Mozolos adına yaptırılmış bir
anıttır. Bugünkü anıtsal mezarlara “Mozole” isminin
verilmesinin kaynağı bu yapıdır.
21

Anıtın, yapılışından 1500 yıl sonra bir deprem sonucu yıkıldığı sanılmaktadır.
Daha sonra Onbeşinci Yüzyılda, Saint Jean
şövalyeleri Rodos Adası’ndan Bodrum’a geldiklerinde
Anıtı yıkık olarak gördüler ve kıyıya devasa şekilde
yükselmiş bir kale yaptılar. Bu Kale nasıl yapılmıştır?
Öyküsünü Halikarnas Balıkçısı’ndan dinleyelim.
“Bodrum’da yan yana beyaz evlerin
kıyıladığı, hilal şeklinde iki liman vardır.
Bu iki hilalin birleştikleri yerde, Rodos
Adası’ndan gelen Saint Jean Haçlı
Şövalyelerinin yaptıkları kale yükselir. Kale
denilen bu dağ gibi taş yığınını, bu duvarları
yapmak için daha önce depremde kısmen
yıkılmış olan Halikarnas Mozolesi’ ni
tamamen yıkmışlar, sanat yapıtlarını duvar
taşı diye kullanmışlardır.”
Haçlıların bu Kaleyi bitirmeleri tam yüz
yıl sürmüştür. Rodos Adası’nın Osmanlı
Türkleri tarafından alındığını öğrenince,
Yüz yılda yaptıklarını, bir gün bile
savunamadan, pılılarını pırtılarını toplayıp
Bodrum’u terk etmişlerdir.
Oysa Kalenin duvarları onca yüksekti ki,
insan onu bir torba leblebiyle bile
savunabilirdi.”
22

Bodrum Kalesi, Günümüzde “Su Altı Eserleri Müzesi” olarak kullanılmakta ve turizme hizmet
vermektedir.
MARMARİS’ TEN FETHİYE’
YE SIĞLA ORMANI
Bodrum, ışığın olabildiğince ışık, mavinin
olabildiğince mavi olduğu yerdir. Ama burada
yeşile yoğun olarak rastlanmaz. Onun için biraz
daha güneye, Marmaris-Fethiye kıyılarına gitmek
gerekir. Bu kıyılar, ışığın ve mavinin yanına
yeşilin de katıldığı, kaynaşıp coştuğu cennet
kıyılardır.
23

“Anadolu Sığla Ağacı” adı verilen ve
Dünyada yalnızca Marmaris, Fethiye
civarında yetişen ağaç, görünüş olarak
çınara benzer. Günlük Ağacı da denir. Bu
bitkiden sığla yağı üretilir. Sığla yağı güzel
kokuludur ve iyi bir antiseptiktir.
Eczacılıkta, parfümeride
ve ayrıca buhur olarak
dini mekânlarda
kullanılır.
Mısır Kraliçesi
Kleopatra parfüm
olarak kullanmıştır.
Hipokrat ilaç olarak
yararlanmıştır.
Eski Mısırlılar
mumyalama
sırasında sığla yağı
kullanmışlardır.
Batmış Fenike gemilerinden çıkarılan içi sığla yağı dolu amforalar,
geçmişte bu ürünün Akdeniz ticaretinde önemli bir yer tuttuğunu
göstermektedir.
24

MAVİ YOL, MAVİ YOLCULUK
Yüksek Anadolu Platosu, Toros sıradağlarındaki yüksekliğini koruyarak Güneybatı
Anadolu’da Akdeniz’e ulaşır.
Orada
Tepeden
tırnağa
birden
kıyılıvermiş
gibi
1100
metre
yükseklikten
yalçın ve
dimdik
olarak
denize
düşer.
25

Halikarnas Balıkçısı bunu şöyle anlatır.
“Bu diklikte deniz, devin göğsü gibi kabarıp inen
soluğanları ile bütün hünerlerini gösterir. Şurada
fısıldar, ötede gök gürültüsü gibi gürler, daha
ötede top gibi patlar.”
”Mırıldanır, söylenir, inler, kızar, çılgın çılgın bağırır, tehdit savurur,cevap alamaz, öfkelenir,
yırtar parçalar, sürer, çeker, kaldırır, döndürür, yalvarır, kumsalı bulunca düşer ve bayılır.”
Böylece Toroslar
Akdeniz’le buluşur.
Bunun sonucunda
Dünyada eşine ender
rastlanan güzellikte
dantel gibi bezenmiş
kıyılar oluşmuştur.
Mavi Yolculuk,
burada başlar,
burada biter.
Gülay Sezer’in
şiiriyle noktalayalım
MAVİ YOLCULUĞU.
26

“Aşklar yüceleşir, dostluklar kenetlenir
Doğaya döner insan şu mavi yolda.
Doruklardan ağaçlar sel gibi akar suya
Denize selam durur çamlar o yamaçlarda.
Parıltılar ok gibi delerken karanlığı
Gökten denize düşer yıldızlar gece koyda.
Bazen çivit renginde masmavi yanar deniz
Bazen zümrüt yeşili büklerin içindeyiz.
Ormanlar gölge gölge mavi yolun üstünde
Şenlenir yüreğimiz anlatılmaz zevkteyiz.”
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ........................................................................................................................................................................ 1
UYGARLIK KÖPRÜSÜ ANADOLU ......................................................................................................................... 2
ANADOLU’NUN BACASI: AĞRI DAĞI ................................................................................................................... 2
DAĞIN TEPESİNDEKİ SU: NEMRUT GÖLÜ ........................................................................................................ 3
HARİKALAR DİYARI: KAPADOKYA ...................................................................................................................... 4
BOZKIR’IN RENKLERİ ............................................................................................................................................. 6
BOZKIR’IN İNCİSİ: TUZ GÖLÜ ............................................................................................................................... 8
ALTIN BOYNUZ: HALİÇ ........................................................................................................................................... 9
BALIKLARIN TERKETTİĞİ DENİZ: İZMİT KÖRFEZİ ........................................................................................ 11
İZMİR KÖRFEZİ GÖL OLUYORDU ...................................................................................................................... 13
PAMUKKALE’ NİN İŞGALİ ANTİK ÇAĞ’ DA BAŞLADI ..................................................................................... 15
KARAHAYIT: TAŞ OLMUŞ GÖKKUŞAĞI ........................................................................................................... 17
DENİZİNİ YİTİREN LİMAN: EFES ........................................................................................................................ 18
ARTEMİS TAPINAĞI’ NI BİZANSLILAR YIKTI ................................................................................................... 20
BODRUM MOZOLESİ’ Nİ DEPREM YIKTI, RODOSLULAR YAĞMALADI ................................................... 21
MARMARİS’ TEN FETHİYE’ YE SIĞLA ORMANI ............................................................................................. 23
MAVİ YOL, MAVİ YOLCULUK ............................................................................................................................... 25
27

http://www.cengizcetintas.com/index.html
cencetintas@gmail.com
Bu kitabın her hakkı Cengiz Çetintaş' a aittir. Bilgiler kaynak gösterilmek koşuluyla email,
fotokopi vb yoluyla gönderilebilinir veya çoğaltılabilinir. Ancak bilgilerin tümü dergi, kitap veya
benzer şekillerde yayımlanamaz.
28

29
http://www.cengizcetintas.com/index.html