Doküman - asmmmo
18.11.2014 • Views
Share Embed Flag

Doküman - asmmmo

Doküman - asmmmo

Doküman - asmmmo

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
asmmmo.org.tr

PDF'lerinizi Online dergiye dönüştürün ve gelirlerinizi artırın!

SEO uyumlu Online dergiler, güçlü geri bağlantılar ve multimedya içerikleri ile görünürlüğünüzü ve gelirlerinizi artırın.

Şimdi başla

İÇİNDEKİLER<br />

ASMMMO üyesi 3000 meslek<br />

mensubu Oda önünden Maliye Bakanlığına<br />

kadar sloganlar eşliğinde<br />

yürümüş, Maliye Bakanlığı kapısında<br />

sorunlarımızı ve taleplerimizi<br />

dile getiren basın açıklaması<br />

okunmuştur. Yukarıda belirtmiş olduğumuz, haklarımızın gasp<br />

edilmesine yönelik olumsuz düzenlemeler devam ettikçe, gücümüzü<br />

daha etkili bir şekilde göstereceğimiz birçok yeni 13<br />

Haziran’lar yaşayacağımız anlaşılmaktadır.<br />

Yeni döneme dikkat çeken<br />

Ankara SMMM Odası<br />

Başkanı Koç, "Muhasebe<br />

mesleği şekil değiştiriyor.<br />

Her dönemden daha çok<br />

toplumsal sorumluluğumuzun<br />

arttığını görüyoruz.<br />

Muhasebe uygulamalarında<br />

ticari kesimler bizden daha farklı bir hizmet<br />

bekliyor," dedi.<br />

Başkan Koç, "Mükellef Bildirim Formlarının doldurulmasıyla<br />

ilgili olarak bir ücret tarifesi var. Bu<br />

bildirimleri ücretsiz yaparsanız bu angaryaya dönüşür.<br />

Şayet bazı meslektaşlarımız bu ücreti alıp<br />

bazıları almazsa bu hem haksız rekabete neden<br />

olur, hem de angarya katmerlenir," diyerek meslektaşlarımızı<br />

duyarlı olmaya çağırdı.<br />

Yaşayarak görüyoruz ki küreselleşme her ülkeyi,<br />

her ekonomiyi, her bireyi, kısaca dünyayı etkiliyor.<br />

Kuşkusuz, mesleğimiz de küreselleşmeden etkilendi,<br />

etkilenmeye de devam edecek.<br />

Küresel krizin beşinci yılı dolarken, son otuz<br />

yılın kapitalist küreselleşme sürecinde oluşan<br />

kurum ve ekonomik ilişkiler çatırdıyor. Ekonomik<br />

büyümenin motorları olarak görülen ABD<br />

ve Avrupa Birliği açık bir gerileme içerisindeyken,<br />

Çin, Hindistan, Brezilya, Rusya gibi yeni<br />

büyüme merkezleri öne çıkıyor.<br />

Ankara SMMM<br />

Odası'nın mesleğimize<br />

yeni<br />

katılan meslektaşlarımıza<br />

ruhsatlarının<br />

verilmesiyle ilgili düzenlediği tören 27<br />

Nisan’da Ankara Dedeman Otel’de Yapıldı. 349 yeni<br />

meslektaşımıza ruhsatlarının dağıtıldığı törende<br />

Oda Başkanımız Mehmet Koç, yeni meslektaşlarımıza<br />

ve törene katılan yakınlarına hitaben yaptığı<br />

konuşmasına, niçin böyle bir tören düzenlendiğini<br />

anlatarak başladı.<br />

Ankara SMMM Odası Başkanı Mehmet Koç, yeni<br />

TTK'nın yürürülüğe girmesinden sonra olacak gelişmeleri<br />

yorumladı:“Artık toplum bizi ülke gelirlerinin<br />

yaratıcıları ve finansal tablo kullanıcılarına doğru<br />

bilgileri aktaran bir kesim olarak anacaktır” dedi.<br />

Yeni TTK ticaret<br />

ve muhasebe<br />

yaşamında<br />

değişiklikler yaratmaya<br />

devam<br />

ediyor.<br />

Anlamlı, standart ve doğru bilginin karar vericilerin<br />

doğru kararlar almasını ve doğru planlar<br />

yapmasını sağlayacaktır.<br />

Bağımsız denetçilik konusunda belirsizlik hâlâ<br />

sürmektedir. İkinci bir lisanslama anlamına gelecek<br />

yeni bir düzenlemeye kesinlikle karşıyız.<br />

Böyle bir düzenleme denetimin yabancılara peşkeş<br />

çekilmesidir.<br />

Uzun yıllardan beri her kesimin, ekonomik<br />

ve sosyal hayattaki gelişmelere göre bir<br />

Ticaret Kanunu beklentisi, en sonunda oldu<br />

gibi gözükürken, sermaye temsilcilerinin<br />

itirazlarıyla TTK’daki değişiklik hakkındaki<br />

kanun taslağı, Gümrük ve Sanayi Bakanlığınca<br />

hazırlanarak siyasi partilerin gruplarına<br />

incelenmek üzere gönderilmiştir.

BÜLTEN<br />

Ankara SMMM Odası’nın yerel<br />

süreli iki aylık<br />

ücretsiz yayın organıdır.<br />

ISSN: 1307-7554<br />

Sahibi<br />

Ankara Serbest Muhasebeci Mali<br />

Müşavirler Odası Adına<br />

Mehmet KOÇ<br />

Genel Yayın Yönetmeni<br />

Canan GEDİK<br />

Sorumlu Yazı İşleri Müdürü<br />

Necmettin KELEŞ<br />

Yayın Kurulu<br />

Mehmet KOÇ<br />

Hasan YILDIRIM<br />

Necmettin KELEŞ<br />

Naci ALKAN<br />

Ali Metin POLAT<br />

İbrahim ULUSOY<br />

Mehmet OKKALI<br />

Nevzat AKKAYA<br />

Kemal KAYAOĞLU<br />

Yayın Danışmanları<br />

Bülent AK (YMM)<br />

Sinan AYDIN (YMM)<br />

İbrahim DEĞİRMENCİ (YMM)<br />

Sakıp ŞEKER (YMM)<br />

Kazım YILMAZ (YMM)<br />

A. Murat YILDIZ (YMM)<br />

M. Kemal OKTAR (SMMM)<br />

Ali İrfan YILMAZ (SMMM)<br />

Ahmet ELBAŞI (SMMM)<br />

Erol SÖNMEZOCAK (SMMM)<br />

Yönetim Yeri:<br />

Kumrular Caddesi No: 26<br />

06440 Kızılay / Ankara<br />

Tel: (0312) 232 33 77<br />

Fax: (0312) 231 71 17<br />

Web Adresi:<br />

www.<strong>asmmmo</strong>.org.tr<br />

E-posta: <strong>asmmmo</strong>@<strong>asmmmo</strong>.org.tr<br />

Görsel Yönetmen:<br />

Uğur MERMER<br />

Baskı:<br />

Bizim Repro Ofset Matbaacılık Ltd. Şti.<br />

(312) 341 10 20<br />

Büyük Sanayi 1. Cadde<br />

Alibey İş Hanı 99/22 İskitler/Ankara<br />

Baskı Tarihi:<br />

29.06.2012<br />

(Bültenimize gönderilen yazılar<br />

yayınlansın, yayınlanmasın geri<br />

verilmez, yazılardaki düşün ve görüşler<br />

yazarlarına aittir.<br />

Yazılar kaynak gösterilerek<br />

aktarılabilir.)<br />

İÇİNDEKİLER<br />

ASMMMO Fotoğraf topluluğu fotoğraf sergisi düzenledi<br />

ASMMMO TİYATRO TOPLULUĞU VE HALK MÜZİĞİ KOROSU<br />

GÖSTERİLERİNİ SERGİLEDİ<br />

MEHMET ÇELİK VEFATININ 1. YILINDA ANILDI<br />

KİTAP<br />

ŞİİR<br />

VERGİ KANUNLARI YÖNÜNDEN TRANSİT TİCARETİN İRDELENMESİ<br />

Ebru KILKIŞ<br />

FAZLA VEYA YERSİZ ÖDENEN KDV'NİN İADESİ<br />

Ramazan AKBAK<br />

VERGİ UYGULAMALARI AÇISINDAN İŞ ORTAKLIKLARI VE KONSORSİYUMLAR<br />

Cem ARSLAN<br />

KIYMETİ ÖNEMLİ ORANDA AZALIŞ GÖSTEREN, ZAYİ OLAN (YOK OLAN)<br />

ÜRETİM AŞAMASINDA YOK OLAN (FİRE) VE ÇALINAN MALLARIN VERGİ<br />

KANUNLARI KARŞISINDAKİ DURUMU İLE TEKDÜZEN MUHESEBE SİSTEMİ<br />

UYGULAMA GENEL TEBLİĞLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ<br />

Mesut UÇAK<br />

MESLEĞİMİZİN YENİ İLGİ ALANI: HİBE VE DESTEK PROGRAMLARI<br />

Aynur MUMYAKAN<br />

YENİ TÜRK TİCARET KANUNUNDA LİMİTED ŞİRKETLER HAKKINDA<br />

YAPILAN DÜZENLEMELER<br />

Sergen BAYRAM<br />

İŞÇİ YAŞLANMASINDAN DOLAYI İŞYERİNDEN AYRILIRSA KIDEM<br />

TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?<br />

Erol GÜNER<br />

ÖZÜRLÜ ÇOCUĞU OLAN KADININ NASIL ERKEN EMEKLİ OLACAĞININ<br />

UYGULAMAYA DÖNÜK SOMUT ÖRNEKLERLE AÇIKLANMASI<br />

Vakkas DEMİR<br />

APARTMAN GÖREVLİLERİNE TAHSİS EDİLEN KONUT VE KIDEM<br />

TAZMİNATI<br />

Doğan KESKİN<br />

MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİ<br />

YARGI KARARLARI<br />

ÖZELGELER<br />

PRATİK BİLGİLER

BAŞLARKEN<br />

Değerli Meslektaşlarım<br />

1992 – 2000 yıllarında oda başkanlığımızı<br />

yürüten kurucu yönetim kurulu<br />

üyemizdi Merhum Mehmet ÇELİK. Onu<br />

kaybedişimizin birinci yılı doldu. Ölüm<br />

kaçınılmaz bir sondur, hiçbir canlı için<br />

ayrıcalık tanımaz. Bu sonsuz akıntı<br />

içinde sıralı sırasız geçip gidiyoruz<br />

hepimiz. Zaten mesele çok uzun yaşamak<br />

değil yaşamın içini doldura doldura<br />

anlamlı yaşamaktır. Birkaç yıl fazla<br />

ya da eksik neyi değiştirir. Yüz yıl yaşayıp<br />

öldükten kısa bir süre sonra bile<br />

hatırlanmayan hiç bir iz bırakmayanların yanı sıra, sadece<br />

yakınları için değil insanlık için bile kayıp sayılan insanlar<br />

vardır. Yaşarken bir değer olduğunu kavrarsınız ancak öldüğünde<br />

bir şeyleri de beraber götürdüğünü insanların bir<br />

şeyler kaybettiğini daha net görmeye başlarsınız. Yüzünde<br />

gülücüğü içinde insan sıcaklığı eksik olmayan üstadımızın<br />

eksikliğini şimdi daha derinden duyuyoruz.<br />

Tebliğler kanunların uygulanmasına yönelik açıklayıcı<br />

metinlerdir. Kanunlarla ilgili konunun çerçevesi çizilir. Tebliğlerde<br />

ise dorudan doğruya konun anlaşılmasına yönelik<br />

açıklamalara yer verilir. Son dönemde yayınlanan tebliğlerde<br />

yeterli açıklamalara yer verilmediği gözlenmektedir.<br />

20.01.2012 tarihinde yayınlanan 413 sıra numaralı Vergi<br />

Usul Kanunu genel tebliğinin anlaşılması için yeni bir tebliğ<br />

çıkarılsa yeridir. Bu durumda bir tebliği başka bir tebliğ<br />

ile açıklamak gibi tuhaf bir durum ortaya çıkacaktır. Gelir<br />

idaresi internet sayfasında Mükellef bilgileri bildiriminin<br />

doldurulmasına yönelik şu ana kadar 45 soruya cevap verilmiş<br />

bu soru ve cevaplarla tebliğde ne istendiği açıklanmaya<br />

çalışılmıştır. Meselenin bir başka boyutu ise bu işlemin<br />

ücretlendirilmesidir. Mükellef Bilgileri Bildirimi için asgari<br />

ücret tarifesinde yer alan 100 TL ücretin meslek mensubu<br />

ile müşteriler arasında zaman zaman sıkıntılar yarattığı görülmektedir.<br />

Maliye Bakanlığınca yayınlanan 117 sıra numaralı KDV<br />

Genel Tebliği KDV tevkifatının tek tebliğde toplanması sağlanmıştır.<br />

Bu konudaki çalışmayı takdirle karşılıyoruz. Aslında<br />

KDV Kanununda tevkifatla ilgili herhangi bir madde<br />

bulunmamaktadır. Anılan kanunun 9. Maddesi “Mükellefin<br />

Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin kanuni ve iş merkezinin<br />

bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer<br />

hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına<br />

alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları<br />

verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir.” şeklindedir. Burada<br />

amaç doğrudan doğruya Türkiyede KDV mükellefiyeti<br />

bulunmayanlara yönelik teslim ve hizmetlere ilişkin KDV<br />

nin sorumlu sıfatı ile tevkif edilmesidir. Ancak Maliye Bakanlığına<br />

verilen yetki uygulama alanının genişletilmesine<br />

yol açmıştır. 15 sıra numaralı KDV Genel Tebliğ ile başlayan<br />

tevkifat uygulaması zamanla genişleyerek 34 adet KDV<br />

tebliği çıkarılmasına yol açmıştır. Yeni tebliğ ile 34 adet<br />

KDV tebliğinde yer alan tevkifat tek tebliğde toplanmıştır.<br />

Ancak tebliğin Mali Müşavirlik hizmetlerini<br />

kapsam dışı bırakmasını da bir<br />

eksiklik olarak gördüğümüzü belirtmekte<br />

yarar var.<br />

Bu sayımızda yine günceli yakalayan<br />

makalelere yer verdik. TÜRMOB<br />

Yönetim Kurulu Üyesi ve TESMER Sekreteri<br />

Ali Rıza Akdora, “TTK Standartlar,<br />

Yeni Denetim Düzeni ve TÜRMOB”<br />

başlıklı makaleyi hazırladı. TTK taslağındaki<br />

değişiklik önerilerinin işlendiği<br />

makale üyelerimizden SMMM Ertuğrul<br />

Kılıç tarafından hazırlandı. Prof. Dr.<br />

Hayri Kozanoğlu ekonomi ile ilgili “Avrupa<br />

Çatırdıyor, Türkiye Yavaşlıyor”<br />

başlıklı ilginç bir makale hazırladı. Kitap<br />

tanıtım sayfası yine SMMM Ali İrfan<br />

Yılmaz tarafından hazırlandı. Bu sayıda José Saramago’nun<br />

Körlük kitabını tanıtıyor. Alaattin Arman tarafından hazırlanan<br />

şiir sayfasında, Ataol Behramoğlu ve şiirleri tanıtılıyor.<br />

Üyelerimizden SMMM Ebru Kılkış “Vergi Kanunları Yönünden<br />

Transit Ticaretin İrdelenmesi” konulu makaleyi<br />

hazırladı. Tüm detaylarıyla ele alınan konu ilgililer tarafından<br />

dikkatle okunması gereken bir çalışma. Devlet Gelir<br />

Uzmanı Ferit Öz “Fazla veya Yersiz Ödenen KDV’nin İadesi”,<br />

Devlet Gelir Uzmanı Cem Arslan “Vergi Uygulamaları<br />

Açısından İş Ortaklıkları ve Konsorsiyumlar” başlıklı makaleleri<br />

hazırladılar. Vergi Müfettişi Mesut Uçak’ın “Kıymeti<br />

Önemli Oranda Azalış Gösteren, Zayi Olan (Yok Olan) Üretim<br />

Aşamasında Yok Olan (Fire) ve Çalınan Malların Vergi<br />

Kanunları Karşısındaki Durumu ile Tekdüzen Muhasebe<br />

Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri Açısından Değerlendirilmesi”<br />

konusuyla karşınızda. Bu sayımızda ilginç bir konuya<br />

yer verdik. Üyelerimizden SMMM Aynur Mumyakan “Hibe ve<br />

Destek Programları”nı inceliyor. Bundan öyle hibe ve destek<br />

programlarıyla ilgili gelecek sayılarımızda da sıkça makalelere<br />

rastlayacaksınız. Baş İş Müfettişi Erol Güner “İşçi<br />

Yaşlanmasından Dolayı İşyerinden Ayrılırsa Kıdem Tazminatı<br />

Alabilir mi?” konulu makaleyi, SGK Baş Müfettişi Vakkas<br />

Demir ise “Özürlü Çocuğu Olan Kadının Nasıl Erken Emekli<br />

Olacağının Uygulamaya Dönük Somut Örneklerle Açıklanması”,<br />

Emekli İş Baş Müfettişi Doğan Keskin ise “Apartman<br />

Görevlilerine Tahsis Edilen Konut ve Kıdem Tazminatı”<br />

konulu makaleleri hazırladılar. Oda danışmanlarımız tarafından<br />

hazırlanan Yargı Kararları ve Maliye Bakanlığı Özelgeleri<br />

yine bu sayıda bulabileceğiniz konular arasında yer<br />

almaktadır.<br />

Mevzuat değişiklikleri arasında 6111 sayılı yasadan yararlanıp<br />

da borçlarını zamanında ödeyemeyen mükelleflere<br />

getirilen yeni imkanların yer aldığı, 6322 sayılı kanunu<br />

da bu sayımızdaki mevzuat değişiklikleri bölümünde bulabilirsiniz.<br />

Emek ve bilgilerini bizimle paylaşan yazarlarımıza içtenlikle<br />

teşekkür ediyor, yeni bir sayıda buluşmak üzere<br />

hepinize sevgi ve saygılarımı sunuyorum.<br />

Necmettin KELEŞ<br />

ASMMMO Oda Sekreteri<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 3

ASMMMO üyesi 3000 meslek mensubu Oda önünden Maliye<br />

Bakanlığına kadar sloganlar eşliğinde yürümüş, Maliye Bakanlığı<br />

kapısında sorunlarımızı ve taleplerimizi dile getiren basın açıklaması<br />

okunmuştur. Yukarıda belirtmiş olduğumuz, haklarımızın gasp<br />

edilmesine yönelik olumsuz düzenlemeler devam ettikçe, gücümüzü daha<br />

etkili bir şekilde göstereceğimiz birçok yeni 13 Haziran’lar yaşayacağımız<br />

anlaşılmaktadır.<br />

Değerli Meslektaşlarım<br />

Mehmet KOÇ<br />

ASMMMO Başkanı<br />

Bir gecede aniden yayımlanan kanun hükmünde kararname ile kurulan<br />

Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, kuruluşundan<br />

bu yana geçen sekiz aylık sürede bir satırlık resmi açıklamada bulunmamışken,<br />

bu alana yönelik siyasi iradece değişiklik girişimlerinde bulunulmaktadır.<br />

15 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Amme Alacaklarının<br />

Tahsil Usulü Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına<br />

Dair Kanunla, mesleğin her adımına, her gelişimine yeni harçlar getirilmiştir.<br />

“1- Denetim kuruluşları yetkilendirme belgeleri (Her yıl için):<br />

a) Kamu yararını ilgilendirenkuruluşları denetleyecek<br />

bağımsız denetim kuruluşları yetkilendirme belgeleri:<br />

aa) Belgenin verildiği yıl<br />

30.000 TL<br />

bb) Takip eden yıllarda 10.000 TL'den az olmamak<br />

üzere bağımsız denetim faaliyetlerinden elde edilen<br />

bir önceki yıl gayrisafi iş hasılatının<br />

Binde 5'i<br />

b) Diğer kuruluşları denetleyecek bağımsız denetim<br />

kuruluşları yetkilendirme belgeleri:<br />

aa) Belgenin verildiği yıl<br />

15.000 TL<br />

bb) Takip eden yıllarda 5.000 TL'den az olmamak üzere<br />

bağımsız denetim faaliyetlerinden elde edilen bir<br />

önceki yıl gayrisafi iş hasılatının<br />

Binde 5'i<br />

2- Denetim yetkilendirme belgeleri ve müşavirlik ruhsat harçları:<br />

a) Yeminli mali müşavirlik ruhsatı 1.800 TL<br />

b) Bağımsız denetçi yetkilendirme belgesi 900 TL<br />

c) Serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatı 450 TL<br />

Bakanlar Kurulu gayrisafi işhasılatı üzerinden hesaplanacak harcın<br />

oranını binde 2’den az, binde 10’dan çok olmamak üzere yeniden belirlemeye<br />

yetkilidir. Bakanlar Kurulu bu yetkisini denetim kuruluşlarının<br />

gayrisafi işhasılatlarına göre farklı oranlar belirleyerek de kullanabilir.”<br />

• Bu ülkede faaliyet gösteren şirketlerin faaliyetlerinin denetimi,<br />

bu ülkenin denetçilerine kapatılmaktadır:<br />

Getirilen bu harçlar, hiçbir benzer serbest meslekte bu derece yüksek<br />

değildir. Özellikle denetim alanına getirilmiş olan fahiş tutarda yüksek<br />

harçlar, bu alana yeni şirketlerin girmesini önleyeceği gibi, mevcut birçok<br />

şirketin denetim işini terk etmesine neden olacak, bu alan, yanlıca beşaltı<br />

adet uluslararası bağımsız denetim şirketine ve onların iş ortaklıklarına<br />

terk edilmiş olacaktır. Böylelikle birçok meslektaşımızın denetçi olma<br />

heveslerinin önüne de set çekilmiş olunmaktadır.<br />

• Açıklık ve şeffaflıktan vazgeçilmektedir:<br />

Mesleki kamuoyunun, on yıldan fazla bir süredir tartıştığı ve çıkmasını<br />

beklediği yeni Türk Ticaret Kanunu, henüz yürürlüğe girmeden ticari<br />

hayata getirdiği önemli yenilikler budanıp, ruhundan uzaklaştırılmak<br />

istenmektedir(Şu anda mecliste görüşülmekte olan, bu yazının okunduğunda<br />

muhtemelen çıkmış olacak tasarı ile). Kanunun yayınlandığı geçen<br />

bir yıllık sürede, ticari hayata uluslararası bir düzen getiren, açıklık, şeffaflık<br />

ve hesap verilebilirlikle güvenilirlik getirecek hükümler aleyhine belli<br />

bir kesim tarafından çarpıtılarak oluşturulan kampanyalar nihayet sonuç<br />

vermiştir. Kapalı kapılar ardında, sırları kendilerine menkul eski geleneksel<br />

yapılarını sürdürmek isteyenler, Kanunla getirilmiş olan çağdaş yenilikleri,<br />

iğdiş etme çabalarını sonuçlandırma noktasına getirmiş bulunmaktadırlar.<br />

İşletmelerin mallarını sattıkları, hisselerini satıp, borç aldıkları, kredi aldıkları<br />

ilgili taraflardan mali yapılarını gizlemeleri, hakkaniyetle bağdaşır<br />

bir durum değildir.<br />

• Denetim görev ve yetkisi, mesleğimizden alınmaya çalışılmaktadır:<br />

Bağımsız denetim kapsamına alınmış olan birçok şirketin bu kapsamdan<br />

çıkarılmak istenmesi, yalnızca Bakanlar Kurulunca belirlenecek anonim<br />

şirketlerin bu kapsama alınmaları, bağımsız denetime mesleğimiz adına<br />

yeni bir iş alanı olarak bakmayı zorlaştırmış bulunmaktadır.<br />

Dünyanın her yerinde, UFRS’ye göre oluşturulmuş mali tabloların denetiminde,<br />

akademik bir eğitimi almış muhasebeci ve mali müşavirlik mesleği<br />

temel alınmaktadır. Ülkemizde de, bu güne kadar bağımsız denetim<br />

için, SMMM ve YMM’ler dışında hiçbir kesim bağımsız denetçi olarak düşünülmemiştir.<br />

Bu anlayışla yeni TTK’nın 400. maddesinde bağımsız denetimi<br />

yapacak olanların, serbest muhasebeci ve mali müşavirler olduğu açık bir<br />

şekilde yazılmıştır. TTK’daki yeni değişiklik tasarısı ile bu maddeden mesleğimizin<br />

adı çıkarılmak istenmiş fakat, TÜRMOB’un yoğun girişimleriyle<br />

denetçi yetkilendirmede 3568 Sayılı Yasaya göre yetki almış Yeminli Mali<br />

Müşavir veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavir unvanını taşıyanların esas<br />

alınmamaları, Adalet Komisyonunda kabul ettirilmiştir. Yasa maddesinin bu<br />

şekilde onaylanacağını umuyoruz. Bu, binlerce tıp fakültesi mezunu varken<br />

kimlerin doktorluk yapacağına Sağlık Bakanlığının karar vermesi veya<br />

kimlerin mimarlık, mühendislik, eczacılık yapacağına meslek dışı kişileri<br />

dahil ederek karar verilmesi gibi, eğitimi ve bilimi inkar eden bir anlayışı<br />

ortaya çıkmaktadır. Eğitim almış bunca meslek mensubu varken, bu alanla<br />

hiçbir ilgileri olmayanlara denetçi unvanının verilmeye çalışılmasını iyi niyetle<br />

yorumlamak mümkün değildir.<br />

• Bu mesleğin mensupları adeta cezalandırılmak istenmektedir:<br />

Mesleğimize ha bire yeni angaryalar yüklenerek, meslek yasasında seçimlere<br />

getirilen nispi temsil sistemiyle oda yönetimlerinin yetki ve karar<br />

anlamında eli kolu bağlanarak, Maliye Bakanlığının vesayeti en etkin bir<br />

şekilde yürütülerek, meslek mensuplarına maliyenin memurları gibi bakılmaktadır.<br />

Her beyanname dönemi, Maliyenin internet alt yapısındaki aksaklıklar,<br />

meslektaşlarımız için büyük bir eziyet haline gelmektedir. Buna<br />

rağmen gecikmelerden kaynaklı haksız usulsüzlük cezaları uygulamasına<br />

maruz bırakılmaktadırlar.<br />

Mesleğimiz etkisizleştirmeye, meslek örgütleri yok edilerek meslektaşlarımız<br />

kimsesizleştirilmeye çalışılmaktadır.<br />

Denetim alanına getirilen harçlar, TTK’dan meslek adının çıkarılması<br />

ve bir de bu angaryalar, görev ve ceza baskıları bir arada düşünüldüğünde,<br />

bu mesleğin mensuplarına yönelik eziyetlerin daha da artırılmakta olduğunu<br />

görmekteyiz.<br />

Mesleğimiz adına tüm bu olumsuzluklara karşın, aynı zamanda meslek<br />

yasamızın çıkışının 23. yılı olan 13 Haziran günü kısa geçmişimizde<br />

ilk defa ve böylesine sorunsuz bir birliktelikle, vesayete, angaryalara ve<br />

mevcut haklarımıza yönelik saldırılara karşı yapılan gösteriler, protesto<br />

eylemleri, basın açıklamaları yüreğimize su serpen, yaşadığımız sorunların<br />

üstesinden gelmede en önemli gücün, mesleki örgütlerimiz öncülüğünde<br />

sergileyeceğimiz birliktelikler olduğunu göstermiş, bizlere moral ve güç<br />

kazandırmıştır.<br />

ASMMMO üyesi 3000 meslek mensubu Oda önünden Maliye Bakanlığına<br />

kadar sloganlar eşliğinde yürümüş, Maliye Bakanlığı kapısında sorunlarımızı<br />

ve taleplerimizi dile getiren basın açıklaması okunmuştur. Yukarıda<br />

belirtmiş olduğumuz, haklarımızın gasp edilmesine yönelik olumsuz düzenlemeler<br />

devam ettikçe, gücümüzü daha etkili bir şekilde göstereceğimiz<br />

birçok yeni 13 Haziran’lar yaşayacağımız anlaşılmaktadır.<br />

4<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

YENİ MESLEKTAŞLARIMIZA<br />

RUHSATLARI TÖRENLE<br />

VERİLDİ<br />

Ankara SMMM Odası Başkanı Mehmet Koç, yeni TTK'nın yürürlüğe girmesinden<br />

sonra olacak gelişmeleri yorumladı:“Artık toplum bizi ülke<br />

gelirlerinin yaratıcıları ve finansal tablo kullanıcılarına doğru bilgileri<br />

aktaran bir kesim olarak anacaktır” dedi.<br />

• RUHSAT TÖRENİ<br />

"Bundan böyle muhasebe mesleği tam bir kariyer meslek olacaktır."<br />

Ankara SMMM Odası'nın mesleğimize yeni katılan<br />

meslektaşlarımıza ruhsatlarının verilmesiyle<br />

ilgili düzenlediği tören 27 Nisan’da Ankara Dedeman<br />

Otel’de Yapıldı. 349 yeni meslektaşımıza<br />

ruhsatlarının dağıtıldığı törende Oda Başkanımız<br />

Mehmet Koç, yeni meslektaşlarımıza ve törene<br />

katılan yakınlarına hitaben yaptığı konuşmasına,<br />

niçin böyle bir tören düzenlendiğini anlatarak<br />

başladı. Toplumun bu güne kadar muhasebecileri,<br />

“vergiyi doğuran kişi ya da işverenin bazı<br />

işlerini yapan biri” olarak gördüğünü, ancak bu<br />

önyargının artık kırıldığını söyledi. “Artık toplum<br />

bizi ülke gelirlerinin yaratıcıları ve finansal tablo<br />

kullanıcılarına doğru bilgileri aktaran bir kesim<br />

olarak anacaktır,” diye sürdürdüğü konuşmasında,<br />

“01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 5

• RUHSAT TÖRENİ<br />

yeni Türk Ticaret Kanunu ile mesleğimiz uluslararası<br />

bir boyut kazanmıştır,” dedi. Böyle bir dönemde<br />

mesleğe katılan yeni meslektaşlarımızın<br />

bu yeni sorumluluğu da omuzlarında taşıyacaklarını<br />

belirtti.<br />

başlattığı eğitimlerden bahsederek ve bu eğitimlerin<br />

gerekliliğine ve önemine değinerek sürdürdüğü<br />

konuşmasında bu eğitimlerden 78 saatlik<br />

“Denetim Standartları Eğitimi”nin önümüzdeki<br />

günlerde başlayacağını da duyurdu.<br />

2013 yılının mesleğimiz açısından “tam bir değişim<br />

ve dönüşüm yılı” olduğunu vurgulayan Başkan<br />

Koç, “Bundan böyle muhasebe mesleği tam<br />

bir kariyer meslek olacaktır,” dedi. TÜRMOB’un<br />

660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile denetim<br />

alanının tek otoritesi olması gereken Kamu<br />

Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulunun<br />

kurulduğunu, henüz bağımsız denetimlerle<br />

ilgili yetkilendirmenin belli olmadığını, bu<br />

yüzden de şayet bir sınav yapılacaksa bu eğitimlerin<br />

referans kabul edilmesi gerektiğini söyledi.<br />

Avrupa Birliği’nin 8’inci yönergesinin “lisans eğitimi,<br />

ardından 3 yıllık staj ve sınavların bir kısmının<br />

yazılı ortamda yapılmasını” şart koştuğunu,<br />

meslektaşlarımızın da bu ruhsata hak kazanırken<br />

bu şartların da yerine getirildiğini belirten Koç,<br />

“Bu yüzden siz bu ruhsata hak kazanırken uluslararası<br />

standartlarda aynı zamanda Bağımsız Denetçi<br />

Ruhsatı da almış oluyorsunuz,” dedi. Konuşmasının<br />

devamında özetle: "Meclise sevk edilen<br />

yeni bir torba yasada, ruhsatlar için harçlar<br />

6<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

elirlendiğini, ücretlerin çok yüksek olduğunu,<br />

bu şekilde yasalaşırsa, zaten % 80’ini uluslararası<br />

tekel pozisyonundaki 4 şirket tarafından yapılan<br />

denetim faaliyetlerinden muhasebecilerin dışlanacağını,<br />

böyle bir durumda en doğal demokratik<br />

tepkilerimizi ortaya koyacağız,” dedi.<br />

Yeni meslektaşlarımızın yakınlarına da seslenen<br />

Koç, “Yeni meslektaşlarımızın yakınları olarak<br />

sizleri de tebrik ediyorum. Çünkü onlar, kurslarla,<br />

stajlarla hem süre ve hem de maddi olarak<br />

çok zorlu süreçlerden geçtiler. Bir yığın zorlukla<br />

karşılaştılar. Yetmedi, 7 dersten mesleki yeterlilik<br />

sınavına girdiler. Bu kadar baraj hiçbir meslekte<br />

yoktur. Bu kadar zorluğu aştıkları için onlarla<br />

gurur duymalısınız. Onların yakınları olduğunuz<br />

için sizleri kutluyorum,” diye sözlerini sürdürdü.<br />

Meslektaşlarımıza “haksız rekabetten kaçınmalarını”<br />

ve “mesleğimizin uluslararası bir boyut<br />

kazandığı dönemde meslekiçi sürekli eğitimlerden<br />

kaçınmamalarını ve uluslararası boyutta rapor<br />

yazabilecek düzeyde yabancı dil öğrenmelerini”<br />

tavsiye eden Başkan Koç, “yeni meslektaşlarla<br />

odamızın daha güçlü olacağını” kaydetti.<br />

Milletvekili Mehmet Necati ÇETİNKAYA’nın<br />

da katıldığı, Oda Başkanımız ve yönetim kurulu<br />

• RUHSAT TÖRENİ<br />

üyelerimizin yeni meslektaşlarımıza ruhsatlarını<br />

takdim ettiği tören, daha sonra düzenlenen kokteylle<br />

son buldu.<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 7

KURUMLAR VERGİSİ BEYANINDA<br />

ÖZELLİKLİ KONULAR<br />

SEMİNERİ YAPILDI<br />

• SEMİNER<br />

Yeni döneme dikkat çeken Ankara SMMM Odası Başkanı Koç, "Muhasebe mesleği şekil<br />

değiştiriyor. Her dönemden daha çok toplumsal sorumluluğumuzun arttığını görüyoruz.<br />

Muhasebe uygulamalarında ticari kesimler bizden daha farklı bir hizmet<br />

bekliyor," dedi.<br />

Başkan Koç, "Mükellef Bildirim Formlarının doldurulmasıyla ilgili olarak bir ücret<br />

tarifesi var. Bu bildirimleri ücretsiz yaparsanız bu angaryaya dönüşür. Şayet bazı<br />

meslektaşlarımız bu ücreti alıp bazıları almazsa bu hem haksız rekabete neden olur,<br />

hem de angarya katmerlenir," diyerek meslektaşlarımızı duyarlı olmaya çağırdı.<br />

Kocatepe Kültür Merkezi Seminer Salonunda<br />

30.03.2012 tarihinde yapılan Kurumlar Vergisi Beyanında<br />

Özellikli Konular” başlıklı YMM A. Murat<br />

Yıldız ve YMM Sakıp Şeker’in sunumlarla meslektaşlarımıza<br />

değerli bilgiler aktardığı seminerin başlangıcında,<br />

Odamız Genel Sekreteri Necmettin Keleş,<br />

“TÜRMOB eğitimlerinin birinci aşaması olan yeni<br />

TTK Eğitiminin 4000’e yakın meslektaşımızın katılımıyla<br />

tamamlandığını, ikinci aşama olan KOBİ-TFRS<br />

Eğitimlerinin ise Nisan ayı başında tamamlanacağını”<br />

belirterek yaptığı açılış konuşmasının ardından<br />

Oda Başkanımız Mehmet Koç da bir konuşma<br />

yaptı. TÜRMOB’un başlattığı eğitim seferberliğine<br />

meslektaşlarımızın gösterdikleri ilgiden duyduğu<br />

memnuniyeti belirterek konuşmasına başlayan Koç,<br />

katılımın yüksek olmasıyla ilgili olarak “Bu katılım,<br />

muhasebecilerin mesleklerini ne kadar ciddiye aldıklarını<br />

gösteriyor,” dedi. Ayrıca, bu eğitimlerde<br />

bazı sınıflarda %100 katılımın olduğuna da değinen<br />

Başkan Koç, “mesleki yoğunluğun zirve yaptığı<br />

Mart-Nisan aylarında eğitimlerin başladığını ve bu<br />

arada Ankara Odası olarak 10.000 kişinin eğitim organizasyonunun<br />

yapıldığını, bunun kolay bir süreç<br />

olmadığını" belirterek, "bu güne kadar ufak tefek<br />

aksaklıklar dışında programları sekteye uğratacak<br />

herhangi bir sıkıntı yaşanmadığını” söyledi.<br />

Yeni TTK’nın yürürlüğe girmesi hususuna da değinen<br />

Koç, “Yeni bir sürece giriyoruz. Muhasebe<br />

mesleği şekil değiştiriyor. Her dönemden daha çok<br />

toplumsal sorumluluğumuzun arttığını görüyoruz.<br />

8<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

• SEMİNER<br />

Muhasebe uygulamalarında ticari kesimler bizden<br />

daha farklı bir hizmet bekliyor. Bundan böyle finansal<br />

tablo kullanıcıları denetimden geçmiş finansal<br />

tablolar istiyorlar. Sizlerin de bu süreci önemsediğiniz<br />

belli. Önümüzdeki süreçte denetimin yetkilendirilmesi<br />

konusunda her ne kadar belirsizlikler<br />

olsa da bizlerin sorumluluğu sizlerin ciddiyetine yakışır<br />

bir hazırlık yapmaktı. Bu eğitimler sonunda,<br />

01.01.2013’te bütün ticari kesimlere, 300-350 bin<br />

sermaye şirketinin denetimini yapmaya hazırız diyebileceğiz.<br />

Diliyor ve umuyoruz ki Kamu Gözetimi,<br />

Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu ve Gümrük<br />

ve Ticaret Bakanlığı bu eğitimleri referans kabul<br />

eder ve yetkilendirmeyi buna göre yapar,” dedi.<br />

413 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğiyle<br />

ilgili de konuşan Koç, bu konuda da şunları<br />

söyledi: “Bu yıldan itibaren ekonomik faaliyetlerin<br />

uluslararası NACE kodlama sistemime göre işlenmesi<br />

de bizler tarafından yapılacak. Ayrıca Mükellef<br />

Bildirim Formlarının doldurulmasıyla ilgili olarak bir<br />

ücret tarifesi var. Bu bildirimleri ücretsiz yaparsanız<br />

bu angaryaya dönüşür. Şayet bazı meslektaşlarımız<br />

bu ücreti alıp bazıları almazsa bu hem haksız<br />

rekabete neden olur hem de angarya katmerlenir.<br />

Lütfen emeklerinizi angaryaya dönüştürmeyin, ücretinizi<br />

alın.”<br />

Ayrıca, kodlama sistemine de değinen Başkan<br />

Koç; “kodlama sistemi ile ilgili TOBB, TÜRMOB, Gelir<br />

İdaresi ve Gelir Ortaklığı kurumlarının ortak bir<br />

kitap bastırdığını ve bu kitabın meslektaşların elinde<br />

olacağını” söyledi. “Bu yüzden işlerinin ilk yıl<br />

hariç çok zor olmayacağını, kodlama sisteminin 1<br />

Nisan–31 Mayıs tarihleri arası doldurulması gerektiğini,<br />

ancak TÜRMOB’un bu sürenin Haziran sonuna<br />

kadar uzatılmasını istediğini ve talebin sonucunun<br />

meslektaşlara duyurulacağını” da sözlerine ekledi.<br />

Daha sonra, Kurumlar Vergisinin önceki yıllara<br />

göre daha çok tabana yayıldığının gözlendiğini<br />

söyleyerek sunumuna başlayan YMM A. Murat Yıldız,<br />

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, 5746 sayılı<br />

ARGE Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında<br />

Kanunu, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri<br />

Kanun ile ilgili istisnalardan ve vergi indiriminden<br />

yararlanma konularında meslektaşlarımıza bilgiler<br />

verdi. Kanunları karşılıklı olarak değerlendiren Yıldız,<br />

ayrıca bağış ve yardımların Kurumlar Vergisinden<br />

düşülmesiyle ilgili de açılamalarda bulundu.<br />

Sunumunu farklı örneklerle zenginleştiren Yıldız,<br />

raporların düzenlenme sorumluluğunun ve son veriliş<br />

tarihleri hakkında da bilgiler verdi.<br />

Seminerin ikinci bölümünde YMM Sakıp Şeker söz<br />

aldı. 5520 sayılı KVK 35. Maddesiyle, 5746 sayılı Kanunun<br />

çelişkisinden söz ederek, 5520 sayılı Kanunun<br />

aşındığından söz ederek başladığı sunumunda,<br />

Kooperatiflerde muafiyetlerden söz ederek KDV iadesiyle<br />

ilgili istisnaları anlattı. Organize Sanayi Bölgelerinde<br />

kurumlar vergisi muafiyet ve istisnalar ile<br />

yurtdışı kazançlarının ve yabancıların Türkiye’deki<br />

kazançlarının istisnaları ve muafiyetlerini anlattı.<br />

İştirak hisselerinin istisnalarından, eğitim ve serbest<br />

bölgelerdeki istisnaları da anlatan Şeker, son<br />

olarak bilançodan söz ederek, kamu ihalelerinde<br />

bilançonun düzenlenmesinde, dönen varlıklara da<br />

dikkat edilmesi gerektiğini söyledi.<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 9

MÜKELLEF BİLGİLERİ FORMU<br />

VE KDV TEVKİFATI SEMİNERİ<br />

YAPILDI<br />

Yeni TTK ticaret ve muhasebe yaşamında değişiklikler yaratmaya devam ediyor.<br />

• SEMİNER<br />

Anlamlı, standart ve doğru bilginin karar vericilerin doğru kararlar almasını ve doğru<br />

planlar yapmasını sağlayacaktır.<br />

Bağımsız denetçilik konusunda belirsizlik hâlâ sürmektedir. İkinci bir lisanslama anlamına<br />

gelecek yeni bir düzenlemeye kesinlikle karşıyız. Böyle bir düzenleme denetimin<br />

yabancılara peşkeş çekilmesidir.<br />

2012 yılını Eğitim Yılı ilan eden<br />

Odamız, eğitim çalışmalarını tüm<br />

hızıyla sürdürüyor. Türkiye’de ilk<br />

defa Ankara SMMMO tarafından<br />

üyelerine sunulan Mükellef Bilgileri<br />

Formu’nun doldurulması<br />

konusunda meslektaşlarımız bilgilendi.<br />

Bu doğrultuda Odamız<br />

tarafından daha önce 8000 adet<br />

kitap ve CD de meslektaşlarımıza<br />

gönderilmişti.<br />

TÜRMOB yöneticilerinin de<br />

hazır bulunduğu "Mükellef Bilgileri<br />

Formu ve KDV Tefkivatı" konulu seminer 15<br />

Mayıs’ta Milli Eğitim Şura Salolonu'nda yapıldı.<br />

Meleğimizde yeni düzenlenecek olan belgelerden<br />

biri olan 403 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği<br />

doğrultusunda “Mükellef Bilgileri Formu” ile ilgili<br />

TÜİK uzmanı Ahmet Gürel ve 117 sayılı Katma Değer<br />

Vergisi Genel Tebliği hakkında GİB’den KDV Sektörel<br />

Değerlendirme Müdürü Murat Ülker birer sunum<br />

gerçekleştirdi.<br />

Seminerin açılış konuşmasını yapan Oda Başkanımız<br />

Mehmet Koç, “Yeni TTK ticaret ve muhasebe<br />

yaşamında değişiklikler yaratmaya devam ediyor”<br />

diye başladığı konuşmasında, “küreselleşen dünyada<br />

gelişen teknolojiye uygun olarak e-ortamın ticari<br />

yaşamın vazgeçilmezi olduğunu ve yeni TTK’nın birçok<br />

uygulamanın yolunu açacağını”<br />

söyledi. Bugüne kadar tutulan<br />

muhasebe kayıtlarının ve<br />

finansal uygulamaların bundan<br />

böyle finansal alanların, kamusal<br />

sorumluluğu olan alanların denetime<br />

tabii tutulacak olmasının<br />

muhasebe standartlarında da çok<br />

ciddi değişime neden olduğunu<br />

belirtti. TÜRMOB’un bu değişimi<br />

aylar öncesinden öngördüğünü ve<br />

TESMER vasıtasıyla tüm ülke çapında<br />

bir eğitim projesini hayata<br />

geçirdiğini, bunda da TESMER’in<br />

Genel Sekreteri olan Ankara Odası Temsilcisi Ali<br />

Rıza Akdora’nın çabalarının önemine değindi.<br />

Artık çağa uygun olarak internet üzerinden uzaktan<br />

eğitime başlanacağını anlatan Koç, bu sistemde<br />

alınan eğitim sonunda meslektaşlarımızın 20 sorudan<br />

oluşan bir değerlendirmeyle kendilerini sınayabileceğini<br />

söyledi. Bu eğitimin ardından da 42 saatlik<br />

yüz yüze eğitimlerin başlayacağını belirtti.<br />

Daha sonra Mayıs ayı başında Samsun’da yapılan<br />

bir toplantıda Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim<br />

Standartları Kurulu Başkanı Seyit Ahmet Baş’ın<br />

“iki aya kadar KOBİ-TFRS Tebliği ile Muhasebe Uygulamaları<br />

Genel Tebliğinin hesap planına uygun olarak<br />

yayınlanacağını, yıl sonunda muhasebe kayıtla-<br />

10<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

Ahmet Gürel<br />

rının KOBİ-TFRS’ye dönüştürüleceğini” söylediğini<br />

belirten Mehmet Koç, bunun “önümüzdeki günlerde<br />

KOBİ-TFRS’de önemli değişiklikler olacağı" anlamına<br />

geldiğine vurgu yaptı.<br />

Bağımsız denetçilik konusunda hâlâ belirsizliğin<br />

sürdüğünü, ikinci bir lisanslama anlamına gelecek<br />

yeni bir düzenlemeye kesinlikle karşı olacaklarını<br />

belirtirken, "böyle bir düzenlemenin denetimin yabancılara<br />

peşkeş çekilmesinden başka bir anlayış<br />

olamayacağını belirtti. Mükellef Bilgi Formlarının<br />

ücretsiz doldurulmaması ve meslek içi haksız rekabete<br />

yol açılmaması isteğini de yineleyen Koç, “Bu<br />

formların doldurulması mükellefin kendi sorumluluğudur,<br />

bunun için emeğinizin karşılığını alın ve mesleğimizin<br />

bir hizmet çeşitlemesi olarak düşünün,”<br />

dedi.<br />

kararlar almasını ve doğru planlar yapmasını sağlayacağını”<br />

belirterek, kod sisteminin ve uluslar arası<br />

standartların mali yönden kullanımının hayatımıza<br />

getireceği değişikliklerle NACE (Avrupa Topluluğunda<br />

Ekonomik Faaliyetlerin İstatistikî Sınıflaması)<br />

kodlarını anlattı ve Mükellef Bilgilerini Formunun<br />

doldurulmasında ne tür bir yol izleneceği konusunda<br />

bilgiler verdi.<br />

14.04.2012 tarih ve 28264 sayılı Resmi Gazetede<br />

yayımladığı 117 seri no’lu KDV Genel Tebliğinin yayımlanması<br />

üzerine 1 Mayıs 2012 tarihinden önceki<br />

uygulamalarla yeni dönem arasında ne tür değişiklikler<br />

ve farklar olduğu hakkında bilgiler verdi. Seminer<br />

sonunda meslektaşlarımızın sorduğu soruları<br />

da yanıtladı.<br />

• SEMİNER<br />

Ahmet Gürel, sunumuna başlarken “Anlamlı,<br />

standart ve doğru bilginin karar vericilerin doğru<br />

Seminer bitiminde sunumculara Odamız tarafından<br />

birer plaket verilerek teşekkür edildi.<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 11

TÜRK TİCARET KANUNU, STANDARTLAR,<br />

YENİ DENETİM DÜZENİ VE TÜRMOB<br />

Ali Rıza AKDORA<br />

TÜRMOB Yönetim Kurulu Üyesi<br />

TESMER Sekreteri<br />

• TÜRMOB'dan<br />

Yaşayarak görüyoruz ki küreselleşme her ülkeyi,<br />

her ekonomiyi, her bireyi, kısaca dünyayı etkiliyor.<br />

Kuşkusuz, mesleğimiz de küreselleşmeden etkilendi,<br />

etkilenmeye de devam edecek.<br />

Mali nitelikli olayların kayıtlanması, raporlanması<br />

ve yorumlanmasında ortak bir dil kullanılması<br />

ihtiyacı küreselleşme ile ortaya çıktı. Adı konulan<br />

bu ortak dil “uluslararası muhasebe, finansal raporlama<br />

ve denetim standartları”. Ülkeler, muhasebe<br />

meslek örgütleri ve muhasebe meslek mensupları,<br />

uluslararası standartlara uyum sağlamak yönünde<br />

yoğun çalışmalar yürütüyor.<br />

Yaklaşık 55 yıldır uygulanmakta olan Türk Ticaret<br />

Kanunu’nun yerine geçmek üzere, 14 Şubat<br />

2011 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6102 sayılı<br />

yeni Türk Ticaret Kanunu’nu da küreselleşmenin bir<br />

sonucu olarak değerlendirmek mümkün.<br />

Sonuçları itibariyle tüm dünyayı etkileyen Enron,<br />

Tyco, Worldcom, Parmalat, Ahold skandalları<br />

gibi olumsuz gelişmeler kurumsal yönetim, şeffaflık,<br />

hesap verebilirlik, güvenilirlik, kalite güvence<br />

sistemi ve kamu gözetimi gibi kavramları gündemimize<br />

taşıdı.<br />

2 Kasım 2011 tarih ve 28103<br />

sayılı Resmi Gazetede yayımlanan,<br />

660 sayılı “Kamu Gözetimi,<br />

Muhasebe ve Denetim<br />

Standartları Kurumunun Teşkilat<br />

ve Görevleri Hakkında Kanun<br />

Hükmünde Kararname”de<br />

bu uluslararası gelişmelerin<br />

bir sonucu olarak değerlendirilebilir.<br />

TÜRMOB, bu gelişmeleri<br />

vazgeçilmez olarak benimsediği<br />

“sürekli eğitim” politikası<br />

ile karşıladı. TÜRMOB’un geliştirerek<br />

“Temel Eğitim ve Staj Merkezi TESMER”<br />

eliyle uygulamaya aldığı “TÜRMOB Eğitim Projesi”,<br />

kapsamı, uygulandığı alan, dokümanlar ve eğitim<br />

yöntemleri ile Türkiye’de örneği olmayan bir proje.<br />

Muhasebe meslek mensuplarında ve meslek örgütünde,<br />

1989 yılında meslek yasasının yayımlanması<br />

ile yaşanan heyecanın bir yenisinin yaşanmasına<br />

neden olan TÜRMOB Eğitim Projesi, eğiticilerin<br />

eğitimi ve meslek mensuplarının ve diğer muhasebe<br />

ilgililerinin eğitimi olmak üzere iki aşamadan oluşuyor.<br />

Proje kapsamında, verilen eğitim ise “Türk<br />

Ticaret Kanunu”, “KOBİ-TFRS” ve “Denetim, Denetim<br />

Standartları ve Uygulamaları”nı içeriyor.<br />

“TÜRMOB Eğitim Projesi” için çalışmalar, 2011<br />

yılı Nisan ayında başladı. Proje, ilk aşamada TÜR-<br />

MOB eğiticilerinin belirlenmesi, yetiştirilmesi ve<br />

yetkinleştirilmesi ile başladı. Ankara, İstanbul ve<br />

İzmir illerinde yürütülen “Eğiticilerin Eğitimi” faaliyetleri<br />

kapsamında 460 TÜRMOB Eğitici Adayı eğitimlere<br />

katıldı.<br />

Eğitici adaylarının önemli bir bölümü YMM ve<br />

SMMM unvanlı meslek mensuplarımızdan, bir bölümü<br />

üniversite öğretim üyelerinden ve eğitim alanı<br />

ile doğrudan ilgili kamu<br />

görevlilerinden oluştu. Eğitici<br />

adaylarımız, yetişecekleri<br />

alana ilişkin derslerin yanı sıra<br />

sunum teknikleri dersleri de<br />

aldı, projeler sundu, değerlendirme<br />

ve sınavlara katıldı.<br />

Eğitici olarak yetiştiği ve<br />

yetkinleştiği tespit edilenler,<br />

“TÜRMOB Eğiticisi” olarak belirlendi.<br />

“TÜRMOB Eğitim Projesi”nin<br />

ikinci aşamasını oluşturan<br />

meslek mensuplarımıza<br />

yönelik eğitimler için başvu-<br />

12<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

uları alabilmek, uzaktan eğitim<br />

faaliyetlerini yürütebilmek için<br />

http://egitim.turmob.org.tr adresli<br />

bir portal oluşturuldu. İlk<br />

başvuru döneminde, 43.000 meslek<br />

mensubumuz eğitim almak<br />

üzere talepte bulundu. Bu sayı,<br />

meslek mensuplarımızın eğitime<br />

ve denetime olan ilgisini ortaya<br />

çıkarıyordu ve meslek camiamız<br />

için övünç kaynağı oldu.<br />

Meslek mensuplarımıza yönelik<br />

eğitimler için oluşturulan<br />

eğitim dokümanları, uzaktan eğitim<br />

uygulaması için portalda yer<br />

aldığı gibi DVD ortamında dağıtılan<br />

“Eğitim Setleri”nde de yer<br />

aldı. Sınıf eğitimleri öncesinde,<br />

meslek mensuplarımıza verilen<br />

eğitim setleri ile her bir alan için yüzlerce sayfalık<br />

eğitim dokümanının yanı sıra 60 saati aşan ders video<br />

kaydı da portalda meslek mensuplarımızın kullanımına<br />

sunuldu.<br />

"TÜRMOB Eğitim" Projesi kapsamında ilk defa olmak<br />

üzere, meslek mensuplarımıza fotoğraflı digital<br />

eğitim kartları verildi. Meslek mensuplarımızın<br />

eğitime girişleri ve eğitim çıkışları bu kartlar ile takip<br />

edildi. “Kart Okuma ve Kişi Tanıma Cihazları”nın<br />

portala gönderdiği bilgiler ile “TÜRMOB Eğitim Kütüğü”<br />

oluşumu ve bu kütüğün izlenmesi sağlanabilmektedir.<br />

TTK alanı için 7 saat, KOBİ-TFRS alanı için 14<br />

saat süren sınıf eğitimlerine katılmış ve bu alanlar<br />

için katılım belgesi almış “Serbest Muhasebeci<br />

Mali Müşavir” unvanlı meslek mensuplarımız, portal<br />

üzerinden ya da portalda yer alan dokümanlar ve<br />

aynı bilgileri içeren eğitim DVD’leri ile “Denetim,<br />

Denetim Standartları ve Uygulamaları” alanı için 36<br />

saate karşılık gelen uzaktan eğitim sürecine katılabiliyorlar.<br />

Denetim uzaktan eğitiminin tamamlanmasından<br />

sonra, eğitimde etkinliği ve<br />

verimliliği sağlayabilmek üzere<br />

portalda yer almış olan “Kendinizi<br />

Deneyin Uygulaması”na katılım<br />

gerekli. “Kendinizi Deneyin<br />

Uygulaması”na katılarak başarı<br />

sağlamış meslek mensuplarımız,<br />

yeterli ve yetkin bir denetçi olabilmek<br />

için son aşama olan “Yüz<br />

Yüze, Denetim Sınıf Eğitimleri”ne<br />

katılıyorlar.<br />

TÜRMOB Eğitim Projesi kapsamında<br />

eğitimlere katılmış meslek<br />

mensuplarımız TTK ve KOBİ-TFRS<br />

alanları için "Eğitime Katılım belgesi",<br />

Denetim, Denetim Standartları<br />

ve Uygulamaları alanı<br />

için ise “Eğitime Katılım ve Başarı<br />

Belgesi” alabiliyor.<br />

TÜRMOB Eğitim Projesi’nde, ilk aşamada başvuruda<br />

bulunan 43.000 meslek mensubumuzun eğitimlerinin<br />

tamamlanmasından sonra ikinci aşama<br />

başvuruları alınacak. Nihai hedefimiz ise tüm meslek<br />

mensuplarımızın ve meslek mensubu olacakların<br />

bu eğitimleri alabilmeleri.<br />

“TTK”, “KOBİ-TFRS” ve “Denetim, Denetim<br />

Standartları ve Uygulamaları” alanlarında yürütülmekte<br />

olan eğitimlerin, “3568 sayılı Kanunun,<br />

5786 sayılı Kanun ile değişen 44'üncü maddesinde<br />

yer alan Mesleki Geliştirme Eğitimleri” kapsamında<br />

değerlendirilmesine yönelik olarak yürütülen çalışmalarda<br />

sürdürülüyor.<br />

TÜRMOB Eğitim Projesi ile yetişerek yetkinleşen<br />

eğiticiler mesleğimiz ve ve meslek örgütümüz için<br />

önemli bir kazanım. Bu proje ile yürütülen eğitimler<br />

kesinlikle büyük yararlar sağlayacak. Aynı anda<br />

Türkiye genelinde 43.000 meslek mensubuna yönelik<br />

olarak eğitim yürütebilmek önemli bir başarı<br />

ve güç göstergesi. Sürekli eğitimi sağlamak üzere<br />

hedef koymak ve bu hedef için çalışmak ise mesleğimizin<br />

geleceğini aydınlatıyor.<br />

• TÜRMOB'dan<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 13

"VERGİCİ MUHASEBE ANLAYIŞI"<br />

YENİ TTK'YI ELE GEÇİRİYOR...<br />

Ertuğrul KILIÇ<br />

SMMM<br />

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

GİRİŞ<br />

Uzun yıllardan beri her kesimin, ekonomik ve<br />

sosyal hayattaki gelişmelere göre bir Ticaret Kanunu<br />

1 beklentisi, en sonunda oldu gibi gözükürken,<br />

sermaye temsilcilerinin itirazlarıyla TTK’daki değişiklik<br />

hakkındaki kanun taslağı, Gümrük ve Sanayi<br />

Bakanlığınca hazırlanarak siyasi partilerin gruplarına<br />

incelenmek üzere gönderilmiştir. Bu teklifteki<br />

değiştirilen maddeler yasallaşırsa her şey tekrar<br />

başa dönüyor ve “HOŞ GELDİN VERGİ MUHASEBE-<br />

Sİ” dedirtiyor. Buna Kamu Gözetimi, Muhasebe ve<br />

Denetim Standartları Kurumu’nun, 2 umarım olmaz<br />

ama yüksek gerçekleşme olasılığıyla, finansal tabloların<br />

düzenlenmesine “VERGİ ESASLI DENETİM”<br />

mantığıyla yaklaşması ve düzenlemelerde bunu öne<br />

çıkartması tamamen bağımsız denetim standartlarının<br />

ilkesel yaklaşımını ortadan kaldırır. Uluslararası<br />

finansal tablolar üretme hayal olur. Bütün<br />

bunları göz önüne getirildiğinde, yeni TTK’da yer<br />

alan “İŞLEM DENETÇİSİ” unvanı bütün maddelerden<br />

kaldırılıyor; denetçinin belirlenmesinde geçen<br />

“SMMM VE YMM” unvanları da hiçbir yerde geçirilmeyerek<br />

denetçi olmak için meslek mensubu olma<br />

koşulu yeni TTK’dan çıkarılmış oluyor. Değişiklikler<br />

bu haliyle yasalaştığı takdirde defter tutma ve koşullarını<br />

belirlemede yeni ve vazgeçilmez ortağımız<br />

“MALİYE BAKANLIĞI” da kendine önemli bir yer<br />

buluyor. Değişiklik önerilerinin yer aldığı teklif, Muhasebe<br />

ve Denetçilik konularında meslek mensuplarında<br />

yüksek düzeyde kaygıya neden olmaktadır.<br />

DEĞİŞİKLİK ÖNERİLEN YENİ TTK MADDELERİ,<br />

MESLEĞİMİZLE İLGİLİ NELERİ DEĞİŞTİRİYOR<br />

TTK’da değişikler yapacak olan teklif, birçok<br />

konuda değişiklik getirecek olsa da bu makale,<br />

muhasebecileri ilgilendiren konularla sınırlı tutula-<br />

1 6102 sayılı TTK, 14.01.2011 tarih ve 27846 sayılı R.G, Yürürlülük<br />

tarihi, 01.07.2012.<br />

2 660 sayılı KHK, 02.11.2011 tarih ve 28103 sayılı R.G yayınlanmıştır.<br />

caktır. İşverenlerin hep şikâyet ettiği hapis cezaları<br />

yumuşatılarak, para cezalarına çevriliyor. Teklif bu<br />

şekliyle yasalaşırsa, çok yüksek olarak verilen para<br />

cezaları sınırlanmış ve/veya hapis cezası maddeleri<br />

birkaç konu dışında kalkmaktadır. Şirketten para<br />

çekme sınırları iyice genişletiliyor. Kayıt dışı ekonomiyle<br />

mücadele edelim derken, kayıt dışı ekonomi<br />

ile mücadele etme ve muhasebenin temel kavramları<br />

arasında olan “kişilik kavramı”na aykırı işlemlerin<br />

sürmesine göz yumuluyor. Sermayedarlarımızın<br />

ve tüm işverenlerimizin gözleri aydın.<br />

Gelelim çağdaş bir yasa olarak, günümüzün ekonomik<br />

sorunlarına çözüm olarak sunulan TTK’nın<br />

mesleğimizi ilgilendiren maddelerinin dönüşeceği<br />

hale.<br />

Defter tutmayı düzenleyen 64’üncü maddedeki<br />

“Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde,<br />

ticari işlemleriyle malvarlığı durumunu, Türkiye<br />

Muhasebe Standartlarına ve 88’inci madde hükümleri<br />

başta olmak üzere bu Kanuna göre açıkça<br />

görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır”<br />

ifadesi, teklifle Kanundan çıkartılıyor. Kanunun<br />

64/3 maddesinde belirtilen, defter kapanış tasdiki<br />

“…izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna<br />

kadar yapılır” ifadesi teklifte “…Yevmiye defteri ile<br />

yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı, izleyen<br />

faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar<br />

notere yaptırılır” ifadesi getirilerek kapanış tasdikini<br />

üç ay öne çekilmektedir. Elektronik ortamda<br />

tutulan defterler için ise herhangi bir açılış veya<br />

kapanış tasdiki öngörmemektedir. Asıl sorun buradan<br />

itibaren başlamaktadır. TTK değişiklik taslağındaki<br />

64’üncü maddesinin son cümlesinde “…Fiziki<br />

ortamda veya elektronik ortamda tutulan ticari<br />

defterlerin nasıl tutulacağı, deftere kayıt zamanı,<br />

onay yenileme ile açılış ve kapanış onaylarının<br />

şekli ve esasları Gümrük Ve Ticaret Bakanlığı ve<br />

Maliye Bakanlığınca müştereken çıkarılacak bir<br />

14<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

tebliğ ile belirlenir” denilmektedir. Mevcut TTK’da<br />

“Türkiye Muhasebe Standartlarına göre elektronik<br />

ortamda veya dosyalama suretiyle tutulan defterlerin<br />

açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları<br />

ile bu defterlerin nasıl tutulacağı Sanayi ve Ticaret<br />

Bakanlığınca bir tebliğ ile belirlenir” şeklinde düzenlenmişti<br />

(TTK 64/3).<br />

Diğer taraftan teklifte, 64/5’in değişiklik maddesinde,<br />

“Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler,<br />

4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun<br />

defter tutma ve kayıt zamanıyla ilgili hükümleri<br />

ile aynı Kanunun 175 ve mükerrer 257’nci<br />

maddelerinde yer alan yetkiye istinaden yapılan<br />

düzenlemelere uymak zorundadırlar. Bu Kanunun<br />

defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi,<br />

aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar,<br />

değerleme, saklama ve ibraz hükümleri 213 sayılı<br />

Kanun ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları<br />

düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına, vergi<br />

kanunlarına uygun olarak vergi matrahının tespit<br />

edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına<br />

engel teşkil etmez” halinde düzenleme<br />

önerilmektedir. Teklifteki metinde de görüldüğü<br />

gibi Maliye Bakanlığının düzenleyeceği “VERGİ<br />

ESASLI” “defter tutma ve kayıt zamanlı hükümleri<br />

ve karşılık, değerleme, saklama ve ibraz hükümlerine<br />

uymak zorundadır” denilmektedir. Eğer TMS/<br />

UFRS uygulanırsa buna göre yapılacak değerleme<br />

hükümleri ile aynı şekilde ayrılık ve/veya aykırılıklar<br />

teşkil edebilecektir.<br />

Değişiklik taslağında önerilen maddelerden görüleceği<br />

gibi yine mükelleflerin ve muhasebecilerin<br />

şansına ikili (TTK ve VUK) düzenlemeler çıkmaktadır.<br />

Tek elden yapılacağı düşünülen ve bir ülkenin<br />

ticaretini düzenleyen TTK, diğer kanunla düzenlenen<br />

sistematik düzenlemeler ile ikili bir yapı oluşturacaktır.<br />

Farklı olarak ortaya konulacak kanun<br />

metinleriyle “hangi kurum neyi düzenledi, bu süre<br />

ve kayıt sistemi hangisinde ne idi” gibi konularda,<br />

meslek mensuplarına yine sıkı bir takip zorunluluğu<br />

doğuracaktır.<br />

Kanunlaşmış TTK’nın 88’inci madde öncesindeki<br />

“VII- Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun yetkisi”<br />

yan başlığı, teklifte değiştirilerek 660 sayılı<br />

KHK ile yasalaşan “Kamu Gözetimi, Muhasebe ve<br />

Denetim Standartları Kurumunun yetkisi” başlığı<br />

şeklinde değiştirilmektedir. Türkiye Muhasebe<br />

Standartları Kurulunun 660 sayılı KHK ile kaldırılmasıyla,<br />

yetkisi bütünüyle Kamu Gözetimi, Muhasebe<br />

ve Denetim Standartları Kurumunun kapsamına<br />

alınmış olmaktadır. Mevcut TTK’nun (88/3)<br />

“Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunca, değişik<br />

ölçütteki işletmeler ve sektörler için, Uluslararası<br />

Finansal Raporlama Standartları tarafından farklı<br />

düzenlemelere izin verildiği hâllerde özel ve istisnai<br />

standartlar konulabilir; bunları uygulayanlar,<br />

söz konusu durumu finansal tablo dipnotlarında<br />

açıklarlar” şeklinde yer almış iken, yeni TTK değişiklik<br />

teklifinde “Kamu Gözetimi, Muhasebe ve<br />

Denetim Standartları Kurumu, değişik işletme<br />

büyüklükleri, sektörler ve kâr amacı gütmeyen<br />

kuruluşlar için, özel ve istisnai standartlar koymaya<br />

ve farklı düzenlemeler yapmaya yetkilidir.<br />

Bu standart ve düzenlemeler, Türkiye Muhasebe<br />

Standartlarının cüz’ü addolunur” şeklinde düzenlenmektedir.<br />

Mevcut TTK’nın standartlar tarafından<br />

izin verilen “özel ve istisnai” durumlar mali<br />

tabloların dipnotlarında açıklanırken, yasa teklifinde<br />

“standartların cüz’ü” olarak addolunur şeklinde<br />

ifade edilmesi, açıklamadan daha çok yeni bir<br />

standart eklenmiş ve/veya uluslararası standarttan<br />

farklı olarak standart yorumu oluşturulmuş olmaktadır.<br />

Bu durum UFRS’deki ilkesel yaklaşımla ve<br />

standartların yorumu ile ne kadar örtüşecek onu<br />

hep birlikte yaşayıp göreceğiz.<br />

Muhasebecileri ilgilendiren diğer bir madde de<br />

6102 sayılı TTK’nun 397-406 maddeleri arasındaki<br />

yer alan denetim ile ilgili maddeleridir. TTK’nın denetimde<br />

genel hükümler başlığı altında düzenlenen<br />

397’nci maddesinde “Denetçinin denetiminden<br />

geçmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun<br />

yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş hükmündedir”<br />

ifadesi tamamen kaldırılarak, teklifte “Denetime<br />

tabi olanlar, hazırlanmış olan finansal tablolarının<br />

denetimden geçip geçmediğini, denetimden<br />

geçmiş ise denetçi görüşünü ilgili finansal<br />

tablonun başlığında açıkça belirtmek zorundadır.<br />

Bu hüküm, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu<br />

için de uygulanır. Denetime tabi olduğu halde,<br />

denetlettirilmemiş finansal tablolar ile yönetim<br />

kurulunun yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş<br />

hükmündedir” şeklinde düzenlenmektedir. Bu iki<br />

ifade arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bir<br />

defa denetimden geçmemiş finansal tablolar mevcut<br />

olan yasa maddesinde düzenlenmemiş hükmü<br />

mevcut iken, teklifte bu durum daraltılarak sadece<br />

belirlenmiş (yani denetime tabi tutulacak sermaye<br />

şirketleri) şirketlerle sınırlı hale getirilmiştir. Yine<br />

taslakla 397/4 diye bir bent eklenerek denetime<br />

tabi olacak şirketler “Bu Kanunun 398’inci mad-<br />

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 15

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

desi kapsamında denetime tabi olacak şirketler<br />

Bakanlar Kurulunca belirlenir” şeklinde düzenlenmiştir.<br />

Bakanlar Kurulu, hangi şirketlerin denetime<br />

tabi olduklarını belirleyecektir. Yani ticari ve sosyal<br />

gereklerden değil de siyasi otoritenin kararıyla şirketlerin<br />

denetimine karar verilebilecektir. TTK’nın<br />

398/4 maddesinde belirtilen yetkilerin kullanımını<br />

geçici 2 ve 3’üncü maddelere bırakmışken, teklifteki<br />

mevcut öneri “Kamu Gözetimi, Muhasebe ve<br />

Denetim Standartları Kurumunca belirlenir” şekline<br />

dönüştürülmektedir.<br />

Teklifte SMMM ve YMM’leri asıl ilgilendiren ve<br />

3568 sayılı Kanunun 2’nci maddesinin c bendinde<br />

“…Yukarıdaki bentte yazılı konularda, belgelerine<br />

dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak,<br />

malî tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı<br />

görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek,<br />

tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak” 3 diye<br />

belirtilen, “denetim yapmak” olarak ifade edilen<br />

müktesep hakkın ortadan kaldırılmasıdır. Mevcut<br />

TTK’da “Denetçi, ancak ortakları, yeminli mali<br />

müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir<br />

unvanını taşıyan bir bağımsız denetleme kuruluşu<br />

olabilir. Orta ve küçük ölçekli anonim şirketler,<br />

bir veya birden fazla yeminli mali müşaviri veya<br />

serbest muhasebeci mali müşaviri denetçi olarak<br />

seçebilirler. Bağımsız denetleme kuruluşlarının<br />

kuruluş ve çalışma esasları ile denetleme elemanlarının<br />

nitelikleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından<br />

hazırlanan, Bakanlar Kurulunca yürürlüğe<br />

konulacak bir yönetmelikle düzenlenir” şeklinde<br />

iken, Taslakla önerilen ise “Denetçi, Kamu Gözetimi,<br />

Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca<br />

yetkilendirilen bağımsız denetçi veya bağımsız<br />

denetim kuruluşu olabilir” şeklinde değiştirilmektedir.<br />

Görüldüğü gibi yasalaşmış olan TTK’da denetçilerin<br />

meslek mensuplarından olacağı hükmü<br />

var iken, Teklifte denetçinin meslek mensubu olma<br />

zorunluluğu bulunmamaktadır. Yani, Kamu Gözetimi,<br />

Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca<br />

yetkilendirilen bağımsız denetçi veya bağımsız<br />

denetim kuruluşunu oluşturan kişilerin unvanlarının<br />

mutlaka meslek mensubu olması gerekmemektedir.<br />

Kurum, denetçi olma koşullarını belirlerken<br />

SMMM veya YMM unvanı olanlar arasından koşulları<br />

olanlar değil de, Kurumun koşullarını sağlayanlar,<br />

meslek mensubu olmasalar da “denetçi” olabileceklerdir.<br />

Muhasebe mesleğinde uzmanlaşmak için<br />

uzunca bir eğitim ve staj döneminden geçen meslek<br />

3 3568 Sayılı Kanun, Kabulü: 01.06.1989, Yayımı:<br />

13.6.1989 tarih ve 20194 sayılı Resmi Gazete.<br />

mensupları yerine, hiçbir şekilde muhasebe mesleği<br />

uzmanlık bilgisine sahip olmayan kişiler denetçi<br />

olabilecektir. Uzmanlık isteyen muhasebe bilgisine<br />

sahip olmayan hiçbir denetçi, finansal tabloları yüksek<br />

bir güvenceyle denetleme imkânına sahip olamaz.<br />

TTK’nın 400’üncü maddesinin 2’nci bendinde<br />

“Bir bağımsız denetleme kuruluşunun, bir şirketin<br />

denetlenmesi için görevlendirdiği denetçi yedi yıl<br />

arka arkaya o şirket için denetleme raporu vermişse,<br />

o denetçi en az iki yıl için değiştirilir” hükmü de<br />

teklifte “on yıl içerisinde yedi yıl arka arkaya denetim<br />

yapan denetçi, üç yıl geçmeden tekrar aynı<br />

şirketi denetleyemez” diyerek TTK’da iki yıl olan<br />

süreyi üç yıla çıkartmaktadır.<br />

SONUÇ<br />

Çok uzun zamandır bütün kamuoyunca da beklenen<br />

TTK, tam kadük oldu derken çok kısa bir sürede<br />

TBMM’den bütün partilerin ittifakıyla geçmesi her<br />

kesim için bir sürpriz olmuştu. Yaklaşık on yıldır sürdürülen<br />

çabalar boşa gitmemiş, ülkemize çağımızın<br />

koşularını karşılayan, bir yasa olarak meri mevzuatımızda<br />

yerini almak üzereydi. Daha yürürlüğe<br />

girme imkânı bile bulamadan birçok maddesi SER-<br />

MAYE ve İŞVEREN gruplarının bazı maddelerinden<br />

rahatsızlığı nedeniyle, yeni bir çalışma başlatılmış<br />

ve yasada önemli değişiklik önerileri hazırlanarak<br />

Türkiye Büyük Millet Meclisin’ne sunulmuştur. Bu<br />

teklifte sermaye şirketlerinin defter tutma TMS/<br />

UFRS’nin uygulaması, denetimi ve denetçi kavramları<br />

üzerinde önemli değişiklikler yapılarak meslek<br />

mensuplarımızın beklentilerinden çok çok uzaklaşılmıştır.<br />

TTK’nunda değişiklik gerçekleşir ise kayıt<br />

dışının bu kadar çok olduğu ülkemizde, adaletli bir<br />

vergi sisteminin oluşturulması ve Anayasa’nın herkesin<br />

gücüne göre kamu hizmetlerine katılımının<br />

sağlanması ilkesinden uzaklaşılmasına neden olacaktır.<br />

Toplumların hayatında önemli bir yer tutan<br />

uzmanlaşmış “Meslek Örgütlerinin” görüşleri alınmadan<br />

düzenlenmiş bir ticaret yasasının da ülkenin<br />

yeni hedefleri açısından ülkemize kazandıracağı<br />

umulan faydayı sağlamayacağı da ortadır. Yeni TTK<br />

değişikliklerindeki toplumsal temel kaygının giderilmesindeki<br />

klasik yönetim anlayışından farklı olarak,<br />

yönetişim kavramına geçilmesi sağlanmalıdır.<br />

Toplumu oluşturan tarafların karşılıklı iletişiminin<br />

ve etkileşiminin sağlanmasına da hizmet etmesi,<br />

yararlı ve anlamlı bir çaba olacaktır.<br />

16<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

AVRUPA ÇATIRDIYOR<br />

TÜRKİYE YAVAŞLIYOR<br />

Prof. Dr. Hayri KOZANOĞLU<br />

Marmara Üniversitesi İİBF<br />

Küresel krizin beşinci yılı dolarken, son otuz yılın<br />

kapitalist küreselleşme sürecinde oluşan kurum ve<br />

ekonomik ilişkiler çatırdıyor. Ekonomik büyümenin<br />

motorları olarak görülen ABD ve Avrupa Birliği açık<br />

bir gerileme içerisindeyken, Çin, Hindistan, Brezilya,<br />

Rusya gibi yeni büyüme merkezleri öne çıkıyor.<br />

Avro bölgesi üçlü bir ekonomik krizle yüzyüze:<br />

Durgunluktan çıkılamaması nedeniyle imalat sanayinin<br />

çarkları bir türlü hızlanamıyor; dış ticaret geriliyor;<br />

Yunanistan, İtalya, İspanya ve Portekiz’de<br />

bankacılık sektörü sallanıyor, başta Almanya ve<br />

Fransa olmak üzere alacaklı ülkeleri de sürekli tehdit<br />

altında tutuyor. Her altı ayda bir Avrupa hükümet<br />

ve devlet başkanları bir liderler zirvesinde bir<br />

araya gelerek, krize yönelik aldıkları önlemleri yüksek<br />

sesle ilan ediyor, kısa bir iyimserlik döneminin<br />

ardından kriz bu kez başka bir ülkede nüksediyor.<br />

Ama neoliberal ideolojinin esiri Avrupa egemenleri,<br />

kemer sıkmaya, emekçilerin gelirlerini düşürmeye,<br />

sosyal programları budamaya dayalı, bir sonuç vermediği<br />

artık ayan beyan görülen aynı reçeteyi dayatmaya<br />

devam ediyor.<br />

IMF küresel büyümenin 2011’deki %4 düzeyinden,<br />

2012’de %3’e gerileyeceğini öngörüyor.<br />

Avrupa’nın kamu borç krizleri ve genel güven kaybı<br />

nedeniyle yumuşak bir durgunluğa gireceği, bankaların<br />

borçlarını azaltma çabasının reel ekonomiyi<br />

olumsuz etkileyeceği öngörülüyor. Böylelikle gelişmiş<br />

ekonomiler 2012’de yalnızca %1.5 büyürken,<br />

iyimser bir tahminle büyüme 2013’de ancak %2’ye<br />

çıkacak. Yeni istihdam yaratılamazken, işsizler için<br />

gelir desteği, beceri geliştirme ve yetiştirme eğitimleri<br />

gerekecek. Buna karşın yükselen ve gelişen<br />

ekonomilerde büyüme 2012’de %5.75’e gerilese de,<br />

2013’te tekrar %6’lık tempo yakalanacak. Bu yavaşlamada<br />

Avrupa’nın yaşadığı derin kriz nedeniyle dış<br />

talebin duraklaması büyük rol oynayacak.<br />

Ekonomik krize çözüm aranırken, her şeyden<br />

önce yaşanan krizin bir kamu maliyesi krizi olmadığını<br />

vurgulamak gerekiyor. Diğer bir ifadeyle kamudaki<br />

savurgan harcamalar, refah devletini ayakta<br />

tutmak için kasanın ağzının ardına kadar açılması<br />

bu krize yol açmadı. Küresel kriz, finans sektöründe<br />

patlak verdi. Bankaların, spekülatörlerin, borsacıların<br />

neden olduğu büyük zararları karşılamak için<br />

kamu kaynaklarına başvuruldu.<br />

Böylelikle kamunun borçları kabardı, vergi mükellefi<br />

sade yurttaşların cebinden bankalar kurtarıldı.<br />

Şimdi bir kez daha emekçilere yüklenip, emekli<br />

maaşlarını, ücretleri, sosyal programları aşağı çekmekle,<br />

harcamalardan kesilen dolaylı vergileri artırmakla<br />

sonuç alınamayacağı ortada. Zaten Avrupa<br />

halkları bu kadere rıza göstermeyeceklerini her<br />

fırsatta ifade ediyor. Yunanistan’da solun yükselişi,<br />

halkın ilgisinin kemer sıkma programını uygulamayacağını<br />

ilan eden partilere yönelmesi önemli bir<br />

gelişme.<br />

Haziran 2012’de en büyük bankalarından Banxia<br />

batma noktasına gelen, tüm bankacılık sektörü<br />

çatırdayan İspanya, krizin dinamiklerini anlamak<br />

açısından ders alınması gereken bir örnek. 2007<br />

yılında İspanya’nın kamu borcu GSMH’nın %42’si,<br />

bütçe açığı ise GSMH’nın %1.9’u ile çok makul bir<br />

düzeydeydi. İspanya’nın bütçesinin çökmesi, kamu<br />

borçlarının %100 sınırına dayanması yalnızca 5 yıl<br />

içerisinde gerçekleşti. İspanya ekonomisi konut sektörüne<br />

dayalı büyümüş, finansman ise büyük ölçüde<br />

dış fazla veren Almanya gibi ülkelerden gelmişti.<br />

Krizle birlikte 1 milyon konut inşaatı yarım kaldı,<br />

yüksek fiyattan konut alanlar borçlarını ödeyemeyecek<br />

hale düştüler. İşsizlik %20’leri aştı, gençlerde<br />

ise %53 ile bir rekora ulaştı. Kısaca gerek İspanya,<br />

gerekse krizle boğuşan diğer ülkeler, küreselleşmeneoliberalizm-finansallaşma<br />

silsilesiyle gelen yanlış<br />

• EKONOMİ<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 17

• EKONOMİ<br />

bir kurgunun kurbanlarıdır. Tüm dünyada gelir ve<br />

serveti emekçiler ve geniş halk kitleleri lehine dağıtmayı<br />

öngörmeyen hiçbir çözüm sonuç vermeyecektir.<br />

Gerek kendilerinin geleceği, gerekse dünya<br />

ekonomisinin düzlüğe çıkabilmesi için gereken irade,<br />

geniş halk kitlelerinin Yunanistan’daki gibi kendi<br />

kaderlerini kendi ellerine alabilmesiyle mümkün<br />

olabilecektir.<br />

Türkiye Ekonomisi Yavaşlıyor<br />

Türkiye ekonomisi 2009 yılındaki daralmanın<br />

ardından büyüme ivmesi kazanmış, 2011 yılını da<br />

%8.5’luk bir genişleme ile kapatmışı. Orta Vadeli<br />

Programda 2012 yılı için, “yumuşak iniş” tabir edilen<br />

%4 büyüme öngörülmüştü. 2012’nin ilk çeyrek<br />

büyüme rakamını ancak Temmuz başında öğrenebileceğiz.<br />

Ama ilk belirtiler, büyümenin hızlı bir biçimde<br />

hız kestiğine işaret ediyor.<br />

Sanayi üretimi 2012’nin ilk üç ayında sadece<br />

yüzde 2.8 artış gösterdi. Buna karşın 2011’in aynı<br />

döneminde yüzde 14.4’lük bir artış gözlenmişti. Nisan<br />

ayı sanayi Üretim Endeksi, Mart ayına göre yüzde<br />

1.0 arttı. Tüm bu göstergeler, ekonominin hızla<br />

yavaşladığının altını çiziyor. Betam’ın tahminleri,<br />

2012’nin birinci çeyrek büyümesinin yüzde 3.5,<br />

ikinci çeyrek büyümesinin ise % 3.3 gerçekleşeceği<br />

yolunda. Büyümenin giderek ivme kaydetmesi, gerekli<br />

önlemler alınmaz ise Türkiye ekonomisinin yılın<br />

ikinci yarısında daha düşük bir büyümeye, 2012<br />

genelinde ise % 4’ün altı bir rakam doğru sürüklenmekte<br />

olduğu sinyalini veriyor. Türkiye’nin kırılgan<br />

yapısı %4’ün altında bir büyümede işsizliğin artmasını<br />

getirir. Ayrıca vergi gelirleri büyük ölçüde geniş<br />

kitlelerden alınan KDV ve ÖTV’ye endeksli olduğundan;<br />

yavaş büyüme, kamu maliyesini de bozar.<br />

Dünya Gazetesinden Aleattin Aktaş, ekonomideki<br />

canlılığın azalmakta olduğunu ortaya koyan ciro<br />

endeksine dikkat çekiyor:<br />

"TÜİK tarafından yapılan açıklamada, ticaret ve<br />

hizmet sektöründe yılın ilk çeyreğindeki ciro endeksinin<br />

geçen yıla göre yüzde 5.1 arttığı belirtildi.<br />

İlk başta fena değilmiş izlenimi veren bir oran. Ancak,<br />

bu parasal bir artış, dolayısıyla bu dönemdeki<br />

enflasyonu dikkate almak gerekiyor. TÜFE’de bu<br />

yılın ilk çeyreğindeki fiyat düzeyi, geçen yılın aynı<br />

döneminin yüzde 10.49 üstünde gerçekleşti. Yani,<br />

buna göre ticaret ve hizmet sektöründeki ciro, enflasyon<br />

kadar bile artmadı. Bir başka ifadeyle ciro,<br />

reel olarak geçen yılın altında kaldı. Ciro endeksindeki<br />

artış yüzde 10.49 olsaydı, “sıfıra sıfır, elde<br />

var sıfır” durumu oluşacaktı, o bile yakalanamadı."<br />

Cari Açık Hız Kesiyor<br />

Bilindiği gibi Türkiye ekonomisi 2011 yılını 77.2<br />

milyar dolarlık bir cari açıkla kapatmıştı. Aydan aya<br />

en yüksek cari açık rakamı ise, 78.6 milyar dolarla<br />

2011 Ekim ayında görülmüştü. Bekleneceği üzere<br />

ekonomi hız kesince cari açık daralmaya başladı.<br />

Şubattaki 75.2 milyar dolardan sonra nisanda 69.2<br />

milyara kadar geriledi.<br />

Nisan ayında cari açık 5 milyar dolar olarak gerçekleşti.<br />

Geçen yıl aynı ayda ise cari açık 6.6 milyar<br />

dolardı. Cari açığın daralmasında en önemli rolü dış<br />

ticaret açığının gerilemesi oynadı. 2012’nin ilk dört<br />

ayında ihracat 48 milyar dolar, ithalat 75 milyar<br />

dolar, sonuçta dış ticaret açığı da 27 milyar dolar<br />

oldu. Geçtiğimiz yılın ilk 4 ayında dış ticaret dengesi<br />

28.7 milyar dolar açığa işaret ediyordu. Özetle,<br />

Türkiye ekonomisinin OVP’de 2012 için öngörülen<br />

65.4 milyar doların oldukça altında bir cari açıkla<br />

yılı kapatma olasılığı çok yüksek. Olayın önemli bir<br />

boyutu da, bu açığın hangi kaynaklardan karşılandığı.<br />

2012’nin ilk 4 ayında 21.2 milyar dolar cari açık<br />

verildi. Buna karşın 19.8 milyar dolar net döviz girişi<br />

kaydedildi. Dış alemden net 11 milyar dolar kredi<br />

sağlanırken, 6.3 milyar dolar borsaya ve kamu kağıtlarına<br />

portföy yatırımı gerçekleşti. Doğrudan yabancı<br />

sermaye yatırımı ise 2.5 milyar dolarda kaldı.<br />

Net hata noksan kalemi ise kaynağı belli olmayan<br />

2.9 milyar dolarlık bir döviz girişine işaret ediyor.<br />

Bu rakama ulaşmak için rezerv değişimine bakıyor,<br />

1.5 milyar dolar bir artış olduğunu görüyoruz.<br />

Cari açığın finansmanının büyük ölçüde borç yaratan<br />

kaynaklarla yapılması ekonominin kırılganlığını<br />

artırıyor. Eğer bir ülke cari işlemler açığı veriyor<br />

ise, o ülkenin tasarruflarından fazla yatırım yaptığı<br />

sonucu kolayca çıkarılabilir. Burada da, tasarruflarının<br />

ötesinde yatırım yapacak iki aktör vardır: Kamu<br />

ve özel sektör. 2012 yılında GSMH’nın yüzde 1-2’si<br />

aralığında bir bütçe açığı bekleniyor. Bu da kabaca<br />

15 milyar dolar. Demek ki, cari açık büyük ölçüde<br />

özel sektörü finanse etmekte kullanılıyor. Diğer bir<br />

deyişle özel sektörün borçları bu oranda artıyor. Yabancı<br />

sermaye yatırımı rakamının güdüklüğü de göz<br />

önüne alınırsa, borç yaratan sermayenin cari açığının<br />

finansmanındaki belirleyiciliği ortaya çıkar.<br />

1994 krizinin bir ölçüde, 2001 krizinin ise büyük<br />

ölçüde özel sektörün borçlarını tasfiye etmek,<br />

18<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

özel sektörü kurtarmak sonucu verdiği düşünülürse;<br />

Türkiye’nin bu anlamda çok ciddi bir kırılganlıkla<br />

karşı karşıya olduğu söylenebilir. 2001 krizinden<br />

sonra Bankacılık Düzenleme Denetleme Kurulu’nun<br />

(BDDK) bankacılık sektörünü disipline ettiğini biliyoruz.<br />

Eskisi gibi ticari bankaların büyük döviz açıklarından,<br />

açık pozisyonlarından bahsetmek söz konusu<br />

değil. Elimizdeki son rakamlar, bankaların açık<br />

pozisyonunun 20 milyar doların altında seyrettiğini<br />

gösteriyor. Ama buradan, bankacılık sisteminin riskli<br />

olmadığını söylemek mümkün değil.<br />

Bankaların açık pozisyonu, bilançolarındaki döviz<br />

yükümlülüklerinin döviz varlıklarından daha<br />

fazla olmasından kaynaklanır. Döviz kuru oynaklık<br />

gösterdiği, TL değersizleştiği zaman da bu bankalar<br />

için büyük sıkıntı yaratır. Şu anda bankacılık sisteminde<br />

böyle bir risk şiddetle hissedilmiyor. Çünkü<br />

bankaların Eylül 2011 rakamlarıyla 105 milyar dolar<br />

döviz kredisi kullandırdığı görülüyor. Bankalar dış<br />

alemden aldıkları borçları, özel sektöre döviz kredisi<br />

biçiminde veriyorlar. Bu nedenle açık pozisyon<br />

gerilerken, özel sektörden kaynaklanan kredi riski<br />

korkutucu biçimde artıyor.<br />

Türkiye’de Çocuklar da Çalıştırılıyor<br />

DİSK-AR’ın yer verdiği ve Uluslararası Çalışma<br />

Örgütü’nün (ILO) yaptığı araştırmaya göre, dünya<br />

genelinde 5-17 yaş arasındaki 1 milyar 586 milyon<br />

çocuğun 306 milyonu çalışıyor. Bu rakam 5-17 yaş<br />

grubunda her 5 çocuktan birinin çalıştığını ortaya<br />

koyarken, Türkiye’de aynı yaş grubunda, ev işleri<br />

de dahil edilirse çalışan çocukların oranı yüzde 49’u<br />

buluyor. Dünyadaki 5-17 yaş arasında 1 milyar 586<br />

milyon çocuktan 306 milyonu çalışıyor. Söz konusu<br />

rakam 2004 yılına göre sadece 17 milyon gerileme<br />

gösterdi. 5-14 yaş grubu için çocuk 176 milyona gerilerken,<br />

aynı zaman diliminde 15-17 yaş çocuklar<br />

için istihdam 127 milyondan 129 milyona yükseldi.<br />

Türkiye’de ise ev işlerinde çalışan çocukların sayısında<br />

olağanüstü artış kaydedildi. Değerlendirilmeyen<br />

ev işlerinde çalışan çocukların sayısı 1999’da<br />

4 milyon 447 bin iken, bu sayı 2006 yılında 7 milyona<br />

ulaştı. Çocuk emeği ev içine kayarken, çalışma<br />

yaşamındaki çocuk istihdamı tarımdaki çözülmeye<br />

bağlı olarak sanayi ve ticaret alanlarına yöneldi.<br />

AKP’nin çıkardığı 4+4+4 yasasıyla eve mahkum edilen<br />

çocukların, özellikle kızların sayısında patlama<br />

beklenmeli.<br />

Ayrıca OECD ülkelerinde 0-14 yaş grubundaki<br />

çocuk sahibi ailelerin istihdam profiline yönelik bir<br />

araştırma, ilginç veriler ortaya koydu. OECD ortalaması<br />

ailelerin yüzde 57’sinde eşlerin her ikisi de<br />

çalışırken, Türkiye’de bu oranın sadece yüzde 15<br />

olmasıydı.<br />

TİSK bu durumu, “Erkek işte, kadın evde” biçiminde<br />

yorumladı. Türkiye’de yüzde 15 olan oran,<br />

Slovenya’da yüzde 82.1, İsveç’te ise yüzde 81.4<br />

düzeyine çıkıyordu. Türkiye’de yüzde 15 olan çocuk<br />

sahibi eşlerden her ikisinin de çalışma oranı,<br />

sondan ikinci Meksika’da bile yüzde 30’a ulaşıyor.<br />

OECD ortalamasında yüzde 5.7 düzeyinde seyreden<br />

her iki ebeveynin de çalışmaması oranı ise,<br />

Türkiye’de yüzde 13.4’e kadar yükseliyor.<br />

Aslında bu rakamlar, Türkiye’de işsizlik oranının<br />

göreceli düşük görünmesinin tamamıyla işgücüne<br />

katılma oranının düşüklüğü ile ilgili olduğunun kanıtları.<br />

Türkiye’deki kadınların ancak yüzde 30’u işgücüne<br />

katılıyor. 75 milyonluk Türkiye’de ev kadını,<br />

ev kızı olarak evde oturanların sayısı 14 milyonu buluyor.<br />

İş aradığı halde iş bulamayan kadınların sayısı<br />

da 1 milyonun üzerinde. Kısaca, kadınlarımızın çoğu<br />

pasif durumda, üretime emeğiyle katılma fırsatı<br />

bulamıyor. Yüksek eğitimli kadınları çıkarttığımız<br />

zaman, kadınların işgücüne katılma oranının yüzde<br />

20’lere kadar indiğini görüyoruz. Bu, Türkiye’nin<br />

kendi standartlarında da büyük bir gerilemeye işaret<br />

ediyor. Örneğin, daha 1998’de kadınların işgücüne<br />

katılma oranı yüzde 34 iken, şimdi yüzde 25’e<br />

gerilemiş. Bunu üyelik başvurusunda bulunduğumuz<br />

AB’nin yüzde 60’lar civarındaki kadınların işgücüne<br />

katılma oranı ile karşılaştırınca, ne kadar vahim bir<br />

durumda olduğumuz ortaya çıkıyor.<br />

Türkiye’de şöyle bir tampon mekanizmasından<br />

da sözedilebilir: Kadınlar, ekonomik krizlerde, erkeklerin<br />

işsiz kaldığı, mevcut nominal ücretinden<br />

çok daha azına çalışmaya rıza göstermediği bir dönemde,<br />

aileyi açlıktan kurtarmak için, ailenin varlığını<br />

devam ettirebilmesi amacıyla, çok elverişsiz<br />

koşullarda, çok düşük ücretlerle işgücü piyasasına<br />

katılıyorlar. Ama hayat biraz normale dönünce, tekrar<br />

kendilerini işgücü piyasasının dışında buluyorlar.<br />

Bu nedenle zaman zaman kadınların işgücüne katılma<br />

oranlarının sıçramasını kalıcı kabul etmemek,<br />

fazla hayıra yormamak gerekiyor.<br />

• EKONOMİ<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 19

• ETKİNLİKLER<br />

ASMMMO FOTOĞRAF TOPLULUĞU FOTOĞRAF<br />

SERGİSİ DÜZENLENDİ<br />

Odamız sosyal ve kültürel etkinlikler<br />

komisyonumuz tarafından<br />

başlatılan, fotoğrafçılık kursu 26<br />

aylık bir çabanın sonunda, Nisan<br />

– 2011’de sonuçlandı ve Odamızın<br />

kuruluşundan sonraki yirmi bir yıl<br />

içinde ilk kez Odamız bünyesinde<br />

fotoğraf eğitimi verilmeye başlandı;<br />

iki grup olarak, haftada iki<br />

gün yapılan ve sekiz hafta süren<br />

“Fotoğraf Temel Eğitimi” çalışmalarımızdan<br />

sonra fotoğraf çalışmalarına<br />

devam etmek isteyen<br />

arkadaşlarımızla “ASMMMO Fotoğraf<br />

Topluluğu” oluşturuldu. Başlangıçta yaklaşık yirmi<br />

arkadaşımızın katıldığı ve 2011 yaz döneminde çalışmalarına<br />

başlayan ileri düzey fotoğraf çalışmaları<br />

bugüne kadar aralıksız sürdürüldü.<br />

2011 yılı son bahar döneminde temel eğitim çalışmalarımız<br />

devam etti. Bu dönemde temel eğitim<br />

alan bazı arkadaşlarımızın da katılmasıyla ileri düzey<br />

fotoğraf çalışmalarına katılan fotoğrafçı sayısı yirmi<br />

beş kişiye ulaştı.<br />

Yaklaşık bir yıldır sürdürülen fotoğraf çalışmaları<br />

sürecinde bir yandan teorik eğitimler yapılırken<br />

aynı zamanda Ankara çevresindeki farklı bölgelere ve<br />

önemli fotoğraf platolarına yirmi bir fotoğraf çekim<br />

gezisi düzenlendi. Bu çalışmalar önümüzdeki dönemlerde<br />

daha sistemli olarak devam edecek.<br />

Odamızda yürütülmekte olan sosyal etkinliklerden<br />

Halk Müziği ve Tiyatro çalışmalarının ve diğer etkinliklerin<br />

fotoğraflarla kaydı yapıldı. Fotoğraf Topluluğumuz,<br />

Odamızın bütün etkinliklerinin estetik ve sanatsal<br />

anlamda fotoğrafik olarak kaydedilmesi konusunda<br />

da duyarlı davranmaya devam edecektir. Önümüzdeki<br />

süreçte,<br />

bu ve<br />

benzeri çalışmaların<br />

estetik<br />

düzeyi giderek<br />

yükselen içerikte<br />

kaydedilmesi<br />

ve görsel<br />

arşiv sisteminin<br />

oluşturulması<br />

hedeflenmektedir.<br />

Bir yıl önce<br />

fotoğraf makinesini<br />

tanımayan<br />

arkadaşlarımız,<br />

bugün<br />

Erol Bektaş<br />

her biri ba-<br />

Ali ŞAHİN<br />

Sosyal Etkinlikler Komisyon Başkanı<br />

ğımsız çalışmalar yürütebilecek düzeyde fotoğrafçı<br />

adayları olmuşlardır. Bu çalışmalarını gerek Odamız<br />

bünyesindeki etkinliklerde gerekse fotoğraf kurumlarında<br />

yürütmeleri halinde, çok daha iyi ve ileri düzeylere<br />

gelebileceklerdir.<br />

Meslek Mensupları arasındaki kültürel ve sanatsal<br />

yatkınlığın daha da yaygınlaştırılmasında önemli bir<br />

işlevi olduğunu ve olacağını düşündüğümüz fotoğraf<br />

çalışmalarımızı, hem temel eğitim düzeyinde, hem<br />

de ileri düzey fotoğraf çalışmaları biçiminde sürdüreceğiz.<br />

Bu sergi, ileri düzey fotoğraf çalışmalarına katılan<br />

fotoğrafçı arkadaşlarımızın, Nallıhan – Beypazarı,<br />

Kapadokya, Tuzgölü Havzası – Cihanbeyli, Kızılcahamam;<br />

Çamkoru - Azapderesi ve Işıkdağı, Çubuk Karagöl,<br />

Mogan – Eymir Gölü Havzası, İstanbul ve daha<br />

başka yerlerdeki çalışmalarında ürettikleri fotoğraflardan<br />

oluşmaktadır. Çalışmalarda doğa, emek, kültür<br />

ilişkisinin insan ve toplum yaşamındaki belirleyici<br />

öneminin eksen alınmasına özen gösterilmiştir.<br />

Odamız Yönetim Kurulu’na, temel eğitim ve ileri<br />

düzey fotoğraf<br />

çalışmalarımız<br />

sırasında verdikleri<br />

desteklerden<br />

dolayı<br />

teşekkür ediyoruz.<br />

İdari ve<br />

teknik kadrolarda<br />

hizmet<br />

veren Odamız<br />

çalışanlarına,<br />

aydınlık oda<br />

işlemlerini özveri<br />

ile yürüten<br />

Asdoğan Fotoğrafçılık<br />

çalışanlarına<br />

içten teşekkürlerimizi<br />

Cem Demir<br />

sunuyoruz.<br />

20<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

ASMMMO TİYATRO TOPLULUĞU OYUNUNU<br />

SERGİLEDİ<br />

ASMMMO HALK MÜZİĞİ KOROSU KONSERİ<br />

Odamızın tiyatro topluluğu, sosyal<br />

ve kültürel etkinlikler komisyonu<br />

tarafından alınan karar doğrultusunda,<br />

hocamız Neşet Erdem'in çalıtırıcılığında,<br />

Odamızın boş olan salonlarında<br />

çalışmalarına başlamıştır.<br />

Öncelikle tiyatro eğitiminin teorik<br />

bilgileri çalışmalara katılan arkadaşlara<br />

hocamız tarafından verilmiş,<br />

daha sonra da uygulamalı eğitime<br />

geçilmiştir.<br />

Çalışmalara katılan arkadaşlar<br />

belirli bir seviyeye ulaştıktan sonra,<br />

hocamız tarafından belirlenen "Üfürükçü"<br />

adlı oyun sahneye konulmak için çalışmalara devam<br />

edilmiştir.<br />

Aksesuarlı provalar için Yenimahalle Belediyesi Dört<br />

Mevsim Tiyatro Salonu kullanılmıştır.<br />

Tiyatro topluluğumuzun meslektaş oyuncuları her türlü<br />

fedakarlığı göstererek bütün çalışmalara azami ölçüde<br />

katılmışlardır. Bazen çalışmaların çok uzun sürmesine<br />

rağmen hiçbir meslektaş tiyatrosever bu durumdan şikayetçi<br />

olmadığı gibi, saatin nasıl geçtiğinin farkına varmadan<br />

3,5-4 saat süren çalışmalara sonuna kadar devam<br />

etmiştir.<br />

Yaşadığımız ülkede tiyatro yapmanın ne kadar zor ve<br />

meşakkatli bir iş olduğunu bizzat çalışmalar esnasında<br />

yaşayarak görmüşlerdir.<br />

Tiyatro ekibimizin ilk oyunu olan "Üfürükçü"yü Yenimahalle<br />

Belediyesi Dört Mevsim Tiyatro Salonu'nda 2<br />

Nisan 2012, ikinci oyununu Ankara Sanat Tiyatrosu'nda 7<br />

Mayıs 2012 tarihlerinde tamamen dolu salonlarda coşkulu<br />

bir meslektaş kitlesine sergilemiştir.<br />

Ankara Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Halk<br />

Müziği Koromuz, ilk çalışmalarına Nisan 2011’de Koro Şefi<br />

Bilal Bal ile başladı.<br />

Önceleri Odamız dersliklerinde yapılan koro çalışmalarımız,<br />

çalışma ortamının uygunluğu nedeniyle, başkanlığını<br />

koro şefimizin yaptığı Müzik Derneği adresinde<br />

devam etti.<br />

Gittikçe yoğunlaşan mesleki faaliyetlerimizin, sosyal<br />

yanımızı olumsuz etkilediğinin farkında olarak ve kültür<br />

değerlerimizin yaşatılması maksadıyla da, Odamız sosyal<br />

ve kültürel etkinlikler komisyonunun kararı ve Oda<br />

Yönetimimizin oluru ile kurulan Halk Müziği Korosu çalışmalarının<br />

meslektaşlarımız için, muhasebe mesleği dışında<br />

bu tür faaliyetlerin olumlu olduğuna inanmaktayız.<br />

Anadolu ezgilerinin, her yöremizin sevinçleri, kederleri,<br />

umutları ve dostlukları yaşattığını bilerek, kardeşlik<br />

ve bir arada yaşamı arzuladığını hissederek Odamız korosu<br />

tarafından icra edilen türkülerimizin, aynı zamanda<br />

yaşatmamız gereken kültür hazinemiz olduğunun da<br />

bilincindeyiz.<br />

Bu bilinç ve sevgiyle, geliştirmeyi düşündüğümüz bu<br />

çalışmalarımıza emek ve zaman vererek katılan, yöneten,<br />

söyleyen, eşlik eden ve izleyen tüm türkü sever<br />

meslektaşlarımızı bundan sonraki yapılacak koro çalışmalarına<br />

katkı sunmalarını beklemekteyiz.<br />

• ETKİNLİKLER<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 21

MEHMET ÇELİK<br />

VEFATININ 1. YILINDA ANILDI<br />

• ANMA<br />

1992-2000 yılları arasında<br />

Oda Başkanlığımızı<br />

yapan değerli meslektaşımız<br />

Mehmet Çelik,<br />

vefatının 1. yılında mezarı<br />

başında anıldı. Oda<br />

yönetimimiz ve<br />

meslektaşlarımızın<br />

diğer<br />

da<br />

katıldığı anmada Mehmet<br />

Çelik, sevgiyle yadedildi.<br />

KAYIPLARIMIZ<br />

Üyelerimizden, Bünyamin MUTLUER 03.03.2012, Musa KARDEŞ 10.03.2012,<br />

Ergül SAYILI 02.05.2012, tarihinde vefat etmiştir.<br />

Yakınları ve dostlarına başsağlığı ve sabır dileriz.<br />

22<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

Kitap<br />

Körlük<br />

Ali İrfan YILMAZ<br />

SMMM<br />

José Saramago<br />

Kitapta bir ülke ve yer adı yok, insanlar var<br />

adlarıyla anılmayan. Bu şekliyle anlatılanlara evrensel<br />

bir bakış verilebiliyor, zaten dünyanın her<br />

yerinde görmeyen insanların adları aynı.<br />

Araba kullanan bir adam kırmızı ışıkta beklerken<br />

aniden körleşir. Bu ilk kör olan “birinci<br />

kör adam” gidebilmişti doktora, tıbben kusursuz<br />

olan gözleri görmüyordu. Hızla yayılıyordu körlük<br />

kim bir körle temas etse koyu bir beyazlık<br />

kaplıyordu dünyasını.<br />

Bir adamın birdenbire kör oluşu, bunun bir<br />

salgın halinde toplumda yayılması bir uygarlığın<br />

da dağılmasına neden olur. Bu dağılma yukarıdan<br />

başlar ve hükümet de üzerine düşen “görevi” yerine<br />

getirir:<br />

“Hükümetimiz, hakkı ve görevi olarak gördüğü şeyi, içinden geçmekte<br />

olduğumuz ve görünüşte bir körleşme salgını olarak ortaya<br />

çıkan ve şimdilik ‘beyaz felaket’ deyimiyle ifade edilen kriz dönemi<br />

içinde, elindeki tüm olanakları seferber ederek, halkı koruma görevini<br />

enerjik biçimde yerine getirmek zorunda kaldığından dolayı<br />

üzgündür. (…) Hastalığa yakalanmış kişileri aynı mekan içinde ve bu<br />

yere yakın, fakat ayrı bir yerde de bu kişilerle her hangi bir biçimde<br />

temas etmiş kişileri toplama kararı, uzun uzun düşünüldükten sonra<br />

alınmıştır.”(s.57)<br />

Herkesin kör olduğu bir toplumda görünmezlik yaşanan bir gerçekliktir.<br />

Bu gerçeklik ise, kötülüklere sığınak olur. Zorbalıklar, acımasızlıklar,<br />

soygunlar, hırsızlıklar, arsızlıklar, katliamlar, tecavüzler körlükle<br />

birlikte sürer gider. Her zaman her yerde olduğu gibi suyun başını tutanlar<br />

çıkar; körlerin tıkıldıkları kampta bir grup vicdansız kör, askerlerin<br />

bıraktıkları yemeklerin koğuşlara dağıtım işini ele geçirir. Yemek<br />

karşılığı, zavallı körlerin neleri var neleri yok her şeylerini ellerinden<br />

alırlar. Gelecekte de zorbalığa maruz kalmadan yemeklerini alabilmek<br />

için, hiç direnmeden her şeylerini verip kurtulmak isterler, bu halleriyle<br />

hem neye ihtiyaçları vardı ki karınlarını doyurmaktan başka?<br />

“Aradan bir hafta geçti, vicdansız körler bu kez de kadın istedi.<br />

Hiç utanıp sıkılmadan, resmen, Bize kadın gönderin, diyorlardı. (…)<br />

Verilen yanıt kısa ve kesin oldu, Kadın yoksa mama da yok.”(s.187).<br />

“İlk isteklerini bize dayatmaya geldiklerinde onlara gerektiği<br />

gibi direnmedik, Doğru, korktuk, oysa korku her zaman en iyi yol<br />

gösterici değildir.”(s.216).<br />

Asıl zor olan ise, herkesin kör olduğu bir kentte gören bir kişinin<br />

durumu… Görebilmesi, onu hiçbir özveriyle üstesinden gelemeyeceği<br />

kadar ağır bir yükün altına sokmaktadır.<br />

“… körler dünyasında yaşayıp gözleri gören biri olmanın ne demek<br />

olduğunu bilmiyorsunuz siz, bilemezsiniz, ben bir kraliçe değilim,<br />

hayır, gözleri dehşeti görsün diye dünyaya gelmiş bir kadınım<br />

yalnızca, siz o dehşeti duyumsuyorsunuz, bana gelince, hem duyumsuyor<br />

hem de gözlerimle görüyorum,”(s.303).<br />

Direnebilmek, görmeyenlerin dünyasına bir parça umut ışığı katabilecek<br />

tek yoldu oysa… Nitekim öyle de olur.<br />

“Cehennem içinde cehenneme çevirdiğimiz bu yerde utanç sözcüğünün<br />

hala bir anlamı kaldıysa bu, o sırtlanı<br />

gidip kendi ininde öldürmeyi göze alabilmiş olan<br />

o yürekli kişi sayesinde oldu. (…) kursaklarını yeterince<br />

utanma duygusu taşımadıkları için doldurabilen<br />

insanlar şimdiye kadar her zaman çıkmıştır,<br />

ama bizlerin, şu ana kadar hak etmediğimiz o<br />

son onurdan başka elimizde hiç bir şey kalmamış<br />

olan bizlerin işte hakkımız olan o onuru kurtarmak<br />

için hala savaşabileceğimizi kanıtlamamız<br />

gerekir,”(s.218).<br />

Bir araya gelemeyen hiçbir dayanışma duygusuna<br />

sahip olmayan insanlar, yakalandıkları fiziki<br />

körlükte, hayatlarını devam ettirebilmek için, bir<br />

arada olmaya, ortak bir ipe tutunarak aynı anda<br />

durup aynı anda yürüyerek sanki tek bir canlı organizmaymış<br />

gibi bir birlerinden kopmamaya çabalıyorlar.<br />

Fiziki körlükte aynı ipe tutunup birbirlerine sıkıca sarılanlar, asıl<br />

körlüğün üstesinden gelmede izlenecek çıkış yolu konusunda bizlere yeterince<br />

ışık sunmaktadırlar:<br />

“Bir körler toplumu yaşamını sürdürebilmek için nasıl bir düzen<br />

kurabilir, Örgütlenerek, örgütlenmek bir bakıma görmeye başlamak<br />

demektir, Haklısın kuşkusuz ama yaşadığımız bu körlük deneyimi<br />

bize yalnızca ölüm ve sefalet getirdi. (…) hastalıklar insandan insana<br />

değişebilir, ama şu anda bizi tam anlamıyla öldüren yalnızca körlük,<br />

Ölümsüz değiliz, ölümden kaçamayız ama hiç olmazsa kör olmaktan<br />

kaçınmalıyız.”(s.325).<br />

“Gözlerimizi açalım, bunu yapamayız, çünkü körüz, dedi Doktor.<br />

Körlerin en körünün artık görmek istemeyen kör olduğunu söylersek<br />

çok büyük bir gerçeği dile getirmiş oluruz,”(s.327).<br />

Körlük, Can Yayınları 2011 yılı 18.baskısı, çevirisi Aykut Derman<br />

tarafından yapılmış, 360 sayfa. Tırnak içindeki koyu yazılar kitaptan<br />

alıntılardır.<br />

Yazarı José Saramago; Nobel Edebiyat Ödülü sahibi 16 Kasım<br />

1922’de Lizbon’da doğan Portekizli yazar, 1998 yılında Nobel Edebiyat<br />

Ödülü’nü kazanır. Kanarya Adaları’ndaki Lanzarote adasında 18 Haziran<br />

2010 tarihinde vefat etti. Ölümü üzerine ülkesi Portekiz’de iki günlük<br />

milli yas ilan edildi.<br />

Sıra dışı bir edebiyatçı ve düşünür olan José Saramago, toplum<br />

olarak hep karıştırdığımız sevgiyi ve sahiplenmeyi şu sözüyle ayırmıştır:<br />

“Sevmek sahiplenmenin en güzel yoludur, sahiplenmek ise sevmenin<br />

en çirkin yolu.”<br />

Yaşadığımız dünya için yorumu ise: “Özgürlüklerin giderek daraldığı,<br />

eleştirinin yer bulmadığı, çokuluslu şirketlerin, piyasanın totalitarizminin<br />

artık bir ideolojiye bile gerek duymadığı, dinsel hoşgörüsüzlüğün<br />

yükselişe geçtiği karanlık bir çağda yaşıyoruz.” şeklindedir.<br />

Günümüz faşizminde, artık sembol olarak gamalı haç, siyah giysiler<br />

taşınmıyor, saç ve bıyık şekilleri ve gülünç hareketlerle karakterize<br />

edilmiyor der.<br />

Türkçeye çevrilmiş çok sayıda eseri bulunan yazarın Körlük en ünlü<br />

kitabıdır.<br />

• KİTAP<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 23

iir<br />

Alaattin ARMAN<br />

SMMM<br />

Ataol BEHRAMOĞLU<br />

• MEVZUAT ŞİİR DEĞİŞİKLİĞİ<br />

İlk kitabı 1965’te yayımlanan şairin ikinci kitabı<br />

“Bir Gün Mutlaka” geniş yankılar uyandırdı. 1984 yılında<br />

yurtdışına çıkan şair, Fransa'da Türk ve Dünya<br />

Şiiri üstüne çalışmalar yaptı.<br />

Gençlik dönemi şiirlerinde Orhan Veli, Attila İlhan<br />

ve İkinci Yeni şiirinin ortak özellikleri etkin. Gerçek<br />

şiir kimliği 1965-1971 arasında Papirüs, Şiir Sanatı,<br />

Yeni Gerçek, Yeni Dergi ve Halkın Dostları'nda çıkan<br />

şiirleriyle oluştu. Bu şiirlerinde toplumcu, etkin bir<br />

edebiyat anlayışının örnekleri yer aldı.<br />

Şiirleri bütün büyük dillere çevrildi. Toplumcu gerçekçi<br />

şiir ilkelerine yöneldi, şiirini yeni biçim ve tema<br />

arayışlarıyla besledi. Edebiyat ve kültür üzerine yazdıkları,<br />

antoloji ve diğer çalışmalarıyla kuşağının önde<br />

gelen yazarları arasına girdi.<br />

Tüm şiirleri, 1981 yılında Afrika-Asya Yazarlar<br />

Birliği'nin Lotus Edebiyat Büyük Ödülü'yle onurlandırıldı.<br />

BEBEKLERİN ULUSU YOK<br />

İlk kez yurdumdan uzakta yaşadım<br />

bu duyguyu<br />

Bebeklerin ulusu yok<br />

Başlarını tutuşları aynı<br />

Bakarken gözlerinden aynı merak<br />

Ağlarken aynı seslerinin tonu<br />

Bebekler , çiçeği insanlığımızın<br />

Güllerin en hası , en goncası<br />

Sarışın bir ışık parçası kimi<br />

Kimi kapkara bir üzüm tanesi<br />

Babalar , çıkarmayın onları akıldan<br />

Analar, koruyun bebeklerinizi<br />

Susturun, susturun söyletmeyin<br />

Savaştan,yıkımdan söz ederse biri<br />

Bırakalım sevdayla büyüsünler<br />

Serpilip gelişsinler bir fidan gibi<br />

Senin, benim hiç kimsenin değil<br />

Bütün bir yeryüzünündür onlar<br />

Bütün insanlığın gözbebeği<br />

İlk kez yurdumdan uzakta yaşadım<br />

bu duyguyu<br />

Bebeklerin ulusu yok,<br />

Bebekler, çiçeği insanlığımızın<br />

Ve geleceğimizin biricik umudu<br />

YAŞADIKLARIMDAN ÖĞRENDİĞİM BİR ŞEY VAR<br />

Yaşadıklarımdan öğrendiğim bir şey var:<br />

Yaşadın mı, yoğunluğuna yaşayacaksın bir şeyi<br />

Sevgilin bitkin kalmalı öpülmekten<br />

Sen bitkin düşmelisin koklamaktan bir çiçeği<br />

İnsan saatlerce bakabilir gökyüzüne<br />

Denize saatlerce bakabilir, bir kuşa, bir çocuğa<br />

Yaşamak yeryüzünde, onunla karışmaktır<br />

Kopmaz kökler salmaktır oraya<br />

Kucakladın mı sımsıkı kucaklayacaksın arkadaşını<br />

Kavgaya tüm kaslarınla, gövdenle, tutkunla gireceksin<br />

Ve uzandın mı bir kez sımsıcak kumlara<br />

Bir kum tanesi gibi, bir yaprak gibi, bir taş gibi dinleneceksin<br />

İnsan bütün güzel müzikleri dinlemeli alabildiğine<br />

Hem de tüm benliği seslerle, ezgilerle dolarcasına<br />

İnsan balıklama dalmalı içine hayatın<br />

Bir kayadan zümrüt bir denize dalarcasına<br />

Uzak ülkeler çekmeli seni, tanımadığın insanlar<br />

Bütün kitapları okumak, bütün hayatları tanımak arzusuyla<br />

yanmalısın<br />

Değişmemelisin hiç bir şeyle bir bardak su içmenin mutluluğunu<br />

Fakat ne kadar sevinç varsa yaşamak özlemiyle dolmalısın<br />

Ve kederi de yaşamalısın, namusluca, bütün benliğinle<br />

Çünkü acılar da, sevinçler gibi olgunlaştırır insanı<br />

Kanın karışmalı hayatın büyük dolaşımına<br />

Dolaşmalı damarlarında hayatın sonsuz taze kanı<br />

Yaşadıklarımdan öğrendiğim bir şey var:<br />

Yaşadın mı büyük yaşayacaksın, ırmaklara,göğe,bütün evrene<br />

karışırcasına<br />

Çünkü ömür dediğimiz şey, hayata sunulmuş bir armağandır<br />

Ve hayat, sunulmuş bir armağandır insana<br />

24<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

VERGİ KANUNLARI YÖNÜNDEN<br />

TRANSİT TİCARETİN İRDELENMESİ<br />

I – GİRİŞ :<br />

06.06.2008 tarih ve 26190 sayılı resmi gazetede<br />

yayınlanan Transit Ticarete İlişkin 2006/6 nolu<br />

Tebliğde Transit Ticaret; “Yurtdışında veya serbest<br />

bölgede yerleşik bir firmadan ya da antrepodan<br />

satın alınan malların, ülkemiz üzerinden<br />

transit olarak veya doğrudan doğruya yurtdışında<br />

veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya<br />

ya da antrepoya satılması” şeklinde tanımlanmıştır.<br />

Bu tebliğ 2008 yılında 2008 /11 numaralı<br />

tebliğ ile kaldırılmış olsa da transit ticaretin<br />

tanımında bir değişikliğe gidilmemiştir. Burada<br />

hemen dikkati çeken şey satıcının ve son alıcının<br />

yurt dışındaki müşteriler olmasıdır. Yerli firma ise<br />

yurt dışındaki bir firmadan malları alıp gene yurt<br />

dışındaki başka bir firmaya satmaktadır.<br />

Mallar doğrudan doğruya bir ülkeden başka<br />

bir ülkeye satılır. Yani millileştirilmeden, ülkemiz<br />

gümrüğüne girmeden transit olarak gönderilir.<br />

Transit ticaret, yurt dışından alınan bir malın<br />

yine yurt dışına gönderilmesi şeklinde olmakla<br />

beraber, serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya<br />

da antrepodan satın alınan malın ülkemiz üzerinden<br />

transit olarak veya doğrudan doğruya yurt<br />

dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya<br />

ya da antrepoya satılması şeklinde de gerçekleşebilir.<br />

Ebru KILKIŞ<br />

SMMM<br />

Antrepo, gümrük vergisine konu olup da henüz<br />

vergi ve resimleri ödenmemiş malların korunduğu,<br />

gerekiyorsa küçük tamamlayıcı işlemlerin<br />

yapıldığı gümrük binalarına yakın olan bir<br />

tür depodur. Fransızcadan dilimize geçmiştir ve<br />

kelime anlamı olarak gümrüklere gelen ticari eşyanın<br />

konulduğu, korunduğu yer, ardiye anlamlarına<br />

gelmektedir. Antrepo gümrük gözetimi altında<br />

bulunan eşyanın konulması amacıyla kurulan<br />

ve kuruluşunda aranılacak koşulları ve nitelikleri<br />

yönetmelikle belirlenen yerleredir. Antrepolar<br />

eşyanın gümrük mevzuatında düzenlenen şekilde<br />

konulması halinde süresiz kalabildiği ve eşyanın<br />

antrepoda kaldığı süre içerisinde eşyaya terettüp<br />

eden vergilerin ödenmediği bir gümrük rejimidir.<br />

Transit ticaret konu olan malların satın alınması<br />

ithalat, satılması da ihracat sayılmadığından,<br />

malın satın alınmasına ilişkin işlemler, İthalat<br />

Rejimi, malın satılmasına ilişkin işlemler ise<br />

İhracat Rejimi hükümlerine tabi tutulmaz. Gümrük<br />

idarelerince verilebilecek izne istinaden malların<br />

Türk gümrük hattını aşarak işçilik görmek<br />

üzere fiktif depo veya antrepolara alınması “fiili<br />

ithalat” hükmünde değildir. Bu nedenle Transit<br />

ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata<br />

ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon<br />

tahsil edilmez. Uluslar arası yasaklanmış mallar<br />

ile Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın madde politikası<br />

itibariyle transit ticaretinin yapılmasının uygun<br />

görmediği mallar transit ticarete konu olamaz.<br />

İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle<br />

transit ticaret yapılamaz.<br />

Kimler Transit ticareti yapabilir? Vergi numarası<br />

sahibi Türkiye’de yerleşik gerçek veya tüzel<br />

kişi tacirler, esnaf ve sanatkar odalarına kayıtlı<br />

olup üretim faaliyetiyle iştigal eden esnaf ve sanatkarlar<br />

ve joint-venture ( Ortak Girişim) ile<br />

konsorsiyumlar transit ticaret yapabilirler. Bu konuda<br />

herhangi bir gerçek ya da tüzel kişiye kısıtlama<br />

getirilmemiştir.<br />

Belge düzeni ve mal hareketi: Transit ticarete<br />

konu mal alım ve satımında normal ticari<br />

işlemlerdeki gibi belge düzenine uyulması yani<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 25

• MESLEKİ YAZILAR<br />

alışlarda fatura alınması satışlarda ise fatura düzenlemesi<br />

gerekir. Alınan ve düzenlenen faturaların<br />

diğer işlemlerde olduğu gibi yasal defterlere<br />

kaydedilmesi gerekiyor. Malın satıcıdan alıcıya<br />

gitmesi sürecinde arada nerelerden geçtiği<br />

önemli değildir. Sevk evraklarının güzergâha göre<br />

düzenlenmesi, ancak malın çıktığı ülke ve gireceği<br />

ülke mevzuatlarının göz önünde bulundurulması<br />

gerekir.<br />

08.02.2008 tarih, 26781 sayılı Resmi Gazete’de<br />

yayımlanan 2008/13186 sayılı karar ile transit ticarette<br />

taahhüt takibi kaldırılarak satış bedellerinin<br />

tasarrufu serbest bırakılmıştır. Yapılan<br />

değişiklik sonrasında TTF ( Transit Ticaret Formu)<br />

düzenlenmesi ve düzenlenen TTF’ lerin bankalarca<br />

onaylanması şeklindeki uygulamaya son verilmiştir.<br />

ll-TRANSİT TİCARETİN VERGİSEL AÇIDAN DE-<br />

ĞERLENSİRİLMESİ:<br />

A – Katma Değer Vergisi Açısından:<br />

Transit ticaret; genellikle malların bir ülkeden<br />

temin edilip millileştirilmeden başka bir<br />

ülkeye satılması şeklinde ortaya çıkar. Bu gibi<br />

durumlarda KDV yönünden Vergiyi doğuran olay<br />

ülkemiz sınırları içinde değil de başka bir ülkede<br />

meydana gelir.<br />

Katma değer vergisi gibi dolaylı vergilerde<br />

vergileme yetkisi Ülkelerin hükümranlık alanları<br />

ile sınırlanmıştır. Bir başka deyişle siyasal sınırlar<br />

vergilendirme işleminin de sınırlarını oluşturmaktadır.<br />

Bu nedenle KDV Kanunu’nun 1. Maddesinde<br />

sadece Türkiye’ de yapılan işlemlerin KDV nin konusuna<br />

girdiği açıkça belirtilmiştir.<br />

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun<br />

birinci maddesi aşağıdaki gibidir.<br />

“Türkiye’de yapılan aşağıdaki işlemler katma<br />

değer vergisine tabidir.<br />

1- Ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek<br />

faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler,<br />

2- Her türlü mal ve hizmet ithalatı,<br />

3- Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler.”<br />

Kanun’un 2. Maddesinde Teslim; “Bir mal üzerindeki<br />

tasarruf hakkının malik ve onun adına hareket<br />

edenlerce, alıcıya veya onun adına hareket<br />

edenlere devredilmesidir” şeklinde tanımlanmıştır.<br />

İki veya daha fazla kimse tarafından zincirleme<br />

akit yapılmak suretiyle, malın bu arada el<br />

değiştirmeden doğrudan sonuncu kişiye devredilmesi<br />

halinde, aradaki safhaların her birinin ayrı<br />

birer teslim olduğunu hüküm altına almıştır.<br />

Kanun’un 6. maddesinde ise “işlemlerin<br />

Türkiye’de yapılmasından” ne anlaşılması gerektiği<br />

açıklanmıştır. Madde metnine göre işlemlerin<br />

Türkiye de yapılmış olduğunun kabulü için<br />

malların teslim anında Türkiye’de bulunması gerekmektedir.<br />

Söz konusu olan şey mal değil de<br />

hizmet teslimi ise Hizmetin Türkiye de yapılması<br />

veya hizmetten Türkiye’de faydalanılması gerekir.<br />

Bir işlemin katma değer vergisine tabi olması<br />

için ön koşul bu işlemin Türkiye’de yapılmış olması,<br />

bu işlem hizmetse bu hizmetten Türkiye’de<br />

yararlanılması, malsa bu malın Türkiye’de kullanılması<br />

ya da Türkiye de tüketilmesi gerekir.<br />

Uluslararası uygulamalarda katma değer vergisinde<br />

varış ülkesi prensibi geçerlidir. Bu nedenle<br />

de yurt dışına gönderilen mallar ihracat istisnası<br />

kapsamındadır. Transit ticarette yurt dışında satın<br />

alınan veya imal olunan malın yine yurt dışında<br />

teslimi söz konusudur. Hindistan’dan alınan<br />

bir malın Kazakistan’a, yada Almanya dan alınan<br />

bir malın Suriye’ye satılması transit ticarettir.<br />

Bu işlemlerde vergiyi doğuran olayın Türkiye’de<br />

geçekleşmemiş olması, Satıcının ve nihai alıcının<br />

yurt dışındaki mükellefler olması konuyu KDV dışına<br />

çıkarmaktadır. Bu işlemler KDV Kanunu’nun<br />

1. Ve 6. Maddelerine göre KDV ne tabi değildir.<br />

Mal tesliminin Türkiye sınırları dışında gerçekleşmesi<br />

halinde bu işlemin Türkiye’de katma<br />

değer vergisine tabi tutulması mümkün değildir.<br />

Transit Ticaret işlemleri ile ilgili KDV hesaplanmayacak<br />

ve beyan edilmeyecektir. Bu<br />

nedenle transit ticaret işlemleri hiçbir şekilde<br />

katma değer vergisi beyannamesine girmeyecektir.<br />

Katma değer vergisi Kanunu’nun 14. Maddesinde<br />

yer alan Transit Taşımacılık istisnasını<br />

Transit Ticaret ile karıştırmamak gerekir.<br />

B – Gelir ve Kurumlar Vergisi Açısından:<br />

1-Tam Mükellefler Açısından:<br />

26<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

a) Gelir Vergisi Mükellefleri:<br />

Ülkemizde uygulana vergi kanunlarına göre<br />

mükellefler Tam Mükellefler ve Dar Mükellefler<br />

olmak üzere iki gurupta toplanmıştır. Gelir<br />

Vergisi Kanunu gerçek kişilerin vergilendirilmesi<br />

ile ilgili kuralları belirleyen bir kanundur. Bu<br />

Kanunu’nun 3. maddesinde tam mükellefler tanımlanmış<br />

ve bu mükelleflerin Türkiye içinde ve<br />

dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı<br />

üzerinden vergilendirilmesi gerektiği hüküm altına<br />

alınmıştır. Tam mükellefler geliri ister Türkiye<br />

içinde isterse Türkiye dışında elde etsin bu<br />

gelirlerin tamamını beyan etmek ve gelirlerin<br />

tamamı üzerinden vergi vermek zorundadır. İkili<br />

anlaşmalarla bazı istisnalar getirilse bile genel<br />

uygulamanın çerçevesi budur. Son yıllarda<br />

çeşitli ülkelerle “Çifte Vergilendirmeyi Önleme<br />

Anlaşmaları” imzalanmış, karşılıklı olmak kaydı<br />

ile o ülkelerde elde edilen gelirlerin beyan dışı<br />

bırakılması ya da gelirin elde edildiği ülkede vergilendirilmişse<br />

mükellefiyetin bulunduğu ülkede<br />

mükerrer vergilendirmeyi önlemek adına tekrar<br />

vergilendirilmemesi yoluna gidilmiştir. Ancak yukarıda<br />

açıklandığı gibi Tam mükellefiyette Ülke<br />

içinde ve dışında elde edilen gelirlerin tamamı<br />

üzerinden vergilendirilmesi genel uygulamadır.<br />

Transit ticaretten elde edilen gelirlerin de defterlere<br />

kaydedilip beyan edileceği açıktır.<br />

Transit Ticarette Gelir Vergisi Kanunu’nun<br />

40/1. Maddesinde Belirtilen Götürü Gider Uygulaması<br />

Yapılıp Yapılmayacağı: Gelir Vergisi<br />

Kanunu’nun “İndirilecek Giderler” başlıklı 40.<br />

maddesinde sayılan giderler safi kazancın tespit<br />

edilmesinde indirim olarak kabul edilir. Söz konusu<br />

maddenin 1. fıkrasına göre;<br />

“40/1- Ticari kazancın elde edilmesi ve<br />

idame ettirilmesi için yapılan genel giderler<br />

(4108 sayılı Kanun’un 19. maddesiyle eklenen<br />

hüküm) (01.01.1995 tarihinden geçerli olmak<br />

üzere) (İhracat, yurt dışında inşaat, onarma,<br />

montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan<br />

mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten<br />

bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri<br />

hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla<br />

yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık<br />

olmak üzere götürü olarak hesapladıkları<br />

giderleri de indirebilirler.)”<br />

hükmü ile bazı giderlerin Vergi Usul Kanunu’nun<br />

ilgili hükümlerine göre tevsik edilmediği hallerde<br />

de ticari kazancın tespitinde indirime müsaade<br />

edilmiştir. Buna göre götürü giderden; ihracat,<br />

yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve teknik<br />

hizmetler ile taşımacılık faaliyetinde bulunan,<br />

dar mükellefiyet esasında vergilendirilenler<br />

de dahil olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi<br />

mükellefleri yararlanabileceklerdir. Bu tür faaliyetleri<br />

bulunmayan mükelleflerin Gelir Vergisi<br />

Kanunu’nun 40. maddesi hükmüne göre götürü<br />

gider kaydı ve bu giderleri kazancın tespitinde indirim<br />

konusu yapmaları mümkün değildir. Transit<br />

ticarette GVK 40/1. Maddesine göre indirim yapılası<br />

kabil değildir.<br />

b) Kurumlar Vergisi Mükellefleri:<br />

Kurumlar vergisi Kanunu’nun 3. Maddesinde<br />

Tam mükellefiyet tanımlanırken Kanuni merkezinin<br />

veya İş merkezinin Türkiye’de olması tam<br />

mükellef kurum olmak için yeterli görülmüş, Tam<br />

mükellef kurumların ise Türkiye içinde ve dışında<br />

elde ettiği tüm kazançlar üzerinden vergilendirilmesi<br />

gerektiği hüküm altına alınmıştır. Kazancın<br />

yurt dışında elde edilmiş olması vergilendirmeyi<br />

etkilememektedir.<br />

Tam mükellefiyete tabi gelir ve kurumlar<br />

vergisi mükelleflerinin Türkiye içinde ve dışında<br />

elde ettikleri her türlü kazanç ve iratları,<br />

Türkiye’de vergilendirilmektedir. Dolayısıyla,<br />

tam mükelleflerin transit ticaret dolayısıyla<br />

kâr elde etmeleri durumunda bu karın tamamı<br />

Türkiye’de vergiye tabi tutulacaktır.<br />

Transit ticarette malların alındığı yerden fatura<br />

alınmalı, malın satıldığı yere de fatura kesilmelidir.<br />

Bu şekilde alış satış arasındaki fark<br />

Türkiye’de vergiye tabi gelir olarak kayıtlara<br />

yansıtılır.<br />

Transit ticaretten zarar edilmesi durumundaki<br />

bu zararlar genel hükümler çerçevesinde<br />

indirim konusu yapılmalıdır.<br />

2- Dar Mükellefler Açısından:<br />

a) Gelir Vergisi Mükellefleri:<br />

Gelir vergisi yönünden dar mükellefler kanunun<br />

6 maddesinde “Türkiye’de yerleşmiş olmayan<br />

gerçek kişilerin sadece Türkiye’de elde ettikleri<br />

kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilmesi”<br />

şeklinde tanımlanmıştır.<br />

Gelir Vergisi Kanunu’nun 7. Maddesinde Dar<br />

Mükellefler için kazancın hangi şartlarda Türkiye’<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 27

• MESLEKİ YAZILAR<br />

de elde edilmiş sayılacağı açıklanmıştır. Özetle<br />

söylenecek olursa dar mükellefin Türkiye’de ticari<br />

kazanç elde etmiş sayılması için Türkiye’de<br />

işyerinin olması veya daimi temsilci bulundurması<br />

ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilciler<br />

vasıtasıyla sağlanması, Zirai kazançta; Zirai<br />

faaliyetlerin Türkiye’de icra edilmesi, Serbest<br />

meslek kazançlarında; serbest meslek faaliyetinin<br />

Türkiye’de icra edilmesi ve değerlendirilmesi,<br />

Ücretlerde; hizmetin Türkiye’de ifa edilmesi<br />

ve değerlendirilmesi, GMSİ de gayrimenkulün<br />

Türkiye’de bulunması Menkul sermaye iradında<br />

Sermayenin Türkiye’de yatırılmış olması gerekir.<br />

b) Kurumlar Vergisi Mükellefleri:<br />

KVK’ nun 3. Maddesinde dar mükellefiyet tanımlanırken<br />

Kanuni merkezi veya İş merkezi<br />

Türkiye’de olmayan mükellefler dar mükellef<br />

olarak tanımlanmış, bunların sadece Türkiye içinde<br />

elde ettiği kazançlar üzerinden vergilendirilmesi<br />

gerektiği hüküm altına alınmıştır.<br />

Dar mükellefler sadece Türkiye’de elde ettikleri<br />

kazançlar üzerinden vergilendirilirler.<br />

Dar mükellef kişi ve kurumlar, transit ticaret<br />

işlemini Türkiye’de bulunan daimi temsilcileri<br />

veya işyerleri vasıtasıyla gerçekleştirmeleri<br />

ve bu işlemden gelir doğması halinde bu gelir<br />

Türkiye’de vergiye tabi olacaktır. Dar mükellef<br />

bu geliri yurt dışındaki merkezi yada şubeleri<br />

yoluyla elde ederse bu gelirin Türkiye ile ilişkilendirilmesi<br />

gerekir.<br />

3 – Transit Ticarete İlişkin Ba,Bs Bildirimleri:<br />

Ba, Bs Formları kanun metinlerinde yer almamasına<br />

rağmen hakkında en fazla tebliğ düzenlenen<br />

formlardır. Doksanlı yıllarda KDV beyannamelerinde<br />

en yüksek üç faturanın bildirilmesi<br />

ile başlayan süreç şu anda 396 sıra numaralı VUK<br />

tebliği ile son şeklini almıştır. Arada düzenlenen<br />

tebliğlerle konunun kapsamı ve bildirim tutarı bazen<br />

genişletilmiş bazen daraltılmıştır. Bir ara Serbest<br />

Meslek Erbaplarının da Ba, Bs bildiriminde<br />

bulunmaları zorunluluğu getirilmişse de bu uygulamada<br />

fazla ısrarcı olunmamış ve kaldırılmıştır.<br />

Ba, Bs Formları Bilanço esasına tabi mükelleflerin<br />

belli bir haddi aşan (Şu andaki had 5.000 TL dir)<br />

mal ve hizmet alışları ile satışlarının bildirilmesi<br />

amacı ile mali idareye verilen bildirimlerdir.<br />

Esasen tek başına bu bildirimlerden hareketle<br />

mükellefin matrahını tayin etmek gibi bir sonuç<br />

beklenmemekte ancak mükelleflerin birbirlerine<br />

düzenledikleri faturalardan çapraz kontrol yapılmaktadır.<br />

Bu formlardan hareketle matrah tayin<br />

edilemeyeceği açıktır. Ancak sahte ve muhteviyatı<br />

itibarı ile yanıltıcı belgelerin düzenleyicilerinin<br />

ve kullanıcılarının tespiti konusunda da başarılı<br />

sonuçlar alındığı görülmektedir.<br />

Ba, Bs formları Türkiye’de vergi kaydı bulunan<br />

mükellefler arasında oto kontrol yapılabilmesine<br />

yönelik bir uygulamadır. Dolayısıyla yurtdışındaki<br />

firmaların alış satışı Türkiye’de kullanılacak bilgileri<br />

içermemektedir.<br />

Transit ticarete ilişkin satıcıdan alınan ve alıcıya<br />

düzenlenen faturaların Ba, Bs bildirimine dahil<br />

edilip edilmeyeceği tebliğlerde açıklanmamıştır.<br />

Bu konuda verilen özelgelerde ise farklı görüşlere<br />

yer verilmiştir.<br />

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı 01.07.2010<br />

tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-219 sayılı<br />

özelgesinde transit ticaret kapsamında yapılan<br />

alım satım işlemlerinin Ba-Bs formlarına dahil<br />

edilip edilmeyeceği konusunda ………….. “Yukarıda<br />

yer alan açıklamalara göre; transit ticaret<br />

kapsamında şirketiniz tarafından yapılan işlemlerin<br />

belgelendirilmesi halinde Ba-Bs bildirim<br />

formlarına dahil edilmesi gerekmektedir.” Şeklinde<br />

görüş verilmiştir.<br />

Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığının<br />

vermiş olduğu özelgede ise tam tersi görüş<br />

yer almaktadır. Özelge Özeti şöyledir:<br />

“Sayı :B.07,1.GİB.4.99.16.01/01 VUK Mük.<br />

257/2009/-MUK-34 06.05.09/15130<br />

Konu : Transit ticaret kapsamında yapılan<br />

alım satım işlemlerinin katma değer vergisi beyannamesine<br />

ve Ba-Bs formlarına dahil edilip<br />

edilmeyeceği<br />

Öte yandan, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun<br />

148, 149 ve Mükerrer 257 nci maddelerinin verdiği<br />

yetkiye dayanılarak, 362 Sıra No’lu Vergi Usul<br />

Kanunu Genel Tebliği ile bilanço esasına göre<br />

defter tutan mükelleflerin belirli bir haddi aşan<br />

mal ve hizmet alımlarını “Mal ve Hizmet Alımlarına<br />

İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)” ile; mal ve<br />

hizmet satışlarını ise “Mal ve Hizmet Satışlarına<br />

İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)” ile bildirmeleri<br />

hususunda yükümlülük getirilmiştir. Söz konusu<br />

düzenleme ile Katma Değer Vergisi mükellefle-<br />

28<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

inin beyanlarının oto-kontrolüne imkan vermek<br />

ve bu formlar sayesinde mükelleflerin mal<br />

alım ve satımları ile katma değer vergisi beyanlarının<br />

çapraz kontrole tabi tutulabilmesi<br />

amaçlanmaktadır.<br />

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara<br />

göre; transit ticarete konu mallar şirketin mal<br />

varlığına girip çıkmasına ve satışın fatura ile<br />

belgelenmesine rağmen, millileştirilmeksizin<br />

satışa konu olduğu için katma değer vergisinin<br />

konusuna girmemektedir. Dolayısıyla, katma<br />

değer vergisinin konusuna girmeyen işlemler<br />

“Katma Değer Vergisi Beyannamesinde”, “Mal<br />

ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu<br />

(Ba)” ve “Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim<br />

Formu (Form Bs)” de hiçbir şekilde yer<br />

almayacaktır.”<br />

Bize göre de transit ticarette Ba, Bs bildirimi<br />

yapılması konunun mantığına uymamaktadır.<br />

Ba,Bs bildirimlerine ilişkin son üç tebliğde (<br />

VUK 362, 381 ve 396 sıra numaralı Genel Tebliğleri)<br />

ithalat ve ihracat işlemlerinin Ba ve Bs formlarına<br />

yazılacağı açıklanmaktadır. VUK nun 396<br />

numaralı tebliğin 3.2 bölümünde “İthalat işlemlerinin<br />

form Ba ile bildirilmesinde Gümrük Beyannamesi<br />

giriş tarihi, ihracat işlemlerinin form<br />

Bs ile bildirilmesinde ise, fiili ihracatın gerçekleştiği<br />

tarih dikkate alınacaktır. Ayrıca serbest<br />

bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflerin yurt<br />

içine yaptıkları satış işlemlerinin form Bs ile bildirilmesinde<br />

serbest bölge işlem formu tarihi ve<br />

tutarı dikkate alınacaktır. Bildirim formlarında<br />

alıcı veya satıcının vergi kimlik numarası, ithalat<br />

işlemlerinde «1111111111», ihracat işlemlerinde<br />

ise «2222222222» olarak kodlanacaktır.”<br />

İfadesine yer verilmiştir. Dikkat edilecek olursa<br />

ithalat ve ihracata yönelik bildirim verilmesine<br />

yönelik zorunluluk getirilmiştir. Oysa Transit ticaret<br />

konu olan malların satın alınması ithalat,<br />

satılması da ihracat sayılmadığından, anılan<br />

tebliğlere göre de Ba, Bs bildirimi verilmemesi<br />

gerekir.<br />

Alıcının ve satıcının yurt dışındaki firmalar olması<br />

bu firmalara ait alış ve satış bilgileri yerli<br />

firmaların oto kontrolüne bir işe yaramayacağı<br />

açıktır.<br />

III – SONUÇ:<br />

Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak,<br />

ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç<br />

ve fon tahsil edilmez. Uluslar arası yasaklanmış<br />

mallar ile Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın madde politikası<br />

itibariyle transit ticaretinin yapılmasının<br />

uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz.<br />

İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle<br />

transit ticaret yapılamaz.<br />

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre;<br />

transit ticarete konu mallar şirketin mal varlığına<br />

girip çıkmasına ve satışın fatura ile belgelenmesine<br />

rağmen, millileştirilmeksizin satışa konu<br />

olduğu için katma değer vergisinin konusuna girmemektedir.<br />

Tam mükellefiyete tabi gelir ve kurumlar vergisi<br />

mükelleflerinin Türkiye içinde ve dışında elde<br />

ettikleri her türlü kazanç ve iratları, Türkiye’de<br />

vergilendirilmektedir. Dolayısıyla, tam mükelleflerin<br />

transit ticaret dolayısıyla kâr elde etmeleri<br />

durumunda bu karın tamamı Türkiye’de vergiye<br />

tabi tutulacaktır.<br />

Transit ticarette malların alındığı yerden fatura<br />

alınmalı, malın satıldığı yere de fatura kesilmelidir.<br />

Bu şekilde alış satış arasındaki fark<br />

Türkiye’de vergiye tabi gelir olarak kayıtlara<br />

yansıtılır.<br />

Transit ticaretten zarar edilmesi durumundaki<br />

bu zararda genel hükümler çerçevesinde indirim<br />

konusu yapılmalıdır.<br />

Dar mükellefler sadece Türkiye’de elde ettikleri<br />

kazançlar üzerinden vergilendirilirler. Dar<br />

mükellef kişi ve kurumlar, transit ticaret işlemini<br />

Türkiye’de bulunan daimi temsilcileri veya işyerleri<br />

vasıtasıyla gerçekleştirmeleri ve bu işlemden<br />

gelir doğması halinde bu gelir Türkiye’de vergiye<br />

tabi olacaktır. Dar mükellef bu geliri yurt dışındaki<br />

merkezi yada şubeleri yoluyla elde ederse<br />

bu gelirin Türkiye ile ilişkilendirilmesi mümkün<br />

değildir.<br />

Transit ticarete ilişkin Ba ve Bs formları konusunda<br />

idarenin birbiri ile çelişen özelgeleri<br />

mevcuttur. Bize göre de transit ticarette Ba, Bs<br />

bildirimi yapılması konunun mantığına uymamaktadır.<br />

Gerek tebliğlerdeki mantık gerekse Büyük<br />

Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığının vermiş olduğu<br />

özelge de Ba, Bs bildirimi verilmemesi doğrultusunda<br />

bir mantık içermektedir.<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 29

FAZLA VEYA YERSİZ ÖDENEN<br />

KDV'NİN İADESİ<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

Ramazan AKBAK<br />

Vergi Müfettiş Yardımcısı<br />

GİRİŞ:<br />

KDV sisteminde vergi kayıp kaçağını<br />

önlemek ve KDV’nin temel özelliği olan indirim<br />

mekanizmasının işleyişini güvence altına alma<br />

adına, Kanunun 8. maddesiyle KDV’ye tabi bir<br />

işlem söz konusu olmadığı veya KDV’yi fatura<br />

veya benzeri vesikalarda göstermeye hakkı<br />

bulunmadığı halde düzenlediği bu tür vesikalarda<br />

KDV gösterenler, bu vergiyi ödemekle mükellef<br />

kılınmışlardır.<br />

Kanunun gerekçesinde düzenlemeyle<br />

bu kişilerin “vergi” adı altında para tahsil<br />

edip haksız kazanç sağlamalarının önlenmek<br />

istendiği, ayrıca indirim mekanizmasının tam<br />

olarak işletilebilmesinin mümkün kılındığı<br />

belirtilmektedir.<br />

Aynı maddede, bu gibi sebeplerle fazla ödenen<br />

vergilerin, Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul<br />

ve esaslara göre ilgililere iade edileceği hükmü<br />

yer almaktadır. Başlangıçta Bakanlığın yetkisi<br />

fazla ödenen vergilerin, sadece indirim hakkına<br />

sahip olmayanlara iadesiyle sınırlıyken 5035 sayılı<br />

Kanunla madde bugünkü halini almıştır.<br />

Konuyla ilgili olarak 23 Seri No.lu KDV Genel<br />

Tebliğinde indirim hakkına sahip olmayanlara<br />

iade, 91 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde indirim<br />

hakkına sahip KDV mükelleflerine iade ve 93<br />

Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde ise fazla veya<br />

yersiz tevkif edilen vergilerin iadesine yönelik<br />

açıklamalar yer almıştır.<br />

19/1/2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan<br />

116 Seri No.lu KDV Genel Tebliğiyle vergi idaresi<br />

fazla veya yersiz ödenen KDV’nin iadesine ilişkin<br />

usul ve esasları yeniden belirlemiştir. Akabinde<br />

14/4/2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan<br />

117 Seri No.lu KDV Genel Tebliğiyle fazla veya<br />

yersiz tevkif edilen KDV’nin iadesine ilişkin<br />

açıklamlar detaylandırılmıştır.<br />

Yazımızda konuyla ilgili yapılan değişiklikler<br />

işlemlerin taraflarının özelliklerine göre ve önceki<br />

uygulamalarla karşılaştırmalı olarak açıklanmaya<br />

çalışılacaktır.<br />

1. Nihai Tüketicelere Yapılan Satışlarda KDV<br />

İadesi<br />

23 Seri No.lu KDV Genel Tebliğine göre indirim<br />

hakkına sahip olmayan nihai tüketicilerin alımları<br />

sırasında fazla veya yersiz vergi hesaplandığı<br />

durumlarda, alıcıların bu işlemi yapan satıcı<br />

mükellefle birlikte vergi dairesine başvurması<br />

gerekmekteydi. Vergi dairesince fazla veya<br />

yersiz vergi uygulanan nihai tüketicinin indirim<br />

hakkına sahip olmadığı tespiti yapıldıktan sonra<br />

bu vergiler Vergi Usul Kanununun hükümleri<br />

uyarınca bunlara verilmek üzere satıcı mükellefe<br />

iade edilmekteydi.<br />

116 Seri No.lu KDV Genel Tebliğiyle yapılan<br />

değişiklik sonrasında nihai tüketicilerin satıcıyla<br />

birlikte vergi dairelerine başvurmaları uygulaması<br />

sona erdirilmiştir. Yeni sistemde fazla veya yersiz<br />

olarak hesaplanan vergi, vergi dairesi tarafından<br />

sadece satıcı mükellefe iade edilmektedir.<br />

30<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

Aslında fazla veya yersiz hesaplanıp beyan<br />

edildikten sonra vergi ödenmişse satıcıya iade<br />

yapılmaktadır. Şöyleki aynı satışın yapıldığı<br />

dönem içinde ve beyanname verilinceye<br />

kadar yapılacak düzeltmeler bu kapsamda<br />

değerlendirilmeyecektir. Yine beyanname<br />

verildikten sonra satıcı mükelleflerin indirilecek<br />

KDV veya devreden KDV tutarlarının fazlalalığı<br />

nedeniyle ödenecek KDV çıkmamışsa iade söz<br />

konusu olmayacaktır.<br />

Buna göre, fazla veya yersiz olarak hesaplanan<br />

vergi, öncelikle satıcı tarafından alıcıya iade<br />

edilecektir. Sonrasında satıcının söz konusu fazla<br />

veya yersiz KDV tutarını nihai tüketici alıcıya<br />

(indirim hakkı bulunmayan) ödediğini gösterir bir<br />

belge ile vergi dairesine başvurması ve işlemin<br />

KDV uygulanmadan önceki hale döndürülmesi<br />

gerekmektedir.<br />

Örnek: Emekli öğretmen Nur Hanım Şubat<br />

ayında 590¨ ’ye aldığı elbisede KDV oranının %18<br />

olarak hesaplandığını farketmiştir. Şehir dışında<br />

olması nedeniyle iki ay sonra satıcı mağazaya<br />

gidildiğinde satıcı fazla tahsil ettiği %10 KDV<br />

olan 50¨ ’yi Nur Hanıma iade edecektir. Satıcı<br />

mağaza aynı hafta yapılan tüm satışlarda benzer<br />

hatanın yapıldığını farketmiş ve başvuran tüm<br />

alıcılara fazla tahsil ettiği KDV’nin iadesini<br />

yapmıştır. Nisan ayında aynı gerekçeyle toplamda<br />

2500¨ alıcılara ödeme yapan mağaza, 1500¨ KDV<br />

ödenecek KDV çıkan Şubat beyanını düzeltecek<br />

ve 1000¨ iade alacaktır.<br />

Öte yandan, fazla veya yersiz vergiye muhatap<br />

olan alıcıların KDV mükellefiyetinin bulunmaması,<br />

bulunsa bile fazla veya yersiz verginin indirim<br />

hakkı tanınmayan işlemlerle ilgili olması halinde,<br />

düzeltme işlemleri nihai tüketicilere yapılan<br />

satışlar gibi değerlendirilecektir.<br />

Örnek : Basit usule tabi Öz Piknik<br />

süpermarketten aldığı kaşarların KDV oranının<br />

fazla hesaplanması durumunda fazla ödediği<br />

vergiyi süpermarketten talep edecek, alıcıya<br />

iade yapan süpermarket işletmesi KDV beyanını<br />

düzelterek iade çıkması durumunda vergi<br />

dairesine başvuracaktır.<br />

Örnek : Lastik alım satımı faaliyetinde<br />

bulunan (X) A.Ş.’ye kayıtlı yat için limanda<br />

verilen ve KDV’den istisna olan hizmetler için KDV<br />

hesaplandığı farkedilmiştir. X A.Ş. KDV mükellefi<br />

olmasına karşın yat işletme faaliyetinde<br />

bulunmadığından bu gider nedeniyle ödediği<br />

KDV’yi indirim hakkına sahip değildir. Dolayısıyla<br />

istisna olduğu halde yersiz hesaplanan KDV’yi<br />

hizmeti sunan satıcı firmadan talep edecek ve<br />

sadece satıcı firmanın KDV beyanlarını düzeltmesi<br />

yoluyla iade işlemi gerçekleşecektir.<br />

2. KDV Mükellefleri Arasında Yapılan<br />

Satışlarda İade:<br />

5035 sayılı Kanunla KDV Kanununun 8.<br />

maddesinde yapılan değişikliğin ardından 91<br />

Seri No.lu KDV Genel Tebliğiyle fazla veya yersiz<br />

ödenen vergilerin indirim hakkına sahip olanlara<br />

iadesi olanağı getirilmiştir.<br />

Tebliğin yayımlandığı 2004 yılı öncesinde KDV<br />

mükellefi alıcıların fazla ödedikleri vergileri<br />

vergiye tabi faaliyetleri üzerinden hesaplanan<br />

KDV’den indirebilmeleri mümkün olduğu<br />

gerekçesiyle vergi dairesince herhangi bir iade<br />

işlemi yapılmasına gerek görülmemekteydi.<br />

91 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde alıcı<br />

konumundaki KDV mükelleflerinin iade talep<br />

edebilmeleri için fazla veya yersiz verginin indirim<br />

konusu yapıldığı dönemle iade talebinin yapıldığı<br />

dönem arasındaki dönem beyannamelerinin<br />

tamamında “Sonraki Dönemlere Devreden KDV”<br />

bulunması gerektiği, herhangi bir dönemde<br />

devreden vergi bulunmaması halinde fazla veya<br />

yersiz ödenen verginin iadesinin söz konusu<br />

olmayacağı açıklanmıştı.<br />

Bütün dönemlerde devreden vergi<br />

bulunması halinde devreden vergi tutarları<br />

ile fazla veya yersiz ödenen vergi tutarının<br />

mukayesesi yapılmakta; bu mukayese sonunda:<br />

- Devreden vergi tutarları bütün dönemlerde<br />

fazla veya yersiz ödenen vergiden fazla ise fazla<br />

veya yersiz ödenen verginin tamamı iade olarak<br />

talep edilebilmekteydi.<br />

- Devreden vergi tutarları bir veya bir<br />

kaç dönemde fazla veya yersiz ödenen vergi<br />

tutarından küçükse, en küçük olan devreden<br />

vergi tutarı kadar iade talep edilebilmekteydi.<br />

- Fazla veya yersiz ödenen vergi iade hakkı<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 31

• MESLEKİ YAZILAR<br />

doğuran “diğer” işlemlerle ilgili ise bu işlemlerle<br />

ilgili iade hesaplarına dahil edilmemesi<br />

gerekmekteydi.<br />

Ayrıca Tebliğde sayılan birkaç durum dışında<br />

iade talebi, yeminli mali müşavir tasdik raporu<br />

veya vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine<br />

getirilmekteydi.<br />

Örnek: (A) Ltd. Şti. 5 yıldır aktifine kayıtlı<br />

bulunan taşınmazı (B) A.Ş.’ye 2010/Ocak<br />

döneminde %18 KDV hesaplayarak toplam<br />

236.000¨ ’ye satmıştır. (B) A.Ş.’nin mali<br />

müşavirinin 2010/Nisan döneminde söz konusu<br />

satışın KDV’den istisna olduğunu farketmesi<br />

üzerine iade işlemleri şu şekilde gerçekleşmiştir:<br />

- Alıcı (B) A.Ş.’nin 2010/Ocak beyanında<br />

ödenecek vergisi bulunduğundan mükellef yersiz<br />

ödediği vergiyi indirim yoluyla telafi etmiştir.<br />

Herhangi bir iade işlemi söz konusu olmayacaktır.<br />

- (B) A.Ş.’nin 2010/Ocak-Şubat-Mart<br />

beyanlarının hiçbirinde ödenecek vergisi<br />

bulunmamaktadır. Devreden iade tutarları aylar<br />

itibariyle 50.000¨, 30.000¨, 40.000¨’ dir. Buna<br />

göre, 36.000¨ yersiz ödenen KDV’nin 6.000¨ ’si<br />

Şubat ayında indirim yoluyla telafi edildiğinden<br />

kalan 30.000¨ YMM Raporu veya vergi inceleme<br />

raporu yoluyla iade edilir.<br />

116 Seri No.lu KDV Genel Tebliğiyle<br />

yapılan düzenlemeyle alıcı konumundaki KDV<br />

mükelleflerine fazla veya yersiz ödenen verginin<br />

iadesinden vazgeçilmiştir. Fazla veya yersiz<br />

hesaplanan vergi bulunması durumunda iade<br />

satıcı konumundaki KDV mükellefine yapılacak<br />

ve gerek satıcı gerekse alıcı nezdinde işlemin<br />

KDV uygulanmadan önceki hale döndürülmesi<br />

sağlanacaktır.<br />

Satıcı, fazla veya yersiz ödenen vergiyi<br />

alıcıya (indirim hakkı bulunan) iade ettikten<br />

sonra öncelikle kendi beyanlarını düzeltecektir.<br />

Bu düzeltme işlemiyle birlikte fazla veya yersiz<br />

KDV tutarını alıcıya ödediğini gösterir belgenin<br />

yanında, alıcının fazla veya yersiz KDV tutarını<br />

indirim hesaplarından çıkarmak suretiyle<br />

düzeltme yaptığını, alıcının vergi dairesinden<br />

alınacak bir yazıyla da kendi vergi dairesine ibraz<br />

edecektir.<br />

Beyanlarda düzeltme yapılırken fazla veya<br />

yersiz hesaplanan KDV tutarı ilgili dönem<br />

beyannamesinden tenzil edilecek ve sonraki<br />

dönemler de buna göre düzeltilecektir.<br />

Fazla veya yersiz olarak ödenen KDV’nin, satıcı<br />

tarafından iade olarak talep edilebilmesi için;<br />

- KDV beyannamesinde hesaplanan KDV olarak<br />

beyan edilmesi ve beyana konu edildiği dönem<br />

ile iade talep edilen dönem arasında asgari söz<br />

konusu KDV tutarı kadar ödenecek KDV çıkması<br />

gerekmektedir.<br />

- Beyan edilen dönemle iade talep edilen<br />

dönem arasında fazla veya yersiz uygulanan KDV<br />

tutarından daha düşük tutarda ödenecek KDV<br />

çıkması durumunda, sadece bu tutar iadeye konu<br />

edilebilecektir.<br />

- Beyan edilen dönemle iade talep edilen<br />

dönem arasında ödenecek KDV çıkmaması<br />

durumunda ise, sadece düzeltme yapılacak, iade<br />

söz konusu olmayacaktır.<br />

Yukarıdaki örneğimizi yeni duruma uyarlarsak:<br />

Örnek: (A) Ltd. Şti. 5 yıldır aktifine kayıtlı<br />

bulunan taşınmazı (B) A.Ş.’ye 2010/Ocak<br />

döneminde %18 KDV hesaplayarak toplam<br />

236.000¨ ’ye satmıştır. (B) A.Ş.’nin mali<br />

müşavirinin 2010/Nisan döneminde söz konusu<br />

satışın KDV’den istisna olduğunu farketmesi<br />

üzerine iade işlemleri şu şekilde gerçekleşecektir:<br />

Alıcı (B) A.Ş talebi üzerine satıcı (A) Ltd. Şti.<br />

yersiz tahsil ettiği 36.000¨ KDV’yi (B) A.Ş’ye<br />

ödeyecektir. Alıcı (B) A.Ş. KDV beyanlarını<br />

düzeltecektir.<br />

- (A) Ltd. Şti.’nin 2010/Ocak-Şubat-Mart<br />

beyanlarının hiçbirinde ödenecek vergisi<br />

bulunmamaktadır. Bu durumda (A) Ltd. Şti.<br />

yersiz tahsil ettiği vergiyi indirim KDV hesabının<br />

fazla olması nedeniyle Hazine’ye intikal<br />

ettirmediğinden erhangi bir iade işlemi söz<br />

konusu olmayacak, ancak devreden KDV hesabı<br />

ve ilgili dönem beyanları düzeltilecektir.<br />

- (A) Ltd. Şti.’nin 2010/Ocak-Şubat-Mart<br />

beyanlarında sırasıyla 50.000¨, 60.000¨,<br />

80.000¨ ödenecek KDV’si çıkmıştır. Buna göre,<br />

36.000¨ yersiz tahsil edilen ve alıcı (B) A.Ş.’ye<br />

32<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

ödenen KDV, alıcı (B) A.Ş.’nin KDV beyanlarını<br />

düzelttiğini gösteren alıcının vergi dairesi<br />

yazısıyla başvurulduğu takdirde satıcı (A) Ltd.<br />

Şti’ye iade edilecektir.<br />

- (A) Ltd. Şti.’nin 2010/Ocak-Şubat-Mart<br />

beyanlarında sırasıyla 20.000¨, 25.000¨,<br />

50.000¨ ödenecek KDV’si çıkmıştır. Buna göre,<br />

36.000¨ yersiz tahsil edilen ve alıcı (B) A.Ş.’ye<br />

ödenen KDV’nin 16.000¨ ’lik kısmı indirim KDV<br />

hesabından düşüldüğünden alıcı (B) A.Ş.’nin KDV<br />

beyanlarını düzelttiğini gösteren alıcının vergi<br />

dairesi yazısıyla başvurulduğu takdirde satıcı<br />

(A) Ltd. Şti’ye 20.000¨ iade edilecektir. 16.000¨<br />

için ayrıca devreden KDV hesabı ve ilgili dönem<br />

beyanları düzeltilecektir.<br />

Bu noktada, 116 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin<br />

getirdiği en büyük kolaylığın fazla veya yersiz<br />

ödenen KDV’nin iadesinde geçmiş uygulamadan<br />

farklı olarak yeminli mali müşavir tasdik raporu<br />

veya vergi inceleme raporu aranılmaması<br />

olduğunu söyleyebiliriz.<br />

3. Fazla veya Yersiz Tevkif Edilen KDV’nin<br />

İadesi:<br />

Yersiz ve hatalı olarak yapılan tevkifat<br />

uygulamalarının düzeltilmesine yönelik<br />

açıklamalar 93 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde<br />

yer almıştır. Söz konusu Tebliğde sorumlu sıfatıyla<br />

tevkifat yapan alıcıların yersiz ve hatalı tevkifat<br />

uygulamaları durumunda, satıcı konumundaki<br />

KDV mükelleflerinin tevkifatlı işlemlerdeki<br />

verginin tamamını beyan edip etmemelerine göre<br />

alıcılara iade prosedürü açıklanmıştı.<br />

116 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ve tüm<br />

tevkifat düzenlemelerini bir araya getiren 117<br />

Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde de benzer bir<br />

yaklaşım olmakla birlikte, 93 No.lu Tebliğden<br />

farklı olarak sadece ödeme yönünden düzeltme<br />

yapılmamakta, satıcı ve alıcıların beyanlarının da<br />

düzeltilmesi sağlanmaktadır.<br />

117 Seri No.lu KDV Genel Tebliğine göre,<br />

fazla veya yersiz tevkif edilerek ödenen<br />

vergi bulunması halinde, gerek alıcı gerekse<br />

satıcının beyanlarının düzeltilmesi suretiyle<br />

işlemin tevkifat uygulanmadan önceki hale<br />

döndürülmesi gerekir.<br />

- Fazla veya yersiz tevkif edilen vergi<br />

öncelikle tevkifatı yapan alıcı tarafından satıcıya<br />

iade edilecektir. Alıcının, fazla veya yersiz tevkif<br />

ettiği KDV tutarını satıcıya ödediğini gösterir<br />

belge ve satıcının düzeltmeyi yaptığını gösterir<br />

vergi dairesi yazısı ile birlikte başvurması halinde,<br />

fazla veya yersiz tevkif edilen vergi, bu vergiyi<br />

vergi dairesine beyan ederek ödeyen alıcıya iade<br />

edilecektir.<br />

Örnek: (B) Bankası, Öz Eğitim Akademisinden<br />

aldığı eğitim hizmeti nedeniyle ödediği bedeller<br />

üzerinden hesaplanan KDV tutarlarına tevkifat<br />

uygulamış ve II No.lu KDV beyannamesi ile<br />

kesinti yaptığı tutarları beyan edip ödemiştir.<br />

Söz konusu eğitim hizmeti herhangi bir teslim<br />

ya da hizmet kapsamında veya bu teslim ya da<br />

hizmetin devamı niteliğinde verilmediğinden<br />

tevkifata tabi bulunmamaktadır. Bu durumun<br />

farkedilmesi üzerine (B) Bankası kesinti yaptığı<br />

tutarları Öz Eğitim Akademisine ödeyecektir.<br />

Öz Eğitim Akademisi de ilgili dönemde verdiği<br />

I No.lu KDV beyannamesini düzelttiği takdirde<br />

(B) Bankası yersiz tevkif ettiği vergiyi iade<br />

alabilecektir.<br />

- Tevkifata tabi olmadığı halde tevkifat<br />

uygulanan ve satıcı tarafından verginin tamamının<br />

beyan edildiği durumlarda, satıcının düzeltmeyi<br />

yaptığını gösterir vergi dairesi yazısının ibrazı<br />

aranmayacaktır.<br />

Örnek: Yukarıda verdiğimiz örnekte satıcı Öz<br />

Eğitim Akademisinin verdiği eğitim hizmetinde<br />

tevkifat olmadığını bilerek hesaplanan KDV’nin<br />

tamamını beyan ettiğini farz edelim. Bu durumda<br />

(B) Bankası kesinti yaptığı tutarları Öz Eğitim<br />

Akademisine ödedikten sonra yersiz tevkif ettiği<br />

vergiyi iade alabilecektir.<br />

- Tevkifata tabi olan ve tevkifata tabi tutulan,<br />

ancak satıcı tarafından verginin tamamının<br />

beyan edildiği durumlarda, satıcının düzeltmeyi<br />

yapmasından sonra, varsa önceki beyanı üzerine<br />

ödenen KDV’nin, söz konusu işlemle sınırlı kısmı<br />

satıcıya iade edilecektir. Dolayısıyla bu durumda<br />

alıcıya iade söz konusu olmayacaktır.<br />

Örnek: (B) Bankası, (C) Yazılım’dan bankaya<br />

kurulan yeni bilgisayar sisteminin kullanımı<br />

konusunda eğitim hizmeti almıştır. Banka ödediği<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 33

• MESLEKİ YAZILAR<br />

bedeller üzerinden hesaplanan KDV tutarlarına<br />

tevkifat uygulamış ve II No.lu KDV beyannamesi<br />

ile kesinti yaptığı tutarları beyan edip ödemiştir.<br />

Eğitim hizmeti yeni bilgisayar sisteminin<br />

devamı niteliğinde ve bedeli ayrıca belirlenerek<br />

verildiği için tevkifata tabi olmasına karşın (C)<br />

Yazılım hesaplanan verginin tamamını beyan<br />

edip ödemiştir. Bu durumda alıcı (B) Bankasının<br />

yaptığı tevkifat işlemi doğru olduğundan satıcı<br />

(C) Yazılım tarafından düzeltme yapılacak iade<br />

talep edilebilecektir.<br />

Diğer fazla veya yersiz uygulanan KDV<br />

işlemlerinde olduğu gibi tevkifat düzeltmelerinde<br />

doğan iadelerde de teminat, YMM KDV İadesi<br />

Tasdik Raporu ve Vergi İnceleme Raporu<br />

aranmayacaktır.<br />

gerçekleştirilmektedir. KDV mükelleflerinin<br />

ithalat sırasında ödedikleri vergiyi indirim hakkına<br />

sahip olmaları nedeniyle gümrükte fazla veya<br />

yersiz ödense dahi indirim mekanizmasıyla bu<br />

vergiyi telafi edebilmeleri mümkün olduğundan<br />

düzeltme işleminin vergi dairesince yapılması<br />

gerekir.<br />

Bunun için, indirim hakkına sahip mükellef<br />

gümrük idaresine bir dilekçe ile başvurmakta,<br />

gümrük idaresi fazla veya yersiz tahsil ettiği<br />

vergi tutarını mükellefin vergi dairesine<br />

doğrudan göndereceği bir yazı ile bildirmektedir.<br />

Vergi dairesi bu yazı üzerine iade talebini<br />

sonuçlandırmaktadır.<br />

Tevkifata tabi tutulan KDV’nin alıcı tarafından<br />

beyan edilmiş ancak ödenmemiş olması<br />

halinde, sorumlu sıfatıyla beyan edilen bu vergi<br />

tahakkuktan terkin edilecektir.<br />

Öte yandan, genel bütçe kapsamındaki kamu<br />

idarelerinin muhasebe birimleri tarafından yapılan<br />

fazla veya yersiz tevkifatlar, satıcının beyanlarını<br />

düzelttiğini gösterir vergi dairesi yazısını<br />

ibraz etmesi üzerine ödemeyi yapanmuhasebe<br />

birimlerince düzeltilecek ve gereken durumlarda<br />

iade edilecektir.<br />

4. İthalatta Fazla veya Yersiz Tahsil<br />

Edilen KDV’nin İadesi:<br />

İthalat sırasında fazla veya yersiz<br />

uygulanan vergilerle ilgili düzeltme işlemleri KDV<br />

Kanununun 48 inci maddesi hükmü çerçevesinde<br />

yerine getirilmektedir.<br />

Daha önce 23 ve 91 Seri No.lu KDV Genel<br />

Tebliğlerinde belirlenmiş uygulamada 116 Seri<br />

No.lu KDV Genel Tebliğiyle herhangi bir değişiklik<br />

yapılmamıştır.<br />

Buna göre, ithalat sırasında fazla veya yersiz<br />

uygulanan KDV, indirim hakkına sahip olmayanlara<br />

(nihai tüketicilere) Gümrük Kanununa göre iade<br />

edilmektedir.<br />

İthalat sırasında fazla veya yersiz uygulanan<br />

verginin indirim hakkına sahip mükelleflere<br />

iadesi ise mükellefin beyanlarının düzeltilmesi<br />

üzerine bağlı olduğu vergi dairesince<br />

Ancak, ithalatın yapıldığı dönem içinde 1 No.lu<br />

KDV beyannamesi verilmeden fazla veya yersiz<br />

ödenen KDV’nin farkedildiği durumlarda indirim<br />

hesaplarına intikal etmemiş verginin Gümrük<br />

İdaresinden iade olarak talep edilmesi gerekir.<br />

SONUÇ:<br />

KDV Kanununun 8. maddesinde yer alan fazla<br />

veya yersiz ödenen KDV’nin ilgililere iadesine<br />

ilişkin hüküm bugüne kadar 3 farklı KDV Genel<br />

Tebliğiyle (23, 91, 93) düzenlenmiş bulunuyordu.<br />

116 Seri No.lu KDV Genel Tebliği öncelikle<br />

bu düzenlemeleri tek çatı altında toplayarak<br />

mükelleflerin ve meslek mensuplarının bilgiye<br />

daha kolay erişebilmelerine olanak sağlamıştır.<br />

Bunun yanında düzeltme işlemlerinin sadece<br />

Hazineye fazla intikal etmiş verginin geri<br />

ödenmesi esasından işlemlerin muhatabı olan alıcı<br />

ve satıcının defter kayıtlarının ve beyanlarının<br />

düzeltilmesi esasına geçilmiştir. Bu yapılırken de<br />

hem işlemler basitleştirilmiş hem de mevzuat dili<br />

sadeleştirilmiştir.<br />

Vergi İdaresinin mükellef odaklı yaklaşımına<br />

örnek teşkil eden bu düzenlemenin pratikte<br />

en büyük kolaylığı ise mükelleflerin iade<br />

taleplerinde vergi inceleme raporu veya YMM<br />

raporu istenmeyecek olmasıdır.<br />

34<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

VERGİ UYGULAMALARI AÇISINDAN İŞ<br />

ORTAKLIKLARI VE KONSORSİYUMLAR<br />

1. GİRİŞ<br />

Kurumlar ile gerçek kişilerin ticari faaliyetlerine<br />

ilişkin tüm kararlar, “risk planlaması” yapılarak verilir.<br />

Özellikle büyük sermaye birikimi, teknolojik<br />

donanım ile teknik uzmanlık gerektiren köprü, otoyol,<br />

baraj ve enerji santrali inşaatları gibi ihalelere<br />

dahil olan yerli ve yabancı firmaların belli bir sürede<br />

sonuçlandırılacakları işler için, bürokratik ve<br />

hukuki işlemleri herhangi bir sürece bağlı olmayan<br />

ve esas itibariyle riskin dağıtılması esasına dayanan<br />

“iş ortaklığı” veya “konsorsiyum” şeklinde organizasyon<br />

kurma yoluna gittikleri görülmektedir.<br />

Literatürde en fazla isimlendirilen kavramlardan<br />

biri olan iş ortaklığı; adi ortaklık, joint venture,<br />

ortak girişim ve konsorsiyum olarak da adlandırılmakta<br />

ve içerikleri itibariyle farklı anlamlar ifade<br />

etmelerine rağmen bu terimler birbirinin yerine<br />

kullanılmaktadır.<br />

Söz konusu terimler, Borçlar Kanunu, Kurumlar<br />

Vergisi Kanunu (KVK), Kamu İhale Kanunu ve uluslararası<br />

uygulamalar çerçevesinde aşağıdaki şekilde<br />

karşılık bulmaktadır.<br />

- Adi Ortaklıklar; Borçlar Kanununun 520-541.<br />

maddeleri arasında düzenlenmiş ve anılan Kanunun<br />

520. maddesinde; İki veya daha fazla kişinin ortak<br />

bir amaca ulaşmak için, bir sözleşmeye dayanarak<br />

emek ve mallarını birleştirmesi adi ortaklık olarak<br />

tanımlanmıştır.<br />

Adi ortaklıkların tüzel kişiliği olmadığı gibi kurumlar<br />

vergisi mükellefi olmaları da söz konusu<br />

değildir. İki veya daha fazla kurumlar vergisi mükellefinin<br />

adi ortaklık kurmak suretiyle faaliyet göstermeleri<br />

halinde, ortaklıktan elde ettikleri kârlar,<br />

hisseleri oranında şirketlerin kurum kazancına dahil<br />

edilir. Adi ortaklık kurulmasında hiçbir şekil şart<br />

aranmaz.<br />

Cem ARSLAN<br />

Devlet Gelir Uzmanı<br />

- Joint Venture; İki ya da daha fazla tüzel kişinin,<br />

genel olarak ihale yoluyla aldıkları belirli bir<br />

yatırım projesi çerçevesinde birlikte hareket etmek<br />

için oluşturdukları ortak “işletme yapısına”<br />

joint venture denmektedir. Örneğin, iki firmanın<br />

değişik hisse oranlarıyla, kendi ülkelerinde ya da<br />

yabancı bir ülkede kurdukları “yeni bir firma” joint<br />

venture kapsamına girer.<br />

Joint venture’un konsorsiyum ya da iş ortaklığından<br />

en önemli farkı, tarafların oluşturacakları proje<br />

için adi ortaklık yerine “yeni bir sermaye şirketi”<br />

kurmalarıdır. Konsorsiyum ve iş ortaklığında ise yeni<br />

bir sermaye şirketi kurulması söz konusu değildir.<br />

- İş Ortaklığı; Kurumlar vergisine tabi kurumların,<br />

kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da<br />

gerçek kişilerle belli bir işin birlikte yapılmasını<br />

ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla<br />

kurdukları ortaklıklardan mükellefiyet tesis<br />

edilmesini talep edenler iş ortaklıklarıdır. KVK’da<br />

yer alan bu hükme göre, hukuki statüsü adi ortaklık<br />

olan ve tüzel kişiliği bulunmayan iş ortaklıkları,<br />

kurumlar vergisi açısından ihtiyari olarak mükellef<br />

olmayı tercih edebilmektedirler.<br />

- Konsorsiyum ve Ortak Girişim; Konsorsiyum<br />

kelimesi, tek idare altında toplanmış şirketler birliğini<br />

ifade eder. İki veya daha fazla kişinin, taahhüt<br />

ettikleri işin bir bölümünün yerine getirilmesinin<br />

sorumluluğunu diğerlerinden bağımsız olarak yüklenmek<br />

suretiyle katkılarını birleştirmeleri konsorsiyum<br />

olarak tanımlanır.<br />

Kamu İhale Kanununda 1 ortak girişimler, “İhaleye<br />

katılmak üzere birden fazla gerçek veya tüzel kişinin<br />

aralarında yaptıkları anlaşma ile oluşturulan iş<br />

1 22.01.2002 tarih ve 24648 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 35

• MESLEKİ YAZILAR<br />

ortaklığı ve konsorsiyumlar” olarak tanımlanmıştır.<br />

Ortak girişim ve konsorsiyum terimleri genel olarak<br />

birbirinin yerine kullanılmakla birlikte, ilgili Kanuna<br />

göre konsorsiyum, ortak girişimin bir alt koludur.<br />

2. İŞ ORTAKLIĞININ VERGİLENDİRİLMESİ<br />

Yukarıda da açıklandığı üzere iş ortaklıkları<br />

KVK’da tanımını bulmuş ve 1 seri no.lu KVK Tebliğinde<br />

2 de gerekli açıklamalara yer verilmiştir.<br />

2.1. İş Ortaklığının Tanımı ve Unsurları<br />

Yukarıda tanımı yapılan iş ortaklığının kurumlar<br />

vergisi mükellefiyeti tesis ettirebilmesi için;<br />

- Ortaklardan en az birisinin kurumlar vergisi<br />

mükellefi olması,<br />

- Ortaklığın belli bir işi sonuçlandırmak üzere yazılı<br />

bir sözleşmeyle kurulması,<br />

- İş ortaklığı konusunun belli bir iş olması,<br />

- Birlikte yapılacak olan işin belli bir süre içinde<br />

gerçekleştirilmesinin öngörülmesi,<br />

- İş ortaklığı ile işveren arasında bir yüklenim<br />

sözleşmesinin olması,<br />

- Tarafların, müştereken yüklenilen işin belli<br />

bir veya birden fazla bölümünden değil, tamamından<br />

işverene karşı sorumlu olmaları,<br />

- İşin bitiminde kazancın paylaşılması<br />

gerekir.<br />

Şirketler tarafından kurulan ortaklıklar, “iş ortaklığı”<br />

adıyla faaliyet gösterse dahi, vergi dairesine mükellefiyet<br />

için başvuru yapılmadıkça kurumlar vergisi mükellefiyeti<br />

tesis ettirilmeyecektir. Başka bir deyişle, kurulan yapının<br />

adı iş ortaklığı olsa dahi mükellefiyet isteğe bağlı<br />

olacaktır.<br />

İş ortaklığı, devamlılık gösteren ve aynı nitelikte<br />

olan iş veya işler için değil, belirli sürede bitecek<br />

bir iş için kurulacak ve tam mükellefiyete tabi olacaktır.<br />

Yukarıda sayılan unsurları taşımak kaydıyla, iş<br />

ortaklıkları her türlü iş için kurulabilir. Belli bir iş<br />

için kurulan iş ortaklığında işverenin birden fazla<br />

olması, iş ortaklığının da birden fazla olmasını gerektirmez.<br />

Ancak bir işverene karşı birden fazla işin<br />

yukarıda tanımı yapılan iş ortaklığı çerçevesinde<br />

yüklenilmesi halinde her iş, ayrı bir iş ortaklığının<br />

kurulmasını gerektirecektir.<br />

Örneğin; bir hidroelektrik santrali inşası işi için<br />

tek bir iş ortaklığı kurulabilir. Aynı işveren tarafın-<br />

2 03.04.2007 tarih ve 26482 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.<br />

dan söz konusu santral ile bağlantılı elektrik iletim<br />

sisteminin kurulması işi için ayrı bir ihale düzenlendiği<br />

takdirde bu iş için ayrı bir iş ortaklığı kurulması<br />

gerekecektir.<br />

İş ortaklığının kurumlar vergisi yönünden bağlı<br />

olduğu vergi dairesi, ortaklığın kuruluş sözleşmesinde<br />

gösterilen merkezinin bulunduğu yer vergi<br />

dairesi; sözleşmede ortaklık merkezi belirtilmemiş<br />

ise iş merkezinin bulunduğu yer vergi dairesi olarak<br />

belirlenir.<br />

İş ortaklığında işin bitim tarihi, taahhüt sözleşmesinde<br />

belirlenen esaslara göre tayin edilir.<br />

Ancak, işin bitimi iş ortaklığının da sona erdiğini<br />

göstermez. Bu iş dolayısıyla mükellefiyetle ilgili<br />

ödevlerin tamamının da yerine getirilmesi (Örneğin,<br />

tahakkuk eden vergilerin tamamının ödenmesi)<br />

gerekir. Vergisel ödevlerin tamamının ikmal<br />

edilmesinden sonra iş ortaklığı sona ermiş sayılır.<br />

İş ortaklığının sona ermesinden sonra, ortaklık<br />

adına tarh olunacak vergi ve cezalardan tüm ortaklar<br />

müteselsilen sorumlu olurlar.<br />

2.2. İş Ortaklıklarının Kurumlar Vergisi Mükellefiyeti<br />

İş ortaklıklarının kurumlar vergisi mükellefiyeti<br />

tesis ettirmeden adi şirket şeklinde faaliyet<br />

göstermeleri durumunda, ortaklıktan elde edilen<br />

kârlar, hisseleri oranında şirketlerin kurum kazancına<br />

dahil edilir. Adi ortaklıkların, KDV ve muhtasar<br />

beyanname yönünden mükellefiyetlerini tesis ettirmeleri<br />

gerekir. Bunun dışında gelir vergisi ve geçici<br />

vergi beyannamesi vermelerine gerek yoktur.<br />

Kurumlar vergisi mükellefi olan iş ortaklıkları<br />

ise, tüm kurumlar vergisi mükelleflerine uygulanan<br />

mevzuata tabi olurlar. Kurumlar vergisi mükellefiyetini<br />

tercih eden iş ortaklıkları, vergi hukuku<br />

açısından bağımsız bir kişilik sayılmakta, defter<br />

tutma, stopaj sorumluluğu ve diğer mükellefiyetler<br />

açısından ortaklarından tamamen ayrı değerlendirilmektedirler.<br />

İş ortaklıklarının faaliyetinden<br />

doğan kazanç, kurumlar vergisine tabi tutulmakta<br />

ve vergi sonrası kazanç ortaklara dağıtılmaktadır.<br />

İş ortaklığınca dağıtılan kazanç, elde edenin hukuki<br />

niteliğine göre değişen şekilde vergilendirilir.<br />

Kurumlar tarafından elde edilen iştirak kazançları<br />

KVK’nın 5/a-1 maddesine göre vergiden istisna edilirken,<br />

gerçek kişilerin veya kurumlar vergisinden<br />

muaf olanların elde ettikleri iştirak kazançları %15<br />

oranında tevkifata tabi tutulur.<br />

36<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

2.3. İş Ortaklıklarının Zararının Mahsubu<br />

Kurumlar vergisi mükelleflerinin zararlarının,<br />

bu mükelleflerin ortaklarınca indirilebilmesi<br />

mümkün olmayıp aynı durum kurumlar vergisi<br />

mükellefi iş ortaklarının zararları için de geçerlidir.<br />

Başka bir deyişle, iş ortaklığının zarar etmesi<br />

durumunda, söz konusu zarar tutarlarının iş ortaklığına<br />

ortak olan firmaların beyannameleri üzerinden<br />

indirilmesi mümkün değildir. 3<br />

Örneğin; Eylül-Defne İş Ortaklığı 2007 yılında<br />

üstlendiği yıllara sari inşaat işini 2012 yılında bitirmiş<br />

ve 200.000 TL zarar etmiştir. İş ortaklığının<br />

ortakları olan Eylül A.Ş. ve Defne Limited Şirketinin<br />

bu zarar tutarını hisseleri oranında beyannamelerine<br />

aktarmaları mümkün değildir.<br />

Buna göre, iş ortaklığını oluşturacak şirketlerin<br />

mükellefiyet tesisi konusunda, ortaklık faaliyeti<br />

sonucunda zarar edilmesi ihtimalini de göz önüne<br />

alarak karar vermeleri yerinde olacaktır.<br />

2.4. İş Ortaklıklarında Tevkifat<br />

Muhtasar beyanname yönünden iş ortaklıklarının<br />

mükellefiyeti tesis edilmekte ve iş ortaklığının istihkakları<br />

üzerinden yapılacak kesinti de yine ortaklık<br />

adına yapılmaktadır. Yapılan bu tevkifatlar ise, iş<br />

ortaklığının vereceği kurumlar vergisi beyannamesi<br />

üzerinden mahsup edilecektir.<br />

Örneğin; Kerem-Sedef İş Ortaklığınca yapılacak<br />

yıllara yaygın inşaat işine ilişkin hakediş ödemeleri<br />

üzerinden, ortaklar dikkate alınmaksızın ortaklık<br />

adına tevkifat yapılacak, iş ortaklığının ortağı bulunan<br />

şirketlerden birinin pilot ortak olması da durumu<br />

değiştirmeyecektir.<br />

İş ortaklarının yıllara yaygın inşaat işlerine<br />

ilişkin istihkakları KVK’nın 15. maddesine göre %3<br />

tevkifata tabidir.<br />

Öte yandan, proje çizimi ve denetim hizmetleri<br />

faaliyeti gibi inşaat ve onarım işi niteliğinde bulunmayan<br />

ve tevkifata tabi olmayan ödemeler üzerinden<br />

kesinti yapılması söz konusu değildir. 4<br />

2.5. İş Ortaklığında Tevkif Yoluyla Kesilen Vergilerin<br />

Mahsup ve İadesi<br />

Gelir ve kurumlar vergilerine ilişkin iade prosedürü<br />

252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde 5<br />

düzenlenmiştir.<br />

3 Gelir İdaresi Başkanlığının 20.03.2012 tarih ve 88 sayılı özelgesi<br />

4 Gelir İdaresi Başkanlığının 12.05.2010 tarih ve 358 sayılı özelgesi<br />

5 06.04.2004 tarih ve 25425 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.<br />

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki<br />

mahsuplar sonunda kalan kısmının, mükellefin<br />

diğer vergi borçlarına mahsup talebi tutarına<br />

bakılmaksızın, inceleme raporu ve teminat aranılmadan<br />

yerine getirilir. Mükellefler isterlerse ortağı<br />

bulundukları adi ortaklık veya kollektif şirketlerin<br />

müteselsilen sorumlu oldukları vergi borçlarına da<br />

mahsuben iade talebinde bulunabilirler.<br />

a) İş Ortaklığının İade Alacağının, Ortakların<br />

Vergi Borçlarına Mahsubu<br />

Kurumlar vergisi mükellefi iş ortaklığının yıl içinde<br />

tevkif yoluyla ödediği vergilerin sırasıyla;<br />

- Kurumlar vergisi beyannamesinde hesaplanan<br />

vergisinden mahsup edilmesi,<br />

- Ortaklığın muaccel hale gelmiş başka vergi<br />

borçlarına mahsup edilmesi,<br />

- Böyle bir borcun olmaması ve vergi borcuna<br />

mahsubu istenen kurumun da muvafakatinin alınması<br />

şartıyla, ortaklığı oluşturan şirketlerin vergi<br />

borçlarına mahsuben iade edilmesi<br />

mümkündür. Başka bir ifadeyle, iş ortaklığının<br />

tevkif yoluyla kesilen vergilerden doğan iade alacağı,<br />

ortağı bulunan şirketlerin de vergi borçlarına<br />

mahsup edilebilecektir.<br />

b) İş Ortaklığını Oluşturan Şirketlerin İade Alacaklarının,<br />

İş Ortaklığının Vergi Borcuna Mahsubu<br />

KVK’ya göre ortaklar, iş ortaklığının vergi borcundan<br />

müştereken ve müteselsilen sorumludurlar.<br />

252 seri no.lu Tebliğde yer alan açıklamada ise,<br />

mükelleflerin ortağı bulundukları “adi ortaklıkların”<br />

müteselsilen sorumlu oldukları vergi borçlarına<br />

mahsuben iade talep edebilecekleri belirtilmiştir.<br />

Buna göre, iş ortaklıklarının adi şirket statüsünde<br />

bulunması ve ortaklarının iş ortaklığının vergi<br />

borcundan müteselsilen sorumlu olmaları nedeniyle,<br />

iş ortaklığını oluşturan şirketlerin tevkif yoluyla<br />

kesilen vergilerinden oluşan iade alacaklarının;<br />

- Kurumlar vergisi beyannamelerinde hesaplanan<br />

vergiden mahsup edilmesi,<br />

- Daha sonra muaccel hale gelmiş diğer vergi<br />

borçlarına mahsup edilmesi,<br />

- Bu mahsuplar sonucu bir tutarın kalması durumunda<br />

ise, mahsup dilekçesi ile birlikte ve iş ortaklığının<br />

hangi dönem borçları için mahsup talep<br />

edildiği belirtilmek suretiyle iş ortaklığının vergi<br />

borcuna mahsup edilmesi<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 37

• MESLEKİ YAZILAR<br />

mümkündür.<br />

2.6. İş Ortaklıklarında Belge Düzeni<br />

Adi ortaklıklar ve iş ortaklıkları ile ilgili en çok<br />

tereddüt edilen hususlardan birisi de, faturaların<br />

kim tarafından düzenleneceği ve faturaların kimin<br />

adına alınacağı noktasındadır.<br />

Vergi Usul Kanununda fatura, satılan emtia veya<br />

yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı<br />

göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan<br />

tüccar tarafından müşteriye verilen ticari bir vesika<br />

olarak tanımlanmıştır.<br />

Buna göre, adi şirketlerin veya kurumlar vergisi<br />

mükellefi iş ortaklıklarının, ortaklık adına fatura<br />

düzenlemeleri ve yine ortaklık adına fatura almaları<br />

şarttır. 6 İş ortaklığını oluşturan şirketlerin<br />

kendi adlarına düzenledikleri faturaları kullanmaları<br />

mümkün değildir.<br />

2.7. İş Ortaklığının Tasfiyesinden Sonra Elde<br />

Edilen Kazançlar<br />

İş ortaklıkları kurumlar vergisi mükellefi olsa<br />

dahi adi şirket olarak nitelendirilmekte ve bunların<br />

tasfiyesi Borçlar Kanununun 538-540. maddelerine<br />

göre gerçekleştirilmektedir.<br />

İş ortaklıklarının tasfiyesinden sonra mahkeme<br />

kararı, eksik hesaplama ve benzeri nedenlerle<br />

lehe hasılat elde etme durumu ortaya çıkabilmektedir.<br />

Bu durumda, iş ortaklığının sona ermesinden<br />

sonra çeşitli nedenlerle (Örneğin, ihale makamınca<br />

yapılan eksik hesaplama) lehe oluşan hasılat<br />

farkının, hisseleri oranında iş ortaklığını oluşturan<br />

şirketlerin kurum kazancına ilave edilerek vergilendirilmesi<br />

gerekir. 7<br />

3. KONSORSİYUM<br />

Kamu İhale Kanununun (KİK) 14. maddesinde,<br />

“Ortak girişimler birden fazla gerçek veya tüzel kişi<br />

tarafından iş ortaklığı veya konsorsiyum olarak iki<br />

türlü oluşturulabilir. İş ortaklığı üyeleri, hak ve sorumluluklarıyla<br />

işin tümünü birlikte yapmak üzere,<br />

konsorsiyum üyeleri ise, hak ve sorumluluklarını<br />

ayırarak işin kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili<br />

kısımlarını yapmak üzere ortaklık yaparlar. İş<br />

ortaklığı her türlü ihaleye teklif verebilir. Ancak<br />

idareler, işin farklı uzmanlıklar gerektirmesi durumunda,<br />

ihaleye konsorsiyumların teklif verip ve-<br />

6 Gelir İdaresi Başkanlığının 12.01.2012 tarih ve 139 sayılı özelgesi<br />

7 Gelir İdaresi Başkanlığının 12.09.2011 tarih ve 57 sayılı özelgesi<br />

remeyeceğini ihale dokümanında belirtirler. İhale<br />

aşamasında ortak girişimden kendi aralarında bir iş<br />

ortaklığı veya konsorsiyum yaptıklarına dair anlaşma<br />

istenir. İş ortaklığı anlaşmalarında pilot ortak,<br />

konsorsiyum anlaşmalarında ise koordinatör ortak<br />

belirtilir. İhalenin iş ortaklığı veya konsorsiyum<br />

üzerinde kalması halinde, sözleşme imzalanmadan<br />

önce noter tasdikli iş ortaklığı veya konsorsiyum<br />

sözleşmesinin verilmesi gerekir. İş ortaklığı anlaşma<br />

ve sözleşmesinde, iş ortaklığını oluşturan gerçek<br />

veya tüzel kişilerin taahhüdün yerine getirilmesinde<br />

müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları,<br />

konsorsiyum anlaşma ve sözleşmesinde ise, konsorsiyumu<br />

oluşturan gerçek veya tüzel kişilerin,<br />

işin hangi kısmını taahhüt ettikleri ve taahhüdün<br />

yerine getirilmesinde koordinatör ortak aracılığıyla<br />

aralarındaki koordinasyonu sağlayacakları<br />

belirtilir.” denilmektedir.<br />

KVK ve gerekçeleri ile KİK hükmünden de anlaşılacağı<br />

üzere işverene karşı olan sorumluluk yönünden<br />

konsorsiyum ile iş ortaklıkları ayrılır. İş ortaklığında<br />

taraflar, müştereken yüklenilen işin belli<br />

bir bölümünden değil, tamamından işverene karşı<br />

sorumludurlar. Konsorsiyumlarda ise, her ortak işin<br />

belli bir bölümünden sorumlu olmaktadır. (Örneğin,<br />

baraj inşaatının ulaştırma, inşaat ve teknik donanım<br />

kısımlarının ayrılması)<br />

Burada önemli olan husus, şirketlerin ve ihaleye<br />

çıkan idarenin tercihi konusudur. İdare, ihale konusu<br />

işin tamamından iş ortaklığını oluşturan tüm şirketlerin<br />

sorumlu olmasını istemekte, böylelikle ihalenin<br />

gerçekleştirilmesinden tüm ortakları sorumlu<br />

tutarak sözleşmeyi sağlamlaştırmaktadır.<br />

Ancak iş ortaklığını oluşturan firmalar, ihalenin<br />

tamamından değil uzmanlaştıkları alanda ve sadece<br />

yüklendikleri işten sorumlu olmak istemekte,<br />

böylelikle işin bir kısmında oluşabilecek risklerden<br />

kurtulmakta, kar-zarar dağıtımı konusunda ortaya<br />

çıkabilecek ihtilafların önüne geçmek istemekte ve<br />

tevkifat konusunda müstakil olarak değerlendirilmektedirler.<br />

3.1. Konsorsiyumun Unsurları<br />

KVK açısından, bir inşaat işini gerçekleştirmek<br />

üzere konsorsiyum halinde hareket eden firmaların<br />

kendi aralarında yapmış oldukları bu işe ilişkin<br />

konsorsiyum sözleşmesinde;<br />

- İşin bütünü içinde birbirinden fiziken ayrılabilen<br />

belli bölümlerin konsorsiyum üyelerince<br />

38<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

paylaşılarak bu bölümlerin gerçekleştirilmesinden<br />

kendilerinin sorumlu olacağı<br />

- Taahhüt edilen işler ile fiziken ayrılabilen alt<br />

bölümlerin ve işin gerektirdiği malzeme ve teçhizata<br />

ilişkin bedellerin ayrı ayrı tayin ve tespit<br />

edileceği<br />

- Ayrıntılı hazırlanan iş programına tarafların<br />

uyma zorunluluğunun bulunacağı<br />

- Her bir ortağın yüklendiği işin alt aşamalarında<br />

üstlenmiş olduğu kısmına ait gelir ve giderlerin<br />

kendi yasal defterlerinde izleneceği<br />

- Ortakların üstlendikleri işler için gerekli olan<br />

ve kendilerince sağlanması gereken makine ve<br />

teçhizatın kendi mülkiyetinde kalacağı<br />

- Her bir ortağın yapmış olduğu iş sonucunda<br />

elde edilen kâr veya zararın diğer ortakla ilişkilendirilmeksizin<br />

kendisinin geliri olacağı,<br />

- Kurulan konsorsiyumun bu iş için kurulacağı<br />

ve işin bitiminde sona ereceği<br />

- İdare ile yapılacak işlemlerde yalnızca bir ortağın<br />

(koordinatör ortak) muhatap olacağı, ancak<br />

bu ortağın yapmış olduğu tüm işlemlerden doğan<br />

sonuçların hangi iş kısmı ile ilgili ise o işi gerçekleştiren<br />

firmaya yansıtılacağı<br />

hususlarının yer alması ve bunlara aynen uyulması<br />

gerekmektedir.<br />

3.2. Konsorsiyum Ortağı Firmalardan Yapılacak<br />

Tevkifat<br />

Konsorsiyum olarak hareket eden firmalarca<br />

yapımı taahhüt edilen yıllara yaygın inşaat ve<br />

onarım işlerinde (makine, teçhizat ve taşıt temini<br />

dahil);<br />

- Firmalar arasındaki konsorsiyum anlaşmasında,<br />

yukarıda açıklanan “konsorsiyum” tanımı için<br />

gerekli olan şartların yer almış olması,<br />

- İdare ile konsorsiyum arasında yapılan sözleşmede<br />

işin tamamının alt aşamada kısımlara ayrılabilmesi<br />

ve her bir kısım için ödenecek bedelin<br />

belirlenmesi,<br />

- Yurt dışından makine, teçhizat ve taşıt teminini<br />

içeren sözleşmelerde, temin işinin doğrudan<br />

yurt dışındaki ana merkez tarafından ve Türkiye’deki<br />

işyerinin hiçbir katkısı olmaksızın gerçekleştirilmiş<br />

olması<br />

halinde, ihale edilen iş için yapılan ödemeler,<br />

vergi kesintisi açısından konsorsiyum üyesi firmaların<br />

taahhüt ettikleri işle sınırlı olmak üzere<br />

ayrı ayrı değerlendirilecektir.<br />

Buna göre, işin kısımlara ayrılabildiği konsorsiyumların<br />

yıllara sari inşaat ve onarma işlerinde,<br />

ortakların hukuki statüsüne göre ilgili vergi kanunu<br />

referans alınarak ayrı ayrı tevkifat yapılmakta ve<br />

ortaklar yapılan bu tevkifatları beyannamelerine<br />

dahil etmektedirler.<br />

Örneğin, raylı taşıma sistemi kurulması ile ilgili<br />

belediyeden alınan ihalenin, malzeme temini konusunda<br />

dar mükellef bir kurumun, inşaat işleri<br />

ile ilgili ise Türkiye mukimi firmanın üstlendikleri<br />

ve konsorsiyum şeklinde oluşturulan adi ortaklıkta,<br />

malzeme temini işinin inşaat işi olmaması nedeniyle<br />

ödenecek olan istihkakların tevkifata tabi<br />

tutulmaması, ancak Türkiye mukimi şirkete ödenen<br />

istihkaklar üzerinden %3 oranında tevkifat yapılması<br />

gerekmektedir. 8 Görüleceği üzere bu durumda<br />

tevkifat, konsorsiyum adına değil, işlerin kısımlara<br />

ayrılması suretiyle ortaklar hesabına yapılmaktadır.<br />

Bu işlemde faturaların konsorsiyum adına düzenlenmesi<br />

ancak ortakların yapacakları işlerin ayrı şekilde<br />

fatura edilmesi yerinde olacaktır. Konu ile ilgili<br />

çifte vergilendirme önleme anlaşması bulunması<br />

durumunda, anlaşmanın öncelikle değerlendirilmesi<br />

gerekeceği tabiidir.<br />

4. SONUÇ<br />

İş ortaklıklarının kurulmasının temel nedeni<br />

“risk” dağıtımı ya da paylaşımıdır. Bu çerçevede<br />

büyük ölçekli inşaat işleri dolayısıyla oluşturulan<br />

iş ortaklıklarının hukuki yapısının adi ortaklık<br />

niteliğinde olması, bunun yanında istenilmesi<br />

halinde kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis ettirmeleri<br />

sonucu vergi uygulamalarında çeşitli tereddütler<br />

yaşanmakta, konu ile ilgili olarak Gelir<br />

İdaresi Başkanlığınca yukarıda açıklanan şekilde<br />

tebliğ, sirküler ve özelge bazında uygulamaya<br />

yön verilmektedir.<br />

8 Gelir İdaresi Başkanlığının 23.06.2006 tarih ve 46940 sayılı özelgesi<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 39

• MESLEKİ YAZILAR<br />

KIYMETİ ÖNEMLİ ORANDA AZALIŞ GÖSTEREN,<br />

ZAYİ OLAN (YOK OLAN) ÜRETİM AŞAMASINDA<br />

YOK OLAN (FİRE) VE ÇALINAN MALLARIN<br />

VERGİ KANUNLARI KARŞISINDAKİ DURUMU<br />

İLE TEKDÜZEN MUHASEBE SİSTEMİ<br />

UYGULAMA GENEL TEBLİĞLERİ AÇISINDAN<br />

DEĞERLENDİRİLMESİ<br />

Mesut UÇAK<br />

Vergi Müfettişi<br />

1- GİRİŞ:<br />

Bilindiği üzere ticari hayat iniş ve çıkışları olan<br />

beklenmedik risklerle karşılaşılabilen uzun bir yoldur.<br />

Ticaretle uğraşanlar ülke ve dünya konjonktüründen<br />

kaynaklanan risk ve belirsizliklerin yanında<br />

kendi içsel belirsizlikleriyle de mücadele etmek zorundadırlar.<br />

İşletmeler sınırsız kabul edilen ömürleri<br />

boyunca ekonomik risk ve belirsizliklerden kaynaklanan<br />

fiyat dalgalanmaları ( satış fiyatının alış<br />

fiyatının çok altına düşmesi gibi) yanında ticaretini<br />

yaptıkları ürünlerin üretim veya muhafaza esnasında<br />

ortaya çıkan olağan (fire gibi ) veya olağan üstü<br />

( doğal afetler gibi ) bir çok sebepten kaynaklanan<br />

zayiatlarla karşılaşmaktadırlar.<br />

Zayi olma sözlük 1 anlamıyla kaybolma, yitme,<br />

kayıp, yok olmuş, elden çıkmış, mahvolmuş, işe<br />

yaramayan, yararsız, boş anlamlarına gelmektedir.<br />

Diğer bir ifadeyle var olan bir maddenin veya cismin<br />

fiziki olarak yok olması, kaybolması demektir.<br />

Tanım üzerinde vurgulanan husus bir cismin veya<br />

maddenin olağandışı, iradi veya gayri iradî bir şekilde<br />

fiziki yapısının yitirilmesidir.<br />

Yazımızın ilerleyen bölümlerinde ayrıntılı olarak<br />

ele alacağımız üzere,“zayi olma” kavramıyla ilgili<br />

vergi kanunları ile ikincil düzenlemelerde (genel<br />

tebliğ, sirküler ) herhangi bir tanımlama yapılma-<br />

1 Türk Dil Kurumu , Büyük Türkçe Sözlük, www.tdk.gov.tr<br />

mış sadece zayiat durumunun vergisel sonuçları<br />

üzerinde durulmuştur.<br />

Uygulama yönüyle kavrama baktığımızda mükelleflerin<br />

üretim veya muhafaza aşamasında aşağıdaki<br />

durumlarla karşılaştıklarını görmekteyiz.<br />

- Deprem, sel, yangın gibi doğal afetler, su basması,<br />

kırılma, çatlama, gibi sebeplerle malların elden<br />

çıkması durumu,<br />

- Kullanım süresi geçen veya kullanılamayacak<br />

hale gelen malların zayi olma durumu,<br />

- Değer kaybının kısmi olması, yani mal tamamen<br />

yok olmamakla birlikte değerinde önemli bir<br />

düşüklük meydana gelmesi durumu,<br />

- Bir malın imalat sürecinde veya tüketiciye arzına<br />

kadar kendi doğal akışı içinde uğradığı fiziksel<br />

kayıplar neticesinde oluşan zayiat ile normal akış<br />

dışında oluşan firelerin durumu,<br />

- Üretim aşamasında hammaddelerin, satış aşamasında<br />

mamullerin veya ticari malların çalınması<br />

durumunda ortaya çıkacak zayiatların durumu.<br />

Yazımızda, yukarıda yer verdiğimiz nedenlerle<br />

ortaya çıkabilecek zayiatlar üzerinde durulacak,<br />

vergi kanunları ile bu paralelde yayımlanan ikincil<br />

mevzuat ile Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygululama<br />

Genel Tebliğ hükümleri ışığı altında konu hakkındaki<br />

görüş ve önerilerimize yer verilecektir.<br />

40<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

2-ÇEŞİTLİ NEDENLERLE ZAYİ OLAN MALLARIN<br />

KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU KARŞISINDAKİ DU-<br />

RUMU:<br />

- Malların Tamamen Zayi Olması Sonucu Meydana<br />

Gelen Kayıplar:<br />

Katma değer vergisinin en önemli özelliği indirim<br />

mekanizmasına sahip olmasıdır. Üretim aşamasından<br />

nihai tüketiciye kadar olan bütün safhalarda<br />

katma değer vergisi alınacak, ancak her bir safhada<br />

hesaplanan katma değer vergisinden bir önceki safhanın<br />

vergisi düşülerek bakiye vergi Hazineye intikal<br />

ettirilecektir.<br />

Yukarıda da yer verdiğimiz üzere vergi mevzuatında<br />

zayi olma kavramının tanımına yer verilmemiş,<br />

sadece zayiat durumunun vergisel sonuçları<br />

üzerinde durulmuştur. Bu durum “zayi olma” kavramının<br />

vergi idaresi ile mükelleflerce farklı yorumlanmasına<br />

ve farklı uygulanmasına neden olmuştur.<br />

Zayi olma kavramı sadece malların tamamen fiziki<br />

açıdan yok olması, değersiz olması anlamında mı<br />

değerlendirilmeli ya da kavram biraz daha genişletilip<br />

Vergi Usul Kanunu’nun 278. maddesi kapsamında<br />

değeri düşen mallar da zayi olan mal olarak mı<br />

değerlendirilmelidir.<br />

Yüksek yargı, aşağıya örnek mahiyetinde aldığımız<br />

kararlarında da görüleceği üzere tamamen veya<br />

kısmen zayi olmayı aynı anlamda değerlendirmiştir.<br />

Danıştay 7. Dairenin 2 bir kararında“sözlük anlamında<br />

“zayi” nin kayıp, yitik anlama geldiği, mal<br />

bütünüyle kaybolduğunda zayi olmuş sayılması,<br />

malın bütünüyle zayi olmayıp hasar görmesi ve<br />

değer kaybının oluştuğu kısımlarının vergilendirme<br />

açısından zayi olan mal kapsamında değerlendirilmesinin<br />

vergi kanunları ve adaleti konusunda daha<br />

uygun olduğu görüşüne varmıştır.”<br />

Yine, Danıştay 11. Dairesi 3 bir kararında ” Cam<br />

şişe ve Teneke kutular halinde satışa sunulan meyve<br />

sularının gerek sel felaketi nedeniyle tahrip olması,<br />

gerekse iktisadi ve teknik nedenlerle imha<br />

edilmesi halinde meyve suları yeniden teslime<br />

konu edilemeyeceğinden, zayi olduğunun kabulü<br />

gerekecek, bunun doğal sonucu olarak da meyve<br />

sularının üretimi nedeniyle yüklenilen KDV indirim<br />

konusu yapılamayacaktır. Öte yandan, söz konusu<br />

emtianın ayrılmaz parçası olan ve fiziksel değişiklik<br />

nedeniyle yüklenilen KDV’nin değer kaybına isabet<br />

eden kısmının indirimler dışında bırakılması,<br />

2 Danıştay 7’inci Dairesinin 02.04.1991 tarih ve E. 1990/3043, K.<br />

1991/1334 sayılı kararı<br />

3 Danıştay 11’inci Dairesinin 02.12.1997 tarih ve E. 1997/2808, K.<br />

1997/4353 sayılı kararı<br />

yeniden ve hasarlı haliyle teslim konusu edilmesi<br />

durumunda, hurda veya hasarlı bedele isabet eden<br />

ve bu kısım için yüklenilen KDV ‘nin indirim konusu<br />

yapılması KDV uygulaması ve vergide adalet perensibi<br />

yönünden uygun olacaktır.” şeklinde bir açıklama<br />

yapmıştır.<br />

Vergi idaresi ilk zamanlarda zayi olan mal kavramına<br />

farklı yaklaşmıştır. Bu durum vermiş olduğu<br />

müktezalarda kendini göstermektedir. Maliye Bakanlığı<br />

bir müktezasında 4 “Komisyon kararınca<br />

fiziken var olduğu saptanan ve değeri (0) sıfır<br />

olarak belirlenen malların, çürüme, bozulma<br />

veya kullanım süresinin geçmesi gibi sebeplerle<br />

takdir komisyonu gözetiminde imha edilmesi<br />

durumunda bu malların, zayi olan mallar kapsamında<br />

değerlendirilmeyeceği, buna göre, imha<br />

edilen malların alımı sırasında yüklenilen ve alış<br />

faturalarında gösterilen katma değer vergisinin<br />

indirim konusu yapılmasının mümkün bulunduğu”<br />

görüşü bildirilmiştir.<br />

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun günümüzde yürürlükte<br />

olan 30’uncu maddesinin birinci fıkrasının<br />

( c ) bendinde, “deprem, sel felaketi ve Maliye<br />

Bakanlığı’nca yangın sebebiyle mücbir sebep<br />

ilan edilen yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar<br />

hariç, zayi olan mallara ait katma değer vergisi”<br />

nin mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden<br />

hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği<br />

hükmüne yer verilmiştir.<br />

Söz konusu bendin ilk düzenleniş hali ile zamanla<br />

yapılan yeni düzenlemeler ve ilgili düzenlemelerin<br />

gerekçeleri aşağıdaki gibidir:<br />

“Maddenin (c) bendindeki hüküm esas itibariyle<br />

vergilendirme emniyetini sağlamak ve<br />

malların zayi olduğu gerekçesiyle yaratılabilecek<br />

vergi kaybını önlemek amacına yönelik bulunmakta,<br />

bunun yanı sıra tasarı genel esprisi<br />

itibariyle her kademede yaratılan katma değeri<br />

mutlak vergilendirmeyi hedef tutmaktadır. Bu<br />

açıdan bakıldığında malların mükellef tarafından<br />

kendi özel ihtiyaçlarında kullanılması veya<br />

her ne suretle olursa olsun işletmeden çekilmesi<br />

ile zayi edilmesi arasında hiçbir fark bulunmamakta,<br />

dolayısıyla zayi olan mallar için alış<br />

vesikalarında gösterilen katma değer vergisinin<br />

indirilmesi mümkün görülmemektedir”<br />

Öte yandan, söz konusu bent hükmü 4503 Sayılı<br />

Kanun 5 ’la ( 05.02.2000 yürüklük tarihi ) “Deprem<br />

4 M.B.’nın 19.11.2004 tarih ve B.07.0.GEL.0.055.5530-88/0540409<br />

sayılı Muktezası<br />

5 29.01.2000 tarih ve 23948 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 41

• MESLEKİ YAZILAR<br />

veya sel felaketi nedeniyle zayi olanlar hariç olmak<br />

üzere zayi olan mallara ait KDV” şeklinde<br />

yeniden düzenlenmiştir. İlgili bent hükmüne 5228<br />

sayılı kanun 6 ile “ Maliye Bakanlığı’nın yangın sebebiyle<br />

mücbir sebep ilan ettiği yerlerdeki yangın”<br />

da eklenmiştir. Söz konusu değişikliğin yapılma<br />

gerekçesi ise, “deprem ve sel felaketi sebebiyle<br />

zarar gören mükelleflerin zayi olan mallar için satın<br />

aldıkları esnada ödemiş oldukları katma değer<br />

vergisini indirim konusu yapabildikleri, maddede<br />

yapılan değişiklik ile Maliye Bakanlığı tarafından<br />

mücbir sebep ilan edilen yerlerdeki yangınlar nedeniyle<br />

malları zayi olan mükelleflerin de zayi<br />

olan malları için ödemiş oldukları katma değer<br />

vergilerinin indirim konusu yapılabilmesinin sağlanmasıdır.”<br />

Katma Değer Vergisinde, vergilendirme her safhada<br />

oluşturulan katma değere bağlı olarak hesaplanır.<br />

Katma değer vergisini diğer dolaylı vergilerden<br />

ayıran en önemli özellik indirim sistemine<br />

sahip olmasıdır. Bu sistem ile mükellefler, alışlarında<br />

ödedikleri katma değer vergisini, satışları<br />

üzerinden hesapladıkları katma değer vergisinden<br />

indirmek suretiyle yalnızca kendi safhalarında oluşan<br />

katma değerin vergisini ederek ödemektedirler.<br />

Türk vergi sisteminde “toplu indirim esası” kabul<br />

edildiğinden, malların alımında yüklenilen katma<br />

değer vergisinin indirimi için, bu malların satışının<br />

yapılmasına gerek bulunmamakta, bu vergiler diğer<br />

vergiye tabi işlemler nedeniyle tahsil edilen katma<br />

değer vergisinden indirilmektedir. İndirim sistemi,<br />

malların satışı sırasında nasıl olsa vergiye tabi tutulacağı,<br />

eklenen değerin vergilendirileceği düşüncesine<br />

dayanmaktadır.<br />

Yasal düzenleme ve gerekçesinden de görüleceği<br />

üzere vergi idaresi deprem, sel felaketi ve Maliye<br />

Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilan ettiği<br />

yerlerdeki yangın dışında meydana gelen zayiatlar<br />

nedeniyle malların ilk alımında indirim konusu<br />

yapılan katma değer vergilerini, bu malların satışı<br />

sırasında nasıl olsa vergiye tabi tutulacağı, prensibinden<br />

sapma yani zayi olan malların satış ve dolayısıyla<br />

oluşturulan bir katma değer olamayacağı<br />

düşüncesiyle ve indirim sisteminin mantığına ters<br />

düşmesi gerekçesiyle zayiatın meydana geldiği dönemde<br />

geri almaktadır.<br />

Yasal düzenleme, gerekçesi ve katma değer<br />

vergisinin indirim mekanizması birlikte değerlendirildiğinde<br />

Katma değer vergisi kanunu’nun 30/c<br />

bendinde yer alan hükümlerde isabet olmakla bir-<br />

6 31/7/2004 tarih ve 25539 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.<br />

likte deprem, sel felaketi gibi doğal afetlerin tadadı<br />

olarak sayılması ve ülkemizde her an olabilecek<br />

yıldırım düşmesi, hava sıcaklığının ani değişmesi,<br />

fırtına, kasırga gibi doğal afetlerin kapsam dışı bırakılması<br />

bir eksiklik olarak karşımıza çıkmaktadır.<br />

Yazımızın önceki bölümlerinde de açıkladığımız<br />

üzere malların fiziki miktarlarında bir kayıp söz konusu<br />

ise o mal zayi olmuş sayılmaktadır. Ancak tamamen<br />

zayi olmamakla birlikte çeşitli nedenlerle<br />

kıymeti düşen malların durumu ne olacaktır. Bu konuda<br />

vergi idaresinin ve Yargının görüşleri ilk başta<br />

aşağıdaki gibiydi.<br />

Danıştay 9. Dairesi 7 bir kararında “…kullanım<br />

süresi dolan ilaçlar için takdir komisyonuna başvurarak<br />

değer belirlettiği (0 TL ) ve yine idarenin bilgisi<br />

ve gözetimi dahilinde söz konusu ilaçları imha<br />

ettirdiğinin tartışmasız olduğu, ilaçların ekonomik<br />

değerinin kalmadığı ve imhasının zorunluluk arz<br />

ettiği, bu nedenle kullanım süresi dolan ve değer<br />

tespit ettirilerek idarenin huzurunda imha ettirildiği<br />

anlaşılan ilaç girdileri için ödenen katma değer<br />

vergisinin anılan yasanın 30/c maddesindeki zayi<br />

olan mal kavramı içinde değerlendirilemeyeceğinden<br />

indirilmesinin yerinde olduğu gerekçesiyle kabul<br />

eden 6. Vergi Mahkemesi’nin 4.03.2002 tarih<br />

ve 2002/526 sayılı kararının onanmasına…” hükmetmiştir.<br />

Vergi İdaresi kendisine intikal eden olaylardan;<br />

mükelleflerin faaliyetlerine ilişkin olarak stoklarında<br />

mevcut olan ancak kullanım süresi geçen veya<br />

bir başka nedenle kullanılamayacak durumda olan<br />

malların, ilgili mevzuat uyarınca teşkil edilen resmi<br />

komisyonlar veya Takdir Komisyonu huzurunda<br />

imha edilmesi durumunda, bu mallara ilişkin yüklenilen<br />

KDV’nin indirilip indirilemeyeceği hususunda<br />

tereddüde düşüldüğünü belirttikten sonra 113 no’lu<br />

KDV Genel Tebliği 8 ile aşağıdaki açıklamalarda bulunulmuştur.<br />

“KDV Kanununun (30/c) maddesinde; deprem,<br />

sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle<br />

mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın<br />

sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan<br />

mallara ait KDV’nin indirim konusu yapılamayacağı<br />

hükme bağlanmıştır.<br />

Bu hüküm uyarınca, kullanım süresi geçen<br />

veya bir başka biçimde kullanılamayacak hale<br />

gelen ve imha edilen mallar, zayi olan mal mahiyetinde<br />

olduğundan mükelleflerce bu malların<br />

7 Danıştay 9’uncu Dairesinin E.2002/ 3313 K. 2004/4389 sayılı<br />

kararı<br />

8 05.12.2009 tarih ve 27423 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.<br />

42<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV’nin indirim<br />

konusu yapılması da mümkün bulunmamaktadır.<br />

Bu çerçevede, zayi olan mallara ait yüklenilen<br />

ve daha önce indirim konusu yapılan KDV’nin,<br />

imha tarihini kapsayan vergilendirme dönemine<br />

ait 1 No.lu KDV Beyannamesinin “İlave Edilecek<br />

KDV” satırına dahil edilmek suretiyle indirim<br />

hesaplarından çıkarılması gerekmektedir” şeklinde<br />

açıklamada bulunmuştur.<br />

Diğer taraftan Vergi İdaresi yazımızın önceki bölümlerinde<br />

açıklamaya çalıştığımız tereddütleri de<br />

göz önünde bulundurarak 57 9 ve 60 10 no’lu Katma<br />

Değer Vergisi Sirküleri ile bu tereddütleri giderecek<br />

aşağıda yer verdiğimiz açıklamalarda bulunmuştur.<br />

Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın<br />

sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki<br />

yangın sonucu zayi olan mallar nedeniyle yüklenilen<br />

vergilerin indirimine olanak tanınmaktadır.<br />

Örneğin; sel felaketi nedeniyle bir şirketin deposunda<br />

yer alan malların zayi olması veya Maliye<br />

Bakanlığınca yangın sebebiyle mücbir sebep ilan<br />

edilen yerde olması koşuluyla, yangın nedeniyle<br />

malların kullanılamaz duruma gelmesi halinde bu<br />

mallara ilişkin yüklenilen vergiler indirim konusu<br />

yapılabilecektir.<br />

Buna karşılık Maliye Bakanlığınca yangın sebebiyle<br />

mücbir sebep ilan edilmediği sürece, yangın<br />

sonucu zayi olan mal nedeniyle yüklenilen KDV nin<br />

indirim konusu yapılması mümkün değildir. Örneğin,<br />

ithal edilen malların depolandığı antrepolarda<br />

çıkan yangın sonrasında Maliye Bakanlığınca mücbir<br />

sebep ilan edilmediği takdirde zayi olan malların<br />

ithalinde ödenen KDV nin indirim konusu yapılması<br />

mümkün bulunmamaktadır.<br />

Bu çerçevede;<br />

- İmalatta kullanılmak için alınan ancak imalata<br />

girmeden eskime, bozulma, çürüme, çatlama vb. nedenlerle<br />

kullanılamaz hale gelen ve bu nedenle imalatta<br />

veya ambalajlamada kullanılabilme vasfını yitiren<br />

hammadde ve malzeme ile ambalaj maddeleri,<br />

- Son kullanma tarihinin geçmesi, çeşitli kimyasallar<br />

içerdiğinin tespit edilmesi gibi nedenlerle<br />

kanunen tekrar satılması mümkün olmayan ve imha<br />

edilen bisküvi, çikolata, konserve gibi gıda ürünleri,<br />

- Sağlık Bakanlığınca kullanımının yasaklanması<br />

nedeniyle imha edilen ilaçlar ile kullanım süresi<br />

içinde formül hatası bulunan, miadının dolması<br />

9 23.06.2010 tarih ve KDV-57 / 2010 -5 sayılı<br />

10 08.08.2011 tarih ve KDVK-60/2011-1 sayılı<br />

veya hasar görmesi nedeniyle kullanılamaz hale<br />

gelmiş, üretimden kalkmış, insan sağlığını tehdit<br />

eden ilaçlar,<br />

- Hatalı dikim, renk farklılığı, leke ve benzeri<br />

nedenlerle ya da şirket politikası gereği satışı mümkün<br />

olmadığından imha edilen mallar,<br />

- Kullanım ömrünü tamamladığı için imha edilen<br />

araç lastikleri,<br />

için yüklenilen KDV indirim konusu yapılamayacaktır.<br />

Görüleceği üzere vergi idaresi son yapılan düzenleme<br />

ile konu hakkında ki görüşünü değiştirmiştir.<br />

Daha önce verilen muktezalarda bozulma, çürüme<br />

veya kullanım süresinin geçmesi gibi nedenlerle<br />

imha edilen malları zayi olan mallar kapsamında<br />

değerlendirmemiş, bu mallarla ilgili olarak yüklenilen<br />

katma değer vergisinin indirim konusu yapılabileceğine<br />

hükmetmişken son düzenleme ile bu<br />

düşüncesini tamamen tersi yönde değiştirmiştir.<br />

Kanunun 30/c maddesi, 113 no’lu tebliğ ile 57<br />

ve 60 no’lu KDV sirkülerinde geçen “ mal” tabiri<br />

işletmelerin satmak amacıyla elinde bulunan mallar<br />

( ticari mal niteliğinde olan varlıkları ) ile işletme<br />

ihtiyaçları için stoklarda tutulan varlıkları ifade etmektedir.<br />

- Üretim veya Satış Aşamasında Oluşan Fireler:<br />

Tereddüdü hasıl olan diğer bir konu ise firelerdir.<br />

Fire, bir malın imalat sürecinde veya tüketiciye arzına<br />

kadar kendi doğal akışı içinde uğradığı fiziksel<br />

kayıp olarak tanımlandığından, imalat sırasında veya<br />

sonrasında meydana gelen firelerin zayi olan mal kapsamında<br />

değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.<br />

Bu durumda, daha önce indirim konusu yapılan<br />

KDV’nin de düzeltilmesine gerek yoktur. Ancak, yasal<br />

düzenleme veya ilgili mesleki kuruluşlar tarafından<br />

belirlenen fire miktarını aşan kayıplara ilişkin giderlerin,<br />

Gelir veya Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre<br />

kazancın tespitinde indiriminin kabul edilmemesi<br />

halinde, bu giderler dolayısıyla yüklenilen KDV’nin<br />

de indirim konusu yapılması mümkün değildir.<br />

Örneğin;<br />

- Akaryakıtın depolanması sırasında ortaya çıkan<br />

ve ilgili kuruluşlar tarafından belirlenen oranlar dahilindeki<br />

kayıplar,<br />

- Balık çiftliklerinde balık üretimi esnasında pazarlama<br />

aşamasına ulaşıncaya kadar geçen süreçte,<br />

balık üretim ve besleme firesi olarak oluşan balık<br />

ölümleri,<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 43

• MESLEKİ YAZILAR<br />

- Tavuk çiftliklerinde, üretimin doğal sonucu oluşan<br />

kayıplar,<br />

- Hazır giyim eşyası dikiminde veya ayakkabı yapımında<br />

üretim sürecindeki kesme, biçme, dikme<br />

gibi işlemlerin doğal sonucu olarak ortaya çıkan kayıplar,<br />

fire olarak değerlendirilmekte olup, bunlara ilişkin<br />

yüklenilen KDV indirim konusu yapılabilecektir.<br />

- Kısmi Değer Kaybı Olması Hali:<br />

Diğer bir tereddüdü hasıl olan husus ise malların<br />

tamamen zayi olmayarak değerinin düşmesi halidir.<br />

Örneğin 50.000 TL’ye alınan ancak su basması neticesinde<br />

değerini kaybeden ve ancak 10.000 TL’ye<br />

satılabilen bir malın başlangıçta 50.000 TL’lik alış<br />

nedeniyle ödenen ( yüklenilen ) 9.000 TL’lik KDV’nin<br />

tamamının mı, yoksa zayi olan 40.000 TL’lik kısma<br />

tekabül eden 7.200 TL’nin mi indirim dışına çıkarılacağı<br />

hususu tartışmalıdır. Bir görüşe göre neden<br />

ne olursa olsun, malların fiziki miktarında bir kayıp<br />

söz konusu ise o mal zayi olmuş sayılmalıdır. Çünkü,<br />

çeşitli nedenlerle meydana gelen değer düşmeleri<br />

fiziki miktarlarının azalmasına da neden oluyorsa,<br />

bu mal kısmen zayi olmuş sayılmalıdır. Dolayısıyla,<br />

kısmen zayi olan malın zayi olan bölümüne isabet<br />

eden verginin de indirimi söz konusu olamayacaktır.<br />

11<br />

Malın tamamen yok olmaması, ancak değerinde<br />

önemli derecede düşüklük meydana gelmesi halinde<br />

malın zayi olması hükümleri geçerli olmayacaktır.<br />

Bu durumda malların zayi olması değil düşük bedelle<br />

veya zararına satışı söz konusu olacağından,<br />

bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV nin<br />

indirim konusu yapılabileceği tabiidir.<br />

Örneğin;<br />

- Üretim esnasında renginde problem olan giyeceklerin,<br />

- Yangın sonucu tamamen yok olmayan ve ekonomik<br />

değeri olan yedek parça ve malzemelerin<br />

daha düşük bir fiyatla satılması halinde bunlar<br />

nedeniyle yüklenilen KDV’nin tamamı indirim konusu<br />

yapılabilecektir.<br />

Görüleceği üzere yazımızın içerisinde ayrıntılı<br />

olarak açıkladığımız ve idare, yargı ve mükellef<br />

tarafından farklı algılanarak farklı uygulamalara<br />

neden olan hususlar 57 ve 60 no’lu Katma Değer<br />

Vergisi Sirküleri ile açıklığa kavuşturulmuştur.<br />

11 Abdullah TOLU, “Zayi Olan Malların Katma Değer Vergisi<br />

Karşısındaki Durumuna İlişkin Bir Görüş II” Maliye Postası,<br />

Sayı:268, 1 Kasım 1991, s.81<br />

- Hırsızlık veya Kaybolma Neticesinde Zayi<br />

Olan Mallar:<br />

Çalınan veya Kaybolan mallarda KDV uygulaması,<br />

malların çalındığı veya kaybolduğunun ispat ve<br />

tevsikine bağlı olarak farklılık arz etmektedir.<br />

- Malların Çalındığının veya kaybolduğunun ispat<br />

ve tevsik edilmesi halinde yapılacak işlem ;<br />

Mükellefler mallarının çalındığını polis tutanağı<br />

veya mahkeme kararıyla ispat ve tevsik ederlerse<br />

yasalar karşısındaki durumları farklılık gösterecektir.<br />

Şöyle ki; Kanunun 30/c maddesine göre mallar<br />

zayi olan mal kapsamında değerlendirilecek ve yüklenilen<br />

KDV’lerin malların çalındığı veya kaybolduğu<br />

dönemin KDV beyannamesine “ilave edilecek<br />

KDV” olarak yansıtılarak beyan edilecektir.<br />

Öte yandan bu şekilde indirim hesaplarından çıkarılan<br />

ya da düzeltilen KDV’nin Gelir ve Kurumlar<br />

Vergisi Kanunları yönünden safi kazancın tespiti esnasında<br />

gider olarak dikkate alınması da mümkün<br />

değildir.<br />

-Malların Çalındığının veya kaybolduğunun ispat<br />

ve tevsik edilememesi halinde yapılacak işlem;<br />

Malların çalındığının veya kaybolduğunun geçerli<br />

belgelerle ispat ve tevsik edilememesi halinde,<br />

malların çalınmadığı, belgesiz satıldığı kabul edilecektir.<br />

Bu durum ise, kaybolduğu veya çalındığı<br />

iddia olunan malların emsal satış bedeli üzerinden<br />

hasılat yapılması ve KDV hesaplanmasını gerektirmektedir.<br />

( konuyla ilgili örneklere yazımızın 5- Tamamen<br />

zayi olan, Değeri Düşen ve Çalınan Malların<br />

Muhasebeleştirilmesi bölümünde yer verilecektir. )<br />

3- ZAYİ OLAN MALLARIN GELİR VE KURUMLAR<br />

VERGİSİ KANUNU KARŞISINDAKİ DURUMU :<br />

Kanun koyucu hangi nedenlerde karşılık ayrılacağını<br />

ve bu suretle gider yazılacağını Vergi Usul<br />

Kanunu’nda tadadı olarak belirlemiştir. Söz konusu<br />

kanuna göre, karşılık ayrılabilecek haller (kanunda<br />

belirlenen bir takım koşulların varlığı altında) “kıymeti<br />

düşen mallar”,“şüpheli alacaklar” ve “değersiz<br />

alacak” olarak belirlenmiştir.<br />

V.U.K’nun 278’inci maddesi aşağıdaki gibidir:<br />

“Yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden<br />

veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak,<br />

paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi<br />

kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan emtia ile<br />

maliyetlerinin hesaplanması mutat olmayan hurdalar<br />

ve döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar emsal<br />

bedeli ile değerlenir.”<br />

44<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

Emsal bedeli ise, yine aynı Kanun’un 267. Maddesinde,<br />

“Emsal bedeli, gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen<br />

veyahut doğru olarak tespit edilemeyen<br />

bir malın, değerleme gününde satılması halinde<br />

emsaline nazaran haiz olacağı değer”<br />

Olarak ifade edilmiştir.<br />

Dolayısıyla, herhangi bir emtianın, kıymeti düşen<br />

mal olarak emsal bedeli ile değerlenebilmesi<br />

için, kıymette vuku bulacak kaybın şu iki sebepten<br />

birine dayanması gerekir.<br />

- Kıymet kaybı, ticari faaliyetin normal icapları<br />

dahilinde bozulma, kırılma, çatlama, paslanma gibi<br />

haller sonucunda meydana gelmeli,<br />

- Ya da normal icapların istisnası olarak, kıymet<br />

kaybı bir takım deprem, sel vb. doğal afetler neticesinde<br />

oluşmalıdır.<br />

Bir emtia da kısmen veya tamamen meydana gelen<br />

değer kaybının zarar veya gider olarak yazılabilmesi<br />

için, oluşan bu değer kaybının ya normal ticari<br />

faaliyet içerisinde ya da tabii afetler neticesinde<br />

meydana gelmiş olması gerekmektedir. Madde hükmünde<br />

geçen “gibi” edadıyla emtialarda kıymet<br />

kaybına neden olabilecek, madde hükmünde sayılmayan<br />

benzer durumlarında söz konusu olabileceği<br />

vurgulanmıştır. Dikkat edilmesi gereken husus<br />

emtiadaki kıymet kaybının, ekonomik değerindeki<br />

düşüşlerin ticari faaliyet veya doğal afetlerle mutlak<br />

bir bağlantısının olmasıdır. Dolayısıyla yukarıda<br />

verilen durumlara uygun düşen emtialar için imalat<br />

veya ticaret işletmeleri karşılık ayırarak kıymeti<br />

düşen kısma isabet eden bedel giderleştirilebilir.<br />

Bunun dışında ortaya çıkan kayıplar gider veya zarar<br />

yazılsa bile bu vergi mevzuatı açısından kanunen<br />

kabul edilmeyen gider olarak kabul edilecektir.<br />

Burada dikkat edilmesi gereken diğer bir husus<br />

ise değer düşüklüğünün yasada sayılan haller veya<br />

bunlara benzer haller neticesinde meydana gelmesi<br />

yanında değer düşüklüğünün takdir komisyonu<br />

kararıyla takdir edilmesi gerektiğidir. Mükelleflerin<br />

takdir komisyonuna başvurmadan değer düşüklüğünü<br />

kendileri belirleyip karşılık ayırmaları durumunda<br />

ayrılan karşılık vergi mevzuatı açısından kanunen<br />

kabul edilmeyen gider olarak kabul edilecektir.<br />

Ayrıca, K.D.V.K. ‘nun 30 uncu maddesinin ( c )<br />

bendinde hüküm altına alınan zayi olan ( çalınma<br />

veya kaybolma hariç) mallara ait yüklenilen KDV<br />

aynı kanunun 58 inci maddesi gereği gelir veya kurumlar<br />

vergisi matrahının tespitinde gider olarak<br />

dikkate alınabilinecektir.<br />

Maliye Bakanlığının 12.10.1998 tarih ve<br />

B.07.0.GEL.0.52/5230-1/36565 sayılı müktezasında<br />

“…fabrikada çıkan yangın sonucu yanan mallar<br />

için yüklenilen katma değer vergisinin adı geçen<br />

şirket tarafından indirilmesi, Kanunun 30/c<br />

maddesine göre mümkün bulunmamaktadır. İndirimi<br />

mümkün olmayan bu verginin kurumlar vergisi<br />

açısından gider veya maliyet unsuru olarak<br />

dikkate alınması gerekir” denilmektedir.<br />

Hırsızlık, bir mal veya kıymetin sahibinin bilgisi<br />

ve isteği dışında elinden çıkmasıdır. Zayi olan malların<br />

düzenlendiği Vergi Usul Kanunu’nun 278’ınci<br />

maddesi ile Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/c<br />

maddesinde yer alan düzenlemeler hırsızlık veya<br />

kaybolma nedeniyle sahibinin elinden çıkan malları<br />

kapsıyor mu? Kapsamıyor mu? Öncelikle bu hususu<br />

ortaya koymamız gerekmektedir.<br />

Bilindiği üzere; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun<br />

“Ticari kazancın tespiti” başlıklı 37.maddesinde;<br />

“Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan<br />

kazançlar ticari kazançtır...” hükmü yer almaktadır.<br />

Meskur kanunun 38.maddesinde ise ticari kazancın<br />

tespinin bilanço usulune tabi mükelleflerde<br />

farklı, işletme hesabı esasına tabi mükelleflerde<br />

farklı esaslara bağlandığı açıklanmıştır. Ticari kazancın<br />

bu suretle tespit edilmesi sırasında Vergi<br />

Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu<br />

kanunun 40 (indirim konusu yapılabilecek giderler)<br />

ve 41’inci (indirim konusu yapılamayacak giderler)<br />

maddeleri hükümlerine uyulacağı yasal hüküm altına<br />

alınmıştır.<br />

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1’inci<br />

maddesinin ikinci fıkrasında “Kurum kazancı, gelir<br />

vergisinin konusuna giren gelir unsurlarından<br />

oluşur” denilmektedir. Diğer taraftan aynı yasanın<br />

6’ıncı maddesinde, kurumlar vergisinin, bu verginin<br />

mükelleflerinin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri<br />

safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safi<br />

kazancın tespitinde de, Gelir Vergisi Kanunu’nun<br />

ticari kazanca ilişkin hükümlerinin uygulanacağı<br />

belirtilmiştir. Bunların yanında kurumlara özgü giderler<br />

ise ayrıca Kurumlar Vergisi kanunu’nun 8’ıncı<br />

maddesinde düzenlenmiştir. Bu nedenle yukarıda<br />

yer alan açıklamalar kurumlar vergisi mükellefleri<br />

içinde geçerlidir.<br />

Yukarıda yer alan hükümlerden, gerçekleşen bir<br />

olayın gider olarak dikkate alınabilmesi için öncelikle<br />

G.V.K.’nın 40’ncı maddesinin birinci bendinde<br />

ki “genel giderler” dışında tadadı olarak sayılmış<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 45

• MESLEKİ YAZILAR<br />

bentlerin birini kapsaması gerektiği anlaşılmaktadır.<br />

Dolayısıyla “genel giderler “ dışındaki gider kalemlerinin<br />

kıyas yoluyla genişletilmesi söz konusu<br />

değildir. Aynı maddenin birinci bendinde ki genel<br />

giderlere dâhil edilebilecek bir giderin her şeyden<br />

önce ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilebilmesi<br />

arasında direkt bir ilişkinin yani “illiyet<br />

bağının” bulunması gerekmektedir.<br />

Öte yandan; yukarıda açıkladığımız hususlar dışında<br />

vergi kanunlarında, kaybolan mal bedellerinin<br />

zarar olarak yazılacağına dair herhangi bir hükme<br />

yer verilmemiştir.<br />

Yüksek Yargı, aşağıya aldığımız örnek kararlarında<br />

da görüleceği üzere çalınan malların gider olarak<br />

dikkate alınamayacağına hükmütmiştir.<br />

Danıştay 4. Dairesi 12 bir kararında“213 sayılı<br />

V.U.K.’nun 274 ve 273 ve 193 sayılı G.V.K.’nun<br />

40/I’inci maddeleri hükmü karşısında, çalınan mal<br />

bedelinin ticari kazançtan indirilmesine olanak bulunmamaktadır.”<br />

Şeklinde karar vermiştir.<br />

Danıştay 3.Dairesi 13 bir kararında “Ticari işletmeden<br />

çalınan emtia bedelinin ticari kazançtan<br />

indirilmesi mümkün olmayıp, mükellefin vergi kaybına<br />

yol açan eylemi kusur cezasını gerektirir” şeklinde<br />

karar vermiştir.<br />

Vergi idaresi ise verdiği bir özelgede 14 “193 sayılı<br />

Gelir Vergisi Kanununun 40’ncı maddesinde,<br />

safi ticari kazancın tespitinde hasılattan indirilecek<br />

giderler 8 bent halinde sayılmış olup, bunlar<br />

arasında ticari işletmede mevcut varlıkta<br />

herhangi bir suretle meydana gelen eksilmelerin<br />

gider yazılacağı hususuna yer verilmemiştir.<br />

Bu nedenle, çalınan emtia bedelinin vergi matrahının<br />

tespitinde zarar veya gider olarak indirilmesi<br />

de mümkün bulunmamaktadır. “ şeklinde bir<br />

açıklama getirmiştir.<br />

4- TAMAMEN ZAYİ OLAN ,DEĞERİ DÜŞEN VEYA<br />

ÇALINAN MALLARIN MUHASEBELİŞTİRİLMESİ :<br />

- Tamamen Zayi Olan mallar :<br />

Örnek 1 : Beyaz eşya ticaretiyle iştigal eden<br />

Eren Ltd. Şti’nin Ankara ili Çay yolu semtinde bulunan<br />

deposu aşırı yağışlar nedeniyle sel suları altında<br />

kalmıştır. Şirketin deposunda 100.000 TL ve yüklenilen<br />

KDV’si 18.000 TL olan muhtelif beyaz eşyaları<br />

12 Danıştay 4’üncü Dairesinin 3.10.1979 tarih ve E:1979/78<br />

K.1979/2429 sayılı kararı<br />

13 Danıştay 3.Dairesinin 11.01.1989 tarih ve E.1989/1787 K.1989/40<br />

sayılı kararı<br />

14 24.03.1999 tarih ve B.07.0.GEL.0.40/4009-39/11978 sayılı<br />

müktezası<br />

zayi olmuştur. Mükellef satın almış olduğu malların<br />

KDV’sini önceki dönemlerde indirim konusu yapmıştır.<br />

Mükellef durumu tespit ettirerek takdir komisyonuna<br />

başvurmuştur. Takdir komisyonu malların<br />

değerini “ 0” olarak tespit etmiştir. Mükellefin yapacağı<br />

kayıtlar aşağıdaki gibidir.<br />

1 ——————————————— / —————————————————<br />

153 TİCARÎ MALLAR 100.000<br />

191 İNDİRİLECEK KDV 18.000<br />

100 KASA 118.000<br />

Mal alış kaydı<br />

2 ——————————————— / —————————————————<br />

157 DİĞER STOKLAR 100.000<br />

153 TİCARİ MALLAR 100.000<br />

Malın sel nedeniyle kullanılamaz hale gelmesi<br />

3 ——————————————— / —————————————————<br />

689 DİĞER OLAĞAN DIŞI<br />

GİDER VE ZARARLAR 100.000<br />

157 DİĞER STOKLAR 100.000<br />

Zayi olan malın bedelinin takdir komisyonunca<br />

belirlenmesi hali<br />

——————————————— / —————————————————<br />

Örneğimizde mükellefin deposunda meydana<br />

gelen doğal afet V.U.K.’un 278. maddesinde yer<br />

almaktadır. Ayrıca mükellef takdir komisyonuna<br />

başvurarak zayi olan malların kıymetini takdir ettirmiştir.<br />

Bu nedenlerle mallarında meydana gelen<br />

zayiat tutarını zarar olarak kayıtlarına yansıtabilecektir.<br />

Ayrıca K.D.V.K’nın 30/c bendinde “sel” felaketi<br />

hariç olduğu için KDV açısından hiçbir işlem<br />

yapmayacaktır.<br />

Örnek 2 : Yukarıda yer alan örneğimizde mükellefin<br />

deposunun akşam çeşmenin açık unutularak<br />

sular altında kaldığını varsayarsak ;<br />

1 ——————————————— / —————————————————<br />

153 TİCARÎ MALLAR 100.000<br />

191 İNDİRİLECEK KDV 18.000<br />

100 KASA 118.000<br />

Mal alış kaydı<br />

2 ——————————————— / —————————————————<br />

157 DİĞER STOKLAR 100.000<br />

153 TİCARİ MALLAR 100.000<br />

Malın su basması nedeniyle kullanılamaz hale gelmesi<br />

3 ——————————————— / —————————————————<br />

689 DİĞER OLAĞAN DIŞI<br />

GİDER VE ZARARLAR 118.000<br />

157 DİĞER STOKLAR 100.000<br />

46<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

391 HESAPLANAN KDV<br />

- İlave Edilecek KDV 18.000<br />

Zayi olan malın bedelinin takdir komisyonunca takdir<br />

edilmesi hali<br />

——————————————— / —————————————————<br />

Örneğimizde mükellefin deposunda meydana gelen<br />

olay V.U.K.’un 278. maddesinde yer almaktadır.<br />

Ayrıca mükellef takdir komisyonuna başvurarak<br />

zayi olan malların kıymetini takdir ettirmiştir. Bu<br />

nedenlerle mallarda meydana gelen zayiat tutarını<br />

zarar olarak kayıtlarına yansıtabilecektir. Ayrıca<br />

K.D.V.K’nın 30/c bendinde su basması hali doğal<br />

afet olarak sayılmadığı için malların alımı esnasında<br />

indirim konusu yapılan KDV tutarı mükellef tarafından<br />

olayın meydana geldiği dönemde “ ilave edilecek<br />

KDV “ olarak beyan edilmesi gerekmektedir.<br />

İlgili KDV tutarı ise KDV kanunun 58. maddesi gereği<br />

zarar ( veya gider ) olarak kayıtlara yansıtılabilecektir.<br />

- Kısmi Değer Kaybı Durumunda Yapılacak Muhasebe<br />

Kaydı:<br />

Örnek 3: Yukarıda yer alan örnekte takdir komisyonu<br />

malların bedelini 50.000 TL olarak belirleseydi;<br />

1 ——————————————— / —————————————————<br />

153 TİCARÎ MALLAR 100.000<br />

191 İNDİRİLECEK KDV 18.000<br />

100 KASA 118.000<br />

Mal alış kaydı<br />

2 ——————————————— / —————————————————<br />

157 DİĞER STOKLAR 100.000<br />

153 TİCARİ MALLAR 100.000<br />

Sel baskını sonucu yapılan kayıt<br />

3 ————————————— 31.12.... ———————————————<br />

654 KARŞILIK GİDERLERİ 50.000<br />

158 STOK DEĞER DÜŞÜK<br />

KARŞILIĞI (-) 50.000<br />

Değer düşüklüğü için dönem sonunda karşılık ayrılması<br />

——————————————— / —————————————————<br />

Örneğimizde mükellefin deposunda meydana gelen<br />

olay V.U.K.’un 278. maddesinde yer almaktadır.<br />

Ayrıca mükellef takdir komisyonuna başvurarak<br />

zayi olan malların kıymetini takdir ettirmiştir. Bu<br />

nedenlerle mallarda meydana gelen zayiat tutarını<br />

zarar olarak kayıtlarına yansıtabilecektir. 60 no’lu<br />

KDV sirküleri gereği malın tamamen yok olmaması,<br />

ancak değerinde önemli derecede düşüklük meydana<br />

gelmesi halinde malın zayi olması hükümleri geçerli<br />

olmayacaktır. Bu durumda malların zayi olması<br />

değil düşük bedelle veya zararına satışı söz konusu<br />

olacağından, bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen<br />

KDV nin indirim konusu yapılabileceği tabiidir.<br />

- Malların Çalınması veya Kaybolması Durumunda<br />

Yapılacak Muhasebe Kaydı:<br />

Örnek; X Ltd Şti’nin Ankara ili Keçiören semtinde<br />

bulunan deposunda15.07.2011 tarihinde meydana<br />

gelen hırsızlık olayı neticesinde maliyet değeri<br />

50.000 TL ( KDV hariç ) olan 10 adet oturma<br />

grubu çalınmıştır. Şirket malların çalındığını öğrendiği<br />

gün durumu polise bildirmiş ve durum polis tarafından<br />

tutanakla tespit edilmiştir.<br />

——————————— 15.07.2011 ———————————————<br />

689 Diğer Olağan Dışı Gider<br />

ve Zararlar 59.000<br />

01 Çalınan Mallar 50.000<br />

02 Çalınan Mal KDV’si 9.000<br />

153 Ticari Mallar 50.000<br />

391 Hesaplanan KDV 9.000<br />

02 İlave Edilecek KDV<br />

——————————— 15.07.2011 ———————————————<br />

950 Kanunen Kabul Edilmeyen<br />

Giderler Borç 59.000<br />

951 Kanunun Kabul Edil.<br />

Gider Alacak 59.000<br />

——————————————— / —————————————————<br />

Görüleceği üzere hem mal bedeli hemde KDV’si<br />

kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.<br />

Beyanname verilmesi esnasında Ticari<br />

Kardan Mali Kara geçiş aşamasında 59.000 TL kanunen<br />

kabul edilmeyen gider olarak ticari kara eklenecektir.<br />

- Malların Çalındığının veya kaybolduğunun ispat<br />

ve tevsik edilememesi halinde yapılacak işlem;<br />

Malların çalındığının veya kaybolduğunun geçerli<br />

belgelerle ispat ve tevsik edilememesi halinde,<br />

malların çalınmadığı, belgesiz satıldığı kabul edilecektir.<br />

Bu durum ise, kaybolduğu veya çalındığı<br />

iddia olunan malların emsal satış bedeli üzerinden<br />

hasılat yapılması ve KDV hesaplanmasını gerektirmektedir.<br />

Örnek ; Yukarıda yer verdiğimiz örnekte mükellef<br />

durumu polis tutanağı ile ispat edememiş olsaydı<br />

muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktı. Oturma<br />

Grubunun 1 âdetinin satış fiyatı 10.000 TL’dir. ( KDV<br />

hariç )<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 47

• MESLEKİ YAZILAR<br />

——————————————— / —————————————————<br />

131 Ortaklardan Alacaklar 118.000<br />

600 Yurt İçi Satışlar 100.000<br />

391 Hesaplanan KDV 18.000<br />

10 *10.000 = 100.000 TL<br />

——————————————— / —————————————————<br />

621 Satılan Ticari Malların<br />

Maliyeti 50.000<br />

153 Ticari Mallar 50.000<br />

Sürekli Envanter Yöntemi Uygulanmaktadır<br />

——————————————— / —————————————————<br />

Görüleceği üzere işletmeden çalınan mallar zayi<br />

olan mal kapsamında değil normal satış olarak değerlendirilmiştir.<br />

5- DEĞERLENDİRME VE SONUÇ:<br />

Yazımızın önceki bölümlerinde ayrıntılı olarak<br />

izah ettiğiz üzere zayi olan malların durumuyla ilgili<br />

olarak 113 no’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği<br />

ile 57 ve 60 no’lu Katma Değer Vergisi Sirküleri<br />

yayımlanmadan önce farklı yaklaşımlar mevcuttu.<br />

Ancak ilgili tebliğ ve sirküler örnekleme yöntemiyle<br />

vergi idaresi, yargı ve mükellef nezdinde olaşan<br />

farklı yaklaşımları ortadan kaldırmıştır.<br />

Mükelleflerin envanterlerinde veya aktiflerinde<br />

bulunan mallarında bir kayıp olduğunda durumu<br />

öncelikle zayi olma, değer düşüklüğü veya fire açısından<br />

değerlendirmeleri gerekmektedir. Meydana<br />

gelen olayın niteliğine göre Vergi Usul Kanunu’nun<br />

278. maddesi açısından değer düşüklüğünün şartlarını<br />

sağlayıp sağlamadığı, Katma Değer Vergisi<br />

Kanunu’nun 30. maddesinin “c” bendi gereğince<br />

indirim konusu yapılan K.D.V.’nin indirilemeyecek<br />

KDV olup olmadığı ve bunların paralelinde değer<br />

düşüklüğü ile indirilemeyecek KDV’nin Gelir Vergisi<br />

Kanunu’nun 40’ıncı maddesi ve Kurumlar Vergisi<br />

Kanunu’nun 8’inci maddesi kapsamında gider veya<br />

maliyet olarak dikkate alınıp alınmayacağı hususlarına<br />

ilave tarhiyat ve vergi ziyaı cezalarıyla karşılaşmamaları<br />

için azami özen gösterilmeleri gerekmektedir.<br />

Ayrıca çeşitli nedenlerle çalınan veya kaybolan<br />

malların zayi olan mal kapsamında değerlendirilmeyeceği<br />

duruma göre polis tutanağı vb. tevsik<br />

edici belgelerle ispatlanması durumunda stoklardan<br />

çıkarılarak zarara aktarılacağı, alımı esnasında<br />

indirim konusu yapılan KDV’nin de olayın vuku bulduğu<br />

dönemin KDV beyannamesinde beyan edileceği<br />

hususu ile hem mal tutarının hem de KDV tutarının<br />

Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak dikkate<br />

alınması gerektiği, ayrıca ispat edici bir belgeyle<br />

tevsik edilememesi durumunda emsal bedelle satış<br />

sayılacağı hususlarına da ilave cezalı tarhiyatla<br />

muhatap olunmaması için azami özen gösterilmesi<br />

gerekmektedir.<br />

Diğer taraftan önemli bir hususta Katma Değer<br />

Vergisi Kanunu’nun 30.maddesinin ( c ) bendinde<br />

sayılan “deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının<br />

mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın<br />

sonucu zayi olanlar hariç” ibaresinin, yapılabilecek<br />

bir yasal düzenlemeyle “ doğal afetler” veya<br />

ibarenin sonuna “ gibi haller “ ifadelerinin eklenmesi<br />

vergi idaresinin maddeyi düzenlemedeki amacını<br />

tam olarak yansıtacağı kanaatindeyim.<br />

KAYNAKLAR:<br />

— 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu<br />

— 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu<br />

— 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu<br />

— 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu<br />

— 113 No’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği<br />

— 57 No’lu Katma Değer Vergisi Sirküleri<br />

— 60 No’lu Katma Değer Vergisi Sirküleri<br />

— Danıştay 7. Dairesinin 02.04.1991 tarih ve E.<br />

1990/3043, K. 1991/1334 sayılı Kararı<br />

— Danıştay 11. Dairesinin 02.12.1997 tarih ve E.<br />

1997/2808, K. 1997/4353 sayılı Kararı<br />

— Danıştay 9’uncu Dairesinin E.2002/ 3313 K.<br />

2004/4389 sayılı kararı<br />

— Danıştay 4’üncü Dairesinin 3.10.1979 tarih ve<br />

E:1979/78 K.1979/2429 sayılı kararı<br />

— Danıştay 3.Dairesinin 11.01.1989 tarih ve<br />

E.1989/1787 K.1989/40 sayılı kararı<br />

— Maliye Bakanlığı’nın 19.11.2004 tarih ve B.07.0.G<br />

EL.0.055.5530-88/0540409 sayılı Muktezası<br />

— Maliye Bakanlığı’nın 12.10.1998 tarih ve<br />

B.07.0.GEL.0.52/5230-1/36565 sayılı müktezası<br />

— Maliye Bakanlığı’nın 24.03.1999 tarih ve<br />

B.07.0.GEL.0.40/4009-39/11978 sayılı müktezası<br />

— Şükrü KIZILOT “ Katma Değer Vergisi Kanunu Ve Uygulaması<br />

“ Yaklaşım Yayınları<br />

— Mehmet Emin AKYOL “ Zayi Olan Mallara Ait Katma<br />

Değer Vergisinin Akıbeti” Yaklaşım, Ağustos 2010<br />

— Abdullah TOLU, “Zayi Olan Malların Katma Değer<br />

Vergisi Karşısındaki Durumuna İlişkin Bir Görüş II” Maliye<br />

Postası, Sayı:268, 1 Kasım 1991, s.81<br />

— Türk Dil Kurumu , Büyük Türkçe Sözlük, www.tdk.<br />

gov.tr<br />

48<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

MESLEĞİMİZİN YENİ İLGİ ALANI:<br />

HİBE VE DESTEK PROGRAMLARI<br />

Bilgi çağında mesleğimiz defter tutma, beyanname<br />

hazırlamayı çoktan aşmış, işletmelerde her tür<br />

mali ve finans işlerinde vazgeçilmez unsur olmanın<br />

yanında ekonomide ana rol oynayan meslek grubu<br />

niteliği kazanmıştır.<br />

Mesleğimizin artan öneminin farkında olmamız<br />

ve fark edilmesini sağlamamızın gerekliliğini sürekli<br />

anımsamalıyız. Günümüzde muhasebeciler işletmelerin<br />

sacayağıdır. Bir işletmenin kurulmasında<br />

ilk yapılması gereken muhasebe sisteminin kurulmasıdır.<br />

Sağlıklı yürüyen ve gelişen bir işletme de<br />

iyi bir muhasebe sisteminin varlığı, doğru finansal<br />

ve yönetsel kararların alınmasının ön koşuludur. Bu<br />

sistemleri kurmak mali müşavirlere düşmektedir.<br />

Bizler, işletmelerin günlük, haftalık, aylık ve yıllık<br />

faaliyetlerinin yönetiminde, işletme politikasının<br />

oluşturulmasında, karar alma süreçlerinde ve günümüz<br />

koşullarında rekabet edilebilirliliği, verimliliği<br />

sağlamakta en önemli bilgi kaynağı olabilmeliyiz.<br />

İşletme denilince ilk aklımıza kar elde etmesi gerektiği<br />

gelmektedir. Kar elde edebilmek için mal ve<br />

hizmet geliri elde edilmesi gerekmektedir. Bunları<br />

gerçekleştirebilmesi için insan kaynaklarına, firmaların<br />

teknolojik alt yapısına, pazarlama ve tanıtım<br />

faaliyetlerine, yeni yatırımlarına kaynak yaratma<br />

ihtiyacı bulunmaktadır. İşte burada bizler bu işi icra<br />

edenler olarak devreye girmek, bilgi ve birikimlerimizi<br />

kullanmak durumundayız.<br />

İşletmelerimiz kaynak bulma konusunda en<br />

önemli imkanları banka kredileri dışında ulusal ve<br />

uluslar arası fon kuruluşlarının yarattığı imkanlardır.<br />

Bu nedenle bizlerin yurtiçi ve yurtdışı fon,<br />

kaynak ve destekleri takip etmesi işimizin yeni bir<br />

unsuru haline gelmektedir. Bir anlamda meslektaşlarımız<br />

hibe ve destek arz eden kurumlarla ve kaynak<br />

talep eden firmalar arasında bir “ara yüz” ya da<br />

“buluşturma noktası” işlevi görebilmelidir.<br />

Aynur MUMYAKAN<br />

SMMM<br />

Bu bilgilere ulaşmanın sanıldığından daha kolay<br />

olduğunu anlatmak ve meslektaşlarımızın farkındalığını<br />

sağlamak amacıyla bu makale hazırlanmıştır.<br />

Önemli olan bu bilgilerin neler olduğunu ve bilgilere<br />

nasıl ulaşılacağını bilmek gerekmektedir. Daha<br />

sonrası bu bilgilerin firmalara servis edilmesi, gereken<br />

formatlarda projeler yazılması veya başvuru<br />

dokümanlarının hazırlanması gerekmektedir. Bir<br />

projenin başarısının ön koşulları; iyi tasarlanması,<br />

faaliyetlerinin doğru planlanması, risk analizlerinin<br />

iyi yapılması yanında iyi bütçelendirilmesidir. Ama<br />

gerçekçi bir bütçesi olmayan projelerin başarısız<br />

olacağını rahatlıkla söyleyebiliriz.<br />

Hayatın her alanında akademik yaşantıdan iş hayatına<br />

kadar her alanda proje yapmak problemlere<br />

karşı yaklaşım yöntemlerini öğretir ve gelişimimize<br />

katkıda bulunur. Proje yaklaşımı; planlama, araştırma<br />

ve kaynak kullanımı konularında kişilerin bireysel<br />

olarak gelişimlerinde katkıda bulunur. Proje<br />

üzerinde çalışmak, kişiyi hayatın herhangi bir alanında<br />

hep birkaç adım önde tutmaktadır. Bu önderlik<br />

öncelikle bireysel ardından kurumsal, ulusal ve<br />

yaygınlaşarak küresel anlamda vazgeçilmez unsurlarından<br />

en önemlisidir.<br />

Biz muhasebecilerin; mesleğimizle ilgili yeni bir<br />

iş alanı olarak bu projelerde önemimiz, proje faaliyetleri<br />

ile proje harcamalarının örtüşüp örtüşmediğini<br />

raporlamak ve uygunluğunu ortaya koymak<br />

dışında, mesleğimizin prestijini artırmanın, meslektaş<br />

kültürünü geliştirmenin yanı sıra yeni iş olanakları<br />

yaratmak anlamına gelmektedir.<br />

Evet fonlar dedik, destekler dedik. Şu an da ülkemizde<br />

çok yaygın yerli ve yabancı hibe ve destek<br />

programları yürütülmektedir. Makalemizde özellikle<br />

firmalara yönelik fon dağıtan kurum ve kuruluşları,<br />

yaygın kullanılan programları tanıtmak istiyoruz.<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 49

• MESLEKİ YAZILAR<br />

Kalkınma Ajansları, KOSGEB, TÜBİTAK ve TTGV kurumlarının<br />

programları, destek ya da hibe imkanlarını<br />

sizlere tanıtmak istiyoruz.<br />

Kuşkusuz bu kuruluşların yatırım, istihdam, iş<br />

süreçlerini geliştirme, kurumsal kapasite artırma<br />

alanlarında çok sayıda yerli yabancı fon imkanları<br />

bulunmaktadır. Makale sınırlarını aşmamak için bu<br />

kısıtlamayı yapmak durumundayız.<br />

1-KALKINMA AJANSLARI<br />

Türkiye’ de 81 ilimizde faaliyet gösteren 26 Kalkınma<br />

Ajansı bulunmaktadır. Kalkınma Ajansları,<br />

bölgenin kalkınma sürecinin hızlandırılması ve bölge<br />

için kritik öneme sahip faaliyetlerin hayata geçirilmesi<br />

amacıyla bölge planı ve programları çerçevesinde<br />

bölge aktörlerine (Kamu kuruluşları, Yerel<br />

yönetimler, STK’ lar, Üniversiteler, Meslek Örgütleri<br />

ve Firmalar) mali ve teknik destek sağlamaktadır.<br />

Bu destekleri 3 ana başlıkta toplayabiliriz.<br />

MALİ DESTEK<br />

Ajanslar, hazırladıkları yıllık çalışma programlarında<br />

bölge aktörlerinin ve özellikle firmaların proje<br />

ve faaliyetlerine mali destek vermektedir. Ajansların,<br />

bu başlık altında sağladıkları mali destekler;<br />

doğrudan finansman desteği, faiz desteği ve faizsiz<br />

kredi desteği olmak üzere üç alt başlıkta toplanmaktadır.<br />

Genellikle Projelerin firmalara sağlayacağı destek<br />

oranı %50 olarak belirlenmiş olup, proje bütçesine<br />

75.000 TL’ ye kadar hibe desteği verilmektedir. Bazı<br />

ajanslar yılda iki kez çağrı yapmaktadır. Bu başlıktaki<br />

projeler için uygulama süresi 3 ay olarak belirlenmiştir.<br />

Bu program ile firmalara fizibilite, verimlilik,<br />

istihdam artırma, yenilik ve ar-ge uygulama<br />

geliştirme alanlarında destek verilmektedir.<br />

TEKNİK DESTEK<br />

Ajanslar tarafından sağlanan teknik desteğin<br />

amacı, bölgedeki yerel aktörlerin bölgesel kalkınma<br />

açısından önem arz eden, ancak kurumsal kapasite<br />

eksikliği nedeniyle hazırlık ve uygulama aşamalarında<br />

sıkıntı ile karşılaşılan çalışmalarını desteklemektir.<br />

Bu başlıkta yer alan destekler sadece kar<br />

amacı gütmeyen kuruluşlara eğitim ve danışmanlık<br />

desteği olarak verilmektedir.<br />

DOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ<br />

Ajanslar yetkili oldukları bölgelerde Ulusal plan<br />

ve programlar çerçevesinde bölgesel gelişme planları<br />

ve programların uygulama kapasitesini geliştirmeye,<br />

yerel ve bölgesel kalkınmaya katkı sağlamaya<br />

yönelik stratejik araştırma, planlama ve<br />

fizibilite çalışmalarına mali destek sağlamaktadır.<br />

Bu başlıkta verilen desteklerden firmalar da yararlanmaktadır.<br />

Desteğin firmalar açısından önemi, genellikle<br />

75.000 TL’ ye kadar ki projelerin tamamına<br />

hibe desteği veriyor olmasıdır.<br />

2-KOSGEB DESTEKLERİ<br />

KOSGEB firmalara yönelik hibe ve destekler konusunda<br />

hem çeşitlilik hem de yaygınlık bakımından<br />

çok önemlidir. Ana başlıkları itibariyle KOSGEB<br />

destek programları şöyledir:<br />

2.1 KOBİ PROJE DESTEK PROGRAMI<br />

İşletmelere özgü sorunların, işletmeler tarafından<br />

projelendirildiği ve projelendirilen maliyetlerin<br />

desteklenebildiği bir programdır. KOBİ’lerde<br />

proje kültürü ve bilincinin oluşturulması, işletmelerin<br />

proje yapabilme kapasitelerinin geliştirilmesini<br />

hedefleyen programda projelere verilen destek üst<br />

limiti 150.000 TL olup, projenin toplam bütçesinin<br />

% 50-60’ına hibe sağlanmaktadır. Bu program ile<br />

işletmelerin; üretim, yönetim-organizasyon, pazarlama,<br />

dış ticaret, insan kaynakları, mali işler ve<br />

finans, bilgi yönetimi ve bunlarla ilişkili alanlarda<br />

sunacakları projeler desteklenir.<br />

1.2 TEMATİK PROJE DESTEK PROGRAMI<br />

Programın amacı; KOBİ’lerin kendi işletmelerini<br />

geliştirmeleri ve Meslek Kuruluşları tarafından küçük<br />

ve orta ölçekli işletmelerin geliştirilmesi amacıyla<br />

daha fazla proje hazırlamalarının teşvik edilmesi,<br />

KOBİ’lerin uluslararası mevzuat ve önceliklere<br />

uyumunun sağlanmasıdır. Programdan hem KOBİ’<br />

ler, hem de meslek kuruluşları yararlanmakta ve<br />

150.000 TL ye kadar hibe verilmektedir.<br />

1.3 İŞBİRLİĞİ GÜÇBİRLİĞİ DESTEK PROGRAMI<br />

Programın amacı; KOBİ’lerin işbirliği-güç birliği<br />

anlayışında bir araya gelerek “Ortak Sorunlara Ortak<br />

Çözümler” üretilmesi, KOBİ’lerin tedarik, pazarlama,<br />

düşük kapasite kullanımı, rekabet gücü<br />

zayıflığı, finansman başta olmak üzere tek başlarına<br />

çözümünde zorlandıkları birçok soruna çözüm<br />

bulunmasıdır. Verilen destek üst limiti 250.000 TL<br />

(Geri Ödemesiz) ya da 500.000 TL. sıdır.<br />

(Geri Ödemeli)<br />

Programa verilecek proje teklifleri; Hammadde,<br />

ara mamul, mamul, lojistik ve diğer hizmetleri<br />

daha hızlı ve ucuz temin edebilmeleri amacıyla<br />

50<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

ortak tedarik, müşteri istekleri ve pazarın talebi<br />

doğrultusunda ürün ve hizmet geliştirmeleri, ürettikleri<br />

ürün ve hizmetleri yeni pazarlara sunmaları<br />

amacıyla ortak tasarım, Ürün ve hizmet kalitelerini<br />

yükseltmek ulusal ve uluslararası pazar paylarını<br />

artırmak, marka imajı oluşturmak, uluslar arası pazarın<br />

ihtiyaçlarına cevap vermeleri amacıyla ortak<br />

pazarlama, ürün ve hizmet standartlarını geliştirmeleri<br />

amacıyla ortak laboratuar kurma gibi konularda<br />

olmalıdır.<br />

1.4 AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UY-<br />

GULAMA DESTEK PROGRAMI<br />

Bu programın amacı; bilim ve teknolojiye dayalı<br />

yeni fikir ve buluşlara sahip KOBİ ve girişimcilerin<br />

geliştirilmesi, Teknolojik fikirlere sahip tekno-girişimcilerin<br />

desteklenmesi, KOBİ’lerde Ar-Ge bilincinin<br />

yaygınlaştırılması ve Ar-Ge kapasitesinin<br />

artırılması, Mevcut Ar-Ge desteklerinin geliştirilmesi,<br />

İnovatif faaliyetlerin desteklenmesi, Ar-Ge<br />

ve İnovasyon proje sonuçlarının ticarileştirilmesi ve<br />

endüstriyel uygulamasına yönelik firma faaliyetlerini<br />

desteklemektir. Destekler 950.000.-TL ye kadar<br />

uzanmakta ve proje bütçesinin % 75’i desteklenebilmektedir.<br />

2.5 GENEL DESTEK PROGRAMI<br />

Proje hazırlama kapasitesi düşük KOBİ’ler ile<br />

KOSGEB hedef kitlesine yeni dahil olmuş sektörlerdeki<br />

KOBİ’lerin de mevcut KOSGEB desteklerinden<br />

faydalanması, KOBİ’lerin kaliteli ve verimli mal/<br />

hizmet üretmelerinin sağlanması, , KOBİ’lerin rekabet<br />

güçlerini ve düzeylerini yükseltmek amacıyla<br />

genel işletme geliştirme faaliyetlerinin teşvik edilmesi,<br />

KOBİ’lerin yurt içi ve yurt dışı pazar paylarını<br />

artırmak amacıyla tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin<br />

geliştirilmesi amacına yönelik bir programdır.<br />

Bu programda; işletmelere 10.000 TL- 30.000.-TL<br />

destek sağlanmaktadır. Destek konuları şunlardır;<br />

Yurt İçi Fuar Desteği, Yurt Dışı İş Gezisi Desteği,<br />

Tanıtım Desteği, Eşleştirme Desteği, Nitelikli Eleman<br />

İstihdam Desteği, Danışmanlık Desteği, Eğitim<br />

Desteği, Enerji Verimliliği Desteği, Tasarım Desteği,<br />

Sınai Mülkiyet Hakları Desteği, Belgelendirme<br />

Desteği, Test, Analiz ve Kalibrasyon Desteği, Bağımsız<br />

Denetim Desteği<br />

2.6 GİRİŞİMCİLİK DESTEK PROGRAMI<br />

Ekonomik kalkınma ve istihdam sorunlarının çözümünün<br />

temel faktörü olan girişimciliğin desteklenmesi<br />

ve yaygınlaştırılması, iş geliştirme merkezlerinin<br />

kurulması ile girişimciliğin geliştirilmesi,<br />

İstihdamın artırılması; programın ana hedefleridir.<br />

Girişimcilik Destek Programı 3 alt programdan<br />

oluşur:<br />

● Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi<br />

Minimum 60 saatlik eğitim ve atölye çalışmasından<br />

oluşan eğitim programını kapsar (girişimcilik<br />

özelliklerinin sınanması, iş fikri egzersizleri yapılması<br />

ve iş planı hazırlanması), uygulamalı Girişimcilik<br />

eğitimleri KOSGEB veya diğer kurum ve kuruluşlar<br />

(üniversite, İŞKUR, meslek kuruluşu, belediye<br />

v.b. tarafından düzenlenebilir.<br />

● Yeni Girişimci Desteği<br />

Bu destekten; Uygulamalı girişimcilik eğitimini<br />

tamamlayarak işini kuran girişimciler yararlanabilir.<br />

● İş Geliştirme Merkezi Desteği<br />

İş Geliştirme Merkezleri, bünyesinde barındırdığı<br />

işletmelere, işletme geliştirme danışmanlığı, uygun<br />

koşullarda iş yeri mekânı, ortak ofis ekipmanı,<br />

ofis hizmetleri gibi hizmetler sunarak işletmelerin<br />

en kırılgan oldukları ilk yıllarını sağlıklı bir şekilde<br />

aşmalarını ve büyümelerini sağlamak amacıyla kurulan<br />

ve işletilen merkezlerdir.<br />

2.7 GELİŞEN İŞLETMELER PİYASASI KOBİ DES-<br />

TEK PROGRAMI<br />

Programın amacı; “Gelişen İşletmeler Piyasası<br />

KOBİ Destek Programı” ile gelişme ve büyüme potansiyeline<br />

sahip küçük ve orta ölçekli işletmelerin;<br />

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Gelişen<br />

İşletmeler Piyasası’nda işlem görebilerek sermaye<br />

piyasalarından fon temin edilmesine imkan sağlanmasıdır.<br />

Program kapsamında, KOBİ’lerin paylarının<br />

Gelişen İşletmeler Piyasası’nda işlem görmek üzere<br />

halka açılma sürecinde;<br />

- Piyasa danışmanı danışmanlık hizmet bedeli,<br />

- Bağımsız denetim hizmeti bedeli,<br />

- Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) kurul kaydına<br />

alma ücreti,<br />

- İMKB Gelişen İşletmeler Piyasası Listesine kabul<br />

ücreti,<br />

- Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) masrafı,<br />

- Aracı kuruluşa ödenecek aracılık komisyonu,<br />

KOSGEB tarafından geri ödemesiz destek olarak<br />

KOSGEB tarafından karşılanmaktadır.<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 51

• MESLEKİ YAZILAR<br />

2.8 KREDİ FAİZ DESTEĞİ<br />

Kredi Faiz Desteği programları ile KOSGEB tarafından;<br />

küçük ve orta ölçekli işletmelere uygun<br />

koşullarda finansal destek temin edilerek; üretim,<br />

kalite ve standartlarını artırmaları ya da firmaların<br />

finansman sorunlarının çözümü, istihdam yaratmaları,<br />

uluslararası düzeyde rekabet etmelerinin sağlanması<br />

amaçlanmaktadır.<br />

3-TTGV DESTEKLERİ<br />

Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı, firmalarımıza<br />

destek sağlayan önemli fon kuruluşlardan biridir.<br />

Misyonu, ülkemizde Ar-Ge ve inovasyon bilincinin<br />

yaygınlaşmasına ve Ulusal İnovasyon Sistemimizin<br />

gelişmesine katkıda bulunmaktır. Ağustos 2006 tarihinden<br />

itibaren destek yelpazesini genişletmiştir.<br />

Destek Programları şunlardır.<br />

3.1 AR-GE PROJE DESTEKLERİ<br />

Destek Mekanizması: Üst limiti 1.000.000 ABD Doları<br />

olarak belirlenen geri ödemeli desteğin çerçevesi<br />

ticarileşme sürecinin gereklerine uygun olarak<br />

genişletilmiş, tamamlanan Ar-Ge projesi sonrasında<br />

uluslararası pazarlarda rekabet gücüne kavuşmak<br />

amacıyla yapılması gerekli üretim ve satışa yönelik<br />

hazırlık çalışmaları destek kapsamına dahil edilmiştir.<br />

Destek süresi azami 1 yıldır.<br />

3.1.3 İLERİ TEKNOLOJİ PROJELERİ DESTEĞİ<br />

Destek Amacı: Vakfımızın desteklediği projelerin<br />

oluşturduğu portföyde ülkemiz için öngördüğü<br />

değerle orantısız temsil edildiği değerlendirilen<br />

teknoloji alanlarında «Teknolojik Ürün» ve «Teknolojik<br />

Proses İnovasyonu» kavramları çerçevesinde,<br />

bilgi birikimi projeyi gerçekleştiren firmada<br />

kalmak üzere, ticari değeri olan ürünlerin elde<br />

edildiği teknoloji geliştirme düzeyindeki Ar-Ge<br />

ve ticarileştirme faaliyetleri desteklenmektedir.<br />

Ardışık ve tümleşik mekanizmaları içeren bu desteklerin<br />

amacı; işletmelerin sahip olduğu teknoloji<br />

geliştirme potansiyelinden azami faydayı sağlamalarına<br />

olanak vererek geliştirdikleri teknolojiler ile<br />

küresel pazarlarda rekabet eden teknoloji şampiyonu<br />

işletmeler haline gelmelerini sağlamaktır.<br />

3.1.1 TEKNOLOJİ GELİŞTİRME PROJELERİ DES-<br />

TEĞİ<br />

Destek Amacı: “Teknolojik Ürün” ve “Teknolojik<br />

Proses İnovasyonu» kavramları çerçevesinde, bilgi<br />

birikimi projeyi gerçekleştiren firmada kalmak üzere,<br />

ticari değeri olan ürünlerin elde edildiği teknoloji<br />

geliştirme düzeyindeki Ar-Ge faaliyetleri desteklenmektedir.<br />

Altyapı veya üretim yatırımına dayalı<br />

projeler TGP destek kapsamı dışında kalmaktadır.<br />

Destek Mekanizması: Sanayi kuruluşları ve yazılım<br />

şirketlerinin Ar-Ge faaliyetlerini desteklemek amacıyla<br />

oluşturulan desteğin tamamı geri ödemeli<br />

olup, destek miktarı en fazla 1.000.000 ABD Doları<br />

olarak belirlenmiştir. Destek süresi azami 2 yıldır.<br />

3.1.2 TİCARİLEŞTİRME PROJELERİ DESTEĞİ<br />

Destek Amacı: TTGV’ nin Teknoloji Geliştirme Projeleri<br />

desteğinden yararlanarak prototip geliştirme<br />

aşamasını başarı ile tamamlamış firmaların faydalanabileceği<br />

Ticarileştirme Projeleri Desteği, bu projeler<br />

sonucunda oluşan çıktıların ölçek ekonomisine<br />

uygun şekilde ticarileştirilmesine yönelik geliştirilecek<br />

projelere destek sağlamayı amaçlamaktadır.<br />

Destek Mekanizması: Sanayi kuruluşları ve yazılım<br />

şirketlerinin Ar-Ge ve ticarileştirme faaliyetlerini<br />

desteklemek amacıyla oluşturulan desteğin tamamı<br />

geri ödemeli olup, destek miktarı en fazla<br />

3.000.000 ABD Doları olarak belirlenmiştir. Destek<br />

süresi azami 3 yıldır.<br />

3.2 ÇEVRE PROJE DESTEKLERİ<br />

TTGV Çevre Destekleri Programı” ile çevre teknolojileri<br />

(temiz üretim/ sürdürülebilir üretim),<br />

enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji alanlarında<br />

sanayi kuruluşları tarafından gerçekleştirilen uygulama<br />

projelerine finansman desteği sunulmaktadır.<br />

Bu kapsamda, sanayicimizin çevre performansını<br />

artırıp üretim maliyetlerini düşüren ve dolayısıyla<br />

rekabet gücünü artıran uygulamalar desteklenmektedir.<br />

3.2.1 ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ DESTEĞİ<br />

Amacı: Çevre Teknolojileri Desteği’nin temel<br />

amacı, eko-verimlilik (temiz üretim/ sürdürülebilir<br />

üretim) anlayışı çerçevesinde üretim süreçlerinde<br />

asgari enerji, su, hammadde tüketimi ve atık üretimi<br />

için teknolojik yenilik içeren, sanayide uygulanabilir<br />

ve ekonomik değeri olan temiz üretim teknolojilerinin<br />

uygulanmasına yönelik uygulama projelerinin<br />

teşvik edilmesi ve desteklenmesidir.<br />

3.2.2 ENERJİ VERİMLİLİĞİ DESTEĞİ<br />

Enerji Verimliliği Destek Programı, Türkiye’nin<br />

dünyada artan enerji fiyatları karşısında, özellikle<br />

enerji yoğun sektörlerde rekabet gücünün koruma-<br />

52<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

sı, dışa bağımlılığını azaltması ve sera gazı salımlarının<br />

azaltılmasına katkı sağlanması ve sanayicinin<br />

ilgili faaliyetlerinin teşvik edilmesi amacıyla oluşturulmuştur.<br />

Destek kapsamında enerji verimliliği<br />

etütleri de dahil olmak üzere, enerji verimliliğine<br />

yönelik uygulama projelerinin uygun şartlarda desteklenmesi<br />

amaçlanmaktadır. Bu destek programı<br />

ile aynı zamanda Enerji Verimliliği Kanunu ve Enerji<br />

Verimliliği Yönetmeliği ile belirlenen amaç ve hedeflerin<br />

gerçekleştirilmesine katkı sağlanması öngörülmektedir.<br />

3.2.3 YENİLENEBİLİR ENERJİ DESTEĞİ<br />

Yenilenebilir Enerji Destek Programı ile rüzgar,<br />

güneş, biyokütle, biyogaz ve jeotermal gibi yenilenebilir<br />

enerji kaynaklarından enerji üretimi ile ilgili<br />

yatırım projelerinin uygun şartlarda desteklenmesi<br />

ve sera gazı salımlarının azaltılmasına katkı sağlanması<br />

amaçlanmıştır.<br />

1.1 STRATEJİK ODAK KONULARI PROJELERİ<br />

Stratejik Odak Konuları Projeleri (STOKP), ülkemizde<br />

mevcut sanayi yapısı, teknoloji ve insan<br />

gücü birikimi ve uluslararası rekabet üstünlüklerine<br />

ait kriterler esas alınarak, hangi alanlarda teknolojik<br />

projeler yürütülmesinde yarar bulunduğunu<br />

veya araştırma, teknoloji geliştirme ve inovasyon<br />

faaliyetlerinin, ülkemizde gelişip yaygınlaşması için<br />

alınması gereken tedbirleri tespit eden projeler<br />

olarak tanımlanmıştır.<br />

4-TÜBİTAK DESTEKLERİ<br />

4.1 SANAYİ AR-GE PROJE DESTEKLERİ<br />

4.1.1 1501-SANAYİ AR-GE PROJELERİ DESTEK-<br />

LEME PROGRAMI<br />

Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı,<br />

1995 yılından 23 Eylül 2010 tarihine kadar TÜBİTAK<br />

ile Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) işbirliği içinde<br />

yürütülmüştür. Yeni düzenlemeyle program sadece<br />

TÜBİTAK tarafından yürütülmektedir. Program,<br />

firma düzeyinde katma değer yaratan kuruluşların<br />

Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) çalışmalarını teşvik<br />

etmek ve bu yolla Türk sanayisinin Ar-Ge yeteneğinin<br />

yükseltilmesine katkıda bulunmak üzere oluşturulmuştur.<br />

“Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu<br />

Teknoloji ve Yenilik Destek Programlarına İlişkin<br />

Yönetmelik” ve “Sanayi Araştırma Teknoloji Geliştirme<br />

Ve Yenilik Projeleri Destekleme Programı<br />

Uygulama Esasları” uygun olarak yürütülen programın<br />

amacı, sanayi kuruluşlarının Ar-Ge Projelerine<br />

%60’a varan oranlarda hibe şeklinde destek sağlamaktır.<br />

4.1.2 1503 - PROJE PAZARLARI DESTEKLEME<br />

PROGRAMI<br />

Proje pazarlarının tanımı çerçevesindeki proje<br />

fikirleri ile ilgili olarak, bilgi ve görüş alışverişinin<br />

sağlanmasına ve Ar-Ge projelerine ilişkin teknolojik<br />

ve finansal işbirliklerinin oluşturulmasına yönelik<br />

üniversite, araştırma ve özel sektör kuruluşlarından<br />

temsilcilerin bir araya gelerek aktif katılımlarıyla<br />

düzenlenecek ulusal veya uluslararası etkinlik harcamalarının<br />

desteklenmesidir.<br />

4.1.3 1507 - KOBİ AR-GE BAŞLANGIÇ DESTEK<br />

PROGRAMI<br />

Projelere program kapsamında sağlanacak desteklerle<br />

KOBİ’lerin, teknoloji ve yenilik kapasitelerinin<br />

geliştirilerek daha rekabetçi olmaları, sistematik<br />

proje yapabilmeleri, katma değeri yüksek<br />

ürün geliştirebilmeleri, kurumsal araştırma teknoloji<br />

geliştirme kültürüne sahip olmaları, ulusal ve<br />

uluslararası destek programlarında daha etkin yer<br />

almaları hedeflenmektedir.<br />

4.1.4 1508- TEKNOLOJİ VE YENİLİK ODAKLI Gİ-<br />

RİŞİMLERİ DESTEKLEME PROGRAMI<br />

Ulusal strateji ve eylem planlarında vurgulanan<br />

bilgiye dayalı üretimin gerekliliği gerçeğinden hareketle<br />

girişimcilik olgusunun teknoloji ve yenilik<br />

odaklı firmalara yönelmesini ve lisans, yüksek lisans<br />

veya doktora düzeyinde eğitimli kişilerin bilgi ve<br />

araştırmalarını ticari ve katma değeri yüksek ürünlere<br />

dönüştürebilmelerini teşvik etmek amacıyla<br />

oluşturulmuştur.<br />

4.1.5 1509- ULUSLAR ARASI SANAYİ AR-GE<br />

PROJELERİ DESTEKLEME PROGRAMI<br />

• EUREKA<br />

• EUREKA Küme Projeleri<br />

• EUROSTARS<br />

• Ortak Teknoloji Girişimleri<br />

• CORNET<br />

• MNT-ERA.NET II ve 1509 Programının Uygulama<br />

Esasları’nda belirtilen diğer ilgili uluslararası<br />

programlarına sunulan projelerin desteklenmesini<br />

amaçlamaktadır.<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 53

YENİ TÜRK TİCARET KANUNUNDA<br />

LİMİTED ŞİRKETLER HAKKINDA<br />

YAPILAN DÜZENLEMELER<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

da yürürlüğe girmiş olan Türk Ticaret Kanunu<br />

tarafından düzenlenmiştir. Ancak takdir edilmelidir<br />

ki, hayatın tüm alanında yaşanan gelişmeler, Avrupa<br />

Birliği’ne girme süreci, Türk Ticaret Kanunun bir<br />

süredir yetersiz kalmasına sebep olmuş, Yeni Türk<br />

Ticaret Kanunu ihtiyacı hasıl olmuştur. Bu kapsamda<br />

yapılan çalışmalar neticesinde, 6102 sayılı Türk<br />

Ticaret Kanunu 13.01.2011 tarihinde TBMM’de kabul<br />

edilmiştir. Bir takım maddelerinin aşamalı olarak<br />

yürürlüğe girmesi söz konusu olsa da, Yeni Türk<br />

Ticaret Kanunu 01.07.2012 de yürürlüğe girecektir.<br />

Yeni Türk Ticaret Kanununda, eski Kanunda olmayan<br />

yeni düzenlemelere de yer verilmiştir. Aşağıda<br />

limited şirketlerle ilgili yapılan düzenlemelere<br />

değinilmiştir.<br />

2. LİMİTED ŞİRKETLER İLE İLGİLİ YAPILAN DE-<br />

ĞİŞİKLİKLER<br />

Limited Şirketler ile ilgili düzenlemeler YTTK’nun<br />

İkinci Kitabı’nın Altıncı Kısmında, Madde 573- 652<br />

arasında yer almıştır. Aşağıda Yeni Türk Ticaret Kanunu’ndaki<br />

limited şirketlerle ilgili hususlara değinilmiştir.<br />

a. Genel Tanım:<br />

Yeni Türk Ticaret Kanununda; limited şirketlerin<br />

bir veya daha fazla gerçek ve/veya tüzel kişi tarafından<br />

bir ticaret ünvanı altında kurulabileceğine<br />

yer verilmiştir. Esas sermayenin belirli olması koşulu<br />

ve ortakların koymayı taahhüt ettikleri sermaye<br />

paylarını ödemekle yükümlü olmaları ile ortakların<br />

şirket borçlarından sorumlu olmamaları hususu aynen<br />

korunmakta iken; YTTK ile, ortakları, şirket<br />

sözleşmelerinde olması koşuluyla ek ödeme ve yan<br />

edim yükümlülüklerinden de sorumlu tutmuştur.<br />

6762 sayılı TTK da limited şirketlerin sigortacılık<br />

hariç kanunen yasak olmayan her türlü işi yapabilecekleri<br />

açıklanmışken, YTTK’da sadece ‘kanunen<br />

yasak olmayan her türlü işi yapabilecekleri’ belirtilmiştir.<br />

Bunun sebebi limited şirketlerin artık sigortacılık<br />

yapabilecek olmaları değil, Sigorta Murakabe<br />

Kanununda öngörülen tür zorunluluğunda zaten<br />

belirtildiği için burada tekrar edilmemesindendir.<br />

b. Ortakların Sayısı :<br />

Yapılan en önemli değişikliklerden biri de limited<br />

şirketlerin ortak sayısında meydana gelmiştir.<br />

6762 sayılı kanuna göre limited şirketler en az iki<br />

en fazla elli ortaklı olabilecekken, YTTK ile, tek ortaklı<br />

limited şirket kurma ve devam ettirme hakkı<br />

da verilmiştir. Ancak şirket tek ortaklı kurulduğunda<br />

ve/veya tek ortaklı hale dönüştüğünde, durumun<br />

müdürlere 7 gün içinde bildirimi şarttır. Müdürler<br />

de bildirimin kendilerine yapıldığı tarihten itibaren<br />

7 gün içinde bu ortakla ilgili bilgileri ticaret sicilinde<br />

tescil ve ilan ettirmek zorundadırlar. YTTK’da<br />

yer verilen bir diğer husus da şirketin tek ortağının<br />

kendisinin olacağı bir şirkete dönüşeceği sonucu doğuracak<br />

şekilde esas sermaye payını iktisap edemeyeceğine<br />

yöneliktir.<br />

c. Şirket Sözleşmesi :<br />

Sergen BAYRAM<br />

SMMM<br />

Şirket Sözleşmesinin Şekli : Söz konusu maddede<br />

hiç bir değişiklik yapılmamış olup, sözleşmenin yazılı<br />

olarak yapılması ve bütün kurucuların imzalarının<br />

noterce onaylanması şartı korunmuştur.<br />

Şirket Sözleşmesinin İçeriği : Şirket sözleşmelerinin<br />

içeriği üç kapsamda ele alınmıştır. Bunlar zorunlu<br />

kayıtlar, bağlayıcı hükümler ve emredici hükümlerdir.<br />

Zorunlu Kayıtlar : Şirket sözleşmesinde açıkça<br />

bulunması gereken kayıtlar; şirketin ticaret ünvanı<br />

54<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

ve merkezinin bulunduğu yer, şirketin işletme konusu,<br />

esas sermayenin itibari tutarı, esas sermaye<br />

paylarının sayısı, itibari değerleri, varsa imtiyazlar,<br />

esas sermaye paylarının grupları , müdürlerin ad soyad,<br />

ünvan ve vatandaşlıkları ile şirket tarafından<br />

yapılacak ilanların şekli olarak listelenmiştir. 6762<br />

sayılı Kanunda yer alan şirketin müddeti, YTTK’da<br />

zorunlu kayıtlar içinde yer almamıştır.<br />

Ortaklar, şirket anasözleşmesine, YTTK’nun limited<br />

şirkete ait olan hükümlerine aykırı olmadığı<br />

sürece, istedikleri hükümleri koyabilirler. Şirket<br />

sözleşmesiyle bazı hükümler bağlayıcı duruma gelebilmektedir.<br />

Bu hükümler YTTK nun Madde 577.<br />

listelenmiştir. Bunlar,<br />

a) Esas sermaye paylarının devrinin sınırlandırılmasına<br />

ilişkin kanuni hükümlerden ayrılan düzenlemeler.<br />

b) Ortaklara veya şirkete, esas sermaye payları<br />

ile ilgili olarak önerilmeye muhatap olma, önalım,<br />

geri alım ve alım hakları tanınması.<br />

c) Ek ödeme yükümlülüklerinin öngörülmesi,<br />

bunların şekli ve kapsamı.<br />

d) Yan edim yükümlülüklerinin öngörülmesi,<br />

bunların şekli ve kapsamı.<br />

e) Belirli veya belirlenebilir ortaklara veto hakkı<br />

veya bir genel kurul kararının oylanması sonucunda<br />

oyların eşit çıkması hâlinde bazı ortaklara üstün oy<br />

hakkı tanıyan hükümler.<br />

f) Kanunda ya da şirket sözleşmesinde öngörülmüş<br />

bulunan yükümlülüklerin hiç ya da zamanında<br />

yerine getirilmemeleri hâlinde uygulanabilecek<br />

sözleşme cezası hükümleri.<br />

g) Kanuni düzenlemeden ayrılan rekabet yasağına<br />

ilişkin hükümler.<br />

h) Genel kurulun toplantıya çağrılmasına ilişkin<br />

özel hak tanıyan hükümler.<br />

ı) Genel kurulda karar almaya, oy hakkına ve oy<br />

hakkının hesaplanmasına ilişkin kanuni düzenlemeden<br />

ayrılan hükümler.<br />

i) Şirket yönetiminin üçüncü bir kişiye bırakılmasına<br />

ilişkin yetki hükümleri.<br />

j) Bilanço kârının kullanılması hakkında kanundan<br />

ayrılan hükümler.<br />

k) Çıkma hakkının tanınması ile bunun kullanılmasının<br />

şartları, bu hâllerde ödenecek olan ayrılma<br />

akçesinin türü ve tutarı.<br />

l) Ortağın şirketten çıkarılmasına ilişkin özel sebepleri<br />

gösteren hükümler.<br />

m) Kanunda belirtilenler dışında öngörülen sona<br />

erme sebeplerine dair hükümler.<br />

Emredici Hükümler : Emredici hükümlerle, ansözleşme<br />

hazırlanırken, YTTK nun limited şirketlere<br />

ait hükümlerinin esas olduğu, bunlardan ancak<br />

kanunda açıkça izin verildiyse sapılabileceğine vurgusu<br />

yapılmıştır. Bu ifade ile amaç, paysahipleriyle<br />

alacaklıların haklarını zedeleyen veya sınırlayan<br />

hükümlerin anasözleşmeye girmesini engellemektir.<br />

d. Sermaye :<br />

Limited şirket sermayesi en az 10.000.-TL(onbin<br />

TürkLirası) olarak belirlenmiştir. Sermaye artırımının<br />

YTTK ‘nun yürülüğe girdiği tarihten itibaren 3<br />

yıl içinde yapılması gerekmektedir, aksi takdirde<br />

süre sonunda firma infisah etmiş sayılacaktır. Ayni<br />

sermaye olarak da; üzerinde sınırlı ayni bir hak, haciz,<br />

tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen<br />

ve devrolunabilen, fikri mülkiyet hakları ile sanal<br />

ortamlar da dahil, malvarlığı unsurları ayni sermaye<br />

olarak konulabilir denmiştir. Söz konusu maddede<br />

hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi<br />

gelmemiş alacaklar ayni sermaye dışında tutulmuştur.<br />

Kurucular tarafından, kurulmakta bulunan<br />

şirketle ilgili olarak, şirket hesabına alınan malların<br />

bedelleri ile şirketin kurulmasında hizmeti geçenlere<br />

tanınan menfaatler şirket sözleşmesine yazılacaktır.<br />

Şirket sözleşmesinde esas sermaye paylarının<br />

itibari değerleri minimum 25 TL, ve katları olarak<br />

belirlenmiştir. Ayrıca YTTK ile, limited şirketlere intifa<br />

senedi çıkarma hakkı verilmiştir.<br />

e. Kuruluş :<br />

Limited şirket, YTTK’na uygun olarak düzenlenmiş<br />

anasözleşmede, kurucuların şirket kurma<br />

beyanları ve sermayenin tamamını şartsız taahhüt<br />

etmeleri ve nakit kısmı hemen ve tamamen ödemeleriyle<br />

kurulur, ticaret siciline tescil ile de tüzel<br />

kişilik kazanır. Ticaret siciline başvuruda, başvuru<br />

tüm müdürler tarafından imzalanır. Başvuruda, bütün<br />

ortakların ad ve soyadları, ikamet adresleri ve<br />

tabiyetleri, üstlendikleri sermaye payı ve ödedikleri<br />

toplam tutar, müdürlerin ad soyad ve ünvanları,<br />

Şirketin ne suretle temsil edileceği açıkça yazılacaktır.Aşağıdaki<br />

belgeler de başvuru dilekçesine<br />

eklenir :<br />

1.Onaylı şirket sözleşmesi örneği,<br />

2.Kurucular Beyanı (YTTK.Mad.349’a göre dü-<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 55

• MESLEKİ YAZILAR<br />

zenlenmiş)<br />

3.İşlem Denetçisi raporu<br />

4. Şirketi temsile yetkili kişilerin ve denetçinin<br />

seçimini gösterir belge,<br />

Şirket sözleşmesinin tamamı kurucuların imzalarının<br />

noterce onaylanmasını izleyen 30 gün içinde,<br />

şirketin merkezinin bulunduğu Ticaret siciline tescil<br />

ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edilir.<br />

Tescil ve ilanın üçüncü şahıslara etkisi 6762 sayılı<br />

Kanunda olduğu gibi YTTK da da düzenlenmiştir. Bu<br />

maddenin gerekçesinde , sözleşmesinin yayınlanmış<br />

olması, sözleşmedeki her hükmün üçüncü kişiler<br />

tarafından biliniyor anlamına gelmediği, üçüncü<br />

şahıslara etki edecek hukuki sonuçların (yani bilinmesi<br />

beklenen) Madde 587 ile sınırlı tutulacağı<br />

açıklanmıştır. İlgi maddede yer alan hükümler de<br />

aşağıdadır:<br />

a) Şirket sözleşmesinin tarihi.<br />

b) Şirketin ticaret unvanı ve merkezi.<br />

c) Esas noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış şekilde<br />

şirketin işletme konusu; şirket sözleşmesinde<br />

bu konuda bir hüküm varsa, şirketin süresi.<br />

d) Esas sermayenin itibarî değeri.<br />

e) Gerçek kişi ortağın adı ve soyadı, yerleşim<br />

yeri, tüzel kişi ortakların unvanı, merkezleri ve her<br />

ortağın üstlendiği esas sermaye payları.<br />

f) Ayni sermayenin konusu ve bu tür sermayenin<br />

karşılığında verilecek esas sermaye payları; bir aynın<br />

devralınması hâlinde ilgili sözleşmenin konusu,<br />

sözleşmenin karşı tarafı, şirketin borçlandığı karşı<br />

edim; özel menfaatlerin içerik ve değeri.<br />

g) Öngörülmüş ise, intifa senetlerinin sayısı ve<br />

bunlara sağlanan hakların içeriği.<br />

h) Müdürlerin ve şirketi temsile yetkili diğer kişilerin<br />

adları, soyadları veya unvanları ve yerleşim<br />

yerleri.<br />

ı) Temsil yetkisinin kullanılma şekli.<br />

i) Denetçinin yerleşim yeri, merkezi, varsa ticaret<br />

siciline tescil edilmiş şubesi, denetçinin yeminli<br />

mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir<br />

olması hâlinde adı, soyadı, yerleşim yeri, meslek<br />

odası numarası.<br />

j) Şirket sözleşmesinde öngörülmüş bulunan imtiyaz,<br />

ek yükümlülük veya yan edim yükümlülükleri,<br />

esas sermaye payları ile ilgili önerilmeye muhatap<br />

olma, önalım, geri alım ve alım hakları.<br />

k) Şirket tarafından yapılacak olan ilanların şekli,<br />

türü ve şirket sözleşmesinde bu konuda bir hüküm<br />

bulunduğu takdirde, müdürlerin ortaklara ne<br />

şekilde bildirimde bulunacakları.<br />

Şirket tüzel kişilik kazanmadan önce, şirket adına<br />

işlem yapanlar, bu işlemlerden dolayı şahsen ve<br />

müteselsilen sorumlu tutulurlar, bu işlemlerin ve<br />

doğmuş taahhütlerin, kurulacak şirket adına yapıldıklarının<br />

açıkça bildirilmeleri gerekmektedir ve<br />

tescili izleyen 3 ay içinde, bu tahhütlerin şirket tarafından<br />

kabul edilmeleri koşuluyla, bunlardan yalnız<br />

şirket sorumlu olmaktadır.<br />

Kuruluş işlemleri 01.07.2012 tarihinden itibaren<br />

yukarıda bahsedildiği şekilde yapılacaktır. Ancak<br />

01.07.2012 tarihinden önce şirket anasözleşmesinin<br />

yapılmış, ortaklar tarafından imzalanmış ve noterce<br />

onaylanmış olması durumunda, bir ay içinde tescil<br />

için başvurulması durumunda söz konusu şirket<br />

6762 sayılı TTK hükümlerine göre kurulacaktır.<br />

f. Şirket Sözleşmesi Değişiklikleri<br />

Şirket sözleşme değişiklikleri esas sermayenin<br />

üçte ikisini temsil eden ortakların kararıyla değiştirilebilir.<br />

Şirket anasözleşmesinde yapılan her değişiklik<br />

tescil ve ilana tabidir. Limited şirketler, aşağıda<br />

yer alan ve kanunda ‘Önemli Kararlar’ olarak<br />

belirtilmiş kararları temsil oylarının en az üçte ikisinin<br />

ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının<br />

salt çoğunluğunun bir arada bulunması halinde<br />

alabilecekler. Bu kararlar :<br />

a. İşletme konusunun değiştirilmesi<br />

b. Oyda imtiyazlı esas sermaye paylarının öngörülmesi<br />

c. Esas sermaye paylarının devrinin sınırlandırılması,<br />

yasaklandırılması ya da kolaylaştırılması<br />

d.Esas sermayenin artırılması<br />

e.Rüçhan hakkının sınırlandırılması ya da kaldırılması<br />

f.Şirket merkezinin değiştirilmesi<br />

g.Müdürlerin ve ortakların, bağlılık yükümüne<br />

veya rekabet yasağına aykırı faaliyette bulunmalarına<br />

genel kurul tarafından onay verilmesi<br />

h.Bir ortağın haklı sebepler dolayısıyla, şirketten<br />

çıkarılması için mahkemeye başvurulması ve bir<br />

ortağın şirket sözleşmesinde öngörülen sebepten<br />

dolayı şirketten çıkarılması<br />

ı. Şirketin feshi<br />

Kanunda belli kararların alınabilmesi için ağır-<br />

56<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

laştırılmış nisap aranıyorsa, bu nisabı daha da<br />

ağırlaştırılacak şirket sözleşmesi hükümleri, ancak<br />

şirket sözleşmesinde öngörülecek çoğunlukla kabul<br />

edilebilir.<br />

g. Ortakların Hak ve Borçları<br />

Esas sermaye payı devir ve miras yoluyla başkasına<br />

geçebilir. Ortakların hak ve borçlarıyla ilgili 593.<br />

Maddenin ikinci fıkrası, yeni bir hüküm ifade etmektedir.<br />

Limited şirkete nama yazılı esas sermaye<br />

senetleri çıkarmasına olanak vermektedir. Ancak bu<br />

senetler anonim şirketlerdeki gibi dolaşım kolaylığı<br />

sağlamamakta sadece ispat aracı olarak pay devrinde<br />

kolaylık sağlamaktadır.. Şirket esas sermayesinin<br />

paylarını içeren bir pay defteri de şirketçe tutulur.<br />

Hisse devri, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununda<br />

da olduğu gibi, yazılı şekilde yapılır ve imzalar noterce<br />

onaylanır. Devir sözleşmesinde tüm yükümlülükler<br />

de açıkça yer alır. Şirket sözleşmesinde aksi<br />

öngörülmedikçe, hisse devri için genel kurul onayı<br />

gerekir. Ortaklar genel kurulu sebep göstermeksizin<br />

hisse devrini reddedebilir. Şirket sözleşmesiyle<br />

sermaye payının devri yasaklanabilir ancak, ortağın<br />

haklı sebeple şirketten çıkma hakkı saklıdır.Şirket<br />

sözleşmesinde ek ödeme yan edim yükümlülüklerinden<br />

dolayı, devralanın ödeme gücünden emin<br />

olunmadığı takdirde genel kurul yeni ortaktan teminat<br />

isteyebilir, eğer teminat veremezse, hisse<br />

devrini reddedebilir.Eğer başvurudan itibaren 3 ay<br />

içinde genel kurul hisse devrini reddetmediği takdirde<br />

onay vermiş sayılır.<br />

Miras, eşler arasındaki mal rejimi ve icra yoluyla<br />

esas sermaye payının el değiştirmesi durumunda<br />

genel kurul onayına gerek bulunmamaktadır. Şirket<br />

genel kurulu esas sermayenin el değiştirmesinin<br />

öğrenilmesinden itibaren, devri, 3 ay içinde onaylamazsa,<br />

bu süre içinde devralan ortağa payları gerçek<br />

değeri üzerinden, kendi veya ortağı veya göstereceği<br />

üçüncü şahıs tarafından devralınmasını önermesi<br />

şarttır. Red kararı devrin gerçekleştiği günden<br />

itibaren geçerli olmak üzere geriye etkilidir.<br />

Hisse devrilerinde taraflar, aralarında, anlaşamamışlarsa,<br />

şirket merkezinin bulunduğu asliye ticaret<br />

mahkemesince değer belirlenir.<br />

Hisse devrinin tescili şirket müdürlerince 30 gün<br />

içinde yapılmalıdır. Aksi takdirde devreden kişi Ticaret<br />

Sicile kendisi başvuru yapar, sicil müdürü de<br />

şirkete, devralanın adını bildirmesi için süre tanır.<br />

YTTK’da paylı mülkiyet maddesi aynen yer almakla<br />

birlikte, intifa ve rehin hakkı ile ilgili de bir<br />

düzenleme yapılmıştır. Esas sermaye payı üzerinde<br />

intifa hakkı kurulması şirket sözleşmesiyle genel kurul<br />

kararına bırakılabilir, ancak genel kurul sadece<br />

haklı sebeplerin varlığında rehne onay vermekten<br />

kaçınabilir. Esas sermaye payı üzerinde intifa hakkı<br />

bulunması durumunda, pay, intifa hakkı sahibi tarafından<br />

temsil edilir.<br />

Ortaklara sermayenin azaltılması hariç, esas<br />

sermaye payı geri verilmez, ortaklar da bu borçtan<br />

ibra edilemezler.<br />

Şirket, borç ve yükümlülüklerina karşılık sadece<br />

malvarlığı ile sorumludur.<br />

Ek ödeme ve yan edim yükümlülükleri:<br />

YTTK’da ek ödeme ve yan edim yükümlülükleri<br />

getirilmiştir. Şirket anasözleşmesiyle, ortaklar ek<br />

ödeme ile yükümlü tutulabilirler. Bu durum şirketin<br />

mali durumunun zaafa uğramasıyla gündeme<br />

gelmektedir. Eğer esas sermaye ve yedek akçeler<br />

şirketin zararını karşılamıyorsa, eğer ek ödeme olmadan<br />

işlerine devam etmesi mümkün değilse, ve/<br />

veya iflas açılması durumlarında; şirket anasözleşmesinde<br />

bulunması kaydıyla ek ödeme talep edilir.<br />

Ek ödemeyi müdürler talep eder.. Şirket sözleşmesinde<br />

belirlenen ek ödeme yükümlülüğü, esas sermaye<br />

payının itibari değerinin iki katını aşamaz.<br />

Her ortak sadece kendi esas sermaye payına düşen<br />

tutarı ödemekle yükümlüdür. Ek ödeme yükümlülüğünün<br />

azaltılması veya kaldırılması ancak esas sermaye<br />

ve yedek akçeler toplamının zararları tamamen<br />

karşılaması halinde mümkündür.<br />

Şirket ortağı hissesini devretse bile, şirketin iflası<br />

durumunda, iki yıl süreyle ek ödeme yükümlülüğünden<br />

sorumludur. Ek ödeme yükümlülüğü, halef<br />

tarafından yerine getirilmemişse, ortağın sorumluluğu,<br />

yükümlülüğü gerçekleştiği tarihte ortağa karşı<br />

ileri sürülebileceği ölçüde devam eder.<br />

Ek ödeme yükümlüğünün kısmen veya tamamen<br />

geri ödenmesi mümkündür ancak, bu durum ancak<br />

ek ödemeye esas tutarın serbestçe kullanılabilecek<br />

yedek akçe ve fonlardan karşılanabilir olması gerekmektedir.<br />

Bu durumun da işlem denetçisi tarafından<br />

doğrulanmış olması gerekir.<br />

YTTK ile gelen yeni bir kavram da yan edim<br />

yükümlülüğüdür. Yan edim yükümlülüğü , şirketin<br />

işletme konusunun gerçekleşmesine yardımcı<br />

olacak, yapma, yapmama, katlanma kullandırma<br />

edimleridir. Ancak bunların anasözleşmede açıkça<br />

yazılması gerekmektedir.<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 57

• MESLEKİ YAZILAR<br />

Şirket sözlemesinde değişiklik yapılmasıyla, sözleşmeye<br />

dahil edilmesi düşünülen ek ve yan edim<br />

yükümlülükleri veya mevcut yükümlülükleri artıran<br />

kararlar ancak tüm ortakların onayı ile karara bağlanabilir.<br />

h. Kar payı :<br />

Kar payı, net dönem karından ve bunun için ayrılmış<br />

yedek akçelerden dağıtılabilir. Kanunen ve<br />

şirket sözleşmesi gereği ayrılması gereken yedek<br />

akçeler ayrıldıktan sonra kar payı dağıtımı kararı<br />

alınabilir. Kar payı esas sermaye payının itibari değerine<br />

göre hesaplanır, ancak ek ödeme yükümlülüğü<br />

yerine getirmiş olanlarda itibari değere ek ödeme<br />

yükümlülük tutarı eklenir.Şirket genel kurulu,<br />

eğer zarar söz konusu ise, veya ortakların menfaati<br />

için (yatırım kararı nedeniyle olabilir) öngörülenden<br />

fazla yedek akçe ayrılmasına karar verebilir.<br />

Eğer hasız kar payı alınması söz konusu ise, ortak<br />

ve müdür bunu geri vermekle yükümlüdür.<br />

ı. Şirketin kendi esas sermaye paylarını iktisabı:<br />

Şirket kendi esas sermaye paylarını, yeterli<br />

özkaynakları varsa alabilir. Alacağı payların itibari<br />

değerleri, esas sermayenin %10 nu aşamaz. Bu<br />

oran, eğer şirket sözleşmesi gereği veya mahkeme<br />

kararıyla,şirketten çıkma veya çıkarılma durumu<br />

sözkonusuysa, %20 olarak uygulanır. Ama %10 nun<br />

üzerindeki oran 2 yıl içinde elden çıkarılmalıdır,<br />

şirket ayrıca payların iktisabı için ödediği miktar<br />

kadar da yedek akçe ayırmalıdır. Eğer elden çıkaramadığı<br />

durumda sermaye azaltmasına gidecektir.<br />

i. Diğer Hususlar:<br />

• Ortaklar şirket sırlarını korumakla görevlidir.<br />

Şirketin çıkarlarını zedeleyecek davranışlarda da<br />

bulunamazlar.<br />

• Ortakların her zaman bilgi alma ve inceleme<br />

hakkı vardır.<br />

• Özkaynakların yerini tutan ödünçler :<br />

Ortaklar veya onlara yakın kişiler tarafından<br />

şirkete verilen ödünç paralar geri ödemede en son<br />

sırada gelir. İflas açılmasından önceki 1 yıl içinde<br />

şirkete verilen ödünçler eğer geri ödendiyse, ödenen<br />

kişiden geri alınır.<br />

j. Limited Şirketin Organları<br />

Genel kurul<br />

Genel Kurul müdürler tarfından toplantıya çağrılır.<br />

Her hesap döneminin kapanışını izleyen 3 ay<br />

içinde olağan genel kurul toplantısı yapılır. Gerektikçe<br />

de olağanüstü genel kurul toplantısı yapılabilmektedir.<br />

Genel Kurul’un devredilemez yetkileri<br />

YTTK.Mad.616 da listelenmiştir.<br />

a) Şirket sözleşmesinin değiştirilmesi.<br />

b) Müdürlerin atanmaları ve görevden alınmaları.<br />

c) Topluluk denetçisi ile işlem denetçileri de<br />

dâhil olmak üzere, denetçilerin atanmaları ve görevden<br />

alınmaları.<br />

d) Topluluk yılsonu finansal tabloları ile yıllık faaliyet<br />

raporunun onaylanması.<br />

e) Yılsonu finansal tablolarının ve yıllık faaliyet<br />

raporunun onaylanması, kâr payı hakkında karar verilmesi,<br />

kazanç paylarının belirlenmesi.<br />

f) Müdürlerin ücretlerinin belirlenmesi ve ibraları.<br />

g) Esas sermaye paylarının devirlerinin onaylanması.<br />

h) Bir ortağın şirketten çıkarılması için mahkemeden<br />

istemde bulunulması.<br />

ı) Müdürün, şirketin kendi paylarını iktisabı konusunda<br />

yetkilendirilmesi veya böyle bir iktisabın<br />

onaylanması.<br />

i) Şirketin feshi.<br />

j) Genel kurulun kanun veya şirket sözleşmesi ile<br />

yetkilendirildiği ya da müdürlerin genel kurula sunduğu<br />

konularda karar verilmesi.<br />

(2) Aşağıda sayılanlar, şirket sözleşmesinde öngörüldükleri<br />

takdirde genel kurulun devredilemez<br />

yetkileridir:<br />

a) Şirket sözleşmesi uyarınca genel kurulun onayının<br />

arandığı hâller ile müdürlerin faaliyetlerinin<br />

onaylanması.<br />

b) Önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım<br />

ve alım haklarının kullanılması hakkında karar verilmesi.<br />

c) Esas sermaye payları üzerinde rehin hakkı kurulmasına<br />

ilişkin onayın verilmesi.<br />

d) Yan edim yükümlülükleri hakkında iç yönerge<br />

çıkarılması.<br />

e) Şirket sözleşmesinin 613 üncü maddenin dördüncü<br />

fıkrası uyarınca ortakların onayını yeterli<br />

görmemesi hâlinde, müdürlerin ve ortakların şirkete<br />

karşı bağlılık yükümü veya rekabet yasağı ile<br />

bağdaşmayan faaliyetlerde bulunabilmelerinin ona-<br />

58<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

yı için gereken iznin verilmesi.<br />

f) Bir ortağın şirket sözleşmesinde öngörülen sebeplerden<br />

dolayı şirketten çıkarılması.<br />

(3) Tek ortaklı limited şirketlerde, bu ortak genel<br />

kurulun tüm yetkilerine sahiptir. Tek ortağın genel<br />

kurul sıfatıyla alacağı kararların geçerlilik kazanabilmeleri<br />

için yazılı olmaları şarttır.<br />

Yönetim ve temsil<br />

Şirketin yönetim ve temsili şirket sözleşmesi<br />

ile belirlenir. Şirket ortaklarından bir veya birkaçı<br />

müdür olabileceği gibi, dışarıdan da bir müdür<br />

atanabilir. En azından bir ortağın şirketi yönetim ve<br />

temsil hakkının bulunması gerekmektedir. Eğer şirket<br />

müdürlerinden biri tüzel kişi olursa, onun yetkilendireceği<br />

kişi işleri yürütür. Genel Kurula bırakılmamış<br />

tüm konularda karar alır ve yürütür. 6762<br />

sayılı Kanunda tüzel kişinin temsilcisi, müdür olarak<br />

tescil ve ilan edilmekteydi. Ancak YTTK’da ‘şirket<br />

müdürü tüzel kişi olduğu takdirde, tüzel kişi bu görevi<br />

tüzel kişi adına yerine getirecek bir gerçek kişiyi<br />

belirler’ demektedir. Bu da tüzel kişinin müdür<br />

olarak yönetimde yer alacağına işaret etmektedir.<br />

Bu sebeple 6762 sayılı Kanun gereği müdür seçilen<br />

gerçek kişinin YTTK nun yürülüğe girmesinden itibaren<br />

3 ay içinde istifa etmesi, yerine tüzel kişi veya<br />

başka birinin seçilmesi gerekmektedir.<br />

Birden fazla müdür olması durumunda, bir müdür<br />

Başkan seçilir.Başkan olan müdür, genel kurulla ilgili<br />

çağrıyı ve topalntıyı yürütmekle yükümlüdür. Müdürler<br />

kararları oy çokluğu ile alırlar, eşitlik olması<br />

durumunda Başkan’ın oyu üstün sayılır. Şirket müdürlerinden<br />

en az birinin ikmetgahının Türkiye’de<br />

bulunması gerekir.Genel kurul müdürleri görevden<br />

alabilir,ama herhangi bir ortak da müdürün görevden<br />

alınması için mahkemeye başvurabilir.Şirket<br />

müdürünün görevi ifası sırasında işlediği haksız fiilden<br />

dolayı şirket sorumludur.<br />

Müdürün Devredilemez ve vazgeçilemez görevleri<br />

: Bu görevler 625.maddede düzenlenmiştir.<br />

MADDE 625 (1) Müdürler, kanunların ve şirket<br />

sözleşmesinin genel kurula görev ve yetki vermediği<br />

bütün konularda görevli ve yetkilidir. Müdürler,<br />

aşağıdaki görevlerini ve yetkilerini devredemez ve<br />

bunlardan vazgeçemezler:<br />

a) Şirketin üst düzeyde yönetilmesi ve yönetimi<br />

ve gerekli talimatların verilmesi.<br />

b) Kanun ve şirket sözleşmesi çerçevesinde şirket<br />

yönetim örgütünün belirlenmesi.<br />

c) Şirketin yönetimi için gerekli olduğu takdirde,<br />

muhasebenin, finansal denetimin ve finansal planlamanın<br />

oluşturulması.<br />

d) Şirket yönetiminin bazı bölümleri kendilerine<br />

devredilmiş bulunan kişilerin, kanunlara, şirket<br />

sözleşmesine, iç tüzüklere ve talimatlara uygun hareket<br />

edip etmediklerinin gözetimi.<br />

e) Küçük limited şirketler hariç, risklerin erken<br />

teşhisi ve yönetimi komitesinin kurulması.<br />

f) Şirket finansal tablolarının, yıllık faaliyet raporunun<br />

ve gerekli olduğu takdirde topluluk finansal<br />

tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun düzenlenmesi.<br />

g) Genel kurul toplantısının hazırlanması ve genel<br />

kurul kararlarının yürütülmesi.<br />

h) Şirketin borca batık olması hâlinde durumun<br />

mahkemeye bildirilmesi.<br />

(2) Şirket sözleşmesinde, müdürün veya müdürlerin;<br />

a) Aldıkları belirli kararları ve<br />

b) Münferit sorunları,<br />

genel kurulun onayına sunmaları gereği öngörülebilir.<br />

Genel kurulun onayı müdürlerin sorumluluğunu<br />

ortadan kaldırmaz, sınırlandırmaz. Türk<br />

Borçlar Kanununun 51 ve 52 nci madde hükümleri<br />

saklıdır.<br />

3. SONUÇ<br />

Yeni Türk Ticaret Kanunu 01.07.2012 tarihinde<br />

yürülüğe girecektir. Söz konusu kanun gereği şirket<br />

sözleşmelerinde yapılması gereken değişiklikler<br />

ve bu kanunun uygulama şekli ile ilgili 6103 sayılı<br />

Türk Ticaret Kanunun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli<br />

Hakkında Kanun da 14.01.2011 tarihinde TBMM’de<br />

kabul edilmiştir. Söz konusu Kanunun 22.Maddesinde<br />

esas sözleşmelerin Yeni Türk Ticaret Kanununa<br />

uyumlu hale getirilmesi için kanunun yürülüğe girdiği<br />

tarihten itibaren 18 aylık süre tanınmıştır. Bu<br />

değişiklikler için yapılacak genel kurullarda toplantı<br />

nisabı aranmayacak,kararlar toplantıda mevcut<br />

oyların çoğunluğu ile alınacak denmiştir.<br />

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda yapılması planlanan<br />

değişiklikler ve yayınlanması beklenen ikincil<br />

mevzuatla birlikte uygulama daha netleşecektir.<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 59

İŞÇİ YAŞLANMASINDAN DOLAYI<br />

İŞYERİNDEN AYRILIRSA KIDEM<br />

TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

I. Giriş:<br />

Kıdem tazminatı işçilere tanınmış önemli haklardan<br />

biridir. Getirdiği mali yük bakımından da işverenler<br />

için önemlidir. Bu nedenle yoğun bir şekilde<br />

tartışma ve uyuşmazlıklara yol açmaktadır. Kıdem<br />

tazminatının işverenler üzerinde ağır bir yük oluşturması<br />

yanında pek çok işçinin hak ettikleri tazminatı<br />

alamamaları söz konusudur. Bu noktada kıdem<br />

tazminatı fonu kurulması düşünülse de uygulamaya<br />

geçirilememiştir.<br />

Kıdem tazminatı, İş Yasasına tabi olan, iş sözleşmesi<br />

yasada öngörülen durumlarda birisi ile sona<br />

eren ve belirli süre kıdemi bulunan işçiye veya işçinin<br />

ölümü halinde mirasçılarına işveren tarafından<br />

ödenmesi gereken, işçinin çalışma süresine, ücretine<br />

ve ayni ve nakdi sosyal yardımlarına göre belirlenen<br />

parasal haktır.<br />

10.06.2003 tarihinde yürürlülüğe giren yeni 4857<br />

sayılı İş Kanunu’nun 120 ve geçici 6.maddesi gereği<br />

mülga 1475 sayılı İş Yasası’ nın 14. maddesi yürürlülüktedir.<br />

Yeni 4857 sayılı İş Yasası’ nın Geçici 6. maddesi;<br />

“Kıdem tazminatı için bir kıdem tazminatı fonu<br />

kurulur. Kıdem tazminatı fonuna ilişkin Kanunun yürürlüğe<br />

gireceği tarihe kadar işçilerin kıdemleri için<br />

1475 sayılı İş Kanunu’nun 14.maddesi hükümlerine<br />

göre kıdem tazminatı hakları saklıdır” hükmünü düzenlemiştir.<br />

Makalemizde, kıdem tazminatı ile ilgili genel bilgiler<br />

verdikten sonra, bağlı bulundukları kanunla kurulu<br />

kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik, malullük<br />

aylığı bağlanan veya bu şekilde bir aylık bağlanmaksızın,<br />

işçilerin belli bir yaşa gelmeleri halinde<br />

yaş ve yaşlanmalarını gerekçe göstererek ayrılmak<br />

istemeleri halinde kıdem tazminatı haklarının olup –<br />

olamayacağını irdelemeye çalışacağım.<br />

II. Yasal Düzenleme:<br />

Kıdem tazminatı mülga 1475 sayılı İş Yasası’nın<br />

14. maddesinde düzenlenmiş olup, yeni 4857 sayılı<br />

İş Yasası’nın 120. maddesi ile halen yürürlülüktedir.<br />

Mülga 1475 sayılı İş Yasası’nın 14. maddesine göre;<br />

“ Bu Kanun’a tabi işçilerin hizmet akitlerinin;<br />

1-İşveren tarafından bu Kanun’un 17. maddesinin<br />

II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında,<br />

2-İşçi tarafından bu Kanun’un 16. maddesi uyarınca,<br />

3-Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla,<br />

4-Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya<br />

sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı<br />

yahut toptan ödeme almak amacıyla,<br />

5-(Ek: 25.8.1999 -4447/45 md.) 506 sayılı Kanunun<br />

60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin<br />

(a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında<br />

kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81<br />

inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için<br />

öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün<br />

sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları<br />

nedeniyle, feshedilmesi veya kadının evlendiği<br />

tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu<br />

ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son<br />

bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren<br />

hizmet akdinin devamı süresince her geçen<br />

tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında<br />

kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler<br />

için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır<br />

İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş<br />

veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın<br />

aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde<br />

çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır.<br />

……………….”<br />

Erol GÜNER<br />

Baş İş Müfettişi<br />

* Bültenin önceki sayısında (198) konunun muhasebeleştirilme esasları açıklanmıştır.<br />

60<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

Kıdem tazminatı ile ilgili yasal düzenleme dikkate<br />

alındığında;<br />

1 - Kıdem Tazminatına Hak Kazanma:<br />

İşyerinde en az 1 yıl çalışmış olan işçilerin kıdem<br />

tazminatına hak kazanması için iş sözleşmesinin aşağıdaki<br />

nedenlerle sona ermesi şarttır.<br />

1- İşveren tarafından İş Kanunu’nun 25. maddesinin<br />

II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında<br />

işçinin işten çıkarılması.<br />

2- İşçinin İş Kanunu’nun,24. maddesi uyarınca işi<br />

bırakması.<br />

3- Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla işçinin<br />

işten ayrılması.<br />

4- Yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut<br />

toptan ödeme almak amacıyla işçinin işi bırakması.<br />

5- Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl<br />

içerisinde kendi arzusu ile işten ayrılması.<br />

6- İşçinin ölümü.<br />

7- (Ek: 25.8.1999 -4447/45 md.) 506 sayılı Kanunun<br />

60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin<br />

(a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında<br />

kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci<br />

maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen<br />

sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını<br />

tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları<br />

nedeniyle.<br />

(Bu bendeki hüküm bağlamında;<br />

4447 sayılı Yasa’ nın 45. maddesinde belirtilen<br />

düzenleme içinde yer alan 506 sayılı Yasa’ nın 60 /<br />

A. Maddesine göre;<br />

A) Bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonra<br />

ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanların yaşlılık<br />

aylığından yararlanabilmesi için;<br />

a) Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması<br />

ve en az 7000 gün veya<br />

b) Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması,<br />

25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4<br />

500 gün,<br />

08.09.1999 tarihinden sonra ilk defa işe girenler<br />

için emeklilik şartları içinde artık sigortalılık süresi<br />

diye bir şey yoktur. Sadece prim ödeme gün sayısı ile<br />

belli bir yaş şartı vardır.<br />

Bent içinde geçen 506 sayılı Yasa’ nın Geçici 81.<br />

maddesi (4759 ile değişik B ve C) bentlerinde de bilindiği<br />

üzere 23.05.2002 tarihi itibariyle kadın ise 20<br />

ve erkek ise 25 yıllık sigortalılık süresi ile belirli gün<br />

sayısını istemektedir.<br />

60/C. Bendine göre ise;<br />

a) 23.5.2002 tarihinde 15 yıllık sigortalılık süresini<br />

kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş<br />

ve 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları<br />

primi ödemiş bulunanlara istekleri halinde yaşlılık<br />

aylığı bağlanır.<br />

b) 23.5.2002 tarihinde (a) bendinde öngörülen<br />

şartları yerine getiremeyenlerden bu şartları;<br />

ba) 24.5.2002 ile 23.5.2005 tarihleri arasında<br />

yerine getirenler kadın ise 52, erkek ise 56 yaşını<br />

doldurmuş olmaları,<br />

bb) 24.5.2005 ile 23.5.2008 tarihleri arasında<br />

yerine getirenler kadın ise 54, erkek ise 57 yaşını<br />

doldurmuş olmaları,<br />

bc) 24.5.2008 ile 23.5.2011 tarihleri arasında<br />

yerine getirenler kadın ise 56, erkek ise 58 yaşını<br />

doldurmuş olmaları,<br />

bd) 24.5.2011 tarihinden sonra yerine getiren kadınlar<br />

58, 24.5.2011 ile 23.5.2014 tarihleri arasında<br />

yerine getiren erkekler 59 yaşını doldurmuş olmaları,<br />

be) 24.5.2014 tarihinden sonra yerine getiren erkekler<br />

60 yaşını doldurmuş olmaları, şartı ile yaşlılık<br />

aylığından yararlanabilirler.<br />

C bendi a fıkrasında görüldüğü üzere 15 yıllık sigortalılık<br />

süresi ve en az 3600 gün sayısı tamamlayanların<br />

emekli olacakları yaşlar verilmektedir. Bu<br />

bende göre, yaşları ne olursa olsun 15 yıllık sigortalılık<br />

süresi ile en az 3600 gün sayısını tamamlayanlarda<br />

işyerlerinden ayrılabilecek ve diğer koşulları<br />

(işyerindeki hizmet süresinin en az 1 yılı doldurması,<br />

İş Yasası kapsamında bir işçi olması) da sağlaması durumunda<br />

yasal kıdem tazminatı alabilecektir.<br />

Bu düzenleme 5953 sayılı Basın İş Yasası kapsamındaki<br />

gazetecilere, 854 sayılı Deniz İş Yasası<br />

kapsamındaki gemi adamlarına uygulanmamaktadır.<br />

Başka bir anlatımla söz konusu düzenlemeler<br />

4857 sayılı İş Yasası kapsamındaki işçiler için<br />

getirilmiştir.<br />

Bu yasal düzenlemeler bağlamında;<br />

1- Kadın ya da erkek olsun başkaca bir şart aranmaksızın<br />

7000 sigorta gün sayısı varsa,<br />

2- Kadın ya da erkek 25 yıllık sigortalılık süresi ve<br />

en az 4500 günü var ise,<br />

3- 506 Geçici 81. maddesine göre;<br />

a- Kadın ise 20, erkek ise 25 tam yıl sigortalılık<br />

süresi ile aynı maddede belirtilen gün sayılarına<br />

ulaşmış olanlar,<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 61

• MESLEKİ YAZILAR<br />

b- İster kadın olsun ister erkek en az 15 yıldan beri<br />

sigortalı olması ve en az 3600 gün sayısını tamamlayanlar,<br />

istedikleri zaman Sosyal Güvenlik Kurumuna<br />

başvurup “ Kıdem Tazminatı Ödenebilir “ yazısını<br />

aldıktan sonra işverenliğe hitaben düzenleyecekleri<br />

dilekçeye bu yazıyı da ekleyerek 1475 sayılı İş Kanununun<br />

14. maddesinin 5. bendine göre işyerinden<br />

ayrılıp kıdem tazminatına hak kazanabilirler.<br />

2- Kıdem Tazminatının Hesaplanması ve Ödenmesi:<br />

1- İşçinin işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin<br />

devamı süresince her geçen tam yıl için<br />

işverence işçiye 30 günlük giydirilmiş son ücreti tutarında<br />

kıdem tazminatı ödenir. Giydirilmiş son brüt<br />

ücretten kasıt; İşçiye verilen ikramiye, prim, yakacak<br />

yardımı, giyim aile çocuk konut yardımı vb.<br />

çıkarlardır. Süreklilik göstermeyen yardımlar ise kıdem<br />

tazminatının hesaplanmasında dikkate alınmaz.<br />

Örneğin evlenme yardımı. Bu ödemelerin yıllık tutarının<br />

365 e bölünmesi suretiyle çıkan ücret günlük<br />

ücrete ilave olur.<br />

2- Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden<br />

ödeme yapılır.<br />

3-İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş<br />

veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın<br />

aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde<br />

çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır.<br />

4-İşyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi<br />

bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi<br />

veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi,<br />

işyeri veya işyerlerindeki iş sözleşmesi sürelerinin<br />

toplamı üzerinden hesaplanır.<br />

5-Aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem<br />

tazminatı veya ikramiye ödenmez.<br />

6- Kıdem tazminatının hesaplanması son ücret ve<br />

sosyal yardım tutarları üzerinden yapılır.<br />

7-Parça başı, akort, götürü veya yüzde usulü gibi<br />

ücretin sabit olmadığı hallerde son bir yıllık süre<br />

içinde ödenen ücretin o süre içinde çalışılan günlere<br />

bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama ücret bu<br />

tazminatın hesabına esas tutulur.<br />

Ancak, son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığı<br />

takdirde, tazminata esas ücret, işçinin işten ayrılma<br />

tarihi ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan<br />

ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi<br />

suretiyle hesaplanır.<br />

8-İşçiye yapılacak kıdem tazminatı ödemesinden<br />

sadece 0,0066 oranında damga vergisi kesilecektir.<br />

Kıdem tazminat ödemesinden gelir vergisi kesilmez.<br />

9-Kıdem tazminatı nakden ödenmelidir. İşçiyle<br />

anlaşılması halinde kıdem tazminatı taksitler halinde<br />

ödenebilir. Kıdem tazminatının süresinde ödenmemesi<br />

halinde, geçen süre için mevduata uygulanan<br />

en yüksek faiz uygulanır.<br />

III. Yaşlılık, Emeklilik veya Malullük Aylığı yahut<br />

Toptan Ödeme Almak Amacıyla İşyerinden Ayrılma<br />

ve Kıdem Tazminatı:<br />

Mülga 1475 sayılı İş Yasası’nın 14. maddesinin bu<br />

Kanun’a tabi işçilerin hizmet akitlerinin,<br />

,……….<br />

4-Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya<br />

sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı<br />

yahut toptan ödeme almak amacıyla sona ermesi<br />

durumunda işçinin işe başladığı tarihten itibaren<br />

hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl<br />

için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem<br />

tazminatı ödenir. İşçinin bu durumdan yararlanabilmesi<br />

için aylık veya toptan ödemeye hak kazanmış<br />

bulunduğunu ve kendisine aylık bağlanması<br />

veya toptan ödeme yapılması için yaşlılık sigortası<br />

bakımından bağlı bulunduğu kuruma veya sandığa<br />

müracaat etmiş olduğunu belgelemesi şarttır. İşçinin<br />

ölümü halinde bu şart aranmaz.<br />

Belirtilen düzenleme dikkate alındığında, bağlı<br />

bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan<br />

yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut<br />

toptan ödeme almak amacıyla işyerinden ayrılmak<br />

isteyen işçilerin buna hak kazandıklarını ve bağlı<br />

bulundukları kurum ve sandığa müracaat ettiklerini<br />

belgelemeleri ve bu belgeleri ayrılma tarihinde işverenliğe<br />

ibraz ederek kıdem tazminatını talep etmeleri<br />

gerekmektedir.<br />

İşyerinden ayrılan işçi ayrılma tarihinde söz konusu<br />

belgeleri ibraz etmemesi durumunda kıdem<br />

tazminatı hakkı ve talebi ortadan kalkıp kalmayacağı<br />

da uygulamada, doktrinde tartışılmakta ve konu<br />

yargıya taşınmaktadır. Yasa da bu konuda herhangi<br />

bir hüküm bulunmamasına karşın Yargıtay 9. Hukuk<br />

Dairesinin 01.03.1992 Tarih ve 1981-3231/2126 Esas<br />

nolu kararı dikkat çekmektedir. Söz konusu karar, “<br />

başvuru gününde kanuni gerekleri taşıyan ve o tarihten<br />

sonra da herhangi bir işte çalışmayan işçinin<br />

yazılı belgeyi işten ayrıldığı tarihten itibaren<br />

iki ( 2 ) yıldan fazla süre geçtikten sonra getirmesinin<br />

kıdem tazminatı talebine engel değildir.<br />

“ şeklindedir.<br />

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin söz konusu kararı<br />

bağlamında, bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum<br />

veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya ma-<br />

62<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

lullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla<br />

işyerinden ayrılmak isteyen işçilerin bu koşulu sağladıklarına<br />

ilişkin belgeyi ayrılma tarihinde ibraz etmemelerine<br />

karşın, ayrılma tarihinde kanuni koşulları<br />

taşımaları, bu tarihten sonra herhangi bir işte<br />

çalışmamaları ve işçilerin sonradan bu belgeyi ibraz<br />

etmeleri halinde kıdem tazminatı talebinde bulunabileceği<br />

ve kıdem tazminatı haklarının olduğu ortaya<br />

çıkmaktadır.<br />

Böyle bir durumda kıdem tazminatının zamanında<br />

ödenmemesi nedeniyle işçinin faiz talebinde bulunup<br />

bulunmayacağı konusunda ise; olayda işverenliğin<br />

kusurunun bulunmaması, zamanında belgelerin<br />

işverenliğe ibraz edilmemesi bağlamında borcun muaccel<br />

hale gelmemesi dikkate alındığında faiz borç<br />

ve alacağının doğmayacağı, sadece yargı kararının<br />

işverenliğe tebliğ edilmesine rağmen kıdem tazminatının<br />

ödenmemesi durumunda tebliğ tarihinden<br />

itibaren faiz talebinin söz konusu olabileceği düşünülmektedir.<br />

IV. Belli Bir Yaşa Gelmiş İşçinin İşyerinden Ayrılması<br />

Halinde Kıdem Tazminatı Ödenmesi:<br />

Hükmü bağlamında yaşlılıklarının işin yapılmasında<br />

sağlık ve yaşayışları için tehlikeli bir durum meydana<br />

getirmesi ve bu durumu da alacakları sağlık raporu<br />

ve belgeleriyle kanıtlamaları halinde işyerinden<br />

ayrılmaları ve 1 yıllık hizmet süresini doldurmaları<br />

halinde kıdem tazminatına hak kazanmaları mümkün<br />

olabilecektir.<br />

İşçilerin yaşı ve yaşlanmaları ile ilgili olarak şu<br />

hususa da dikkat çekmek istiyorum; Memurlar da resen<br />

emeklilik uygulaması bulunmasına karşın işçiler<br />

de böyle bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla<br />

belli bir yaşa gelmiş olup da yaşlanmış olan işçiler<br />

sadece yaşlarından dolayı işten çıkartılamamaktadır.<br />

Çıkarılmaları halinde işe iade davası açabilme kapsamında<br />

iseler, yargı kararı ile tekrar işlerine dönebilmekte<br />

veya mahkemenin belirleyeceği tazminatı<br />

almaya hak kazanabilmekte, değil iseler yasal ihbar<br />

ve kıdem tazminatlarını alabilmektedirler. Buradan<br />

hareketle, işçiyi işveren sadece yaşından dolayı çıkaramıyorsa<br />

işçinin de sadece yaşından dolayı ayrılmak<br />

istemesini haklı görmek yerinde değildir.<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

Çalışma yaşamında bağlı bulundukları kanunla<br />

kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik<br />

veya malullük aylığına hak kazanarak kendilerine bu<br />

şekilde aylık bağlandıktan sonra çalışmaya devam<br />

eden ve sosyal güvenlik destekleme primi ödenen<br />

yaşlı işçiler ile bu türden bir aylık bağlanmamakla<br />

birlikte belli bir yaşa gelmiş dolayısıyla da yaşlanmış<br />

işçiler de çalışmakta ve çalıştırılmaktadır. Bu istihdam<br />

ile ilgili uygulamada şu soru akla gelebilir veya<br />

karşılaşılabilir; “ yaşlılık, emeklilik veya malullük<br />

aylığı bağlansın bağlanmasın belli bir yaşa gelmiş<br />

işçilerin ayrılması halinde bu ayrılma şekli kıdem<br />

tazminatına hak kazandıracak bir ayrılma olarak<br />

kabul edilebilecek midir? “<br />

4857 sayılı İş Kanunu ile bu kanunun 120. maddesine<br />

göre halen yürürlülükte bulunan mülga 1475<br />

sayılı İş Kanunun 14. maddesinde kıdem tazminatı<br />

ile ilgili usul ve esaslar belirlenmiştir. Mevzuatımızda<br />

belirtilen düzenlemeler, usul ve esaslar dikkate<br />

alındığında, belli bir yaşa gelip de yaşlanmış olan işçilerin<br />

sadece yaşlarından dolayı işyerinden ayrılmaları<br />

halinde kıdem tazminatına hak kazanmaları söz<br />

konusu olamayacaktır.<br />

Belli bir yaşa gelerek yaşlanan işçiler 4857 sayılı İş<br />

Kanunun “ işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı<br />

“ başlığı altında düzenlenen 24/ I. Sağlık Sebepleri<br />

a. Maddesindeki “ a) İş sözleşmesinin konusu olan<br />

işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple<br />

işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.”<br />

V. Sonuç:<br />

Kıdem tazminatı, 10.06.2003 tarihinde yürürlülüğe<br />

giren yeni 4857 sayılı İş Kanunu’nun 120 ve geçici<br />

6.maddesi gereği mülga 1475 sayılı İş Yasası’ nın 14.<br />

maddesi halen yürürlülükte olup, maddede belirtilen<br />

usul ve esaslar bağlamında kıdem tazminatı hesaplanmakta<br />

ve işçiye veya ölümü halinde mirasçılarına<br />

ödenmektedir.<br />

Kıdem tazminatına hak kazanma koşulları, sorumluluk<br />

esasları, hesaplama ve ödeme şekli ile zamanında<br />

ödenmemesi durumunda uygulanacak gecikme<br />

faizi hakkında düzenlemeler ilgili madde de<br />

yer almaktadır.<br />

4857 sayılı İş Kanunu ile bu kanunun 120. maddesine<br />

göre halen yürürlülükte bulunan mülga 1475<br />

sayılı İş Kanunun 14. maddesinde kıdem tazminatı<br />

ile ilgili usul ve esaslar belirlenmiştir. Mevzuatımızda<br />

belirtilen düzenlemeler, usul ve esaslar dikkate<br />

alındığında, belli bir yaşa gelip de yaşlanmış olan<br />

işçilerin sadece yaşlarından dolayı işyerinden ayrılmaları<br />

halinde kıdem tazminatına hak kazanmaları<br />

söz konusu olamayacaktır. Mevzuatımıza göre işçiyi<br />

işveren sadece yaşından dolayı çıkaramıyorsa işçinin<br />

de sadece yaşından dolayı ayrılmak istemesini yasal<br />

anlamda haklı nedenle ayrılma olarak görmek ve kıdem<br />

tazminatına hak kazandığını söylemek yerinde<br />

olmayacaktır.<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 63

ÖZÜRLÜ ÇOCUĞU OLAN KADININ NASIL<br />

ERKEN EMEKLİ OLACAĞININ UYGULAMAYA<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

DÖNÜK SOMUT ÖRNEKLERLE AÇIKLANMASI<br />

Vakkas DEMİR<br />

SGK Müfettişi<br />

I- GİRİŞ<br />

5510 sayılı sosyal güvenlik reform yasasının<br />

28 inci maddesinin 8 inci fıkrasında yer<br />

alan; “Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması<br />

talebinde bulunan kadın sigortalılardan<br />

başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede<br />

malul çocuğu bulunanların, bu Kanunun<br />

yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen<br />

prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim<br />

ödeme gün sayılarına eklenir ve eklenen bu<br />

süreler emeklilik yaş hadlerinden indirilir.”<br />

hükmü gereği, başkasının sürekli bakımına<br />

muhtaç özürlü çocuğu olan bütün kadın sigortalılara<br />

1 Ekim 2008 tarihinden itibaren erken<br />

emeklilik imkanı getirilmiştir.<br />

Kamuoyunda bir çok kişi, özürlü çocuğu<br />

olan kadınlara, 5510 sayılı sosyal güvenlik<br />

reform yasasıyla erken emeklilik imkanının<br />

getirildiğini bilmekle birlikte, bu konunun<br />

detaylarını ve uygulamada bu imkandan nasıl<br />

yararlanıldığını bilmemektedirler.<br />

Biz bu makale çalışmamızda, 5510 sayılı<br />

yasa hükümleri ile SGK’nın yönetmelik, tebliğ<br />

ve genelge gibi ikincil mevzuat hükümlerinden<br />

yararlanarak, özürlü çocuğu olan kadınların<br />

erken emeklilik imkanından nasıl yararlanacaklarını,<br />

uygulamaya yönelik olarak ve<br />

somut örnekleriyle açıklamaya çalışacağız.<br />

II- BAŞKASININ BAKIMINA MUHTAÇ ÇOCU-<br />

ĞUN OLDUĞU SGK TARAFINDAN NASIL TES-<br />

PİT EDİLDİĞİ<br />

Başkasının sürekli bakımına muhtaç çocuğu<br />

olduğu için, 5510 sayılı yasanın 28 inci<br />

maddesinin 8 inci fıkrası hükümlerinden yararlanarak,<br />

erken emekli olmak isteyen kadın<br />

sigortalıların öncelikle yapması gereken iş;<br />

çocuğunun başkasının sürekli bakımına muhtaç<br />

olduğu halini tespit ettirmek için, SGK<br />

müdürlüklerindeki emeklilik servislerine başvurmaktır.<br />

SGK emeklilik servislerine başvuran kadın<br />

sigortalıya SGK görevlileri tarafından öncelikle<br />

“Sağlık Kuruluşuna Sevk Talep Belgesi”<br />

doldurtulmaktadır. Bu sevk talep belgesinde<br />

1 özetle; “Kurumunuzda …sigorta sicil/<br />

Bağ-no ile kayıtlıyım. Halen çalışıyorum/çalışmıyorum.<br />

Başka birisinin sürekli bakımına<br />

muhtaç derecede malul çocuğum bulunduğu<br />

için, 5510 sayılı yasanın 28 inci maddesinin<br />

8 inci fıkrası gereği, ikametgahıma en yakın<br />

bir hastaneye sevk işleminin yapılmasını arz<br />

ederim.” bilgileri yer almaktadır.<br />

Sağlık Kuruluşuna Sevk Talep Belgesini dolduran<br />

kadın sigortalılar hakkında SGK müdür-<br />

1 Söz konusu belgenin asıl matbu formatı 2011/58 sayılı SGK genelgesinin<br />

11 numaralı ekinde mevcut bulunmaktadır.<br />

64<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

lüklerindeki emeklilik servisleri tarafından<br />

“Sağlık Kuruluşuna Sevk Yazısı” belgesi 2 düzenlenmektedir.<br />

Bu belgede özetle; “…sigorta<br />

sicil/Bağ-no …..T.C. kimlik numaralı kadın<br />

sigortalı (X), başka birisinin sürekli bakımına<br />

muhtaç çocuğu olduğunu iddia etmektedir.<br />

Söz konusu iddianın tespit edilebilmesi için,<br />

5510 sayılı yasanın 95 inci maddesi gereğince<br />

sağlık kurulu raporu düzenlenmesi gerekmektedir.<br />

Sağlık kurulu raporunun düzenlenerek<br />

Müdürlüğümüze gönderilmesini arz ederiz”<br />

şeklinde bilgiler yer almaktadır.<br />

Bu belge üzerine özürlü çocuğu olan kadın<br />

sigortalı, ikametgahına en yakın devlet<br />

hastaneleri, eğitim araştırma hastaneleri ile<br />

üniversite hastanelerine çocuğu ile birlikte<br />

gitmekte ve çocuğunun malullük durumuyla<br />

ilgili sağlık kurulu raporu düzenlenmektedir.<br />

Kadın sigortalının özürlü çocuğuyla ilgili<br />

düzenlenen sağlık kurulu raporu SGK müdürlüklerine<br />

intikal edince, söz konusu rapor<br />

SGK’nın Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü<br />

bünyesinde faaliyet gösteren sağlık kuruluna<br />

bir yazı 3 ile gönderilmektedir. Bu yazının<br />

gönderildiği ilgili sağlık kurulu, kadın sigortalının<br />

özürlü çocuğunun başkasının bakımına<br />

muhtaç olup olmadığı ile malul çocuğun hangi<br />

tarihten itibaren başkasının sürekli olarak bakımına<br />

muhtaç olduğuna karar vermektedir.<br />

Hangi sağlık sorunlarının başka birisinin sürekli<br />

bakımına muhtaç hallerden sayılacağı,<br />

Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü<br />

Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’nin 4<br />

15 inci maddesinde sayılmıştır. Bu hallerin<br />

başlıcaları; Kuadripleji, parapleji, dipleji ve<br />

sigortalının yaşamını kendi başına yürütmesine<br />

engel hemipleji veya merkezi sinir sisteminin<br />

sfinkter bozuklukları ile birlikte olan<br />

diğer hastalık ve arızalar, süreli veya sürekli<br />

ruh sağlığı ve hastalıkları kliniğinde kalmayı<br />

gerektiren ve tedavi edilemeyen psikotik<br />

hastalıklar, iki gözde de yüzde yüz (tam) gör-<br />

2 Söz konusu belgenin asıl matbu formatı 2011/58 sayılı SGK genelgesinin<br />

13 numaralı ekinde mevcut bulunmaktadır.<br />

3 Söz konusu belgenin asıl matbu formatı 2011/58 sayılı SGK genelgesinin<br />

16 numaralı ekinde mevcut bulunmaktadır.<br />

4 11.10.2008 tarihli ve 27021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak<br />

yürürlüğe girmiştir.<br />

me kaybı, iki elin kaybı, bir kolun omuzdan<br />

ve bir bacağın kalçadan kaybı, her iki bacağın<br />

alttan en az 1/3’ünün kaybı, tedavisi olanaksız<br />

bir hastalıktan ileri gelen ağır beslenme<br />

bozuklukları ve kaşeksiler ile bu hastalık ve<br />

arızalar dışında kaldığı halde tedavi edilemeyen,<br />

başka birinin sürekli bakımına muhtaç<br />

olan ağır hastalık ve arızalar şeklinde sıralanabilir.<br />

SGK’nın ilgili sağlık kurulunun kadın sigortalının<br />

çocuğu hakkında vermiş olduğu; “annesinin<br />

veya başkasının sürekli bakımına<br />

şu tarihten itibaren muhtaçtır” kararından<br />

sonra, kadın sigortalı hakkında 5510 sayılı<br />

yasanın 28 inci maddesinin 8 inci fıkrasında<br />

sayılan erken emeklilik koşulları uygulanmaktadır.<br />

III- BAŞKASININ BAKIMINA MUHTAÇ ÇO-<br />

CUĞU OLAN KADININ NASIL ERKEN EMEKLİ<br />

OLACAĞI<br />

En son sigortalı çalışmasının geçtiği işyerinin<br />

bağlı olduğu SGK müdürlüğüne başvurarak,<br />

özürlü çocuğu hakkında SGK sağlık<br />

kuruluna başkasının sürekli olarak bakımına<br />

muhtaç kararı aldırtan kadın sigortalı, bu<br />

aşamadan sonra SGK’dan hakkında 5510 sayılı<br />

yasanın 28 inci maddesinin 8 inci fıkrasının<br />

emeklilik avantajıyla ilgili hükümlerinin<br />

uygulanmasını isteyebilir. Kadın sigortalının<br />

çocuğunun başkasının sürekli bakımına muhtaç<br />

olduğunu SGK’ya üstte belirttiğimiz şekilde<br />

belgelemeden, 5510 sayılı yasanın 28 inci<br />

maddesinin 8 inci fıkrası hükümlerinden faydalanması<br />

mümkün değildir.<br />

5510 sayılı yasanın 28 inci maddesinin 8<br />

inci fıkrasına göre, başkasının sürekli bakımına<br />

muhtaç derecede malul çocuğu bulunan<br />

kadın sigortalıların, 1 Ekim 2008 tarihinden<br />

sonraki prim ödeme gün sayılarının dörtte<br />

biri, prim ödeme gün sayısına eklenmekte<br />

ve eklenen süreler emeklilik yaş hadlerinden<br />

indirilmektedir.<br />

Şimdi başkasının sürekli bakımına muhtaç<br />

derecede malul çocuğu bulunan kadın sigortalıların,<br />

nasıl erken emekli olacağını üç ör-<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 65

• MESLEKİ YAZILAR<br />

nekle açıklayalım.<br />

Örnek 1: 25.01.1977 doğumlu Bayan A, 4/a<br />

(SSK) sigortalısı olup, ilk olarak sigortalı çalışmaya<br />

20.04.1995 tarihinde başlamıştır. Bayan<br />

A’nın ihtiyaçlarını kendi başına gideremeyen<br />

10.09.2007 doğumlu felçli bir çocuğu bulunmaktadır.<br />

Bayan A, 2004 yılından günümüze<br />

kadar kesintisiz olarak 4/a sigortalısıdır. Bayan<br />

A’nın 4/a sigortası kapsamındaki normal<br />

emeklilik koşulları; 20 yıl sigortalılık süresi,<br />

51 yaşın ikmali ve 5750 gün prim ödeme gün<br />

sayısına sahip olması şeklindedir. Bayan A,<br />

felçli çocuğu için SGK sağlık kurulundan doğduğu<br />

tarihten itibaren başkasının sürekli bakımına<br />

muhtaç olduğuna dair bir karar aldırırsa,<br />

01.10.2008’den günümüze (31.03.2012)<br />

kadar ödediği primlerin dörtte biri prim ödeme<br />

gün sayısına eklenecek ve emeklilik yaş<br />

haddinden indirilecektir. Buna göre, Bayan<br />

A’nın 1 Ekim 2008’den 31.03.2012’ye kadar<br />

toplam beş yıl prim ödeme gün sayısı hesaplanmıştır.<br />

Söz konusu beş yıllık sürenin dörtte<br />

birisi 1 yıl 3 ay (450 gün) olmaktadır. Bu<br />

durumda Bayan A’nın normal emeklilik prim<br />

ödeme gün sayısı olan 5750 günden 450 günü<br />

çıkardığımızda, emeklilik için kendisine gerekli<br />

olan prim ödeme gün sayısı 5300 güne<br />

inmektedir. Ayrıca, söz konusu 450 günlük süreyi<br />

Bayan A’nın emekliliği için ikmal etmesi<br />

gerekli olan 51 yaşından da düştüğümüzde<br />

Bayan A’nın emeklilik için ikmal etmesi gereken<br />

yaşı 50 yaş 9 ay olarak tespit edilecektir.<br />

Örnek 2: Başkasının sürekli bakımına<br />

muhtaç derecede malul çocuğu bulunan 4/b<br />

(Bağ-Kur) sigortalısı Bayan B’nin 01.10.2008<br />

sonrası hizmet süresi 1200 gün olup, çocuğun<br />

sürekli bakıma muhtaçlığı SGK sağlık kurulu<br />

tarafından 01.10.2008 tarihi itibariyle tespit<br />

edilmiştir. Bu durumda 4/b sigortalısı bayan<br />

B’nin toplam prim ödeme gün sayısına ilave<br />

edilecek gün sayısı; 1200/4 = 300 gün olarak<br />

tespit edilecektir.<br />

sürekli olarak başkasının bakımına muhtaç duruma<br />

geldiği tespit edilmiştir. 4/c sigortalısı<br />

kadının 01.01.2009’dan sonraki hizmet süresi<br />

1600 gün olup, emeklilik yaş haddi ise 49’dur.<br />

Bu durumda kadın sigortalının emeklilik yaş<br />

haddinden indirilecek süre; 1600 gün/4 = 400<br />

gün /360 = 1 yıl 1 ay 10 gündür. 49 yaşından<br />

1 yıl 1 ay 10 günlük süre indirildiğinde ise,<br />

kadın sigortalının emeklilik yaş haddi 47 yıl,<br />

10 ay, 20 gün olarak belirlenecektir. Dolaysıyla<br />

bu örnekteki kadın sigortalı SGK’dan aylık<br />

talebinde bulunduğu tarihte 47 yıl, 10 ay, 20<br />

gün yaşını ikmal etmiş olması gerekmektedir.<br />

IV- KONUYLA İLGİLİ ÖNEMLİ DETAYLARIN<br />

İZAHI<br />

Başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede<br />

malul çocuğu bulunan kadın sigortalının<br />

prim ödeme gün sayısına eklenen ve yaş haddinden<br />

düşürülen dörtte bir oranındaki süre,<br />

malul çocuğun başka birisinin sürekli bakımına<br />

muhtaç olduğu tarihten itibaren hesap<br />

edilmektedir. Bu muhtaçlık tarihi, SGK<br />

sağlık kurulunca; “Kadın sigortalının oğlu/<br />

kızı ………’ın …./…/…. tarihi itibariyle sürekli<br />

başkasının bakımına muhtaçtır.” ifadesiyle<br />

tespit edilmektedir.<br />

Sağlık kurulunun rapor tarihi veya kadının<br />

sigortalılık başlangıç tarihinin 1 Ekim<br />

2008’den önce olması halinde, malul çocuğun<br />

sürekli bakıma muhtaçlık tarihi 1 Ekim<br />

2008 olarak belirlenmektedir. Malul çocuğun<br />

ölümü halinde, 1 Ekim 2008 tarihinden ölüm<br />

tarihine kadar olan hizmet sürelerinin dörtte<br />

birisi prim ödeme gün sayısına eklenmekte ve<br />

emeklilik yaş haddinden düşülmektedir. Malul<br />

çocuğun bakıma muhtaçlığının kalkması<br />

halinde ise, 1 Ekim 2008 tarihinden bakıma<br />

muhtaçlığa karar verilen sağlık kurulu rapor<br />

tarihine kadar geçen hizmet sürelerinin dörtte<br />

birisi prim ödeme gün sayısına eklenmekte<br />

ve emeklilik yaş haddinden düşülmektedir.<br />

Örnek 3: 4/c (Emekli Sandığı) sigortalısı<br />

kadının başkasının sürekli olarak bakımına<br />

muhtaç derecedeki malul çocuğu, SGK sağlık<br />

kurulu tarafından 01.01.2009 tarihi itibariyle<br />

Malul çocuğun sürekli bakıma muhtaç olduğu<br />

tarih belirlenirken, kesinlikle kadın<br />

sigortalının SGK’ya başvuru tarihi dikkate<br />

alınmamaktadır. Kadın sigortalı örnek olarak<br />

66<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

2012 yılında 28 inci maddesinin 8 inci fıkrası<br />

hükümlerinden faydalanmak için SGK’ya başvursa<br />

bile, SGK sağlık kurulu kararında çocuğun<br />

2008 yılından beri başkasının sürekli bakımına<br />

muhtaç olduğu yazılıysa, 2008 yılından<br />

beri kazanılan hizmet sürelerinin dörtte birisi<br />

prim ödeme gün sayısına eklenmesi ve emeklilik<br />

yaş haddinden düşülmesi gerekmektedir.<br />

Kadın sigortalının özürlü çocuk için devlet<br />

hastanelerinden, eğitim araştırma hastanelerinden<br />

ve üniversite hastaneleri gibi sağlık<br />

kurum ve kuruluşlarından aldığı sağlık raporundaki<br />

özür oranının, 28 inci maddenin 8<br />

inci fıkrası hükümlerinden faydalanmak için<br />

herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Malul<br />

çocuğun başkasının sürekli bakımına muhtaç<br />

olduğuna dair karar tamamen SGK sağlık<br />

kurulunca verilmekte ve diğer hastanelerin<br />

bu konudaki kararlarının herhangi bir önemi<br />

bulunmamaktadır.<br />

Bu konuyla ilgili çok önemli bir soru akla<br />

gelmektedir. Şöyle ki; birden fazla malul çocuğu<br />

olan kadın sigortalıya her bir çocuk<br />

için ayrı ayrı dörtte bir oranında prim ödeme<br />

gün sayısı eklenir mi? Bu konuda 5510<br />

sayılı yasada ve diğer ikinci mevzuatlar ile<br />

SGK’nın 2011/58 sayılı tahsis genelgesinde<br />

açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle,<br />

günümüz itibariyle bu konudaki SGK uygulamaları;<br />

bir kadının başkasının sürekli bakımına<br />

muhtaç durumda birden fazla malul<br />

çocuğu olsa bile, her bir çocuk için ayrı ayrı<br />

dörtte bir oranında prim ödeme gün sayısına<br />

eklenmemesi ve emeklilik yaş haddinden<br />

düşülmemesi şeklindedir. Yani, birden fazla<br />

malul çocuğu olan kadın sigortalı yalnızca bir<br />

çocuk için 5510 sayılı yasanın 28 inci maddenin<br />

8 inci fıkrası hükümlerinden faydalanabilmektedir.<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

Ayrıca, 28 inci maddesinin 8 inci fıkrası hükümlerinden<br />

faydalanmak için alınacak sağlık<br />

kurulu raporlarında çocuğun, 5510 sayılı<br />

yasanın 25 inci maddesinde düzenlenen ve<br />

malullük aylığı almak için aranılan yüzde 60<br />

oranında çalışma gücünü kaybetmiş olmasına<br />

gerek bulunmamaktadır.<br />

5510 sayılı yasanın 28 inci maddesinin 8<br />

inci fıkrası hükümlerinden; başkasının sürekli<br />

bakımına muhtaç derecede malul çocuğu<br />

bulunan bütün 4/a kadın sigortalıları, bütün<br />

4/b kadın sigortalıları, bütün 4/c kadın<br />

sigortalıları ile bütün isteğe bağlı kadın sigortalılar<br />

faydalanabilir. Malul çocuğu olan<br />

babaların bu haktan faydalanması mümkün<br />

değildir.<br />

Kadın sigortalılar, çocuklarının başka birinin<br />

sürekli bakımına muhtaç derecede malul<br />

olup olmadıklarının tespiti için SGK’ya müracaatlarını,<br />

sigortalılıkları devam ederken<br />

yapabilecekleri gibi emeklilik aşamasında da<br />

yapabileceklerdir. Ancak, bu konuda bizim<br />

tavsiyemiz, emeklilik işlemlerinin uzamaması<br />

için, bir an önce bu işlemlerin yapılıp neticelendirilmesi<br />

yönündedir.<br />

V- SONUÇ<br />

Bu makale çalışmamızda, 5510 sayılı yasanın<br />

28 inci maddesinin 8 inci fıkrası hükümleri<br />

ile başkasının sürekli bakımına muhtaç<br />

derecede malul çocuğu olan kadın sigortalılara<br />

getirilen erken emeklilik imkanının uygulamasını<br />

ve detaylarını örneklerle izah etmeye<br />

çalıştık. 5510 sayılı yasanın 28 inci maddesinin<br />

8 inci fıkrası ile getirilen bu düzenlemenin<br />

özünde, başkasının sürekli bakımına<br />

muhtaç özürlü çocuğu olan kadınların, 1 Ekim<br />

2008’den sonraki prim ödeme gün sayılarının<br />

dörtte birisinin prim ödeme gün sayılarına<br />

ilave edilmesi ve emeklilik yaş hadlerinden<br />

düşürülmesi gelmektedir. Bu yazımızda, az<br />

veya çok bir şekilde herkes tarafından bilinen<br />

bu konunun, yani özürlü çocuğu olan kadına<br />

erken emeklilik imkanının SGK’da uygulamasının<br />

nasıl yapıldığını izah ederek, okurlara<br />

faydalı olmaya çalıştık. 5510 sayılı yasanın<br />

çok önemli bir yönü olan bu hükümden bütün<br />

özürlü çocuğu olan kadınlarımızın haberdar<br />

olmasını temenni ediyor ve faydalanmalarını<br />

diliyoruz.<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 67

APARTMAN GÖREVLİLERİNE TAHSİS<br />

EDİLEN KONUT VE KIDEM TAZMİNATI<br />

Doğan KESKİN<br />

İş Baş Müfettişi - Emekli<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

Konutlarda çalışan apartman görevlileri (kapıcılar),<br />

1971 yılından bu yana İş Kanunu kapsamında<br />

çalışmaktadırlar. Bu nedenle, diğer işçilerin<br />

sahip olduğu haklara aynen sahiptirler.<br />

Ancak, gördükleri işin özelliği gereği, apartman<br />

görevlilerinin çalışma biçimleri, görevleri<br />

özel ayrı bir yönetmelikle düzenlenmiştir.<br />

Nitekim, konutlarda çalışan apartman görevlileri<br />

çalıştıkları apartmanın temizliğinden, konutlarda<br />

ikamet edenlerin temel gereksinimlerini<br />

karşılamaya, kaloriferli apartmanlarda ısı merkezini<br />

çalıştırmaya, apartmanın bahçe işlerini görmeye<br />

kadar çeşitli işleri yapmaktadırlar.<br />

Özellikle apartman ısı merkezini çalıştırmakla<br />

yükümlü olan apartman görevlileri, kömürden<br />

doğal gaza kadar kullanılan farklı yakıtlardan hareketle,<br />

günün erken saatlerinden geç saatlerine<br />

kadar aralıklı da olsa çalışmak durumunda kalmaktadırlar.<br />

Isı merkezi kış aylarında hafta tatilleri, genel<br />

tatil ve bayramlar dahil çalıştırılmak durumundadır.<br />

Bu nedenle apartman görevlileri, kış aylarına<br />

rastlayan söz konusu günlerde başka hiçbir<br />

iş görmese de, ısı sistemini kontrol, gerektiğinde<br />

müdahale etmekle yükümlü olmaktadırlar.<br />

Isı merkezinin çalıştırılması kadar, ekmek, süt,<br />

gazete gibi günlük gereksinimleri karşılamak için<br />

de günün erken saatlerinde çalışmaya başlamak<br />

durumundadırlar.<br />

Hal böyle olunca, apartman görevlilerinin çalışma<br />

koşulları, diğer işçilere göre farklılaşmaktadır.<br />

Erken saatlerde çalışmaya başlayıp geç<br />

saatlere kadar çalışmak durumunda kalacakları<br />

için çalışma süreleri yasadaki sürelerin üstünde<br />

ara dinlenmeleri ile bölünerek sürdürülmektedir.<br />

Apartman görevlileri, kışın hafta tatillerinde, genel<br />

tatil ve bayramlarda çalışmak zorundadır.<br />

Hafta tatillerinde işçinin bu hakkı kullanması<br />

yasal bir zorunluluk olsa da, “Konut Kapıcıları<br />

Yönetmeliği”nde bu yönde bir açıklama yer alsa<br />

da, özellikle kış günlerinde katı yakıtla çalışan<br />

apartmanlarda bu hakkın uygulanamayacağı yaşanarak<br />

görülen bir gerçekliktir.<br />

İşte, çalışmalarındaki bu özel konumu nedeniyle,<br />

imar yönetmeliğine (Planlı Alanlar Tip<br />

İmar yönetmeliği) göre oniki ve daha fazla daireli<br />

kaloriferli veya kalorifersiz konutlarda, apartman<br />

görevlilerine tahsis edilmek üzere, “kapıcı<br />

dairesi” bulunacak ve bunlara tahsis edilecektir<br />

(İmar yönetmeliğinin “Kapıcı Dairesi ve Bekçi<br />

Odası” başlıklı 52.maddesine göre, “Kapıcı dairesi<br />

ayrılacak binalar:Konut olarak kullanılacak<br />

kaloriferli veya kalorifersiz binalardır. Bu binaların<br />

12 daireden fazla olanlarında kapıcı dairesi<br />

yapılması mecburidir).<br />

Yani, “kapıcı dairesi”, apartmanda görevlendirilecek<br />

“kapıcı”ya görecekleri işin niteliği<br />

gereği barınması amacıyla, imar yönetmelikleri<br />

uyarınca zorunlu olarak inşa edilecek yerdir.<br />

Şu halde, apartman görevlilerine kullandırılan<br />

“konut” işin niteliğinden kaynaklanan bir yükümlülüktür<br />

İşin niteliği ile bütünleşmiş olduğu içindir<br />

ki, sosyal yardım niteliğinde karşılanan bir<br />

menfaat değildir.<br />

68<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

Konutun yasal karşılığı<br />

4857 sayılı İş Kanununun 110.maddesinde,<br />

“ Konut kapıcılarının hizmetlerinin kapsam ve<br />

niteliği ile çalışma süreleri, hafta tatili, ulusal<br />

bayram ve genel tatil günleri, yıllık ücretli izin<br />

hakları ve kapıcı konutları ile ilgili hususların<br />

düzenlenmesinde uygulanacak değişik şekil ve<br />

esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca<br />

hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.” denilmektedir.<br />

Konut Kapıcıları Yönetmeliğinin 3.maddesine<br />

göre;<br />

Konut Kapıcısı :” Anataşınmazın bakımı, korunması,<br />

küçük çaptaki onarımı, ortak yerlerin<br />

ve döşemelerin bakımı, temizliği, bağımsız bölümlerde<br />

oturanların çarşı işlerinin görülmesi,<br />

güvenliklerinin sağlanması, kaloriferin yakılması<br />

ve bahçenin düzenlenmesi ve bakımı ve benzeri<br />

hizmetleri gören kişi” dir.<br />

İşyeri: “Kapıcının çalıştığı konut ile bağımsız<br />

bölüm, ortak yerler, eklenti ve tesislerin tümünü,”<br />

kapsayacaktır.<br />

Apartman görevlisine tahsis edilen “konut” la<br />

ilgili olarak yönetmelikte aşağıdaki düzenlemelere<br />

yer verilmiştir.<br />

1. “Apartman yöneticisinin görev ve yetkilerini”<br />

düzenleyen hükme göre yönetici, “Kapıcı<br />

için ayrılan konutun sağlık ve yaşama koşullarına<br />

uygunluğunu sağlama (m.4/f) ve Kapıcı<br />

konutunun tahliyesi gerektiğinde, 634 sayılı Kat<br />

Mülkiyeti Kanunu gereğince, idari makamlara<br />

başvurma(m.4/g) görev ve yetkisine sahiptir.<br />

2. “Kapıcının görev ve yetkileri” ni düzenleyen<br />

hükme göre apartman görevlisi, “Kendisine<br />

ayrılan konutu başka amaçlarla kullanmamak,<br />

konutu korumak, kendisi veya ailesinden<br />

birisinin konuta vereceği zarar ve hasarları<br />

karşılamak(m.5/d)” tan sorumludur.<br />

3. Apartman görevlisinin çalışma süresi ve<br />

ara dinlenmeleri başlıklı hükmüne göre, “Kapıcı<br />

konutu tahsis edilmiş işyerinde çalışma biçimine<br />

göre günlük çalışma süresi en çok dörde bölünebilir.<br />

Ara dinlenmesi çalışma süresinden …<br />

(m.7)”sayılmayacaktır.<br />

4. Yönetmelikte apartman görevlisine tahsis<br />

edilen konut için özel bir düzenleme de yapılmıştır.<br />

Buna göre, “Kapıcıya görevi nedeniyle<br />

konut verilmesi zorunlu değildir. Kapıcıya görevi<br />

nedeniyle konut verilmişse, konutun 3194 sayılı<br />

İmar Kanunu ve Belediye İmar Yönetmelikleri ile<br />

öngörülen asgari koşullara uygun olması gerekir.<br />

Kapıcıya, görevi nedeniyle verilmiş olan konut<br />

için iş sözleşmesinin devamı süresince kira istenemez.<br />

Kapıcının su, elektrik, ısınma ve sıcak su<br />

giderlerine kısmen ya da tamamen katılıp katılmayacağı<br />

sözleşme ile belirlenir.Kapıcı konutunun<br />

boşaltılmasında, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun<br />

Ek 2 nci maddesi hükümleri uygulanır.<br />

Bu konuda iş veya toplu iş sözleşmesinden doğan<br />

haklar …” saklı tutulacaktır(m.13).<br />

Yönetmeliğin, konutla ilgili maddesindeki,<br />

“Kapıcıya görevi nedeniyle konut verilmesi zorunlu<br />

değildir” hükmü Danıştay tarafından iptal<br />

edilmiştir(1). Danıştay’ın iptal kararı alması son<br />

derece yerinde olmuştur. Çünkü, yönetmelikte<br />

apartman görevlileri için belirlenmiş görevlerin<br />

uygulanabilmesi için “üstelik imar mevzuatı gereği<br />

zorunlu tutulmuş bağımsız birimin, apartman<br />

görevlisine tahsis edilmesi işin niteliğinden<br />

kaynaklanan bir zorunluluktur. Başka bir ifadeyle,<br />

bazı işyerlerinde uygulandığı üzere (örneğin<br />

lojman gibi), sosyal yardım mahiyetinde bir yararlandırma<br />

değildir.<br />

Yönetmeliğin apartman yöneticisini, apartman<br />

görevlisine tahsis ettiği konutun sağlık ve<br />

yaşama koşullarına uygunluğunu sağlamakla yükümlü<br />

tutmasının nedeni de, işverenlerin iş<br />

sağlığı ve güvenliğini sağlama yükümlülüğünden<br />

kaynaklanmaktadır(m.4/f).<br />

Bu yükümlülük nedeniyle, iş sağlığı ve güvenliği<br />

açısından apartman görevlisine görevi gereği<br />

tahsis edilen konutun temel gereksinimleri karşılayacak<br />

şekilde ısınma, elektrik ve su giderlerinin<br />

sağlanması da zorunluluk taşımaktadır. Bu<br />

nedenle ancak, temel gereksinimin ötesine giden<br />

sarflar çalışandan alınabilecektir.<br />

Gün içerisinde günün erken saatlerinden gecenin<br />

ilerleyen saatlerine kadar uzun bir periyoda<br />

yayılan çalışmasını gerçekleştirebilmesi için ara<br />

dinlenmeleri sayısı, apartman görevlilerine özel<br />

dörde çıkarılabilecektir. Ancak, apartman görevlisi<br />

de olsa “ara dinlenmesi” sayısının gün içinde<br />

dörde çıkarılabilmesi için, “konut” tahsis edilmesi<br />

zorunlu tutulmuştur.<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 69

• MESLEKİ YAZILAR<br />

Bu zorunluluk da, konutun tamamen işin niteliği<br />

gereği apartman görevlisine tahsis edildiğini<br />

anlatmaktadır. Sosyal yardım olarak kullandırılan<br />

konutlar (örneğin lojmanlar), çalışanların çalışma<br />

koşullarında bu şekilde bir farklılık yaratamazlar.<br />

Kaldı ki, yönetmelik hükmünde açık olarak<br />

görev karşılığı tahsis edilen konuttan, kira alınamayacağı<br />

da açık olarak hükme bağlanmıştır.<br />

Halbuki, işçiye sosyal yardım niteliğinde tahsis<br />

edilen lojmanlardan kira alınabilmektedir.<br />

Bütün bu verilerin bir araya gelmesi sonucu<br />

konut, apartman görevlisine işin niteliği gereği<br />

verilmekte ve söz konusu konutun tahsis edilmesinden<br />

dolayı işçinin çalışma koşulları günün<br />

önemli bir bölümüne yayılabilmektedir.<br />

Bu nedenle, apartman görevlilerine tahsis edilen<br />

konut, işin niteliği gereği, işin görülme biçimini<br />

belirleyecek şekilde tahsis edildiğinden sosyal<br />

yardım değildir.<br />

Apartman görevlisine tahsis edilen konutun<br />

ısınması, aydınlanması ve temizliği açısından işçinin<br />

ve ailesinin temel gereksinimlerini karşılayacak<br />

şekilde belirli miktarlarda su, elektrik ve<br />

yakıt giderlerinin karşılanması da, iş sağlığı ve<br />

güvenliği bağlamında gerekmektedir. Bunların<br />

üstündeki kullanımlar için karşılıklarının tahsili<br />

gündeme gelebilecektir. Bu nedenle, apartman<br />

görevlilerine tahsis edilen konutlar ve temel gereksinimler<br />

karşılığı olarak bu konutların ısınması,<br />

aydınlatılması ve temizliği için verilen olanaklar,<br />

işçiye sağlanan ücret niteliğinde menfaatler<br />

değildirler.<br />

Kıdem tazminatı hesabında konutun yeri<br />

“Konut kapıcıları”, 1971 yılından bu yana İş<br />

Kanunu kapsamında olduklarından, kıdem tazminatını<br />

hak edecek şekilde sözleşmesi feshedildiğinde,<br />

İş Kanunundaki esaslara göre kıdem tazminatının<br />

hesaplanıp ödenmesi gerekir.<br />

İş Kanununa göre, kıdem tazminatı hesaplanırken,<br />

işçiye ödenmekte olan son ücretin brüt<br />

tutarı dışında eğer işçiye ödenmekte olan nakdi<br />

ve ayni ödemeler varsa, bunların bir güne düşen<br />

miktarları da kıdem tazminatına esas ücretin hesaplanmasında<br />

dikkate alınacaktır.<br />

Nakdi veya ayni olsun sözleşmeden veya kanundan<br />

kaynaklanan menfaatlerin kıdem tazminatı<br />

hesabında dikkate alınabilmesi için süreklilik<br />

göstermesi gerekmektedir.<br />

Bu bağlamda, örneğin işveren tarafından nakdi<br />

olarak karşılanan kira parası veya ayni olarak<br />

kullanıma verilen konutlar, sözleşmeden kaynaklanan<br />

menfaatler olarak kıdem tazminatının<br />

hesabında dikkate alınacaklardır. Eğer işçiye işyerinde<br />

konut lojman olarak kullandırılmaktaysa,<br />

bu konutun emsal kira bedeli bulunacak ve<br />

bu meblağ kıdem tazminatının hesabında dikkate<br />

alınacaktır.<br />

İşte konumuzla ilgili soru, “konut kapıcıları”<br />

için, imar mevzuatına göre binada yapılması zorunlu<br />

tutulmuş, “birim”in, “kapıcı dairesi” olarak<br />

tahsis edilmesi halinde, emsal kira karşılıklarının<br />

kıdem tazminatı hesabında dikkate alınıp alınmayacağı<br />

hususudur.<br />

Yüksek mahkemenin 1996 yılında vermiş olduğu<br />

bir kararda, apartman görevlisine tahsis<br />

edilmiş “kapıcı dairesi”, yasadan kaynaklanan<br />

menfaat olarak değerlendirilerek emsal karşılığı<br />

kira bedelinin kıdem tazminatı hesabında dikkate<br />

alındığı anlaşılmaktadır (2).<br />

Yüksek mahkemenin verdiği bu karar tartışmaya<br />

açık bir karardır.<br />

Nitekim, yukarda konut kapıcılarına yönelik<br />

yönetmelik hükümleri dikkate alınarak yapılan<br />

açıklamalar, apartman görevlilerine kullandırılan<br />

konutların(kapıcı dairesinin) işin niteliğinden<br />

kaynaklandığını hatta, apartman görevlisinin<br />

günlük çalışma programındaki “ara dinlenmeleri”<br />

nin konut tahsisine bağlı olarak dört defa verilebilmesinin<br />

imkan dahiline girdiğini gösterdiğinden,<br />

sağlanan konutun, yasadan kaynaklanan<br />

sosyal yardım niteliğinde bir menfaat olmadığı<br />

sonucunu doğurmaktadır.<br />

Apartman görevlisine işi gereği barınmak üzere<br />

tahsis edilen “kapıcı dairesi”, sosyal yardım<br />

niteliğinde olmadığından, kıdem tazminatının<br />

hesabında bir ücret olarak değerlendirilmemelidir.<br />

Benzer yaklaşım, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda<br />

da benimsenmiştir. Nitekim, 193 sayılı Kanuna<br />

göre, “Genel olarak maden işletmelerinde<br />

ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına<br />

göre barındırılması gereken memurlarla<br />

70<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

müstahdemlere konut tedariki ve bunların aydınlatılması,<br />

ısıtılması ve suyunun temini suretiyle<br />

sağlanan menfaatler ile mülkiyeti işverene<br />

ait brüt alanı 100 m²’yi aşmayan konutların<br />

hizmet erbabına mesken olarak tahsisi suretiyle<br />

sağlanan menfaatler (Bu konutların 100 m²’yi aşması<br />

halinde, aşan kısma isabet eden menfaat<br />

için bu istisna hükmü uygulanmaz)” gelir vergisinden<br />

muaf tutulmuşlardır.<br />

Yukarıda açıklanan nedenlerle, diğer işçilere<br />

tanınmayan bir hak olarak günde dört ara dinlenmesi<br />

imkanı sağlanarak günün önemli bir dilimine<br />

yayılan çalışma biçimine yasal zemin oluşturan<br />

konut (kapıcı dairesi)olanağı, apartman görevlilerine<br />

sağlanan sosyal yardım anlamında bir menfaat,<br />

başka bir ifadeyle ücret değildir.<br />

Yüksek yargının, apartman görevlisine tahsis<br />

edilen konutu, ayni ücret olarak değerlendirerek<br />

kıdem tazminatının hesabında dikkate alan kararı,<br />

İş Kanunu ve Konut Kapıcıları Yönetmeliğinin<br />

amacına uygun düşmemiştir.<br />

Apartman görevlilerine gördükleri işin niteliği<br />

olarak ve çalışma biçimini belirleyen bir unsur<br />

olarak tahsis edilen konut ve iş sağlığı ve güvenliği<br />

gereği işçi ve ailesinin temel gereksinimlerini<br />

karşılamakla sınırlı olarak temin edilen su, elektrik<br />

vb imkanlar da ücret olarak değerlendirilemeyeceğinden,<br />

kıdem tazminatlarının hesabında<br />

ücret olarak dikkate alınarak hesaplama yapılamayacağı<br />

düşünülmektedir.<br />

(1) DANIŞTAY 10.DAİRESİ 13.03.2007 Tarih,<br />

2004/6952 Esas No.,2007/946 sayılı Kararı<br />

İstemin Özeti: 03.03.2004 tarih ve 25391 sayılı<br />

Resmi Gazete’de yayımlanan “Konut Kapıcıları<br />

Yönetmeliği”nin 13. maddesinde yer alan “kapıcıya<br />

görevi nedeniyle konut verilmesi zorunlu değildir.”<br />

hükmünün; imar mevzuatına göre kapıcı<br />

konutu ayrılması zorunlu olan binalarda çalışan<br />

kapıcılara, kapıcı konutu verilmesi zorunluluğu<br />

gözetilmeksizin yapılan düzenlemenin hukuka<br />

aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.<br />

Karar: Dava, 03.03.2004 tarih ve 25391 sayılı<br />

Resmi Gazete’de yayımlanan “Konut Kapıcıları<br />

Yönetmeliği”nin 13. Maddesinde yer alan “kapıcıya<br />

görevi nedeniyle konut verilmesi zorunlu değildir.”<br />

hükmünün iptali istemiyle açılmıştır.<br />

4857 sayılı İş Kanunu’nun “Konut kapıcılarının<br />

özel çalışma koşulları” başlıklı 110. Maddesinde;<br />

“Konut kapıcılarının hizmetlerinin kapsam ve<br />

niteliği ile çalışma süreleri, hafta tatili, ulusal<br />

bayram ve genel tatil günleri, yıllık ücretli izin<br />

hakları ve kapıcı konutları ile ilgili hususların<br />

düzenlenmesinde uygulanacak değişik şekil ve<br />

esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca<br />

hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.” Kuralı<br />

bulunmaktadır.<br />

Yukarıda anılan Yasa kuralında belirtilen hususlar,<br />

dava konusu Yönetmelik ile düzenlenmiş<br />

olup; anılan Yönetmeliğin “Kapıcı Konutu ve Tahliyesi”<br />

başlıklı 13. maddesinde; kapıcıya görevi<br />

nedeniyle konut verilmesinin zorunlu olmadığı,<br />

eğer kapıcıya görevi nedeniyle konut verilmişse,<br />

konutun 3194 Sayılı İmar Kanunu ve Belediye İmar<br />

Yönetmelikleri ile öngörülen koşullara uygun olması<br />

gerektiği; kapıcıya görevi nedeniyle verilmiş<br />

olan konut için iş sözleşmesinin devamı süresince<br />

kira istenemeyeceği kuralına yer verilmiştir.<br />

Öte yandan, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 36.<br />

Maddesinin 1. fıkrasında, kapıcı dairesi ayrılması<br />

mecburiyeti olan binalarda, bu dairelerin yönetmelikte<br />

belirtilen şart ve ölçüleri taşıması gerektiği;<br />

son fıkrasında da nerelerde ve hangi binalarda<br />

kapıcı dairesi ayrılması gerektiğinin imar<br />

yönetmeliklerinde gösterileceği belirtilmiştir.<br />

3030 sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler<br />

Tip İmar Yönetmeliği’nin 52. maddesinde,<br />

konut olarak kullanılacak daire sayısı 12’den<br />

fazla olan binalarda kapıcı dairesi yapılmasının<br />

mecburi olduğu; aynı Yönetmeliğin 53. maddesinde<br />

de kapıcı dairelerinin amacı dışında kullanılamayacağı<br />

kuralı yer almaktadır.<br />

4857 sayılı Yasanın 110. maddesinde, konut<br />

kapıcılarının çalışma koşullarının; sözleşme serbestisi<br />

ilkesi uyarınca taraflar arasında yapılacak<br />

iş akdiyle belirlenmesi yerine, yürüttükleri hizmetin<br />

niteliği, çalışma sürelerinin farklılığı ve<br />

sorumlulukları itibariyle kamu hukuku kapsamında<br />

yönetmelikle düzenlenmesi gereken bir husus<br />

olarak ele alındığı, anılan maddede kapıcı konutu<br />

ile ilgili hususların da yönetmelikle düzenlenecek<br />

hususlar arasında sayılması nedeniyle Yönetmeli-<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 71

ği 13. maddesinde kapıcı konutu ile ilgili düzenlemeye<br />

yer verildiği görülmektedir.<br />

(2) YARGITAY 9.HUKUK DAİRESİ<br />

T.25.06.1996, E.3107, K.14356<br />

• MESLEKİ YAZILAR<br />

Diğer taraftan imar ile ilgili mevzuat hükümlerinin<br />

değerlendirilmesinden; konut olarak kullanılan<br />

ve daire sayısı onikiden fazla olan binalarda<br />

kapıcı dairesi yapılmasının zorunlu olduğu ve kapıcı<br />

dairesinin amacı dışında kullanılamayacağı,<br />

dolayısıyla bu konutların, görev nedeniyle yalnızca<br />

kapıcıya tahsis edilebileceği, ancak 12 daireden<br />

az olan ve konut olarak kullanılan binalar ile<br />

işyeri olarak kullanılan binalarda kapıcı dairesi<br />

ayrılması ve dolayısıyla kapıcıya konut tahsisine<br />

ilişkin bir zorunluluğun bulunmadığı sonucu çıkmaktadır.<br />

Özellikle kaloriferli konutlarda, kapıcıların,<br />

konutun kaloriferini zamanında yakma,<br />

ısıyı ayarlama ve söndürme görevini yerine getirebilmeleri,<br />

günlük çalışma süresinin gün içinde<br />

bölünmesini gerektirmekte olup, bu çalışma biçimi<br />

de kapıcının kapıcı konutu olarak ayrılan yerde<br />

oturmasını zorunlu kılmaktadır. Ayrıca, 1774<br />

sayılı Kimlik Bildirme Kanunu’nun 11. maddesi<br />

ile kapıcılara yüklenen, binalarda bildirim dışı<br />

kimselerin oturup oturmadığını, garaj kömürlük,<br />

boş daire gibi bölümlere saklanmalar, sığınmalar,<br />

bazı eşya ve maddeleri gizlemeler olup olmadığını<br />

kontrol etme yükümlülüğünün yerine getirilebilmesi;<br />

kapıcıların, imar mevzuatı uyarınca<br />

kendilerine ayrılan konutta oturmaları ile mümkündür.<br />

Yasa koyucunun konut olarak kullanılan<br />

ve daire sayısı on ikiden fazla olan binalarda kapıcı<br />

konutu ayrılmasını öngörmekle, bu türden<br />

binalarda çalışan kapıcıların bizzat işyerlerinde<br />

ikamet etmelerini amaçladığı açıktır.<br />

Bu durumda, imar mevzuatına göre kapıcı<br />

konutu ayrılması zorunlu olan binalarda çalışan<br />

kapıcılara kapıcı konutu verilmesi zorunluluğu<br />

gözetilmeksizin, tüm konut kapıcılarına kapıcı<br />

konutu verilmesinin zorunlu olmadığı sonucunu<br />

yaratan dava konusu düzenlemede hukuka uyarlık<br />

bulunmamaktadır.<br />

Açıklanan nedenlerle, 03.03.2004 tarih ve<br />

25391 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Konut<br />

Kapıcıları Yönetmeliği”nin 13. maddesinde yer<br />

alan “kapıcıya görevi nedeniyle konut verilmesi<br />

zorunlu değildir.” hükmünün iptaline, oybirliğiyle<br />

karar verildi.<br />

DAVA : Davacı, ihbar, kıdem ve kötüniyet<br />

tazminatı, fazla çalışma parası ile hafta<br />

ve genel tatili gündeliklerinin ödetilmesine<br />

karar verilmesini istemiştir. Yerel mahkeme,<br />

isteği kısmen hüküm altına almıştır.<br />

Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından<br />

temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği<br />

konuşulup düşünüldü:<br />

KARAR : 1. Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle<br />

kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere<br />

göre, davacının aşağıdaki bendin kapsamı<br />

dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.<br />

2. 1475 Sayılı iş Kanunu 14/11. maddesinde<br />

ihbar ve kıdem tazminatına esas alınarak ücretin<br />

hesabına 26. maddenin birinci fıkrasında yazılı<br />

ücrete ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve para<br />

ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan<br />

menfaatlerin de gözönünde tutulması gerekir.<br />

Davacı işyerinde kapıcı ve kaloriferci olarak<br />

çalışmış olup, kapıcı konutundan yasa gereği bir<br />

kira ödemeksizin yararlandığı gibi aydınlatma,<br />

yakıt ve su parası ödememek suretiyle de para<br />

ile ölçülebilen menfaatlerden de yararlanmaktadır.<br />

Böyle olunca kıdem tazminatı hesabında<br />

belirlenecek günlük ücrete bu menfaatlerin de<br />

yansıtılması suretiyle kıdem tazminatının tesbit<br />

edilerek hüküm altına alınması gerekir. Hatalı değerlendirme<br />

ile bu hususun dikkate alınmaksızın<br />

düzenlenen bilirkişi raporuna dayanılarak hüküm<br />

kurulması bozmayı gerektirmiştir.<br />

3. Davacının çalışma süresine göre ihbar önelinin<br />

sekiz hafta olduğu tartışmasızdır. Böyle olunca,<br />

dört hafta üzerinden ihbar tazminatının hesaplanması<br />

hatalıdır. Öte yandan, yukarıda ikinci<br />

bentde sözkonusu edilen menfaatlerin de ihbar<br />

tazminatı hesabında nazara alınması gerekir. Yazılı<br />

şekilde hüküm kurulması isabetsizdir.<br />

SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda gösterilen<br />

nedenlerle BOZULMASINA, peşin alınan<br />

temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine,<br />

25.6.1996 gününde oybirliğiyle karar verildi.<br />

72<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

2012 YILININ MART-NİSAN AYLARINDA<br />

MEVZUATTA YAPILAN ÖNEMLİ<br />

DEĞİŞİKLİKLER<br />

-I-<br />

6283 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL<br />

SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK<br />

YAPILMASINA DAİR KANUN YAYIMLANDI<br />

(8.3.2012/ RG. 28227).<br />

1.3.2012 tarihli ve 6283 sayılı Yasa ile 5510 sayılı<br />

Yasada yapılan değişiklik, kamuoyunda intibak yasası<br />

olarak adlandırılan değişiklikleri içermektedir.<br />

Yasada emekli maaşının hesaplanması ile ilgili olarak<br />

yapılan değişiklikler 1.1.2013 tarihinde yürürlüğe<br />

girecektir. Bu Yasa ile emekli maaşları arasındaki<br />

farklılık giderilmeye çalışılmıştır.<br />

-II-<br />

52 NO’LU VERGİ USUL KANUNU SİRKÜLERİ<br />

YAYIMLANDI. (08.3.2012/ VUK-52/2012-2/<br />

Mücbir sebep-1)<br />

Bu sirkülerde, Suriye’de meydana gelen olaylardan<br />

etkilenen mükelleflerin durumlarını ispat<br />

veya tevsik eden bilgi ve belgelerle etkilendikleri<br />

süreyi de belirtmek suretiyle gelir/kurumlar vergisi<br />

bakımından bağlı oldukları vergi dairesine müracaat<br />

etmeleri ve yapılacak araştırma sonucunda,<br />

olaylardan vergi ödevlerinin yerine getirilmesine<br />

engel olacak derecede etkilendikleri anlaşılanların<br />

durumlarının mücbir sebep kapsamında değerlendirilerek<br />

Vergi Usul Kanununun ilgili hükümlerinden<br />

yararlandırılacakları belirtilmiştir.<br />

-III-<br />

7 NO’LU ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ SİRKÜLERİ<br />

YAYIMLANDI. (19.3.2012/ ÖTV-1/2012-2)<br />

Gelir İdaresi Başkanlığınca çıkarılan Bu sirkülere<br />

göre,<br />

ü 1 Seri No.lu ÖTV Genel Tebliğinin (9.1.)<br />

bölümünde yer alan açıklamalara göre tecil-terkin<br />

uygulamasından ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı listenin<br />

(B) cetvelindeki malları, (I) sayılı listeye dahil<br />

olmayan malların imalinde kullanmak üzere söz<br />

konusu Tebliğ ekinde yer alan talep ve taahhütnameleri<br />

vermek suretiyle satın alan veya ithal eden<br />

“sanayi sicil belgesi”ni haiz imalatçılar yararlanacaktır.<br />

ü<br />

Bu uygulamadan yararlanmak isteyen sanayi<br />

sicil belgesini haiz imalatçıların, (I) sayılı listenin<br />

(B) cetvelindeki malları ithalatçılardan veya<br />

rafineriler dahil imalatçılardan alımında, Tebliğ<br />

ekinde bir örneği olan (EK:2) “Talep ve Taahhütname”<br />

ile birlikte sanayi sicil belgesinin noter veya<br />

yeminli mali müşavir (YMM) tarafından onaylanmış<br />

örneğini ÖTV mükellefine vermeleri gerekmektedir.<br />

ü ÖTV mükellefleri, bu kapsamda teslim ettikleri<br />

mallar için, Bakanlar Kurulunun ürünün<br />

bu amaçla kullanılmasına ilişkin olarak belirlediği<br />

tutara göre ÖTV hesaplayarak beyannamelerinin<br />

ilgili bölümünde beyan edecektir. Beyan edilen<br />

verginin Bakanlar Kurulu Kararına göre tecil edilmesi<br />

öngörülen kısmı; bu tutar ile 12 aylık gecikme<br />

faizi tutarı toplamı kadar teminat verilmesi<br />

üzerine tecil edilecek, kalan kısmı tahsil edilecektir.<br />

ü Bu kapsamda malın teslim edildiği dönem<br />

beyannamesine alıcının verdiği “Talep ve Taahhütname”<br />

ile sanayi sicil belgesi ve indirimli teminattan<br />

yararlanılan dönemler için “Tecil -Terkin Kapsamında<br />

%5 Oranındaki İndirimli Teminattan Yararlananlara<br />

İlişkin Bilgi Formu”nun satıcı tarafından<br />

aslının aynı olduğu kaşe tatbik edilip imzalanmak<br />

suretiyle onaylanmış fotokopileri eklenecektir.<br />

ü Diğer taraftan, vergisi tecil edilerek satın<br />

alınan malların tecil tarihini veya bu kapsamda ithal<br />

edilen malların ithal tarihini takip eden aybaşından<br />

itibaren 12 ay içinde imalatta kullanılması<br />

ve bu kullanımın yukarıda bahsi geçen Tebliğin ilgili<br />

bölümlerinde ifade edilen süreler içinde YMM<br />

tarafından düzenlenen üretim raporuyla tevsik<br />

edilmesi zorunlu olup, usulüne uygun düzenlenen<br />

raporun ibrazı ve uygulama kapsamında hesaplanan<br />

vergiden tecil edilen kısım düşüldükten sonra<br />

kalan tutarın ödenmiş olması halinde, tecil edilen<br />

vergi terkin edilecek ve teminat çözülecektir.<br />

ü Tecil-terkin uygulaması seçimlik bir hak<br />

olup, bu uygulamadan yararlanmak isteyenlerin<br />

ÖTV mevzuatında belirlenen usul ve esaslara uyma<br />

zorunlulukları bulunmaktadır.<br />

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 73

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

-IV-<br />

ÖLÇÜ VE ÖLÇÜ ALETLERİNİN TAMİR VE<br />

AYARINI YAPACAK KİŞİLERE VERİLECEK<br />

YETKİ BELGESİ HAKKINDA YÖNETMELİK<br />

YAYIMLANDI (20.3.2012/ RG. 28239).<br />

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca çıkarılan<br />

bu Yönetmelikte, 11.1.1989 tarihli ve 3516 sayılı<br />

Ölçüler ve Ayar Kanunu kapsamında bulunan ölçü<br />

ve ölçü aletlerinin tamir ve ayar hizmetlerini yapacak<br />

kişilere verilecek yetki belgesi ve işyeri uygunluk<br />

belgesi ile ilgili usul ve esaslar belirlenmiştir.<br />

Bu Yönetmelik, 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu<br />

kapsamında bulunan ölçü ve ölçü aletlerinin tamir<br />

ve ayar hizmetlerini yapacak kişilere verilecek yetki<br />

belgesi ile ilgili işlemleri kapsamaktadır.<br />

3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu kapsamında<br />

bulunan ölçü ve ölçü aletlerinin tamir ve ayar hizmetlerini<br />

yapacak kişilerin, bu Yönetmelik hükümleri<br />

çerçevesinde işyerinin bulunduğu il müdürlüğünden<br />

yetki belgesi almaları zorunludur.<br />

Yönetmeliğin 7 nci maddesi uyarınca işyeri uygunluk<br />

belgesi sahipleri, tamir ve ayar hizmetlerini<br />

yaptıkları ölçü ve ölçü aletlerinin kaydedilecek<br />

olup, işyerine ait olan ve il müdürlüğünce tasdik<br />

edilen bir defter tutmakla yükümlüdür. Bu deftere,<br />

ölçü aleti sahibinin adı, adresi, ölçü aletinin seri<br />

numarası, markası, cinsi, sınıfı, tipi, kapasitesi ile<br />

yapılan tamir ve ayar işleminin kısa açıklaması, tamirin<br />

yapıldığı tarih ve tamiri yapan kişinin adı ve<br />

soyadı kaydedilecektir.<br />

Yayımı tarihinde yürürlüğe giren bu Yönetmelikle<br />

5.6.2002 tarihli ve 24776 sayılı Resmî Gazete’de<br />

yayımlanan Ölçü ve Ölçü Aletlerinin Tamir ve Ayarını<br />

Yapacak Kişilere Verilecek Yetki Belgesi Hakkında<br />

Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.<br />

-V-<br />

KARAYOLLARI TRAFİK YÖNETMELİĞİNDE<br />

DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK<br />

YAYIMLANDI (21.3.2012/ RG. 28240).<br />

İçişleri Bakanlığınca çıkarılan Yönetmelikle<br />

18.7.1997 tarihli ve 23053 mükerrer sayılı Resmî<br />

Gazete’de yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliğinde<br />

önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu Yönetmelikle,<br />

ÖTVK açısından da uygulama olanağı bulunan<br />

istiap haddi, Taşıma Sınırı (Kapasite) adı altında<br />

aşağıdaki şekilde yeniden tanımlanmıştır:<br />

Taşıma Sınırı (Kapasite): Bir aracın güvenle<br />

taşıyabileceği, en çok yük ağırlığı ve/veya yolcu<br />

ve hizmetli sayısıdır.”<br />

Tanımdan da anlaşılacağı üzere bir taşıtın taşıma<br />

sınırı hesaplanırken, sürücünün ağırlığı dikkate<br />

alınmamaktadır. Çünkü, taşıtlarda imalatçı firmaca<br />

düzenlenen uygunluk belgesinde taşıtın boş ağırlığı<br />

belirlenirken sürücü dahil edilmektedir. Çünkü,<br />

taşıtın sürücüsüz hareket edemeyeceği kabul<br />

edilmektedir. Ancak, ÖTVK’nunda ise sürücü dahil<br />

dikkate alınmaktadır. Bu iki mevzuat arasındaki<br />

uyumsuzluk da doblo, kango gibi hafif ticari araçların<br />

ÖTV oranının belirlenmesinde uygulamada sorun<br />

yaratmaktadır.<br />

-VI-<br />

DÖVİZ KAZANDIRICI FAALİYETLERDE DAMGA<br />

VERGİSİ VE HARÇ İSTİSNASI UYGULAMASI<br />

HAKKINDA TEBLİĞ (SERİ NO: 1)’DE<br />

DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ (SERİ<br />

NO: 5) YAYIMLANDI<br />

(21.3.2012/ RG. 28240).<br />

Ekonomi Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı tarafından<br />

müştereken çıkarılan bu Tebliğde, kati ihraç edilen<br />

mallara ait ambalaj malzemesinin geçici ihracı ve<br />

ithali” de istisna kapsamına alınmıştır.<br />

-VII-<br />

2012/2931 SAYILI BKK YAYIMLANDI<br />

(24.3.2012/ RG. 28243).<br />

Bu Karar ile KDV oranlarında değişiklik yapılmış<br />

olup, yapılan değişiklikler 25 Mart 2012 tarihinde<br />

yürürlüğe girmiştir. Yapılan değişiklik, Sağlık Bakanlığı<br />

ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nca ithaline<br />

ve üretimine izin verilen ürünlerin terkibinde<br />

bulunan aktif maddeler ve aktif madde üretiminde<br />

kullanılan hammaddelerinde KDV oranı indirilmiştir.<br />

-VIII-<br />

2012/2856 SAYILI BKK YAYIMLANDI<br />

(24.3.2012/ RG. 28243).<br />

17/2/ 2012 tarihli ve 2012/2856 sayılı BKK ile<br />

6 Ekim 2009 tarihinde İstanbul’da imzalanan ve<br />

7/12/2011 tarihli ve 6256 sayılı Kanunla onaylanması<br />

uygun bulunan ekli “Türkiye Cumhuriyeti ile<br />

Finlandiya Cumhuriyeti Arasında Gelir Üzerinden<br />

Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması”<br />

ile Anlaşmaya dair Protokol ve notaların<br />

onaylanması kararlaştırılmıştır.<br />

-IX-<br />

BÜROKRASİNİN AZALTILMASI VE<br />

İŞLEMLERİN BASİTLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK<br />

BAŞBAKANLIK, BAKANLIKLAR, BAZI BAĞLI<br />

VE İLGİLİ KURULUŞLAR VE ÜNİVERSİTELERE<br />

AİT 84 ADET YÖNETMELİK YAYIMLANDI<br />

(3.4.2012/ RG. 28253).<br />

Bürokratik işlemleri azaltmak amacıyla çeşitli<br />

kurum ve kuruluşlarca çıkarılan (84) adet Yönetmelikte<br />

çeşitli değişiklikler yapılmıştır. Yapılan deği-<br />

74<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

şiklikler genellikle, e-devlet çerçevesinde manyetik<br />

ortamda alınan bilgilerin kişilerden ayrıca talep<br />

edilmeyerek, vatandaşlık kimlik numarası bazlı takip<br />

edilmesine yönelik düzenleme yapılmıştır. Ayrıca,<br />

Yönetmelik değişikliklerine devam edilerek 4<br />

Nisan 2012 tarihli ve 2824 sayılı Resmi Gazete’de de<br />

bürokrasiyi azaltıcı yönetmelikler yayımlanmıştır.<br />

Diğer taraftan bu Yönetmeliklerde VUK uyarınca<br />

işe başlama bildirimi ekleri ile ilgili bir düzenleme<br />

yer almamaktadır. Çünkü, işe başlama<br />

bildirimi ile ilgili Yönetmelik bulunmamakta olup,<br />

bildirim ekinde verilen belgeler yayımlanmamış<br />

idari düzenlemelerde yer almaktadır. Dolayısıyla,<br />

vergi dairelerinde işe başlama bildiriminde bulunulurken,<br />

idarenin yayımlanmamış düzenleyici<br />

işlemlere göre eskiden olduğu gibi eklerin tam<br />

olarak verilmesi germektedir.<br />

-X-<br />

HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU<br />

YÖNETMELİĞİ YAYIMLANDI (3.4.2012/ RG.<br />

28253).<br />

Adalet Bakanlığınca yayımlanan bu Yönetmelikte,<br />

adli yargı ilk derece hukuk mahkemeleri ve<br />

bölge adliye mahkemeleri hukuk dairelerinin yargılama<br />

ve yazı işleri hizmetlerinin yürütülmesine<br />

dair usul ve esaslar düzenlenmiştir. Bu Yönetmelik,<br />

12.1.2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri<br />

Kanununun uygulama alanını, adli yargı ilk derece<br />

hukuk mahkemeleri ve bölge adliye mahkemeleri<br />

hukuk dairelerinde tutulacak kayıtlar ile yazı işleri<br />

hizmetlerinin yürütülmesi ve bu işlemlerde UYAP’ın<br />

kullanılmasına dair usul ve esasları kapsamaktadır.<br />

Bu Yönetmelikle, Hukuk ve Ticaret Mahkemelerinin<br />

Yazı İşleri Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.<br />

-XI-<br />

DANIŞTAY ONBEŞİNCİ DAİRE BAŞKANLIĞINCA<br />

[ESAS NO: 2011/12942 KARAR NO :<br />

2011/3325] KANUN YARARINA BOZMA<br />

KARARI YAYIMLANMIŞTIR. (3.4.2012/<br />

Mükerrer RG. 28253).<br />

Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte<br />

bulunan mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar<br />

Kanunu’nun 8. maddesinde; işverenin, örneği Kurumca<br />

hazırlanacak işyeri bildirgesini en geç sigortalı<br />

çalıştırmaya başladığı tarihte Kuruma doğrudan<br />

vermek veya iadeli taahhütlü olarak göndermekle<br />

yükümlü olduğu; sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin<br />

başka bir işverene devrolunması veya intikal<br />

etmesi halinde de, yeni işverenin bildirge vermesi<br />

gerektiği, bu işlerde çalışan sigortalıların sigorta<br />

hak ve yükümlerinin devam edeceği; 140. maddesinde<br />

de; Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle;<br />

bu Kanunun 8’inci maddesinde belirtilen bildirgeyi<br />

Kanunda belirtilen tarihte Kuruma vermeyenlere<br />

idari para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.<br />

Danıştay 15 inci dairesince, dava konusu uyuşmazlıkta,<br />

yukarıda aktarılan Kanun hükmü uyarınca<br />

sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin başka<br />

bir işverene devir olunması halinde yeni işveren<br />

bildirge vermekle yükümlü olduğu, ancak, bir işyerinin<br />

devri demek, onun bütün hukuki neticeleri<br />

ile yani aktifi ve pasifi, işçisi ve tesisatı ile birlikte<br />

faaliyet halinde bir başkasına geçmesi demek olduğu,<br />

şirketin tüzelkişiliğinde herhangi bir değişiklik<br />

olmamıştır. Bu durumda, anonim şirketin hisse<br />

devri sonucunda mevcut tüzel kişiliğinin sona ermesi<br />

ve onun yerine başka bir tüzel kişinin işverenlik<br />

sıfatına sahip olması gibi bir durum söz konusu<br />

olmadığından, olayda hukuken bir işyeri devrinden<br />

söz etmenin olanaklı olmadığı ve işverenin unvan<br />

ve isim değişikliği de 506 sayılı Kanun uyarınca işyeri<br />

devir bildirgesi verilmesi yükümlülüğü doğuran<br />

hallerden olmadığından, hisse devrinde olduğu<br />

gibi, unvan değişikliğinde de, değişiklik öncesi ve<br />

sonrasında ortada aynı ve tek bir tüzel kişi, dolayısıyla<br />

tek bir işveren bulunmakta olup sadece bu<br />

işverenin unvanı değişikliğinde bildirge verilmesini<br />

zorunlu kılan bir işveren değişikliği veya işyerinin<br />

devredilmesi söz konusu olmadığından, davacı şirkete<br />

verilen idari para cezasının hukuki dayanağı<br />

bulunmadığına hükmedilmiştir.<br />

-XII-<br />

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU SAĞLIK<br />

UYGULAMA TEBLİĞİNDE DEĞİŞİKLİK<br />

YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ YAYIMLANDI<br />

(4.4.2012/ RG. 28254).<br />

Sosyal Güvenlik Kurumunca çıkarılan bu Tebliğ<br />

ile 25.3.2010 tarihli ve 27532 sayılı mükerrer Resmî<br />

Gazete’de yayımlanan Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık<br />

Uygulama Tebliğinde çeşitli değişiklikler yapılmıştır.<br />

Tebliğde yapılan değişikliklerden biri de eczanelerin<br />

fatura düzenlemesi ile ilgili 9.2.2 numaralı<br />

maddesini aşağıdaki şekilde değiştirilmesidir.<br />

“9.2.2. Eczane Faturalarının Düzenlenmesi;<br />

(1) Eczaneler tarafından, her ayın ilk ve son<br />

gününü kapsayan döneme ait reçeteler, o ayın son<br />

günü tarihini taşıyacak şekilde sonlandırılır ve faturalandırılır.<br />

a) Yabancı ülkelerle yapılan sosyal güvenlik sözleşmeleri<br />

kapsamında kurum sağlık yardımlarından<br />

yararlandırılan ve Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerince<br />

düzenlenmiş ve onaylanmış Sosyal Güvenlik<br />

Sözleşmesine Göre Sağlık Yardım Belgesi (aslı veya<br />

fotokopisi) ile müracaat eden kişilerin reçeteleri-<br />

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 75

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

ne ait faturalar ülke bazında ayrı ayrı olmak üzere<br />

manuel,<br />

b) Kurum bilgi işlem sisteminden hasta takip<br />

numarası/provizyon alınamamasına rağmen sağlık<br />

yardımları yeterli prim ödeme gün sayısı olmaksızın<br />

ve/veya prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın<br />

Kurumca karşılanacak olan;<br />

1- İş kazasına uğrayan kişilere ait faturalar her<br />

hasta için ayrı ayrı (sadece iş kazası nedeniyle sunulan<br />

sağlık hizmeti bedelleri ödenir) olmak üzere<br />

manuel,<br />

2-“Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırılması ve Özürlülere<br />

Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında<br />

Yönetmelik” kapsamında, yetkilendirilmiş özürlü<br />

sağlık kurulu raporu vermeye yetkili sağlık kuruluşlarınca,<br />

ağır özürlü olduğu özürlü sağlık kurulu<br />

raporu ile belgelendirilen tıbben başkasının bakımına<br />

muhtaç kişilere ait faturalar her hasta için<br />

ayrı ayrı olmak üzere manuel,<br />

3- Bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalık tespit edilen<br />

kişilere ait faturalar her hasta için ayrı ayrı<br />

olmak üzere manuel,<br />

4- Acil haller nedeni ile sağlık yardımlarından<br />

yararlandırılan kişilere ait faturalar her hasta için<br />

ayrı ayrı olmak üzere manuel,<br />

5- Koruyucu sağlık hizmetleri nedeni ile sağlık<br />

yardımlarından yararlandırılan kişilere ait faturalar<br />

her hasta için ayrı ayrı olmak üzere manuel,<br />

6- Gebeliğin başladığı tarihten itibaren doğumdan<br />

sonraki ilk sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde<br />

ise ilk on haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık<br />

halini kapsayan analık haliyle ilgili rahatsızlık<br />

ve özürlülük hallerinde sağlık hizmeti sağlanan kadınlara<br />

ait faturalar, her hasta için ayrı ayrı olmak<br />

üzere manuel,<br />

7- Meslek hastalığına uğrayan kişilere ait faturalar<br />

her hasta için ayrı ayrı manuel,<br />

c) İş kazası, meslek hastalığı, trafik kazası ve<br />

adli vaka reçetelerine ait faturalar her hasta için<br />

ayrı ayrı olmak üzere,<br />

ç) Yatan hasta reçeteleri, günübirlik tedavi reçeteleri<br />

ve sağlık raporu ile temin edilen ilaç/ilaçları<br />

içeren reçetelere ait faturalar,<br />

d) Kan ürünü ve hemofili ilacı/ilaçları içeren reçetelere<br />

ait faturalar,<br />

e) İçeriğinde en az bir adet geçici karekod etiketli<br />

ilaç bulunan reçetelere ait faturalar,<br />

f) Eczanelerden ilaç teminine ilişkin mevzuatta<br />

ayrı faturalandırılmasına dair düzenleme yapılmış<br />

reçetelere ait faturalar,<br />

g) Yukarıdaki grupların dışında kalan reçetelere<br />

ait faturalar,<br />

ayrı ayrı üçer nüshalı (bir nüshası eczacı tarafından<br />

aslı gibidir onaylı fotokopi olabilir) alt gruplar<br />

halinde düzenlenir.<br />

(2) Birinci fıkranın (a), (b), (c), (e) ve (f) bentlerinde<br />

belirtilen reçeteler hariç olmak üzere; içeriğinde<br />

en az bir raporlu ilaç, kan ürünü veya hemofili<br />

ilacı bulunan reçeteler, ilgisine göre (ç) veya (d)<br />

bentlerinde belirtilen reçete grubuna dâhil edilerek<br />

faturalandırılacaktır.”<br />

Yukarıda yer alan değişiklik Tebliğin yayım tarihi<br />

olan 4.4.42012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

-XIII-<br />

PETROL PİYASASI LİSANS YÖNETMELİĞİNDE<br />

DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK<br />

YAYIMLANDI (7.4.2012/ RG. 28257).<br />

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca çıkarılan<br />

ve yayımı tarihinde yürürlüğe giren bu Yönetmelik<br />

ile 17.6.2004 tarihli ve 25495 sayılı Resmî Gazete’de<br />

yayımlanan Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin<br />

18 inci maddesinin sekizinci fıkrası aşağıdaki şekilde<br />

değiştirilmiştir.<br />

“Serbest kullanıcılar hariç olmak üzere lisans<br />

sahipleri, kullanıcılar dışındaki kişilere yapılan<br />

ham petrol ve akaryakıt satışları ile hizmet ifalarında,<br />

213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine<br />

göre tanzim edecekleri fatura ve irsaliyelerde satış<br />

yapılan muhatabın lisans numarasını da belirtmekle<br />

yükümlüdür.”<br />

-XIV-<br />

6287 SAYILI İLKÖĞRETİM VE EĞİTİM<br />

KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK<br />

YAPILMASINA DAİR KANUN YAYIMLANDI<br />

(11.4.2012/ RG. 28261).<br />

Toplumda tartışılmaksızın çıkarılan bu Yasa ile<br />

ilk ve orta öğretime ilişkin eğitim sisteminde önemli<br />

değişiklikler yapılmıştır. Ayrıca, söz konusu Yasanın<br />

15 nci maddesi ile 2547 sayılı Kanunun 56 ncı<br />

maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin ikinci paragrafı<br />

aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.<br />

“Gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından<br />

üniversitelere, yüksek teknoloji enstitüleri<br />

ile gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasıran devlet<br />

üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi<br />

ve desteklenmesini amaç edinmek üzere<br />

kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan<br />

vakıflardan Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti<br />

tanınanlara makbuz karşılığında yapılan bağış-<br />

76<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

lar, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları hükümlerine<br />

göre yıllık beyanname ile bildirilecek gelirden<br />

ve kurum kazancından indirilebilir. Bu hükmün<br />

uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye<br />

Maliye Bakanlığı yetkilidir.”<br />

Yapılan değişiklikle, devlet üniversitelerini faaliyetlerini<br />

devam ettirilmesi ve desteklenmesini<br />

amaç edinen ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti<br />

tanınanlara yapılan bağış ve yardımların yıllık beyanname<br />

ile bildirilecek gelirden ve kurum kazancından<br />

indirilebilmesine izin verilmiştir. Yapılan bağış<br />

ve yardımlar gelir/kazançtan indirileceğinden,<br />

beyannamede vergiye tabi bir matrah çıkması halinde<br />

indirimden yararlanılacak olup, aksi durumda<br />

indirilemeyecek ve indirilemeyen bağış tutarı izleyen<br />

yıllara da devredilmeyecektir. Ayrıca, bu madde<br />

hükmü devlet üniversiteleri ile sınırlıdır.<br />

-XV-<br />

6289 SAYILI KAMU GÖREVLİLERİ<br />

SENDİKALARI KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK<br />

YAPILMASINA DAİR KANUN YAYIMLANDI<br />

(11.4.2012/ RG. 28261).<br />

Bu Kanun ile 25.6.2001 tarihli ve 4688 sayılı<br />

Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun adı “Kamu<br />

Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu”<br />

şeklinde değiştirilmiş ve aynı Kanunda memurların<br />

toplu sözleşme görüşmelerinin usul ve esasları düzenlenmiştir.<br />

-XVI-<br />

ANONİM ŞİRKET ESAS MUKAVELELERİNDE<br />

İMTİYAZ TESİS EDEN HÜKÜMLERİN<br />

UYARLANMASINA İLİŞKİN TEBLİĞ (TEBLİĞ<br />

NO: İÇ TİCARET 2012/1)YAYIMLANDI<br />

(11.4.2012/ RG. 28261).<br />

Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca çıkarılan 2012/1<br />

No’lu Tebliğ ile 29.6.1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk<br />

Ticaret Kanununun 401 inci maddesinin üçüncü fıkrasında<br />

düzenlenen esas mukavelelerin ikinci fıkraya<br />

uygun hale getirilmesine ilişkin süre 3.6.2011<br />

tarihli ve 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının<br />

Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde<br />

Kararnamenin geçici 6 ncı maddesi ile verilen yetkiye<br />

dayanılarak 2.7.2012 tarihine kadar uzatılmıştır.<br />

Ancak, 13.1.2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret<br />

Kanunu 1.7.2012 tarihinde yürürlüğe girecek olup,<br />

bu tarih itibariyle de 6762 sayılı TTK yürürlükten<br />

kalkmış olacaktır. Dolayısıyla, 2012/1 sayılı Tebliğ<br />

ile yapılan süre uzatımı 1.7.2012 tarihinde hükümsüz<br />

hale gelecek olup, 6102 sayılı TTK hükümlerine<br />

göre işlem yapılması gerekecektir<br />

-XVII-<br />

69 SERİ NO’LU KATMA DEĞER VERGİSİ<br />

MÜKELLEFLERİNİN ÖDEME KAYDEDİCİ<br />

CİHAZLARI KULLANMALARI MECBURİYETİ<br />

HAKKINDA KANUNLA İLGİLİ GENEL TEBLİĞ<br />

YAYIMLANDI (11.4.2012/ RG. 28261).<br />

Maliye Bakanlığınca çıkarılan bu Tebliğde anlık<br />

ya da dönemsel olarak, elektronik yolla Gelir İdaresi<br />

Başkanlığı Bilgi İşlem Merkezine veri gönderebilecek<br />

ve Gelir İdaresi Başkanlığınca da erişilebilecek<br />

özellikleri taşıyacak olan yeni nesil ödeme kaydedici<br />

cihazlara ilişkin özellikler ve bu cihazların kullanılmaya<br />

başlama zamanı belirlenmiştir. Tebliğe<br />

göre;<br />

i. Mükellefler önceki mevzuat hükümlerine<br />

tâbi ellerindeki ödeme kaydedici cihazlarını,<br />

31.12.2015 tarihini geçmemek üzere mali hafızaları<br />

doluncaya kadar kullanabileceklerdir.<br />

1.1.2013’ten itibaren geçerli olmak üzere, bu<br />

süre içerisinde mali hafızaları dolan ödeme kaydedici<br />

cihazlara, yeni mali hafıza takılmayacak ve<br />

cihaz 60 Seri No.lu ödeme kaydedici cihaz Genel<br />

Tebliğinin 4 üncü Bölümünde yapılan açıklamalar<br />

çerçevesinde hurdaya ayrılacaktır. Cihazı hurdaya<br />

ayrılan mükellefler yeni nesil ödeme kaydedici<br />

cihazları almak suretiyle kanuni yükümlülüklerini<br />

yerine getireceklerdir.<br />

ii. Faaliyetlerinde seyyar EFT-POS cihazı kullanan<br />

mükellefler 1.1.2013 tarihinden itibaren bu<br />

cihazlar yerine EFT-POS özelliği olan yeni nesil ödeme<br />

kaydedici cihaz kullanmak zorundadırlar.<br />

iii. Yol kenarı otopark hizmeti veren mükellefler,<br />

faaliyetlerinde 1.1.2013 tarihinden itibaren<br />

EFT-POS özelliği olan yeni nesil ödeme kaydedici<br />

cihaz kullanmak zorundadırlar.<br />

-XVIII-<br />

117 SERİ NO’LU KDV GENEL TEBLİĞDİ<br />

YAYIMLANDI (14.4.2012/ RG. 28264).<br />

Maliye Bakanlığı’nca çıkarılan bu Tebliğde, Maliye<br />

Bakanlığınca KDVK’nun m.9, f.1 hükmüne istinaden<br />

KDV tevkifatına tabi tutulacak mal teslimleri<br />

ve hizmet ifalarının çeşitleri ve yapılacak tevkifat<br />

oranları belirlenmiştir. Bu Tebliğde yapılan düzenlemeler<br />

1 Mayıs 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.<br />

Bugüne kadar uygulana gelen ve uygulamaya<br />

da devam edilen KDV tevkifatı müessesesi KDVK,<br />

m.9,f.1’de sadece ve sadece mükellefin Türkiye<br />

içinde ikametgâhının, işyerinin, kanunî merkezi<br />

ve iş merkezinin bulunmaması halleri ile sınırlıdır.<br />

Maddede “ve diğer hallerde” ifadesi ile Maliye<br />

Bakanlığı’na yetki tanınırken “veya” bağla-<br />

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 77

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

cı kullanılmadığından Bakanlıkta Türkiye içinde<br />

ikametgâhının, işyerinin, kanunî merkezi ve iş merkezinin<br />

bulunmaması halinde tevkifat yapılmasına<br />

ilişkin düzenleme yapabilmesine izin verilmiştir. Ancak,<br />

yasa maddesi bu şekilde yorumlanmamış olup,<br />

madde KDV mükellefleri ve KDV mükellefi olmayanların<br />

da dahildeki işlemlerde Maliye Bakanlığınca<br />

tevkifat uygulaması getirebileceği kabul edilmiştir.<br />

Dolayısıyla, Tebliğin dayanak aldığı yasa hükmü ile<br />

Tebliğde yapılan düzenlemelerin birbirine uyumlu<br />

olmadığı düşünülmektedir. Ayrıca;<br />

1- KDVK, m.9, f.1kısmi tevkifata ilişkin bir<br />

yetki vermemektedir. Anayasanın 73 üncü maddesi<br />

uyarınca vergi oranı belirleme yetkisi sadece<br />

Bakanlar Kurulu’na tanınabilmekte olduğundan,<br />

Maliye Bakanlığı’nca kısmi tevkifata ilişkin düzenlemelerin<br />

hukuka uygun olup olmadığı da tartışılması<br />

gereken önemli hususlardan biridir.<br />

2- KDVK’nda tevkifatta vergiyi doğuran olay<br />

ayrıca belirlenmemiştir. Ancak, Tebliğde tevkifatta<br />

vergiyi doğuran olayın KDVK m.10’na göre belirleneceği<br />

açıklanmıştır. Ayrıca, KDVK’nunda vergiyi<br />

doğuran olay tahakkuk esasına bağlanmışken,<br />

Tebliğde kur farkları açısından vergiyi doğuran olay<br />

tahsil esasına bağlanmıştır.<br />

3- KDVK’nunda tevkifat suretiyle kesilen<br />

KDV’nin iade edilebilmesine ilişkin bir düzenleme<br />

bulunmamasına rağmen, Tebliğler ile tevkif edilen<br />

vergilerin iade usul ve esaslarının da düzenlenmiş<br />

olması da hukuki açıdan tartışmalı olup, iadenin yasal<br />

dayanaktan yoksun olduğu düşünülmektedir.<br />

Dahildeki işlemlerde KDV’de tevkifat uygulaması<br />

KDVK’nun temel sistematiğine ve kanun tekniğine<br />

aykırıdır. Bir de buna, Tebliğlerde yapılan düzenlemelerin<br />

de hukuka uygunluğunun tartışmalı olduğu<br />

hususu eklendiğinde, öncelikle hukuki açıdan<br />

düzenlemelerin gözden geçirilmesine önemli yarar<br />

bulunmaktadır.<br />

-XIX-<br />

5510 SAYILI KANUNUN 4 ÜNCÜ<br />

MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (c) BENDİ<br />

KAPSAMINDA SİGORTALI SAYILANLARIN<br />

HİZMET BİLGİLERİNİN ELEKTRONİK<br />

ORTAMA AKTARILMASI HAKKINDA TEBLİĞ<br />

YAYIMLANDI (14.4.2012/ RG. 28264).<br />

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca çıkarılan<br />

bu Tebliğde, 31.5.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal<br />

Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4<br />

üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında<br />

sigortalı sayılanların tüm hizmet bilgilerinin<br />

ve bu bilgilerde oluşacak değişikliklerin güncel<br />

olarak Sosyal Güvenlik Kurumunca hazırlanan web<br />

tabanlı programa internet üzerinden aktarılmasına<br />

ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.<br />

-XX-<br />

6292 SAYILI ORMAN KÖYLÜLERİNİN<br />

KALKINMALARININ DESTEKLENMESİ VE<br />

HAZİNE ADINA ORMAN SINIRLARI DIŞINA<br />

ÇIKARILAN YERLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ<br />

İLE HAZİNEYE AİT TARIM ARAZİLERİNİN<br />

SATIŞI HAKKINDA KANUN YAYIMLANDI<br />

(26.4.2012/ RG. 28275).<br />

Kamuoyunda 2-B yasası olarak da ifade edilen<br />

bu Yasada 31.8.1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman<br />

Kanununun 2 nci maddesi gereğince, Hazine adına<br />

orman sınırları dışına çıkarılan yerlerin değerlendirilmesi,<br />

yeni orman alanlarının oluşturulması, nakline<br />

karar verilen Devlet ormanları içinde veya bitişiğinde<br />

bulunan köyler halkının yerleştirilmesi ve<br />

orman köylülerinin kalkındırılmasının desteklenmesi<br />

ile Hazineye ait tarım arazilerinin satışına ilişkin<br />

usul ve esaslar belirlenmiştir Bu Kanun, 6831 sayılı<br />

Kanunun 2 nci maddesine göre Hazine adına orman<br />

sınırları dışına çıkarılan yerler ile Hazineye ait tarım<br />

arazileri hakkında da uygulanacaktır.<br />

Bu Yasanın “Yeni orman alanlarının tesisi,<br />

Devlet ormanları içinde veya bitişiğinde bulunan<br />

köyler halkının desteklenmesi, gelirler, harcamalar<br />

ve muafiyetler” başlıklı 10 uncu maddesinin<br />

(6) numaralı fıkrasında Bu Kanun hükümlerinin<br />

uygulanmasında yapılacak satış, tescil, devir, kayıt,<br />

terkin, düzeltme, ifraz, tevhit, cins değişikliği ve<br />

ipotek işlemleri ile bunlara bağlı ve tamamlayıcı nitelikteki<br />

işlemler veraset ve intikal vergisinden,<br />

492 sayılı Kanun ile 26.5.1981 tarihli ve 2464<br />

sayılı Belediye Gelirleri Kanunu kapsamında alınan<br />

harçlardan, bu işlemler nedeniyle düzenlenecek<br />

kâğıtlar damga vergisinden ve genel yönetim<br />

kapsamındaki kamu idarelerince alınan<br />

ücretlerden muaf olduğu hüküm altına alınmıştır.<br />

78<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

AMME ALACAKLARININ TAHSİL USULÜ<br />

HAKKINDA KANUN İLE BAZI KANUNLARDA<br />

DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN<br />

Kanun No : 6322<br />

Kabul Tarihi : 31.05.2012<br />

Resmi Gazete : 28324<br />

Resmi Gazete : 15.06.2012<br />

MADDE 1 – 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme<br />

Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 39 uncu<br />

maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “bu yerin belediye<br />

sınırları dışındak i” ibaresi “diğer” şeklinde değiştirilmiştir.<br />

MADDE 2 – 6183 sayılı Kanunun geçici 8 inci maddesinin<br />

birinci fıkrasında yer alan “31/12/2014” ibaresi<br />

“31/12/2023” şeklinde, “genel bütçeye dahil daireler<br />

ve katma bütçeli idarelerce” ibaresi “merkezi yönetim<br />

kapsamındaki kamu idarelerince” şeklinde, “29.1.2004<br />

tarihli ve 5084 sayılı Kanun” ibaresi “29/6/2001 tarihli<br />

ve 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi<br />

ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik<br />

Yapılması Hakkında Kanunun ek 3 üncü maddesi” şeklinde<br />

değiştirilmiştir.<br />

MADDE 3 – 13/7/1956 tarihli ve 6802 sayılı Gider Vergileri<br />

Kanununun 39 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında<br />

yer alan “(operatör değişiklikleri hariç)” ibaresi “(iş ve<br />

hizmetlerin merkezi bir sunucu tarafından uzaktan izlenmesi<br />

ve yürütülmesine yönelik makineler arası veri<br />

aktarımına mahsus olan ve bunların yürütülmesi için<br />

zorunlu olanlar dışında sesli, görsel iletişim veya genel<br />

amaçlı internet erişimi için kullanılmayan mobil telefon<br />

aboneliğinin ilk tesisi ile operatör değişiklikleri hariç)”<br />

şeklinde değiştirilmiştir.<br />

MADDE 4 – 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi<br />

Kanununun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (8)<br />

numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, fıkraya<br />

aşağıdaki bent ve maddeye son fıkrasından önce gelmek<br />

üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.<br />

“8. Bu Kanunun 47 nci maddesinde yazılı şartları haiz<br />

olanlardan kendi ürettikleri ürünleri satanlara münhasır<br />

olmak üzere el dokuma işleri, bakır işlemeciliği, çini ve<br />

çömlek yapımı, sedef kakma ve ahşap oyma işleri, kaşıkçılık,<br />

bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık,<br />

keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, çarıkçılık, yemenicilik,<br />

oyacılık ve bunlar gibi geleneksel, kültürel, sanatsal<br />

değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında<br />

faaliyette bulunanlar;”<br />

“9. Yukarıdaki bentlerde sözü edilen işlere benzerlik<br />

gösterdikleri Maliye Bakanlığınca kabul edilen ticaret ve<br />

sanat işleri ile iştigal edenler.”<br />

“Esnaf muaflığına ilişkin şartları taşıyanlara talepleri<br />

halinde vergi dairesince Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi<br />

verilir. Bu belgenin şekil ve muhtevasının tayin ve tespiti<br />

ile iptali ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye<br />

Maliye Bakanlığı yetkilidir.”<br />

MADDE 5 – 193 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin<br />

ikinci fıkrasında yer alan “gelirleri bunlar tarafından<br />

bildirilecek olanlar” ibaresi “istisna haddinin üzerinde<br />

hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine<br />

bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret,<br />

menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer<br />

kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı 103<br />

üncü maddede yazılı tarifenin üçüncü diliminde ücret<br />

gelirleri için yer alan tutarı aşanlar” şeklinde değiştirilmiştir.<br />

MADDE 6 – 193 sayılı Kanunun 41 inci maddesinin birinci<br />

fıkrasının mülga (9) numaralı bendi aşağıdaki şekilde<br />

yeniden düzenlenmiştir.<br />

“9. Kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını<br />

aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere,<br />

yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan<br />

yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade<br />

farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan<br />

gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unu aşmamak<br />

üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan kısmı.<br />

Belirlenecek oranı sektörler itibarıyla farklılaştırmaya<br />

Bakanlar Kurulu, bendin uygulanmasına ilişkin usul ve<br />

esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”<br />

MADDE 7 – 193 sayılı Kanunun 46 ncı maddesinin altıncı<br />

fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye<br />

aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.<br />

“Basit usule tabi olmanın şartlarından herhangi birini<br />

takvim yılı içinde kaybedenler, ertesi takvim yılı başından<br />

itibaren gerçek usulde vergilendirilirler. Basit usulün<br />

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 79

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

şartlarını haiz olanlardan, bu usulden yararlanmak istemediklerini<br />

yazı ile bildirenler dilekçelerinde belirttikleri<br />

tarihten veya izleyen takvim yılı başından, yeni işe<br />

başlayanlar ise işe başlama tarihinden itibaren gerçek<br />

usulde vergilendirilirler. Gerçek usulde vergilendirilen<br />

mükelleflerden, 47 nci maddede yazılı şartları taşıyanlardan<br />

arka arkaya iki hesap döneminin iş hacmi 48 inci<br />

maddede yazılı hadlerden düşük olanlar, yazılı talepleri<br />

üzerine bu şartın gerçekleşmesini takip eden takvim<br />

yılından başlayarak basit usule geçebilirler. İşin eş ve<br />

çocuklara devri halinde iş hacminin hesabında devirden<br />

önceki süreler de dikkate alınır. Sahte veya muhteviyatı<br />

itibarıyla yanıltıcı belge düzenledikleri tespit edilenler<br />

hiçbir suretle basit usulde vergilendirilmezler.”<br />

“Gerçek usulde vergilendirilmekte iken işini terk<br />

eden mükellefler ile basit usulün şartlarını kaybedenlerden<br />

gerçek usulde vergilendirilmeye başlamadan önce<br />

işini terk eden mükellefler, terk tarihini takip eden yılın<br />

başından itibaren iki yıl geçmedikçe basit usule dönemezler.<br />

Bu hüküm, işin eş veya çocuklara devri halinde<br />

de uygulanır.<br />

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları<br />

belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”<br />

MADDE 8 – 193 sayılı Kanunun 75 inci maddesinin<br />

ikinci fıkrasının (14) numaralı bendinde yer alan “Bu<br />

maddenin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yer alan<br />

menkul” ibaresi “Menkul” olarak değiştirilmiş, fıkraya<br />

aşağıdaki bent eklenmiştir.<br />

“16. Yukarıdaki bentlerde sayılanlar dışında Sermaye<br />

Piyasası Kanunu hükümlerine göre ihraç edilen her türlü<br />

sermaye piyasası araçlarından elde edilen gelirler.”<br />

MADDE 9 – 193 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinin<br />

birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yer alan “rehabilitasyon<br />

merkezi” ibaresi “rehabilitasyon merkezi ile<br />

mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak<br />

yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı<br />

denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin” şeklinde<br />

değiştirilmiş, (11) numaralı bendinde yer alan<br />

“Türkiye Kızılay Derneğine” ibaresinden sonra gelmek<br />

üzere “ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine” ibaresi ve fıkraya<br />

aşağıdaki bentler eklenmiştir.<br />

“12. Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre<br />

girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan<br />

edilen gelirin %10’unu aşmayan kısmı.<br />

13. Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri,<br />

kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye’de<br />

verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık,<br />

mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe<br />

kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmeti<br />

alanlarında faaliyette bulunan hizmet işletmeleri<br />

ile ilgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak eğitim<br />

ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye’de<br />

yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin<br />

münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın<br />

%50’si. Bu indirimden yararlanılabilmesi için fatura veya<br />

benzeri belgenin yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi<br />

şarttır. Bu bentte yer alan oranı, hizmet alanları<br />

itibarıyla sıfıra kadar indirmeye veya %100’e kadar artırmaya<br />

Bakanlar Kurulu, bu bendin uygulamasına ve<br />

denetime ilişkin usul ve esasları belirlemeye ilgili bakanlıkların<br />

görüşünü almak suretiyle Maliye Bakanlığı<br />

yetkilidir.”<br />

MADDE 10 – 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin<br />

birinci fıkrasının (5) numaralı bendine aşağıdaki alt bent<br />

eklenmiş, (7) numaralı bendinin (c) alt bendinde yer<br />

alan “Kamu Ortaklığı İdaresi” ibaresi “28/3/2002 tarihli<br />

ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin<br />

Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre kurulan varlık kiralama<br />

şirketleri” şeklinde değiştirilmiş, (10) numaralı<br />

bendinin (a) alt bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş,<br />

fıkraya aşağıdaki bent eklenmiş ve altıncı fıkrasında yer<br />

alan “6, 7, 8 ve 9 numaralı” ibaresi “6, 7, 8, 9 ve 16<br />

numaralı” şeklinde değiştirilmiştir.<br />

“d) Yabancı devletlere, yabancı kamu idare ve kuruluşları<br />

ile uluslararası kuruluşlara ait diplomatik statüsü<br />

bulunmayan gayrimenkullerin kiralanması karşılığında<br />

bunlara yapılan kira ödemelerinden,”<br />

“a) Başbayiler hariç olmak üzere, 14/3/2007 tarihli<br />

ve 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi,<br />

Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan<br />

şans oyunlarına ilişkin olarak; bilet, kupon ve benzerlerini<br />

satanlara, düzenlenen her türlü bahis ve şans<br />

oyunlarının oynatılmasına aracılık edenlere, diğer kişilerce<br />

çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan<br />

komisyon, prim ve benzeri ödemelerden,”<br />

“16. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (16) numaralı<br />

bendi kapsamındaki menkul sermaye iratlarından,”<br />

MADDE 11 – 193 sayılı Kanunun geçici 67 nci maddesinin<br />

(1) numaralı fıkrasının altıncı paragrafı ile (2)<br />

numaralı fıkrasında yer alan “Hazine” ibareleri “Hazine<br />

ve 4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama<br />

şirketleri”, (7) numaralı fıkrasında yer alan “Hazine ve<br />

tam mükellef kurumlar” ibaresi “Hazine, 4749 sayılı<br />

Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri ve tam<br />

mükellef kurumlar” şeklinde değiştirilmiş, (17) numaralı<br />

fıkrasında yer alan “bunları elde edenler” ibaresinden<br />

önce gelmek üzere “bunların vadesi ve”, “yatırım<br />

80<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

fonlarının katılma belgelerinin fona iade edilmesinden”<br />

ibaresinden sonra gelmek üzere “veya diğer şekillerde<br />

elden çıkarılmasından” ibareleri eklenmiştir.<br />

MADDE 12 – 193 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde<br />

eklenmiştir.<br />

“Gelir vergisi stopajı teşviki:<br />

GEÇİCİ MADDE 80- Bakanlar Kurulunca istatistiki bölge<br />

birimleri sınıflandırması, kişi başına düşen milli gelir<br />

veya sosyoekonomik gelişmişlik düzeyleri dikkate alınmak<br />

suretiyle belirlenen illerde yapılacak yatırımlar için<br />

Ekonomi Bakanlığı tarafından düzenlenen yatırım teşvik<br />

belgeleri kapsamında; bu maddenin yürürlüğe girdiği<br />

tarihten itibaren 31/12/2023 tarihine kadar gerçekleşen<br />

yatırımlarda teşvik belgelerinde öngörülen ve fiilen<br />

istihdam edilen işçilerin ücretlerinin sanayi kesiminde<br />

çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari<br />

ücretin brüt tutarına tekabül eden kısmı üzerinden hesaplanan<br />

gelir vergisi, yatırımın kısmen veya tamamen<br />

işletilmesine başlanılan tarihten itibaren 10 yıl süreyle<br />

verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk<br />

eden vergiden terkin edilir.<br />

Birinci fıkraya istinaden terkin edilecek verginin hesabında,<br />

öncelikle 32 nci maddede yer alan asgari geçim<br />

indirimi dikkate alınır.<br />

Yatırımın tamamlanamaması veya teşvik belgesinin<br />

iptal edilmesi halinde, gelir vergisi stopajı teşviki uygulaması<br />

nedeniyle terkin edilen vergiler, vergi ziyaı cezası<br />

uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur.<br />

Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde<br />

devralan, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla gelir<br />

vergisi stopajı teşviki uygulamasından yararlanır.<br />

Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçmesinden<br />

sonra devri halinde, gelir vergisi stopajı teşviki uygulamasından<br />

devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden<br />

sonra ise kalan süre kadar devralan yararlanır.<br />

Bu madde kapsamındaki gelir vergisi stopajı teşvikinden<br />

yararlananlar, diğer kanunlarda yer alan aynı mahiyetteki<br />

hükümlerden ayrıca yararlanamazlar.<br />

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları<br />

belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”<br />

MADDE 13 – 193 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde<br />

eklenmiştir.<br />

“Basit usulde vergilendirmeye geçişte sürelerin hesabı:<br />

GEÇİCİ MADDE 81- 46 ncı maddenin altıncı ve yedinci<br />

fıkralarında yer alan şartların tespitine 1/1/2012 tarihinden<br />

itibaren başlanır.”<br />

MADDE 14 – 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul<br />

Kanununun 112 nci maddesinin Anayasa Mahkemesi tarafından<br />

iptal edilen (4) numaralı fıkrası aşağıdaki şekilde<br />

yeniden düzenlenmiş, maddeye aşağıdaki (5) numaralı<br />

fıkra eklenmiş ve mevcut (5) numaralı fıkra (6)<br />

numaralı fıkra olarak teselsül ettirilmiştir.<br />

“4. Fazla veya yersiz olarak tahsil edilen vergiler,<br />

fazla veya yersiz tahsilatın mükelleften kaynaklanması<br />

halinde düzeltmeye dair müracaat tarihi, diğer hallerde<br />

verginin tahsili tarihinden düzeltme fişinin mükellefe<br />

tebliğ edildiği tarihe kadar geçen süre için aynı dönemde<br />

6183 sayılı Kanuna göre belirlenen tecil faizi oranında<br />

hesaplanan faiz ile birlikte, 120 nci madde hükümlerine<br />

göre mükellefe red ve iade edilir.”<br />

“5. Vergi kanunları uyarınca iadesi gereken vergilerin,<br />

ilgili mevzuatı gereğince mükellef tarafından tamamlanması<br />

gereken bilgi ve belgelerin tamamlandığı<br />

tarihi takip eden üç ay içinde iade edilmemesi halinde,<br />

bu tutarlara üç aylık sürenin sonundan itibaren düzeltme<br />

fişinin mükellefe tebliğ edildiği tarihe kadar geçen<br />

süre için aynı dönemde 6183 sayılı Kanuna göre belirlenen<br />

tecil faizi oranında hesaplanan faiz, 120 nci madde<br />

hükümlerine göre red ve iadesi gereken vergi ile birlikte<br />

mükellefe ödenir.”<br />

MADDE 15 – 213 sayılı Kanunun 325 inci maddesinden<br />

sonra gelmek üzere aşağıdaki 325/A maddesi eklenmiştir.<br />

“Girişim sermayesi fonu:<br />

MADDE 325/A- Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme<br />

ve denetimine tabi olarak Türkiye’de kurulmuş veya<br />

kurulacak olan girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına<br />

sermaye olarak konulması veya girişim sermayesi yatırım<br />

fonu paylarının satın alınması amacıyla, ilgili dönem<br />

kazancından veya beyan edilen gelirden girişim sermayesi<br />

fonu ayrılabilir. Bu fon, kurum kazancının veya<br />

beyan edilen gelirin %10’unu ve öz sermayenin %20’sini<br />

aşamaz.<br />

Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar pasifte<br />

geçici bir hesapta tutulur. Mükelleflerce, fonun ayrıldığı<br />

yılın sonuna kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına<br />

veya girişim sermayesi yatırım fonlarına yatırım<br />

yapılmaması halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen<br />

vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.<br />

Bu fon; amacı dışında herhangi bir suretle başka bir<br />

hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi, ortaklara<br />

dağıtılması, dar mükelleflerce ana merkeze aktarılması<br />

veya işin terki, işletmenin tasfiyesi, devredilmesi, bölünmesi<br />

ya da girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının<br />

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 81

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

hisse senetlerinin veya girişim sermayesi yatırım fonu<br />

katılma paylarının elden çıkarılmasından itibaren altı<br />

ay içinde bu maddede belirtilen amaçla yeniden kullanılmaması<br />

halinde, bu işlemlerin yapıldığı veya sürenin<br />

dolduğu dönemde vergiye tabi tutulur.<br />

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar<br />

Maliye Bakanlığınca belirlenir.”<br />

MADDE 16 – 213 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde<br />

eklenmiştir.<br />

“Fazla veya yersiz tahsilatta faiz ödemesi:<br />

GEÇİCİ MADDE 29- Bu Kanunun 112 nci maddesinin<br />

(4) numaralı fıkrası, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten<br />

sonra fazla veya yersiz olarak tahsil edilen vergilerin<br />

iadesinde uygulanır.”<br />

MADDE 17 – 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga<br />

Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun “IV- Ticari ve<br />

medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün (23) ve<br />

(30) numaralı fıkralarında yer alan “kredilerin temini<br />

ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kağıtlar ile bu<br />

kağıtlar üzerine konulacak şerhler (kredilerin kullanımları<br />

hariç)” ibaresi “kredilere, bunların teminatlarına ve<br />

geri ödenmelerine ilişkin kâğıtlar ile bu kâğıtlar üzerine<br />

konulacak şerhler (kredilerin kullanımları hariç)” şeklinde<br />

değiştirilmiş, “V- Kurumlarla ilgili kağıtlar” başlıklı<br />

bölümünün (25) numaralı fıkrasına “(Söz konusu kurum,<br />

kuruluş ve işletmelerde geçici personel olarak istihdam<br />

edilenlerle yapılan sözleşmeler ile 24/11/2004 tarihli ve<br />

5258 sayılı Aile Hekimliği Kanununa göre hizmet alımına<br />

ilişkin yapılan hizmet sözleşmeleri dahil)” ibaresi eklenmiştir.<br />

MADDE 18 – 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar<br />

Kanununun 113 üncü maddesinin ikinci fıkrasının sonuna<br />

aşağıdaki cümle eklenmiştir.<br />

“Denetim kuruluşları yetkilendirme belgesi harçları<br />

ise kurumlar vergisi beyannamesi verme süresi içerisinde<br />

verilen bildirim üzerine, bağımsız denetim faaliyetlerinden<br />

elde edilen gayrisafi iş hasılatı esas alınarak<br />

tahakkuk ettirilir, tahakkuk ettirilen harçlar ayrıca mükellefe<br />

tebliğ edilmez ve mayıs ayı içerisinde ödenir.”<br />

MADDE 19 – 492 sayılı Kanunun 123 üncü maddesinin<br />

üçüncü fıkrasında yer alan “kredilerin temini ve bunların<br />

teminatları ile geri ödenmelerine ilişkin işlemler”<br />

ibaresi “kredilere, bunların teminatlarına ve geri ödenmelerine<br />

ilişkin işlemler (yargı harçları hariç)” şeklinde<br />

değiştirilmiştir.<br />

MADDE 20 – 492 sayılı Kanunun (8) sayılı Tarifesinin<br />

mülga “VIII-Telsiz harçları” bölümü aşağıdaki şekilde<br />

yeniden düzenlenmiş, “XI-Finansal faaliyet harçları”<br />

başlıklı bölümünün (8) numaralı fıkrasına (b) bendinden<br />

sonra gelmek üzere aşağıdaki paragraf ve bu Tarifeye<br />

aşağıdaki bölüm eklenmiştir.<br />

“VIII- Yolcu beraberinde getirilen telefon kullanım<br />

izin harcı:<br />

1.Ticari mahiyette olmaksızın, yolcuların kendi 100 TL<br />

kullanımları için yurt dışından getirdikleri alıcısı<br />

bulunan verici portatif telsiz telefon cihazları<br />

kullanım izni (Söz konusu harç, elektronik kimlik<br />

bilgisinin kayıt altına alınması işleminden önce<br />

ödenir. Elektronik kimlik bilgisinin kayıt altına<br />

alınması için yapılan başvuru sırasında harcın<br />

ödendiğine ilişkin belge aranır ve harç ödenmeden<br />

kayıt işlemi yapılmaz. Harç ödenmeden kayıt<br />

işlemi yapılan ve kullanıma açılan cihazlar, Bilgi<br />

Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından<br />

kullanıma kapatılır. Ödenmeyen harç %50 fazlasıyla<br />

ilk kayıt tarihinden itibaren 6183 sayılı Kanuna göre<br />

hesaplanan gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.<br />

Bu tahsilat yapılmadan cihaz kullanıma açılamaz.)<br />

“(a) ve (b) bentlerinde yer alan şirket kuruluş izin belgelerinin<br />

her ikisini de alanlardan, izin belgelerinin<br />

alındığı yıldan sonraki yıllarda, bu belgelere ait harçlardan<br />

sadece yüksek olanı alınır.”<br />

“XIV- Denetim yetkilendirme belgeleri ve müşavirlik<br />

ruhsat harçları:<br />

1- Denetim kuruluşları yetkilendirme belgeleri (Her<br />

yıl için):<br />

a) Kamu yararını ilgilendirenkuruluşları<br />

denetleyecek bağımsız denetim kuruluşları<br />

yetkilendirme belgeleri:<br />

aa) Belgenin verildiği yıl 30.000<br />

TL<br />

bb) Takip eden yıllarda 10.000 TL'den<br />

az olmamak üzere bağımsız denetim<br />

faaliyetlerinden elde edilen bir önceki yıl Binde 5'i<br />

gayrisafi iş hasılatının<br />

b) Diğer kuruluşları denetleyecek bağımsız<br />

denetim kuruluşları yetkilendirme belgeleri:<br />

aa) Belgenin verildiği yıl 15.000<br />

TL<br />

bb) Takip eden yıllarda 5.000 TL'den az olmamak<br />

üzere bağımsız denetim faaliyetlerinden elde<br />

edilen bir önceki yıl gayrisafi iş hasılatının<br />

Binde 5'i<br />

2- Denetim yetkilendirme belgeleri ve müşavirlik<br />

ruhsat harçları:<br />

a) Yeminli mali Müşavirlik ruhsatı 1.800 TL<br />

b) Bağımsız denetçi yetkilendirme belgesi 900 TL<br />

c) Serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatı 450 TL<br />

Bakanlar Kurulu gayrisafi iş hasılatı üzerinden<br />

hesaplanacak harcın oranını binde 2’den az, binde<br />

10’dan çok olmamak üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.<br />

Bakanlar Kurulu bu yetkisini denetim kuruluşlarının<br />

gayrisafi iş hasılatlarına göre farklı oranlar belirleyerek<br />

de kullanabilir.”<br />

MADDE 21 – 25/10/1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma<br />

Değer Vergisi Kanununun 17 nci maddesinin (4)<br />

numaralı fıkrasının (g) bendinde yer alan “kira sertifikaları”<br />

ibaresinden sonra gelmek üzere “, Türkiye’de<br />

82<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

kurulu borsalarda işlem gören sermaye piyasası araçları”<br />

ibaresi eklenmiştir.<br />

MADDE 22 – 3065 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin<br />

birinci fıkrasında yer alan “perakende safhası için”<br />

ibaresi “perakende safhası ve inşaatın yapıldığı arsanın<br />

veya konutun vergi değeri ve bulunduğu yeri esas<br />

alarak konut teslimleri için” şeklinde değiştirilmiştir.<br />

MADDE 23 – 3065 sayılı Kanunun geçici 26 ncı maddesinin<br />

birinci fıkrasında yer alan “Birleşmiş Milletler<br />

(BM) temsilciliği, BM’ye bağlı” ibaresi “Birleşmiş<br />

Milletler (BM) ile Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı<br />

(NATO) temsilcilikleri ve bu Teşkilatlara bağlı” şeklinde<br />

değiştirilmiş ve maddeye birinci fıkrasından sonra<br />

gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.<br />

“Bu maddede düzenlenen istisnalar dolayısıyla<br />

yüklenilen vergiler, vergiye tabi işlemler üzerinden<br />

hesaplanan vergilerden indirilir. İndirim yoluyla telafi<br />

edilemeyen vergiler ise 32 nci madde hükümleri uyarınca<br />

istisna kapsamında işlem yapan mükellefin talebi<br />

üzerine nakden veya mahsuben iade edilir.”<br />

MADDE 24 – 3065 sayılı Kanunun geçici 29 uncu<br />

maddesinin birinci fıkrasında yer alan “sağlık tesislerine<br />

ilişkin projelerden” ibaresi “sağlık tesislerine<br />

ilişkin projeler ve 25/8/2011 tarihli ve 652 sayılı Millî<br />

Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun<br />

Hükmünde Kararnamenin 23 üncü maddesine göre<br />

Bakanlık tarafından kiralama karşılığı yaptırılmasına<br />

karar verilen eğitim öğretim tesislerine ilişkin projelerden”<br />

şeklinde değiştirilmiştir.<br />

MADDE 25 – 3065 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici<br />

madde eklenmiştir.<br />

“Büyük ve stratejik yatırımlarda iade:<br />

GEÇİCİ MADDE 30- 31/12/2023 tarihine kadar uygulanmak<br />

üzere, yatırım teşvik belgeleri kapsamında<br />

asgari 500 milyon Türk Lirası tutarında sabit yatırım<br />

öngörülen stratejik yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle<br />

yüklenilen ve takvim yılı sonuna kadar indirim<br />

yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisi, izleyen<br />

yıl talep edilmesi halinde belge sahibi mükellefe iade<br />

olunur. Teşvik belgesine konu yatırımın tamamlanmaması<br />

halinde, iade edilen vergiler, vergi ziyaı cezası<br />

uygulanarak iade tarihinden itibaren gecikme faizi ile<br />

birlikte tahsil edilir. Bu vergiler ve cezalarında zamanaşımı,<br />

verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren<br />

durumun meydana geldiği tarihi takip eden<br />

takvim yılı başında başlar.<br />

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları<br />

belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”<br />

MADDE 26 – 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik<br />

Sigortası Kanununun 49 uncu maddesinin son fıkrası<br />

yürürlükten kaldırılmıştır.<br />

MADDE 27 – 4447 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin<br />

dördüncü fıkrasında yer alan “gelirlerinden” ibaresinden<br />

sonra gelmek üzere “vergi kesintileri hariç”<br />

ibaresi ile beşinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.<br />

“Bu muafiyetin, 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı<br />

Gelir Vergisi Kanunu ile 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı<br />

Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yapılacak vergi<br />

kesintilerine şümulü yoktur.”<br />

MADDE 28 – 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik<br />

Piyasası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.<br />

“GEÇİCİ MADDE 18- Elektrik dağıtımı şirketleri ile<br />

elektrik üretim tesisleri ve/veya şirketlerinin özelleştirilmesi<br />

çalışmaları kapsamında 31/12/2023 tarihine<br />

kadar yapılacak devir, birleşme, bölünme, kısmi bölünme<br />

işlemleri ile ilgili olarak ortaya çıkan kazançlar<br />

kurumlar vergisinden müstesnadır. Madde kapsamında<br />

yapılacak işlemler nedeniyle zarar oluşması halinde bu<br />

zarar kurum kazancının tespitinde dikkate alınmaz.<br />

Yapılan bu bölünme işlemleri Kurumlar Vergisi Kanunu<br />

kapsamında yapılan bölünme işlemi olarak kabul<br />

edilir.<br />

Bu madde kapsamında yapılacak teslim ve hizmetler<br />

katma değer vergisinden müstesnadır. Söz konusu<br />

teslim ve hizmet ifalarıyla ilgili olarak yüklenilen<br />

vergiler, vergiye tabi işlemler nedeniyle hesaplanan<br />

katma değer vergisinden indirilir. İndirim yoluyla giderilemeyen<br />

katma değer vergisi iade edilmez. Bu madde<br />

kapsamına giren işlemlerde 6762 sayılı Türk Ticaret<br />

Kanununun ilgili hükümleri uygulanmaz.”<br />

MADDE 29 – 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel<br />

Tüketim Vergisi Kanununun 11 inci maddesinin (2) numaralı<br />

fıkrasında yer alan “(III) sayılı listedeki mallar<br />

için asgari maktu vergi tutarları;” ibaresi “(III) sayılı<br />

listenin (A) cetvelindeki mallar için asgari maktu vergi<br />

tutarları ile (B) cetvelindeki mallar için asgari maktu<br />

vergi ve maktu vergi tutarları;” şeklinde, fıkranın (b)<br />

bendi ile maddenin (5) numaralı fıkrası aşağıdaki şekilde<br />

değiştirilmiştir.<br />

“b) (B) cetvelindeki mallar için asgari maktu vergi<br />

tutarları perakende satışa sunulan sigaraların birim<br />

ambalajı içinde yer alan her bir sigara, diğer tütün<br />

mamullerinin birim ambalajı içindeki mamulün her bir<br />

gramı itibarıyla, maktu vergi tutarları ise 20 adet siga-<br />

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 83

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

radan veya 50 gram tütünden oluşan birim ambalaj itibarıyla<br />

(Birim ambalajların farklı adet veya gramdan<br />

oluşması halinde vergi tutarı, anılan adet veya grama<br />

göre oranlanarak hesaplanır.),”<br />

“5. (III) sayılı listenin (A) cetvelindeki mallar için<br />

asgari maktu vergi tutarlarına göre hesaplanacak vergi<br />

tutarından az olmamak üzere yalnızca nispi vergi<br />

uygulanır. (B) cetvelindeki mallar için maktu vergi ile<br />

birlikte, asgari maktu vergi tutarına göre hesaplanacak<br />

vergi tutarından az olmamak üzere nispi vergi uygulanır.”<br />

MADDE 30 – 4760 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin<br />

(2) numaralı fıkrasının (b) bendine “(B) cetvelindeki<br />

mallar için listede yer alan asgari maktu vergi tutarlarının,<br />

perakende satışa sunulan ürünlerin birim ambalajı<br />

içinde yer alan her bir sigara adedi, diğer tütün<br />

mamullerinin birim ambalajı içindeki mamulün her bir<br />

gramı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarın %20’sine<br />

tekabül eden tutarı aşmamak üzere; birim ambalaj<br />

itibarıyla maktu vergi tutarı belirlemeye, bu tutarı<br />

malların cinsleri, özellikleri, ambalajları (paketleri)<br />

ve bunların fiyatları ve fiyat grupları itibarıyla farklılaştırmaya,”<br />

ibaresi eklenmiş ve mülga (3) numaralı<br />

fıkrası aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.<br />

“3. (III) sayılı listedeki mallar için belirtilen asgari<br />

maktu vergi tutarları veya Bakanlar Kurulunca bunlara<br />

ilişkin belirlenen en son asgari maktu vergi ve maktu<br />

vergi tutarları, ocak ve temmuz aylarında, Türkiye<br />

İstatistik Kurumu tarafından ilan edilen üretici fiyat<br />

endeksinde son altı ayda meydana gelen değişim<br />

oranında, bu değişimin ilanı gününden geçerli olmak<br />

üzere yeniden belirlenmiş sayılır. Bakanlar Kurulu, uygulama<br />

dönemlerini gün veya ay olarak belirlemeye<br />

veya belirleyeceği mallar ve aylar itibarıyla yeniden<br />

belirlenmiş sayılan tutarların uygulanmamasına karar<br />

vermeye yetkilidir.”<br />

MADDE 31 – 4760 sayılı Kanuna ekli (IV) sayılı listeye<br />

aşağıdaki G.T.İ.P. numaralı mal vergi oranı ile birlikte<br />

eklenmiştir<br />

G.T.İ.P. NO<br />

Mal ismi<br />

Vergi Oranı<br />

(%)<br />

Elektrik akümülatörleri<br />

85.07<br />

(bunların separatörleri dâhil)<br />

(kare veya dikdörtgen şeklinde<br />

olsun olmasın) (yalnız elektrik 3<br />

motorlu taşıt araçlarının<br />

motorunu çalıştırmaya mahsus<br />

olanlar)<br />

MADDE 32 – 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal<br />

Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun ek 2 nci<br />

maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.<br />

“EK MADDE 2- Yatırımlarda Devlet yardımları hakkında<br />

kararlar çerçevesinde düzenlenen teşvik belgeleri<br />

kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlarla istihdam<br />

edilen sigortalılar için, 81 inci maddede sayılan<br />

ve 82 nci madde uyarınca belirlenen prime esas kazanç<br />

alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin; işveren<br />

hisselerinin tamamına veya Bakanlar Kurulunca<br />

istatistiki bölge birimleri sınıflandırması, kişi başına<br />

düşen milli gelir veya sosyoekonomik gelişmişlik düzeyleri<br />

dikkate alınmak suretiyle belirlenen illerde<br />

işveren hisseleri ile birlikte sigortalı hisselerinin tamamına<br />

kadar olan kısmı Ekonomi Bakanlığı bütçesinden<br />

karşılanır. Bakanlar Kurulu ayrıca Ekonomi Bakanlığınca<br />

karşılanacak tutarın uygulama süresini, karşılama<br />

oranını ve kapsamını; yatırımın sektörü, büyüklüğü ve<br />

bulunduğu illere göre farklılaştırmaya yetkilidir.<br />

Primlerin Ekonomi Bakanlığınca karşılanabilmesi<br />

için işverenlerce, çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak<br />

bu Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin<br />

yasal süresi içerisinde Kuruma verilmesi ve Ekonomi<br />

Bakanlığınca karşılanmayan tutarın yasal süresi<br />

içinde ödenmiş olması şarttır.<br />

Bu madde hükümleri, 21/4/2005 tarihli ve 5335 sayılı<br />

Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde<br />

Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 30 uncu maddesinin<br />

ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara<br />

ait işyerleri ile sosyal güvenlik destek primine tabi<br />

çalışanlar ve yurt dışında çalışan sigortalılar hakkında<br />

uygulanmaz.<br />

Ekonomi Bakanlığınca karşılanan prim tutarları işverenler<br />

bakımından gelir ve kurumlar vergisi matrahının<br />

tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate<br />

alınmaz. Bu Kanun gereğince yapılan kontrol ve<br />

denetimlerde, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği<br />

veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığının<br />

tespit edilmesi halinde işverenler bir yıl süreyle<br />

bu maddeyle sağlanan destek unsurlarından yararlanamaz.<br />

Bu madde kapsamındaki teşvikten yersiz olarak<br />

faydalanıldığının tespiti halinde işverenden yararlanılan<br />

teşvik tutarı gecikme zammı ve gecikme cezası<br />

ile birlikte tahsil edilir. Ayrıca, işyerinde sigortalının<br />

fiilen çalışmadığı halde bildirildiğinin tespit edilmesi<br />

halinde işveren hakkında Cumhuriyet başsavcılığına<br />

suç duyurusunda bulunulur.<br />

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar<br />

Ekonomi Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı<br />

tarafından müştereken belirlenir.”<br />

MADDE 33 – 5510 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici<br />

madde eklenmiştir.<br />

84<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

“GEÇİCİ MADDE 41- 31/12/2023 tarihine kadar uygulanmak<br />

üzere, özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlar<br />

dâhil 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi<br />

Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname<br />

hükümlerine tabi iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu<br />

iktisadi kuruluşları ile bunların müesseseleri, bağlı ortaklıkları<br />

ve iştirakleri, 18/6/1999 tarihli ve 4389 sayılı<br />

mülga Bankalar Kanununa tabi faaliyeti devam eden<br />

kamu bankaları, büyükşehir belediyeleri, belediyeler,<br />

il özel idareleri ve bunlara ait tüzel kişilerin veya<br />

bunlara bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini<br />

haiz kuruluşların, Sosyal Güvenlik Kurumuna ait olan<br />

ve Kuruma bağlı tahsil dairelerince 6183 sayılı Kanun<br />

kapsamında takip edilen borçlarına karşılık, mülkiyeti<br />

bu idarelere ait ve üzerinde herhangi bir takyidat<br />

bulunmayan taşınmazlardan Kurum tarafından uygun<br />

görülenler Kurumun görevlendireceği üç temsilci ile<br />

taşınmazın bulunduğu yerdeki defterdarlık tarafından<br />

görevlendirilecek iki temsilciden oluşan komisyon tarafından<br />

ve gerektiğinde bilirkişi mütalaası alınmak<br />

suretiyle takdir edilecek değeri üzerinden, borçlu kurumun<br />

da uygun görüşü alınarak Kurum bütçesinin gelir<br />

ve gider hesaplarıyla ilişkilendirilmeksizin Kurumca<br />

satın alınabilir.<br />

Bu idarelerin satın alınan taşınmazlarının tapu işlemlerine<br />

esas olan ve yukarıda belirtilen şekilde tespit<br />

edilen değerine eşit tutarda Kuruma ait olan ve<br />

6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen borçları<br />

terkin edilir.<br />

Bu madde hükmü, yukarıda sayılan kuruluşlar dışında<br />

kalan, borcunu ödemede çok zor duruma düştüğü<br />

Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı denetim elemanlarının<br />

inceleme raporu ile tespit edilen ve Kuruma bağlı<br />

tahsil dairelerine 6183 sayılı Kanun kapsamında takip<br />

edilen borcu bulunan diğer mükelleflerin (tüzel kişiliği<br />

bulunanların ortaklarına ait olanlar dâhil) taşınmazları<br />

için de uygulanabilir.<br />

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin esas ve usuller<br />

Kurum tarafından belirlenir.”<br />

MADDE 34 – 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar<br />

Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci<br />

fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.<br />

“a) Kurumların;<br />

1) Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine<br />

katılımlarından elde ettikleri kazançlar,<br />

2) Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun kârına<br />

katılma imkânı veren kurucu senetleri ile diğer intifa<br />

senetlerinden elde ettikleri kâr payları,<br />

3) Tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım<br />

fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım<br />

ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kâr<br />

payları.<br />

Diğer fon ve yatırım ortaklıklarının katılma payları<br />

ve hisse senetlerinden elde edilen kâr payları bu istisnadan<br />

yararlanamaz.”<br />

MADDE 35 – 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinden<br />

sonra gelmek üzere aşağıdaki 5/A maddesi eklenmiştir.<br />

“Yabancı fon kazançlarının vergilendirilmesi<br />

MADDE 5/A- (1) Bu Kanunun 2 nci maddesinin birinci<br />

fıkrasında belirtilen yabancı fonların, Sermaye Piyasası<br />

Kurulunca verilen portföy yöneticiliği yetki belgesine<br />

sahip tam mükellef şirketler aracılığıyla, organize bir<br />

borsada işlem görsün veya görmesin her türlü menkul<br />

kıymet ve sermaye piyasası aracı, vadeli işlem ve opsiyon<br />

sözleşmesi, varant, döviz, emtiaya dayalı vadeli<br />

işlem ve opsiyon sözleşmesi, kredi ve benzeri finansal<br />

varlıklar ve kıymetli maden borsalarında yapılan emtia<br />

işlemlerinden elde ettikleri kazançları nedeniyle,<br />

aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi halinde portföy<br />

yöneticiliği yapanlar; söz konusu fonlar için daimi<br />

temsilci, bunların işyerleri de bu fonların işyeri veya iş<br />

merkezi sayılmaz. Bu kazançlar için beyanname verilmez,<br />

diğer kazançlar nedeniyle beyanname verilmesi<br />

halinde bu kazançlar beyannameye dahil edilmez.<br />

a) Fon adına tesis edilen işlemlerin portföy yöneticiliği<br />

yapan şirketin mutat faaliyetleri arasında yer<br />

alan işlemlerden olması.<br />

b) Portföy yöneticiliği yapan şirketin ticari, hukuki<br />

ve finansal özellikleri dikkate alındığında, yabancı fon<br />

ile arasındaki ilişkinin, emsale uygun koşullarda birbirlerinden<br />

bağımsız olarak faaliyet gösteren kişilerdeki<br />

gibi olması.<br />

c) Portföy yöneticiliği yapan şirket tarafından, verilen<br />

hizmet mukabilinde emsallere uygun bedel alınması<br />

ve transfer fiyatlandırması raporunun kurumlar<br />

vergisi beyannamesinin verilme süresi içerisinde Maliye<br />

Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına verilmesi.<br />

ç) Portföy yöneticiliği yapan şirketin ve ilişkili olduğu<br />

kişilerin yabancı fonun kazançları üzerinde, sağladığı<br />

hizmet mukabilinde her ne ad altında olursa olsun<br />

hesaplanan bedeller düşüldükten sonra, doğrudan<br />

veya dolaylı olarak %20’den fazla hak sahibi olmaması.<br />

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 85

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

(2) Birinci fıkranın (c) bendinde belirtilen transfer<br />

fiyatlandırması raporunun süresinde verilmemesi durumunda,<br />

bu raporun ilgili olduğu hesap dönemi için<br />

portföy yöneticiliği yapan şirket, fonun Türkiye’de<br />

daimi temsilcisi sayılır. Transfer fiyatlandırması raporu<br />

verilmiş olmasına rağmen portföy yöneticiliği yapan<br />

şirket ile fon arasındaki ilişkide emsaline nazaran daha<br />

düşük bedel alınması durumunda ise sadece portföy<br />

yöneticiliği yapan şirket adına transfer fiyatlandırmasına<br />

yönelik olarak gerekli tarhiyat yapılır.<br />

(3) Portföy yöneticiliği yapan şirketin, yukarıda belirtilen<br />

şartları sağlamak kaydıyla yabancı fondaki pay<br />

sahipliğinden doğan kazançları kurumlar vergisinden<br />

müstesnadır. Fon kazancından portföy yöneticiliği yapan<br />

şirkete düşen kısmın hesabında, bu şirkete yönetim<br />

ücreti, teşvik, prim, performans ücreti gibi her ne<br />

nam adı altında olursa olsun ödenen ücretler dikkate<br />

alınmaz. Portföy yöneticiliği yapan şirketin ve ilişkili<br />

olduğu kişilerin yabancı fonun kazançları üzerinden<br />

doğrudan veya dolaylı olarak %20’den daha fazla hak<br />

sahibi olması halinde, ilgili fon kazançlarından bunlara<br />

isabet eden tutar genel hükümlere göre vergilendirilir.<br />

(4) Portföy yöneticiliği yapan şirketin yabancı fondaki<br />

pay sahipliğinden doğan kazançları hariç olmak<br />

üzere; fonun katılımcı ve kurucuları arasında doğrudan<br />

veya dolaylı olarak tam mükellef gerçek kişi veya<br />

kurumların kazanç payının %5’i geçmesi durumunda,<br />

tam mükellef gerçek kişi veya kurum kurucu veya katılımcılarının<br />

tamamı portföy yöneticiliği yapan şirket<br />

tarafından Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına<br />

bildirilir. Bildirim yükümlüğünün yerine getirilmemesi<br />

ya da eksik yerine getirilmesi halinde tam mükellef<br />

gerçek kişi veya kurum kurucu veya katılımcıları adına<br />

fon işlemleri nedeniyle tarh edilecek vergi ve kesilecek<br />

cezalardan portföy yöneticiliği yapan şirket müştereken<br />

ve müteselsilen sorumludur.<br />

(5) Türkiye’de bulunan taşınmazlar, aktif büyüklüğünün<br />

%51’inden fazlası taşınmazlardan oluşan şirketlere<br />

ait hisse senetleri veya ortaklık payları veya<br />

bunlara ilişkin vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri,<br />

nakdi uzlaşmayla sonuçlananlar dışında emtiaya dayalı<br />

vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, sigorta sözleşmeleri<br />

ve bunlara ilişkin vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden<br />

elde edilen kazançlar bu madde kapsamına<br />

girmez.<br />

(6) Bu maddede düzenlenen kazanç istisnasının,<br />

söz konusu fonların Türkiye kaynaklı gelirleri üzerinden<br />

yapılacak vergi kesintilerine şümulü yoktur.<br />

(7) Bu maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi ile<br />

üçüncü ve dördüncü fıkralarında yer alan oranları sıfıra<br />

kadar indirmeye veya iki katına kadar artırmaya,<br />

beşinci fıkrasında yer alan oranı yarısına kadar indirmeye<br />

veya %50’sine kadar artırmaya Bakanlar Kurulu,<br />

maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye<br />

Maliye Bakanlığı yetkilidir.”<br />

MADDE 36 – 5520 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin<br />

birinci fıkrasının (ç) bendinde yer alan “rehabilitasyon<br />

merkezi” ibaresi “rehabilitasyon merkezi ile<br />

mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak<br />

yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı<br />

denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin” şeklinde<br />

değiştirilmiş, aynı fıkranın (f) bendinde yer alan<br />

“Türkiye Kızılay Derneğine” ibaresinden sonra gelmek<br />

üzere “ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine” ibaresi ve aynı<br />

fıkraya aşağıdaki bentler eklenmiştir.<br />

“g) 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine<br />

göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların<br />

beyan edilen gelirin %10’unu aşmayan kısmı.<br />

ğ) Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri,<br />

kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara<br />

Türkiye’de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan<br />

mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi<br />

raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve<br />

veri saklama hizmeti alanlarında faaliyette bulunan<br />

hizmet işletmeleri ile ilgili bakanlığın izni ve denetimine<br />

tabi olarak eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren<br />

ve Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet<br />

veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden<br />

elde ettikleri kazancın %50’si.<br />

Bu indirimden yararlanılabilmesi için fatura veya<br />

benzeri belgenin yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi<br />

şarttır.<br />

Bu bentte yer alan oranı, hizmet alanları itibarıyla<br />

sıfıra kadar indirmeye veya %100’e kadar artırmaya Bakanlar<br />

Kurulu, bu bendin uygulanmasına ve denetime<br />

ilişkin usul ve esasları belirlemeye ilgili bakanlıkların<br />

görüşünü almak suretiyle Maliye Bakanlığı yetkilidir.”<br />

MADDE 37 – 5520 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin<br />

birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.<br />

“i) Kredi kuruluşları, finansal kuruluşlar, finansal<br />

kiralama, faktoring ve finansman şirketleri dışında,<br />

kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde,<br />

aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın<br />

maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan<br />

86<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı,<br />

kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan<br />

gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unu aşmamak<br />

üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan kısmı.<br />

Belirlenecek oranı sektörler itibarıyla farklılaştırmaya<br />

Bakanlar Kurulu, bendin uygulanmasına ilişkin usul ve<br />

esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”<br />

MADDE 38 – 5520 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin<br />

birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan “Toplu Konut<br />

İdaresi” ibaresinden sonra gelmek üzere “, 28/3/2002<br />

tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin<br />

Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre kurulan<br />

varlık kiralama şirketleri,” ibaresi ile fıkraya aşağıdaki<br />

bent eklenmiştir.<br />

“g) Başbayiler hariç olmak üzere 5602 sayılı Kanunda<br />

tanımlanan şans oyunlarına ilişkin bilet, kupon ve<br />

benzerlerini satanlara, düzenlenen her türlü bahis ve<br />

şans oyunlarının oynatılmasına aracılık edenlere, diğer<br />

kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara<br />

yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden.”<br />

MADDE 39 – 5520 sayılı Kanunun 32/A maddesinin<br />

birinci fıkrasında yer alan “Hazine Müsteşarlığı” ibaresi<br />

“Ekonomi Bakanlığı” şeklinde, ikinci fıkrasının (a)<br />

bendi aşağıdaki şekilde, (b) bendinde yer alan “Her bir<br />

il grubu” ibaresi “Her bir il grubu, stratejik yatırımlar<br />

veya (a) bendinde belirtilen yerler” şeklinde değiştirilmiş,<br />

ikinci fıkrasının (b) bendinden sonra gelmek<br />

üzere aşağıdaki (c) bendi eklenmiş, mevcut (c) bendi<br />

(ç) bendi olarak teselsül ettirilmiş ve altıncı fıkrasına<br />

aşağıdaki cümle eklenmiştir.<br />

“a) İstatistikî bölge birimleri sınıflandırması ile kişi<br />

başına düşen milli gelir veya sosyoekonomik gelişmişlik<br />

düzeylerini dikkate almak suretiyle illeri gruplandırmaya<br />

ve gruplar itibarıyla teşvik edilecek sektörleri<br />

ve bu sektörler ile organize sanayi bölgeleri, Gökçeada<br />

ve Bozcaada’da yapılan yatırımlara ve Bakanlar<br />

Kurulunca belirlenen kültür ve turizm koruma ve gelişim<br />

bölgelerinde yapılan turizm yatırımlarına ilişkin<br />

yatırım ve istihdam büyüklüklerini belirlemeye,”<br />

“c) Yatırıma başlanan tarihten itibaren bu maddeye<br />

göre hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben,<br />

toplam yatırıma katkı tutarının %50’sini ve gerçekleştirilen<br />

yatırım harcaması tutarını geçmemek üzere;<br />

yatırım döneminde kurumun diğer faaliyetlerinden<br />

elde edilen kazançlarına indirimli kurumlar vergisi<br />

oranı uygulatmak suretiyle yatırıma katkı tutarını kısmen<br />

kullandırmaya, bu oranı her bir il grubu için sıfıra<br />

kadar indirmeye veya %80’e kadar artırmaya,”<br />

“Yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanmadan<br />

önce indirimli kurumlar vergisi uygulanan<br />

hallerde, yatırımın tamamlanıp işletilmeye geçilmemesi<br />

durumunda ikinci fıkranın (c) bendi uyarınca indirimli<br />

vergi oranı uygulanması nedeniyle zamanında<br />

tahakkuk ettirilmemiş vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın<br />

gecikme faiziyle birlikte tahsil edilir.”<br />

MADDE 40 – 5520 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesi<br />

yürürlükten kaldırılmıştır.<br />

MADDE 41 – 18/2/2009 tarihli ve 5838 sayılı Bazı<br />

Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun geçici<br />

2 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “1985”<br />

ibaresi “1990” şeklinde, dördüncü fıkrasında yer alan<br />

“1998” ibaresi “2000” şeklinde, birinci, ikinci ve dördüncü<br />

fıkralarında yer alan “31/12/2011” ibareleri<br />

“31/12/2014” şeklinde değiştirilmiştir.<br />

MADDE 42 – 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Bazı<br />

Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar<br />

ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı<br />

Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik<br />

Yapılması Hakkında Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.<br />

“GEÇİCİ MADDE 19- (1) Bu Kanunun Birinci, İkinci,<br />

Üçüncü ve Dördüncü Kısımlarına göre yapılandırma<br />

başvurusunda bulunduğu halde bu maddenin yürürlüğe<br />

girdiği tarih itibarıyla ödenmesi gereken tutarları<br />

süresinde ödemeyerek Kanun hükümlerini ihlal edenler,<br />

bu tutarları ödemeleri gerektiği tarihten itibaren<br />

Kanunun 19 uncu maddesinde belirlenen geç ödeme<br />

zammı ile birlikte bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi<br />

takip eden ayın başından itibaren dört ay içerisinde<br />

ödemeleri şartıyla Kanun hükümlerinden yararlandırılır.<br />

(2) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin dokuzuncu ve<br />

14 üncü maddesinin üçüncü fıkralarında vadesinde<br />

ödenmesi öngörülen alacakların bu maddelerin hükümlerine<br />

göre ödenmemesi nedeniyle bu maddenin<br />

yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Kanun hükümlerini<br />

ihlal etmiş olan borçluların ihlale neden olan tutarları,<br />

birinci fıkrada belirtilen sürede ödemeleri ya da<br />

bu süre içerisinde veya bu maddenin yürürlüğe girdiği<br />

tarihten önce yaptıkları başvurulara dayanılarak 6183<br />

sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre çok zor durumda<br />

olduklarının tespit edilmesi halinde bu borçlular da<br />

Kanun hükümlerinden yararlandırılır.<br />

(3) Bu Kanunun Birinci, İkinci, Üçüncü ve Dördün-<br />

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 87

• MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ<br />

cü Kısımlarına göre yapılandırma başvurusunda bulunduğu<br />

halde ödenmesi gereken tutarları süresinde<br />

ödemeyerek yapılandırmayı ihlal edenlerden; bu Kanunun<br />

6274 sayılı Kanunla değişik 168 inci maddesinin<br />

Bakanlar Kuruluna verdiği yetkiye istinaden yabancı<br />

ülkelerde de faaliyette bulunan vergi mükelleflerinden,<br />

Ekonomi Bakanlığı tarafından olağanüstü politik<br />

riskin gerçekleştiği tespit edilen ülkede faaliyette bulunan<br />

ve bu ülkedeki faaliyetleri nedeniyle durumları<br />

213 sayılı Kanunun 13 üncü maddesine göre mücbir<br />

sebep hali kabul edilenler ile 213 sayılı Kanunun 15<br />

inci maddesine göre doğal afet nedeniyle mücbir sebep<br />

hali ilan edilen yerlerdeki dairelere borçlulardan<br />

mücbir sebep hali bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih<br />

itibarıyla devam edenler, birinci fıkra kapsamındaki<br />

ödemelerini mücbir sebep halinin sona erdiği tarihi<br />

izleyen ayın sonuna kadar yapmaları şartıyla Kanun<br />

hükümlerinden yararlandırılır.<br />

(4) Bu Kanunun 5 inci maddesi hükümlerinden yararlanmak<br />

üzere başvuruda bulunduğu halde bu maddenin<br />

yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Kanun hükümlerini<br />

ihlal eden borçluların ihlale neden olan tutarları<br />

birinci fıkrada belirtilen süre ve şekilde, diğer tutarları<br />

ise Kanunda öngörülen şekilde tamamen ödemeleri<br />

halinde ilgili mevzuat uyarınca kesilmesi gereken vergi<br />

cezaları ve para cezalarının kesilmesinden ve tahakkuk<br />

edip etmediğine bakılmaksızın bu alacaklardan ve<br />

bunlara ilişkin fer’i alacakların tahsilinden vazgeçilir.<br />

(5) Bu madde hükümlerinden yararlanan borçlulardan,<br />

bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu<br />

Kanun kapsamında yapılandırılan alacaklara karşılık<br />

cebren ya da rızaen tahsil edilen tutarlar, bu Kanuna<br />

göre ödenmesi gereken taksitlerin en eski vadeli<br />

olanından başlamak üzere ve tahsil edildikleri tarihler<br />

dikkate alınarak bu madde hükmüne göre mahsup<br />

edilir. Bu şekilde yapılan mahsup sonrasında bu Kanun<br />

hükümlerine göre ödenmesi gereken tutarlardan fazla<br />

ödendiği tespit edilen tutarlar ilgili mevzuat hükümlerine<br />

göre red ve iade edilir.<br />

(6) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve<br />

esasları belirlemeye ilgisine göre bu Kanunun 168 inci<br />

maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen kamu kurum ve<br />

kuruluşları yetkilidir.”<br />

GEÇİCİ MADDE 1- T.C. Devlet Demiryolları İşletmesi<br />

Genel Müdürlüğünün yol bakım ve onarım giderleri<br />

karşılığı olarak 30/4/2012 tarihi itibarıyla Ulaştırma,<br />

Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından olan ve bu Bakanlıkça<br />

tespit edilen alacaklarına karşılık, bu Genel<br />

Müdürlüğün ve bağlı ortaklıklarının 30/4/2012 tarihine<br />

(bu tarih dâhil) kadar vadesi geldiği hâlde bu Kanunun<br />

yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş ve Maliye<br />

Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince takip edilen her<br />

türlü vergi, fon ve paylar ile vergi cezaları, bunlara<br />

bağlı gecikme zammı ve gecikme faizlerinden oluşan<br />

borçlarının (28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı<br />

ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında<br />

Kanun kapsamında olup bu maddenin yürürlüğe girdiği<br />

tarihe kadar tahsil dairesine takip için intikal etmiş<br />

olan borçları dâhil); merkezi yönetim bütçesinin gelir<br />

ve gider hesaplarıyla ilişkilendirilmeksizin mahsup<br />

suretiyle terkin edilmesine, Ulaştırma, Denizcilik ve<br />

Haberleşme Bakanının teklifi üzerine Maliye Bakanı<br />

yetkilidir. Bu kapsamda mahsuba konu olacak borçlara<br />

bu Kanunun yayımlandığı tarihten sonra gecikme zammı<br />

hesaplanmaz. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin<br />

usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.<br />

MADDE 43 – Bu Kanunun;<br />

a) 3 üncü, 12 nci ve 28 inci maddeleri ile 10 uncu<br />

maddesiyle 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci<br />

fıkrasının (10) numaralı bendinin değiştirilen (a)<br />

alt bendi ve 38 inci maddesiyle 5520 sayılı Kanunun<br />

15 inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen (g) bendi<br />

yayımını izleyen ay başında,<br />

b) 5 inci maddesi 1/1/2013 tarihinden itibaren elde<br />

edilen hasılata uygulanmak üzere yayımı tarihinde,<br />

c) 22 nci maddesi, yapı ruhsatı 1/6/2012 tarihinden<br />

önce alınan konut inşaatı projeleri ile kamu kurum ve<br />

kuruluşları ile bunların iştirakleri tarafından ihalesi bu<br />

tarihten önce yapılan konut inşaatı projelerine ilişkin<br />

konut teslimleri hariç olmak üzere yayımı tarihinde,<br />

ç) 6 ncı, 34 üncü ve 37 nci maddeleri ile 30 uncu<br />

maddesiyle 4760 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin yeniden<br />

düzenlenen (3) numaralı fıkrası 1/1/2013 tarihinde,<br />

d) 39 uncu maddesinde öngörülen yatırım döneminde<br />

katkı tutarı kullandırılmasına ilişkin düzenleme<br />

1/1/2013 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara<br />

uygulanmak üzere yayımı tarihinde,<br />

e) Diğer hükümleri yayımı tarihinde,<br />

yürürlüğe girer.<br />

MADDE 44 – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu<br />

yürütür.<br />

14/6/2012<br />

88<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

YARGI KARARLARI<br />

İlgili Kanun / Madde<br />

4857S.İşK/17,60<br />

1475 S.İşK/14<br />

T.C<br />

YARGITAY<br />

9. HUKUK DAİRESİ<br />

Esas No: 2006/15954<br />

Karar No: 2006/17843<br />

Tarihi: 20.06.2006<br />

YILLIK İZİN İÇİN İŞÇİNİN BİR AY ÖNCESİNDEN<br />

BAŞVURMASININ GEREKMESİ<br />

YILLIK İZİN KULLANILACAĞI ZAMANIN BELİR-<br />

LENMESİNİN İŞVERENİN YÖNETİM HAKKINA GİRME-<br />

Sİ<br />

İŞVERENİN YÖNETİM HAKKINI İYİ NİYET KU-<br />

RALLARI ÇERÇEVESİNDE KULLANMASININ GEREK-<br />

MESİ<br />

İZİN TALEBİ İŞVERENCE ONAYLANMADAN İŞ-<br />

ÇİNİN İŞYERİNDEN AYRILMASININ İŞVERENE HAKLI<br />

NEDENLE FESİH HAKKI DOĞURMASI<br />

ÖZETİ: Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğinin 7.<br />

maddesinde, işçinin izin isteğini en az bir ay önceden<br />

işveren bildirmesi gerektiği açıklanmış,<br />

8. maddede ise, işverenin işçinin izin kullanma<br />

tarihi ile bağlı olmadığı, işçinin talebi ve iş durumu<br />

dikkate alınarak izin döneminin belirleneceği<br />

ifade edilmiştir. Aynı yönetmeliğin 8. maddesinde<br />

ayrıca, “Aynı tarihe rastlayan izin isteklerinde<br />

işyerindeki kıdem ve bir önceki yıl iznini kullandığı<br />

tarih dikkate alınarak öncelikler belirlenir”<br />

şeklinde düzenleme bulunmak-tadır Yıllık ücretli<br />

izin yönetmeliğinde de belirtildiği üzere yıllık<br />

izin kullanılacağı zamanı belirlemek işverenin<br />

yönetim hakkı kapsamında kalmaktadır. İşverenin<br />

bu hakkının iyi niyet kuralları çerçevesinde<br />

kullanılması gerektiği açıktır. Bir başka anlatımla,<br />

işçinin anayasal temeli olan dinlenme hakkının,<br />

işyerinin gereklerine uygun biçimde ve mümkün<br />

olduğunca işçinin talebi çerçevesinde kullandırılması<br />

gerekir. İşverenin bu noktada yönetim<br />

hakkını kötüye kullanmasının yasalar karşısında<br />

korunmayacağı kabul edilmelidir. Davalı işveren,<br />

işyerinde davacı ile aynı görevde çalışmakta olan<br />

diğer işçiye aynı tarihlerde izin verilmiş olmasını,<br />

davacının izin talebinin karşılana-mamasının gerekçesi<br />

olarak göstermiştir. Gerçekten, davacıya<br />

göre daha kıdemli olduğu anlaşılan diğer işçi de<br />

hacca gitmek için aynı dönemde izin istemiştir.<br />

İşverence davacı ile diğer işçinin her ikisinin birden<br />

izne ayrılmasının uygun olmadığı belirtilmiş<br />

ve daha kıdemsiz konumda olan davacı işçinin<br />

izin talebi onaylanmamıştır. Kaldı ki, izin isteği<br />

de yönetmeliğe göre 1 ay öncesinden talep edilmemiştir.<br />

Bu şekilde işçinin izin talebinin karşılanması<br />

noktasında işverene yeterli süre de tanınmıştır.<br />

İşverence yapılan bu işlemlerde, 4857<br />

sayılı İş Kanunu ile Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği<br />

hükümlerine bir aykırılık yoktur. Bu itibarla davacı<br />

işçinin işyerinden ayrılması geçerli bir mazerete<br />

dayanmamaktadır. İşverence davacı işçinin iş<br />

sözleşmesinin feshi haklı nedene dayandığından,<br />

davacı işçinin ihbar ve kıdem tazminatlarına hak<br />

kazanmasına olanak bulunmamaktadır.<br />

DAVA: Davacı, kıdem, ihbar tazminatlarının ödetilmesine<br />

karar verilmesini istemiştir.<br />

Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.<br />

Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından<br />

temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği<br />

konuşulup düşünüldü:<br />

Davacı işçi, son yıla ait iznini kullanmak için<br />

8.1.2005 tarihinde bir dilekçe ile işverene başvurmuş<br />

ve 9.1.2005 tarihinde hac yolculuğuna çıkacağından<br />

bahisle izinli sayılmasını bildirmiştir.<br />

Davalı işveren aynı tarihli cevabi yazısı ile işyerinde<br />

iki kasap olduğunu ve diğer çalışanın da izinli<br />

bulunduğunu açıklayarak izin talebinin karşılanamadığı<br />

belirtilmiştir.<br />

Davacı işçi izin talebine olumlu cevap verilmediğini<br />

bildiği halde işyerine 10.1.2005 ve 11.1.2005<br />

tarihleri arasında gitmediğinden bahisle işverence<br />

iş sözleşmesi 12.1.2005 tarihinde 4857 sayılı İş Kanununun<br />

25/2-g bendi uyarınca feshedilmiştir. İşverence<br />

yapılan bu feshin haklı olup olmadığı, bunun<br />

sonucu olarak davacı işçinin ihbar ve kıdem tazminatlarına<br />

hak kazanıp kazanamayacağı uyuşmazlığı<br />

oluşturmaktadır. Mahkemece, işverence iyi niyet<br />

kuralları dışına çıkarak işçiye izin verilmediği ve<br />

feshin haklı olmadığı gerekçesiyle isteklerin kabulüne<br />

karar verilmiştir.<br />

4857 sayılı İş Kanununun 60..maddesinde, “Yıllık<br />

ücretli izinlerin, yürütülen işlerin niteliğine göre<br />

yıl boyunca hangi dönemlerde kullanılacağı, izinlerin<br />

ne suretle ve kimler tarafından verileceği veya<br />

sıraya bağlı tutulacağı, yıllık izninin faydalı olması<br />

• YARGI KARARLARI<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 89

• YARGI KARARLARI<br />

için işveren tarafından alınması gereken tedbirler<br />

ve izinlerin kullanılması konusuna ilişkin usuller ve<br />

işverence tutulması zorunlu kayıtların şekli Çalışma<br />

ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak<br />

bir yönetmelikle gösterilir” şeklinde kurala yer<br />

verilmiştir. Anılan madde uyarınca hazırlanarak yürürlüğe<br />

konulmuş olan Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğinin<br />

7. maddesinde, işçinin izin isteğini en az bir<br />

ay önceden işveren bildirmesi gerektiği açıklanmış,<br />

8. maddede ise, işverenin işçinin izin kullanma tarihi<br />

ile bağlı olmadığı, işçinin talebi ve iş durumu<br />

dikkate alınarak izin döneminin belirleneceği ifade<br />

edilmiştir. Aynı yönetmeliğin 8. maddesinde ayrıca,<br />

“Aynı tarihe rastlayan izin isteklerinde: işyerindeki<br />

kıdem ve bir önceki yıl iznini kullandığı tarih dikkate<br />

alınarak öncelikler belirlenir” şeklinde düzenleme<br />

bulunmaktadır.<br />

Yıllık ücretli izin yönetmeliğinde de belirtildiği<br />

üzere yıllık izin kullanılacağı zamanı belirlemek işverenin<br />

yönetim hakkı kapsamında kalmaktadır. İşverenin<br />

bu hakkının iyi niyet kuralları çerçevesinde<br />

kullanılması gerektiği açıktır. Bir başka anlatımla,<br />

işçinin anayasal temeli olan dinlenme hakkının, işyerinin<br />

gereklerine uygun biçimde ve mümkün olduğunca<br />

işçinin talebi çerçevesinde kullandırılması<br />

gerekir. İşverenin bu noktada yönetim hakkını kötüye<br />

kullanmasının yasalar karşısında korunmayacağı<br />

kabul edilmelidir.<br />

Dosya içindeki bilgi ve belgelere göre davacı<br />

işçi, ilk olarak 22.12.2004 tarihinde izin için talepte<br />

bulunmuş, bu dilekçe üzerine işverence bir işlem<br />

yapılmadığından bahisle 8.1.2005 tarihinden ikinci<br />

bir dilekçe vermiştir. İzin talebi işverence onaylanmadığı<br />

halde işyerinden ayrılmış ve davalı işveren<br />

devamsızlık tutanakları düzenleyerek 4857 sayılı İş<br />

Kanununun 25/2-g maddesi uyarınca iş sözleşmesini<br />

feshetmiştir.<br />

Davalı işveren, işyerinde davacı ile aynı görevde<br />

çalışmakta olan diğer işçiye aynı tarihlerde izin<br />

verilmiş olmasını, davacının izin talebinin karşılanamamasının<br />

gerekçesi olarak göstermiştir. Gerçekten,<br />

davacıya göre daha kıdemli olduğu anlaşılan<br />

diğer işçi de hacca gitmek için aynı dönemde izin<br />

istemiştir. İşverence davacı ile diğer işçinin her ikisinin<br />

birden izne ayrılmasının uygun olmadığı belirtilmiş<br />

ve daha kıdemsiz konumda olan davacı işçinin<br />

izin talebi onaylanmamıştır. Kaldı ki, izin isteği de<br />

yönetmeliğe göre 1 ay öncesinden talep edilmemiştir.<br />

Bu şekilde işçinin izin talebinin karşılanması<br />

noktasında işverene yeterli süre de tanınmıştır. İşverence<br />

yapılan bu işlemlerde, 4857 sayılı İş Kanunu<br />

ile Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği hükümlerine bir<br />

aykırılık yoktur. Bu itibarla davacı işçinin işyerinden<br />

ayrılması geçerli bir mazerete dayanmamaktadır.<br />

İşverence davacı işçinin ş sözleşmesinin feshi haklı<br />

nedene dayandığından, davacı işçinin ihbar ve kıdem<br />

tazminatlarına hak kazanmasına olanak bulunmamaktadır.<br />

Mahkemece davanın reddi gerekirken<br />

yazılı şekilde isteklerin kabulü hatalı olup bozmayı<br />

gerektirmiştir.<br />

SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı<br />

sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının<br />

istek halinde ilgiliye iadesine, 20.6.2006 gününde<br />

oybirliği ile karar verildi.<br />

İlgili Kanun / Madde<br />

4857S.İşK/17,24<br />

T.C<br />

YARGITAY<br />

9. HUKUK DAİRESİ<br />

Esas No: 2006/27619<br />

Karar No: 2007/14145<br />

Tarihi: 07.05.2007<br />

İHBAR ÖENLİ SÜRESİ İÇERİSİNDE İŞ ARAMA İZNİ-<br />

Nİ KULLANDIRMAMA<br />

İZİN KULLANDIRLMASA DAHİ ÖNELİN GEÇERLİ<br />

OLMASI<br />

YENİ İŞ ARAMA İZİNİ SÜRESİNCE ÇALIŞTIRILAN<br />

İŞÇİNİN BU ÇALIŞMALARININ %100 ZAMLI ÖDENMESİ<br />

ÖZETİ: “BiIdirim” başlıklı işverence düzenlenen<br />

yazıda 01.03.2005 tarihinde davacının iş sözleşmesinin<br />

feshedileceği belirtilmiştir. Her ne kadar<br />

davacı bildirimi tebellüğden imtina etmişse de bu<br />

hususta tutanak tutulmuş ve tutanak tanıkları da<br />

mahkemede dinlenilmiştir. Dinlenen tanıklar davacı<br />

ve davalı ile aynı durumda olan işçilere önel verildiğini<br />

beyan etmişlerdir. 4857 sayılı iş kanunu’nun<br />

17. maddesi uyarınca verilen ihbar öneli iş arama<br />

izni içermemesi halinde dahi geçerlidir.Zira anılan<br />

kanunun 27. maddesinde iş arama izninin verilmeyip<br />

çalıştırılması nedeniyle işçi bu süreye ilişkin<br />

ücretini %100 zamlı olarak almaya hak kazanmıştır.<br />

Mahkemece yeni iş arama izni süresince davacı<br />

çalıştırıldığından bunun %100 zamlı olarak tahsiline<br />

karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde ihbar tazminatına<br />

hüküm kurulması hatalıdır.<br />

DAVA; Davacı, ihbar, kıdem tazminatı, fazla mesai,<br />

yıllık izin ücreti, alacaklarının ödetilmesine karar<br />

verilmesini dilemiştir.<br />

Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına al-<br />

90<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

mıştır.<br />

DAVA: Davacı, ihbar, kıdem tazminatı, fazla mesai,<br />

yıllık izin ücreti, alacaklarının ödetilmesine<br />

karar verilmesini dilemiştir. Yerel mahkeme, isteği<br />

kısmen hüküm altına almıştır. Hüküm süresi içinde<br />

davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla<br />

dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü<br />

1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın<br />

dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalının<br />

aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz<br />

itirazlar yerinde değildir.<br />

2-”BiIdirim” başlıklı iş verence düzenlenen yazıda<br />

01.03.2005 tarihinde davacının iş sözleşmesinin<br />

feshedileceği belirtilmiştir. Her ne kadar davacı<br />

bildirimi tebellüğden imtina etmişse de bu hususta<br />

tutanak tutulmuş ve tutana! tanıklarıda mahkemede<br />

dinlenilmiştir.Dinlenen tanıklar davacı ve davalı<br />

ile aynı durumda olan işçilere önel verildiğini beyan<br />

etmişlerdir. 4857 sayılı iş kanunu’nun 17. maddesi<br />

uyarınca verilen ihbar öneli iş arama izni içermemesi<br />

halinde dahi geçerlidir.Zira anılan kanunun 27.<br />

maddesinde iş arama izninin verilmeyip çalıştırılması<br />

nedeniyle işçi bu süreye ilişkin ücretini % 100<br />

zamlı olarak almaya hak kazanmıştır. Mahkemece<br />

yeni iş arama izni süresince davacı çalıştırıldığından<br />

bunun %100 zamlı olarak tahsiline karar verilmesi<br />

gerekirken yazılı şekilde ihbar tazminatına hüküm<br />

kurulması hatalıdır.<br />

SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı<br />

sebepten BOZULMASINA peşin alman temyiz harcının<br />

istek halinde ilgiliye iadesine, 7.5.2007 gününde<br />

oybirliğiyle karar verildi.<br />

DANIŞTAY<br />

3. Daire<br />

E. 2011/1610<br />

K. 2011/5355<br />

T. 30.9.2011<br />

DEFTER TUTMA MECBURİYETİ<br />

DEFTER VE BELGELERİN MUHAFAZASI VE<br />

İBRAZI<br />

ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI<br />

USULSÜZLÜK CEZASI<br />

BİLANÇO ESASINDA TUTULMASI ZORUNLU OLAN<br />

VE TASDİKİNE İLİŞKİN TARH DOSYASINDA BİLGİ BU-<br />

LUNMAYAN DEFTERLERİN TUTULMADIĞI TARAFLAR<br />

ARASINDA TARTIŞMASIZ OLUP, TUTULMAYAN ENVAN-<br />

TER DEFTERİNİN VE DEFTERİ KEBİRİN İBRAZ YÜKÜM-<br />

LÜLÜĞÜNÜ YERİNE GETİREMEYECEĞİ AÇIK OLAN DA-<br />

VACININ İŞLEDİĞİ FİİLİN 213 SAYILI YASANIN 352’NCİ<br />

MADDESİ UYARINCA BİRİNCİ DERECE USULSÜZLÜK<br />

CEZASI KESİLMESİNİ GEREKTİRMESİ KARŞISINDA, SÖZ<br />

KONUSU DEFTERLERİN İBRAZ EDİLMEDİĞİNDEN BA-<br />

HİSLE KESİLEN ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASINDA YASA-<br />

YA UYGUNLUK GÖRÜLMEDİĞİ HAKKINDA<br />

213/md. 172, 182, 253, 256, 351, 352, mük. Md.<br />

355<br />

İstemin Özeti : Davacı şirketin 2008 yılına ait<br />

envanter defteri ve defteri kebiri incelemeye ibraz<br />

etmemesi nedeniyle 213 sayılı Vergi Usul Kanununun<br />

Mükerrer 355’inci maddesi uyarınca kesilen<br />

özel usulsüzlük cezasını; yasal defterlerin incelemeye<br />

ibraz edilmemesi nedeniyle özel usulsüzlük<br />

cezası kesilebilmesi, usulüne uygun olarak tasdik<br />

ettirilip tutulan defterlerin varlığı halinde mümkün<br />

olup, 2008 yılı nda envanter defteri ve defteri kebir<br />

tuttuğuna dair hakkında bir tespit bulunmayan<br />

davacı şirket adına defter tutmama eylemi için birinci<br />

derece usulsüzlük cezası kesilmesi gerekirken,<br />

özel usulsüzlük cezası kesilmesinde yasaya uygunluk<br />

bulunmadığı gerekçesiyle kaldıran Adana 2.<br />

Vergi Mahkemesinin 19.1.2010 gün ve E:2009/1190,<br />

K:2010/56 sayılı kararına karşı davalı idare tarafından<br />

yapılan itirazı kısmen kabul ederek, muhafaza<br />

süresi içinde olmak üzere inceleme elemanınca yapılan<br />

tebligata rağmen yasal defter ve belgelerin<br />

mazeretsiz olarak ibraz edilmemesi halinde özel<br />

usulsüzlük cezası kesilebileceği, vergi mahkemesinin<br />

ibraz edilmeyen defterlerin hiç tutulmamış olması<br />

halinde usulsüzlük cezası kesilmesi gerektiği<br />

yolundaki yargısı, defterlerini tutan mükelleflerin<br />

aynı eylem nedeniyle daha ağır ceza ile karşı karşıya<br />

kalmasına yol açacağından, hakkaniyete uygun<br />

düşmediği, bu durumda ibraz yükümlülüğünün yerine<br />

getirilmemesi halinde özel usulsüzlük cezası<br />

kesileceğinin duyurulduğu yazılı bildirime karşın<br />

verilen sürede ilgili defterlerini incelemeye ibraz<br />

etmeyen davacı adına özel usulsüzlük cezası kesilmesinde<br />

yasaya aykırılık bulunmadığı ancak, cezanın<br />

5904 sayılı Yasa ile belirlenen 1.000 TL ceza<br />

miktarını aşan kısmın kaldırılmasını n hukuka uygun<br />

düşeceği gerekçesiyle cezanın 1.000 TL’ ya isabet<br />

eden kısmını kaldıran, bu miktarı aşan kısmı yönünden<br />

itirazı reddeden Adana Bölge İdare Mahkemesinin<br />

28.4.2010 gün ve E:2010/1667, K:2010/1941<br />

sayılı kararının; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun<br />

“Defter Tutma” başlıklı İkinci Kısmında yer alan<br />

171’inci maddesinde mükelleflerin, bu Kanuna göre<br />

tutacakları defterleri, vergi uygulaması bakımından,<br />

maddede sayılan maksatları sağlayacak şekilde<br />

tutacaklarının hükme bağlandığı, aynı Kanunun<br />

• YARGI KARARLARI<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 91

• YARGI KARARLARI<br />

253’üncü maddesi ile de tutulan defterlerin muhafaza<br />

edilmesi mecburiyeti getirildiği, 213 sayılı<br />

Kanunun 86, 148, 149, 150, 256 ve 257 nci maddelerinde<br />

yer alan zorunluluklar ile mükerrer 257 nci<br />

madde uyarınca getirilen zorunluluklara uymayan<br />

1’inci sınıf tüccarlar hakkında maddede belirtilen<br />

tutarda özel usulsüzlük cezası kesileceğinin belirtildiği,<br />

atıf yapılan 256’ncı maddede de, mükelleflerin,<br />

muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü<br />

defter, belge ve sayılan diğer kayıtların muhafaza<br />

süresi içerisinde yetkili makam ve memurların talebi<br />

üzerine ibraz etme zorunluluğunun getirildiği,<br />

dava konusu olayda, davacı şirketin 2008 yılı defter<br />

ve belgelerinin incelenmek üzere istenmesine rağmen<br />

envanter ve defter-i kebirin ibraz edilmemesi<br />

üzerine özel usulsüzlük cezası kesildiği, ancak defter<br />

ve belge ibraz etmeme nedeniyle özel usulsüzlük<br />

cezasına dayanak oluşturan ibraz zorunluluğunun<br />

yerine getirilmesi için defter tutma ve muhafaza<br />

etme koşullarının gerçekleşmiş olması yani, “defter<br />

ve belge ibraz etmeme” fiilinin gerçekleşmesi için<br />

öncelikle, defter tutma ve bu defterleri muhafaza<br />

etme halinin gerçekleşmesi gerektiği, nitekim Vergi<br />

Usul Kanununun 359’uncu maddesinin (a) fıkrasının<br />

son paragrafında; “varlığı noter tasdik kayıtları<br />

veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında<br />

vergi incelemesine yetkili kimselere defter<br />

ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün<br />

uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir” denilmek<br />

suretiyle usulüne uygun olarak tutulan ve defter<br />

ve belgelerin ibraz edilmeme halinin kaçakçılık<br />

suçunu oluşturduğu kabul edilmiş olmakla, defter<br />

ve belgelerin hiç tutulmaması halinin 213 sayılı Vergi<br />

Usul Kanununun 352’nci maddesi uyarınca I’inci<br />

derece usulsüzlük cezasını gerektirmesi karşısında;<br />

hiç tutulmayan defterlerin ibraz edilmemesi nedeniyle<br />

özel usulsüzlük cezası kesilmesinde mevzuata<br />

uygunluk görülmediği ileri sürülerek Danıştay Başsavcısı<br />

tarafından kanun yararına bozulması istenmiştir.<br />

TÜRK MİLLETİ ADINA<br />

Hüküm veren Danıştay Üçüncü Dairesince Danıştay<br />

Başsavcısı tarafından kanun yararına temyiz<br />

edilen Adana Bölge İdare Mahkemesinin 28.4.2010<br />

gün ve E:2010/1667, K:2010/1941 sayılı kararı incelendikten<br />

ve Tetkik Hakimi ……………………. nın açıklamaları<br />

dinlendikten sonra işin gereği görüşülüp<br />

düşünüldü:<br />

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 172’nci maddesinde,<br />

bu Kanun esaslarına göre defter tutmaya<br />

mecbur olan gerçek ve tüzel kişiler; 182’nci maddesinde<br />

de bilanço esasında tutulması gereken defterler<br />

sayılmış, bu Kanuna göre tutulması mecburi<br />

olan defterlerden herhangi birinin tutulmamış olmasının,<br />

usulsüzlük fiili olduğu ve birinci derece<br />

usulsüzlük cezası kesilmesini gerektirdiği Yasanın<br />

351’inci maddesinde hükme bağlanmıştır.<br />

213 sayılı Yasanın 253’üncü maddesinde, bu Kanuna<br />

göre defter tutmak mecburiyetinde olanların,<br />

tuttukları defterleri ilgili bulundukları yılı takibeden<br />

takvim yılı başından itibaren beş yıl süre ile<br />

muhafaza etmeye mecbur oldukları, aynı Kanunun<br />

256’ncı maddesinde de, mükelleflerin muhafaza<br />

etmek zorunda oldukları her türlü defter, belge<br />

ve sayılan diğer kayıtların muhafaza süresi içinde<br />

yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz<br />

ve incelemeye sunmak zorunda bulundukları kurala<br />

bağlanmış, Yasanın Mükerrer 355’inci maddesinde,<br />

256’ncı maddede yer alan zorunluluklara uymayanlara<br />

özel usulsüzlük cezası kesilmesi öngörülmüştür.<br />

Defterlerin ibraz yükümlülüğünün yerine getirilebilmesi,<br />

defter tutma ve muhafaza etme koşullarının<br />

varlığına bağlı olup, bu koşullar bulunmadıkça<br />

özel usulsüzlük cezası kesilmesini gerektiren ibraz<br />

etmeme eyleminin işlenip tamamlanmasından söz<br />

edilemez. Nitekim yasa koyucu defterlerin hiç tutulmaması<br />

eyleminin yaptırımını 213 sayılı Yasanın<br />

351’inci maddesinde ayrıca düzenlemiştir.<br />

Davalı idarenin 25.3.2009 günlü yazısıyla 2008 yılına<br />

ilişkin defter ve belgelerinin ibrazının istenmesi<br />

üzerine, noter tarafından tasdikli yevmiye defteri<br />

ile alış ve satış faturalarını incelemeye sunan davacının<br />

envanter defteri ve defteri kebiri ibraz etmemesi<br />

nedeniyle 213 sayılı Yasanın Mükerrer 355’inci<br />

maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilmiştir.<br />

Bilanço esasında tutulması zorunlu olan ve tasdikine<br />

ilişkin tarh dosyasında bilgi bulunmayan bu<br />

defterlerin tutulmadığı taraflar arasında tartışmasız<br />

olup, tutulmayan envanter defterinin ve defteri<br />

kebirin ibraz yükümlülüğünü yerine getiremeyeceği<br />

açık olan davacının işlediği fiilin 213 sayılı Yasanın<br />

352’nci maddesi uyarınca birinci derece usulsüzlük<br />

cezası kesilmesini gerektirmesi karşısında, söz<br />

konusu defterlerin ibraz edilmediğinden bahisle<br />

kesilen özel usulsüzlük cezasında yasaya uygunluk<br />

görülmemiştir.<br />

Açıklanan nedenlerle Danıştay Başsavcısının<br />

temyiz isteminin kabulü ile Adana Bölge İdare<br />

Mahkemesinin 28.4.2010 gün ve E:2010/1667,<br />

K:2010/1941 sayılı kararının, 2577 sayılı İdari Yargılama<br />

Usulü Kanununun 51’inci maddesi uyarınca<br />

kanun yararına ve hükmün hukuki sonuçlarına etkili<br />

olmamak üzere bozulmasına, kararın bir örneğinin<br />

Maliye Bakanlığı ile Danıştay Başsavcılığına gön-<br />

92<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

derilmesine ve Resmî Gazete’de yayımlanmasına,<br />

30.9.2011 gününde oybirliğiyle karar verildi.<br />

DANIŞTAY<br />

4. Daire<br />

E. 2008/3231<br />

K. 2010/5199<br />

T. 21.10.2010<br />

KDV İNDİRİMİ<br />

KDV İNDİRİMİNİN BELGELENDİRİLMESİ<br />

DEFTER VE BELGELERİN İBRAZI<br />

İSPAT<br />

MÜCBİR SEBEP HALİ OLMADAN DEFTER VE BELGE-<br />

LERİNİ İNCELEMEYE İBRAZ ETMEYEREK İNDİRİM HAK-<br />

KINDAN YARARLANMAK İÇİN YASAL KOŞULLARDAN<br />

BİRİNİ YERİNE GETİRMEYEN DAVACININ, SONRADAN<br />

MAHKEMEYE İBRAZ ETTİĞİ BELGELERDE YER ALAN<br />

KATMA DEĞER VERGİSİNİN İNDİRİM KONUSU YAPILA-<br />

MAYACAĞI HAKKINDA<br />

213/md.<br />

3065/md. 29, 34<br />

Temyiz Eden Taraflar: Çerkezköy Vergi Dairesi<br />

Müdürlüğü<br />

Vekili: .....<br />

İstemin Özeti: 2002 yılına ilişkin defter ve belgelerini<br />

ibraz etmeyen davacı adına katma değer<br />

vergisi indirimlerinin reddi suretiyle 2002 yılından<br />

devreden katma değer vergisinin olmadığı ileri sürülerek<br />

2005/6 ncı dönem için salınan katma değer<br />

vergisi ile kesilen vergi ziyaı cezasının kaldırılması<br />

istemiyle dava açılmıştır. Tekirdağ Vergi Mahkemesinin<br />

4.10.2007 günlü ve E:2006/406, K:2007/752<br />

sayılı kararıyla; davacı tarafından 2002 yılına ilişkin<br />

defter ve belgelerin bulunamaması sebebiyle<br />

incelenmek üzere ibraz edilmediği, 2002 yılı için<br />

katma değer vergisi indirimlerinin reddi suretiyle<br />

matrah takdir edildiği, devreden katma değer<br />

vergisinin var olmadığı anlaşıldığından dava konusu<br />

dönem için tarhiyat yapıldığı, Mahkemelerince<br />

davacı tarafından ibraz edilen bilgisayar kayıtları<br />

ile aslı gibidir ibaresini taşıyan belgeler üzerinde<br />

bilirkişi incelemesi yaptırıldığı, düzenlenen bilirkişi<br />

raporuna göre, aslı gibidir onaylı 305 adet alış<br />

ve gider belgesi örneklerinin Katma Değer Vergisi<br />

Kanununda belirtilen indirim şartlarını taşıdığının<br />

tespit edildiği, bilgisayar kayıtları ile örtüşen söz<br />

konusu belgelerde yer alan katma değer vergileri<br />

dikkate alınarak yeniden hesaplanan beyan tablosu<br />

uyarınca 2002 yılından devreden katma değer vergisinin<br />

hesaplandığı, söz konusu tutar dikkate alınarak<br />

dava konusu dönem için ödenecek vergi çıktığı,<br />

kesilen vergi ziyaı cezasının ise, matrah farkı<br />

davacının belgeleri üzerinde yapılan inceleme ile<br />

ortaya çıkarıldığı için bir kat olması gerektiği, vergi<br />

ve cezanın fazlaya ilişkin kısmında hukuka uyarlık<br />

bulunmadığı gerekçesiyle tarhiyatın kısmen kaldırılmasına<br />

karar vermiştir. Davalı idare, tarhiyatın<br />

tamamının yasal olduğunu, davacı ise eksik inceleme<br />

ile verilen kararın hukuka uygun olmadığını ileri<br />

sürerek kararın bozulmasını istemektedirler.<br />

Savunmanın Özeti: Taraflarca temyiz istemlerinin<br />

reddi gerektiği savunulmuştur.<br />

Tetkik Hakimi ........’un Düşüncesi: Taraflar<br />

temyiz dilekçelerinde öne sürülen hususlar, temyize<br />

konu mahkeme kararının bozulmasını sağlayacak<br />

nitelikte bulunmadığından taraflar temyiz isteminin<br />

reddi gerektiği düşünülmektedir.<br />

Danıştay Savcısı .........’in Düşüncesi: İdare ve<br />

vergi mahkemelerince verilen kararların temyizen<br />

incelenerek bozulabilmesi için, 2577 sayılı İdari<br />

Yargılama Usulü Kanunu’nun 49’uncu maddesinin<br />

birinci fıkrasında belirtilen nedenlerin bulunması<br />

gerekmektedir.<br />

Taraflar temyiz dilekçelerinde öne sürülen hususlar,<br />

söz konusu maddede yazılı nedenlerden hiçbirisine<br />

uymadığından, istemlerin reddi ile temyiz<br />

edilen Mahkeme kararının onanmasının uygun olacağı<br />

düşünülmektedir.<br />

TÜRK MİLLETİ ADINA<br />

Hüküm veren Danıştay Dördüncü Dairesince gereği<br />

görüşüldü:<br />

2002 yılına ilişkin defter ve belgelerini ibraz etmeyen<br />

davacı adına katma değer vergisi indirimlerinin<br />

reddi suretiyle 2002 yılından devreden katma<br />

değer vergisinin olmadığı ileri sürülerek 2005/6 ncı<br />

dönem için salınan katma değer vergisi ile kesilen<br />

vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemiyle açılan<br />

davayı kısmen reddeden Vergi Mahkemesi kararının<br />

redde ilişkin kısmı davacı tarafından, kaldırılan<br />

vergi ve cezaya ilişkin kısmı davalı İdare tarafından<br />

temyiz edilmiştir.<br />

Davacının temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar,<br />

bozulması istenilen kararın dayandığı gerekçeler<br />

karşısında, yerinde ve kararın bozulmasını sağlayacak<br />

durumda görülmemiştir.<br />

Davalı İdarein temyiz istemine gelince; 213 sayılı<br />

Vergi Usul Kanunu’nun 3 üncü maddesinde, vergi-<br />

• YARGI KARARLARI<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 93

• YARGI KARARLARI<br />

lendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin<br />

muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu belirtilmiş<br />

olup, Kanunun 30’uncu maddesinin ikinci<br />

fıkrasının 3 üncü mendinde de; bu Kanuna göre tutulması<br />

mecburi olan defter ve belgelerin hepsinin<br />

veya bir kısmının vergi incelemesi yapmaya yetkili<br />

olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmemesi hali<br />

re’sen takdir nedeni olarak sayılmış, yine Kanunun<br />

13 üncü maddesinin 2 nci bendinde; vergi ödevlerinin<br />

yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer<br />

sarsıntısı ve su basması gibi afetler mücbir sebep<br />

olarak kabul edilmiştir.<br />

Öte yandan, 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi<br />

Kanunu’nun 29 uncu maddesinin 1 inci fıkrasının<br />

(a) bendinde, mükelleflerin, yaptıkları vergiye tabi<br />

işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden,<br />

bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine<br />

ilişkin olarak, kendilerine yapılan teslim<br />

ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen<br />

fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer<br />

vergisini indirebilecekleri, 34 üncü maddesinin<br />

1 inci fıkrasında, yurt içinden sağlanan veya ithal<br />

olunan mal ve hizmetlere ait katma değer vergisinin,<br />

alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük<br />

makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar<br />

kanuni deftere kaydedilmek şartıyla indirilebileceği<br />

hükmüne yer verilmiştir.<br />

Katma değer vergisi, bünyesinde yer alan indirim<br />

müessesesiyle yansıtılabilir bir vergidir. Katma<br />

değer vergisi sisteminde mükellef, üretim ve dağıtım<br />

kademeleri içinde, verginin tahsiline, indirimlerin<br />

yapılmasına, beyan edilip ödenmesine aracılık<br />

eder. Bu bakımdan indirim, mükellefiyete bağlı bir<br />

görev olduğu kadar aynı zamanda bir haktır. Katma<br />

değer vergisinde genel prensip, vergiye tabi teslimler<br />

üzerinden hesaplanan vergiden, alış faturalarında<br />

gösterilen verginin indirilmesidir. İndirim konusu<br />

yapılabilecek katma değer vergisinin indirilebilmesi<br />

için Kanun bazı şartların varlığını öngörmüştür. Bu<br />

şartların bir kısmı esasa, bir kısmı ise şekle ilişkindir.<br />

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun indirim için aradığı<br />

şekil şartları Kanunun 34 üncü maddesinde hükme<br />

bağlanmış olup, bunlardan bir tanesi de, katma<br />

değer vergisi üzerinde gösterilen mal ve hizmetlere<br />

ait alış faturalarının kanuni defterlere kaydedilmesidir.<br />

Bundan amaç, indirimin gerçeğe uygun olması<br />

ve bu hususun mükelleflerce belgelendirilmesidir.<br />

Bu şartlardan herhangi birinin, 213 sayılı Kanunda<br />

belirtilen mücbir sebepler mevcut olmamasına<br />

rağmen yerine getirilmemesi halinde, mükelleflerin<br />

yüklendikleri katma değer vergisini indirim konusu<br />

yapabilmelerine olanak bulunmamaktadır.<br />

İncelenen dosyada, davacının 2002 yılına ait<br />

defter ve belgelerini incelemeye ibraz etmemesi<br />

nedeniyle katma değer vergisi indirimlerinin reddi<br />

suretiyle uyuşmazlık konusu dönem için tarhiyatın<br />

yapıldığı, Mahkemeye ibraz edilen bilgisayar kayıtları<br />

ve düzenleyen firmalar tarafından aslı gibidir<br />

onaylı bazı gider belgeleri üzerinde yapılan bilirkişi<br />

incelemesi sonucu tarhiyatın kısmen kaldırılmasına<br />

karar verildiği görülmüştür.<br />

Davacı, yasal defterlerini bulamadığını, muhasebecisinde<br />

olduğunu ileri sürmüş ise de, defter ve<br />

belge saklama ve ibraz yükümlülüğü olan ve ispat<br />

yükü kendisine düşen davacı tarafından mücbir<br />

sebebin varlığına dair hukuken itibar edilebilecek<br />

herhangi bir belge ibraz edilmediğinden, bu hususun<br />

ispatlanamadığı anlaşılmıştır.<br />

Bu durumda, yukarıda açıklandığı üzere mücbir<br />

sebep hali olmadan defter ve belgelerini incelemeye<br />

ibraz etmeyerek indirim hakkından yararlanmak<br />

için yasal koşullardan birini yerine getirmeyen davacının,<br />

sonradan Mahkemeye ibraz ettiği belgelerde<br />

yer alan katma değer vergisi indirim konusu yapılamayacağından,<br />

2002 yılından devreden katma<br />

değer vergisinin reddedilmesi sonucu 2005/6 nci<br />

döneme ilişkin olarak salınan dava konusu vergi ve<br />

cezada hukuka aykırılık bulunmamaktadır.<br />

Açıklanan nedenlerle, davalı İdarenin temyiz isteminin<br />

kabulü ile, Tekirdağ Vergg Mahkemesinin<br />

4.10.2007 günlü ve E:2006/406, K:2007/752 sayılı<br />

kararının kabule ilişkin kısmının bozulmasına, davacı<br />

temyiz isteminin reddine, kararın redde ilişkin<br />

kısmının ise onanmasına, 21.10.2012 güünde esasta<br />

ve gerekçede oyçokluğuyla karar verildi.<br />

94<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

T.C.<br />

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI<br />

BÜYÜK MÜKELLEFLER VERGİ DAİRESİ<br />

BAŞKANLIĞI<br />

Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü<br />

Sayı: B.07.1.GİB.4.99.16.02-KVK-2-88<br />

Konu: İş ortaklığından doğan zararın kurum<br />

kazancından indirilip indirilemeyeceği<br />

İlgide kayıtlı özelge talep formunda; şirketinizin<br />

%50 ortağı olduğu iş ortaklığının 2011 yılında<br />

tasfiyesinin tamamlandığı ve faaliyetinin zararla<br />

sonuçlandığı belirtilerek, tasfiye sonucu payınıza<br />

düşen tutarın kayıtlarınızda yer alan tutardan az<br />

olması nedeniyle aradaki farkın, vergi matrahının<br />

tespitinde gider olarak indirilip indirilemeyeceği<br />

konusunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.<br />

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci<br />

maddesinin yedinci fıkrasında iş ortakları aynı<br />

maddenin diğer fıkralarında yazılı kurumların<br />

kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da<br />

gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını<br />

ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak<br />

amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde<br />

mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler şeklinde<br />

tanımlanmıştır.<br />

1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin<br />

“2.5. İş Ortaklıkları» başlıklı bölümünde konuya<br />

ilişkin ayrıntılı açıklamalar yapılmış olup «2.5.3.<br />

İşin bitiminde ortaya çıkan zararların durumu»<br />

başlıklı alt bölümün de,<br />

“...<br />

ÖZELGE<br />

İş ortaklıkları ise Kurumlar Vergisi Kanununda<br />

ayrı bir kurum olarak değerlendirilmekte ve kurumlar<br />

vergisi mükellefi olarak sayılmaktadırlar.<br />

İş ortaklıklarının faaliyetinden doğan kazanç,<br />

kurumlar vergisine tabi tutulmakta ve vergi sonrası<br />

kazanç ortakların hisselerine göre ortaklara<br />

dağıtılmaktadır.<br />

Kurumlar vergisi mükelleflerinin zararlarının,<br />

bu mükelleflerin ortaklarınca indirilebilmesi<br />

mümkün olmayıp aynı durum kurumlar<br />

vergisi mükellefi iş ortaklarının zararları için<br />

de geçerlidir.”<br />

açıklamalarına yer verilmiştir.<br />

Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere,<br />

şirketinizin %50 ortağı olduğu iş ortaklığının zararlarının<br />

şirketiniz kurum kazancının tespitinde<br />

indirim konusu yapılması mümkün değildir.<br />

Bilgi edinilmesini rica ederim.<br />

T.C.<br />

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI<br />

İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI<br />

Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü<br />

Sayı : B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-900<br />

08/03/2012<br />

Konu : Transit ticaret kapsamında yapılan alım<br />

satım işlerinin KDV karşısındaki durumu ve Ba-Bs<br />

bildirim formlarına dahil edilip edilmeyeceği.<br />

İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, transit<br />

ticaret kapsamında yaptığınız alım satım işlemlerinizin,<br />

katma değer vergisi karşısındaki durumu<br />

ile Ba-Bs formlarında bildirime konu edilip edilmeyeceği<br />

hakkında Başkanlığımız görüşü talep<br />

edilmektedir.<br />

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu›nun<br />

1›inci maddesinin birinci fıkrasında; Türkiye›de<br />

yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest<br />

meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve<br />

hizmetler ile her türlü mal ve hizmet ithalatının<br />

katma değer vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.<br />

Yine, aynı Kanun›un 6›ncı maddesinde ise işlemlerin<br />

Türkiye›de yapılmasının;<br />

a) Malların teslim anında Türkiye›de bulunmasını,<br />

b) Hizmetin Türkiye›de yapılmasını veya hizmetten<br />

Türkiye›de faydalanılmasını, ifade ettiği<br />

hüküm altına alınmıştır. Mezkûr Kanun›un 16›ncı<br />

• ÖZELGELER<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 95

• ÖZELGELER<br />

maddesinin birinci fıkrasının c bendinde ise;<br />

Gümrük Kanunu›ndaki transit ve gümrük antrepo<br />

rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin<br />

uygulandığı malların katma değer vergisinden<br />

istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.<br />

Genel olarak, transit ticaret, alış ve satış bedelleri<br />

arasında lehte fark esas olmak üzere (makul<br />

olmak üzere aleyhte fark kabul edilebilir)<br />

gerçek veya tüzel kişi transit tacirince yurt dışından<br />

alınan bir malın yine yurt dışına gönderilmesi<br />

şeklinde olmakla beraber, serbest bölgede yerleşik<br />

bir firmadan ya da antrepodan satın alınan<br />

malın ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan<br />

doğruya yurt dışında veya serbest bölgede<br />

yerleşik bir firmaya ya da antrepoya satılmasıdır.<br />

Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış<br />

mallar ile Dış Ticaret Müsteşarlığı›nın madde politikası<br />

itibarıyla transit ticaretinin yapılmasını<br />

uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz.<br />

Yine ithalat ve ihracat yapılması yasaklanmış<br />

ülkelerle de transit ticaret yapılamaz.<br />

Transit ticaret işlemlerinin gümrük mevzuatında<br />

yer alan transit rejimi çerçevesinde yürütülmesi<br />

gerekmektedir. Transit ticarete konu olan<br />

mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin<br />

vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmez. Gümrük<br />

idarelerince verilebilecek izne istinaden malların<br />

Türk gümrük hattını aşarak işçilik görmek üzere<br />

fiktif depo veya antrepolara alınması «fiili ithal»<br />

hükmünde değildir.<br />

Transit ticarete yurt dışında satın alınan veya<br />

imal olunan malın yine yurt dışında teslimi söz<br />

konusudur. Transit ticarete konu mallar kurumun<br />

mal varlığına girip çıkmasına ve satışın fatura ile<br />

belgelenmesine rağmen, millileştirilmeksizin satışa<br />

konu olduğu için malın teslimi Türkiye sınırları<br />

içinde olmaması nedeniyle, KDV›nin konusuna<br />

girmez ve KDV beyannamesinde hiçbir şekilde<br />

gösterilmez.<br />

Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu›nun<br />

148, 149 ve Mükerrer 257›nci maddelerinin verdiği<br />

yetkiye dayanılarak, 350 Sıra No›lu Vergi Usul<br />

Kanunu Genel Tebliği ile bilanço esasına göre<br />

defter tutan mükelleflerin belirli bir haddi aşan<br />

mal ve hizmet alımlarını «Mal ve Hizmet Alımlarına<br />

İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)» ile; mal ve<br />

hizmet satışlarını ise «Mal ve Hizmet Satışlarına<br />

İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)» ile bildirmeleri<br />

hususunda yükümlülük getirilmiştir.<br />

Söz konusu yükümlülüğün 2010 yılı ve müteakip<br />

yılların aylık dönemlerinde yerine getirilmesinde<br />

uygulanacak usul ve esaslar ile bildirim<br />

hadleri 396 Sıra No›lu Vergi Usul Kanunu Genel<br />

Tebliği›nde açıklanmıştır.<br />

396 Sıra No›lu Vergi Usul Kanunu Genel<br />

Tebliği›nin, 1.2.1 bölümünde «Bildirim mecburiyeti<br />

bulunan mükelleflerce, belirlenen hadler<br />

çerçevesinde yapılan her türlü mal ve/veya<br />

hizmet alış ve satışları, bunlara ilişkin belgenin<br />

türüne (Fatura, irsaliyeli fatura, serbest meslek<br />

makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası,<br />

akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihaz<br />

fişi, sigorta komisyon gider belgesi ve yolcu<br />

bileti gibi) bakılmaksızın Ba-Bs bildirim formlarına<br />

dahil edilecektir.» açıklaması yer almaktadır.<br />

Ayrıca aynı Tebliğ›in, 1.2.2. bölümünde de<br />

«Mükelleflerin 2010 yılı ve müteakip yılların aylık<br />

dönemlerine ilişkin mal ve/veya hizmet alışları<br />

ile mal ve/veya hizmet satışlarına uygulanacak<br />

had 5.000 TL olarak yeniden belirlenmiştir. Buna<br />

göre, bir kişi veya kurumdan katma değer vergisi<br />

hariç 5.000 TL ve üzerindeki mal ve/veya hizmet<br />

alışları, ‹Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim<br />

Formu (Form Ba)› ile; bir kişi veya kuruma<br />

katma değer vergisi hariç 5.000 TL ve üzerindeki<br />

mal ve/veya hizmet satışları ise ‹Mal ve Hizmet<br />

Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)›nun<br />

Tablo II alanında bildirilecektir.» açıklamasında<br />

bulunulmuştur.<br />

Buna göre; Kurumunuz tarafından yurt dışından<br />

ithal edilen tıbbi ilaçlar Gümrük Kanunu<br />

uyarınca gümrük antrepo rejimi veya geçici<br />

depolama hükümlerinin uygulandığı yerlere konulması<br />

ve henüz millileştirilmeden tekrar yurt<br />

dışına satılması işleminde, mallara ilişkin fatura<br />

bilgileri kurumun mal varlığına girip çıkmasına ve<br />

satışın fatura ile belgelenmesine rağmen, millileştirilmeksizin<br />

satışa konu olduğu için malın teslimi<br />

Türkiye sınırları içinde olmaması nedeniyle,<br />

KDV›nin konusuna girmez ve KDV beyannamesinde<br />

hiçbir şekilde gösterilmez.<br />

Diğer taraftan, transit ticaret kapsamında<br />

yapılan işlemlerde faturalandırma işleminde,<br />

yabancı ülke firmasınca adınıza fatura düzenlen-<br />

96<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

mesi gerekmekte olup diğer taraftan da başka<br />

bir ülke veya serbest bölgede faaliyette bulunan<br />

firmaya mal satıldığında firmanızca da fatura düzenlenmesi<br />

gerekmektedir. Genel olarak bu mal<br />

alım satım işlemi sonucunda satışınız ile alışınız<br />

arasında müspet kâr oluşacağı tabidir.<br />

Bu nedenle, transit ticaret kapsamında yapılan<br />

mal alım satımlarında fatura düzenlenmesi<br />

gerektiğinden, 396 Sıra No›lu Vergi Usul Kanunu<br />

Genel Tebliği›nin 1.2.2. bölümünde belirlenen,<br />

katma değer vergisi hariç 5.000 TL ve üzerindeki<br />

mal ve/veya hizmet alış ve satış bilgileri Ba-Bs<br />

bildirim formlarına dahil edilerek bildirilmesi gerekmektedir.<br />

*******<br />

Büyük mükellefler vergi dairesi B.07,1.<br />

GİB.4.99.16.01/01 VUK b Mük. 257/2009/-MUK-<br />

34 06.05.09/15130,müktezası ise şöyledir;<br />

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun<br />

1/1.maddesinde Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet<br />

ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde<br />

yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ne tabi olduğu<br />

hükme bağlanmıştır. Kanunun 2.maddesinin<br />

1.bendinde teslim, bir mal üzerindeki tasarruf<br />

hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce<br />

alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesi,<br />

şeklinde tanımlandıktan sonra bir malın<br />

alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği<br />

yere veya kişilere tevdiinin de teslim hükmünde<br />

olduğu, belirtilmiştir. Anılan Kanunun 6’ıncı<br />

maddesinde; işlemlerin Türkiye’de yapılması ile<br />

malların teslim anında Türkiye’de bulunmasının<br />

ifade edildiği hüküm altına alınmıştır.Diğer taraftan;06.06.2006<br />

tarih ve 26190 sayılı Resmi Gazetede<br />

yayımlanarak yürürlüğe giren İhracat Yönetmeliğinin<br />

4’ncü maddesinin (n) fıkrasında; transit<br />

ticaret yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik<br />

bir firmadan ya da antrepodan satın alınan malın,<br />

ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan<br />

doğruya yurt dışında veya serbest bölgede<br />

yerleşik bir firmaya ya da antrepoya satılması,<br />

şeklinde tanımlanmıştır. Öte yandan, 213 sayılı<br />

Vergi Usul Kanunu’nun 148, 149 ve Mükerrer 257<br />

nci maddelerinin verdiği yetkiye dayanılarak, 362<br />

Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bilanço<br />

esasına göre defter tutan mükelleflerin belirli<br />

bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını “Mal<br />

ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form<br />

Ba)” ile; mal ve hizmet satışlarını ise “Mal ve Hizmet<br />

Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)”<br />

ile bildirmeleri hususunda yükümlülük getirilmiştir.<br />

Söz konusu düzenleme ile Katma Değer Vergisi<br />

mükelleflerinin beyanlarının oto-kontrolüne<br />

imkan vermek ve bu formlar sayesinde mükelleflerin<br />

mal alım ve satımları ile katma değer vergisi<br />

beyanlarının çapraz kontrole tabi tutulabilmesi<br />

amaçlanmaktadır.<br />

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre;<br />

transit ticarete konu mallar şirketin mal varlığına<br />

girip çıkmasına ve satışın fatura ile belgelenmesine<br />

rağmen, millileştirilmeksizin satışa konu<br />

olduğu için katma değer vergisinin konusuna girmemektedir.<br />

Dolayısıyla, katma değer vergisinin<br />

konusuna girmeyen işlemler “Katma Değer Vergisi<br />

Beyannamesinde”, “Mal ve Hizmet Alımlarına<br />

İlişkin Bildirim Formu (Ba)” ve “Mal ve Hizmet<br />

Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)” de<br />

hiçbir şekilde yer almayacaktır.<br />

• ÖZELGELER<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 97

PRATİK BİLGİLER<br />

VERGİ<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

DAMGA VERGİSİ ORANLARI<br />

2011 Yılı 2012 Yılı<br />

Ücretlerde (Binde 6,6) (Binde 6,6)<br />

Sözleşmeler, taahhütnameler ve temliknameler (Binde 8,25) (Binde 8,25)<br />

Kira mukavelenameleri (Mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden) (Binde 1,65) (Binde 1,65)<br />

Kefalet, teminat ve rehin senetleri (Binde 8,25) (Binde 8,25)<br />

Yıllık gelir vergisi beyannameleri 30,00 TL 34,50 TL<br />

Kurumlar vergisi beyannameleri 40,10 TL 46,10 TL<br />

Katma değer vergisi beyannameleri 19,90 TL 22,85 TL<br />

Muhtasar beyannameler 19,90 TL 22,85 TL<br />

Diğer vergi beyannameleri (Damga vergisi beyannameleri hariç) 19,90 TL 22,85 TL<br />

Gümrük idarelerine verilen beyannameler 40,10 TL 46,10 TL<br />

Belediye ve il özel idarelerine verilen beyannameler 14,80 TL 17,00 TL<br />

Sosyal güvenlik kurumlarına verilen sigorta prim bildirgeleri 14,80 TL 17,00 TL<br />

Bilançolar 23,20 TL 26,55 TL<br />

Gelir tabloları 11,30 TL 12,95 TL<br />

İşletme hesabı özetleri 11,30 TL 12,95 TL<br />

Yıl<br />

DOĞRUDAN GİDER YAZILABİLECEK PEŞTEMALLIK, ALET, EDAVAT, MEFRUŞAT VE DEMİRBAŞ<br />

BEDELLERİNDE SINIR<br />

2012 770 TL<br />

2011 700 TL<br />

2010 680 TL<br />

2009 670 TL<br />

2008 600 YTL<br />

2007 560 YTL<br />

EK MALİ TABLOLARI DÜZENLEME ZORUNLULUĞU<br />

Tutar<br />

Dönemi Aktif Toplamı Net Satışlar Toplamı<br />

2011 yılına ait ek mali tablolar için - (2012 yılında verilmesi gereken) 10.805.800 24.012.600<br />

2010 yılına ait ek mali tablolar için - (2011 yılında verilmesi gereken) 9.800.300 21.778.200<br />

2009 yılına ait ek mali tablolar için - (2010 yılında verilmesi gereken) 9.099.600 20.221.200<br />

2008 yılına ait ek mali tablolar için - (2009 yılında verilmesi gereken) 8.903.700 19.785.900<br />

2007 yılına ait ek mali tablolar için - (2008 yılında verilmesi gereken) 7.949.700 17.666.000<br />

TL’nı (aktif toplamı veya net satışları toplamı) aşan mükellefler ek mali tabloları düzenlemek zorundadır.<br />

EMLAK VERGİSİ ORANLARI<br />

Mesken İşyeri Arazi Arsa<br />

Normal yörelerde Binde 1 Binde 2 Binde 1 Binde 3<br />

Büyükşehir belediye sınırları İçinde Binde 2 Binde 4 Binde 2 Binde 6<br />

EMLAK VERGİSİ DEĞERİ YILLIK ARTIŞ ORANLARI<br />

Yıl Açıklama Artış Oranı<br />

2012 2011 yılı vergi değerine uygulanacak artış oranı % 10,26<br />

2011 2010 yılı vergi değerine uygulanacak artış oranı % 3,85<br />

2010 Genel Tarh ve Tahakkuk -<br />

2009 2008 yılı vergi değerine uygulanacak artış oranı % 6<br />

2008 2007 yılı vergi değerine uygulanacak artış oranı % 3,6<br />

2007 2006 yılı vergi değerine uygulanacak artış oranı % 3,9<br />

98<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

GECİKME ZAMMI ORANLARI<br />

Dönemi Aylık Yıllık<br />

19.10.2010 Tarihinden itibaren % 1,40 % 16,80<br />

19.11.2009 – 18.10.2010 Tarihleri arası % 1,95 % 23,40<br />

21.04.2006 – 18.11.2009 Tarihleri arası % 2,5 % 30<br />

02.03.2005 - 20.04.2006 Tarihleri arası % 3 % 36<br />

GEÇİCİ VERGİ ORANLARI<br />

Gelir Vergisi Mükelleflerinde<br />

01.01.2004 tarihinden itibaren 01.01.2005 tarihinden itibaren 01.01.2006 tarihinden itibaren<br />

% 20 % 20 % 15<br />

Kurumlar Vergisi Mükelleflerinde<br />

01.01.2004 tarihinden itibaren 01.01.2005 tarihinden itibaren 01.01.2006 tarihinden itibaren<br />

% 33 % 30 % 20<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

GELİR VERGİSİ TARİFESİ<br />

(2012 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere)<br />

Gelir vergisine tabi gelirler;<br />

10.000 TL'ye kadar % 15<br />

25.000 TL'nin 10.000 TL'si için 1.500 TL, fazlası % 20<br />

58.000 TL'nin 25.000 TL'si için 4.500 TL, (ücret gelirlerinde 88.000 TL'nin 25.000 TL'si için 4.500 TL),<br />

% 27<br />

fazlası<br />

58.000 TL'den fazlasının 58.000 TL'si için 13.410 TL. (ücret gelirlerinde 88.000 TL'den fazlasının 88.000<br />

% 35<br />

TL'si için 21.510 TL), fazlası<br />

oranında vergilendirilir<br />

(2011 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere)<br />

Gelir vergisine tabi gelirler;<br />

9.400 TL’ye kadar % 15<br />

23.000 TL’nin 9.400 TL’si için 1.410 TL, fazlası % 20<br />

53.000 TL’nin 23.000 TL’si için 4.130 TL (ücret gelirlerinde 80.000 TL’nin 23.000 TL’si için 4.130 TL),<br />

% 27<br />

fazlası<br />

53.000 TL’den fazlasının 53.000 TL’si için 12.230 TL (ücret gelirlerinde 80.000 TL’den fazlasının 80.000<br />

% 35<br />

TL’si için 19.520 TL), fazlası<br />

oranında vergilendirilir.<br />

(2010 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere)<br />

Gelir vergisine tabi gelirler;<br />

8.800 TL’ye kadar % 15<br />

22.000 TL’nin 8.800 TL’si için 1.320 TL, fazlası % 20<br />

50.000 TL’nin 22.000 TL’si için 3.960 TL, (ücret gelirlerinde 76.200 TL'nin 22.000 TL'si için<br />

% 27<br />

3.960 TL) fazlası<br />

50.000 TL’den fazlasının 50.000 TL’si için 11.520 TL, (ücret gelirlerinde 76.200 TL'den fazlasının 76.200<br />

% 35<br />

TL'si için 18.594 TL) fazlası<br />

oranında vergilendirilir.<br />

KAZANÇLARDA BEYAN SINIRI<br />

2008 2009 2010 2011 2012<br />

Konut kira gelirlerinde 2.400 YTL 2.600 TL 2.600 TL 2.800 TL 3.000 TL<br />

Tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan<br />

menkul sermaye iratları ve vergi alacağı<br />

dahil kurumlardan elde edilen kar<br />

19.800 YTL 22.000 TL 22.000 TL 23.000 TL 25.000 TL<br />

paylarında<br />

Tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan<br />

gayrimenkul sermaye iratlarında<br />

19.800 YTL 22.000 TL 22.000 TL 23.000 TL 25.000 TL<br />

Değer artış kazançlarında 6.800 YTL 7.600 TL 7.700 TL 8.000 TL 8.800 TL<br />

GVK 82. Maddesinde belirtilen bazı arızi<br />

kazançlarda<br />

16.000 YTL 17.900 TL 18.000 TL 19.000 TL 20.000 TL<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 99

01.05. 2012 Tarihinden itibaren Uygulanacak olan KDV tevkifat oranları<br />

Hizmetin Niteliği<br />

Tevkifat Uygulayacak Alıcı<br />

Tevkifat<br />

Oranı<br />

1. Yapım işleri ile bu işlerle birlikte ifa edilen mühendislik-mimarlık ve<br />

etüt-proje hizmetleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar* 2/10<br />

2. Etüt, plan-proje, danışmanlık, denetim ve benzeri hizmetler b) Belirlenmiş alıcılar* 9/10<br />

3. Makine, teçhizat, demirbaş ve taşıtlara ait tadil, bakım ve onarım<br />

hizmetleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar* 5/10<br />

4. Yemek servis ve organizasyon hizmetleri b) Belirlenmiş alıcılar* 5/10<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

5. İşgücü temin hizmetleri<br />

6. Yapı denetim hizmetleri<br />

7. Fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işleri, çanta ve<br />

ayakkabı dikim işleri ve bu işlere aracılık hizmetleri<br />

a) KDV Mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

a) KDV Mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

a) KDV Mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

9/10<br />

9/10<br />

5/10<br />

8. Turistik mağazalara verilen müşteri bulma / götürme hizmetleri a) KDV mükellefleri 9/10<br />

9. Spor kulüplerinin yayın, reklâm ve isim hakkı gelirlerine konu<br />

işlemleri<br />

10. Temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmetleri<br />

11. Servis taşımacılığı hizmeti<br />

a) KDV Mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

a) KDV Mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

a) KDV Mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

9/10<br />

7/10<br />

5/10<br />

12. Her türlü baskı ve basım hizmetleri b) Belirlenmiş alıcılar* 5/10<br />

Mal teslimleri ve tevkifat oranları<br />

Teslimin Niteliği<br />

Tevkifat Uygulayacak Alıcı<br />

Tevkifat<br />

Oranı<br />

1. Külçe metal teslimleri<br />

2. Bakır, çinko ve alüminyum ürünlerinin teslimi<br />

a) KDV Mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

a) KDV Mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

7/10<br />

7/10<br />

3. Hurda ve atık teslimi (KDV Kanununun (17/4-g) maddesindeki<br />

istisnadan vazgeçenlerin metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam<br />

hurda ve atıklarının teslimi)<br />

a) KDV mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

9/10<br />

4. Metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve cam hurda ve atıklardan elde<br />

edilen hammadde teslimi<br />

5. Pamuk, tiftik, yün ve yapağı ile ham post ve deri teslimleri<br />

6. Ağaç ve orman ürünleri teslimi<br />

a) KDV Mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

a) KDV Mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

a) KDV Mükellefleri<br />

b) Belirlenmiş alıcılar*<br />

9/10<br />

9/10<br />

9/10<br />

2012 Mayıs ayından itibaren Büyükbaş ve küçükbaş hayvan eti teslimleri tevkifat<br />

kapsamından çıkarıldı.<br />

100<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

PERAKENDE SATIŞ FİŞİ, YAZAR KASA FİŞİ, FATURA DÜZENLEME SINIRI<br />

Dönemi<br />

Tutar<br />

01.01.2012 - 31.12.2012 Dönemi 770 TL<br />

01.01.2011 - 31.12.2011 Dönemi 700 TL<br />

01.01.2010 - 31.12.2010 Dönemi 680 TL<br />

01.01.2009 - 31.12.2009 Dönemi 670 TL<br />

01.01.2008 - 31.12.2008 Dönemi 600 YTL<br />

01.01.2007 - 31.12.2007 Dönemi 560 YTL<br />

REESKONT VE AVANS İŞLEMLERİNDE UYGULANACAK FAİZ ORANLARI<br />

Dönemi Reeskont Avans<br />

29.12.2011 - tarihinden itibaren % 17 % 17,75<br />

30.12.2010 - 28.12.2011 Tarihleri arası % 14 % 15<br />

22.12.2009 - 29.12.2010 Tarihleri arası % 15 % 16<br />

12.06.2009 - 21.12.2009 Tarihleri arası % 18 % 19<br />

09.04.2009 - 11.06.2009 Tarihleri arası % 19 % 20<br />

28.12.2007 - 08.04.2009 Tarihleri arası % 25 % 27<br />

20.12.2006 - 27.12.2007 Tarihleri arası % 27 % 29<br />

20.12.2005 - 19.12.2006 Tarihleri arası % 23 % 25<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

TECİL FAİZİ ORANLARI<br />

Dönemi Aylık Yıllık<br />

21.10.2010 - Tarihinden itibaren % 1 % 12<br />

21.11.2009 - 20.10.2010 Tarihleri arası % 1,583 % 19<br />

28.04.2006 - 20.11.2009 Tarihleri arası % 2 % 24<br />

04.03.2005 - 27.04.2006 Tarihleri arası % 2,5 % 30<br />

TİCARET SİCİLİ HARÇLARI<br />

Gerçek Kişilere<br />

ve kooperatiflere<br />

Ait İşletmelerde<br />

Şahıs<br />

Şirketlerine Ait<br />

İşletmelerde<br />

Sermaye<br />

Şirketlerine Ait<br />

İşletmelerde<br />

I- Kayıt ve Tescil Harçları; (Ticari İşletme Rehni Dahil)<br />

1. Ticari işletmenin ve unvanının tescil ve ilanında: 156,60 TL 448,95 TL 1.011,50 TL<br />

2. Temsile yetkili kılınan kişilerin tescil ve ilanında (her kişi<br />

için):<br />

77,70 TL 111,30 TL 246,20 TL<br />

3. Ticaret siciline tescil edilmiş olan vakalardaki değişikliklerin<br />

tescilinde: (Ticari işletme rehini ile ilgili vakalar dahil)<br />

77,70 TL 111,30 TL 246,20 TL<br />

(muhteva ile ilgili bulunmayan düzeltmelerde harç alınmaz.)<br />

4. Kayıt silinmesinde : (Ticari işletme rehni kaydının silinmesi<br />

dahil)<br />

30,35 TL 43,90 TL 77,70 TL<br />

Şubelerin herbiri (Yabancı müesseselerin Türkiye’deki şubeleri dahil) ayrıca aynı harca tabidir.<br />

II- Kayıt ve Belge Suretleri ve Tasdikname Harçları<br />

1. Bir ticari işletmeye ait sicil esas defterindeki kayıtların tamamının veya bir kısmının veya memurlukta saklanan bütün<br />

belgelerin örneğinin beher sayfasının (Ticaret Sicili Tüzüğü Madde 11/1)<br />

7,80 TL<br />

2. Tasdiknamelerden (Ticaret Sicili Tüzüğü Madde 11/2, 104, 105) 25,90 TL<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 101

• İmzalatma Kapsamındaki Mükellefler<br />

2011 yılı faaliyet döneminde;<br />

BEYANNAME İMZALATMA ZORUNLULUĞU<br />

Aktif toplamı 5.176.000<br />

Net satışlar toplamı 10.349.000<br />

TL’ nı aşmayan kurumlar vergisi veya ticari, zirai ve mesleki kazancı nedeniyle gerçek usulde vergilendirilen Gelir Vergisi<br />

mükellefleri 2012 yılı beyannamelerini meslek mensuplarına imzalatmak zorundadırlar<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

• İmzalatma Kapsamı Dışında Kalan Mükellefler<br />

1- 2011 yılı faaliyet döneminde;<br />

-Serbest meslek faaliyetinde bulunanlardan gayrisafi hasılatları 121.000<br />

-II. sınıf tacirlerden Alım satım veya imalat faaliyetinde bulunanlardan satışları 173.000<br />

-II. sınıf tacirlerden yukarıda yazılı olanlar dışındaki işlerle uğraşanlardan gayrisafi iş hasılatları 87.000<br />

-Zirai kazancı işletme hesabı esasına göre tespit edilen çiftçilerden hasılatları 173.000<br />

TL’ nı aşmayan mükelleflerin,<br />

2- Noterlerin,<br />

3- Özel kanunlarına göre kurulan kooperatifler ile bunların oluşturdukları birliklerin,<br />

4- Gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan mükelleflerin,<br />

beyannamelerini meslek mensuplarına imzalatma zorunluluğu bulunmamaktadır.<br />

YENİDEN DEĞERLEME ORANLARI<br />

Yıl Oran Yıl Oran<br />

2011 % 10,26<br />

2010 % 7,7 2005 % 9,8<br />

2009 % 2,2 2004 % 11,2<br />

2008 % 12 2003 % 28,5<br />

2007 % 7,2 2002 % 59<br />

2006 % 7,8 2001 % 53,2<br />

SOSYAL GÜVENLİK- ÇALIŞMA MEVZUATI<br />

ASGARİ ÜCRET TUTARLARI<br />

Dönemi<br />

16 Yaşından Büyükler İçin 16 Yaşından Küçükler İçin<br />

Aylık Brüt<br />

Aylık Brüt<br />

01.01.2012 - 30.06.2012 886,50 TL 760,50 TL<br />

01.07.2012 - 31.12.2012 940,50 TL 805,50 TL<br />

01.07.2011 - 31.12.2011 837,00 TL 715,50 TL<br />

01.01.2011 - 30.06.2011 796,50 TL 679,50 TL<br />

01.07.2010 - 31.12.2010 760,50 TL 648,00 TL<br />

01.01.2010 - 30.06.2010 729,00 TL 621,00 TL<br />

01.07.2009 - 31.12.2009 693,00 TL 589,50 TL<br />

01.01.2009 - 30.06.2009 666,00 TL 567,00 TL<br />

01.07.2008 - 31.12.2008 638,70 YTL 540,60 YTL<br />

01.01.2008 - 30.06.2008 608,40 YTL 515,40 YTL<br />

01.07.2007 - 31.12.2007 585,00 YTL 491,40 YTL<br />

01.01.2007 - 30.06.2007 562,50 YTL 476,70 YTL<br />

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMİ ORANI<br />

Prim Oranı<br />

Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi % 20<br />

Genel sağlık sigortası primi % 12<br />

Toplam % 32<br />

102<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ VE SÜRESİ<br />

Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama<br />

brüt kazancının yüzde kırkıdır.<br />

Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine göre onaltı yaşından büyük<br />

işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez.<br />

İşsizlik Ödeneği Süresi<br />

600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olan işsizlere 180 gün<br />

900 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olan işsizlere 240 gün<br />

1080 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olan işsizlere 300 gün<br />

süre ile İşsizlik ödeneği verilir.<br />

İşsizlik ödeneği almaya hak kazanılması için gerekli şartlar;<br />

-Hizmet akdinin sona erdiği tarihten önceki son 3 yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak prim ödenmiş olması,<br />

-İş akdinin feshedildiği tarihten geriye doğru sürekli 120 gün prim ödenmiş olması,<br />

-Hizmet akdinin, İşsizlik Sigortası Kanununun 51’inci maddesinde sayılan hallerden birisine dayalı olarak sona ermiş<br />

olması,<br />

-Sigortalı işsizin, İşten Ayrılma Bildirgesi ile birlikte; hizmet akdinin feshedildiği tarihi izleyen günden itibaren 30 gün<br />

içinde İŞKUR’un ilgili birimine doğrudan veya elektronik ortamda başvurması,<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

KENDİ ADINA VE HESABINA BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR<br />

İÇİN PRİM ORANI<br />

Prim Oranı<br />

Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi % 20<br />

Kısa vadeli sigorta kolları primi % 1 - 6,5<br />

Genel sağlık sigortası primi % 12,5<br />

Toplam 33,5 – 39<br />

SİGORTA PRİMİ VE İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMİNE ESAS KAZANÇLARIN<br />

ALT VE ÜST SINIRLARI<br />

16 Yaşından Küçükler<br />

İçin<br />

16 Yaşından Büyükler<br />

İçin<br />

Alt Sınır (Taban)<br />

Üst Sınır (Tavan)<br />

Günlük Aylık Günlük Aylık Günlük Aylık<br />

01.01.2012 - 30.06.2012 25,35 TL 760,50 TL 29,55 TL 886,50 TL 192,08 TL 5,762,25 TL<br />

01.07.2012 - 31.12.2012 26,85 TL 805,50 TL 31,35 TL 940,50 TL 203,78 TL 6.113,25 TL<br />

01.07.2011 - 31.12.2011 23,85 TL 715,50 TL 27,90 TL 837,00 TL 181,35 TL 5.440,50 TL<br />

01.03.2011 - 30.06.2011 22,65 TL 679,50 TL 26,55 TL 796,50 TL 172,58 TL 5.177,40 TL<br />

01.01.2011 - 28.02.2011 26,55 TL 796,50 TL 26,55 TL 796,50 TL 172,58 TL 5.177,40 TL<br />

SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ ORANLARI<br />

• Hizmet Akdine Bağlı Çalışan Emekliler İçin (4/a) Prim Oranı<br />

İşçi İşveren Toplam<br />

Sosyal güvenlik destek primi % 7,5 % 22,5 % 30<br />

Kısa vadeli sigorta kolları primi - % 1 - 6,5 % 1 - 6,5<br />

Toplam % 7,5 % 23,5 - 29 % 31 - 36,5<br />

• Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalışan Emekliler İçin (4/b) Prim Oranı<br />

2008<br />

Yılında<br />

2009<br />

Yılında<br />

2010<br />

Yılında<br />

2011 ve<br />

sonrası<br />

Emekli Aylığı Üzerinden % 12 % 13 % 14 % 15<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 103

BİLDİRİM SÜRELERİ VE İHBAR TAZMİNATI<br />

Hizmet Süresi Bildirim Süresi İhbar Tazminatı<br />

6 aydan az sürmüş işçi için 2 hafta 2 haftalık ücret<br />

6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş olan işçi için 4 hafta 4 haftalık ücret<br />

1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş işçi için 6 hafta 6 haftalık ücret<br />

3 yıldan fazla sürmüş işçi için 8 hafta 8 haftalık ücret<br />

İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMİ ORANLARI<br />

Prime Esas Aylık Brüt Kazanç Üzerinden İşçi Payı İşveren Payı Devlet Katkı Payı<br />

01.01.2002 Tarihinden İtibaren % 1 % 2 % 1<br />

01.06.2000 - 31.12.2001 Tarihleri arasında % 2 % 3 % 2<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

KIDEM TAZMİNATI TAVANI<br />

Dönemi<br />

Tutar<br />

01/01/2012 - 30/06/2012 2,805,04 TL<br />

01/07/2011 - 31/12/2011 2,731,85 TL<br />

01/01/2011 - 30/06/2011 2.623,23 TL<br />

01/07/2010 - 31/12/2010 2.517,01 TL<br />

01/01/2010 - 30/06/2010 2.427,04 TL<br />

01/07/2009 - 31/12/2009 2.365,16 TL<br />

01/01/2009 - 30/06/2009 2.260,04 TL<br />

01/07/2008 - 31/12/2008 2.173,18 YTL<br />

01/01/2008 - 30/06/2008 2.087,92 YTL<br />

01/07/2007 - 31/12/2007 2.030,19 YTL<br />

01/01/2007 - 30/06/2007 1.960,69 YTL<br />

ÖZÜRLÜ VE ESKİ HÜKÜMLÜ ÇALIŞTIRMA ORANLARI<br />

İşyeri<br />

İstihdamı Zorunlu Olan Özel Kamu<br />

Özürlü işçi % 3 % 4<br />

Eski Hükümlü - % 2<br />

Mükellef Grupları<br />

SUÇ VE CEZALAR<br />

BİRİNCİ VE İKİNCİ DERECE USULSÜZLÜK CEZALARI<br />

Birinci Derece<br />

Usulsüzlükler<br />

2011 2012<br />

İkinci Derece<br />

Usulsüzlükler<br />

Birinci<br />

Derece<br />

Usulsüzlükler<br />

İkinci Derece<br />

Usulsüzlükler<br />

Sermaye Şirketleri 96,00 TL 53,00 TL 105,00 TL 58,00 TL<br />

Sermaye şirketleri dışında kalan birinci sınıf<br />

tüccar ve serbest meslek erbabı<br />

60,00 TL 30,00 TL 66,00 TL 33,00 TL<br />

İkinci sınıf tüccarlar 30,00 TL 15,00 TL 33,00 TL 16,00 TL<br />

Yukarıdakiler dışında kalıp beyanname usulüyle<br />

gelir vergisine tabi olanlar<br />

15,00 TL 8,00 TL 16,00 TL 8,80 TL<br />

Kazancı basit usulde tespit edilenler 8,00 TL 3,70 TL 8,80 TL 4,00 TL<br />

Gelir vergisinden muaf esnaf 3,70 TL 2,15 TL 4,00 TL 2,30 TL<br />

l Bu cetvel de mükellef grubu: Gelir, Kurumlar Vergilerinden başka, Gider, İstihlak İşletme ve Dış Seyahat Harcamaları<br />

Vergilerine ait usulsüzlükler hakkında da esas tutulur.<br />

l Emlak Alım, Gayrimenkul Kıymet Artışı, Veraset ve İntikal Vergisi, Taşıt Alım ve Motorlu Taşıtlar Vergilerine ait<br />

usulsüzlükler ile Damga Vergisinin, beyanname verilmek suretiyle ödeneceği hallerde beyannamenin süresinde<br />

verilmemesine ilişkin usulsüzlükler bu cetvelin mükellef grupları sütununun 3’üncü sırasında göre cezalandırılır.<br />

l Emlak vergisine ait usulsüzlükler, bu cetvelin mükellef grupları sütununun 3’üncü sırasına göre cezalandırılır.<br />

l Kamu İdare ve müesseseleri ile dernek ve vakıfların yaptıkları usulsüzlükler (Bunların iktisadi işletmelerine ait<br />

usulsüzlükler hariç) bu cetvelin mükellef grupları sütununun 3’üncü sırasına göre cezalandırılır.<br />

l Yukarıdakiler dışında kalan diğer vergi, resim ve harçlara ait usulsüzlükler bu cetvelin mükellef grupları sütununun<br />

4’üncü sırasına göre cezalandırılır.<br />

104<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARI<br />

l Fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest meslek makbuzunun verilmemesi,<br />

alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması<br />

(2011yılında her belge için 180 TL’den az, cezalar toplamı 88.000 TL’den fazla olamaz.)<br />

l Perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk<br />

irsaliyesi, ve benzeri evrak verilmemesi ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması<br />

(2011 yılında her bir tespit için 8.800 TL’nı ve yıllık toplam 88.000 TL’nı aşamaz.)<br />

l VUK’un 232’nci maddesinin 1-5.bentlerinde sayılanlar dışında kalan kişilerin fatura,<br />

gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu, Perakende satış fişi, Ödeme<br />

kaydedici cihaz fişi ve yolcu taşıma bileti almadıklarının tespitinde<br />

l Maliye Bakanlığınca tutulma ve günü gününe kayıt edilme mecburiyeti getirilen<br />

defterlerin; bulundurulmaması, günü gününe kayıt yapılmaması, yetkililere ibraz<br />

edilmemesi ile levha bulundurma mecburiyetine uyulmaması<br />

l Belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin<br />

usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ilişkin kural<br />

ve standartlara uyulmaması<br />

l Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce yapılacak işlemlerde kullanılma<br />

zorunluluğu getirilen vergi numarasını kullanmaksızın işlem yapanlara,<br />

l Belge basımı ile ilgili bildirim görevini tamamen veya kısmen yerine getirmeyen matbaa<br />

işletmecilerine<br />

l 4358 sayılı Kanun uyarınca vergi kimlik numarası kullanma zorunluluğu getiren<br />

kuruluşlardan yaptıkları işlemlere ilişkin bildirimleri, belirlenen standartlarda ve zamanda<br />

yerine getirmeyenlere<br />

l VUK.’nun127 nci maddenin (d) bendi uyarınca Maliye Bakanlığının özel işaretli<br />

görevlisinin ikazına rağmen durmayan aracın sahibi adına<br />

2012<br />

% 10<br />

180 TL<br />

36 TL<br />

180 TL<br />

4.000 TL<br />

220 TL<br />

660 TL<br />

880 TL<br />

660 TL<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

BİLGİ VERMEKTEN ÇEKİNENLER İLE 256, 257 VE MÜKERRER 257 NCİ MADDE HÜKMÜNE UYMAYANLARA UYGULANACAK<br />

ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI<br />

1 - Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 1.170 TL<br />

2 - İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında 580 TL<br />

3 - Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında 280 TL<br />

özel usulsüzlük cezası kesilir.<br />

• Kanuni Süserinden Sonra Elektronik Ortamda Verilen Beyannameler İçin Ceza Uygulaması;<br />

Beyannamenin kanuni verilme süresinin sonundan başlayarak<br />

İlk 30 Gün<br />

İçinde<br />

Verilmesi<br />

İkinci 30<br />

Gün İçinde<br />

Verilmesi<br />

Sonrası<br />

Verilmesi<br />

-Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 117 TL 234 TL 1.170 TL<br />

-İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit<br />

edilenler hakkında<br />

58 TL 116 TL 580 TL<br />

-Yukarıda yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında 28 TL 56 TL 280 TL<br />

özel usulsüzlük cezası kesilir.<br />

• Kanuni Süresinden Sonra Düzeltme Amacıyla Elektronik Ortamda Verilen Bildirim ve Formlar İçin Ceza Uygulaması;<br />

Bildirim veya formun düzeltme amacıyla kanuni verilme süresinin<br />

sonundan başlayarak<br />

İlk 10 Gün<br />

İçinde<br />

Verilmesi<br />

Takip Eden<br />

15 Gün İçinde<br />

Verilmesi<br />

Sonrası<br />

Verilmesi<br />

-Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında Ceza yok 234 TL 1.170 TL<br />

-İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit<br />

edilenler hakkında<br />

Ceza yok 116 TL 580 TL<br />

-Yukarıda yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında Ceza yok 56 TL 280 TL<br />

özel usulsüzlük cezası kesilir.<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 105

İDARİ PARA CEZALARI<br />

(4857 Sayılı İş Kanunu)<br />

Fiil Ceza 2012<br />

Mad. Mad. Ceza Uygulanan Fiil Ceza Tutarı<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

3 98<br />

İşyerinin Açılmasını, Devir alınmasını, Çalışma Konusunun Kısmen veya<br />

Tamamen Değiştirilmesini, Kapatılmasını Bir Ay İçinde Bölge Müdürlüğüne<br />

Bildirmemek<br />

✓<br />

Bildirme yükümlülüğüne aykırı davranan işveren veya işveren vekiline<br />

çalıştırılan her işçi için<br />

134 TL.<br />

✓<br />

Ağır ve tehlikeli iş kapsamındaki işyerlerinde bildirme yükümlülüğüne<br />

aykırı davranan İşveren veya işveren vekiline çalıştırılan her işçi için<br />

1.358 TL.<br />

✓<br />

İşyerini muvazaalı olarak bildiren asıl işveren ile alt işveren veya<br />

vekillerine ayrı ayrı<br />

13.591 TL.<br />

✓<br />

Para cezasının kesinleşmesinden sonra bildirim yükümlülüğüne<br />

aykırılığın sürmesi halinde takip eden her ay için aynı miktar ceza<br />

uygulanır<br />

5 99/a İşçilere Eşit Davranma İlkesine Aykırı Davranışta Bulunmak<br />

✓ İşveren veya İşveren vekiline bu durumdaki her işçi için 110 TL.<br />

7 99/a Geçici İş İlişkisine İlişkin Yükümlülüklere Uymamak<br />

✓ İşveren veya İşveren vekiline bu durumdaki her işçi için 110 TL.<br />

8 99/b<br />

Yazılı İş Sözleşmesi Yapılmayan Hallerde İki Ay İçinde Çalışma Koşullarına<br />

İlişkin Belgeyi İşçiye Vermemek<br />

✓ İşveren veya İşveren vekiline bu durumdaki her işçi için 110 TL.<br />

14 99/b Çağrı Üzerine Çalışma Hükümlerine Aykırı Davranmak<br />

✓ İşveren veya İşveren vekiline bu durumdaki her işçi için 110 TL.<br />

28 99/c<br />

İşten Ayrılan İşçiye Çalışma Belgesi Vermemek, Belgeye Gerçeğe Aykırı Bilgi<br />

Yazmak<br />

✓ İşveren veya İşveren vekiline bu durumdaki her işçi için 110 TL.<br />

29 100 Toplu İşçi Çıkarma Hükümlerine Aykırı Olarak İşçi Çıkartmak<br />

✓ İşçi çıkaran işveren veya işveren vekiline işten çıkarılan her işçi için 450 TL.<br />

30 101 Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırma Yükümlülüğüne Uymamak<br />

✓<br />

İşveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her özürlü ve eski hükümlü<br />

ve çalıştırılmadığı her ay için<br />

1.700 TL<br />

32 102/a<br />

Ücret, Prim, İkramiye Ve Bu Nitelikteki Her Çeşit İstihkakın Zorunlu<br />

Tutulduğu Halde Özel Olarak Açılan Banka Hesabına Ödememek<br />

✓<br />

İşveren, işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her<br />

ay için<br />

125 TL.<br />

32 102/a<br />

Ücret İle Kanundan, TİS’den Veya İş Sözleşmesinden Doğan Ücret Ödemelerini<br />

Süresi İçinde Kasten Ödememek Veya Eksik Ödemek<br />

✓<br />

İşveren, işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her<br />

ay için<br />

125 TL.<br />

37 102/b Ücret Hesap Pusulası Düzenlememek<br />

✓<br />

Ücrete ilişkin hesap pusulası düzenlemeyen işveren veya işveren<br />

vekiline<br />

450 TL.<br />

38 102/b<br />

Yasaya Aykırı Ücret Kesme Cezası Vermek Veya Kesintinin Sebep ve Hesabını<br />

Bildirmemek<br />

✓<br />

Yasaya aykırı ücret kesme cezası veren veya yaptığı kesintinin sebebini<br />

ve hesabını bildirmeyen işveren veya işveren vekiline<br />

450 TL.<br />

39 102/a<br />

Asgari Ücret Ödememek veya Eksik Ödemek, Ücret, Prim, İkramiye ve Bu<br />

Nitelikteki Her Çeşit İstihkakı Zorunlu Tutulduğu Halde Özel Olarak Açılan<br />

Banka Hesabına Ödememek<br />

✓<br />

İşveren, işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her<br />

ay için<br />

125 TL.<br />

41 102/c<br />

Fazla Çalışma Ücretini Ödememek, İşçiye Hak Ettiği Serbest Zamanı Altı Ay<br />

İçinde Kullandırmamak Veya İşçinin Onayını Almadan Fazla Çalışma Yaptırmak<br />

✓ İşveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için 220 TL.<br />

52 102/b Yüzde İle İlgili Belgeyi Temsilciye Vermemek.<br />

Yüzde usulü uygulanan işyerlerinde her hesap pusulasının genel<br />

✓ toplamını gösteren belgeyi işçilerin seçtiği temsilciye vermeyen<br />

450 TL.<br />

işveren veya işveren vekiline<br />

56 103 Yıllık Ücretli İzni Yasaya Aykırı Şekilde Bölmek<br />

✓<br />

Yıllık ücretli izni yasaya aykırı bölen işveren veya işveren vekiline bu<br />

durumda olan her işçi için<br />

220 TL.<br />

106<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

57 103 Yıllık İzin Ücretini Yasaya Aykırı Şekilde Ödemek Veya Eksik Ödemek<br />

✓<br />

Yıllık izin ücretini yasada belirtilen usule aykırı olarak ödeyen veya<br />

eksik ödeyen işveren vekiline bu durumda olan her işçi için<br />

59 103<br />

Sözleşmesi Herhangi Bir Nedenle Sona Eren İşçiye Hak Kazanıp da<br />

Kullanmadığı Yıllık İzin Sürelerine Ait Ücreti Ödememek<br />

✓<br />

İş sözleşmesinin sona ermesinde işçiye kullanmadığı iznin ücretini<br />

ödemeyen işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için<br />

60 103<br />

Yıllık İzin Yönetmeliğinin Esas ve Usullerine Aykırı Olarak İzni<br />

Kullandırmamak Veya Eksik Kullandırmak<br />

Yıllık ücretli izinleri yönetmelik hükümlerine uygun kullandırmayan<br />

✓ veya eksik kullandıran işveren veya işveren vekiline bu durumda olan<br />

her işçi için<br />

63 104 Çalışma Sürelerine ve Buna İlişkin Yönetmelik Hükümlerine Uymamak<br />

✓<br />

Yönetmelikle belirlenen çalışma sürelerine aykırı olarak işçilerin<br />

çalıştıran işveren veya işveren vekiline<br />

64 104 Telafi Çalışması Usullerine Uymamak<br />

✓<br />

Telafi çalışması usullerine uymayan işveren veya işveren vekiline bu<br />

durumda olan her işçi için<br />

68 104 Ara Dinlenmesini Yasa Hükümlerine Göre Uygulamamak<br />

✓<br />

Ara dinlenmelerini yasa hükümlerine göre uygulamayan işveren veya<br />

işveren vekiline<br />

69 104<br />

İşçileri Geceleri 7,5 Saatten Fazla Çalıştırmak, Gece ve Gündüz Postalarını<br />

Değiştirmemek<br />

✓<br />

Gece süresi ve gece çalışmaları konusunda kanun hükümlerine uymayan<br />

işveren veya işveren vekiline<br />

71 104 Çalıştırma Yaşı ve Çocukları Çalıştırma Yasağına Aykırı Davranmak<br />

✓<br />

Çalıştırma yaşı ve çocukları çalıştırma yasağına aykırı davranan işveren<br />

veya işveren vekiline<br />

72 104 Yer ve Sualtında Çalıştırma Yasağına Uymamak<br />

✓<br />

Yer ve su altında onsekiz yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki<br />

kadınları çalıştıran işveren veya işveren vekiline<br />

73 104<br />

Çocuk ve Genç İşçileri Gece Çalıştırmak Veya İlgili Yönetmelik Hükümlerine<br />

Aykırı Hareket Etmek<br />

220 TL.<br />

220 TL.<br />

220 TL.<br />

1.200 TL<br />

220 TL.<br />

1.200 TL.<br />

1.200 TL.<br />

1.200 TL.<br />

1.200 TL.<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

✓<br />

Sanayie ait işlerde onsekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçileri<br />

gece çalıştıran, kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılmasına ilişkin<br />

yönetmelik hükümlerine uymayan işveren veya işveren vekiline<br />

1.200 TL.<br />

74 104<br />

Doğum Öncesi - Sonrası Sürelerde Kadın İşçiyi Çalıştırmak, Ücretsiz İzin Veya<br />

Süt İzni Vermemek<br />

✓<br />

Yasa hükmüne aykırı olarak doğum öncesi ve sonrası kadın işçiyi<br />

çalıştıran ücretsiz izin veya süt iznini vermeyen işveren veya vekiline<br />

1.200 TL.<br />

75 104 İşçi Özlük Dosyasını Düzenlememek<br />

✓ İşçi özlük dosyasını düzenlemeyen işveren veya işveren vekiline 1.200 TL.<br />

76 104 Çalışma Sürelerine İlişkin Yönetmelik Hükümlerine Uymamak<br />

✓<br />

Çalışma sürelerine ilişkin yönetmelik hükümlerine uymayan işveren<br />

veya işveren vekiline<br />

1.200 TL.<br />

77 105/c İş Sağlığı ve Güvenliği Hükümlerine Aykırı Davranmak<br />

✓<br />

İş sağlığı ve güvenliği hükümlerine aykırı davranan işveren veya işveren<br />

vekiline<br />

1.250 TL.<br />

78 105/a İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliklerindeki Hükümlerine Uymamak<br />

✓<br />

Yönetmeliklerdeki hükümlere uymayan işveren veya işveren vekiline<br />

alınmayan her iş sağlığı ve güvenliği önlemi için<br />

250 TL.<br />

✓ Alınmayan önlemler için izleyen her ay aynı miktar<br />

78 105/c<br />

İşletme Belgesi Almadan İşyeri Açmak Veya Belgelendirilmesi Gereken İşler<br />

Veya Ürünler İçin Belge Almamak<br />

✓<br />

İşletme belgesi almadan işyeri açan veya belgelendirilmesi gereken<br />

işler veya ürünler için belge almayan işveren veya işveren vekillerine<br />

1.250 TL.<br />

79 105/c<br />

Faaliyeti Durdurulan İşi İzin Almadan Devam Ettirmek, Kapatılan İşyerini<br />

İzinsiz Açmak<br />

Faaliyeti durdurulan işi izin almadan devam ettiren veya kapatılan<br />

✓<br />

işyerini izinsiz açan işveren veya işveren vekiline<br />

1.250 TL.<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 107

• PRATİK BİLGİLER<br />

80 105/c<br />

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarının Kurulması ve Çalıştırılması İle İlgili<br />

Hükümlere Aykırı Davranmak, Kurullarca Alınan Kararları Uygulamamak<br />

İş sağlığı ve güvenliği kurullarının kurulması ve çalıştırılması ile ilgili<br />

✓ hükümlere aykırı davranan, iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca alınan<br />

1.250 TL.<br />

kararları uygulamayan işveren veya işveren vekiline<br />

81 105/c İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri İle İlgili Yükümlülükleri Yerine Getirmemek<br />

İşyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturma, işyeri hekimi ve diğer sağlık<br />

✓<br />

personeli görevlendirme ve sanayiden sayılan işlerde iş güvenliği<br />

uzmanı görevlendirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen İşveren veya<br />

1.250 TL.<br />

işveren vekillerine<br />

85 105/d Ağır ve Tehlikeli İşlerde Mesleki Eğitim Almamış İşçi Çalıştırmak<br />

✓<br />

Ağır ve tehlikeli işlerde mesleki eğitim almamış işçi çalıştıran işveren<br />

veya işveren vekiline her işçi için<br />

550 TL.<br />

85 105/d<br />

Ağır ve Tehlikeli İşlerde 16 Yaşından Küçükleri Çalıştırmak Veya Yönetmelikte<br />

Gösterilen Yaş Kayıtlarına Aykırı İşçi Çalıştırmak<br />

Ağır ve tehlikeli işlerde küçükleri veya yönetmelikte gösterilen yaş<br />

✓ kayıtlarına aykırı işçi çalıştıran işveren veya işveren vekiline her işçi<br />

1.250 TL.<br />

için<br />

86 105/b Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalışanlar İçin Sağlık Raporu Almamak<br />

✓<br />

Ağır ve tehlikeli işlerde çalışan işçilere doktor raporu almayan işveren<br />

veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için<br />

250 TL.<br />

87 105/b 18 Yaşından Küçük İşçiler İçin Sağlık Raporu Almamak<br />

✓<br />

18 yaşından küçük işçiler için doktor raporu almayan işveren veya<br />

işveren vekiline bu durumdaki her çocuk için<br />

250 TL.<br />

88 105/c Gebe ve Emzikli Kadınlar Hakkındaki Yönetmelik Hükümlerine Uymamak<br />

✓<br />

Gebe ve emzikli kadınlar hakkındaki yönetmeliklerde gösterilen<br />

şartlara ve usullere uymayan İşveren veya işveren vekillerine<br />

1.250 TL.<br />

89 105/c İş Kanununa Göre Çıkartılan Çeşitli Yönetmeliklerine Aykırı Davranmak<br />

✓<br />

Yönetmeliklerde gösterilen şartlara ve usullere uymayan işveren veya<br />

işveren veya işveren vekillerine<br />

1.250 TL.<br />

90 106 İş ve İşçi Bulmaya Aracılık Faaliyetini İş-Kur’dan İzin Almadan Yürütmek<br />

✓ İş-Kur’dan izin almadan faaliyet gösteren işverene 13.591 TL.<br />

92/2 107/a<br />

İş Müfettişlerinin Davetine Gelmemek, İfade ve Bilgi Vermemek<br />

Gerekli Olan Belge ve Delilleri Göstermemek Veya Vermemek, Görevlerini<br />

Yapmaları İçin Gerekli Kolaylığı Göstermemek<br />

Teftiş ve denetleme sırasında çağırıldıkları zaman gelmek, ifade ve<br />

✓ bilgi vermek, gerekli belge ve delilleri göstermek yükümlülüğünü<br />

10.873 TL.<br />

yerine getirmeyen işveren veya işveren vekillerine<br />

96 107/b<br />

İş Müfettişleri tarafından İfade ve Bilgilerine Başvurulan İşçilere İşverenlerce<br />

Telkinlerde Veya Kötü Davranışlarda Bulunmak<br />

İfade ve bilgilerine başvurulan işçilere gerçeği saklama, değiştirme<br />

✓ yönünde telkinde bulunan, ilgili makamlara başvurmaları üzerine kötü<br />

10.873 TL.<br />

davranan işveren veya işveren vekillerine<br />

107/2<br />

İş Müfettişlerinin Kanunlardan Doğan Teftiş ve Denetim Görevlerini<br />

Yapmalarını ve Sonuçlandırmalarını Engellemek<br />

✓<br />

İş müfettişlerinin teftiş ve denetim görevlerini yapma ve<br />

sonuçlandırmaya engel olan kimselere<br />

10.873 TL.<br />

Bu Kanunda öngörülen idari para cezaları, 101 ve 106 ncı maddelerdeki idari para cezaları hariç, gerekçesi belirtilmek<br />

suretiyle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürünce verilir. 101 inci ve 106 ncı maddeler kapsamındaki idari para cezaları<br />

ise doğrudan Türkiye İş Kurumu İl Müdürü tarafından; birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenlere uygulanacak idari para cezaları<br />

ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki Türkiye İş Kurumu il müdürünce verilir ve genel esaslara göre tahsil edilir. 106 ncı<br />

maddeye göre verilecek idari para cezası için, 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (h) bendindeki tutar esas alınır. (Madde:108)<br />

İdari para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için VUK mükerrer 298 inci maddesi hükmü uyarınca<br />

tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu suretle idari para cezasının hesabında bir Türk Lirasının<br />

küsuru dikkate alınmaz. Bu hüküm nispi nitelikteki idari para cezaları açısından uygulanmaz. (5326 sayılı Kanun Madde:17)<br />

108<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

5510 - Madde: 102<br />

İDARİ PARA CEZALARI<br />

(Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu)<br />

Dönem / Ceza Tutarı<br />

Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle; 01-06/2012 07-12/2012<br />

• Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin / Genel Sağlık Sigortası Giriş Bildirgesinin<br />

Süresinde Veya Kurumca Belirlenen Şekle ve Usule Uygun Verilmemesi<br />

(102/1-a-1)<br />

Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi ile Genel Sağlık Sigortası Giriş Bildirgesini yasal<br />

süresi içinde ya da kurumca belirlenen şekle ve usule uygun vermeyenler veya<br />

kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu<br />

tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında her bir sigortalı için<br />

asgari ücret ................................................................................ 886,50 TL 940,50 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin / Genel Sağlık Sigortası Giriş Bildirgesinin<br />

Yasal Süresi Geçtikten Sonra İlgililerce Kendiliğinden 30 Gün İçinde<br />

Verilmesi (102/2) *<br />

Mahkeme kararına, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş<br />

memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim<br />

elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim<br />

ve incelemelere ya da kamu idarelerinden alınan belgelere istinaden<br />

düzenlenenler hariç olmak üzere, Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin / Genel Sağlık<br />

Sigortası Bildirgesinin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30<br />

gün içinde verilmesi ve söz konusu cezaların ilgililerce, yapılacak tebligat<br />

tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmesi halinde her bir<br />

sigortalı için ............................................................................... 221,63 TL 235,13 TL<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

tutarında idari para cezası uygulanır. * (26.01.2012 tarihinden geçerli olmak<br />

üzere)<br />

•Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin Verilmediğinin Kurumca Tespit Edilmesi<br />

(102/1-a-2)<br />

Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi’nin verilmediğinin, mahkeme kararından veya<br />

kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden ya<br />

da diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarının kendi mevzuatları gereğince<br />

yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden veya bankalar, döner<br />

sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan<br />

alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü<br />

olanlar hakkında her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı ........................ 1.773,00 TL 1.881,00 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin Verilmemesi Fiilinin Bir Yıl İçerisinde<br />

Yeniden Tekrarlanması (102/1-a-3)<br />

İşyeri esas alınmak suretiyle Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin verilmediğine<br />

ilişkin; mahkemenin karar tarihinden, kurumun denetim ve kontrolle görevli<br />

memurlarının tespit tarihinden, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının denetim<br />

elemanlarının rapor tarihinden, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu<br />

idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi veya<br />

belgelerin kuruma intikal tarihinden itibaren bir yıl içinde yukarıdaki sayılan<br />

(102/a-2) durumlardan biriyle tekrar bildirge verilmediğinin anlaşılması<br />

halinde, bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında bu defa her bir sigortalı<br />

için asgari ücretin beş katı..............................................................<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

4.432,50 TL 4.702,50 TL<br />

• İşyeri Bildirgesinin Süresinde Veya Kurumca Belirlenen Şekle ve Usule<br />

Uygun Verilmemesi (102/1-b)<br />

İşyeri Bildirgesini yasal süresi içinde ya da kurumca belirlenen şekle ve usule<br />

uygun vermeyenler veya kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda<br />

göndermekle zorunlu tutulduğu halde, anılan ortamda göndermeyen;<br />

Kamu idareleri ile bilânço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için<br />

asgari ücretin üç katı .................................................................... 2.659,50 TL 2.821,50 TL<br />

Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin iki katı ................. 1.773,00 TL 1.881,00 TL<br />

Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için bir aylık asgari ücret ...................... 886,50 TL 940,50 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 109

• PRATİK BİLGİLER<br />

• İşyeri Bildirgesinin Yasal Süresi Geçtikten Sonra İlgililerce Kendiliğinden<br />

30 Gün İçinde Verilmesi (102/2) *<br />

Mahkeme kararına, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş<br />

memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim<br />

elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim<br />

ve incelemelere ya da kamu idarelerinden alınan belgelere istinaden<br />

düzenlenenler hariç olmak üzere, işyeri bildirgesinin yasal süresi geçtikten<br />

sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içinde verilmesi ve söz konusu cezaların<br />

ilgililerce, yapılacak tebligat tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde<br />

ödenmesi halinde;<br />

Kamu idareleri ile bilânço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için..... 664,88 TL 705,38 TL<br />

Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için ........................................ 443,25 TL 470,25 TL<br />

Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için ............................................ 221,63 TL 221,63 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır. * (26.01.2012 tarihinden itibaren geçerli<br />

olmak üzere)<br />

• Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Süresinde Veya Kurumca Belirlenen<br />

Şekle ve Usule Uygun Verilmemesi (102/1-c-1,2)<br />

Asıl veya ek Aylık Prim ve Hizmet Belgesini belirlenen süre içinde ya da kurumca<br />

belirlenen şekilde ve usulde vermeyenlere veya kurumca internet, elektronik<br />

veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda<br />

göndermeyenlere her bir fiil için;<br />

Belgenin asıl olması halinde aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla<br />

belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri .............. 177,30 TL 188,10 TL<br />

Belgenin ek olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla<br />

her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde<br />

biri .......................................................................................... 110,81 TL 117,56 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Sigortalıların Otuz Günden Az Çalıştığını Gösteren Bilgi ve Belgelerin<br />

Süresinde Verilmemesi, Verilen Belgelerin Kurumca Geçerli Sayılmaması,<br />

Ek Belgenin Kurumca Resen Düzenlenmesi (102/1-c-3)<br />

Sigortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin aylık prim ve<br />

hizmet belgesinin verilmesi gereken süre içinde kuruma verilmemesi veya verilen bilgi<br />

ve belgelerin kurumca geçerli sayılmaması ek belgenin kurumca re’sen düzenlenmesi<br />

durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı<br />

sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı................................................ 443,25 TL 470,25 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Sigortalılarla İlgili Hizmet Veya Kazançların Bildirilmediğinin Veya Eksik<br />

Bildirildiğinin Kurumca Tespit Edilmesi (102/1-c-4)<br />

Belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş<br />

memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim<br />

elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim<br />

ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu<br />

idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden,<br />

hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği<br />

anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup<br />

olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık<br />

asgari ücretin iki katı ..................................................................... 1.773,00 TL 1.881,00 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Eksik İşçilik Bildirildiğinin Kurumca Tespit Edilmesi (102/1-d)<br />

Kurumun defter ve belge incelemeye yetkili denetim ve kontrolle<br />

görevlendirilmiş memurları tarafından veya serbest muhasebeci malî<br />

müşavirler ile yeminli malî müşavirlerce düzenlenen raporlara istinaden,<br />

kuruma bildirilmediği tespit edilen eksik işçilik tutarının mal edildiği her bir<br />

ay için, aylık asgari ücretin iki katı ..................................................... 1.773,00 TL 1.881,00 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• İşyerine Ait Defter Belge Kayıt ve Belgelerin Süresinde İbraz Edilmemesi<br />

(102/1-e-1,2,3)<br />

İşyeri defter, kayıt ve belgelerini Kurumca yapılan yazılı ihtara rağmen onbeş<br />

gün içinde mücbir sebep olmaksızın ibraz etmeyen;<br />

Bilânço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin<br />

oniki katı ................................................................................... 10.638,00 TL 11.286,00 TL<br />

Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı kat .... 5.319,00 TL 5.643,00 TL<br />

Defter tutmakla yükümlü değil iseler, asgari ücretin üç katı ......................... 2.659,50 TL 2.821,50 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

110<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

• Defter Kayıtlarının Geçersiz Sayılması (102/1-e-4)<br />

Tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle<br />

verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla; defter ve belgelerin tümünü<br />

verilen süre içinde ibraz etmekle birlikte; kanunî tasdik süresi geçtikten sonra<br />

tasdik ettirilmiş olan defterlerin tasdik tarihinden önceki kısmı, işçilikle ilgili<br />

giderlerin işlenmemiş olduğu tespit edilen defterler, sigorta primleri hesabına<br />

esas tutulan kazançların kesin olarak tespitine imkân vermeyecek şekilde<br />

usulsüz veya noksan tutulmuş defterler, herhangi bir ay için sigorta primleri<br />

hesabına esas tutulması gereken kazançların ve kazançlarla ilgili ödemelerin<br />

(sigorta primine esas kazancın ödemeye bağlı olduğu durumlar dahil) o ayın<br />

dahil bulunduğu hesap dönemine ait defterlere işlenmemiş olması halinde, o<br />

aya ait defter kayıtları geçerli sayılmaz ve bu geçersizlik hallerinin gerçekleştiği<br />

her bir takvim ayı için, aylık asgari ücretin yarısı ................................... 443,25 TL 470,25 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Defterlerin Tasdiksiz Olarak Tutulmuş Olması (102/1-e-4)<br />

Kullanılmaya başlanmadan önce tasdik ettirilmesi zorunlu olduğu halde<br />

tasdiksiz tutulmuş olan defterler geçerli sayılmaz ve tutmakla yükümlü<br />

bulunulan defter türü dikkate alınarak;<br />

Bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin<br />

oniki katı................................................................................... 10.638,00 TL 11.286,00 TL<br />

Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı katı..... 5.319,00 TL 5.643,00 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

• Defterlerin Bilanço Esasına Göre Tutulması Gerekirken İşletme Hesabı<br />

Esasına Göre Tutulması (102/1-e-4)<br />

Vergi Usul Kanunu gereğince bilanço esasına göre defter tutulması gerekirken<br />

işletme hesabı esasına göre tutulmuş defterler geçerli sayılmaz ve tutmakla<br />

yükümlü bulunduğu defter türü dikkate alınarak aylık asgari ücretin oniki katı 10.638,00 TL 11.286,00 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Aylık Ücret Tediye Bordrosunun Geçersiz Sayılması (102/1-e-5)<br />

İşverenler tarafından ibraz edilen aylık ücret tediye bordrosunda; işyerinin<br />

sicil numarası, bordronun ilişkin olduğu ay, sigortalının adı, soyadı, sigortalının<br />

sosyal güvenlik sicil numarası, ücret ödenen gün sayısı, sigortalının ücreti,<br />

ödenen ücret tutarı ve ücretin alındığına dair sigortalının imzasının bulunması<br />

zorunludur. Belirtilen unsurlardan herhangi birini ihtiva etmeyen (imza şartı<br />

yönünden makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemeler hariç)<br />

ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz ve her bir geçersiz ücret tediye<br />

bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı ............................................... 443,25 TL 470,25 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• İbraz Süresi Geçirildikten Sonra İncelemeye Sunulan Defter ve Belgelerin<br />

Geçersiz Sayılması (102/1-e-5)<br />

İbraz süresi geçirildikten sonra incelemeye sunulan ve tümünün veya bir<br />

bölümünün geçersiz olduğu tespit edilen defter ve belgeler yönünden, ayrıca<br />

geçersizlik fiilleri için idari para cezası uygulanmaz, sadece tutulan defter türü<br />

dikkate alınarak;<br />

Bilânço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin<br />

oniki katı…................................................................................. 10.638,00 TL 11.286,00 TL<br />

Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı katı.... 5.319,00 TL 5.643,00 TL<br />

Defter tutmakla yükümlü değil iseler, asgari ücretin üç katı ...................... 2.659,50 TL 2.821,50 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Asgari İşçilik Uygulaması Kapsamında Kamu İdareleri, Döner Sermayeli<br />

Kuruluşlar, Kanunla Kurulan Kurum ve Kuruluşlar İle Bankalardan Kurumca<br />

İstenecek Bilgi ve Belgelerin Süresinde Verilmemesi (102/1-f)<br />

Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar<br />

ile bankalar, asgari işçilik uygulamasıyla ilgili kurumca istenilecek bilgi ve<br />

belgeleri yazılı olarak en geç bir ay içinde vermeye mecburdur. Söz konusu<br />

bilgi ve belge verme yükümlülüğünü belirtilen sürede yerine getirmeyenlere<br />

aylık asgari ücretin iki katı............................................................... 1.773,00 TL 1.881,00 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 111

• PRATİK BİLGİLER<br />

• İşe Başlama / Bırakma, Vazife Malullüğü ve İhaleli İşlere İlişkin Bildirim<br />

Yükümlülüğünün Kurum ve Kuruluşlarca Süresinde Yerine Getirilmemesi<br />

(102/1-g)<br />

4/b kapsamında sigortalı sayılanlardan, gelir vergisi mükellefi olanlar ile şahıs şirketlerinden<br />

kolektif, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ve donatma iştiraki<br />

ortaklarının vergi mükellefiyeti işleminin tesis tarihinden itibaren iki ayı geçmemek<br />

üzere vergi mükellefinin işe başlama işlemlerinin tekemmül ettirildiği tarihten, sermaye<br />

şirketlerinden limited şirket ortakları ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin<br />

komandite ortaklarının, şirketin ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri tarihten,<br />

anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının yönetim kuruluna seçildikleri<br />

tarihten, gelir vergisinden muaf olanların ise esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı oldukları<br />

tarihten itibaren onbeş gün içinde, tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların<br />

meslek kuruluşuna kayıtlarının yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde, köy ve mahalle<br />

muhtarlarının seçildiklerine ilişkin mazbatalarını ilgili seçim kurulundan aldıkları tarihten<br />

itibaren onbeş gün içinde, kendi mevzuatına göre kayıt veya tescili yapan ilgili kurum,<br />

kuruluş, birlikler, vergi daireleri ve Esnaf ve Sanatkâr Sicil Müdürlüğü sigortalı işe giriş<br />

bildirgesi düzenleyerek Kuruma vermekle yükümlüdür.<br />

Sigortalılığı (4/b) sona erenlerin durumları faaliyetin sona erme halinin bildirildiği kuruluşlar<br />

veya vergi daireleri tarafından, (Vergi dairelerince vergi mükellefiyetinin sona erdiğine ilişkin<br />

yapılacak bildirimlerde bu süre vergi mükellefiyeti terk işleminin tesis tarihinden itibaren iki<br />

ayı geçmemek üzere vergi mükellefinin işi bırakma işlemlerinin vergi dairelerince tekemmül<br />

ettirildiği tarihten başlar.) en geç on gün içinde Kuruma bildirilir.<br />

Kamu idareleri vazife malullüğüne (4/c kapsamındaki sigortalılara ilişkin) sebep olan olayı, o<br />

yer yetkili kolluk kuvvetlerine veya kendi mevzuatına göre yetkili mercilere derhal, kuruma<br />

da en geç onbeş iş günü içinde bildirmekle yükümlüdür.<br />

Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki<br />

kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar, ihale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri<br />

üstlenenleri ve bunların adreslerini onbeş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür.<br />

Yukarıda yer alan yükümlülükleri süresinde yerine getirmeyen kurum ve kuruluşlar ile tüzel<br />

kişilere aylık asgari ücret................................................................................. 886,50 TL 940,50 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• İşe Başlama / Bırakma, Vazife Malullüğü ve İhaleli İşlere İlişkin Bildirim<br />

Yükümlüğünün Kurum ve Kuruluşlarca Yasal Süresi Geçtikten Sonra 30 Gün<br />

İçinde Yerine Getirilmesi (102/2) *<br />

Mahkeme kararına, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş<br />

memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim<br />

elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim<br />

ve incelemelere ya da kamu idarelerinden alınan belgelere istinaden<br />

düzenlenenler hariç olmak üzere, kurum ve kuruluşlarca bildirimin veya<br />

belgenin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içinde<br />

verilmesi ve söz konusu cezaların ilgililerce, yapılacak tebligat tarihini takip<br />

eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmesi halinde.............................. 221,63 TL 235,13 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır. * (26.01.2012 tarihinden itibaren geçerli<br />

olmak üzere)<br />

• Sigortasız Kişilerle İlgili Kamu İdareleri ve Bankaların Bildirim<br />

Yükümlülüğünü Süresinde Yerine Getirmemesi (102/1-g)<br />

Kamu idareleri ile bankalar, kurumca sağlanacak elektronik altyapıdan<br />

yararlanmak suretiyle, kurumca belirlenecek işlemlerde, işlem yaptığı kişilerin<br />

sigortalılık bakımından tescilli olup olmadığını kontrol etmek ve sigortasız<br />

olduğu tespit edilen kişileri, kuruma bildirmekle yükümlüdürler.<br />

Bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen kamu idareleri ile bankalara<br />

sigortalı başına aylık asgari ücretin onda biri ......................................... 88,65 TL 94,05 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Sigortasız Kişilerle İlgili Bildirim Yükümlülüğünün Kamu İdareleri ve<br />

Bankalarca Yasal Süresi Geçtikten Sonra Kendiliğinden 30 Gün İçinde Yerine<br />

Getirilmesi (102/2) *<br />

Mahkeme kararına, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş<br />

memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim<br />

elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim<br />

ve incelemelere ya da kamu idarelerinden alınan belgelere istinaden<br />

düzenlenenler hariç olmak üzere, bildirimin veya belgenin yasal süresi geçtikten<br />

sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içinde verilmesi ve söz konusu cezaların<br />

ilgililerce, yapılacak tebligat tarihini takip eden günden itibaren 15 gün içinde<br />

ödenmesi halinde her bir bildirim yükümlülüğü için ............................... 22,16 TL 23,51 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır. * (26.01.2012 tarihinden itibaren geçerli<br />

olmak üzere)<br />

112<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

• Ticaret Sicil Memurluklarınca ve Yapı Ruhsatı ve Ruhsat Niteliği Taşıyan<br />

Bilgi ve Belgeleri Vermeye Yetkili Makamlarca Bildirim Yükümlülüğünün<br />

Yerine Getirilmemesi (102/1-h)<br />

Şirket kuruluşu aşamasında, çalıştıracağı sigortalı sayısını ve bunların işe<br />

başlama tarihini, ticaret sicili memurluklarına bildiren işverenlerin, bu<br />

bildirimleri Kuruma yapılmış sayılır. Ticaret sicili memurlukları, kendilerine<br />

yapılan bu bildirimi en geç on gün içinde Kuruma bildirmek zorundadır.<br />

Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk<br />

tüzel kişileri, yapı ruhsatı ve diğer tüm ruhsat veya ruhsat niteliği taşıyan<br />

işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeler ile varsa bunların verilmesine esas olan<br />

istihdama ilişkin bilgileri, verildiği tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma<br />

bildirmekle yükümlüdürler.<br />

Ticaret sicil memurlukları, Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili<br />

diğer kamu ve özel hukuk tüzel kişilerince süresinde yerine getirilmeyen her<br />

bir bildirim yükümlülüğü için aylık asgari ücret ..................................... 886,50 TL 940,50 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Ticaret Sicil Memurluklarınca ve Yapı Ruhsatı ve Ruhsat Niteliği Taşıyan<br />

Bilgi ve Belgeleri Vermeye Yetkili Makamlarca Bildirim Yükümlülüğünün<br />

Yasal Süresi Geçtikten Sonra 30 Gün İçinde Yerine Getirilmesi (102/2) *<br />

Mahkeme kararına, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş<br />

memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim<br />

elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim<br />

ve incelemelere ya da kamu idarelerinden alınan belgelere istinaden<br />

düzenlenenler hariç olmak üzere, bildirgenin veya belgenin yasal süresi<br />

geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün içinde verilmesi ve söz konusu<br />

cezaların ilgililerce, yapılacak tebligat tarihini takip eden günden itibaren 15<br />

gün içinde ödenmesi halinde, her bir bildirim yükümlülüğü için .................. 221,63 TL 235,13 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır. * (26.01.2012 tarihinden itibaren geçerli<br />

olmak üzere)<br />

• İnceleme ve Soruşturma Görevlerini Yerine Getiren Kurum Elemanlarına<br />

Engel Olunması (102/1-ı-1)<br />

Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının kanunun<br />

uygulanmasından doğan inceleme ve soruşturma görevlerini yerine getirmeleri<br />

sırasında işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler<br />

görevlerini yapmasına engel olamazlar; engel olanlar hakkında eylemleri başka<br />

bir suç oluştursa dahi, asgari ücretin beş katı ........................................ 4.432,50 TL 4.702,50 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

• İnceleme ve Soruşturmayı Engellenmek Amacıyla Kurum Elemanlarına<br />

Cebir ve Tehdit Kullanılması (102/1-ı-2)<br />

Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının görevlerini<br />

yapmasını engellemek amacıyla cebir ve tehdit kullanan işverenler, sigortalılar,<br />

işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler fiil daha ağır bir cezayı gerektiren<br />

ayrı bir suç teşkil etmediği takdirde Türk Ceza Kanununun 265 inci maddesinin<br />

ikinci fıkrasına göre cezalandırılır. Bu suçu işleyenler hakkında ayrıca asgari<br />

ücretin on katı ……..…… 8.865,00 TL 9.405,00 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Bilgi ve Belgelerin Süresinde Verilmemesi (102/1-i)<br />

Kanunun 100 maddesi kapsamında Kurum tarafından istenen bilgi ve belgeleri<br />

belirlenen süre içinde mücbir sebep olmaksızın vermeyen kamu idareleri,<br />

bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile<br />

diğer gerçek ve tüzel kişiler hakkında aylık asgari ücretin beş katı ............... 4.432,50 TL 4.702,50 TL<br />

İstenen bilgi ve belgelerin geç verilmesi halinde aylık asgari ücretin iki katı .... 1.773,00 TL 1.881,00 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki<br />

sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği ödemelerinde 100 üncü maddeye<br />

istinaden Kurumca işverenlerden istenilen bildirimlerin;<br />

Belirlenen süre içerisinde ve elektronik ortamda yapılmaması halinde sigortalı<br />

başına aylık asgari ücretin onda biri ................................................... 88,65 TL 94,05 TL<br />

Hiç yapılmaması halinde ise sigortalı başına aylık asgari ücretin yarısı.. 443,25 TL 470,25 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 113

• Sigortalılığı Sona Eren 4/a Kapsamındaki Sigortalılara İlişkin Bildirim İle<br />

506 Sayılı Kanunun Geçici 20 nci Maddesinde Yer Alan Sandıklara, Sandık<br />

İştirakçiliğinin Başlama ve Sona Ermesine İlişkin Bildirimin Süresinde<br />

Kuruma Verilmemesi 102/1-j)*<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

Sigortalılığı sona erenlere (4/a kapsamındaki sigortalılar) ilişkin bildirim<br />

ile 506 sayılı kanunun geçici 20 nci maddesinde yer alan sandıklara, sandık<br />

iştirakçiliğinin başlama ve sona ermesine ilişkin bildirimi, süresi içinde ya da<br />

Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlar veya Kurumca<br />

internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu<br />

halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında, bir takvim ayında işlenen<br />

bu fiillerden dolayı (tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz<br />

edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla) her<br />

bir sigortalı veya sandık iştirakçisi için asgari ücretin onda biri .................... 88,65 TL 94,05 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.* (08.03.2012 tarihinden geçerli olmak<br />

üzere)<br />

(Yapılan değişiklik 08.03.2012 tarihinden önce tahakkuk ettirildiği halde<br />

ödenmemiş olan cezalar için de uygulanır, ancak tahsil edilmiş tutarlar red ve<br />

iade veya mahsup edilmez.)<br />

• Sigortalılığı Sona Eren 4/a Kapsamındaki Sigortalılara İlişkin Bildirim ile<br />

506 Sayılı Kanunun Geçici 20 nci Maddesinde Yer Alan Sandıklara, Sandık<br />

İştirakçiliğinin Başlama ve Sona Ermesine İlişkin Bildirimin Yasal Süresi<br />

Geçtikten Sonra İlgililerce 30 Gün İçinde Verilmesi (102/2)<br />

Mahkeme kararına, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca<br />

yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi<br />

mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelere ya<br />

da kamu idarelerinden alınan belgelere istinaden düzenlenenler hariç olmak<br />

üzere, bildirimin yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliğinden 30 gün<br />

içinde verilmesi ve söz konusu cezaların ilgililerce, yapılacak tebligat tarihini<br />

takip eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmesi halinde her bir sigortalı<br />

veya sandık iştirakçisi için için........................... 22,16 TL 23,51 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Genel Sağlık Sigortalılarının Bakmakla Yükümlü Oldukları Kişilere Ait Bilgi<br />

Girişlerinin Süresinde Yapılmaması Veya Bakmakla Yükümlü Olunan Kişi<br />

Olmayanlara Ait Bilgi Girişi Yapılması (102/1-k)<br />

Genel sağlık sigortalılarının bakmakla yükümlü oldukları kişilere ait bilgi<br />

girişlerini süresinde yapmayan, bakmakla yükümlü olunan kişi olmayanlara<br />

ait bilgi girişi yapan kamu idarelerine, işverenlere ve bu Kanunun 4 üncü<br />

maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalılara asgari ücretin yarısı.. 443,25 TL 470,25 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

• Bildirim ve Kontrol Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmemesi (102/1-l)<br />

Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri<br />

ile 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen ve Kültür ve Turizm<br />

Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden<br />

fazla kişi tarafından çalıştırılanlar ile çalışanların üye olduğu meslek odası,<br />

birlik veya benzeri kuruluşlarca bildirim ve kontrol yükümlülüklerinin yerine<br />

getirilmemesi halinde her bir fiil için asgari ücret …………….…..…………………. 886,50 TL 940,50 TL<br />

tutarında idari para cezası uygulanır.<br />

4 İdari para cezası uygulanmasında sanayi kesiminde çalışan onaltı yaşından büyük işçiler için fiilin oluştuğu tarihte<br />

uygulanan asgari ücret esas alınır.<br />

4 İdarî para cezası uygulanması İşyeri Bildirgesi, Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi ve Aylık Prim ve Hizmet belgelerinin<br />

kuruma verilmesi yükümlülüğünü kaldırmaz.<br />

4 İdarî para cezaları ilgiliye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde Kuruma ya da<br />

Kurumun ilgili hesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde Kuruma itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazı<br />

reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler.<br />

Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde, idari para cezası kesinleşir.<br />

4 İdarî para cezalarının, Kuruma itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren<br />

onbeş gün içinde peşin ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme idari para cezasına karşı yargı<br />

yoluna başvurma hakkını etkilemez. Ancak Kurumca veya mahkemece Kurum lehine karar verilmesi halinde, daha önce<br />

tahsil edilmemiş olan dörtte birlik ceza tutarı, 89 uncu maddenin ikinci fıkrası hükmü de dikkate alınarak tahsil edilir.<br />

4 Mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz. Tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün<br />

içinde ödenmeyen idari para cezaları, 89 uncu madde hükmü gereğince hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı<br />

ile birlikte tahsil edilir.<br />

4 İdarî para cezaları on yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Zamanaşımı süresi, fiilin işlendiği tarihten itibaren başlar.<br />

114<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

DİĞER<br />

ARAÇ MUAYENE ÜCRETLERİ<br />

Otobüs, kamyon, çekici ve tanker<br />

Otomobil, Minübüs, kamyonet, özel amaçlı taşıt, arazi taşıtı, römork, yarı römork<br />

Traktör (römorklu ve römorksuz), motosiklet, motorlu bisiklet<br />

199,42 TL<br />

148,68 TL<br />

76,70 TL<br />

KARŞILIKSIZ ÇIKAN ÇEKLERDE MUHATAP BANKALARIN<br />

ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ<br />

(31.01.2012 tarihinden geçerli olmak üzere)<br />

Muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için;<br />

a) Karşılığının hiç bulunmaması hâlinde,<br />

-Çek bedeli yediyüzyirmibeş Türk Lirası veya üzerinde ise ................................................................................ 725,00<br />

-Çek bedeli yediyüzyirmibeş Türk Lirasının altında ise çek bedelini,<br />

b) Karşılığının kısmen bulunması hâlinde,<br />

-Çek bedeli yediyüzyirmibeş Türk Lirası veya altında ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmî karşılığı yediyüzyirmibeş Türk Lirasına<br />

tamamlayacak bir miktarı,<br />

-Çek bedeli yediyüzyirmibeş Türk Lirasının üzerinde ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmî karşılığa ilave olarak yediyüzyirmibeş<br />

Türk Lirasını,<br />

ödemekle yükümlüdür.<br />

Bu husus, hesap sahibi ile muhatap banka arasında çek defterinin teslimi sırasında yapılmış olan dönülemeyecek bir gayri nakdî kredi<br />

sözleşmesi hükmündedir.<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

20.10.2010 tarihinden önce yayımlanan Tebliğlere göre bastırılan çeklerden ötürü muhatap banka, süresinde ibraz edilen çekin karşılığının bulunmaması<br />

halinde her çek yaprağı için altıyüz Türk Lirasına kadar ve kısmen karşılığının bulunması halinde ise bu miktarı her çek yaprağı için altıyüz Türk Lirasına<br />

tamamlayacak biçimde ödeme yapmakla yükümlüdür.<br />

TOPTAN EŞYA FİYATLARI GENEL ENDEKSİ (TEFE) (1994=100)<br />

YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK<br />

2012 14729,94 14716,29 14716,45 14781,66<br />

2011 13254,42 13482,86 13647,36 13730,69 13751,52 13752,24 13748,65 13990,74 14206,97 14434,69 14528,08 14673,91<br />

2010 11962,11 12161,10 12397,44 12689,09 12543,26 12480,04 12460,64 12604,31 12668,24 12821,25 12781,02 12948,40<br />

2009 11253,10 11384,56 11417,60 11491,59 11485,84 11594,31 11512,42 11560,55 11631,67 11664,71 11815,57 11893,15<br />

2008 10429,14 10696,37 11035,44 11531,83 11776,07 11814,14 11961,40 11681,96 11577,08 11643,17 11639,58 11227,24<br />

2007 9797,71 9890,38 9986,64 10066,38 10105,89 10095,11 10101,58 10187,78 10291,22 10277,57 10369,52 10385,32<br />

2006 8957,94 8980,93 9003,20 9177,76 9432,06 9811,35 9896,12 9822,13 9799,14 9843,68 9814,95 9802,74<br />

2005 8328,42 8326,55 8503,6 8675,43 8647,64 8677,15 8655,06 8804,91 8950,24 9009,11 8805,20 8785,74<br />

2004 7576,5 7700,6 7862,2 8070,5 8067,8 7982,7 7861,6 7923,5 8069,7 8330,1 8392,7 8403,8<br />

2003 6840,7 7055,7 7281,8 7410,0 7364 7222,2 7183,5 7169,4 7173,3 7213,4 7336,2 7382,1<br />

2002 5157,4 5289,5 5387,9 5485,5 5508,4 5572 5720,7 5842,8 6024,6 6213,3 6314,3 6478,8<br />

2001 2686,8 2757,6 3035 3470,8 3689,6 3795,6 3920,6 4059,5 4276,7 4564,5 4755,5 4951,7<br />

2000 2094 2179,3 2246,8 2300,5 2339,5 2346,4 2370,5 2393 2448,3 2516,7 2577,2 2626<br />

1999 1258,6 1301 1352,9 1424,4 1469,9 1496,5 1556 1606,8 1700,8 1780,1 1852,7 1979,5<br />

1998 839,10 877,40 912,70 949,30 980,20 995,50 1020,70 1045,30 1101,20 1146,80 1185,70 1215,10<br />

1997 435,80 462,80 490,70 517,90 544,80 563,40 593,10 624,60 663,70 708,00 747,60 787,70<br />

1996 244,80 259,10 277,30 299,70 312,10 320,60 328,20 340,60 358,00 377,60 396,90 412,50<br />

1995 148,50 159,00 167,80 176,40 179,70 182,00 186,10 190,30 199,10 206,50 213,80 223,10<br />

01.01.2006 tarihinden geçerli olmak üzere vergi kanunlarında yer alan "toptan eşya fiyatları genel endeksi" ibaresi<br />

"üretici fiyatları genel endeksi" ve "TEFE" ibaresi "ÜFE" olarak uygulanır. (VUK. Mük. Madde: 298)<br />

TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) (2003 = 100)<br />

Endeks<br />

YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİR. TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK<br />

2012 201,98 203,12 203,96 207,05<br />

2011 182,60 183,93 184,70 186,30 190,81 188,08 187,31 188,67 190,09 196,31 199,70 200,85<br />

2010 174,07 176,59 177,62 178,68 178,04 177,04 176,19 176,90 179,07 182,35 182,40 181,85<br />

2009 160,90 160,35 162,12 162,15 163,19 163,37 163,78 163,29 163,93 167,88 170,01 170,91<br />

2008 146,94 148,84 150,27 152,79 155,07 154,51 155,40 155,02 155,72 159,77 161,10 160,44<br />

2007 135,84 136,42 137,67 139,33 140,03 139,69 138,67 138,70 140,13 142,67 145,45 145,77<br />

2006 123,57 123,84 124,18 125,84 128,20 128,63 129,72 129,15 130,81 132,47 134,18 134,49<br />

2005 114,49 114,51 114,81 115,63 116,69 116,81 116,14 117,13 118,33 120,45 122,14 122,65<br />

2004 104,81 105,35 106,36 106,89 107,35 107,21 107,72 108,54 109,57 112,03 113,50 113,86<br />

2003 94,77 96,23 98,12 99,09 100,04 100,12 99,93 100,09 101,44 102,38 103,68 104,12<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012 115

ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ VE DEĞİŞİM ORANLARI<br />

(ÜFE) (2003 = 100)<br />

• PRATİK BİLGİLER<br />

Endeks<br />

Aylık Değişim %<br />

Bir Önceki Yılın Aralık Ayına<br />

Göre Değişim %<br />

Yıllık Değişim (Bir Önceki<br />

Yılın Aynı Ayına Göre<br />

Değişim) %<br />

Oniki Aylık Ortalamalara<br />

Göre Değişim %<br />

YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK<br />

2012 205,05 204,86 205,60 205,77<br />

2011 184,51 187,69 189,98 191,14 191,43 191,44 191,39 194,76 197,77 200,94 202,24 204,27<br />

2010 166,52 169,29 172,58 176,64 174,61 173,73 173,46 175,46 176,35 178,48 177,92 180,25<br />

2009 156,65 158,48 158,94 159,97 159,89 161,40 160,26 160,93 161,92 162,38 164,48 165,56<br />

2008 145,18 148,90 153,62 160,53 163,93 164,46 166,51 162,62 161,16 162,08 162,03 156,29<br />

2007 136,39 137,68 139,02 140,13 140,68 140,53 140,62 141,82 143,26 143,07 144,35 144,57<br />

2006 124,70 125,02 125,33 127,76 131,30 136,58 137,76 136,73 136,41 137,03 136,63 136,46<br />

2005 118,64 118,77 120,27 121,72 121,96 121,38 120,48 121,73 122,68 123,52 122,35 122,30<br />

2004 107,17 107,40 108,03 110,49 115,50 116,43 115,56 116,69 117,53 120,43 120,43 119,13<br />

2003 96,99 99,12 100,84 100,02 99,04 98,80 99,16 99,70 99,61 100,66 102,80 103,28<br />

YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK<br />

2012 0,38 -0,09 0,36 0,08<br />

2011 2,36 1,72 1,22 0,61 0,15 0,01 -0,03 1,76 1,55 1,60 0,65 1,00<br />

2010 0,58 1,66 1,94 2,35 -1,15 -0,50 -0,16 1,15 0,51 1,21 -0,31 1,31<br />

2009 0,23 1,17 0,29 0,65 -0,05 0,94 -0,71 0,42 0,62 0,28 1,29 0,66<br />

2008 0,42 2,56 3,17 4,50 2,12 0,32 1,25 -2,34 -0,90 0,57 -0,03 -3,54<br />

2007 -0,05 0,95 0,97 0,80 0,39 -0,11 0,06 0,85 1,02 -0,13 0,89 0,15<br />

2006 1,96 0,26 0,25 1,94 2,77 4,02 0,86 -0,75 -0,23 0,45 -0,29 -0,12<br />

2005 -0,41 0,11 1,26 1,21 0,20 -0,48 -0,74 1,04 0,78 0,68 -0,95 -0,04<br />

2004 3,77 0,21 0,59 2,27 4,54 0,80 -0,74 0,97 0,72 2,47 0,00 -1,08<br />

2003 2,20 1,73 -0,82 -0,98 -0,24 0,36 0,54 -0,09 1,06 2,12 0,47<br />

YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK<br />

2012 0,38 0,29 0,65 0,73<br />

2011 2,36 4,13 5,40 6,04 6,20 6,21 6,18 8,05 9,72 11,48 12,20 13,33<br />

2010 0,58 2,25 4,24 6,69 5,47 4,93 4,77 5,98 6,52 7,80 7,47 8,87<br />

2009 0,23 1,40 1,70 2,35 2,30 3,27 2,54 2,97 3,60 3,90 5,24 5,93<br />

2008 0,42 3,00 6,26 11,04 13,39 13,76 15,18 12,49 11,48 12,11 12,08 8,11<br />

2007 -0,05 0,89 1,88 2,69 3,09 2,98 3,05 3,93 4,98 4,84 5,78 5,94<br />

2006 1,96 2,22 2,48 4,46 7,36 11,68 12,64 11,80 11,54 12,04 11,72 11,58<br />

2005 -0,41 -0,30 0,96 2,18 2,38 1,89 1,14 2,18 2,98 3,69 2,71 2,66<br />

2004 3,77 3,99 4,60 6,98 11,84 12,73 11,89 12,99 13,80 16,60 16,60 15,35<br />

2003<br />

YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK<br />

2012 11,13 9,15 8,22 7,65<br />

2011 10,80 10,87 10,08 8,21 9,63 10,19 10,34 11,00 12,15 12,58 13,67 13,33<br />

2010 6,30 6,82 8,58 10,42 9,21 7,64 8,24 9,03 8,91 9,92 8,17 8,87<br />

2009 7,90 6,43 3,46 -0,35 -2,46 -1,86 -3,75 -1,04 0,47 0,19 1,51 5,93<br />

2008 6,44 8,15 10,50 14,56 16,53 17,03 18,41 14,67 12,49 13,29 12,25 8,11<br />

2007 9,37 10,13 10,92 9,68 7,14 2,89 2,08 3,72 5,02 4,41 5,65 5,94<br />

2006 5,11 5,26 4,21 4,96 7,66 12,52 14,34 12,32 11,19 10,94 11,67 11,58<br />

2005 10,70 10,58 11,33 10,17 5,59 4,25 4,26 4,32 4,38 2,57 1,60 2,66<br />

2004 10,50 8,36 7,13 10,47 16,62 17,84 16,54 17,04 17,99 19,63 17,15 15,35<br />

2003<br />

YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK<br />

2012 11,11 10,96 10,79 10,72<br />

2011 8,89 9,23 9,36 9,17 9,21 9,42 9,59 9,76 10,03 10,26 10,72 11,09<br />

2010 1,14 1,20 1,63 2,52 3,50 4,30 5,33 6,18 6,89 7,71 8,27 8,52<br />

2009 12,81 12,63 11,99 10,65 8,96 7,34 5,47 4,19 3,22 2,20 1,37 1,23<br />

2008 6,08 5,94 5,95 6,39 7,20 8,39 9,76 10,68 11,29 12,03 12,56 12,72<br />

2007 9,68 10,08 10,63 11,01 10,95 10,09 9,03 8,29 7,77 7,23 6,75 6,31<br />

2006 5,45 5,04 4,49 4,09 4,27 4,97 5,82 6,49 7,06 7,76 8,60 9,34<br />

2005 14,55 14,70 15,03 14,96 13,97 12,78 11,72 10,65 9,54 8,16 6,89 5,89<br />

2004 14,57<br />

2003<br />

116<br />

BÜLTEN • MART-NİSAN 2012

logo

Ürünler

Kaynaklar

Şirketler

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Çerez ayarları
Imprint
Dili değiştir
Sevgiyle İsviçre'de yapıldı
© 2025 Yumpu.com, tüm hakları saklıdır

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!