İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı 2011 - Orman Genel Müdürlüğü

Birincil Enerji Arzı
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 2009
yılı verilerine göre, Türkiye’de birincil enerji
arzının %91’i fosil yakıtlardan, %9’u hidrolik ve
yenilenebilir kaynaklardan elde edilmektedir
(ETKB, 2011).
Yine 2009 rakamlarına göre, Türkiye birincil
enerji arzının %77,4’ünü ithal etmiştir (%70.9 dışa
bağımlılık oranıdır). Toplam birincil enerji arzının
sırasıyla %29 ve %31’ini teşkil eden petrol ve
doğalgazda, yerli üretim payının sırasıyla %7,7
ve %1,9 oranında olması, enerji arzının önemli
bir darboğazıdır. Türkiye’de 2009 yılında üretilen
birincil enerjinin %57’si (17.402 Bin TEP) ise yerli
kömürden karşılanmaktadır. Ancak yerli kömürün
(linyitin) birincil enerji arzındaki payı, doğalgaza
verilen ağırlık nedeniyle, 2000 yılında %15,5 iken;
2007 yılında %13,6 seviyesine gerilemiş, 2009’da
ise %14,7 olmuştur.
Enerji arzında kömür (yerli ve ithal kaynaklar
toplamı) %31 gibi önemli bir paya sahiptir. Taş
kömürü ithalatı 1990’da 5,6 milyon ton iken 2009
yılında dört misline yakın artarak 20,4 milyon
tona ulaşmıştır. Enerji Piyasası Düzenleme
Kurumu’ndan lisans alan yeni ithal taş kömür
yakıtlı santrallerin kurulu gücünün 7.470 MW
olduğu göz önüne alındığında önümüzdeki
yıllarda taş kömürü ithalatının daha fazla artacağı
görülmektedir (MMO, 2010).
2009 yılında Türkiye’de toplam birincil enerji
arzının %9’u (9,949 MTEP’i) yenilenebilir
enerji kaynaklarından karşılanmıştır. Şekil
7’de görüleceği üzere, 2009 yılı sonu itibariyle
Türkiye’de yenilenebilir enerji arzının %47’si
biyokütle kaynaklarından, %31’i hidrolik
kaynaklardan, %17’si jeotermal kaynaklardan
(ısı ve elektrik olarak), % 1’i rüzgârdan (elektrik
üretimi olarak), %4’ü ise güneşten (ısı enerjisi
olarak) elde edilmiştir.
Türkiye'de 1987 yılından beri uygulanan şehir
ölçeğinde jeotermal merkezi ısıtma ve kaplıca
kullanımı her geçen yıl yaygınlaşmaktadır.
Jeotermal Derneği’nin yaptığı çalışmaya göre, 2007
yılında 117.000 konut eşdeğeri (983 MW) şehir,
konut, termal tesis, sera vb. ısıtma kullanımı, 215
kaplıca kullanımı (402 MW; yılda yaklaşık 10 milyon
kişi) olmak üzere toplam 1385 MW jeotermal
ısı kullanımı gerçekleşmiştir. Bu kullanımla,
2007 rakamları itibariyle 1 milyon ton/yıl petrol
Şekil 7: Türkiye’de 2009 Yılı Yenilenebilir Enerji
Arzının Kaynaklara Göre Dağılımı
Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2011
(kalorifer yakıtı) karşılığı 1,4 Milyar TL/yıl tasarruf
sağlanmıştır.
Türkiye, coğrafi konumu itibariyle “güneş kuşağı”
olarak adlandırılan ve güneş enerjisinden en iyi
faydalanabilen bölgelerden birinde bulunmaktadır.
Türkiye’de güneş enerjisi kullanılarak su ısıtılması,
sera ısıtılması ve tarımsal ürünlerin kurutulması
yaygın olarak görülen uygulamalardır. Ülkede
büyük çoğunluğu Akdeniz, Ege ve Güneydoğu
Anadolu bölgelerinde olmak üzere, 3-3,5
milyon konutta güneş kolektörü bulunmaktadır.
Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu - Türkiye
Bölümü’nden alınan bilgilere göre, 2008 yılı sonu
itibariyle ülkemizde kurulu olan güneş kolektörü
miktarı toplam olarak 11,5 milyon m2’dir ve bu
kollektörlerin yıllık ürettiği enerji miktarının 1
MTEP’in üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.
Diğer taraftan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
bu değeri 2009 yılında 429.000 TEP olarak
açıklamıştır (ETKB, 2011).
Ülkede çoğunlukla geleneksel yöntemler
kullanılarak enerjiye dönüştürülen orman, bitki ve
hayvan atıklarından oluşan biyokütle kaynakları
ise yıllık birincil enerji arzının %4,5’ini oluşturmakta
ve biyokütle kullanımı dünyadaki eğilimin aksine
giderek azalmaktadır (ETKB, 2011).
Genel enerji dengesine göre enerji kaynakları
içinde elektriğin payı 1990’da %9 iken, 2009
yılına gelindiğinde bu oranın %17’ye yükseldiği
görülmektedir.
14