Bilim ve Sanat Merkezleri SÃ¼reci Ä°Ã§ Denetim Raporu

Bilim ve Sanat Merkezleri Süreci 

(Üstün Yetenekli Bireylerin Eğitimi) 

İç Denetim Raporu 

23 Haziran 2010 

2010/14 

Mehmet Davut DEMİRCİ 

(1413) 

Denetim Gözetim Sorumlusu 

Yüksel ÇELİK (1102) 

T.C. 

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI 

İç Denetim Birimi Başkanlığı

RAPOR SUNUMU 

23.06.2010 

RAPOR EDİLEN: 

RAPOR EDEN: 

UYGULANAN DENETİM TÜRÜ: 

DENETİMİN KONUSU : 

Esengül CİVELEK 

Millî Eğitim Bakanlığı Müsteşarı 

Şener GÖNÜLAÇAR 

İç Denetim Birimi Başkanı 

Sistem Denetimi 

Bilim ve Sanat Merkezleri Süreci (Üstün Yetenekli 

Bireylerin Eğitimi) 

Müsteşarlık Makamının 11.01.2010 tarihli ve B.08.0.DBB.0.06.00.00/15 sayılı Onayı gereği, 

Üstün Yetenekli Bireylerin Eğitimi Sürecine ilişkin çalışmalar, 15 Ocak 2010 tarihinde 

başlatılmış ve revize denetim süre planına göre 23 Haziran 2010 tarihinde tamamlanmıştır. 

Denetim, İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından hazırlanmış olan rehberler, iç denetim 

birimimizce belirlenen yöntem ve uluslararası standartlar göz önünde bulundurularak 

yürütülmüş ve tamamlanmıştır. 

Raporun tebliğinden itibaren (6) ay içinde üst yönetici adına İç Denetim Birimi Başkanlığı 

tarafından izleme faaliyeti başlatılacaktır. 

Denetçi tarafından, idarenin yürütmekte olduğu faaliyetlerle ilgili muhtemel risklerin bertaraf 

edilmesine veya süreçlerin daha etkin ve verimli işlemesine yönelik öneriler geliştirilmiştir. 

Geliştirilen önerilerin gerekçelerinin bulunduğu denetim bulgularına raporda yer verilmiştir. 

Gerçekleştirilen denetim çalışmasının; denetlenen süreçlerin etkinliğinin ve verimliliğinin 

artmasına ve daha kaliteli hizmet sunacak yapılara kavuşmasına, kaynak israfının 

önlenmesine katkı vermesi temenni edilmektedir. 

Denetim süresi boyunca, başta bilim ve sanat merkezi müdürlükleri yönetici ve öğretmenleri 

olmak üzere, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü yönetici ve 

çalışanlarına, Bakanlığımızın merkez ve taşra teşkilatında görev yapan diğer yönetici ve 

öğretmenlerine, akademisyenlere ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerine her türlü bilgi, 

belge ve tecrübelerini samimiyetle paylaştıkları için şükranlarımı sunarım. 

Mehmet Davut DEMİRCİ 

İç Denetçi 

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI İç Denetim Birimi Başkanlığı 

Bilim ve Sanat Merkezleri Süreci (Üstün Yetenekli Bireylerin Eğitimi) İç Denetim Raporu ● 23 Haziran 2010 – 2010/14 2

RAPOR DAĞITIM LİSTESİ 

Üst Yönetici: 

Denetlenen Süreç Yöneticisi 

ve İlgili Diğer Merciler: 

Esengül CİVELEK 

Millî Eğitim Bakanlığı Müsteşarı 

Ruhi KILIÇ 

Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri 

Genel Müdürü 

(Genel Müdür Yardımcıları ve Daire Başkanları) 

Merdan TUFAN 

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanı V. 

Talim ve Terbiye Kurulu Üyeleri 

İbrahim ER 

İlköğretim Genel Müdürü 

Emin GÜRKAN 

Ortaöğretim Genel Müdürü 

Mahmut TUNCEL 

Eğitim Teknolojileri Genel Müdürü 

Necmettin YALÇIN 

Personel Genel Müdürü 

Ahmet Fikret BAYRAKLI 

Hizmetiçi Eğitim Dairesi Başkanı 

Salih ALTINAY 

Yatırımlar ve Tesisler Dairesi Başkanı 

Ömer ERDURAN 

Eğitim Araçları ve Donatım Dairesi Başkanı 

İl Millî Eğitim Müdürlükleri 

Strateji Geliştirme Birimi Yöneticisi: 

İç Denetim Koordinasyon Kurulu: 

(Rapor Özeti) 

Nurettin KONAKLI 

Strateji Geliştirme Başkanı 

İ. İlhan Hatipoğlu 

Kurul Başkanı 



1. İçindekiler 

1. İçindekiler 4 

2. Üst Yönetici Özeti 5 

2.1. Denetimin Amacı, Kapsamı 5 

2.1.1. Denetimin Amacı 5 

2.1.2. Denetimin Kapsamı ve Yaklaşım 5 

2.2. Denetim Testleri Uygulanan Alt Süreçlere İlişkin Genel Değerlendirme 5 

2.2.1. Önemli Denetim Bulguları 5 

2.2.2. Denetlenen Birimin Görüşleri ve Eylem Planı 9 

2.3. Denetlenenin Genel Durumu 9 

3. Detaylı Rapor 12 

3.1. Giriş ve Kapsam 12 

3.2. Yaklaşım ve Metodoloji 12 

3.3. Süreç Akışı 14 

3.3.1. Finansman Süreci 14 

3.3.1.1 Fiziki Mekânlar 14 

3.3.1.2 Eğitim Araç-Gereç ve Materyal İhtiyacı 16 

3.3.1.3 Ek Ders Ücreti Uygulamaları 18 

3.3.2. Yönetici ve Öğretmen Atama Süreci 19 

3.3.2.1. Öğretmen İhtiyacı 19 

3.3.2.2. Öğretmen Seçimi 22 

3.3.3. Yönetici ve öğretmenlerin eğitimi süreci 24 

3.3.4. Öğrenci Seçme (Tanılama) Süreci 26 

3.3.4.1 Erken Tanılama 26 

3.3.4.2 Tanılama Uygulamalarının Yeterliliği 27 

3.3.5. Eğitim ve öğretim Süreci 31 

3.3.5.1 Mevcut Eğitim Sistemi İçinde Üstün Yeteneklilerin Eğitimi 31 

3.3.5.1.1 Geçmişten Günümüze Üstün Yeteneklilerin Eğitimi 31 

3.3.5.1.2 Bilim ve Sanat Merkezlerinin Sistemsel Sorunları 33 

3.3.5.2 Eğitim Programları 41 

3.3.5.3 Proje Tabanlı Eğitim 42 

3.3.5.4 Öğrenci, Okul, Veli ve Merkez İşbirliği 44 

3.3.6. İstihdam Süreci 45 

3.3.7. İç kontrol süreci 46 

3.3.7.1 İdari ve Yasal Düzenlemeler 46 

3.3.7.2 İdari Yapılanma 47 

3.3.7.3 Stratejik Hedefler 48 

3.3.7.4 Performans Göstergeleri 49 

3.4. Bulguların Değerlendirilmesi 55 

3.4.1. Finansman Süreci 55 

3.4.2. Yönetici ve Öğretmen Atama Süreci 60 

3.4.3. Yönetici ve Öğretmenlerin Eğitimi Süreci 62 

3.4.4. Öğrenci Seçme (Tanılama) Süreci 64 

3.4.5. Eğitim ve Öğretim Süreci 67 

3.4.6. İstihdam Süreci 74 

3.4.7. İç Kontrol Süreci 75 

3.5. Önceki Denetimde Tespit Edilen Bulguların Değerlendirilmesi 79 

4. Rapor Ekleri 80 



2. Üst Yönetici Özeti 

2.1. Denetimin Amacı, Kapsamı 

2.1.1. Denetimin Amacı 

Üstün Yetenekli Bireylerin Eğitimi Süreci’nin işleyişinde; ulusal kongreler, çalıştaylar, bilimsel 

çalışmalar, kalkınma planları, şûra kararları, stratejik plan, performans programları ile idari 

ve yasal düzenlemeler dikkate alınmıştır. 

Denetim çalışmasının amacı; üstün yetenekli bireylerin eğitimi sürecinin verimliliğini ve 

etkinliğini olumsuz etkileyebilecek riskleri belirlemek ve bunların bertaraf edilmesine katkıda 

bulunmak, mevcut işleyişin ve verilen hizmetin kalitesinin daha üst düzeylere çıkarılmasına 

yardımcı olmak, iç kontrol felsefesine uygun bir yapının birimlerde tesis edilmesine ve 

kaynakların ihtiyaçlarla orantılı, adil ve dengeli dağılım sağlanmasına katkı vermektir. 

Denetim hizmeti amaçları çerçevesinde, üstün yetenekli bireylerin eğitimi süreci, 

temel başlık altında denetim testlerine tabi tutulmuştur. Denetim testlerinin amacı ise, 

önceden belirlenmiş olan risklerle ilgili olarak, varsa tasarım ya da işletim eksikliklerini 

ortaya çıkarmak veya herhangi bir eksiklik olmasa da hizmet kalitesine olumlu katkısı 

olacağı düşünülen iyileştirme önerileri sunmak olarak belirlenmiştir. 

2.1.2. Denetimin Kapsamı ve Yaklaşım 

Üstün yetenekli bireylerin eğitimi sürecine yönelik denetim çalışmaları; Millî Eğitim Mevzuatı, 

Dokuzuncu Kalkınma Planı, Millî Eğitim Bakanlığı Çalışma Programı, 17. Şura Kararları, 2010- 

2014 Stratejik Planı gibi çeşitli düzenleme, beklenti ve hedefleri de dikkate alarak yedi alt 

başlık içerisinde yürütülmüştür. 

2.2. Denetim Testleri Uygulanan Alt Süreçlere İlişkin Genel 

Değerlendirme 

2.2.1. Önemli Denetim Bulguları 

Toplumu oluşturan bireyler farklı zekâ seviyelerine sahiptir. Bunların yaklaşık % 95’i normal 

zekâ seviyesindeki bireylerden oluşmaktadır. Geriye kalan % 5’lik bölümün % 2’lik kısmı 

üstün zekâlı bireylerden (üstün yetenekli), % 3’lük kısmı ise alt zekâ grubuna mensup 

bireylerden oluştuğu tahmin edilmektedir. 

Üstün yetenekli bireyler her devirde, her ülkenin sahip olduğu en önemli beşeri kaynaklardır. 

Büyük dönüşüm ve gelişimler bu kaynakların etkin kullanımı ile mümkün olabilecektir. 

Üstün yetenekli bireylerin belirlenmesi, eğitilmesi ve istihdamı ülkemizin kalkınması ve 

merkezi bir güç olmasında çok önemli katkıları olacaktır. Bu itibarla, bu bireylerin eğitimi ve 

yedi 



topluma kazandırılmaları için her öğretim kademesinde alınacak önlemler, ülkemizin geleceği 

adına yapılmış önemli kazanımlar olacaktır. 

Üstün yetenekli bireylerin eğitimi sürecinin denetimine ilişkin önemli denetim bulgularına 

aşağıda yer verilmiştir. 

Finansman Süreci 

Bilim ve sanat merkezi binalarının % 90’ı üstün yetenekli bireylerin eğitimine uygun 

olarak tasarlanmamıştır. 

2009 yılı bütçe gerçekleşmelerine göre, özel eğitime ayrılan bütçenin binde 999’u alt 

zekâ gruplarına aktarılırken, sadece binde 1’lik kısmı üst zekâ gruplarına aktarılmıştır. 

Bilim ve sanat merkezlerinin, (21) fizik, (21) kimya, (27) biyoloji ve (15) bilgisayar 

laboratuarı olmak üzere toplam (84) laboratuar ihtiyacı bulunmaktadır. Bunların yanında, 

akıllı tahta, projeksiyon cihazı, teleskop, piyano ve renkli yazıcı en çok ihtiyaç hissedilen 

eğitim araçları olarak belirlenmiştir. 

Proje harcamalarının yalnızca % 29’u genel bütçe kaynaklarından sağlanmaktadır. Söz 

konusu harcama, bütçenin kırtasiye kaleminden kullanılan ödenekler olup, proje 

finansmanına münhasır bir bütçe ödeneği bulunmamaktadır. Bilim ve sanat merkezlerinin % 

67’si yerleşim yerinin özelliğinden dolayı projelerini finanse edebilecek sponsor bulmakta 

zorlanabilmektedir. 

Örgün eğitim kurumlarının yapısına uygun olan ek ders uygulamalarının, bilim ve 

sanat merkezlerinde de uygulanmaya çalışılması, yönetici ve öğretmenleri mevzuat dışı 

uygulamalara zorlamaktadır. 

Yönetici ve Öğretmen Atama Süreci 

2008’den bugüne kadar 21 adet bilim ve sanat merkezi açıldığı halde bu süre zarfında 

öğretmen seçimi yapılmamıştır. 

Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Okul ve Kurumların Yönetici ve Öğretmenlerinin Norm 

Kadrolarına İlişkin Yönetmeliğe göre, bilim ve sanat merkezlerinin toplam (713) öğretmen 

ihtiyacı bulunmaktadır. 

Bilim ve sanat merkezlerinde üstün yetenekliler alanında donanımlı öğretmenlere 

ihtiyaç söz konusu iken, İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Üstün Zekâlılar 

Bölümünden mezun olan öğretmenler, ilköğretim okullarına sınıf öğretmeni olarak 

atanmıştır. 

Yönetici ve Öğretmenlerin Eğitimi Süreci 

Bilim ve sanat merkezlerinde görev yapan yöneticilerin % 29’u, öğretmenlerin ise % 

22’si üstün yeteneklilerle ilgili herhangi bir eğitim almadan görevlerini sürdürmektedir. 

Hizmetiçi eğitim faaliyetleri düzenli aralıklarla yapılmamaktadır. 2010 yılı için 

hizmetiçi eğitim faaliyeti düzenlenmemiştir. 



Öğrenci Seçme (Tanılama) Süreci 

Ülkemizde okul öncesi çağdaki üstün yetenekli çocuk/öğrencilerin tanılaması ve 

eğitimine yönelik herhangi bir faaliyet bulunmamaktadır. 

Tanılama araçları güncelliğini yitirmiştir. 

Eğitim ve Öğretim Süreci 

Halen uygulanmakta olan sınıf geçme sistemi, üstün yetenekli bireylerin eğitimine 

imkan sağlamamaktadır. 

Sınıf yükseltme (hızlandırma) sadece ilköğretim ilk kademede bir defaya mahsus 

uygulanmakta, ilköğretim ikinci kademede ve ortaöğretimde sınıf yükseltme uygulaması 

bulunmamaktadır. 

2009-2010 eğitim ve öğretim yılında, ilköğretim birinci, ikinci ve üçüncü sınıf 

düzeyinde yapılan ve (40) ili kapsayan tanılama sonuçlarına göre, 1.317.451 öğrenci 

arasından 1.770 öğrenci üstün yetenekli birey olarak tanılanmıştır. Üstün yetenekli öğrenci 

sayısı toplam öğrenci sayısının % 2’sine tekabül etmesi gerekirken, binde 1’ine tekabül 

etmiştir. Sonuç olarak, belirtilen sınıf düzeylerinde 24.579 üstün yetenekli öğrenci 

keşfedilmeyi beklemektedir. 

Türkiye İstatistik Kurumunun adrese dayalı nüfus kayıt sistemi veri tabanından alınan 

2009 yılı verilerine göre ülke genelinde 0-24 yaş grubunda toplam 25.218.750 bireyin 

bulunduğu, bilimsel çalışmalara göre bunların % 2’sinin yani 627.480 öğrencinin üstün 

yetenekli olabileceği tahmin edilmektedir. Bilim ve sanat merkezlerinde üstün yeteneklilerin 

toplam sayısının 6.405 olduğu dikkate alındığında ülke genelinde keşfedilmeyi bekleyen 

yaklaşık 621.075 üstün yetenekli birey bulunmaktadır. 

Ülke genelinde yapılan en son tanılamada, şehir merkezinden uzak ilçe ve köylerde 

bulunan yaklaşık 6.467 ilköğretim okulu, ulaşım sorunu nedeniyle merkezlere üstün yetenekli 

adayı gösterememiştir. 

Bilim ve sanat merkezleri, öğrencilerin örgün eğitim kurumlarındaki eğitimlerinden 

sonra, yetiştirme kursu, özel ders, dershane ve sosyal aktivitelerinden geriye zaman kalması 

halinde devam edebildikleri kurumlardır. Hafta içi ve mesai saatlerinde eğitim verilen bilim 

ve sanat merkezlerinin mevcut statüsü üstün yetenekli bireylerin eğitimine uygun değildir. 

Bilim ve sanat merkezleri, 1. sınıftan 12. sınıfa kadar her sınıf düzeyinden öğrencilerin 

aynı ortamda eğitim almalarını öngören bir yapıya sahiptir. Farklı yaş gruplarındaki 

öğrencilerin aynı ortamda bulunmasının doğuracağı sakıncalar dikkate alınmamıştır. 

Bilim ve sanat merkezleri toplumda özel etüt merkezi veya dershane olarak 

algılanmaktadır. 

Anket uygulama sonuçlarına göre, bilim ve sanat merkezlerindeki öğrenci profili 

genellikle gelir ve eğitim düzeyi yüksek olan ailelerin çocuklarından oluşmaktadır. Gelir 

düzeyi düşük ve merkezden uzak yerlerde bulunan ailelerin çocuklarına çoğu zaman 

ulaşılamamaktadır. 

Bilim ve sanat merkezlerinde, ilköğretim düzeyindeki öğrencilerin devamsızlık oranı % 

15, ortaöğretim seviyesindeki öğrencilerin devamsızlık oranı % 50, genel olarak devamsızlık 



oranı ise % 21 olarak tespit edilmiştir. Bu arada bilim ve sanat merkezleri, % 47 atıl kapasite 

ile çalışmaktadır. 

Bilim ve sanat merkezlerine devam edemeyen öğrencilerin % 50’si sınav sistemi, % 

24’ü ulaşım sorunları nedeniyle, % 3’ü merkezlerde tatmin edilemediğinden ve % 22’si de 

nakil gibi nedenlerle merkezlere devam etmemektedir. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesine göre, okuldaki öğretmenlerin, bilim ve sanat 

merkezlerindeki öğretmenler tarafından düzenlenen raporlara bağlı olarak öğrencilere not 

vereceği ve öğrenci karnelerine işleyeceği belirtildiği halde şimdiye dek bu yönde herhangi 

bir uygulama söz konusu değildir. 

Destek eğitimini tamamlayan öğrencilerin, bireysel alanlarının belirlenmesi için 

objektif, geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmış bir ölçek bulunmamaktadır. 

Matematik, fen, sosyal bilgiler, dil sanatları gibi bireysel alanlarda öğrencinin yetenek 

düzeyine göre zenginleştirilmiş ve derinleştirilmiş alternatif programlar üretilmemiştir. 

Proje tabanlı eğitim verilen bilim ve sanat merkezlerinde, proje aşamasındaki 

öğrencilerin, bilim ve sanat merkezlerine devam eden toplam öğrenci sayısı içindeki oranı % 

6; 2009-2010 yılları arasında dereceye giren proje sayısı 102 ve öğrenci başına düşen proje 

sayısı 0,2 olarak tespit edilmiştir. 

Bilim ve sanat merkezlerinde proje tabanlı eğitim öngörüldüğü halde teknoloji 

tasarım öğretmeni normu bilim ve sanat merkezlerinin tamamında (2) adettir. Bu kadrolara 

da henüz atama yapılmamıştır. 

Anket uygulama sonuçlarına göre, bazı bilim ve sanat merkezlerinde yürütülen 

eğitim-öğretim sürecinin, öğrenci, örgün eğitim kurumu, veli ve merkez ile iş birliği içinde 

yürütülemediği, eğitim etkinliklerinin, öğrencilerin devam ettikleri örgün eğitim kurumları ile 

bütünlük oluşturacak şekilde plânlanmadığı, merkez öğretmenlerinin, sorumlu oldukları 

öğrencilerin velileri ve örgün eğitim kurumlarındaki öğretmenleri ile periyodik aralıklarla 

görüşmediği anlaşılmaktadır. 

İstihdam Süreci 

2010-2014 Millî Eğitim Bakanlığı Stratejik Planında üstün yetenekli bireylerin 

istihdamına yönelik herhangi bir stratejik hedef belirlenmemiştir. 

Bilim ve sanat merkezlerinin % 60’ının, eğitim-öğretim sürecini tamamlayan ya da 

başka bir nedenle merkezden ayrılan öğrencilerin takibine yönelik herhangi bir mekanizma 

geliştirmediği tespit edilmiştir. 

İç Kontrol Süreci 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin dayanağı durumundaki Özel Eğitim Hizmetleri 

Yönetmeliğinin üstün yetenekli bireylerin eğitimine ilişkin maddelerinin kanuni dayanakları 


Kanun koyucu tarafından üstün yetenekli bireylerin eğitimine ilişkin 54 yıl önce 

çıkarılmış olan “15/2/1956 tarihli ve 6660 sayılı Güzel Sanatlarda Fevkalade İstidat Gösteren 

Çocukların Devlet Tarafından Yetiştirilmesi Hakkında Kanun” halen yürürlükte olmakla 

birlikte, yalnız güzel sanatlarda üstün yetenekli bireylerin yurt dışındaki eğitimini 



kapsamaktadır. Bu yasadan 1978 yılına kadar toplam 17 kişilik dar bir çevre yararlanmıştır. 

Bu tarihten sonra da uygulanmamıştır. Sonuç olarak Cumhuriyet tarihimizde üstün yetenekli 

bireylerin eğitimine ilişkin, söz konusu Kanunun dışında, yürürlükte olan herhangi bir yasal 

düzenleme söz konusu değildir. 

Bakanlık düzeyinde, üstün yetenekli bireylerin eğitiminin yönetimi, kadrosu başka 

birimlerde bulunan ve geçici görevlendirme ile çalışan yönetici ve öğretmenler tarafından 

sağlanmaktadır. 

Son açılan bilim ve sanat merkezleri ile birlikte toplam 58 bilim ve sanat merkezinin 

sadece 15’inin ölçülebilir ve süreye dayalı hedefleri bulunmaktadır. Diğer bilim ve sanat 

merkezlerinden hedef belirleyenler olmakla birlikte, belirlenen hedeflerin ya ölçülebilirliği 

bulunmamakta ya da süreye bağlanmadığı görülmektedir. 

Bilim ve sanat merkezlerinin % 80’inde henüz performans göstergeleri belirlenmiş 

değildir. 

Yukarıda yer alan denetim bulgularının her biri için iyileştirme önerileri geliştirilmiştir. Söz 

konusu iyileştirme önerileri, Raporun “Bulguların Değerlendirilmesi” bölümünde ayrıntılı bir 

şekilde açıklanmıştır. 

2.2.2. Denetlenen Birimin Görüşleri ve Eylem Planı 

Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğünde, Genel Müdürlük yönetici 

ve diğer çalışanları ile 24.05.2010 tarihinde yapılan kapanış toplantısında, genel hatlarıyla 

denetim ve denetim sonuçları ile önemli denetim bulguları paylaşılmıştır. Toplantı sonrası 

hazırlanan taslak rapor, 15 Haziran 2010 Salı günü Genel Müdürlüğe cevaplandırılmak üzere 

verilmiştir. 

2.3. Denetlenenin Genel Durumu 

Denetlenen üstün yetenekli bireylerin eğitimi süreciyle ilgili 17 adet risk tanımı ve kontrol 

faaliyeti belirlenmiştir. Risklerin 12 adedinin tasarım, 5 adedinin işletim eksikliğinden 

kaynaklandığı görülmüştür. 



Tablo 1: Denetlenen Süreçlere Göre Kontrol Yapısı 

Süreç 

Kontrol 

Faaliyeti 

Etkin 

Kontrol 

Tasarım 

Eksikliği 

İşletim 

Eksikliği 

Finansman Süreci 3 0 3 0 

Yönetici ve Öğretmen Atama Süreci 2 0 1 1 

Yönetici ve Öğretmenlerin Eğitimi Süreci 1 0 0 1 

Öğrenci Seçme (Tanılama) Süreci 2 0 1 1 

Eğitim ve Öğretim Süreci 4 0 2 2 

İstihdam Süreci 1 0 1 0 

İç Kontrol Süreci 4 0 4 0 

TOPLAM 17 0 12 5 

Şekil 1: Denetlenen Süreçlere Göre Kontrol Yapısı 

%29 

%71 

Tasarım Eksikliği 

İşletim Eksikliği 

Süreçlerde tespit edilen 17 adet kontrol eksikliği, riskin etkisi açısından değerlendirilmiş ve 

aşağıda tablolaştırılmıştır. Bir eksiklik birden fazla riske neden olabileceği için toplam risk 

sayısı ile eksiklik sayısı farklıdır. 

Tablo 2: Kontrol Eksiklikleri Etki Dağılımı 

Süreç Sosyal Performans Mali İtibar Yasal 

Finansman Süreci 2 3 1 2 1 

Yönetici ve Öğretmen Atama Süreci 2 2 0 2 0 

Yönetici ve Öğretmenlerin Eğitimi Süreci 1 1 0 1 0 

Öğrenci Seçme (Tanılama) Süreci 2 2 0 1 0 

Eğitim ve Öğretim Süreci 4 4 2 4 0 

İstihdam Süreci 1 1 0 1 0 

İç Kontrol Süreci 4 4 0 4 1 

TOPLAM 16 17 3 15 2 



Şekil 2: Kontrol Eksiklikleri Etki Dağılımı 

4,5 

4 

3,5 



3 


2,5 

2 

Yönetici ve Öğretmen Atama 

Süreci 

1,5 

1 

0,5 

Öğrenci Seçme (Tanılama) 

Süreci 

Yönetici ve Öğretmenlerin 

Eğitimi Süreci 

0 

Sosyal Performans Mali İtibar Yasal 




3. Detaylı Rapor 

3.1. Giriş ve Kapsam 

Millî Eğitim Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığının 2010 yılı Çalışma Programı gereği, 

Bakanlığımızın üstün yetenekli bireylerin eğitimi sürecinin denetimi, program ve yapılan 

çalışma planına uygun olarak yürütülmeye çalışılmıştır. Çalışmalar ön görülen sürede 

tamamlanamadığından, çalışma planında 35 günlük bir uzatma yapılmıştır. 

Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğünde, Genel Müdürlük yönetici 

ve çalışanlarıyla, 2 Şubat 2010 tarihinde, açılış toplantısı yapılarak denetim çalışmalarına 

başlanmıştır. Gerçekleştirilen denetim sonucunda tespit edilen bulgular 24 Mayıs 2010 

tarihinde Genel Müdürlük yönetici ve diğer çalışanlarıyla paylaşılmıştır. 

Üstün yetenekli bireylerin eğitimi süreciyle ilgili denetim çalışmaları; Millî Eğitim Mevzuatı, 

Dokuzuncu Kalkınma Planı, Millî Eğitim Bakanlığı Çalışma Programı, Şura Kararları, Stratejik 

Plan gibi çeşitli düzenlemeleri, beklenti ve hedefleri de dikkate alarak, İç Denetim 

Koordinasyon Kurulu tarafından hazırlanan esaslar ve rehberlere uygun olarak planlamış ve 

sürdürülmüştür. Denetim çalışmaları, aşağıdaki yedi alt süreç çerçevesinde yürütülmüş ve 

tamamlanmıştır. 

 

 

 

 

 

 

 


Yönetici ve Öğretmen Atama Süreci 

Yönetici ve Öğretmenlerin Eğitimi Süreci 

Öğrenci Seçme (Tanılama) Süreci 




esas alınmış, mevcut işleyişin iyileştirilmesi veya olumsuz sonuçlar doğurabilecek risklerin 

etkisini azaltmaya yönelik öneriler geliştirilmiş ve çalışmalarla ilgili “Risk Kontrol Matrisi” 

düzenlenmiştir. 

3.2. Yaklaşım ve Metodoloji 

Söz konusu risk tanımları çerçevesinde; gözlem, mülakat, belge incelemesi, anket, yazılım 

ortamlarının izlenmesi, istatistikî verilerin analizi şeklindeki yaklaşım ve denetim metotları 

kullanılmıştır. Bu çerçevede; Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü 

ile bilim ve sanat merkezleri müdürlüklerinden, çalışmalarla ilgili her türlü bilgi, belge desteği 

alınmış, denetim konularıyla ilgili görüş alışverişinde bulunulmuştur. Özel Eğitim Rehberlik ve 

Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğünün dışında, Personel Genel Müdürlüğü ve Eğitim 

Teknolojileri Genel Müdürlüğünde görüşmeler yapılmıştır. 

Bilim ve sanat merkezlerinin MEİS modülündeki öğrenci sayılarına göre öğrenci sayısı en az 

olan Şanlıurfa, Sivas, Bartın, Kütahya ve Eskişehir illerindeki bilim ve sanat merkezleri ile 

öğrenci sayısı en fazla olan İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa ve Adana illerindeki bilim ve sanat 

merkezlerine çalışma ziyaretlerinde bulunulmuştur. 



Üstün yetenekli bireylerin eğitimi sürecinin paydaşı durumunda olan akademisyen ve sivil 

toplum kuruluşları ile görüşmeler yapılmıştır. 

Ayrıca; bilim ve sanat merkezlerinde görev yapan müdür (42), müdür yardımcısı (46), rehber 

öğretmen (31), bilsem öğretmeni (55), okuldaki öğretmen (28), Wisc-R uygulayıcısı (32), TKT 

7-11 uygulayıcısı (33), devamlı öğrenci velisi (44), devamsız öğrenci velisi (17), öğrenci (29), 

Akademisyen (4) ve Bakanlık yöneticilerinden (5) oluşan toplam (366) kişi ile anket 

uygulaması yapılmıştır. 

Raporun “Risk Kontrol Matrisleri” bölümünde tüm süreçteki kontrol amaçları ve kontrol 

faaliyetleri listelenmiş, ilgili amaç ve faaliyetler üstün yetenekli bireylerin eğitimi sürecinde 

karşı karşıya kalabileceği risklerle ilişkilendirilmiştir. Risk kontrol matrisleri, kontrol 

faaliyetlerinde tespit edilen eksikleri ve varsa eksikliklerin giderilmesine yönelik önerileri de 

içermektedir. Yapılan çalışmalar denetim gözetim sorumlusuyla paylaşılmıştır. 

Denetim sırasında tespit edilen kontrol eksiklikleri, türüne göre şu şekilde 

sınıflandırılmışlardır: 

Tasarım Eksikliği: Sürecin üzerinde yer alması gereken kontrollerin tasarlanmamış 

olmasından ya da hatalı olarak tasarlanmasından kaynaklanan kontrol eksikliği durumudur. 

İşletim Eksikliği: Süreç üzerinde yer alan ve doğru olarak tasarlanmış kontrollerin kullanıcı 

hataları sebebiyle işlememesinden kaynaklanan kontrol eksikliği durumudur. 

Kontrol eksikleri aynı zamanda neden oldukları risklere ve etkilerine göre de 

sınıflandırılmışlardır: 

Mali Risk Etkisi: Kurum varlıklarında oluşan kayıp, varlıklara verilen zarar ya da bu varlıklara 

yetkisiz erişim nedeniyle oluşabilecek etkidir. 

Yasal Risk Etkisi: Kasıtlı veya kasıtsız yasalara uymamaktan kaynaklanabilecek etkidir. 

İtibar Riski Etkisi: İtibara zarar verebilecek konulardan kaynaklanan etkidir. Bu risk hem iç 

hem de dış faktörlerden kaynaklanabilir. Ayrıca yapılan hatalar ve kötü niyetli hareketler 

nedeniyle itibar zarar görebilir. 

Performans Riski Etkisi: Operasyonların/faaliyetlerin verimliliği ve etkinliği üzerindeki etkidir. 

Sosyal Risk Etkisi: Toplumun ve hizmetlerden yararlananların eğitim, gelişmişlik, menfaat ve 

memnuniyet düzeyleri üzerindeki etkileri içermektedir. 

Raporda kullanılan bazı terimler: 

Denetim Testi: Kontrol faaliyetinin gerçekleştirilebilmesi için gerçekleştirilen, görüşme, 

anket, değerlendirme toplantıları, belge incelemesi, vb. çalışmaların tamamı. 



Etki ve Risk: Eksikliğin; mali, yasal, itibar, sosyal ve/veya performansın olumsuz etkileme 

ihtimalini belirtir. 

Kriter: Olması gereken. 

Sebep: Eksikliğin iki temel nedeni belirtilir. “Tasarım Eksikliği” veya “İşletim Eksikliği”. 

Süreç: Bir amaca/sonuca ulaşmak veya bir görevi yerine getirmek için yapılan eylem ve 

işlemler. 

Test Sonucu: Yapılan inceleme sonucunda bir eksiklik (bulgu) varsa “Negatif” yoksa “Pozitif” 

olarak belirtilir. 

3.3. Süreç Akışı 

Süreç akış şemaları sürece ait tüm adımları gösteren görsel bir tekniktir. Süreç akış şemaları 

hazırlandıktan sonra ise sorumluluk akış şemaları hazırlanmalıdır. Sorumluluk akış şemaları; 

süreç akış şemasının her adımından kimin sorumlu olduğunun gösterildiği şemalardır. İki 

şekilde hazırlanabilir. Süreç akış şemasında her adımın yanına o adımdan kimin sorumlu 

olduğu (görev unvanı olarak) yazılabilir ya da süreç akış şemasındaki adımlar sorumlu kişi 

(veya birim) sayısınca sütunlara ayrılarak her sütunun üzerine o sütun altındaki adımlardan 

sorumlu kişi (veya birim) adı yazılır. Süreçler, ana süreç, alt süreç, detay süreç gibi hiyerarşik 

bir yapıda detaylandırılabilir. 

Üstün yetenekli bireylerin eğitimi süreciyle ilgili olarak, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma 

Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen temel ve destek süreçlerine ilişkin, 

kurumun iş süreçlerine hâkim uzman bir heyet oluşturularak, girdileri kullanarak, bunlardan 

çıktılar elde etmeyi amaçlayan; tekrarlanabilen, ölçülebilen, sahibi ve sorumlusu olan, 

organizasyonel hiyerarşi gerektirmeyen fonksiyonlar (birimler) arasında gerçekleşen, işlem ve 

eylem dizileri için süreç akış şemaları hazırlanmalıdır. 

Süreç yönetimi araçlarını kullanmak; en iyiyi yapabilmek, hizmet edilen kitlenin 

memnuniyetini arttırmak, çalışanlar ve birimler arası görev yetki ve sorumluluk 

tanımlamalarını netleştirmek, zamanı ve diğer kaynakları daha etkili kullanabilmek, 

performansı izleyebilmek, sistemin işleyişindeki gereksiz tekrarları, değer katmayan 

faaliyetleri ortadan kaldırmak, süreçlerdeki sorunları kolay tespit edip iyileştirebilmek, daha 

hızlı karar alabilmek için önerilmektedir. 

3.3.1. Finansman Süreci 

3.3.1.1 Fiziki Mekânlar 

Bilim ve sanat merkezlerinin açılmasına ilişkin kriterler ilk defa 2010/Mart tarihli ve 2630 

sayılı Tebliğler Dergisinde yayımlanan Kurum Açılması ve Kapatılmasına İlişkin Esasların 7/a 

maddesi ile belirlenmiştir. Yeni yapılan bu düzenlemeden önce bilim ve sanat merkezlerinin 



açılmasına yönelik herhangi bir kriter mevcut değildi. Bu nedenle, mevcut bilim ve sanat 

merkezlerinin büyük çoğunluğu üstün yetenekli bireylerin eğitimine uygun olmayan yer ve 

mekânlarda açılmıştır. 

Yapılan son düzenlemede, “açılacak yerleşim biriminin il merkezi olması”, “bağımsız bir 

binada” ve “yeteri kadar destek eğitim odalarının bulunması” kriterleri getirilmiştir. Bu 

düzenleme, mevcut riskin giderilmesi adına çok önemli bir adım olmakla birlikte yeterli 

değildir. Şöyle ki, Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesine göre, il genelindeki okulların 

tamamının merkezlere öğrenci göndermesinin önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır. 

Bilim ve sanat merkezlerinin sadece il merkezlerinde açılabilecek olması, il merkezinden uzak 

yerleşim birimlerinde oturan üstün yetenekli bireylerin bilim ve sanat merkezlerinden eğitim 

alma hakkını engelleyebilecektir. İl merkezinden uzak ilçelerde belirli bir sayının üstünde 

üstün yetenekli bireyler tespit edilmişse ve bunların il merkezlerine ulaşımı imkan dahilinde 

görülmüyorsa elbette ki bu ilçelerin uygun yerlerinde bilim ve sanat merkezi açılabilmelidir. 

Diğer yandan, bağımsız binada ve yeteri kadar destek eğitim odalarının bulunması önemli bir 

gelişme olmakla birlikte, merkez binalarının, Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin 19. 

maddesinde ifade edilen (merkezdeki eğitim-öğretim ortamları; her türlü çevre ile iş birliğine 

açık, sosyal ve psikolojik yönden motive edici olacak şekilde düzenlenir) özellikleri taşıması 

Şekil 3: BSM Binaları 

için alternatif tip projelerin üretilmesi gerekmektedir. 

Anket uygulama sonucundan (Şekil 3), bilim ve sanat merkezi binalarının tamamına yakınının 

bilim ve sanat merkezi olarak yapılmadığı anlaşılmaktadır. 



Şekil 4: İşleve Uygun Fiziki Mekânlar 

Ankete katılanların çoğunluğu, bilim ve sanat merkezlerinin işlevine uygun olmayan fiziki 

mekânlarda faaliyetlerini sürdürdüğünü ifade etmektedir (Şekil 4). 

3.3.1.2 Eğitim Araç-Gereç ve Materyal İhtiyacı 

Tablo 3: Alt Zekâ Grubu 2009 Yılı Harcamaları (TL) 

Görme-İşitme-Ortopedik Engelli Meslek Liseleri 

Tüketime Yönelik Mal ve Malzeme Alımları (3.2) 2.437.511 

Hizmet Alımları (3.5) 280.981 

Toplam 2.718.492 

Zihinsel Engelliler 

Tüketime Yönelik Mal ve Malzeme Alımları (3.2) 4.730.615 


Toplam 5.448.030 

Özel Rehabilitasyon Merkezlerine Aktarılan Ödenek 861.724.874 

Genel Toplam 869.891.396 

Kaynak: Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü; Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü. 

Tablo 4: Üst Zekâ Grubu 2009 Yılı Harcamaları (TL) 

Üstün Zekâlılar (BSM) 

Tüketime Yönelik Mal ve Malzeme Alımları (3.2) 650.239 


Toplam 708.172 

Kaynak: Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü 

Tablo 3 ve tablo 4’deki rakamlara bakıldığında, alt zekâ gruplarına 2009 yılında genel bütçe 

ödeneklerinden 869.891.396.-TL para harcanırken, aynı yıl üstün zekâlılara bu rakamın binde 

biri kadar yani 708.172.-TL harcanmıştır. (Alt zekâ gruplarına yapılan harcamanın içinde 

Özürlüler İdaresi Başkanlığından Bakanlığa aktarılan taşıma masrafları bulunmamaktadır) 

Burada dikkati çeken diğer bir husus, alt zekâ gruplarına yapılan harcamaların % 99'u özel 

sektör aracılığıyla yapılırken üst zekâ gruplarına yapılan harcamaların tamamı devlet 

tarafından karşılanmaktadır. 



Yeni açılanlarla birlikte sayısı 58 olan bilim ve sanat merkezlerinin 84 adet laboratuar ihtiyacı 

bulunmaktadır. 

Tablo 5: Bilim ve Sanat Merkezlerinin Laboratuar İhtiyacı 

Laboratuar Türü 

Mevcut Sayı 

Olması Gereken 

Sayı 

İhtiyaç 

Fizik Laboratuarı 37 58 21 

Kimya Laboratuarı 37 58 21 

Biyoloji Laboratuarı 31 58 27 

Bilgisayar Laboratuarı 43 58 15 

Toplam 148 232 84 

Kaynak: Bilim ve Sanat Merkezi Müdürlükleri 

Bilim ve sanat merkezlerinde proje tabanlı eğitim verildiğinden bu kurumların laboratuar 

ihtiyacı öncelikle karşılanmalıdır. 

Şekil 5 ve tablo 6’daki verilere bakıldığında, bilim ve sanat merkezlerinde üretilen projelerin 

genellikle veliler ve sponsorlar tarafından finanse edildiği görülmektedir. Yerleşim yeri 

itibariyle varlıklı veli ve sponsor bulma imkanı bulunmayan bilim ve sanat merkezlerinin 

hangi kaynaklarla proje üretecekleri sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu durumda olan bilim ve 

sanat merkezlerinin genel bütçe kaynaklarından finansmanı gerekmektedir. 

Şekil 5: Proje Finansman Kaynakları 

Tablo 6: Projelerin Finansman Şekilleri 

Finansman Türü TL % 

Okul Aile Birliği 157.020 56 

Sponsor 24.660 9 

AB Kaynaklı 10.000 4 

Genel Bütçe 80.126 29 

Okul Personeli 8.290 3 

Toplam 280.096 100 


Tablo 4’de, proje harcamalarının % 29’unun genel bütçe kaynaklarından sağlandığı 

görülmektedir. Söz konusu harcama, bütçenin kırtasiye kaleminden kullanılan ödenekler 

olup, proje finansmanına münhasır bir bütçe ödeneği bulunmamaktadır. 



Yerleşim yerinin özelliğinden dolayı projelerini finanse edebilecek sponsor bulmakta zorlanan 

bilim ve sanat merkezlerinin oranının oldukça yüksek olduğunu aşağıdaki anket 

uygulamasından da anlamak mümkündür. 

Şekil 6: Sponsor Temini 

Bilim ve sanat merkezlerinde yapılan etkinlikler ve bunun devamında yapılan proje 

çalışmalarında sürekli malzemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaçların karşılanmasında ilk 

başvurulan kaynak veliler olmaktadır. Ancak; velilerden, öğrencilerin ulaşım ve diğer 

harcamalarının yanında etkinliklerde kullanılacak malzemelerin finansmanını da istemek 

kendilerine ciddi anlamda mali külfet yükleyebilir. Bu külfete katlanamayan veliler, 

öğrencilerin merkezlere devamını engelleyebilir. 

Bilim ve sanat merkezi müdürlüklerine, “acil olarak gereksinim hissettiğiniz ilk beş eğitim 

araç, gereç ve donatım malzemesi nedir” sorusuna, merkez müdürlüklerinin 29’u akıllı tahta, 

18’i projeksiyon cihazı, 17’si bilgisayar, 9’u teleskop, 7’si FKB laboratuarı ve sarf malzemesi, 

5’i piyano, 4’ü renkli yazıcı ve 4’ü de bilgisayar laboratuarı cevabını vermiştir. Bilim ve sanat 

merkezlerinin giderilmesi gereken acil ihtiyaçlarının, akıllı tahta, projeksiyon cihazı, fizik, 

kimya, biyoloji ve bilgisayar laboratuarı, teleskop, müzik aletleri ve renkli yazıcının olduğunu 

söylemek mümkündür. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin 4/k maddesinde, etkinliklerin merkezde veya merkez 

dışında mobil olarak yerine getirileceği belirtilmiştir. Merkez dışında yapılan mobil etkinlikler 

genellikle idareci ve öğretmenlerin özel araçları ile sürdürülmektedir. Bu tür uygulamaların 

sürdürülebilirliği bulunmadığı gibi belirli riskleri de beraberinde getirdiği dikkate alınmalıdır. 

3.3.1.3 Ek Ders Ücreti Uygulamaları 

Millî Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Esaslarda 

bilim ve sanat merkezlerine yer verilmemesi, bilim ve sanat merkezlerinin diğer okul ve 

kurumlardan farklı işleyişe sahip olması, ek ders uygulamalarında sorunlara neden 

olmaktadır. 



Şekil 7: Ek Ders Ücreti 

Şekil 7’de görüleceği üzere, bilim ve sanat merkezlerinde görev yapan yönetici ve 

öğretmenlerin büyük çoğunluğunun, ek ders ücreti uygulamalarının bilim ve sanat 

merkezlerinin işleyişine uygun olmadığı görüşünü taşımaktadır. 

Bilim ve sanat merkezleri, örgün eğitim dışında üstün yetenekli öğrencilere destek eğitimi 

veren kurumlardır. Destek eğitimi, örgün eğitim kurumlarından farklı olarak belirli bir 

müfredatla sınırlandırılmadan öğrencinin ilgi alanlarına göre verilen eğitim olarak 

bilinmektedir. Eğitim-öğretim faaliyetleri okullardaki gibi belirli bir sürede ve mekanda yüz 

yüze okutulan derslerden farklılık göstermektedir. Ders olgusundan uzak, merkez içinde ve 

dışında etkinlik temelli ve proje tabanlı eğitim verilmektedir. Bu bakımdan, okulların yapısına 

uygun olan ek ders uygulamalarının bilim ve sanat merkezlerinde de uygulanmaya çalışılması 

yönetici ve öğretmenleri mevzuat dışı uygulamalara zorlamaktadır. 

Merkezlerin, diğer eğitim kurumlarından farklı olarak; 

 

 

 

Çevredeki iş yeri, yerel yönetimler, gönüllü kurum ve kuruluşlar ve üniversitelerle 

işbirliği içinde olması, 

Öğretmenlerin okul dışı etkinlikler için öğrencilerle beraber belirli yerleri ziyarette 

bulunması, 

Öğretmenlerin sorumlu olduğu öğrencilerin velileri ve örgün eğitim kurumlarındaki 

öğretmenleri ile periyodik aralıklarla görüşmesi gerekmektedir. 

Bu faaliyetlerin, ders saati sayısı ile ölçülmesi ve ücretlendirilmesi imkan dâhilinde 

görülmemektedir. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinde birim başkanlarına önemli görev ve sorumluluklar 

yüklendiği halde bu görev ve sorumluluklara paralel ücretlendirme yapılmamıştır. Bu 

görevlerin daha cazip hale getirilmesi ve işlerliğinin arttırılması gerekmektedir. 

3.3.2. Yönetici ve Öğretmen Atama Süreci 

3.3.2.1. Öğretmen İhtiyacı 

Hangi alanda öğretmen alınacağı, bilim ve sanat merkezlerinin bulunduğu iller, seçme 

kriterleri ve sınav usullerinin yer aldığı Genelge, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri 

Genel Müdürlüğü tarafından Valiliklere gönderilmekte, imza karşılığı bütün öğretmenlere 

duyurulmaktadır. Müracaatlar, il Millî eğitim müdürlüklerinde oluşturulan komisyonlar 

marifetiyle değerlendirilerek Genel Müdürlüğe gönderilmektedir. Genel müdürlük 



NORM 

KADROLU 

SÖZLEŞMELİ 

MEVCUT 

İHTİYAÇ 

FAZLA 

değerlendirme sonuçlarına ve ihtiyaca göre tespit ettiği öğretmenleri hizmetiçi eğitim 

kursuna almaktadır. Kurs esnasında her öğretmen gurubuna proje hazırlatılmakta, kurs 

sonunda ise test sınavı yapılmaktadır. Kursa katılan adaylar en son Bakanlık merkezinde 

mülakata alınmaktadır. Adaylar, test puanının % 35’i, proje sürecinin % 35’i ve mülakatın % 

30’u üzerinden değerlendirilmekte, en az 70 puan alan adaylar başarılı sayılmakta ve 

Personel Genel Müdürlüğü tarafından atamaları yapılmaktadır. 

Bilim ve sanat merkezlerine öğretmen seçimi duyurusunun yapıldığı Genelge’de, hangi bilim 

ve sanat merkezlerine hangi alanlardan ve kaç öğretmenin alınacağına ilişkin bilgilere yer 

verilmemiştir. Sadece ülke genelinde faaliyette bulunan bilim ve sanat merkezlerinin listesi 

ve ihtiyaç duyulan branşlara yer verilmiştir. 

Bilim ve sanat merkezlerine öğretmen seçimi en son 11.12.2007 tarihinde yapılmıştır. 

Yaklaşık 2,5 yıldır öğretmen seçimi yapılmamıştır. Bu süre zarfında, 21 adet bilim ve sanat 

merkezi açıldığı dikkate alındığında, ivedilikle öğretmen seçiminin tekrarlanması 

gerekmektedir. 

Tablo 7 ve tablo 8’deki verilere bakıldığında, Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Okul ve Kurumların 

Yönetici ve Öğretmenlerinin Norm Kadrolarına İlişkin Yönetmeliğe göre bilim ve sanat 

merkezlerinde toplam 1.248 öğretmen normu bulunmaktadır. Bu normun 536’sı dolu, 713’ü 

boş durumdadır. Norm açığı kapatılamadığı için yaklaşık 124 öğretmen geçici olarak 

görevlendirilmiştir. 

Tablo 7: Bilim ve Sanat Merkezlerinin Alan Bazında Öğretmen Durumu 

ALAN / BRANŞ ADI 

Rehber Öğretmen 118 28 0 28 90 0 

Sınıf Öğretmenliği 109 52 0 52 57 0 

Görsel Sanatlar/Resim 82 44 0 44 38 0 

Müzik 81 34 0 34 47 0 

İngilizce 74 35 0 35 39 0 

Matematik 72 32 0 32 40 0 

Bilişim Teknolojileri 69 25 1 26 43 0 

Fizik 68 33 0 33 35 0 

Biyoloji 67 34 0 34 33 0 

Türk Dili ve Edebiyatı 66 36 0 36 30 0 

Fen ve Teknoloji 63 26 0 26 37 0 

İlköğretim Matematik 61 24 0 24 37 0 

Tarih 58 27 0 27 31 0 

Türkçe 57 25 0 25 32 0 

Coğrafya 53 22 0 22 31 0 

Sosyal Bilgiler 50 15 0 15 35 0 

Kimya/Kimya Teknolojisi 50 31 0 31 19 0 

Felsefe 43 10 0 10 33 0 

Seramik ve Cam Teknolojisi 4 0 0 0 4 0 

Teknoloji ve Tasarım 2 0 0 0 2 0 

Grafik ve Fotoğraf/Grafik 1 1 0 1 0 0 



NORM 

KADROLU 

SÖZLEŞMELİ 

MEVCUT 

İHTİYAÇ 

FAZLA 

ALAN / BRANŞ ADI 

Din Kült. ve Ahl.Bil. 0 0 0 0 0 0 

Elektrik-Elektronik Tek./Elektronik 0 1 0 1 0 1 

Grafik ve Fotoğraf/Fotoğraf 0 0 0 0 0 0 

Okul Öncesi Öğrt. 0 0 0 0 0 0 

Zihin Engelliler Sınıfı Öğretmenliği 0 0 0 0 0 0 

Toplam 1.248 535 1 536 713 1 

Kaynak: Personel Genel Müdürlüğü 

Tablo 8: Bilim ve Sanat Merkezlerinde Görevlendirilen Öğretmen Sayıları 

Sıra Merkezin Adı Açılış Tarihi Görevlendirme 

1 Manisa 2004 12 

2 Uşak 2002 10 

3 Zonguldak 2002 10 

4 Bartın 2008 9 

5 Bayburt 1998 7 

6 Burdur 2005 7 

7 Kırşehir Kaman 2003 7 

8 Urfa 2007 6 

9 Adana 2004 6 

10 İst. Ataşehir 1996 6 

11 Siirt 2003 5 

12 Kırşehir Y. Demir 2005 5 

13 Eskişehir EEŞ 2007 4 

14 Van 2003 4 

15 Ankara Y. Karakaya 1994 4 

16 Afyon A. Doğan 2002 3 

17 Bursa M. K.Paşa 1999 3 

18 Sakarya 2006 3 

19 Tekirdağ 2000 3 

20 Giresun 2006 2 

21 Bursa BTSO 2001 2 

22 Sinop 2000 1 

23 Tokat 2003 1 

24 Ankara 2005 1 

25 İzmir S. Akdemir 2002 1 

26 Malatya 2005 1 

27 Amasya 2002 1 

Toplam 124 


İkinci ve üçüncü hizmet bölgelerinde bulunan bilim ve sanat merkezlerinin öğretmen 

ihtiyacının karşılanamamasına gerekçe olarak, öğretmen seçiminin Genel Müdürlük 

tarafından yapılması gösterilse de Tablo 9’daki veriler bu görüşü desteklememektedir. 



Örneklem yolu ile seçilen illerden oluşan hizmet bölgelerinden birinci hizmet bölgesinde, 

mevcut öğretmen normunun % 42’ sinin, ikinci hizmet bölgesinde % 51’ inin ve üçüncü 

hizmet bölgesinde ise % 53’ ünün boş olduğu görülmektedir. Üç hizmet bölgesinde de norm 

açığının birbirine yakın değerlerden oluştuğu görülmektedir. Ankara, Adana ve Afyon illeri 

birinci hizmet bölgesinde bulunduğu halde, üçüncü hizmet bölgesinde bulunan Van İlinden 

daha fazla öğretmen ihtiyacı söz konusudur. Aynı şekilde, ikinci hizmet bölgesinde, üçüncü 

hizmet bölgesinden daha fazla öğretmene ihtiyaç bulunmaktadır. 

Sonuç olarak, bilim ve sanat merkezlerinde öğretmen açığının bulunmasının nedeni seçim 

yönteminden ziyade seçimin her yıl tekrarlanmaması gösterilebilir. 

Tablo 9: Hizmet Bölgeleri İtibariyle Belirli İllerin Öğretmen İhtiyacı 

Birinci Hizmet Bölgesi İller Norm Bilsem Mevcut İhtiyaç İhtiyaç (%) 

Ankara 67 38 29 43 

Bursa 29 21 8 28 

Adana 42 14 28 67 

Afyon 18 9 9 50 

Amasya 24 23 1 4 

Toplam 180 105 75 42 

İkinci Hizmet Bölgesi İller Norm Bilsem Mevcut İhtiyaç İhtiyaç (%) 

İstanbul 28 23 5 18 

Şanlıurfa 18 2 16 89 

Kahramanmaraş 23 15 8 35 

Bayburt 19 2 17 89 

Elazığ 20 16 4 20 

Giresun 22 6 16 73 

Toplam 130 64 66 51 

Üçüncü Hizmet Bölgesi İller Norm Bilsem Mevcut İhtiyaç İhtiyaç (%) 

Siirt 16 4 12 75 

Van 20 13 7 35 

Toplam 36 17 19 53 


3.3.2.2. Öğretmen Seçimi 

25.07.2007 tarih ve 3562 sayılı Makam Onayı ile bilim ve sanat merkezlerine atanacak 

öğretmenler için belirli kriterler oluşturulmuştur. Bunlardan, “son yıla ait sicil notu iyi olmak 

kaydıyla, son üç yıllık sicil notları ortalamasının iyi olması” şartı ile Akademik Lisansüstü 

Eğitim Sınavından (ALES) sözel bölümler için 60 puan ve sayısal bölümler için ise 65 puan 

almış olmak” şartını taşımayanlara başvuru hakkı verilmemiştir. Bunların yanında, “kendi 

alanında veya üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi alanında üniversitelerin doktora ve yüksek 

lisans programlarını bitirmiş olmak”, “yabancı dil bilmek”, “hakemli dergilerde yayınlanmış 

yazıları bulunmak”, “alanında yayınlanmış kitabı olmak”, “ulusal ve uluslararası alanda proje 

ekibinde yer almak”, “lisans bitirme notu”, “kendi alanında lisans, lisansüstü veya doktora 

düzeyinde eğitime devam ederken, üstün yetenekli çocukların eğitimi alanında ders almış 



olmak”, “ulusal ve uluslararası kongrelerde bildiri sunmuş olmak”, “uzman veya başöğretmen 

unvanlarına sahip olmak” gibi eleme kriterleri de saptanmıştır. 

Geliştirilen kriterlerin her biri bilim ve sanat merkezlerinde nitelikli öğretmen istihdamına 

yönelik düşünülmüş önemli parametrelerdir. 

Tablo 10: Mezuniyet Durumu 

Öğrenim Durumu 

Adet 

Oran 

(Binde) 

MEB Genelinde Doktoralı 675 1 

MEB Genelinde Yüksek Lisanslı 25.564 49 

Bilsem’de Doktoralı 8 12 

Bilsem’de Yüksek Lisanslı 271 406 

Kaynak: Personel Genel Müdürlüğü; Bilim ve Sanat Merkezi Müdürlükleri 

Grafik 1: Mezuniyet Durumu 

Tablo 10 ve Grafik 1’deki verilere bakıldığında, Millî Eğitim Bakanlığında görev yapan 

üniversite mezunu kadrolu personelin binde 1’i doktoralı, binde 49’u yüksek lisanslı, bilim ve 

sanat merkezlerinde görev yapan üniversite mezunu personelin ise binde 8’i doktoralı, binde 

406’sı ise yüksek lisanslı olarak görülmektedir. Sonuç olarak, bilim ve sanat merkezlerinde 

doktoralı personel oranı Millî Eğitim Bakanlığı ortalamasının 12 katı, yüksek lisanslı personel 

oranı yaklaşık 10 katı büyüklüğündedir. 

Şekil 8: Öğretmen Seçimi Kriterleri 



Şekil 8’deki anket sonucunda, bakanlık yöneticileri dışında ankete katılanların çoğunluğu 

bilim ve sanat merkezlerine öğretmen seçiminde kullanılan kriterlerin yeterli olmadığı 

görüşünde birleşmektedir. 

Şekil 9: Sertifika Programları 

Şekil 9’daki anket sonucunda, katılımcıların tamamına yakını, üstün yeteneklilerin eğitiminde 

görev almak isteyen öğretmenlerin ilave bir sertifika programı veya yaz kursu ile 

yetiştirilmesini gerekli görmüştür. 

Şekil 10: Atanacak Öğretmenler 

Şekil 10’daki anket sonucunda, katılımcıların çoğunluğu, şekil 9’daki çoğunluğa ulaşamasa da, 

üstün zekâlılar bölümünden mezun olanların, bu alanda yüksek lisans yapanların ve lisans 

eğitiminden sonra artı bir yıl üstün zekâlılar alanında yan dal yapanların bilim sanat 

merkezlerinde öğretmen olarak atanmasını benimsemiştir. 

3.3.3. Yönetici ve öğretmenlerin eğitimi süreci 

Tablo 11’deki verilere bakıldığında, bilim ve sanat merkezlerinde görev yapan yöneticilerin % 

29’u, öğretmenlerin ise % 22’si üstün yeteneklilerle ilgili herhangi bir eğitim almadan 

görevlerini sürdürmektedir. 

Tablo 11: Yönetici ve Öğretmenlerin Eğitim Durumu 

Personel Özel Eğitimli Özel Eğitimsiz Toplam % 

Yönetici 99 41 140 29 

Öğretmen 527 152 679 22 

Toplam 626 193 819 24 

Kaynak: Bilsem ve Sanat Merkezi Müdürlükleri 



1 

2 

3 

Tablo 12: Bakanlıkça Düzenlenen Hizmetiçi Eğitim Faaliyetleri 

Sıra Eğitim Faaliyetinin Adı Katılımcılar 

MEB- TÜBİTAK İşbirliğinde Matematik 

Öğretmenlerine Yönelik Eğitim Etkinliği 

Bilim ve sanat Merkezlerinde Program 

Geliştirme Semineri 

Üstün Yetenekli Çocukların Eğitiminde 

Yeni Yaklaşımlar 

Üstün Yetenekli Çocuklarda Sanat 

Eğitimi 

Matematik 

Öğretmenleri 

Bilim ve Sanat 

Merkezi 


Katılımcı 

Sayısı 

30 

30 

Yöneticiler 60 

Tarihi 

17.01.2009 

29.01.2009 

01.06.2009 

05.06.2009 

16.04.2007 

20.04.2007 

09.07.2007 

13.07.2007 

4 

Resim ve Müzik 


60 

5 

5 

Bilim ve sanat 

Üstün Yeteneklilerin Eğitiminde 

merkezinde görevli 

09.07.2007 

Zenginleştirilmiş Eğitim Programları 

40 

yönetici ve 

13.07.2007 

Semineri 

öğretmenler 

5 

6 


Üstün Yetenekli Çocukların Eğitimi 

25.06.2007 

merkezlerinde 

40 

Kursu 

29.06.2007 

görevli öğretmenler 

5 

7 


Üstün Yetenekli Çocukların Eğitimi 

02.07.2007 

merkezlerinde 

40 

Kursu 

06.07.2007 


5 

8 


Mesleki Niteliklerin Artırılması 

03.09.2007 

merkezi 

42 

Semineri 

07.09.2007 

öğretmenleri 

5 

9 


Üstün veya Özel Yetenekli Öğrencilerin 

21.08.2006 

merkezlerinde 

50 

Eğitimi Kursu 

25.08.2006 


5 

Toplam 392 51 

Kaynak: Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü 

Süresi 

(gün) 

13 

5 

5 

Son beş yıl içinde düzenlenen hizmetiçi eğitim faaliyetlerinin gösterildiği Tablo 12 

incelendiğinde, 

 

 

 

 

 

2010 yılında hizmetiçi eğitim faaliyeti planlanmadığı, 

2009 yılında iki adet hizmetiçi eğitim faaliyeti düzenlendiği, 

2008 yılında hizmetiçi eğitim faaliyeti düzenlenmediği, 

2007 yılında altı adet hizmetiçi eğitim faaliyeti düzenlendiği, 

2006 yılında bir adet hizmetiçi eğitim faaliyeti düzenlendiği görülmektedir. 

Bu verilerden, hizmetiçi eğitim faaliyetlerinin düzenli aralıklarla yapılmadığı anlaşılmaktadır. 

Son beş yılda toplam 392 öğretmen veya yönetici hizmetiçi eğitim faaliyetine katılmıştır. 

Bilim ve sanat merkezlerinde toplam 687 yönetici ve öğretmenin görev yaptığı dikkate 

alındığında, mevcut yönetici ve öğretmenlerin her yıl ortalama % 11’inin hizmetiçi eğitime 

alındığı ifade edilebilir. 



Şekil 11: Hizmetiçi Eğitim 

Şekil 11’deki anket uygulamasında, katılımcıların çoğunluğu, yönetici ve öğretmenler için 

Hizmetiçi eğitim kurs ve seminerlerinin düzenli aralıklarla yapıldığını ifade etmektedir. Ancak, 

Tablo 12’deki veriler bunun tam aksini ortaya koymaktadır. 

3.3.4. Öğrenci Seçme (Tanılama) Süreci 

3.3.4.1 Erken Tanılama 

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin 43/1 maddesinde, okul öncesi, ilköğretim ve orta 

öğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin bireysel yeteneklerinin farkında olmalarını ve 

kapasitelerini geliştirerek en üst düzeyde kullanmalarını sağlamak amacıyla Bakanlıkça 

gündüzlü özel eğitim kurumları açılacağını, Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin 8/1 

maddesinde de, merkezlerin hedef kitlesinin okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim çağındaki 

üstün yetenekli çocuk/öğrenciler olduğu belirtilmektedir. Ancak okul öncesi çağdaki üstün 

yetenekli çocuk/öğrencilerin eğitimine yönelik ülkemizde herhangi bir faaliyet 


0-72 aylık çocukların gelişimsel olarak değerlendirilmesi amacıyla Gazi Erken Çocukluk 

Değerlendirme Aracı (GEÇDA) kullanılmaktadır. Ayrıca 5-7 yaş arası Temel Kabiliyetler Testi 

(TKT) çocukların yetenek düzeylerini belirlemek amacıyla hali hazırda kullanılmaktadır. 

Üstün yetenekli birçok kişi erken yaşta tanılanıp uygun eğitim ortamı sağlanamadığı için, 

çevrelerindeki kişilerin dikkatini çekmeden yaşamlarına devam etmekte, en yakınlarınca 

önem verilmeyen kişi olarak görülmekte, özel yeteneklerinin farkına varılmadığından sıradan 

bir insan olarak, keşfedilmeyi beklemektedirler. Bu bakımdan, üstün yetenekli çocukların, 

yeteneklerinin erken belirlenmesi ve kapasitelerinin en üst düzeyine çıkarılması için erken 

eğitimin sağlanması önem arz etmektedir. 



Şekil 12: Erken Tanılama 

Şekil 12’deki anket uygulamasında, katılımcıların büyük bir çoğunluğu, bulundukları illerde 

okul öncesi dönemde üstün yetenekli çocukların varlığı bilindiği halde, bu çocukların 

eğitimine dönük herhangi bir çalışmanın yürütülmediğini ifade etmiştir. 

3.3.4.2 Tanılama Uygulamalarının Yeterliliği 

Okullardaki sınıf öğretmenleri, üstün yeteneğe sahip olduklarını düşündüğü öğrenciler 

hakkında gözlem formu düzenleyerek, bu öğrencileri merkezlere aday göstermektedir. 

Gözlem formları, merkezlerde oluşturulan tanılama komisyonu marifetiyle ön değerlemeye 

tabi tutulmakta, çelişkili cevap içeren formlar işleme alınmamaktadır. Adaylar öncelikle grup 

tarama testine (TKT 7-11) alınmaktadır. Burada başarılı olan adaylar ise bireysel teste (Wisc- 

R) tabi tutulmaktadır. Bireysel testte zekâ bölümü 130 ve üstünde olan adayların belirlenen 

kontenjan dahilinde merkezlere kaydı yapılmaktadır. 

Grup tarama faaliyeti, Temel Kabiliyetler Testi (TKT) ile yapılmaktadır. Bu test 7-11 yaş 

grubuna uygulanan yetenek testidir. Dil, şekil-uzay, akıl yürütme, ayırt etme ve hesap olmak 

üzere beş özel yetenek ile genel yeteneği ölçen yedi alt testten oluşan bir grup testidir. Alt 

testlerin uygulamasına ilişkin süre sınırı söz konusudur. Bir oturumda 10 öğrenciye, bir 

uygulayıcı ve bir yardımcı uygulayıcı tarafından uygulanmaktadır. Uygulayıcı tarafından her 

alt testteki sorular gruba yöneltilmekte, gruptan bu soruları yanıtlaması istenmektedir. 2001 

yılında uyarlanarak kullanılmaya başlanılan (TKT) 7-11 testi aynı zamanda rehberlik araştırma 

merkezleri ile okul rehberlik servislerinde eğitsel ve mesleki rehberlik çalışmalarında 

kullanılmaktadır. 

Bireysel inceleme faaliyeti, Wechsler Çocuklar için Zekâ Ölçeği Revize (WISC-R ) Testi ile 

yapılmaktadır. 6-16 yaşlar arasındaki bireylere uygulanmakta, çocukların zihinsel 

performansını belirlemek amacıyla kullanılmaktadır. Türkiye’de bugün sadece Türk 

Psikologlar Derneği WISC-R testi için sertifika ve uygulama yetkinliği vermektedir. 

Günümüzde de yaygın bir biçimde kullanılmakta olan WISC’in bir sonraki versiyonu olan 

WISC-R’ın Türkiye’ye uyarlanması çalışması 1985 yılında yapılmıştır. Geçen son otuz yıl 

içerisinde Wechler testi, Amerika Birleşik Devletlerinde ve diğer pek çok ülkede birçok kez 

gözden geçirilerek bir takım önemli değişiklikleri ve iyileştirmeleri içerecek şekilde yeniden 

düzenlenmiştir. Buna karşın ülkemizde WISC-R’ın 1974 versiyonu hâlâ kullanılmaktadır. 



Şekil 13: Tanılama Uygulamaları 

Şekil 13’te yer alan anket uygulamasında, Wisc-R ve TKT testörleri dışında akademisyen ve 

rehber öğretmenlerin çoğunluğu mevcut tanılama uygulamalarının güvenilir ve yeterli 

olmadığını düşünmektedir. 

Şekil 14: TKT 7-11 Grup Testi 

Şekil 14’te görülen anket uygulamasında, katılımcıların çoğunluğu, TKT 7-11 grup testinin, 

güncel olmadığı gerekçesiyle amaca hizmet etmediğini düşünmektedir. 

Şekil 15: TKT 7-11 Grup Testinin Uygulanması 

Şekil 15’te görülen anket uygulamasında, katılımcıların çoğunluğu, TKT 7-11 grup testinin, 

rehberlik araştırma merkezlerinde ve okullarda sürekli uygulanması nedeniyle içeriğinin 

herkesçe bilindiğini düşünmektedir. Her yıl aynı tanılama yöntemlerinin kullanılması, mevcut 

tanılama araçlarına ulaşımı kolaylaştırmıştır. Bu durum, gerçek üstün zekâlı öğrenciler yerine 

ilgili ailelerin normal ve parlak zekâlı çocuklarının merkezlere gitmesine zemin 

hazırlamaktadır. 



Şekil 16: TKT 7-11 Grup Testinin İşlerliği 

Şekil 16’da görülen anket uygulamasında, Wisc-R uygulayıcılarının dışında katılımcılarının 

çoğunluğu, TKT 7-11 grup testine çalıştırılmış öğrencilerin girdiğini düşünmektedir. 

Şekil 17: TKT 7-11 Grup Testi ve Kültürel Değerler 

Şekil 17’de görülen anket uygulamasında, katılımcıların büyük çoğunluğu, TKT 7-11 grup 

testinin kültürel değerlerimize uygun olmadığı görüşünü benimsememiştir. Ancak, söz 

konusu testte kültürel değerlerimize uygun olmayan içerikte sorulara rastlanabilmektedir. 

(beyzbolcu, konsol, kilise vb) 

Şekil 18: Wisc-R Testinin Güncelliği 

Şekil 18’de görülen anket uygulamasında, akademisyenlerin dışındaki katılımcılar, Wisc-R 

testinin güncel olmaması nedeniyle amaca hizmet etmediği görüşüne katılmamaktadır. 

Ancak, Wechler testinin Amerika Birleşik Devletlerinde ve diğer pek çok ülkede birçok kez 

gözden geçirilerek bir takım önemli değişiklikleri ve iyileştirmeleri içerecek şekilde yeniden 

düzenlendiği halde ülkemizde hâlâ 1974 versiyonunun kullanılması akademisyenlerin 

haklılığını ortaya koymaktadır. 



Şekil 19: TKT 7-11 Grup Testinin Resim ve Müzikte Uygulanması 

Şekil 19’da görülen anket uygulamasında, ankete katılanların büyük çoğunluğu, TKT 7-11 

grup testinin, resim ve müzik gibi özel yetenek gerektiren alanlarda üstün yetenekli bireylerin 

tanılanmasına uygun olmadığını düşünmektedir. 

Şekil 20: Wisc-R Testinin Resim ve Müzikte Uygulanması 

Şekil 20’de görülen anket uygulamasında, katılımcıların büyük bir çoğunluğu, Wisc-R testinin, 

resim ve müzik gibi özel yetenek gerektiren alanlarda üstün yetenekli bireylerin 

tanılanmasına uygun olmadığı görüşünde birleşmektedir. 

Şekil 21: Okullardaki Öğretmenlerin Konuyla İlgili Bilgi Düzeyleri 

Şekil 21’de görülen anket uygulamasında, ankete katılanların büyük bir çoğunluğu, 

okullardaki öğretmenlerin, üstün yetenekli veya üstün zekâlı öğrencilerin ayırt edici özellikleri 

konusunda yeterince bilgi sahibi olmadığı görüşünde birleşmektedir. Böyle bir riskin 



ulunması, aday gösterilebilecek durumda olan öğrencilerin aday gösterilmeyerek mağdur 

olmasına neden olabilecektir. 

3.3.5. Eğitim ve öğretim Süreci 

3.3.5.1 Mevcut Eğitim Sistemi İçinde Üstün 

Yeteneklilerin Eğitimi 

3.3.5.1.1 Geçmişten Günümüze Üstün 

Yeteneklilerin Eğitimi 

Üstün yetenekli bireylerden oluşan Enderun Okulu Osmanlı İmparatorluğuna önemli devlet 

adamları yetiştirmiş ve imparatorluğun asırlarca dünyaya hâkim bir güç olmasını sağlamıştır. 

Bu başarılı uygulamadan sonra Cumhuriyet tarihimizde söz konusu alana ilişkin bazı adımlar 

atılmış ancak sonuç alınamamıştır. 

Cumhuriyet tarihimizde üstün yetenekli bireylerin eğitimine ilişkin yapılan çalışmalardan 

kısaca bahsetmek gerekirse; 

 

 

 

 

 

 

Üstün sanatsal yeteneğe sahip İdil Biret ve Suna Kan’ın yurt dışında eğitim alabilmesi 

için 7.7.1948 tarihli ve 5245 sayılı Yasa çıkarılmıştır. Bu yasanın kapsamı halen 

yürürlükte olan 15.12.1956 tarihli ve 6660 sayılı Yasa ile genişletilmiştir. 1978 yılına 

kadar 6660 sayılı Yasa’dan ancak 17 kişilik dar bir çevre yararlanabilmiştir. Bu 

tarihten sonra da söz konusu Yasa uygulanmamıştır. 

24/71962 tarihli ve 11162 sayılı Resmi Gazete yayımlanan Özel Eğitime Muhtaç 

Çocuklar (ÖEMÇ) Yönetmeliğinin 4. maddesinde, üstün zekâlı ve üstün yetenekli 

çocuklar için de özel eğitim okullarının açılabileceği öngörülmüştür. Ancak, alt zekâ 

grupları için açılan okulların dışında günümüze kadar herhangi bir okul açılmamıştır. 

Bunun yerine 1962 yılında ilkokullarda uygulanmak üzere üst özel sınıf modeli 

uygulanmaya başlamış, başarılı olmayınca da 1967 yılında uygulamadan 

kaldırılmıştır. 

1964 yılında Ankara Fen Lisesi, fen ve matematik alanında üstün yetenekli çocukları, 

ülkenin ihtiyaç duyduğu bilim adamı ve araştırıcı olarak yetiştirmek üzere 

kurulmuştur. İlk başlarda, özel sınıf, türdeş yetenek kümeleri, türdeş yetenek 

sınıfları uygulamaları söz konusu iken 1973 yılı itibariyle günümüzdeki şekline 

dönüşmüştür. 

Ankara Üniversitesi Senatosunun 1979 yılında, üstün zekâlılar öğretmenlik sertifikası 

programı oluşturulması yönünde kararı bulunduğu halde, bu konuda herhangi bir 

çalışma yapılmamıştır. 

İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesinde Türkiye’de ilk kez Üstün 

Zekâlılar Eğitim Ana Bilim Dalı kurularak 2002-2003 öğretim yılında üstün zekâlı 

öğrencilere sınıf öğretmeni yetiştirilmeye başlanmıştır. Bu okuldan mezun olan 

öğretmenlerin öncelikle bilim ve sanat merkezlerinde istihdamı gerekirken söz 

konusu öğretmenler düz ilköğretim okullarına sınıf öğretmeni olarak atanmıştır. 

İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesinin üstün zekâlılar bölümünde 

okuyan öğretmen adaylarına uygulama yaptırabilmek amacıyla Millî Eğitim Bakanlığı 



ve İstanbul Üniversitesi arasında 2002 tarihinde imzalanan protokol ile Beyazıt Ford 

Otosan İlköğretim Okulu uygulama okulu olarak belirlenmiştir. Sınıflarda öğrenim 

gören öğrencilerin yarısı üstün yetenekli çocuklardan, yarısı da zekâ testine tabi 

tutulmadan alınan öğrencilerden oluşturulmuştur. Burada üstün yetenekli 

öğrencilerin eğitilerek topluma kazandırılmasından ziyade bu öğrencilerin diğer 

öğrencilerin başarı düzeylerinin arttırılmasındaki rolü araştırılmıştır. 

Öte yandan, Beyazıt Ford Otosan İlköğretim Okulu, toplumda örgün eğitim 

kapsamında üstün yetenekli öğrencilerin gittiği tek okul olarak anılsa da, faaliyetleri 

uygulanmakta olan bir projenin ömrü ile sınırlı ve belirli bir modelin 

uygulanabilirliğine dönük araştırmaların yapıldığı, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma 

Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı olması dışında, sıradan bir ilköğretim 

okulundan farklı bir yanı bulunmamaktadır. 

TEV Özel İnanç Türkeş Lisesi, 1993 yılında üstün yetenekli bireylerin eğitimi için 

açılmıştır. İlk başlarda okulun orta kısmında uygulanmak üzere program geliştirilmiş, 

ancak ilköğretimin sekiz yıla çıkması ile birlikte uygulanmamıştır. Öğrenci seçimi 

seviye belirleme sınavında yüksek puan alan öğrenciler arasından yapılmaktadır. 

Okul toplumda üstün zekâlılar okulu diye bilinse de öğrenci seçimi ve uyguladığı 

program itibariyle anadolu liselerinden farklı bir tarafı bulunmamaktadır. 

1991 yılında liselerde uygulanmaya başlanan, üstün yetenekli bireylerin eğitimine de 

uygun olan, ders geçme ve kredili sistem, altyapı sorunları nedeniyle 1996 yılından 

itibaren kademeli olarak kaldırılmıştır. Halen uygulanmakta olan sınıf geçme sistemi, 

üstün yetenekli bireylerin eğitimini karşılayacak durumda olmadığı gibi engelleyici 

bir yapısı söz konusudur. 

Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliğine göre; ilköğretim ilk 

kademedeki sınıflara devam eden öğrencilerden beden ve zihince gelişmiş olup bilgi 

ve beceri bakımından sınıf düzeyinin üstünde olanların sınıfları, bir defaya mahsus 

olmak üzere yükseltilmektedir. İlköğretim ikinci kademede ve ortaöğretimde sınıf 

yükseltme uygulaması bulunmamaktadır. 

Günümüzde sınavla öğrenci alan okullar (fen ve anadolu liseleri gibi) ile yüksek 

puanla öğrenci alan üniversitelerin bazı bölümleri, üstün yetenekli öğrencileri kendi 

bünyelerinde topluyor ve eğitiyor görünse de gerçek anlamda bir seçim ve ilgi 

alanları doğrultusunda eğitim ve yönlendirme söz konusu değildir. Öğrenci seçimi, 

test sınavında kısa zamanda çok soruyu doğru cevaplamaya bağlı olarak 

yapılmaktadır. Bu yöntemle, parlak zekalı öğrencilerin dışında, üstün yetenekli 

bireylerin seçilmesi mümkün değildir. Ayrıca sınavla öğrenci alan liselerde, genel 

liselerden farklı bir müfredat uygulanmamaktadır. Bu itibarla, anılan okulların, üstün 

yetenekli bireylerin seçimine ve eğitimine imkan veren yapısı bulunmamaktadır. 

Ülkemizde 1992 yılından itibaren bilim ve sanat merkezleri kurulmaya başlanmıştır. 

Yeni açılanlarla birlikte 58 adet bilim ve sanat merkezi 53 farklı ilde faaliyetlerini 

sürdürmektedir. Bilim ve sanat merkezleri, öğrencilerin örgün eğitim kurumlarındaki 

eğitimlerinden sonra, yetiştirme kursu, özel ders, dershane ve sosyal 

aktivitelerinden geriye zaman kalması halinde gittikleri merkezler olarak 

bilinmektedir. 



Sonuç olarak, geçmişten günümüze bilim ve sanat merkezleri de dahil olmak üzere üstün 

yeteneklilerin eğitimi alanında, Enderun okulları dışında, başarılı bir uygulama 

sergilenememiştir. 

3.3.5.1.2 Bilim ve Sanat Merkezlerinin Sistemsel 

Sorunları 

Bilim ve sanat merkezlerinin işleyişine ilişkin genel bir kanaat oluşturması bakımından, 

devamsız bir öğrenci velisinin gönderdiği e-posta özetinin paylaşılmasında fayda 

görülmüştür. 

İlköğretim 6. sınıfa devam eden bir öğrenci velisiyim. Okul ve dershane öğrenciyi 

paylaşamıyor. Sürekli etüde çağırıyorlar. Bu arada birde bilsem'e devam etmek istediği halde, 

derslerin yoğunluğu, SBS, okul ve bilsem'in programlarındaki uyumsuzluk, bilsem’in de 

dershane gibi aynı konuları işlemesi yüzünden bilsem'e devam edemeyen üstün yetenekli bir 

öğrenci. Zaten çocukluğunu doğru dürüst yaşayamayan öğrencilerin daha da yorulması, 

mutsuz ve isteksiz olması tabi ki hiçbirimizin isteği değil. Bilsem’lerin öncelikli amacının üstün 

yetenekli öğrencilerin akademik başarılarını sağlamaktan çok, onların sosyal yönden 

gelişmelerini sağlayacak, onların hayatına renk katacak, başarılı, mutlu, sağlıklı, ülkesine ve 

milletine yararlı insanlar olarak yetişmeleri olduğunu düşünüyordum. Fakat amaç okul ve 

dershanelerle aynı oluyor nedense? Başarılı oldukları alanda eğitim almalarına, o konuda 

uzmanlaşmalarına elbette itiraz edilemez. Ama öğrencinin okuldaki sosyal faaliyet 

dersindeyken servisle alınıp bilsem’e getirilmesi durumunda, bu öğrencinin aklı bilsem’de 

kalmıyor, okulda futbol oynarken bıraktığı arkadaşlarında kalıyor. Tüm gün okulda olan bir 

öğrenci hiç dinlenmeden akşamüstü bilsem'e getiriliyor. Yorgun, acıkmış, ödevi var, sınavı 

var... Bilsem de nasıl verimli olacak... Bilsem de elbette güzel şeyler de oluyor. Düzenlenen 

geziler, öğrencinin kendini ifade edeceği alanın okula göre daha geniş olması. Bilsem’deki 

öğretmenlerin birçoğunun elinden geleni yapması vs. Bu konuyla ilgili yazılacak o kadar çok 

şey var ki... Kısacası Bilsem'in başka bir şekilde yapılanmasına ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. 

Mevcut sistemle öğrenciler çok yoruluyor. Yorulmalarına değecek mi? Bunu da tam 

bilemiyorum. Yapılacak yeni düzenlemeler ve eğitim sistemimizle bilsem'lerin birleştirildiği 

ortak bir yapılanmaya gidilmesinin bilsem öğrenci ve çalışanları açısından yararlı olacağı 

kanaatindeyim. 

Şekil 22: Bilsemlerin Statüsü 

Şekil 22’de görülen anket uygulamasında, katılımcılardan, bakanlık yöneticileri, müdür 

yardımcıları ve devamsız öğrenci velilerinin çoğunluğu, bilim ve sanat merkezlerinin mevcut 

statüsünün üstün yetenekli bireylerin eğitimine uygun olmadığını belirtirken, müdür, rehber 

öğretmen, bilsem öğretmeni ve devamlı öğrenci velilerinin çoğunluğu ise tam aksini 

düşünmektedir. 



Şekil 23: Bilsemlerin Algılanması 

Şekil 23’te görülen anket uygulamasında, katılımcılardan, müdür, müdür yardımcısı, rehber 

öğretmen, bilsem öğretmeni, devamlı öğrenci velisi ve devamsız öğrenci velilerinin 

çoğunluğu mevcut yapısı ile bilim ve sanat merkezlerinin, toplumda özel etüt merkezi veya 

dershane olarak algılandığını belirtmekte, bakanlık yöneticileri ise bu fikre katılmamaktadır. 

Şekil 24: Bilsemler Kapatılmalı mıdır? 

Şekil 24’te görülen anket uygulamasında, katılımcıların tamamına yakını, bilim ve sanat 

merkezlerinin amacına hizmet etmediğinden kapatılması görüşünü benimsememektedir. 

Şekil 25: Bilsemlerin Dönüştürülmesi 

Şekil 25’de görülen anket uygulamasında, katılımcıların çoğunluğu, bilim ve sanat 

merkezlerinin tam gün tam yıl kapsamında faaliyette bulunan yaygın eğitim kurumları haline 

dönüştürülmesi gerektiğini düşünmektedir. 



Şekil 26: Bilsemlerin Hizmet Etmesi Gerekenler 

Şekil 26’da görülen anket uygulamasında, bakanlık yöneticilerinin dışındaki katılımcıların 

çoğunluğu, bilim ve sanat merkezlerinin, okul öncesi ve ilköğretim çağındaki üstün yetenekli 

bireylere hizmet etmesi gerektiğini düşünmektedir. 

Şekil 27: Ortaöğretim Çağındaki Öğrenciler 

Şekil 27’de görülen anket uygulamasında, katılımcılardan müdür, müdür yardımcısı, rehber 

öğretmen, bilsem öğretmeni ve devamlı öğrenci velilerinin çoğunluğu ortaöğretim çağındaki 

üstün yetenekli öğrenciler için tam teşekküllü yatılı okullar açılması görüşünü 

benimsemektedir. Akademisyen ve bakanlık yöneticilerinin çoğunluğu ise bu görüşe 

katılmamaktadır. 

Şekil 28: Ortaöğretimi Tamamlayan Öğrenciler 



Şekil 28’de görülen anket uygulamasında, akademisyenlerin dışındaki katılımcıların 

çoğunluğu, orta öğrenimini tamamlayan üstün yetenekli öğrencilerin alanlarına uygun lisans 

programlarına (kendi aralarında yapılacak bir sınavla) yerleştirilmesi gerektiğini 

düşünmektedir. 

Şekil 29: Üstün Yetenekli Öğrencilerin İstihdamı 

Şekil 29’da görülen anket uygulamasında, akademisyenlerin dışındaki katılımcıların 

çoğunluğu, lisans, lisansüstü ve doktora programını bitiren üstün yetenekli öğrencilerin, 

devletin belirleyeceği stratejik alanlarda direkt istihdam edilmesi fikrine katılmaktadır. 

Şekil 30: Alternatif Eğitim Modelleri 

Şekil 30’da görülen anket uygulamasında, katılımcıların tamamına yakını, üstün yetenekli 

bireylerin eğitimi konusunda, bilim ve sanat merkezlerinin yanında alternatif eğitim 

modellerinin de uygulanması gerektiğine inanmaktadır. 

Tablo 13: 2009-2010 Eğitim Öğretim Döneminde Yapılan Tanılama Sonuçları 

Tanılama yapılan illerde ilköğretim 1. 2. ve 3. sınıfta okuyan toplam öğrenci sayısı 1.317.451 

Tanılama yapılan illerde merkezlere aday gösterilen öğrenci sayısı 40.231 

Değerlendirme sonucu adaylığı iptal edilen öğrenci sayısı 2.289 

Grup testine alınan öğrenci sayısı 37.942 

Grup testinde elenen öğrenci sayısı 32.682 

Grup testini geçen öğrenci sayısı 5.260 

Bireysel testte elenen öğrenci sayısı 3.490 

Bireysel testi geçen öğrenci sayısı 1.770 




Tablo 13’deki veriler incelendiğinde; 

Tanılama yapılan illerde ilköğretim 1. 2. ve 3. sınıfta okuyan öğrencilerin % 3’ü 

merkezlere aday gösterilebilmiştir. 

Aday gösterilen öğrencilerin % 6'sının adaylığı çeşitli nedenlerle iptal edilmiştir. 

Aday gösterilen öğrencilerin % 94'ü grup testine alınmıştır. 

Grup testine alınan öğrencilerin % 86'sı elenmiştir. 

Bireysel teste alınan öğrencilerin % 66'sı elenmiştir. 

2009-2010 eğitim ve öğretim yılında, ilköğretim birinci, ikinci ve üçüncü sınıf düzeyinde 

yapılan ve (40) ili kapsayan tanılama sonuçlarına göre öğrenci potansiyelinin ancak binde 1'lik 

kısmı üstün yetenekli birey olarak tanılanabilmiştir. Literatürde öğrenci potansiyelinin % 2'lik 

kısmının üstün yetenekli birey olabileceği belirtilmiştir. Bu orana göre, son yapılan 

tanılamada 26.349 öğrencinin üstün yetenekli birey olarak tespit edilmesi gerekirken sadece 

1.770 öğrenci tespit edilebilmiştir. Keşfedilmeyi bekleyen 24.579 üstün yetenekli öğrenci 

tespit edilse bile bilim ve sanat merkezlerinin boş kapasitesi (5.610) kadar öğrenci 

merkezlere yerleştirilebilecek, geriye kalan 18.969 öğrenci ise dışarıda kalacaktır. Sonuç 

olarak bilim ve sanat merkezlerinin tek başına bu yükün altından kalkması imkân dâhilinde 

görülmemektedir. Bu nedenle, örgün eğitimin içinde alternatif modellerin uygulanması 

zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. 

Ülke genelindeki üstün yeteneklilerin potansiyeli incelendiğinde ise 

Tablo 14’te görülen verilere göre, 0-24 yaş grubunda toplam 25.218.750 birey 

bulunmaktadır. Bilimsel çalışmalara göre bu sayının % 2’sinin yani 627.480 öğrencinin üstün 

yetenekli olabileceği tahmin edilmektedir. Bilim ve sanat merkezlerinde üstün yeteneklilerin 

toplam sayısının 6.405 olduğu dikkate alındığında ülke genelinde keşfedilmeyi bekleyen 

621.075 üstün yetenekli bireyin olduğu söylenebilir. 

Tablo 14: 0-24 Yaş Grubunda Üstün Yeteneklilerin Potansiyeli 

Yaş Grubu Toplam % 2 

0-4 6.155.321 123.106 

5-9 6.201.647 124.033 

10-14 6.502.366 130.047 

15-19 6.234.620 124.692 

20-24 6.280.117 125.602 

Toplam 25.218.750 627.480 

Kaynak: TÜİK ADNKS 2009 Verileri 



Şekil 31: Eğitim Modelleri 

Şekil 32: Eğitim Modelleri 

Şekil 31 ve 32’de görülen anket uygulamasında, katılımcıların % 22,5’inin kaynak odada 

program zenginleştirme modelini, % 22’sinin bireysel eğitim modelini, % 21’inin üst sınıftan 

ders alma ve orta öğretimde öğrenim görürken üniversiteden ders alma modelini, % 

13,6’sının türdeş yetenek gruplandırma eğitim modelini, % 12,2’sinin okula erken başlatma 

modelini ve % 8,7’sinin üst özel sınıflarda eğitim modelinin uygulanmasını önermektedir. 

Şekil 33: Devamsız Öğrenciler 



Şekil 33’te görülen anket uygulamasında, katılımcıların büyük bir çoğunluğu, Bilim ve Sanat 

Merkezleri Yönergesinin değişik 14/5 maddesi ile devamsız öğrencilere getirilen yaptırımın 

devamsızlık sorununu çözmediğini düşünmektedir. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin 14/5 maddesine göre, mazeretsiz devamsızlık süresi 

eğitim süresinin % 30’unu geçen öğrencilerin kaydı silinmektedir. Devamsız öğrencilere 

yaptırım uygulamak yerine sorunun temelinde yatan nedenleri ortaya çıkarmak ve bunlara 

çözümler üretmek gerekmektedir. 

Şekil 34: Öğrencilerin Devamsızlığı 

Şekil 34’te görülen anket uygulamasında, katılımcıların büyük bir çoğunluğunun, öğrencilerin, 

sınav kaygısı, aşırı ders yükü, ulaşım gibi çeşitli sorunları nedeniyle merkezlere devamlarının 

tam olarak sağlanamadığını belirtmektedir. 

Şekil 35: Ortaöğretim Öğrencileri 

Şekil 35’te görülen anket uygulamasında, katılımcıların çoğunluğu, ilköğretimi bitiren 

öğrencilerin, ortaöğretim çağına geldiklerinde, okumaya hak kazandıkları fen lisesi ve 

anadolu lisesi gibi liselere giderek merkeze devam edemediğini, bu nedenle de bilim ve sanat 

merkezlerinin ortaöğretim ayağının aksadığını belirtmektedir. 

Tablo 15’te yer alan verilere göre, devamsız öğrencilerin % 50’si sınav sisteminden, % 24’ü 

ulaşım sorunlarından, % 3’ü merkezlerde tatmin edilemediğinden, % 22’si ise nakil gibi 

nedenlerden merkezlere devam edemediği anlaşılmaktadır. 



Tablo 15: Devamsızlık Oranları 

Devamsızlık Nedenleri Devamsız % 

Ulaşım Sorunları 378 24 

Sınav Sistemi 779 50 

Öğrencinin merkezde tatmin edilememesi 54 3 

Diğer 336 22 

Toplam 1.547 100 


Grafik 2: Sınıf Mevcutlarının Toplam Öğrenci Sayısı İçindeki Oranları 


Grafik 2’de yer alan verilere bakıldığında, sınıf düzeyleri artıkça sınıf mevcutlarının toplam 

öğrenci sayısı içindeki oranı azalmaktadır. Özellikle ilköğretim ikinci kademe ve 

ortaöğretimde öğrenci sayılarının daha fazla azaldığı görülmektedir. 

Grafik 3: Sınıflar İtibariyle Devamsızlık Oranları 


Grafik 3’te yer alan verilere bakıldığında, sınıf seviyeleri arttıkça devamsızlık oranının arttığı 

görülmektedir. 12. sınıfa toplam 25 öğrencinin devam ettiği dikkat alındığında bu sınıf 

seviyesinde devamsızlık oranının azaldığını söylemenin pratikte bir anlamı bulunmamaktadır. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinde, okuldaki öğretmenlerin her eğitim aşamasından 

sonra düzenlenen raporlara bağlı olarak değerlendirmeler yapacağı, ulaştıkları sonucu ise 

öğrencinin karnesine yansıtacağı belirtildiği halde şimdiye kadar bu yönde herhangi bir adım 

atılmamıştır. 



Şekil 36: Öğrenci Profili 

Şekil 36’da görülen anket uygulamasında, müdür yardımcılarının dışında katılımcıların 

çoğunluğunun, merkezlerdeki öğrenci profilinin genellikle gelir ve eğitim düzeyi yüksek olan 

ailelerin çocuklarından oluştuğunu, gelir düzeyi düşük ve merkezden uzak yerlerde bulunan 

ailelerin çocuklarına ise çoğu zaman ulaşılamadığını belirtmektedir. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinde tanılama yapılacak okullar yalnız bilim ve sanat 

merkezlerinin bulunduğu yerleşim yerleri ile sınırlı tutulmamıştır. Tanılama işlemleri, il ve 

ilçelerde bulunan okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarını kapsamaktadır. Ancak, 

bilim ve sanat merkezlerinden uzak yerleşim yerlerinde bulunan okullarda tanılama yapılsa 

da, normal eğitim uygulayan okullarda derslerin geç bitmesi, ulaşım sorunları ve maddi 

kısıtlar nedeniyle öğrencilerin merkezlere devam etmesi imkan dâhilinde görülmemektedir. 

Bu nedenle bilim ve sanat merkezlerine yakın okullarda okuyan öğrenciler veya ulaşım 

giderlerini karşılayabilecek durumda olan ailelerin çocukları merkezlere devam etmektedir. 

Bilim ve Sanat Merkezlerinin, örgün eğitim kurumları dışında yer almasından ve statüsünün 

net bir şekilde belli olmamasından dolayı, bilim ve sanat merkezleri Ulusal Ajans tarafından 

yürütülen Comenius okul ortaklığı projeleri ile yaşam boyu öğrenme projelerine kurum 

olarak katılamamaktadır. 

Bazı bilim ve sanat merkezlerinde, ilçelerden ve köylerden gelen öğrencilerin merkezlere 

devamı hafta içi sağlanamadığından, zorunlu olarak akşam saatlerinde ve hafta sonlarında 

eğitim verilmektedir. 

Bilim ve sanat merkezleri, 1. sınıftan 12. sınıfa kadar her sınıf düzeyinden öğrencilerin aynı 

ortamda eğitim almalarını öngören bir yapıya sahiptir. Farklı yaş gruplarındaki öğrencilerin 

aynı ortamda bulunmasının doğuracağı sakıncalar göz ardı edilmemelidir. 

3.3.5.2 Eğitim Programları 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinde bireysel programların merkezlerdeki ilgili 

öğretmenler tarafından yazılacağı ifade edilmiştir. Şekil 37’de görülen anket uygulamasında 

da, katılımcıların büyük çoğunluğunun eğitim-öğretim programlarının öğretmenler tarafından 

yazıldığını belirtse de hangi programın kimler tarafından, hangi sürede, hangi kazanımlar 

verilerek, hangi yöntemler kullanılarak verileceği belirli değildir. 



Şekil 37: Eğitim – Öğretim Programları 

Öte yandan, destek eğitimini tamamlayan öğrencilerin bireysel alanlarının belirlenmesi için 

objektif, geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmış bir yetenek alanları belirleyecek ölçek 


Şekil 38’de görülen anket uygulamasında, katılımcıların çoğunluğunun uygulanan eğitim 

aşamalarında değerler eğitimine yer verildiğini belirtse de bu konuda bireysel gayretlerin 

dışında sistematik bir çalışma bulunmamaktadır. 

Şekil 38: Değerler Eğitimi 

3.3.5.3 Proje Tabanlı Eğitim 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinde, merkezlerde proje tabanlı eğitimin verileceği 

öngörülmektedir. İlköğretimi bitirene kadar merkezlere devam eden, çeşitli eğitim 

aşamalarından (uyum, destek, bireysel yetenekleri fark ettirme) geçen öğrenciler tam verimli 

olacağı proje aşamasında çeşitli nedenlerle merkezlerden ayrılmakta, bu da, merkezlerde 

uygulanması öngörülen proje tabanlı eğitimi sekteye uğratmaktadır. Tablo 16’daki verilere 

bakıldığında proje aşamasındaki öğrencilerin devamsızlık oranı % 39 olarak görülmektedir. 



Tablo 16: Bilsemdeki İlköğretim Öğrencilerinin Devamsızlık Oranları 

İlköğretim 

Devamlı Devamsız 

Öğrenci Öğrenci 

Toplam % 

2. Sınıf 262 2 264 1 

3. Sınıf 1.193 28 1.221 2 

4. Sınıf 1.411 71 1.482 5 

5. Sınıf 879 77 956 8 

6. Sınıf 628 184 812 23 

7. Sınıf 765 285 1.050 27 

8. Sınıf 571 372 943 39 

Toplam 5.709 1.019 6.728 15 


Tablo 17: Dereceye Giren Proje Verileri 

Toplam Öğrenci Sayısı 6.405 

Proje Aşamasındaki Öğrenci Sayısı 409 

Proje Aşamasındaki Öğrencilerin Toplam Öğrenci Sayısı İçindeki Oranı % 6 

2009-2010 Dereceye Giren Proje Sayısı 102 

Öğrenci Başına Düşen Proje Sayısı 0,2 


Tablo 17 ve Grafik 4’te, son üç yılda dereceye giren proje sayısında artış görülse de 2009- 

2010 yılları arasında öğrenci başına dereceye giren proje sayısı ve proje aşamasındaki 

öğrencilerin toplam öğrenci sayısı içindeki oranı düşük çıkmaktadır. Buna gerekçe olarak, 

ilköğretim ikinci kademede görülen devamsızlık oranlarının yüksekliği gösterilebilir. 

Grafik 4: Son Üç Yılda Dereceye Giren Proje Sayısı 


Bilim ve sanat merkezlerinde proje tabanlı eğitim öngörüldüğü halde proje geliştirilebilmesi 

ve modelinin oluşturulabilmesi için gerekli olan teknoloji tasarım öğretmeni normu bilim ve 

sanat merkezlerinin tamamında (2) adet olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, bu alanda 

henüz öğretmen ataması yapılmamıştır. 



3.3.5.4 Öğrenci, Okul, Veli ve Merkez İşbirliği 

Konuya ilişkin genel bir kanaat oluşturması bakımından, hem bilim ve sanat merkezlerine 

devam edemeyen bir öğrenci velisi, hem de bazı bilsem öğrencilerinin okul öğretmeninin 

göndermiş olduğu e-postanın özetlenmiş halinin paylaşılmasında yarar görülmektedir. 

Ülkemizin en önemli değerleri üstün yetenekli insanlarımız, en başta da çocuklarımız. Doğru 

yönlendirilmeye en çok ihtiyaç duyan ama bir o kadar da ihmal edilen çocuklarımız. Açıkçası 

sınıflarda fazla sorun yaratmadıkları, konuları erken kavradıkları için onlara kaynaştırma 

öğrencileri kadar önem verme gereği hissetmediğimiz, sıradanlaştırmaya uğraştığımız 

çocuklarımız. Biz öğretmenler de onlara ayrı programlar uygulayıp ders içinde onları 

zorlayacak sorular bulmadığımız sürece (sistem öğretmenler için bunu zorunlu kılmıyor) bir 

kısmı sıkılıp kendini zorlamadan ortalamada olmaya gitgide alışan, çalışma disiplinini 

kaybeden çocuklarımız. Bilsem gibi bir kurumun ülkemizde bulunması zorunlu. Yurt dışı 

uygulamalarda bildiğim kadarıyla devlet bu çocukları hiç bir zaman tesadüflerin eline 

bırakmadan kendisi özenle yetiştiriyor. Ülkemizde yalnızca ekonomik durumu iyi olan ailelerin 

altından kalkabildikleri bir eğitim gibi görünüyor. Ulaşım masrafları, sosyo-ekonomik durumu 

düşük aileler için fazla geliyor. Bu yüzden bu çocuklarımız sahipsiz kalıyor bazen de yanlış 

yönlendirilebiliyorlar. Çocuğum üç alanda da bilsemi kazandı (zihinsel yetenek-resim-müzik). 

Destek, uyum, bireysel yetenekleri fark ettirici program adımlarını birlikte takip ettik. Okul 

çıkışı haftanın üç gününü bilsem’de değerlendirdiğimiz oldu. Biz diyorum çünkü ben de 

büyükşehir koşuşturması içinde bir veli olarak akşamları bırakma ve alma sorumluluğunu 

üstlenmiştim, yararına inandığım için tabii. Bilsem öğrencilerinin özelliği gereği, kendilerine 

farklı bir şeyler sunulmuyorsa onları yoğun okul temposunun üzerine bu merkezlere getirmek 

zor. Ama farklılığı gördüğü anda hasta bile olsa o akşam derse katılmayı gönülden isterler. 

Ama iyi bir donanımla karşılarına çıkamazsanız durumu çabuk fark ederler ve onları devam 

ettirmekte zorlanırsınız. Kızım bilsem’e 4. sınıftayken başladı şu an 7. sınıfta. Bu süre içinde 

öğretmen kadrosunun çok kan kaybettiğini düşünüyorum. Sevdiği için seçtiği derslerden 

bazılarının öğretmenleri kurumdan ayrıldı (Ayrılma nedenleri önemli bence) Bilsem ile ilgili 

genel düşüncelerim şunlar: Bir öğrenci bir yıl boyu derse devam eder ailesi taşır. Çocuk emek 

verir sonra bu alanda devam etmesi uygun görülmez. Peki, önceden veli ile bu durum 

görüşülemez mi? Normal eğitim kurumlarında çok sayıda öğrenci ile muhatap biz 

öğretmenler, öğrencilerimizin ders durumlarıyla ilgili (hele başarısızlık durumunda) velileriyle 

defalarca görüşürken, az sayıda öğrencisi olan ve özel çalışma içindeki öğretmenin, öğrencinin 

durumunu veli ile paylaşması gerekmez mi? Yalnızca yılsonunda elimize verilen rapor yeterli 

mi? Bakanlığımızın bu çocuklarımızı gözden çıkarmadığını görmeyi istiyorum. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinde, eğitim-öğretim sürecinin, öğrenci, örgün eğitim 

kurumu, veli ve merkez ile iş birliğinde devam ettirilmesi, eğitim-öğretim etkinliklerinin, 

öğrencilerin devam ettikleri örgün eğitim kurumları ile bütünlük oluşturacak şekilde 

plânlanması, öğrencilerin örgün eğitim kurumlarında izledikleri programlar ile merkezlerde 

yapacakları çalışmalar arasında işbirliği sağlanması öngörülmüştür. 

Şekil 39: Paydaşlar Arasındaki İşbirliği 



Şekil 39’da görülen anket uygulamasında, bilsem öğretmenlerinin sadece % 42’si, 

merkezlerde yürütülen eğitim-öğretim sürecinin öğrenci, örgün eğitim kurumu, veli ve 

merkez ile iş birliği içinde yürütüldüğünü belirtmektedir. 

Şekil 40: Etkinliklerin Planlanması 

Şekil 40’da görülen anket uygulamasında, katılımcıların yaklaşık dörtte biri, eğitim-öğretim 

etkinliklerinin öğrencilerin devam ettikleri örgün eğitim kurumları ile bütünlük oluşturacak 

şekilde plânlanmadığını belirtmektedir. 

Şekil 41: Paydaşlarla İşbirliği 

Şekil 41’de görülen anket uygulamasında, rehber öğretmenlerin sadece % 38’i, merkez 

öğretmenlerinin sorumlu oldukları öğrencilerin velileri ve örgün eğitim kurumlarındaki 

öğretmenleri ile periyodik aralıklarla görüştüğünü ve görüşme sonuçlarını rehberlik ve 

psikolojik danışma birimine bildirdiğini belirtmektedir. 

3.3.6. İstihdam Süreci 

2010-2014 Millî Eğitim Bakanlığı Stratejik Planında, il’lerde faaliyet gösteren 54 bilim ve sanat 

merkezinin geliştirilmesi ve plan dönemi sonuna kadar sayısının 94’e çıkarılması 

hedeflenmiştir. Bu hedefin dışında, söz konusu Stratejik Planda üstün yetenekli bireylerin 




Şekil 42: Öğrenci Takibi 

Şekil 42’de görülen anket uygulamasında, bilim ve sanat merkezlerinin % 60’ının, eğitimöğretim 

sürecini tamamlayan ya da başka bir nedenle merkezden ayrılan öğrencilerin 

takibine yönelik bir mekanizma geliştirmediği anlaşılmaktadır. 

3.3.7. İç kontrol süreci 

3.3.7.1 İdari ve Yasal Düzenlemeler 

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde üstün yetenekli bireylerin eğitimine ilişkin 

düzenlemelerin dayanağı olarak gösterilen kanun ve kanun hükmündeki kararnamelerden; 

573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de özel eğitimin 

tanımı yapılmış, bu tanımda özel eğitimin, özürlülerin özür ve özelliklerine uygun 

ortamlarda sürdürülen eğitim olduğu belirtilmiştir. Bu itibarla, özel eğitimin üstün 

yetenekli bireylere verilen eğitimi de kapsadığına ilişkin yasal bir düzenleme söz 

konusu değildir. 

222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununda, 

bahsedilmiştir. 

özürlü çocukların eğitiminden 

3797 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkındaki Kanun’da Özel 

Eğitim, Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğünün görevlerinin, özel 

eğitim sınıfları, özel eğitim okulları, rehberlik ve araştırma merkezleri, iş okulları ve iş 

eğitim merkezleri ile aynı seviye ve türdeki benzeri okul ve kurumların eğitim, 

öğretim ve yönetiminden ibaret olduğu belirtilmiş, üstün yetenekli bireyleri devam 

ettiği bilim ve sanat merkezlerinden bahsedilmemiştir. 

4306 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun hiçbir maddesinde özel eğitimden 

bahsedilmediği gibi üstün yeteneklilerle ilgili herhangi bir ibare de söz konusu 

edilmemiştir. 

5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik 

Yapılması Hakkında Kanunda, adında anlaşılacağı üzere yalnızca özürlülerin 

eğitiminden bahsedilmiştir. 

Özetle, Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin dayanağı durumundaki Özel Eğitim Hizmetleri 





Kanun koyucu tarafından üstün yetenekli bireylerin eğitimine ilişkin 54 yıl önce çıkarılmış 

olan “15/2/1956 tarihli ve 6660 sayılı Güzel Sanatlarda Fevkalade İstidat Gösteren Çocukların 

Devlet Tarafından Yetiştirilmesi Hakkında Kanun” halen yürürlükte olmakla birlikte, yalnız 

güzel sanatlarda üstün yetenekli bireylerin yurt dışındaki eğitimini kapsamaktadır. Bu 

yasadan 1978 yılına kadar toplam 17 kişi yararlanmıştır. Bu tarihten sonra da 

uygulanmamıştır. Sonuç olarak Cumhuriyet tarihimizde üstün yetenekli bireylerin eğitimine 

ilişkin söz konusu Kanunun dışında yürürlükte olan herhangi bir yasal düzenleme söz konusu 

değildir. 

Ayrıca, Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin 46. Maddesinde, Yönergede yer almayan 

hususlarda okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim mevzuatı hükümlerinin geçerli olduğu 

belirtilmiştir. Yaygın eğitim şeklinde faaliyetlerini sürdüren bilim ve sanat merkezlerinin, 

örgün eğitimi düzenleyen mevzuatla ikame edilmeye çalışılması çelişkili bir durum olmakla 

birlikte uygulamada çeşitli sorunlara yol açabileceği de gözden kaçırılmamalıdır. 

3.3.7.2 İdari Yapılanma 

Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğünün Görev Yetki ve 

Sorumluluklarına İlişkin Yönergede yer alan teşkilat şemasına göre üstün yetenekli bireylerin 

eğitimi, özel eğitim dairesi başkanlığına bağlı beş şubeden biri olan Özel Yeteneklilerin Eğitimi 

Şubesince yürütülmesi öngörülmektedir. Mevcut durumda ise, Özel Yeteneklilerin Eğitimi 

Şubesi, görevleri yalnızca üstün yeteneklilerin eğitimi olan Daire Başkanına bağlı olarak 

faaliyetlerini sürdürmektedir. Mevcut uygulama, Yönerge’ye uygun olmamakla birlikte, üstün 

yetenekli bireylerin eğitimi adına olumlu bir gelişme olarak kabul edilebilir. 

Öte yandan, Genel Müdürlükte, üstün yetenekli bireylerin eğitiminden sorumlu daire 

başkanlığı ve şube müdürlüğü görevlerine kadrosu başka birimlerde olan yönetici ve 

öğretmenlerin geçici görevlendirilmesinin etkili yönetim anlayışından uzaklaşmaya neden 

olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. 

Şekil 43: İdari Yapılanma 

Şekil 43’de görülen anket uygulamasında, katılımcıların büyük bir çoğunluğu, üstün yetenekli 

bireylerin eğitiminin koordine edildiği güçlü bir idari yapılanmanın bulunmadığını ifade 

etmektedir. 



Şekil 44: İdari yapılanma nasıl olmalı? 

Şekil 44 ve Şekil 45’de görülen anket sonuçlarına göre, üstün yetenekli bireylerin örgün ve 

yaygın eğitiminin Millî Eğitim Bakanlığı ile ilişkilendirilecek özel bütçeli bir idare (TÜBİTAK, 

TÜBA vb.) bünyesinde sürdürülmesi görüşü ağırlık kazanmıştır. 

Şekil 45: İdari yapılanma nasıl olmalı? 

% 41 

% 30 

% 29 

3.3.7.3 Stratejik Hedefler 

2010-2014 Millî Eğitim Bakanlığı Stratejik Planı 1 Ocak 2010 tarihi itibariyle yürürlüğe 

girmiştir. Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okul ve kurumlarında ise stratejik plan çalışmalarına 

devam edilmektedir. Son açılan bilim ve sanat merkezleri ile birlikte toplam 58 bilim ve sanat 

merkezinin sadece 15’inin ölçülebilir ve süreye dayalı hedefleri bulunmaktadır. Diğer bilim ve 

sanat merkezleri ise hedef belirlemiş olmakla birlikte söz konusu hedeflerin bir kısmın 

ölçülebilirliği bulunmamakta, bir kısmının da süreye bağlanmadığı görülmektedir. 



Şekil 46: Ölçülebilir Hedeflerin Varlığı 

Şekil 46’da görülen anket uygulamasında, katılımcıların büyük bir çoğunluğu merkezlerde 

ölçülebilir süreye dayalı hedeflerin oluşturulmadığını ifade etmiştir. 

3.3.7.4 Performans Göstergeleri 

5018 sayılı Kanun’un 9. maddesinde; “Kamu idareleri; kalkınma planları, programlar, ilgili 

mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını 

oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden 

belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve 

değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar” 

denilmektedir. Bu amaçla, Strateji Geliştirme Başkanlığı çıkışlı 09.02.2010 tarihli ve 924 sayılı 

Genelge ile 2010 yılının sonuna kadar bütün okul ve kurumların Stratejik Plan çalışmalarını 

tamamlaması istenmiştir. 

Şekil 47: Performans Göstergeleri 

Şekil 47’de görülen anket uygulamasında, mevcut bilim ve sanat merkezlerinin yaklaşık % 

80’inin henüz performans göstergelerini oluşturmadığı anlaşılmaktadır. 

Bilim ve sanat merkezleri hakkında genel bir kanaat oluşturmak ve stratejik plan 

çalışmalarına destek olmak için belirli göstergeler çerçevesinde hesaplamalar yapılmış, çıkan 

sonuçlar tablolarda gösterilmiştir. 



Sıra 

Merkezin Adı 

Kapasite 

Devamlı Öğrenci 

Toplam Öğrenci 

F. Laboratuarı 

K. Laboratuarı 

B. Laboratuarı 

Bil. Laboratuarı 

Eğitim Alan Yönetici 

Eğitim Almayan Yönetici 

Kadrolu Öğretmen 

Eğitim Almayan Öğretmen 

Doktoralı Personel 

Y. Lisanslı Personel 

Proje Finansmanı 

Proje Sayısı (2007) 




St. Hedef 

Tablo 18: Türkiye Geneli Bilim ve Sanat Merkezlerine Ait Veriler 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

25 

26 

27 

28 

29 

30 

31 

32 

Adana 450 369 468 1 1 1 1 4 1 15 6 2 10 3.000 3 3 2 0 0 

Afyon A. D0. 60 101 108 1 0 0 1 2 1 9 3 0 9 2.000 0 0 1 0 2 

Amasya 150 143 143 0 0 0 0 2 1 26 1 1 5 0 7 6 0 0 0 

Ankara 300 227 254 1 1 1 1 2 1 18 1 2 10 12.000 0 

Ankara Y. Ka. 450 268 599 0 1 1 1 3 2 26 4 4 14 15.000 4 3 9 0 0 

Antalya 150 40 40 1 1 1 1 0 2 6 2 0 2 0 0 0 0 0 1 

Bartın 100 30 30 1 1 1 1 1 1 1 9 1 0 0 2 

Bayburt 150 56 67 1 1 1 1 2 1 2 7 0 0 0 2 1 0 

Bilecik 100 45 69 1 1 1 1 1 1 7 0 0 1 5.500 1 4 

Burdur 150 79 79 1 1 1 1 2 0 6 7 0 2 0 0 0 0 0 0 

Bursa BTSO 720 349 499 1 1 1 1 1 4 21 2 6 2.150 5 7 9 0 

Bursa M.K.P. 150 116 121 1 1 1 1 3 0 9 3 1 2 3.000 0 

Çorum 250 70 71 1 1 1 1 1 2 8 7 2.500 

Denizli 140 160 210 0 0 0 1 2 1 15 0 7 13.500 2 1 

Düzce 300 66 66 1 1 1 1 2 1 0 14 3.000 

Elazığ 200 98 98 1 1 1 1 3 0 16 0 6 6 13.000 7 

Erzincan 400 0 0 1 1 1 1 1 0 0 0 1 0 4 

Eskişehir EEŞ 250 38 38 1 1 1 1 1 1 9 4 1 8 1.700 

Giresun 250 119 126 1 1 0 1 3 6 2 3 4.000 8 

Isparta 150 51 65 1 1 0 1 1 1 14 3 1.803 1 1 

İst. Ataşehir 500 339 608 1 1 1 1 2 3 28 6 0 21 12.457 2 

İst. Beşiktaş 300 0 0 1 1 1 0 0 0 

İzmir S. Akd. 150 348 425 1 1 1 1 4 21 1 11 5.000 2 2 1 

K. Maraş 250 133 213 1 1 1 1 3 18 1 5 1.000 2 2 7 

Kastamonu 250 130 202 1 1 1 1 2 1 12 1 3 6.000 2 3 4 5 

Kayseri Ç. Şe. 250 45 46 1 0 0 0 1 8 4 7 0 

Kırıkkale İÖİ 150 88 92 1 1 0 1 2 1 10 1 4 19.000 2 2 28 

Kırşehir Kam. 250 123 136 1 1 1 1 3 9 7 2 5.000 1 1 

Kırşehir Y. D. 400 224 243 1 1 1 1 3 21 5 3 10 3.000 3 1 

Konya 200 128 128 0 0 0 1 1 1 12 2 0 3 

Kütahya 300 30 30 1 1 1 1 2 6 7 6 5.000 1 4 

Malatya 400 257 322 1 1 1 1 4 22 1 3 15 3.000 2 1 2 



Sıra 

Merkezin Adı 

Kapasite 

Devamlı Öğrenci 

Toplam Öğrenci 

F. Laboratuarı 

K. Laboratuarı 

B. Laboratuarı 

Bil. Laboratuarı 

Eğitim Alan Yönetici 

Eğitim Almayan Yönetici 

Kadrolu Öğretmen 

Eğitim Almayan Öğretmen 

Doktoralı Personel 

Y. Lisanslı Personel 

Proje Finansmanı 





St. Hedef 

33 

34 

35 

36 

37 

38 

39 

40 

41 

42 

43 

44 

45 

46 

47 

48 

Manisa 470 309 330 0 0 0 1 3 1 13 12 7 3.400 3 1 6 

Manisa Sal. 150 126 196 1 1 0 0 2 1 9 3 3.500 2 1 1 3 

Muş 120 0 0 1 1 0 

Nevşehir 450 0 0 0 0 0 1 2 4 4 0 

Ordu 300 395 419 1 1 1 1 5 25 0 3 5 6 

Sakarya 200 158 180 1 1 1 1 2 1 9 3 6 5.000 4 9 8 1 

Siirt 120 60 60 0 1 1 1 1 2 3 5 1 100 

Sinop 300 183 206 1 1 0 1 2 1 12 1 1 860 1 1 1 

Sivas 300 47 47 1 1 1 1 1 1 2 1 2 0 

Tekirdağ 200 92 108 1 1 0 1 2 1 10 3 1 2.500 4 5 3 1 

Tokat 300 198 224 1 1 1 1 3 13 1 5 6.000 

Trabzon 200 179 187 1 1 1 1 3 18 2 11 6.000 1 1 3 

Urfa 30 14 16 0 0 0 1 1 2 2 6 1 0 

Uşak 200 109 143 0 0 0 0 3 5 10 2 2.000 1 1 

Van 170 124 206 1 1 1 1 3 13 4 11 24.000 5 4 9 

Zonguldak 235 141 216 1 1 1 1 3 7 10 5.000 1 

Toplam 12.015 6.405 8.134 37 37 31 43 99 41 527 152 31 235 199.970 40 58 64 38 74 


Tablo 18’de görülen veriler, 20.04.2010 tarihli ve 1413/82 sayılı yazıyla bilim ve sanat 

merkezlerinden alınmıştır. Bu veriler kullanılarak Tablo 19’daki hesaplamalar yapılmıştır. 



Sıra 

Merkezin Adı 

Açılış tarihi 

Kapasite kullanım oranı 

Devamlılık Oranı 

Lab. Bulundurma oranı 

Eğitimli yöneticilerin oranı 

Eğitimli öğretmenlerin oranı 

Doktoralıların oranı 

Yüksek lisanslıların oranı 

Proje finansmanı oranı 

Proje üretimi oranı 

Stratejik hedef oranı 

Toplam puan 

Oransal puan 

Tablo 19: Bilim ve Sanat Merkezi Müdürlüklerinin Değerlendirilmesi 

1 Elazığ 2007 1 100 3 100 100 32 32 7 0 9 383 29,81 

2 Trabzon 2001 1 96 3 100 100 10 52 3 3 0 367 28,62 

3 Malatya 2005 2 80 3 100 96 12 58 2 3 0 354 27,54 

4 Kırıkkale İÖİ 2006 1 96 2 67 100 8 31 10 2 38 353 27,49 

5 Kayseri Ç. Şen 2009 0 98 1 100 67 0 78 0 0 0 343 26,75 

6 Kırşehir Y. Demir 2005 2 92 3 100 81 13 42 2 2 0 335 26,11 

7 Kütahya 2008 0 100 3 100 46 0 75 3 1 5 333 25,91 

8 İzmir S. Akdemir 2002 3 82 3 100 95 0 44 3 3 0 332 25,86 

9 Van 2003 1 60 3 100 76 0 69 12 9 0 330 25,72 

10 Tokat 2003 2 88 3 100 100 0 31 3 0 0 327 25,48 

11 Giresun 2006 1 94 2 100 75 0 33 2 0 11 319 24,82 

12 Ankara 2005 2 89 3 67 95 10 48 6 0 0 319 24,82 

13 Afyon A. Doğan 2002 1 94 1 67 75 0 75 1 1 3 317 24,67 

14 Ordu 2002 3 94 3 100 100 0 0 0 7 0 307 23,94 

15 Eskişehir EEŞ 2007 0 100 3 50 69 9 73 1 0 0 305 23,76 

16 Adana 2004 3 79 3 80 71 10 50 2 4 0 302 23,49 

17 Bursa M. K.Paşa 1999 1 96 3 100 75 8 17 2 0 0 301 23,45 

18 K. Maraş 2005 1 62 3 100 100 5 24 1 6 0 301 23,44 

19 Çorum 2008 1 99 3 33 100 0 64 1 0 0 300 23,38 

20 Sakarya 2006 1 88 3 67 75 0 50 3 11 1 298 23,20 

21 Denizli 2001 1 76 1 67 100 0 39 7 1 1 293 22,82 

22 Amasya 2002 1 100 0 67 96 3 17 0 7 0 291 22,70 

23 Kastamonu 2002 1 64 3 67 100 7 20 3 5 7 276 21,48 

24 Burdur 2005 1 100 3 100 46 0 25 0 0 0 275 21,39 

25 Manisa 2004 3 94 1 75 52 0 41 2 5 0 272 21,17 

26 Kırşehir Kaman 2003 1 90 3 100 56 0 17 3 1 0 271 21,08 

27 Konya 2007 1 100 1 50 100 0 14 0 0 4 270 21,04 

28 Sivas 2010 0 100 3 50 67 0 50 0 0 0 270 21,02 

29 Ankara Y. Karaka. 1994 2 45 2 60 87 13 45 8 8 0 269 20,98 

30 Manisa Salihli 2004 1 64 1 67 100 0 25 2 2 4 266 20,74 

31 Sinop 2000 2 89 2 67 92 0 7 0 2 0 260 20,25 

32 İst. Ataşehir 1996 3 56 3 40 82 0 64 6 1 0 254 19,83 

33 Isparta 2002 0 78 2 50 100 0 19 1 1 0 252 19,60 

34 Tekirdağ 2000 1 85 2 67 77 0 8 1 6 1 248 19,31 

35 Bilecik 2006 0 65 3 50 100 0 11 3 1 5 238 18,55 

36 Uşak 2002 1 76 0 100 33 25 0 1 1 0 237 18,50 

37 Bursa BTSO 2001 3 70 3 20 91 0 23 1 11 0 222 17,26 

38 Zonguldak 2002 1 65 3 100 41 0 0 3 1 0 213 16,62 

39 Erzincan 2009 0 0 3 100 0 0 100 0 0 5 208 16,21 

40 Antalya 2009 0 100 3 0 75 0 25 0 0 1 204 15,92 

41 Bartın 2008 0 100 3 50 10 33 0 0 0 3 199 15,50 

42 Siirt 2003 0 100 2 33 38 0 17 0 0 0 190 14,81 

43 Bayburt 1998 0 84 3 67 22 0 0 0 2 0 177 13,80 

44 Düzce 2009 1 100 3 67 0 0 0 2 0 0 171 13,36 

45 Nevşehir 2009 0 0 1 0 100 0 67 0 0 0 167 13,04 

46 Urfa 2007 0 88 1 33 25 0 20 0 0 0 167 12,98 

47 Muş 2010 0 0 0 0 100 0 0 0 0 0 100 7,79 

48 İstanbul Beşiktaş 2008 0 0 1 50 0 0 0 0 0 0 51 3,95 

Toplam 53 79 100 70 78 5 35 100 100 100 12.835 999,98 



Tablo 19’da yer alan göstergelerin ne anlam ifade ettiği ve puanların ne şekilde 

hesaplandığını açıklamak gerekirse; 

 

 

 

 

Kapasite kullanım oranı: (Devamlı öğrenci sayısı / Bilsemlerin toplam kapasitesi) X 

100; bu oran ile bilim ve sanat merkezlerinin toplam öğrenci kapasitesinin 

(12.015), her bir bilim ve sanat merkezince ne kadarlık kısmının kullanıldığı 

ölçülmüştür. 

Devamlılık oranı: (Devamlı öğrenci sayısı / Bilsem’lerdeki öğrenci sayısı) X 100; bu 

oran ile her bir bilim ve sanat merkezindeki öğrenci mevcudunun ne kadarlık 

kısmının devamlı öğrencilerden oluştuğu ölçülmüştür. 

Laboratuar oranı: (Laboratuar sayısı / Toplam laboratuar sayısı) X 100; bu oran ile 

bilim ve sanat merkezlerinde bulunan fizik, kimya, biyoloji ve bilgisayar 

laboratuarından oluşan toplam laboratuar sayısı (148) içindeki her bir bilim ve 

sanat merkezinin payı ölçülmüştür. 

Üstün yetenekliler alanında eğitimli yöneticiler oranı: (Eğitimli yöneticiler / Yönetici 

sayısı) X 100; bu oran ile her bir bilim ve sanat merkezinde görev yapan müdür ve 

müdür yardımcılarının yüzde kaçının üstün yetenekliler ile ilgili eğitim aldığı 


Üstün yetenekliler alanında eğitimli öğretmenler oran: (Eğitimli öğretmenler / 

Öğretmen sayısı) X 100; bu oran ile her bir bilim ve sanat merkezinde görev yapan 

öğretmenlerin yüzde kaçının üstün yetenekliler ile ilgili eğitim aldığı ölçülmüştür. 

 

 

 

 

Doktoralılar oranı: (Doktoralı sayısı / Öğretmen sayısı) X 100; bu oran ile her bir 

bilim ve sanat merkezinde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin yüzde kaçının 

doktoralı olduğu ölçülmüştür. 

Yüksek lisanslılar oranı: (Yüksek lisanslı sayısı / Öğretmen sayısı) X 100; bu oran ile 

her bir bilim ve sanat merkezinde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin yüzde 

kaçının yüksek lisanslı olduğu ölçülmüştür. 

Proje finansmanı oranı: (Proje finansmanı / Toplam proje finansmanı) X 100; bu 

oran ile her bir bilim ve sanat merkezinin proje finansmanı için ürettiği kaynağın, 

bütün bilim ve sanat merkezlerinin proje finansmanı için ürettiği kaynağın yüzde 

kaçına tekabül ettiği ölçülmüştür. 

Proje üretim oranı: (Proje sayısı / Toplam proje sayısı) X 100; bu oran ile her bir 

bilim ve sanat merkezinin yarışmalarda derece almış proje sayısının, bütün bilim ve 

sanat merkezlerinin yarışmalarda derece almış proje sayısı içindeki oranı 


Stratejik hedef oranı: (Stratejik hedef sayısı / Toplam stratejik hedef sayısı) X 100; 

bu oran ile de, her bir bilim ve sanat merkezinin ölçülebilir ve süreye dayalı 

stratejik hedef sayısının, bütün bilim ve sanat merkezlerinin ölçülebilir ve süreye 

dayalı toplam stratejik hedef sayısı içindeki oranı hesaplanmıştır. 

 

Puan: Her bir bilim ve sanat merkezi için hesaplanan yukarıdaki oranların yatay 

toplamı alınarak bilim ve sanat merkezlerinin ayrı ayrı puanları belirlenmiştir. 



Oransal puan: (Puan / Toplam puan) X 1000; bu puan ile her bir bilim ve sanat 

merkezi için hesaplanan puanının, bütün bilim ve sanat merkezlerinin toplam 

puanı içindeki “binde”si ölçülmüştür. 

Tablo 19’da yer alan 48 adet bilim ve sanat merkezi, yukarıdaki göstergelere bağlı olarak 

hesaplanan puanlara göre büyükten küçüğe doğru sıralanmıştır. Tabloda da görüleceği gibi 

Elazığ Bilim ve Sanat Merkezi yakın bir tarihte açıldığı halde en fazla puanı alarak ilk sıraya 

yerleşmiştir. Trabzon Bilim ve Sanat Merkezi ikinci en yüksek puanı, Malatya Bilim ve Sanat 

Merkezi ise üçüncü en yüksek puanı alarak ilk üçe girmiştir. Muş, İstanbul Beşiktaş gibi henüz 

faaliyete geçmemiş bilim ve sanat merkezleri haklı olarak son sıralarda yer almıştır. 

Yukarıda yer alan hesaplamalar ve sıralamalar, bilim ve sanat merkezlerinin performanslarını 

değerlendirmeye dönük bir çalışma olarak algılanmaması gerekir. Performans ölçümlemesi 

yapılabilmesi için yukarıda belirlenen performans göstergelerinin her birinin, bilim ve sanat 

merkezinin kendi stratejik planında yer almış olması ve performansın yüksek veya düşük 

çıkması halinde ne tür bir ödüllendirme veya yaptırımın uygulanacağının mevzuatla 

belirlenmiş olması gerekir. Bunlar henüz oluşturulamadığından yukarıda yapılan çalışmanın 

bağlayıcılığı bir yönü bulunmamaktadır. Stratejik plan çalışmalarına ışık tutmak amacıyla 

yapılan bu örnek çalışma ile aynı zamanda, süreç sahiplerinin işleyen sürece ilişkin fikir sahibi 

olmaları hedeflenmiştir. 



3.4. Bulguların Değerlendirilmesi 

Gerçekleştirilen denetime ilişkin taslak rapor 15.6.2010 tarihinde Özel Eğitim Rehberlik ve 

Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğüne verilmiştir. Sürecin sorumluları tarafından 

23.06.2010 tarihinde taslak rapor cevaplandırılmıştır. 

3.4.1. Finansman Süreci 

Bilim ve Sanat Merkezlerinin Finansmanı Süreci Bulgu-1 (BSM-KF-1) 

Bulgunun önem düzeyi: Yüksek 

Kriter: Fiziki mekânlar bilim ve sanat merkezlerinin işlevine uygundur. 

Durum: 

Kurum Açılması ve Kapatılmasına İlişkin Esaslara göre bilim ve sanat merkezlerinin sadece 

il merkezlerinde açılabilecek olması, il merkezinden uzak yerleşim birimlerinde oturan üstün 

yetenekli bireylerin bilim ve sanat merkezlerinden eğitim alma hakkını engelleyebilecektir. 

Bilim ve sanat merkezi binalarının % 90’ı üstün yetenekli bireylerin eğitimine uygun olarak 

tasarlanmamıştır. 

Mevcut bilim ve sanat merkezlerinin büyük çoğunluğu ya diğer okul ve kurumlarının içinde 

ayrı bir bölümde veya okuldan bozma bir binada ya da apartman dairesinde faaliyetlerini 

sürdürmektedir. Örneğin İzmir Sıdıka Akdemir Bilim ve Sanat Merkezi bir apartmanda 

faaliyetlerini sürdürmektedir. Öğrenci mevcudu 425 olan merkezde tek tuvalet bulunmakta, 

öğrenciler tuvaletin kapısında kuyruğa girmeden ihtiyacını karşılama imkânı bulamamaktadır. 

Yine Şanlıurfa Bilim ve Sanat Merkezi Halk Eğitim Merkezinin bir bölümünde faaliyetlerini 

sürdürmektedir. 

Sebep: Mevcut risk, tasarım eksikliğinden kaynaklanmaktadır. 

Etki ve Riskler: Söz konusu tasarım eksikliği, üstün yetenekli bireylerin eğitimine uygun 

olmayan yer ve mekanlarda bilim ve sanat merkezi açılmasına ve merkezlerin cazibe merkezi 

olmaktan uzaklaşmasına neden olabilecektir. 

Öneri: 

2010/Mart tarihli ve 2630 sayılı Tebliğler Dergisinde yayımlanan Kurum Açılması ve 

Kapatılmasına İlişkin Esasların 7/a maddesinde belirtilen "bilim ve sanat merkezleri 

açılabilmesi için, açılacak yerleşim biriminin il merkezi olması" şartının yerine, “bilim ve sanat 

merkezleri öncelikle il merkezlerinde açılır, il merkezinden uzak yerleşim yerlerinde belirli bir 

sayını üstünde üstün yetenekli bireylerin tespit edilmesi halinde buralarda da bilim ve sanat 

merkezi açılabilir” şartı getirilmelidir. 

Çocukların oyun ve ders esnasında gerektiğinde bireysel etkinlikleri ve birtakım 

değişiklikleri rahatça yapabildiği; ilgi ve yetenek gruplarının çalışması ve verimli ürünlerprojeler 

üretmesi için sınıf içinde veya okul binasında ilgi merkezleri, bilgisayar köşesi, bilim 

köşesi veya sanat köşesi şeklinde farklı merkezlerin oluşturulduğu ve Bilim ve Sanat 

Merkezleri Yönergesinin 19. maddesindeki (merkezdeki eğitim-öğretim ortamları; her türlü 

çevre ile iş birliğine açık, sosyal ve psikolojik yönden motive edici olacak şekilde düzenlenir) 

özelliklerin karşılandığı alternatif tip projelerin üretilmesi ve uygulanması sağlanmalıdır. 



Denetlenenin Cevabı ya da Eylem Planı: 

Bilim ve sanat merkezlerinin öncelikle il merkezlerinde açılması ve daha sonraki süreçte 

nüfusu 70.000 olan ilçe merkezlerinde açılmasına yönelik Kurum Açılması ve Kapatılmasına 

İlişkin Esaslarda değişiklik yapılacaktır. 2007 yılında Yatırımlar ve Tesisler Dairesi Başkanlığı 

tarafından hazırlanan Tip proje doğrultusunda bundan sonraki süreçte de merkezlerin 

açılması özendirilecektir. Var olan mevcut bilim ve sanat merkezlerinin iyileştirme 

çalışmalarına devam edilecektir. 

Denetçinin Sonuç Değerlendirmesi: 

Mutabakata varılmıştır. 





Kriter: Bilim ve sanat merkezleri, her derece ve türdeki eğitimin gerektirdiği araç-gereç ve 

materyallerle donatılmıştır. 

Durum: 

Bilim ve sanat merkezlerinde projelerin genellikle sponsorlar ve veliler tarafından finanse 

edilmektedir. Proje harcamalarının yalnızca % 29’u genel bütçe kaynaklarından 

sağlanmaktadır. Yerleşim yerinin özelliğinden dolayı projelerini finanse edebilecek sponsor 

ve veli bulmakta zorlanan bilim ve sanat merkezlerinin oranı oldukça yüksektir. 

Bilim ve sanat merkezi müdürlüklerine, “acil olarak gereksinim hissettiğiniz ilk beş eğitim 

araç, gereç ve donatım malzemesi nedir” sorusuna, merkez müdürlüklerinin 29’u akıllı tahta, 

18’i projeksiyon cihazı, 17’si bilgisayar, 9’u teleskop, 7’si FKB laboratuarı ve sarf malzemesi, 

5’i piyano, 4’ü renkli yazıcı ve 4’ü de bilgisayar laboratuarı cevabını vermiştir. Bilim ve sanat 

merkezlerinin giderilmesi gereken acil ihtiyaçlarının, akıllı tahta, projeksiyon cihazı, fizik, 

kimya, biyoloji ve bilgisayar laboratuarı, teleskop, müzik aletleri ve renkli yazıcının olduğunu 

söylemek mümkündür. 

2009 yılı bütçe gerçekleşmelerine göre, özel eğitime ayrılan bütçenin binde 999’u alt zekâ 

gruplarına aktarılırken, sadece binde 1’lik kısmı üst zekâ gruplarına aktarılmıştır. Bilim ve 

sanat merkezlerine aktarılan ödenek kalemi, tüketime yönelik mal ve malzeme alımları ve 

hizmet alımlarından oluşmaktadır. Bilim ve sanat merkezlerine aktarılan ödeneğin çok 

yetersiz olması ve projelerin finansmanı için ayrı bir ödeneğin bulunmaması, üstün yetenekli 

bireylerin eğitiminin sürdürülebilirliğini olumsuz etkilemektedir. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin 4/k maddesinde, etkinliklerin merkezde veya 

merkez dışında mobil olarak yerine getirileceği belirtilmiştir. Merkez dışında yapılan mobil 

etkinlikler genellikle idareci ve öğretmenlerin özel araçları ile sürdürülmektedir. Bu tür 

uygulamaların sürdürülebilirliği bulunmadığı gibi belirli riskleri de beraberinde getirmektedir. 


Etki ve Riskler: Söz konusu tasarım eksikliği, üstün yetenekli öğrencilerin ilgi alanları 

doğrultusunda eğitilememesine neden olabilecektir. 

Öneri: 

Üniversitelerin ya da hıfzıssıhha gibi kurumların laboratuarlarını, kurumların işlerini 

aksatmayacak şekilde, kullanma yetkisinin bir protokolle elde edilmesi, öğrencilere sunulan 

eğitim hizmet kalitesini ve öğrencilerden beklenen buluş ve icat performansını arttırmış 

olacaktır. Bu amaçla, Millî Eğitim Bakanlığı ile Yüksek Öğretim Kurumu, TÜBİTAK ve diğer 

kamu kurum ve kuruluşları arasında düzenlenecek protokoller ile söz konusu kurum ve 

kuruluşların laboratuar imkânlarının bilim ve sanat merkezlerince kullanması sağlanmalıdır. 

İhtiyaç analizi yapılmak suretiyle bilim ve sanat merkezlerinin acil eğitim araç-gereç ve 

materyal ihtiyaçları ivedilikle karşılanmalıdır. 

Proje tabanlı eğitim verilen bilim ve sanat merkezlerine münhasır, proje finansmanında 

kullanılmak üzere, genel bütçe ödenek kalemi oluşturulmalıdır. 

Öğrencilerin merkez dışı etkinliklere, sosyal aktivitelere ve bilim etkinliklerine ulaşımını 

sağlamaya uygun araç ve şoför tahsisleri yapılmalıdır. 




Bilim ve sanat merkezlerinin ihtiyaç analizi doğrultusunda eğitim araç-gereç ve materyal 

ihtiyaçlarının giderilmesine yönelik ilgili Genel Müdürlükleri ve Daire Başkanlıkları ile önceki 

yıllarda olduğu gibi önümüzdeki yıllarda da işbirliğine gidilecektir. Konu ile ilgili merkezlerin 

Eğitim Araçları ve Donatım Dairesi Başkanlığı ile daha yoğun işbirliğine gidilmesi 

sağlanacaktır. 

Bilim ve sanat merkezlerinin önümüzdeki bir yıl içerisinde üniversitelerin veya diğer kamu 

kurum ve kuruluşlarına ait laboratuarlarından yararlanmaya yönelik İl Millî Eğitim Müdürlüğü 

yolu ile hazırlanacak protokol kapsamında hizmet almaya yönelik gerekli kolaylık 


Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu kararı doğrultusunda hazırlanacak Strateji Planı’nda bilim ve 

sanat merkezlerince hazırlanacak projelerde kullanılmak üzere kaynak aktarımı üzerinde 

durulacaktır. 






Bulgunun önem düzeyi: Düşük 

Kriter: Ek ders ücreti uygulamaları bilim ve sanat merkezlerinin işlevine uygundur 

Durum: 

Millî Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin 

Esaslarda bilim ve sanat merkezlerine yer verilmemesi, bilim ve sanat merkezlerinin diğer 

okul ve kurumlardan farklı işleyişe sahip olması, ek ders uygulamalarında sorunlara neden 

olmaktadır. 

Öte yandan, okulların yapısına uygun olan ek ders uygulamalarının bilim ve sanat 

merkezlerinde de uygulanmaya çalışılması yönetici ve öğretmenleri mevzuat dışı 

uygulamalara zorlamaktadır. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinde birim başkanlarına önemli görev ve sorumluluklar 

yüklendiği halde bu görev ve sorumluluklara paralel ücretlendirme yapılmamıştır. 

Bilim ve sanat merkezlerinde proje sorumlusu öğretmenler, mesleki ve teknik eğitim 

kurumlarında görev yapan laboratuar öğretmenlerinin çalışmalarına benzer faaliyetlerde 

bulunduğu halde bu öğretmenlere görev ve sorumluluklara paralel ücretlendirme 

yapılmamıştır. 


Etki ve Riskler: Söz konusu tasarım eksikliği, bilim ve sanat merkezlerinde görev yapan 

öğretmenlerin, okullarda görev yapan öğretmenler gibi yalnızca ders saatlerinde bilim ve 

sanat merkezlerine uğramasına, dışarıya endeksli iş üretememesine, bilim ve sanat 

merkezlerinin dış çevre ile irtibatının zayıflamasına ve öğrencilerin ilgi alanları doğrultusunda 

eğitilmeden atıl durumda bırakılmasına neden olabilecektir. 

Öneri: Bilim ve sanat merkezlerinde öngörülen eğitim faaliyetlerinin aksatılmadan 

yapılabilmesi, öğretmenlerin bilim ve sanat merkezlerinde ek ders kaygısından uzak bir 

şekilde çalışmalarının temini ve öğrencilerin okullardan farklı bir atmosferde eğitilebilmesi 

için öğretmenlere, proje sorumlusu öğretmenlere, birim başkanlarına ayrı ayrı sabit ek ders 

ücreti ödenmelidir (öğretmenler için haftada 20 saat, proje sorumluları için haftada 22 saat, 

birim başkanları için haftada 24 saat ek ders ücreti ödenmesi gibi). Bunun için, Millî Eğitim 

Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Esaslarda gerekli 

değişiklikler yapılmalıdır. 


Bilim ve sanat merkezlerinde görevli yönetici ve öğretmenlerin ek ders ödemelerine ilişkin 

Personel Genel Müdürlüğü ile gerekli yazışmalar ve görüşmeler başlamıştır. Bilim ve sanat 

merkezlerinin tam gün kapsamına alınmasına ve öğretmelerin rehberlik ve araştırma merkezi 

çalışma koşullarına benzer koşulların sağlanması konusunda Personel Genel Müdürlüğü ile 

çalışmalar sürdürülmektedir. 





3.4.2. Yönetici ve Öğretmen Atama Süreci 

Bilim ve Sanat Merkezlerine Yönetici ve Öğretmen Atama Süreci-4 (BSM-KF-4) 


Kriter: Bilim ve sanat merkezlerinin öğretmen ihtiyacı karşılanmaktadır. 

Durum: 

Bilim ve sanat merkezlerine öğretmen seçimi duyurusunun yapıldığı Genelge’de, hangi 

bilim ve sanat merkezlerine hangi alanlardan ve kaç öğretmenin alınacağına ilişkin bilgilere 

yer verilmemiştir. Sadece ülke genelinde açılan bilim ve sanat merkezlerinin listesi ve ihtiyaç 

duyulan branşlara yer verilmiştir. 

2008 yılından günümüze kadar 21 adet bilim ve sanat merkezi açıldığı halde bu süre 

zarfında öğretmen seçimi yapılmamıştır. 

Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Okul ve Kurumların Yönetici ve Öğretmenlerinin Norm 

Kadrolarına İlişkin Yönetmeliğe göre bilim ve sanat merkezlerinde toplam 1.248 öğretmen 

normu bulunmaktadır. Bu normun 536’sı dolu, 713’ü boş durumdadır. Norm açığı 

kapatılamadığı için yaklaşık 124 öğretmen geçici olarak görevlendirilmiştir. 


Etki ve Riskler: Söz konusu tasarım eksikliği, üstün yetenekli öğrencilere nitelikli eğitim 

verilmemesine ve devamsızlık sorunlarının yaşanmasına neden olabilecektir. 

Öneri: Bilim ve sanat merkezlerine öğretmen seçimi duyurusunda, hangi bilim ve sanat 

merkezlerine, hangi branşlarda ve kaç öğretmene ihtiyaç bulunduğuna ilişkin bilgilere ilgili 

Genelge’de açıkça yer verilmeli, ayrıca öğretmen seçimi her yıl tekrarlanmalıdır. 


Bilim ve sanat merkezlerine öğretmen ataması konusunda bundan sonraki süreçte branşlar 

teker teker belirlenecektir. Personel Genel Müdürlüğü ile işbirliğine gidilerek her yıl yapılması 






Bilim ve Sanat Merkezlerine Yönetici ve Öğretmen Atama Süreci-5 (BSM-KF-5) 

Bulgunun önem düzeyi: Orta 

Kriter: Bilim sanat merkezlerine öğretmen seçiminde kullanılan kriterler yeterlidir. 

Durum: 

Ankara Üniversitesi Senatosunun 1979 yılında, üstün zekâlılar öğretmenlik sertifikası 

programı oluşturulması yönünde kararı bulunduğu halde, bu konuda herhangi bir çalışma 

yapılmamıştır. 

Bilim ve sanat merkezlerinde üstün yetenekliler alanında donanımlı öğretmenlere ihtiyaç 

söz konusu iken, İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Üstün Zekâlılar 

Bölümünden mezun olan öğretmenler ilköğretim okullarına sınıf öğretmeni olarak 

atanmıştır. 

Sebep: Mevcut risk, ilgili kontrolün eksik tasarlanmış olmasından kaynaklanmaktadır. 

Etki ve Riskler: Kontrolün eksik tasarlanmış olması, öğretmen yeterliliklerinin istenilen 

düzeyde oluşamamasına neden olabilecektir. 

Öneri: Bilim ve sanat merkezlerine öğretmen seçimi için geliştirilen kriterlerin her biri 

merkezlerde nitelikli öğretmen istihdamına yönelik düşünülmüş önemli kriterlerdir. Ancak bu 

kriterlere ilaveler yapılarak geliştirilmesi gerekli görülmektedir. 

Yüksek Öğretim Kurumu ile gerekli girişimlerde bulunularak üstün yeteneklilerin eğitimi 

alanında yeterli altyapısı olan üniversitelerde, üstün zekâlılar öğretmenlik sertifikası programı 

oluşturulması yönünde gerekli çalışmalar yapılmalıdır. 

Üstün yetenekli bireylere eğitim verme yetkisini düzenleyen sertifikaya sahip 

öğretmenler ile üstün zekâlılar bölümünden mezun olan öğretmenlere, öğretmen seçimi 

aşamasında öncelik tanınmalıdır. Bununla birlikte, bilim ve sanat merkezlerinde geçici görevli 

öğretmen sayısı 152 civarındadır. Bu öğretmenler üstün yeteneklilerin eğitimi alanında 

herhangi bir eğitim almamış olsalar bile iş başında kendilerini geliştirebilmekte, en azından 

bilim ve sanat merkezlerinin işleyişi hakkında bilgi sahibi olabilmektedirler. Bu insan 

kaynağının değerlendirilebilmesi için, belirli bir süre bilim ve sanat merkezlerinde çalışmış 

geçici görevli öğretmenlere de öğretmen seçimi aşamasında ek puan verilerek 

kazanımlarından istifade edilmelidir. 


Bilim ve sanat merkezlerine öğretmen seçimine yönelik var olan kriterler de BİLSEM Modeli 

Çalıştayı verileri, denetim raporu ve strateji planı doğrultusunda değişiklik yapılarak 

öğretmen atamasına gidilecektir. 





3.4.3. Yönetici ve Öğretmenlerin Eğitimi Süreci 

Bilim ve Sanat Merkezi Yönetici ve Öğretmenlerinin Eğitimi Süreci Bulgu-6 

(BSM-KF-6) 


Kriter: Bilim ve sanat merkezlerinde çalışan yönetici ve öğretmenler için belirli periyotlarla 

hizmetiçi eğitim faaliyeti düzenlenir. 

Durum: 

Bilim ve sanat merkezlerinde görev yapan yöneticilerin % 29’u, öğretmenlerin ise % 22’si 

üstün yeteneklilerle ilgili herhangi bir eğitim almadan görevlerini sürdürmektedir. 

Hizmetiçi eğitim faaliyetlerinin son beş yılı incelendiğinde, 2010 yılında hizmetiçi eğitim 

faaliyeti planlanmadığı, 2009 yılında iki adet hizmetiçi eğitim faaliyeti düzenlendiği, 2008 

yılında hizmetiçi eğitim faaliyeti düzenlenmediği, 2007 yılında altı adet hizmetiçi eğitim 

faaliyeti düzenlendiği, 2006 yılında bir adet hizmetiçi eğitim faaliyeti düzenlendiği 

görülmektedir. 

Son beş yılda toplam 392 öğretmen veya yönetici hizmetiçi eğitim faaliyetine katılmıştır. 

Bilim ve sanat merkezlerinde toplam 687 yönetici ve öğretmenin görev yaptığı dikkate 

alındığında, mevcut yönetici ve öğretmenlerin her yıl ortalama % 11’inin hizmetiçi eğitim 

faaliyetine katıldığı söylenebilir. 

Sebep: Mevcut risk, işletim eksikliğinden kaynaklanmaktadır. 

Etki ve Riskler: Söz konusu işletim eksikliği, üstün yetenekli öğrencilere nitelikli eğitim 

verilemediğinden devamsızlık sorunlarının yaşanmasına neden olabilecektir. 

Öneri: 

Bilim ve sanat merkezlerinde yönetici ve öğretmenler her yıl periyodik olarak hizmetiçi 

seminerleri veya TÜBİTAK’ta uygulamalı eğitimlere alınmalıdır. 

Diğer okul ve kurumlardan atanan müdür ve müdür yardımcılarına, üstün zekâlıların 

eğitimi, bilim ve sanat merkezlerinin işleyişine ilişkin gerekli eğitimler ivedilikle verilmelidir. 

Bilim ve sanat merkezi yönetici ve öğretmenlerinin, bilgilerinin güncel tutulması için, 

kongrelere, yurtdışı eğitim programlarına katılmaları Bakanlık tarafından teşvik edilmeli ve 

ekonomik olarak da desteklenmelidir. 

Göreve yeni atanmış bilsem öğretmenleri, proje aşamasına gelmiş bir bilim ve sanat 

merkezinde belirli bir süre uygulamalı eğitime alınmalıdır. 

Bilim ve sanat merkezlerinde görev yapmakta olan yönetici ve öğretmenlere uzaktan 

eğitim yoluyla üstün zekâlılar alanında yüksek lisans yapma imkânı sağlanmalıdır. 

Bütün bu uygulamaların yanında, insan kaynağının niteliğinin geliştirilmesinde e- 

öğrenme yönteminin etkin kullanımı sağlanmalı ve bilgi teknolojilerine erişim 

yaygınlaştırılmalıdır. Bu bağlamda, bilim ve sanat merkezi yönetici ve öğretmenleri arasındaki 

etkileşim ve paylaşım eksikliği uzaktan eğitim teknolojileri ile desteklenerek giderilmelidir. 

Mekân ve zaman bağlamındaki kısıtları aşmaya yönelik oluşturulacak öğrenme ve etkileşim 

platformlarıyla yönetici ve öğretmenlerin kişisel ve mesleki gelişimleri sürekli takviye 

edilmeli, bu anlamda öğretmenlerin kendi çalışmalarını sergileyebilecekleri ve diğer 

meslektaşları ile paylaşabilecekleri “e-bilsem” kurumsal bilgi ve paylaşım platformu 

oluşturulmalıdır. 




Bilim ve sanat merkezlerine atanan yöneticilere yönelik 2010 yılı içerisinde uyum eğitimi 

düzenlenecektir. Yine bilim ve sanat merkezinde görevli yönetici ve öğretmenlere yönelik 

bulunabilecek kaynaklar doğrultusunda proje tabanlı eğitim, alanda yenilikler vb. konuklarda 

seminerler düzenlenecektir. 





3.4.4. Öğrenci Seçme (Tanılama) Süreci 

Bilim ve Sanat Merkezlerine Öğrenci Seçme Süreci Bulgu-7 (BSM-KF-7) 


Kriter: Erken tanılama ve erken eğitim uygulamaları mevcuttur. 

Durum: Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin 43/1 maddesinde, okul öncesi, ilköğretim ve 

orta öğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin bireysel yeteneklerinin farkında 

olmalarını ve kapasitelerini geliştirerek en üst düzeyde kullanmalarını sağlamak amacıyla 

Bakanlıkça gündüzlü özel eğitim kurumları açılacağını, Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin 

8/1 maddesinde de, merkezlerin hedef kitlesinin okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim 

çağındaki üstün yetenekli çocuk/öğrenciler olduğu belirtilmektedir. Ancak okul öncesi 

çağdaki üstün yetenekli çocuk/öğrencilerin eğitimine yönelik ülkemizde herhangi bir faaliyet 



Etki ve Riskler: Söz konusu tasarım eksikliği, üstün zekâlı çocukların sıradan bir insan olarak 

hayatlarını idame etmelerine ve önemli bir insan kaynağı olan üstün yetenekli bireylerin, 

topluma kazandırılmadan atıl durumda bırakılmasına neden olabilecektir 

Öneri: Öncelikle, erken tanılama için mevcut araç ve yöntemler güncellenmeli, gelişmiş 

ülkelerde olduğu gibi bilim ve sanat merkezlerinde de erken eğitim uygulamalarına bir an 

önce geçilmelidir. 


Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu doğrultusunda hazırlanacak Strateji ve Uygulama Planı 

çerçevesinde okul öncesi çocuklara yönelik uygulamalara başlanacaktır. Hazırlanan denetim 

raporları verilerine göre ortaöğretim öğrencilerinin merkezlerden yararlanma oranları 

düşüktür. Yine denetim raporları sonrasında bilim ve sanat merkezlerinin işleyişine yönelik 

yeni düzenlemeler yapılacaktır. 





Bilim ve Sanat Merkezlerine Öğrenci Seçme Süreci Bulgu-8 (BSM-KF-8) 


Kriter: Tanılama uygulamaları güvenilir ve yeterlidir. 

Durum: 

2001 yılında uyarlanarak kullanılmaya başlanılan (TKT) 7-11 grup testi aynı zamanda 

rehberlik araştırma merkezleri ile okul rehberlik servislerinde eğitsel ve mesleki rehberlik 

çalışmalarında kullanılmaktadır. 

Günümüzde de yaygın bir biçimde kullanılmakta olan WISC’in bir sonraki versiyonu olan 

WISC-R bireysel testinin Türkiye’ye uyarlanması çalışması 1985 yılında yapılmıştır. Geçen son 

otuz yıl içerisinde WISC-R testi, Amerika Birleşik Devletlerinde ve diğer pek çok ülkede birçok 

kez gözden geçirilerek bir takım önemli değişiklikleri ve iyileştirmeleri içerecek şekilde 

yeniden düzenlenmiştir. Buna karşın ülkemizde WISC-R testinin 1974 versiyonu hâlâ 

kullanılmaktadır. 

Her yıl aynı tanılama yöntemlerinin kullanılması, mevcut tanılama araçlarına ulaşımı 

kolaylaştırmıştır. Bu durum, gerçek üstün zekâlı öğrenciler yerine ilgili ailelerin normal ve 

parlak zekâlı çocuklarının merkezlere gitmesine zemin hazırlamıştır. 

Yapılan anket çalışmasıyla; 

• Mevcut tanılama uygulamalarının güvenilir ve yeterli olmadığı, 

• Okullardaki öğretmenlerin, üstün yetenekli veya üstün zekâlı öğrencilerin ayırt edici 

özellikleri konusunda yeterince bilgi sahibi olmadığı, 

• TKT 7-11 grup testinin RAM’larda ve okullarda sürekli uygulanması nedeniyle 

içeriğinin herkesçe bilindiği, 

• TKT 7-11 grup testine çalıştırılmış öğrencilerin girdiği, 

• TKT 7-11 grup testinin kültürel değerlerimize uygun olmadığı, 

• Wisc-R testi ve TKT 7-11 grup testinin resim ve müzik gibi özel yetenek gerektiren 

alanlarda üstün yetenekli bireylerin tanılanmasına uygun olmadığı tespit edilmiştir. 


Etki ve Riskler: Kontrolün eksik tasarlanmış olması, gerçek anlamda üstün yetenekli 

bireylerin tespit edilip eğitilememesine neden olabilecektir. 

Öneri: 

Türkiye’de zekâyı ve bilişsel yetenekleri değerlendirecek en son bilimsel gelişmelere 

paralel olarak geliştirilmiş, geçerli, güvenilir ve standardize edilmiş ölçme araçlarına 

gereksinim duyulmaktadır. Bu amaçla; 

• Stanford-Binet Zekâ Testinin 5. Versiyonunun (SB5), zekânın hem sözel hem de sözel 

olmayan boyutlarını değerlendirmesi; tek bir zekâ ölçüm değeri yerine çeşitli zekâ 

ölçümleri vermesi; 2-85 yaş gibi geniş bir yaş aralığında uygulanması; üstün 

yeteneklilik ve zihinsel geriliği de içine alan özel gereksinimi olan bireylerin ayrıntılı 

değerlendirmesi; uygulanması ve puanlamasının kolay olması gibi pek çok avantajı 

bulunması nedeniyle söz konusu testin geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılarak 

uygulanması sağlanabilir. 



• Progresif Matrisler Testi, istenildiğinde grup olarak da uygulanabilen kağıt-kalem 

testidir. 60 maddeden oluşan testin A,B,C,D ve E olmak üzere toplam 5 adet formu 

bulunmaktadır. Bunlar bireyin, ilk bakışta anlamsız gibi görünen şekilleri sezmek, 

aralarındaki ilişkileri kavramak ve bu ilişkilere dayanarak eksik olan şekli tamamlama 

yeteneğini ölçmektedir. 6 yaş ve üstü bireylere uygulanan test alternatif olarak 

değerlendirilebilir. 

• Wisc-R testinin güncellenmiş son hali ülkemize uyarlanarak kullanımına devam 

edilebilir. 

• Wisc-R testinin, resim ve müzik gibi özel yetenek gerektiren alanlarda üstün yetenekli 

bireylerin tanılanmasına uygun olmaması nedeniyle, bu alanlardaki üstün 

yeteneklilerin tanılanmasına uygun araçlar belirlenmeli ve uygulanmalıdır. 

Üstün yetenekli öğrencilerin daha kolay tanınması ve daha nitelikli eğitim verilebilmesi 

için öğretmen adaylarının yetiştiği programlarda üstün yetenekli öğrenciler ve özellikleriyle 

ilgili derslere yer verilmelidir. 

Daha çok sayıda üstün yetenekli bireylere ulaşılabilmesi bakımından, aday gösterilen 

öğrenciler, elektronik ortamda yapılacak merkezi bir eleme sınavına alınmalı, elemeyi 

geçenler bireysel testlere tabi tutulmalı, bireysel incelemeden geçen adaylar belirli bir süre 

gözlemlendikten sonra merkezlerde veya örgün eğitim okullarında oluşturulacak kaynak 

odalarda eğitime alınmalıdır. 

Wisc-R testinin (güncel halinin) uygulanmasına devam edilecekse, sertifikalı testör 

sayısının takviye edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla RAM’daki rehber öğretmenlerle birlikte 

öncelikle bilim ve sanat merkezlerinde, gerek görülmesi halinde diğer okul ve kurumlarda 

görev yapan rehber öğretmenlerin de sertifika programlarına alınması sağlanmalıdır. 


Avrupa Birliği Özel eğitimin Güçlendirilmesi Projesi kapsamında önümüzdeki yıllarda yurt 

dışından temin edilecek testlerin standardizasyon çalışmaları yapılarak ülkemize 

kazandırılacaktır. Ülkemize kazandırılan testler bilim ve sanat merkezlerine öğrenci seçiminde 

de kullanılacaktır. 





3.4.5. Eğitim ve Öğretim Süreci 

Bilim ve Sanat Merkezlerinde Eğitim ve Öğretim Süreci Bulgu-9 (BSM-KF-9) 


Kriter: Mevcut eğitim ve öğretim sistemi, üstün yetenekli bireylerin eğitim ihtiyacını 

karşılamaya elverişlidir. 

Durum: 

Yapılan anket çalışmasıyla; 

• Bilim ve sanat merkezlerinin mevcut statüsünün üstün yetenekli bireylerin eğitimine 

uygun olmadığı, 

• Bilim ve sanat merkezlerinin, mevcut yapısı ile toplumda özel etüt merkezi veya 

dershane olarak algılandığı, 

• Devamsız öğrencilere getirilen yaptırımın devamsızlık sorununu çözmediği, 

• Öğrencilerin, sınav kaygısı, aşırı ders yükü, ulaşım gibi çeşitli sorunları nedeniyle 

merkezlere devamının tam olarak sağlanamadığı, 

• İlköğretimi bitiren öğrencilerin, ortaöğretim çağına geldiklerinde, okumaya hak 

kazandıkları fen lisesi ve anadolu lisesi gibi liselere giderek merkeze devam edemediği, 

bu nedenle de bilim ve sanat merkezlerinin ortaöğretim ayağının aksadığı, 

• Bilim ve sanat merkezlerindeki öğrenci profilinin genellikle gelir ve eğitim düzeyi 

yüksek olan ailelerin çocuklarından oluştuğu, gelir düzeyi düşük ve merkezden uzak 

yerlerde bulunan ailelerin çocuklarına ise çoğu zaman ulaşılamadığı anlaşılmaktadır. 

Halen uygulanmakta olan sınıf geçme sistemi, üstün yetenekli bireylerin eğitimini 

karşılayacak durumda olmadığı gibi engelleyici bir yapısı söz konusudur. 

Sınıf yükseltme sistemi yalnız ilköğretim ilk kademede bir defaya mahsus uygulanmakta, 

ilköğretim ikinci kademede ve ortaöğretimde sınıf yükseltme uygulaması bulunmamaktadır. 

Ülke genelinde yapılan en son tanılamada, şehir merkezinden uzak ilçe ve köylerde 

bulunan yaklaşık 6.467 ilköğretim okulu, ulaşım sorunu nedeniyle merkezlere üstün yetenekli 

adayı gösterememiştir. 

2009-2010 eğitim ve öğretim yılında, ilköğretim birinci, ikinci ve üçüncü sınıf düzeyinde 

yapılan ve (40) ili kapsayan tanılama sonuçlarına göre; 

• Öğrenci potansiyelinin ancak binde 1'lik kısmı üstün yetenekli birey olarak 

tanılanabilmiştir. 

• Literatürde öğrenci potansiyelinin % 2'lik kısmının üstün yetenekli birey olabileceği 

belirtilmiştir. Bu orana göre, son yapılan tanılamada 26.349 öğrencinin üstün 

yetenekli birey olarak tespit edilmesi gerekirken sadece 1.770 öğrenci tespit 

edilebilmiştir. 

• Keşfedilmeyi bekleyen 24.579 üstün yetenekli öğrenci tespit edilse bile bilim ve sanat 

merkezlerinin boş kapasitesi (5.610) kadar öğrenci merkezlere yerleştirilebilecek, 

geriye kalan 18.969 öğrenci ise dışarıda kalacaktır. 



Sonuç olarak; bilim ve sanat merkezlerinin tek başına bu yükün altından kalkması imkân 

dâhilinde görülmediğinden örgün eğitimin içinde alternatif modellerin uygulanması 

zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. 

Ülke genelindeki üstün yeteneklilerin potansiyeli incelendiğinde; 

Türkiye İstatistik Kurumunun adrese dayalı nüfus kayıt sistemi veri tabanından alınan 2009 

yılı verilerine göre ülke genelinde 0-24 yaş grubunda toplam 25.218.750 birey 

bulunmaktadır. Bilimsel çalışmalara göre bunların % 2’sinin yani 627.480 öğrencinin üstün 

yetenekli olabileceği tahmin edilmektedir. Bilim ve sanat merkezlerine devam eden üstün 

yeteneklilerin sayısının 6.405 olduğu dikkate alındığında ülke genelinde keşfedilmeyi 

bekleyen 621.075 üstün yetenekli bireyin olduğu söylenebilir. 

Bilim ve sanat merkezi müdürlüklerinden alınan bilgilere göre, merkezlere devam 

edemeyen öğrencilerin % 50’si sınav sistemi, % 24’ü ulaşım sorunları nedeniyle, % 3’ü 

merkezlerde tatmin edilemediğinden ve % 22’si nakil gibi diğer nedenlerden merkezlere 

devam edemediği belirtilmiştir. 

Sınıf düzeyleri artıkça sınıf mevcutlarının toplam öğrenci sayısı içindeki oranı azalmaktadır. 

Özellikle ilköğretim ikinci kademe ve ortaöğretimde öğrenci sayılarının daha fazla azaldığı 

görülmektedir. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinde, okuldaki öğretmenlerin her eğitim aşamasından 

sonra düzenlenen raporlara bağlı olarak değerlendirmeler yapacağı, ulaştıkları sonucu ise 

öğrencinin karnesine yansıtacağı belirtildiği halde şimdiye kadar bu yönde herhangi bir adım 

atılmamıştır. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin 9/2 maddesi ile tanılama, il ve ilçelerde bulunan 

okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarını kapsamaktadır. Ancak, bilim ve sanat 

merkezlerinden uzak yerleşim yerlerinde bulunan okullarda tanılama yapılsa da, normal 

eğitim uygulayan okullarda derslerin geç bitmesi, ulaşım sorunları ve maddi kısıtlar nedeniyle 

öğrencilerin merkezlere devam etmesi imkân dâhilinde görülmemektedir. Bu nedenle bilim 

ve sanat merkezlerine yakın okullarda okuyan öğrenciler veya ulaşım giderlerini 

karşılayabilecek durumda olan ailelerin çocukları devam edebilmektedir. 

Bilim ve Sanat Merkezlerinin, örgün eğitim kurumları dışında yer almasından ve 

statüsünün net bir şekilde ortaya konamamasından dolayı Ulusal Ajans tarafından yürütülen 

Comenius okul ortaklığı projeleri ile yaşam boyu öğrenme projelerine kurum olarak 

katılamamaktadır. 

Bazı bilim ve sanat merkezlerinde, ilçelerden ve köylerden gelen öğrencilerin merkezlere 

devamı hafta içi sağlanamadığından, mecburen akşam saatlerinde ve hafta sonlarında eğitim 

verilebilmektedir. 

22.6.2010 tarihli ve 27619 sayılı Resmi Gazete ile Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin 

93. maddesine bir fıkra eklenerek, bilim ve sanat merkezlerinde günlük çalışma saatleri 

dışında yapılacak fazla çalışmalara resmiyet kazandırılmıştır. Yönetmelikte yapılan bu 

değişiklik, yönetici ve öğretmenlerin çalışma saatlerinin belirlenmesi bakımından önemli bir 

gelişme olmakla birlikte bilim ve sanat merkezlerinin statü sorununu giderebilecek nitelikte 

bir gelişme değildir. 

Bilim ve sanat merkezleri, 1. sınıftan 12. sınıfa kadar her sınıf düzeyinden öğrencilerin aynı 

ortamda eğitim almalarını öngören bir yapıya sahiptir. 




Etki ve Riskler: Söz konusu tasarım eksikliği, işlenmesi gereken önemli bir cevher olarak 

nitelenen üstün yetenekli bireylerin gerekli eğitimlerden geçirilmeden atıl durumda 

bırakılmasına neden olabilecektir. 

Öneri: 

Bilim ve sanat merkezleri, akşam, hafta sonu, yarıyıl ve yaz tatillerinde de eğitim verilen, 

tam gün tam yıl kapsamında faaliyette bulunulan, okul öncesi ve ilköğretim çağındaki 

öğrencilerin devam ettiği yaygın eğitim kurumları haline dönüştürülmelidir. Bu yönde gerekli 

olan mevzuat değişiklikleri ivedilikle sonuçlandırılmalıdır. 

Öğrencilerin merkezlerdeki kazanımlarının okul karnelerine yansıtılabilmesi için bilim ve 

sanat merkezlerinin de e-okul sistemine dahil edilmesi sağlanmalı, bilim ve sanat 

merkezlerinde uygulanan eğitim aşamalarından sonra düzenlenen değerlendirme raporlarına 

bağlı olarak her öğrenci için bilsem notu belirlenmeli ve e-okul veri tabanına işlenmelidir. 

Örgün eğitim içinde farklılaştırılmış, bireyselleştirilmiş, öğrenme ve gelişim imkanları 

sunan, ulusal müfredat programı ile bütünleştirilmiş bir program çerçevesinde, 

anasınıflarının da içinde bulunduğu temel eğitim (1-8) aşamasındaki üstün yetenekli 

öğrenciler için bilim ve sanat merkezlerinin takibinde kaynak odada özel eğitim modeli 

uygulanmalıdır. Bu amaçla; 

• Kontenjan uygulaması, ulaşım sorunları gibi çeşitli nedenlerle bilim ve sanat 

merkezlerine devam edemeyen üstün yetenekli öğrenciler için, bulundukları 

okullarda veya yakın okullardan birinde kaynak odalar oluşturulmalıdır. 

• Kaynak odalarda yürütülecek faaliyetlerin organize edilmesi, eğitim programlarının 

uygulatılması ve değerlendirilmesi bilim ve sanat merkezi müdürlükleri tarafından 

takip edilmelidir. Bilim ve sanat merkezi müdürlükleri bu amaçla merkez yürütme 

kurulu kararı ile koordinatör öğretmen belirlemelidir. 

• Koordinatör öğretmenler, program kapsamındaki tüm etkinliklerin planlanmasında, 

yürütülmesinde ve değerlendirilmesinde öğrenciler, öğretmenler, okullar ile bilim ve 

sanat merkezleri arasında koordinasyonu sağlamakla görevlendirilmelidir. 

• Kaynak odanın bulunduğu okulun ilgili yöneticileri ve öğretmenleri üstün yetenekli 

öğrencilerle ilgili faaliyetlerinden dolayı bilim ve sanat merkezi müdürlüklerine karşı 

sorumlu tutulmalıdır. 

• Kaynak odanın bulunduğu okul yöneticileri, kütüphane, laboratuarlar, işlikler ve 

benzeri mekânları kullanıma uygun hale getirmeli, malzeme, kırtasiye, ulaşım gibi 

ihtiyaçları temin etmeli, koordinatör öğretmenlerle işbirliği içinde çalışmalıdır. 

• Üstün yetenekli öğrencilerin performansları, BEP programını uygulayan öğretmenler 

tarafından her dönem sonunda rapor halinde bilim ve sanat merkezi müdürlüklerine 

gönderilmeli, bu rapor, bilim ve sanat merkezi müdürlüklerince değerlendirerek 

aksayan yönlere ilişkin tedbirler geliştirilmelidir. 

Bilim ve sanat merkezlerine devam eden öğrenciler ile kaynak odada destek eğitimi alan 

öğrenciler, üst sınıftan ders alma, sınıf atlama ve hızlandırma uygulamaları ile 

desteklenmelidir. 

Ortaöğretim çağındaki üstün yetenekli öğrenciler için tam teşekküllü yatılı okullar 

açılmalıdır. Bu okullara, bilim ve sanat merkezleri ve İstanbul Beyazıt Ford Otosan İlköğretim 



Okulundan mezun olan üstün yetenekli öğrenciler ile kaynak odada destek eğitimi alan 

öğrenciler arasından zekâ bölümü 150 ve üstü olan öğrenciler seçilmelidir. 

Okullar ülkenin stratejik amaçlarına hizmet edebilecek nitelik ve nicelikte olmalı (ülke 

genelinde en fazla 15 okul), öğrenciler devletin koruması altında olmalı ve öğrencilerin her 

türlü ihtiyacı devlet tarafından karşılanmalıdır. 

Okullarda, üst sınıftan ders alma ve okulda öğrenim görürken üniversiteden ders alma 

yöntemleri uygulanmalıdır. 

Okullardan mezun olan öğrenciler, sınav şartı aranmaksızın, alanlarına uygun 

programlarda lisans, lisansüstü ve gerektiğinde doktora eğitimine tabi tutulmalıdır. 

Gerekli eğitimleri alan öğrencilerin devletin belirleyeceği stratejik alanlarda direkt 

istihdamı sağlanmalıdır. 

Bütün bu önerilerin hayata geçirilebilmesi için idari ve yasal düzenlemelerde gerekli 

değişiklikler yapılmalıdır. 


Bilim ve sanat merkezlerine uzak ilçelerden gelen öğrencilerin hafta sonu devamına ilişkin 

düzenleme yapılmış olup Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. (22 Haziran 2010-27619) 

Üstün yetenekli bireylerin eğitimlerine yönelik Kaynak Oda uygulaması ve farklı modellerin 

uygulaması, ortaöğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilere için açılacak olan madalyon 

okulları, üst sınıflardan ders alma, üniversiteden ders alma, okullardan mezun olan 

öğrencilerin sınav şartı aranmaksızın alanlarına uygun programlarda lisans, lisansüstü ve 

gerektiğinde doktora eğitimi almaları hazırlanacak olan Strateji ve Uygulama Planı 

sonrasında kararlaştırılacaktır. 







Kriter: Üstün yetenekli bireylerin ihtiyaçlarına uygun eğitim programları geliştirilir. 

Durum: 

Öğretmenlerin yararlanabileceği zenginleştirilmiş ve derinleştirilmiş alternatif programlar 

oluşturulmamıştır. 

Destek eğitimini tamamlayan öğrencilerin bireysel alanlarının belirlenebilmesi için 

objektif, geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmış ölçekler hazırlanmamıştır. 

Bilim ve sanat merkezlerinde, öğretmenlerin şahsi gayretleri dışında sistematik bir şekilde 

değerler eğitimine yer verilmemektedir. 


Etki ve Riskler: Söz konusu tasarım eksikliği, üstün yetenekli öğrencilerin ilgi alanları 

doğrultusunda eğitilememesine neden olabilecektir. 

Öneri: 

Bakanlık tarafından oluşturulacak uzman bir ekip ile (üstün yetenek konusunda çalışma 

yapan farklı alanlardan öğretim üyeleri, yüksek lisans ve doktora eğitimi almış alanında 

uzman ve akademik çalışmaları bulunan bilim ve sanat merkezi öğretmenleri, üstün 

yetenekliler alanında çalışmamış ancak fen, matematik, sosyal bilgiler, dil sanatları, resim, 

müzik alanında söz sahibi olmuş öğretim üyeleri gibi); 

• Destek eğitimini tamamlayan öğrencilerin bireysel alanlarının belirlenmesi için 

objektif, geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmış ölçekler hazırlanmalıdır. 

• Uyum ve destek eğitim aşamalarında uygulanacak çerçeve programlar 

oluşturulmalıdır. 

• Matematik, fen, sosyal bilgiler, dil sanatları gibi bireysel alanlarda öğrencinin yetenek 

düzeyine göre zenginleştirilmiş alternatif programlar geliştirilmelidir. 

• Değerler eğitiminin, eğitim-öğretim faaliyetlerinin her aşamasında, sistemli bir şekilde 

verilebilmesi için gerekli olan standartlar belirlenmelidir. 

Öğrencilerin bireysel çalışmasına katkı sağlayan, ilgi ve yeteneklerine hitap eden çoklu 

ortam CD’leri ve eğitim yazılımları sisteme dâhil edilmeli ve hazırlanan kitap setleri, interaktif 

kullanıma yönelik olarak elektronik ortamdan ulaşılabilecek e-kitaplara dönüştürülmelidir. 

İnternet üzerinden paylaşılabilen eğitim nesnelerinin öğretmenlerce geliştirilmesi, 

yaygınlaştırılması ve uygulanması sağlanmalıdır. 


Genel Müdürlüğümüzce belirlenecek bir komisyon tarafından bilim ve sanat merkezlerinde 

uygulanan eğitim programının standartlarını belirlemeye yönelik çalışma planlanacaktır. Söz 

konusu çalışma Strateji ve Uygulama Planı doğrultusunda 2012 yılında tamamlanacaktır. 







Kriter: Üstün yetenekli bireylerin ilgi ve yeteneklerini geliştirici proje tabanlı eğitim verilir. 

Durum: 

Proje aşamasındaki öğrencilerin, toplam öğrenci sayısı içindeki oranı % 6 gibi oldukça 

düşük bir seviyede bulunmaktadır. İlköğretimi bitirene kadar merkezlere devam eden, çeşitli 

eğitim aşamalarından (uyum, destek, bireysel yetenekleri fark ettirme) geçen öğrenciler tam 

verimli olacağı proje aşamasına çeşitli nedenlerle merkezlerden ayrılmakta, bu da, 

merkezlerde uygulanması öngörülen proje tabanlı eğitimi sekteye uğratmaktadır. 

Bilim ve sanat merkezlerinde proje tabanlı eğitim öngörüldüğü halde, proje 

geliştirilebilmesi ve modelinin oluşturulabilmesi için gerekli olan teknoloji tasarım öğretmeni 

normu, bilim ve sanat merkezlerinin tamamında sadece (2) adet olarak belirlenmiştir. Ayrıca 

şimdiye kadar bu alanda henüz öğretmen ataması yapılmamıştır. 


Etki ve Riskler: Söz konusu tasarım eksikliği, merkezlerde uygulanması öngörülen proje 

tabanlı eğitimin istenilen nitelikte verilememesine neden olabilecektir. 

Öneri: Proje geliştirilebilmesi ve modelinin oluşturulabilmesi için gerekli olan teknoloji 

tasarım öğretmeni normunun proje aşamasındaki öğrenci sayısına göre arttırılması 

sağlanmalı ve bu alanda gerekli olan öğretmen atamaları ivedilikle yapılmalıdır. 


Bilim ve sanat merkezlerine öğretmen ataması döneminde söz konusu Teknoloji ve Tasarım 

Öğretmenlerinin atanmasına yönelik çalışma denetim raporu doğrultusunda yapılacaktır. 







Kriter: Eğitim-öğretim süreci, çocuk/öğrenci, örgün eğitim kurumu, veli ve merkez ile iş birliği 

içinde sürdürülür. 

Durum: Bazı bilim ve sanat merkezlerinde yürütülen eğitim-öğretim sürecinin, öğrenci, örgün 

eğitim kurumu, veli ve merkez ile iş birliği içinde yürütülemediği, eğitim etkinliklerinin, 

öğrencilerin devam ettikleri örgün eğitim kurumları ile bütünlük oluşturacak şekilde 

plânlanmadığı, merkez öğretmenlerinin, sorumlu oldukları öğrencilerin velileri ve örgün 

eğitim kurumlarındaki öğretmenleri ile periyodik aralıklarla görüşmediği anlaşılmaktadır. 


Etki ve Riskler: Söz konusu tasarım eksikliği, merkezlerde yürütülen eğitim-öğretim sürecinin, 

öğrenci, okul, veli ve merkez ile etkileşim içinde sürdürülememesine neden olabilecektir. 

Öneri: Bilim ve sanat merkezlerine kayıtlı her öğrenciye bir danışman öğretmen atanmalıdır. 

Danışman öğretmenlerin, kendisine bağlı olan öğrencilerin her türlü bilgilerini, öğrencilerin 

merkezde ve okulda yaptıkları bütün faaliyetleri, öğrenci velisi ve okul öğretmenleri ile 

yaptıkları görüşmeleri ve öğrenciler hakkında yaptıkları bütün değerlendirmeleri 

kaydedebileceği bir yazılım programı geliştirilmelidir. Merkez yöneticileri bu program ile 

danışman öğretmenlerin yaptıkları çalışmaları izlemeli, gerektiğinde merkez yürütme 

kurulunda değerlendirmeler yaparak alternatif iyileştirme tedbirleri oluşturmalıdır. 


Bilim ve sanat merkezlerine devam eden öğrencilere yardımcı olmak amacıyla belirlenen 

danışman öğretmenlerin görevleri bir yazı ile yönerge doğrultusunda 2010 yılı sonuna kadar 

Valiliklere bildirilecektir. 





3.4.6. İstihdam Süreci 

Üstün Yetenekli Bireylerin İstihdamı Süreci Bulgu-13 (BSM-KF-13) 


Kriter: Üstün yetenekli çocukların eğitim ve öğretimiyle ilgili belirlenen hedefler istihdam 

politikalarını da içermektedir. 

Durum: 

2010-2014 Millî Eğitim Bakanlığı Stratejik Planında, il’lerde faaliyet gösteren 54 bilim ve 

sanat merkezinin geliştirilmesi ve plan dönemi sonuna kadar sayısının 94’e çıkarılması 

hedeflenmiştir. Bu hedefin dışında, söz konusu Stratejik Planda üstün yetenekli bireylerin 


Bilim ve sanat merkezlerinin % 60’ına yakınının, eğitim-öğretim sürecini tamamlayarak ya 

da başka bir nedenle merkezden ayrılan öğrencilerin takibine yönelik herhangi bir 

mekanizma kurgulamamıştır. 


Etki ve Riskler: Söz konusu tasarım eksikliği, ülkemizin kalkınmasında ve merkezi bir güç 

olmasında çok önemli katkıları olabilecek üstün yetenekli bireylerin, atıl durumda 

bekletilmesine ya da başka ülkelere giderek bu ülkelerin çıkarları doğrultusunda hizmet 

etmesine neden olabilecektir. 

Öneri: Üstün yetenekli bireylerin, yurtdışında devlet bursu ile eğitim görmeleri ve ülkeye 

dönüşlerinde alanlarında istihdam edilebilmeleri için, 2010-2014 Millî Eğitim Bakanlığı 

Stratejik Planında gerekli revizeler yapılmalı ve bu yönde yeni hedefler belirlenmelidir. 


Denetim raporu, Strateji ve Uygulama Planı doğrultusunda düzenlenecek çok paydaşlı bir dizi 

çalıştaylarda konu gündeme getirilecektir. Başta TÜBİTAK olmak üzere, bakanlığımız birimleri 

ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile yazışmalar yapılarak destek istenecektir. Öğrenci 

izlemelerinin daha sağlıklı yapılabilmesine yönelik bilim ve sanat merkezlerine yazı 

yazılacaktır. 





3.4.7. İç Kontrol Süreci 

Üstün Yetenekli Bireylerin Yönetiminde İç Kontrol Süreci Bulgu-14 (BSM-KF- 

14) 


Kriter: Üstün yetenekli bireylerin eğitimi, idari ve yasal dayanakları güçlü bir zeminde 

yürütülür. 

Durum: 

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde üstün yetenekli bireylerin eğitimine ilişkin 

düzenlemelerin dayanağı olarak gösterilen kanun ve kanun hükmündeki kararnamelerden; 

• 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de özel eğitimin tanımı 

yapılmış, bu tanımda özel eğitimin, özürlülerin özür ve özelliklerine uygun ortamlarda 

sürdürülen eğitim olduğu belirtilmiştir. Bu itibarla, özel eğitimin üstün yetenekli 

bireylere verilen eğitimi de kapsadığına ilişkin yasal bir düzenleme söz konusu 

değildir. 

• 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununda, yalnızca özürlü çocukların eğitiminden 

bahsedilmiştir. 

• 3797 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkındaki Kanun’da Özel 

Eğitim, Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğünün görevlerinin, özel 

eğitim sınıfları, özel eğitim okulları, rehberlik ve araştırma merkezleri, iş okulları ve iş 

eğitim merkezleri ile aynı seviye ve türdeki benzeri okul ve kurumların eğitim, öğretim 

ve yönetiminden ibaret olduğu belirtilmiş, üstün yetenekli bireyleri devam ettiği bilim 

ve sanat merkezlerinden bahsedilmemiştir. 

• 4306 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun hiçbir maddesinde özel eğitimden 

bahsedilmediği gibi üstün yeteneklilerle ilgili herhangi bir ibare de söz konusu 

edilmemiştir. 

• 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik 

Yapılması Hakkında Kanunda, adında anlaşılacağı üzere yalnızca özürlülerin 

eğitiminden bahsedilmiştir. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin dayanağı durumundaki Özel Eğitim Hizmetleri 



Kanun koyucu tarafından üstün yetenekli bireylerin eğitimine ilişkin 54 yıl önce çıkarılmış 

olan “15.2.1956 tarihli ve 6660 sayılı Güzel Sanatlarda Fevkalade İstidat Gösteren Çocukların 

Devlet Tarafından Yetiştirilmesi Hakkında Kanun” halen yürürlükte olmakla birlikte, yalnız 

güzel sanatlarda üstün yetenekli bireylerin yurt dışındaki eğitimini kapsamaktadır. Bu 

yasadan 1978 yılına kadar toplam 17 kişi yararlanmıştır. Bu tarihten sonra da 

uygulanmamıştır. Sonuç olarak Cumhuriyet tarihimizde üstün yetenekli bireylerin eğitimine 

ilişkin söz konusu Kanunun dışında yürürlükte olan herhangi bir yasal düzenleme söz konusu 

değildir. 

Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinin 46. maddesinde, bu Yönergede yer almayan 

hususlarda okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim mevzuatı hükümlerinin geçerli olduğu 



elirtilmiştir. Yaygın eğitim şeklinde faaliyetlerini sürdüren bilim ve sanat merkezlerinin, 

örgün eğitimi düzenleyen mevzuatla ikame edilmeye çalışılması çelişkili bir durum olmakla 

birlikte uygulamada çeşitli sorunlara yol açabileceği de gözden kaçırılmamalıdır. 


Etki ve Riskler: Kontrolün eksik tasarlanmış olması, üstün yeteneklilerin eğitiminin, idari ve 

yasal dayanaktan yoksun güçsüz bir zeminde ve etkin olmayan yöntemlerle sağlanmasına 

neden olabilecektir. 

Öneri: 15.2.1956 tarihli ve 6660 sayılı Güzel Sanatlarda Fevkalade İstidat Gösteren Çocukların 

Devlet Tarafından Yetiştirilmesi Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılarak bunun yerine üstün 

yetenekli bireylerin eğitiminin kurumsallaşmasına dönük kanuni düzenleme yapılmalıdır. Bu 

Kanunda, üstün yetenekli bireylerin, tanılanmasına, eğitimine, istihdamına ve eğitiminde 

görev alacak personelin görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin düzenlemelere yer 

verilmelidir. 


Hazırlanacak Strateji ve Uygulama Planı çalışmalarında Kültür ve Turizm Bakanlığı 

paydaşlarımızdandır. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yapılacak çalışmada 15/2/1956 tarihli ve 

6660 sayılı Güzel Sanatlarda Fevkalade İstidat Gösteren Çocukların Devlet Tarafından 

Yetiştirilmesi Hakkında Kanunun yeniden güncellenmesi sağlanacaktır. 






15) 


Kriter: Üstün yetenekli bireylerin eğitiminin koordine edildiği güçlü bir idari yapılanma söz 

konusudur. 

Durum: 

Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğünün Görev Yetki ve 

Sorumluluklarına İlişkin Yönergede yer alan teşkilat şemasına göre üstün yetenekli bireylerin 

eğitimi, özel eğitim dairesi başkanlığına bağlı beş şubeden biri olan Özel Yeteneklilerin Eğitimi 

Şubesince yürütülmesi öngörülmektedir. Mevcut durumda ise, Özel Yeteneklilerin Eğitimi 

Şubesi, görevleri yalnızca üstün yeteneklilerin eğitimi olan Daire Başkanına bağlı olarak 

faaliyetlerini sürdürmektedir. 

Genel Müdürlük bünyesinde, üstün yetenekli bireylerin eğitiminden sorumlu daire 

başkanlığı ve şube müdürlüğü görevlerine, kadrosu başka birimlerde olan yönetici ve 

öğretmenler geçici olarak görevlendirilmiştir. Bu tür uygulamaların, sürecin sahiplenilmesine 

ve etkili bir şekilde yönetilmesine olumsuz katkı sağlayabileceği göz ardı edilmemelidir. 

Üstün yetenekli bireylerin eğitiminin koordine edildiği güçlü bir idari yapılanmadan söz 

etmek mümkün görünmemektedir. 


Etki ve Riskler: Söz konusu tasarım eksikliği, üstün yetenekli bireylerin eğitimi yönetiminin 

etkinliğinin azalmasına neden olabilecektir. 

Öneri: Üstün yetenekli bireylerin örgün ve yaygın eğitiminin, Millî Eğitim Bakanlığı ile 

ilişkilendirilecek özel bütçeli bir idare bünyesinde sürdürülmesi (TÜBİTAK, TÜBA benzeri) 

sağlanmalıdır. Söz konusu idarenin Yönetim Kurulu, Millî Eğitim Bakanlığından Talim ve 

Terbiye Kurulu Başkanlığı, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 

Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü, İlköğretim Genel Müdürlüğü temsilcileri, 

üniversitelerden bilim ve eğitim alanlarından seçilen öğretim üyeleri, Devlet Planlama 

Teşkilatı Müsteşarlığı, Türkiye Bilimler Akademisi ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma 

Kurumu temsilcisi ile ilgili uzman sivil toplum kuruluşları temsilcilerinden oluşturulmalıdır. 


19. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu kararınca hazırlanacak “Üstün Yetenekli Bireyler Strateji 

ve Uygulama Planı 2009-2013”ünde ana maddelerden biri de üstün yetenekli bireylerin 

eğitimine yönelik güçlü bir yapı oluşturmaktır. 






16) 


Kriter: Bilim ve sanat merkezlerinin ölçülebilir ve süreye dayalı hedefleri belirlenmiştir. 

Durum: Son açılan bilim ve sanat merkezleri ile birlikte toplam 58 bilim ve sanat merkezinin 

sadece 15’inin ölçülebilir ve süreye dayalı hedefleri bulunmaktadır. Diğer bilim ve sanat 

merkezlerinden hedef belirleyenler olmakla birlikte, belirlenen hedeflerin ya ölçülebilirliği 

bulunmamakta ya da süreye bağlanmadığı görülmektedir. 


Etki ve Riskler: Söz konusu işletim eksikliği, bilim ve sanat merkezlerinin amaçları 

doğrultusunda faaliyetlerini sürdürememesine neden olabilecektir. 

Öneri: Bilim ve sanat merkezleri acilen stratejik plan çalışmalarını sonuçlandırmalı, planda 

yer alan hedeflerin ölçülebilir ve süreye dayalı olmasına özen gösterilmelidir. 


15 bilim ve sanat merkezinde bulunan ölçülebilir ve süreye dayalı hedefler 2010 yıl sonu 

itibari ile tüm bilim ve sanat merkezlerinde oluşturulması çalışmaları yapılacaktır. 






17) 


Kriter: Bilim ve sanat merkezlerinin kurumsal performans göstergeleri belirlenmiştir. 

Durum: Bilim ve sanat merkezlerinin çoğunluğunda stratejik plan ve buna bağlı olarak 

performans göstergeleri belirlenmemiştir. 


Etki ve Riskler: Söz konusu işletim eksikliği, bilim ve sanat merkezlerinin sürdürülebilirliğini 

olumsuz etkileyebilecektir. 

Öneri: Bilim ve sanat merkezleri stratejik plan ve buna bağlı olarak performans göstergelerini 

ivedilikle belirlemelidir. 


2010 yılsonu itibari ile tüm bilim ve sanat merkezlerinin strateji planı ve buna bağlı olarak 

performans göstergeleri hazırlanması sağlanacaktır. 



3.5. Önceki Denetimde Tespit Edilen Bulguların 

Değerlendirilmesi 

Üstün yetenekli bireylerin eğitimi süreciyle ilgili Millî Eğitim Bakanlığında daha önce gerek 

diğer denetim yöntemleri gerekse iç denetim metodolojisine uygun denetim yapılmamıştır. 



4. Rapor Ekleri 

Sıra No Belgenin Konusu ve Türü Sayfa Sayısı 

1 Bireysel Çalışma Planı ve Ekleri 10 

1.1 Bireysel Çalışma Planı 3 

1.2 Revize Denetim Süre Planı Formu 1 

1.3 Denetim Süresi ve Kaynağı Revizyon Formu (1) 1 

1.4 Denetim Süresi ve Kaynağı Revizyon Formu (2) 1 

1.5 Bilsem Süreçleri ve Risk Tanımları 2 

1.6 Açılış Toplantısı Tutanağı 2 

2 BSM Risk Kontrol Matrisi ve Çalışma Kâğıtları 22 

3 Anket Uygulamaları 3.074 

4 Bilim ve Sanat Merkezlerinden Gelen İstatistikî Bilgiler 155 

5 Kapanış Toplantısı Tutanağı 2 

7 Nihai Denetim Raporu 80 

Toplam 3.353 

Rapora esas teşkil eden toplam 3.353 parça çalışma kâğıdı ve denetim testi İç Denetim Birimi Başkanlığında 

muhafaza edilmektedir.

Bilim ve Sanat Merkezleri SÃ¼reci Ä°Ã§ Denetim Raporu

PDF'lerinizi Online dergiye dönüştürün ve gelirlerinizi artırın!

Delete template?

Save as template ?