Avrupa BirliÄi BÃ¶lgesel KalkÄ±nma ProgramlarÄ±nÄ±n ... - REC TÃ¼rkiye

Avrupa Birliği Partnership Bölgesel Kalkınma as a tool Programlarının to green 

Regional Çevreyle Uyumunda Development Bir Araç Programmes 

Olarak Ortaklık 

Experience Deneyimler and Recommendations 

ve Öneriler 

February Şubat 2006 

Bölgesel Greening Kalkınma Regional Programlarının Development Programmes Yeşillendirilmesi Network Ağı

Bu yayın İngiltere Çevre Ajansı bünyesinde çalışmalar yürüten “Greening Regional Development 

Programmes” proje ekibi tarafından hazırlanmıştır. Türkçe çevirisi ve baskısı Bölgesel Çevre Merkezi 

– REC Türkiye tarafından yapılmıştır. 

Partnership as a Tool to Green Regional Development Programmes 

Experience and Recommendations 

February 2006 

Greening Regional Development Programmes Network 

Avrupa Birliği Bölgesel Kalkınma Programlarının 

Çevreyle Uyumunda Bir Araç olarak Ortaklık 

Deneyimler ve Öneriler 

Eylül 2007 

Bölgesel Kalkınma Programlarının Yeşillendirilmesi Ağı 

Bütün hakları saklıdır. 

2006 Greening Regional Development Programmes 

2007 Bölgesel Çevre Merkezi - REC Türkiye 

Bu yayının hiçbir kısmı izin alınmadan satılamaz ya da satılmak için çoğaltılamaz. 

Bu yayının Türkçe basımı “Katılım Öncesi Süreçte Sivil Toplumun Güçlendirilmesi: STK Hibe Programı 

Bileşeni A5 – Çevrenin Korunması” 

projesi kapsamında Avrupa Komisyonu desteğiyle gerçekleştirilmiştir. 

ISBN: 978-975-6180-20-4 

Yayımcı: 

İlkbahar Mahallesi 15. Cadde 296. Sokak No:8 

06550 Yıldız Çankaya Ankara 

Te: (90-312) 491 95 30 Faks: (90-312) 491 95 40 

E-posta: info@rec.org.tr Web sitesi: www.rec.org.tr 

Çeviri: Gülsima Baykal – SGB Eğitim ve Yazı Danışmanlığı 

Düzelti: Gürel Tüzün 

Yayın koordinatörü: Yeşim Aslıhan Çağlayan – REC Türkiye Çevresel Bilgi Programı 

Adaptasyon ve baskı: Bayt Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın ve Tanıtım Ltd. Şti. 

Tüm REC yayınları geri dönüşümlü ya da klor ve klor bazlı kimyasallar kullanılmayan kağıtlara 

basılmaktadır.

Avrupa Birliği Bölgesel Kalkınma Programlarının 

Çevreyle Uyumunda Bir Araç Olarak Ortaklık 

Deneyimler ve Öneriler 

Şubat 2006 

Bölgesel Kalkınma Programlarının Yeşillendirilmesi Ağı

Bölgesel Kalkınma Programlarının Çevreyle Uyumunda Bir Araç Olarak Ortaklık - Şubat 2006 

İçindekiler 

Önsöz 7 

Terimler 8 

Giriş 9 

“Bölgesel Kalkınma Programlarının Yeşillendirilmesi” 9 

Raporun hedefleri 9 

Raporun yapısı 9 

İlgili çalışmalar ve yayınlar 10 

“Ortaklık” tanımımız 10 

Ortaklığın yararları 10 

1 ORTAKLIK TANIMI 12 

1.1. Yasal tanım 12 

Uyum Politikası İçin Genel AB Tüzüğü 12 

Avrupa Komisyonu’nun ilgili tebliğleri 13 

Aarhus Sözleşmesi 14 

1.2. Etkili bir ortaklığın temel ilkeleri ve özellikleri 15 

Temel ilkeler 15 

Etkili bir ortaklığın özellikleri 15 

Ortakların tanımlanması 15 

Bilgilendirme kampanyası 15 

Halka danışma 15 

Doğrudan katılım 16 

Katılımcı sürecin etkililiğinin değerlendirilmesi 16 

1.3. Genel öneriler 16 

2 PROGRAMLAMADA ORTAKLIK 18 

2.1 Programlamada ortaklığın katma değeri 18 

Programlamada ortaklığın temel avantajları 18 

Sürece dahil olan ortakların niteliğinin önemi 18 

2.2. Mevcut uygulamanın gözden geçirilmesi 18 

Halka danışma 19 

Sürece katılanlar 20 

Çevre STK’ları 21 

Üniversiteler ve araştırma merkezleri 21 

Sürecin şeffaflığı 21 

Kararlar konusunda geribildirim 21 

2.3. Programlama için öneriler 22 

Ortaklık yöneticisinin atanması 22 

Kim katılacak 22 

Bir programlama grubunun kurulması 23 

Uzman çalışma gruplarının kurulması 23 

Halka açık toplantıların organize edilmesi 23 

Bilgilendirme kampanyalarının organizasyonu 23 

Bir web sayfasının oluşturulması 23 

E-posta gruplarının kullanılması 24 

Programlamada ortaklık için asgari standardın özeti 24 

3 PROGRAMIN UYGULANMASINDA ORTAKLIK 26 

3.1. Programın uygulanmasında ortaklığın katma değeri 26 

4 



3.2 Mevcut uygulamanın gözden geçirilmesi 26 

Ortakların proje değerlendirme kurullarına ve yönlendirme komitelerine katılımı 26 

Yönetim otoriteleri ve kurul üyeleri için eğitim ve rehberlik 27 

Proje başvuru sahipleri için çevresel sürdürülebilirlik konusunda eğitim ve rehberlik 28 

Çevresel sürdürülebilirlik grubunun oluşturulması 28 

3.3. Programın uygulanması konusunda öneriler 29 

Ortaklığa katılımın iki türü 30 

Kapasite geliştirme 30 

4 PROGRAM İZLEME VE DEĞERLENDİRMEDE ORTAKLIK 32 

4.1. İzleme ve değerlendirme konusunda ortaklığın katma değeri 32 

4.2. Mevcut uygulamanın gözden geçirilmesi 32 

Program izleme komitesi 32 

Dahil edilen katılımcılar 32 

Çevreyle ilgili yetkili kurumların katılımı 33 

STK üyelerinin program izleme komitelerine katılımı 33 

Programın çevresel değerlendirmesi 34 

4.3. İzleme ve değerlendirme için öneriler 34 

İzleme komitelerine ortakların katılımı 34 

Programın değerlendirilmesine ortakların katılımı 34 

5 ETKİN BİR ORTAKLIĞIN ÖNÜNDEKİ TİPİK ENGELLER 36 

5.1. Ortakların Yapısal Fonlar hakkındaki anlayış ve bilgi eksikliği 36 

5.2. Ortakların farklı statüleri 36 

5.3. Sürdürülebilir kalkınmanın çevresel yönünün anlaşılmasında eksiklik 36 

5.4. Sınırlı tam katılım kabiliyeti 36 

5.5. Net katılım prosedürlerinde ve ortakların rollerinin belirlenmesinde eksiklik 36 

5.6. Tartışma, iletişim, bilgi ve geribildirim sağlanması konularında eksiklik 36 

EKLER 38 

Ek1 İngiltere Örneği: Çevre kuruluşlarının AB Yapısal Fonlarının Yönetimi ile ilgili katılımlarını 

belirleme konusunda temel kuralların konulduğu belge 38 

TEŞEKKÜR 41 


5


Önsöz 

Türkiye 2007 yılı itibariyle Avrupa Birliği’ne (AB) katılım süreci kapsamında yeni bir döneme girmektedir. Bu yıldan 

başlayarak Türkiye, AB’nin mali desteğinden, yeni uygulamaya koyulan ve hem aday hem de potansiyel aday ülkeler 

için katılım öncesi destek sağlayan Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) çerçevesinde yararlanabilecektir. 

IPA’nın temel amacı, aday ülkelere AB üyeliğine hazırlanmaları için yardımcı olmaktır. AB’nin üye ülkelerde uygulanan 

yapısal fonlarıyla aynı prensiplerle yönetilen IPA, beş bölüm halinde yapılandırılmıştır. Çevre, ulaştırma, 

bölgesel rekabet, insan kaynaklarının geliştirilmesi ve kırsal kalkınma konularında katılım öncesi mali destek sağlamakta 

olan IPA bütçesinden Türkiye’ye ayrılan pay, ülkenin büyüklüğü ve sindirme kapasitesi dikkate alınarak, 

her yıl giderek artacaktır olacaktır. 2007-2013 yıllarını kapsayan yedi yıllık dönemde, IPA bütçesinden Türkiye’nin 

yararlanacağı toplam tutarın 2 milyar avronun üzerinde olması beklenmektedir. 

AB’nin yapısal fonlarının yönetiminde olduğu gibi, IPA fonlarının yönetiminde de ilgili tüm paydaşların sürece etkin 

olarak dahil olmaları AB tarafından talep edilen önemli bir prensiptir. Fonların programlanması, uygulanması, 

izlenmesi ve değerlendirilmesi aşamalarında ilgili tüm kamu kurumlarının yanı sıra, yerel yönetimler ve diğer tüm 

paydaşların (örneğin çevre alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarının) da aktif olarak yer almaları teşvik edilmektedir. 

Yapısal fonların ve IPA fonlarının yönetiminde “Ortaklık İlkesi” olarak tanımlanan katılımcı sürecin işletilmesi, Türkiye 

için de önemli bir deneyim olacaktır. “Ortaklık İlkesi”nin uygulamasının salt çevre alanında yapılacak yatırımların 

yönetimi ile sınırlı kalmaması gerekmektedir. Ulaştırma, bölgesel rekabet, insan kaynaklarının geliştirilmesi ve 

kırsal kalkınma gibi diğer destek alanlarında AB fonları ile finanse edilecek projelerin olası çevresel etkilerinin de 

başta STK’lar olmak üzere tüm paydaşlarca takip edilmesi ve Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma çabalarına destek 

olacak nitelikte projelerin oluşturulmasının desteklenmesi gerekmektedir. 

Çevresel karar alma mekanizmalarına halkın katılımını destekleyen REC Türkiye, AB fonlarının yönetiminde de ilgili 

tarafların süreçte aktif rol alabilmesini sağlamak için çalışmalar yürütmektedir. Bu kapsamda, REC Türkiye, IPA 

sürecini koordine eden kamu kurumları ile özellikle sivil toplum kuruluşlarını bir araya getiren etkinlikler düzenlemekte, 

bilgi akışını kolaylaştırmaya yönelik yayınlar hazırlamaktadır. 

Elinizdeki rapor da bu perspektifle REC Türkiye tarafından Türkçe’ye kazandırılmış ve basılmıştır. Rapor, “Bölgesel 

Kalkınma Programlarının Yeşillendirilmesi Ağı” tarafından hazırlanmıştır ve üye ülkelerde AB yapısal fonlarının yönetiminde 

“Ortaklık İlkesi”nin nasıl uygulandığını incelemektedir. Türkiye de, 2007-2013 döneminde dahil olduğu 

IPA kapsamında yapısal fonlarla aynı sistematiğe sahip fonları kullanacağından, üye ülkelerin bir dönem önceki 

deneyimlerinden yararlanacağını düşünmekteyiz. Üye ülkelerin fonların programlanması, uygulanması, izlenmesi 

ve değerlendirilmesinde paydaşları sürece nasıl kattıkları, katılımı kolaylaştırmak için ne tür mekanizmalar oluşturdukları 

ve “Ortaklık İlkesi”nden elde ettikleri yararlar Türkiye’nin AB fonlarının yönetiminde katılımcı bir yaklaşımı 

hayata geçirirken besleneceği önemli deneyimler olacaktır. 

AB’ye katılım sürecinde AB mali desteğinin ülkemizin altyapı ihtiyaçlarını karşılamak için önemli bir kaynak oluşturabileceği 

gerçeğinden yola çıkarak, bu kaynağın şeffaf, katılımcı ve demokratik süreçlerle kullanılabilmesi için 

hem devlet kurumlarının hem de sivil toplumun üzerine önemli sorumluluklar düşmektedir. REC Türkiye olarak, 

paydaşların bu süreçte gereksinim duyacağı bilgi ve deneyim paylaşımını sağlayacak, iletişimlerini ve işbirliklerini 

kolaylaştıracak çalışmalarımızı sürdüreceğiz. 

Umuyoruz ki okumakta olduğunuz kitap da bu anlamlı çabalara katkı sağlayacaktır. 

Saygılarımızla, 

REC Türkiye 


7


Terimler 

Göteborg Stratejisi 

Lizbon Stratejisi 

Yönetim Otoritesi 

(Managing Authority) 

Ortak 

(Partner) 

Ortaklık 

(Partnership) 

Ortaklık Yönetim Planı (Partnership 

Management Plan) 

Ortaklık Yöneticisi 

(Partnership Manager) 

Ortakların Katılımı 

(Partners Participation) 

Halka Danışma 

(Public Consultation) 

Haziran 2001’de Göteborg’da Avrupa Devlet ve Hükümet Başkanları Konseyi tarafından benimsenen 

Sürdürülebilir Kalkınma için AB Stratejisi. 

Mart 2000’de Lizbon’da Avrupa Devlet ve Hükümet Başkanları Konseyi tarafından belirlenen 

Avrupa Birliği için eylem ve gelişme planı. Geniş anlamda, 2010’a gelindiğinde “AB’yi dünyanın 

en dinamik ve rekabet edebilir ekonomisi” yapmayı hedefler. 

AB Yapısal Fonları ile ilgili 1083/2006 (EC) sayılı tüzüğün 59. maddesine göre yasal tanımı, 

“Üye devlet tarafından operasyonel programı yönetmek üzere atanan ulusal, bölgesel 

ya da yerel kamu temsilcisi ya da kamu veya özel kuruluş demektir”. Diğer bölgesel kalkınma 

programları için Yönetim Otoritesi, ilgili politikaları uygulamakla görevlendirilen herhangi bir 

kamu temsilcisi ya da kamu veya özel kuruluştur. 

Belli bir ülkede veya bölgede, bölgesel kalkınma operasyonlarıyla ilgilenen ya da bunlardan 

etkilenen kuruluş ya da birey. 

Programların yaşam döngüsü, planlama, uygulama, izleme ve değerlendirme süreçleri içerisinde 

farklı ortakların birlikte çalışma sistemi. “Ortaklık tanımı” için Bölüm 1’e de bakınız. 

Programlama aşaması sırasında, bir bölgesel kalkınma programının geliştirilmesi için ortakların 

birlikte yapacakları çalışmanın nasıl örgütleneceğini tanımlayan belge. 

Ortaklığı yönetmekten (örgütlemekten) sorumlu birey ya da kuruluş. 

Ortakların, bölgesel kalkınma programları yaşam döngüsünün farklı aşamalarına dahil olması. 

Ortaklık içerisinde, ortakların birlikte çalışmalarını yönetmenin bir tekniği, bölgesel kalkınma 

programı ile ilgili konularda, farklı ortakları (aynı zamanda paydaşları) temsil eden bireylerle 

tartışmalar başlatmaktır; bu da genellikle bölgesel kalkınma fonlarının programlama aşamasında 

örgütlenir. 

Kısaltmalar 

ABKF Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (European Regional Development Fund - ERDF) 

AD 

Ara değerlendirme (Mid-term evaluation - MTE) 

ASF 

Avrupa Sosyal Fonu (European Social Fund - ESF) 

ATYGF Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (European Agricultural Guidance and Guarantee Fund - EAGGF) 

BOP Bölgesel operasyonel program (Regional operational programme - ROP) 

ÇSTK Çevre alanında çalışan sivil toplum kuruluşları (Environmental non-governmental organisation - ENGO) 

GZFT Güçlü yönler, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler (Strengths, weaknesses, opportunities and threats- SWOT) 

BİBS Bölgesel İstatistik Birimleri Sınıflandırması (Nomenclature of territorial units for statistics - NUTS) 

KKP 

Kırsal Kalkınma Planı (Rural Development Plan - RDP) 

KOBİ Küçük ve orta büyüklükte işletme (Small and medium enterprise - SME) 

PİG 

Program izleme grubu (Programme monitoring group - PMG) 

PİK 

Program izleme komitesi (Programme monitoring committee - PMC) 

SÇD Stratejik çevresel değerlendirme (Strategic environmental assessment - SEA) 

SOP Sektörel operasyonel program (Sectoral operational programme - SOP) 

STK 

Sivil toplum kuruluşu (Non-governmental organisation - NGO) 

TPB 

Tek programlama belgesi (Single programming document - SPD) 

8 



Giriş 

“Geçmişte çoğu zaman, ortaklığa giden yol iyi 

niyetlerle bezenmiş olsa da, sonunda, çok zaman 

alan ve emeklerin ziyan olduğu çıkmazlara girerek, 

ilgili herkes için hayal kırıklığı ve pişmanlıkla 

sonuçlanmıştır. 

Demokrasi gibi, katılım da pek çok insana pek çok 

şey ifade etmiştir. Katılım için fırsatlar, yakalanmak 

üzere beklemektedir; ancak yalnızca katılanların 

tümü ortak bir anlayışa sahiplerse ve ortak bir dili 

paylaşıyorlarsa.” 

Brian Batson, Management in the Voluntary Sector 

Unit [Gönüllü Sektöründe Yönetim Birimi], Leeds 

Metropolitan Üniversitesi, Wilcox, D: The Guide 

to Effective Participation [Etkin Katılım Rehberi], 

Londra, 1994, http://www.partnerships.org.uk/ 

guide/index.htm 

“Bölgesel Kalkınma Programlarının 

Yeşillendirilmesi” 

“Bölgesel Kalkınma Programlarının Yeşillendirilmesi” 

(Greening Regional Development Programmes - GRDP), AB 

tarafından finanse edilen ve ortakların, çevreye olan etkileri 

en aza indirerek bölgesel kalkınmayı nasıl başarabilecekleri 

konusunda birbirlerinin deneyimlerinden öğrenmelerine 

olanak sağlayan Avrupa çapında bir ağdır. 

Bizler bu ağ içerisinde, hem kendi aramızda hem de 

ekonomik kalkınmaya katkıda bulunan diğer kuruluşlarla, 

uygulanabilir bilgileri paylaşırız ve çevrenin ekonomik 

kalkınma programlarına dahil edilmesinin yararlarını açıkça 

ortaya koyarız. 

Amacımız, Avrupalı kuruluşları, GRDP sözleşmesini 

imzalayarak, ekonomik refah ile çevresel yararları 

dengeleme konusunda kararlı davranacaklarını göstermeye 

teşvik etmektir. 

Bu amaçla, proje süresince, kalkınma programlarına dahil 

olan kuruluşlara, çevre konusunu dikkate alarak çalışmalarına 

entegre etmelerine yardımcı olmak için çeşitli araçlar ve 

kılavuz ilkeler geliştirip yayacağız. 

Raporun hedefleri 

GRDP Ağı tarafından hazırlanan bu rapor, çevresel ortakların 

programa katılımına odaklanarak, mevcut AB Yapısal Fon 

yardımlarını yönetmedeki iyi uygulamaları ortaklık aracılığıyla 

özetlemeyi amaçlamaktadır. 

Mevcut programlardan alınan dersler, Yapısal Fonlarda 

ve diğer ulusal ve bölgesel programlarda kullanılabilir 

ve kullanılmalıdır. Bu belgede bulunan öneriler, ulusal 

ve bölgesel ajanslar tarafından, program geliştirme ve 

uygulama süreçlerinin geliştirilmesi için kullanılabilir. 

Raporun hedeflediği gruplar şunlardır: 

• Yapısal Fon programları da içinde olmak üzere, bölgesel 

programlama süreçlerinden sorumlu yetkililer; 

• Operasyonel programları yöneten yetkililer; 

• Stratejik çevresel değerlendirmeler (SÇD) ya da uygulama 

öncesi çalışmalar yapan değerlendirme ekipleri; 

• Yapısal Fonlar ve Uyum Fonu da dahil olmak üzere, 

bölgesel kalkınma fonlarını kullanan diğer kuruluşlar. 

Rapor operasyonel programların Avrupa Konseyi 

Tüzüğü’nde tanımlandığı şekilde detaylandırılmasına olanak 

sağlayan bir yaklaşımın ana hatlarını vermektedir. Ayrıca, 

programların ortaklık kapsamında yönetilmesi, izlenmesi ve 

değerlendirilmesiyle ilgili bilgiler de sunmaktadır. 

Bu rapor, tamamen tavsiye niteliğindedir, herhangi bir 

Avrupa Konseyi tüzüğü ya da direktifinin aktarımına yönelik 

açıklayıcı bir kılavuz değildir. 

Raporun yapısı 

Rapor beş bölümden oluşmaktadır: 

• Mevzuata ve yaygın uygulamalara dayalı olarak ortaklığın 

tanımı. 

• Programlamada ortaklık – AB-15 ile bazı yeni Üye 

Devletler’de Yapısal Fonların yönetiminde mevcut 

ortaklık uygulamalarından örnekler; bunun yanı sıra, 

özellikle bu aşamada iyi bir ortaklığın nasıl örgütleneceği 

konusunda temel öneriler. 

• Uygulamada ortaklık – en iyi uygulamalar ve öneriler. 

• İzleme ve değerlendirmede ortaklık – en iyi uygulamalar 

ve öneriler. 

• İyi ortaklığı örgütlemenin önündeki en önemli engelleri 

belirleme denemesi. 


9


İlgili çalışmalar ve yayınlar 

Bu rapor, GRDP Projesi kapsamında yapılan araştırmalar 

ve röportajlar yoluyla toplanan verilere dayanarak 

hazırlanmıştır. Temel veriler, GRDP’nin, çevrenin 

bölgesel kalkınmaya entegre edilmesindeki iyi uygulama 

örneklerini, pratik çözümleri ve zorlukları inceleyen, 

Mayıs 2005 tarihli “Green Growth (Yeşil Büyüme)” 

başlıklı denetim raporundan alınmıştır. 

Ağustos 2005’te, Yapısal Fonlarla ilgili çalışmalarda ortaklığın 

Üye Devletler’de nasıl işletildiğini belirlemek amacıyla, 

anketler ve telefon görüşmeleri yoluyla özel bir araştırma 

yapılmıştır. Programa dahil olan çevreyle ilgili yetkili 

kurumlar, yönetim otoriteleri, bölgesel ve ulusal kuruluşlar 

ve STK’lar ile ilişki kurulmuştur. 

Aşağıdaki sorular, projeyi özel olarak ilgilendiren sorular 

olarak belirlenmiştir: 

• 2000-2006 döneminde hangi ortaklar – özellikle çevreyle 

ilgili olanlar – projeye dahildiler 

• Bunların görevleri nelerdi 

• Gelecekte projeye kimler dahil edilmelidir 

• Çevreyle ilgili olanlar ve diğer ortaklar, düzenlemeler, 

programlama, yönetim ve değerlendirme tartışmalarına 

ne zaman dahil edildiler Gelecekte ne zaman dahil 

edilmeliler Ortakların hakları ve görevleri konusundaki 

bilgiler halen mevcut mudur 

• Ortaklık için iç düzenlemeler var mıdır 

• Başarılı ortaklıklar için hangi kriterler önerilmelidir 

• Ortaklıklar, hangi sorunlarla karşı karşıyadır; örneğin, 

çevreyle ilgili ortakların seçiminde ve gizlilik konusunda 

Bu alandaki ilgili raporlar da kullanılmıştır: 

• Delivering Sustainable Development (Sürdürülebilir 

Kalkınmayı Yerine Getirmek), 2006’dan sonra Avrupa 

bölgesel politikaları konusunda Çevre STK’larının ortak 

görüşü. BirdLife International, CEE Bankwatch Network 

(Orta ve Doğu Avrupa Banka İzleme Ağı), CEEWEB 

(Biyoçeşitliliğin Zenginleştirilmesi için Orta ve Doğu 

Avrupa Çalışma Grubu), Friends of the Earth Europe 

(Yeryüzü Dostları - Avrupa), Milieukontakt Oost-Europa 

ve WWF (Doğal Hayatı Koruma Vakfı). 

• The Illusion of Inclusion (Katılım Yanılsaması) – Doğu 

ve Orta Avrupa’daki yeni AB üyesi devletlerde STK’ların 

Yapısal Fonlara erişimi, Brian Harvey Sosyal Araştırma 

Ltd. Şti., Temmuz 2004. 

• Partnerships for Sustainable Development 

(Sürdürülebilir Kalkınma için Ortaklıklar) – Doğu 

Avrupa’da Yapısal Fonlar programlama süreci hakkında 

rapor; Centre for Community Organising (Halkın 

Örgütlenmesi Merkezi, Çek Cumhuriyeti); National 

Society of Conservationists (Ulusal Doğa Korumacıları 

Derneği, Macaristan); Green Liberty (Yeşil Özgürlük, 

Letonya); European Centre of Sustainable Development 

(Avrupa Sürdürülebilir Kalkınma Merkezi, Polonya); 

Centre for Environmental Public Advocacy (Çevresel 

Kamu Savunuculuğu Merkezi, Slovakya); Milieukontakt 

Oost-Europa, Hollanda, Şubat 2004. 

• Promoting Regional Sustainable Development 

through European Funding Programmes: The 

experience of the East of England (Avrupa Fonları 

Programları Yoluyla Bölgesel Sürdürülebilir Kalkınmanın 

Desteklenmesi: Doğu İngiltere Deneyimi), Simon 

Chubb, Haziran 2005. 

“Ortaklık” tanımımız 

Ortaklık, 1999 AB Yapısal Fonlar Tüzüğü’nün genel bir 

şartıydı. 2007-2013 için hazırlanan tüzükte ise ortaklar 

ayrıntılı olarak tanımlanmıştır (Bölüm 1, “Ortaklık Tanımı”na 

bakınız). Tüzükte açıkça belirtilenler dışında, ulusal, bölgesel 

ve yerel düzeyde başka paydaşların katılımı da düşünülebilir. 

Bir ortaklık içinde çalışırken şöyle sorabiliriz: Bunu niye 

yapıyoruz Geniş, katılımcı bir yapı içinde çalışmanın esas 

sonuçları, avantajları ya da katma değerleri nelerdir Hatta, 

“iyi bir ortaklık” nedir 

Yanıtlar kolay değildir; zira, bir programın, ortaklık çalışması 

içinde yürütülerek kilit gelişmeleri nasıl başardığını tam 

olarak ölçemeyiz. Henüz kesin sonuçları olan büyük bir 

karşılaştırmalı çalışma yapılmamıştır ama böyle bir çalışma 

yapılsa bile, sorunlar açıklığa kavuşmayabilir. 

Ortaklığın yararları 

AB Komisyonu, ortaklık çerçevesinde çalışma konusunda 

ısrarlıdır. Aslında böyle bir çalışmanın programlar açısından 

çeşitli yararları vardır: 

• Daha iyi nitelikli programlar: Programlamada 

ortaklık, paydaşların program içeriği hakkında daha ilk 

aşamalardan itibaren detaylı bilgi elde edebilmeleri 

ve programın gelişimini etkilemeleri anlamına gelir. 

Programlamada ortaklık, programın çevresel, ekonomik 

ve sosyal hedeflerinin açıkça görülmesini sağlar 

ve bu hedefler de program içinde alınan önlemler 

yoluyla, doğrudan bireysel projelerin sonuçlarına 

dönüştürülebilir. Böylece, projelerin niteliklerine göre 

daha iyi seçilmeleri sayesinde fonlardan daha gelişmiş 

bir şekilde yararlanılarak, vergi ödeyenlerin parası daha 

etkin bir biçimde kullanılmış olur. Uygun bir şekilde 

yönetildiğinde, ortaklık, demokratik siyasi karar verme 

sürecini de geliştirir. 

• Daha iyi program performansı: Uygulamada ortaklık 

daha entegre bir yaklaşımla sonuçlanır. Çatışmaları, 

eleştirileri ve para da dahil olmak üzere, kaynakların 

israfını azaltır. Proje seçim sürecindeki şeffaflık ve 

açıklığın yanı sıra, yanlış kullanım ve yolsuzluğun 

önlenmesini, programın düzgün yürütülmesini destekler. 

Paydaşların katılımı, bir programın desteklemeyi 

planladığı eylemlerin daha iyi anlaşılmasına yardımcı 

olur. O zaman bu paydaşlar, bilginin potansiyel proje 

10 Bölgesel Kalkınma Programlarının Yeşillendirilmesi Ağı


başvuru sahiplerine daha yararlı olacak şekilde, mümkün 

olduğunca geniş biçimde yayılmasını sağlayabilirler. 

Başvuru sahiplerinin daha iyi bilgilendirilmiş olması, daha 

iyi projelerin, daha iyi sunulması demektir. Ortaklık, hem 

finanse edilen projelerin yerelde sahiplenilmesini hem 

de ekonomik ve sosyal gelişim politikalarının yasalara 

uygunluğunu güçlendirir. 

• Daha etkili sonuçlar: Programlama ve uygulamada 

ortaklık, plancılar ve karar vericilerin, sosyo-ekonomik 

gereksinimler ya da belirli bir bölgenin özel koşulları 

doğrultusunda programlar tasarlamasına yardımcı olur. 

Böylece, programın sonuçları çok daha tahmin edilebilir 

bir nitelikte olacaktır. İzleme komitelerinde ortaklık, iyi 

yönetildiği takdirde, katılan bütün tarafların çevresel 

olarak sürdürülebilir bölgesel kalkınmanın ilkelerini 

anlamalarına yardımcı olur. Farklı paydaşlar arasında 

bir deneyim ve bilgi alışverişi olması için iyi bir ortam 

oluşturur. İzleme ve değerlendirmede ortaklık, katılan 

tüm taraflar açısından düşük maliyetli bir öğrenim 

deneyimidir. 

Bu yararlar doğrultusunda, iyi bir ortaklığın ne olduğu 

sorusuna verilecek yanıt şudur: Sadece yukarıda sayılan 

olumlu etkilerin hepsini uygulamayı başarabildiğiniz 

zaman iyi bir ortaklığınız olabilir. Bu nedenle, programın 

detaylandırılması ve uygulanması sırasında ortakların, 

program içeriğini – önceliklerini, önlemleri ve ilgili finansmanı 

– gerçekten etkilediğini kanıtlayabildiğiniz zaman iyi bir 

ortaklık gerçekleştirilmiş demektir. Proje değerlendirme 

ve izleme sürecinde ortakların rolleri açıkça belirlenmiş 

olacaktır; ya karar verici organlarda görev alacak ya da bu 

organların karar verme süreçlerine katılacaklardır. 

Paydaşların, programlama hakkında sadece bilgi sahibi 

olmanın yanı sıra programlama yetileri de varsa, bölge 

hakkındaki bilgileriyle projenin uygulanmasına pratik 

açıdan olumlu katkıları olabilir ve programın tasarımını 

etkileyebilirler. Böylece, program bölgenin gereksinimlerini 

daha iyi yansıtacak ve uygulama daha düzgün ilerleyecektir. 

Ortaklığın niteliği, sorumlu resmi kuruluşların kararlılığına ve 

siyasi kültürün niteliğine büyük ölçüde bağlıdır. 


11


1 

Ortaklık tanımı 

“Ortaklık” için genel olarak kabul görmüş bir pan-Avrupa 

tanımı bulunmamaktadır. 1 Bir tanım oluşturmaya çalışırken 

elimizde iki seçenek vardır: 

• AB mevzuatı ile ulusal mevzuatı araştırmak: Çoğu 

durumda, ulusal mevzuat, bölgesel/yerel kalkınma 

çalışmalarının çerçevesidir; AB düzeyinde ise, 

Yapısal Fonları düzenleyen mevzuata 

bakılacaktır. 

• Bölgesel ve yerel düzeyde kalkınma çalışmalarının 

yönetme konusunda ortaklığın temel ilkelerini 

incelemeye çalışmak: Bu seçenek muhtemelen 

plancılar, sorumlu makamlar, proje başvuru 

sahipleri, uzmanlar ve kamuoyu arasındaki 

iletişim yöntemleriyle ilgili iyi uygulamalara 

(bazılarına göre “en iyi uygulamalar”a) bakmayı 

içerecektir. 

Her iki seçenek yoluyla da bir tanımın kısaca ve karmaşık 

olmayan bir şekilde yapılması çok zordur ama biz elimizden 

geleni yapacağız. 

1.1. Yasal tanım 

Uyum Politikası İçin Genel AB Tüzüğü 

2007–2013 yılları arasındaki dönem için, Avrupa Bölgesel 

Kalkınma Fonu, Avrupa Sosyal Fonu ve Uyum Fonu 

konusunda genel hükümleri belirleyen 1083/2006 sayılı 

Konsey Tüzüğü, bir önceki 1260/1999 sayılı tüzüğe 

göre ortaklık ilkelerinin daha ayrıntılı bir tanımını 

vermektedir. 

Tüzüğün 11. Maddesi’nde yapılan değişiklikler bir 

devrimden ziyade, küçük bir evrim niteliğindedir. 

Komisyon, yapılan değişikliklerle belli konularda daha açık 

olmaya çalışmaktadır: 

Madde 11 - Ortaklık 

1. Fonların hedefleri, Komisyon ile her bir Üye 

Devlet arasındaki yakın işbirliği (bundan böyle 

ortaklık olarak anılacaktır) çerçevesinde takip 

edilecektir. Her bir Üye Devlet, geçerli olan her 

yerde ve mevcut ulusal kural ve uygulamalara 

uygun olarak, aşağıda örneklenen yetkili kurumlar 

ile kuruluşlar arasında bir ortaklık oluşturacaktır: 

a. yetkili bölgesel, yerel, kentsel ve diğer resmi 

makamlar; 

b. ekonomik ve sosyal ortaklar; 

c. sivil toplumu temsil eden diğer bütün uygun 

kuruluşlar, çevresel ortaklar, kadın-erkek eşitliğini 

teşvik eden sivil toplum kuruluşları ve diğer 

kuruluşlar. 

Her bir Üye Devlet, kadın-erkek eşitliğini teşvik 

etme gerekliliği ile ve çevre koruma ve iyileştirme 

koşullarının kalkınmaya entegrasyonu yoluyla 

sürdürülebilir kalkınmayı göz önünde tutarak, 

ulusal kural ve uygulamalara uygun bir biçimde... 

ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde ve ekonomik, 

toplumsal, çevresel veya diğer alanlarda temsil 

yeteneği en yüksek olan ortakları (bundan 

böyle ortaklar olarak anılacaktır) tayin 

edecektir. 

2. Ortaklık, 1. paragrafta tanımlanan her bir ortak 

kategorisinin ilgili kurumsal, yasal ve mali yetkileri 

ile tam uyum içinde yürütülecektir. 

Ortaklık, operasyonel programların hazırlığını, 

uygulanmasını, izlenmesini ve değerlendirilmesini 

kapsayacaktır. Üye Devletler, uygun olan 

hallerde, her bir aşama için belirlenmiş zaman 

sınırı içinde, ilgili her bir ortağı ve özellikle de 

bölgeleri, programlamanın farklı aşamalarına dahil 

edecektir. 

3. Komisyon fonlardan alınacak yardım konusunda, 

her yıl ekonomik ve sosyal ortakları Avrupa 

düzeyinde temsil eden kuruluşlara, danışacaktır. 

12 



1 

Aşağıdaki giriş ifadeleri (“giriş kısımları” olarak 

da bilinen açıklayıcı koşullar), ortaklık konusuna 

odaklanmaktadır: 

(23) Topluluk faaliyeti, Üye Devletler tarafından 

yürütülen faaliyetleri tamamlayıcı nitelikte olmalı 

veya katkıda bulunmayı hedeflemelidir. Ortaklık, 

Üye Devletler’in kurumsal düzenlemelerini 

tümüyle dikkate alarak, farklı ortakların, özellikle 

de bölgesel ve yerel kurumların katılımına 

yönelik düzenlemeler gerçekleştirmek suretiyle 

güçlendirilmelidir. 

(29) Bu Tüzük koşulları uyarınca, gerçek bir ekonomik 

etki sağlamak için, Yapısal Fonlardan gelen 

katkılar, Üye Devletler’in kamu harcamalarının 

yerini almamalıdır. Yapısal Fonların ulusal 

fonlarla birlikte kullanılması ilkesinin (the 

principle of additionality) ortaklık vasıtasıyla 

gerçekleştirilmesi, tahsis edilen mali kaynakların 

boyutları nedeniyle, “Yakınsama” (convergence) 

hedefine uygun bölgelerde yoğunlaşmalıdır; 

fonları birlikte kullanma ilkesine uyulmazsa, bu 

durum mali bir düzeltmeyle sonuçlanabilir. 

(30) Topluluk, ekonomik ve sosyal uyum yönündeki 

çabaları bağlamında, fonların bütün uygulama 

aşamalarında Antlaşma’nın 2. ve 3. maddelerinde 

öngörüldüğü şekilde kadınlar ve erkekler 

arasındaki eşitsizlikleri giderme ve eşitliği teşvik 

etme ve bunun yanı sıra cinsiyet, ırk veya etnik 

köken, din veya inanç, engellilik, yaş veya cinsel 

tercih temelinde ayrımcılıkla mücadele etme 

hedeflerini gözetecektir. 

Tüzüğün 11. Maddesi’ni analiz edecek olursak; bu madde, 

AB Bölgesel Politikaları’nın bütün uygulama aşamalarında 

(programlama aşamasından, programların yürütülmesi ve 

değerlendirilmesi aşamalarına kadar), ortaklığın göz önünde 

bulundurulmasını vurgulamaktadır. Burada, programlamanın 

her iki düzeyine de değinilmektedir: Ulusal stratejik referans 

çerçevesi ve operasyonel programlar. 

Sürece dahil edilmesi gereken daha uzun bir ortaklar listesi 

verilmekte ve bu listede hükümet-dışı kuruluşlar ile sivil 

toplum kuruluşları da yer almaktadır. 

Bölgelerin programlama konusundaki rolü vurgulanmaktadır: 

“Üye Devletler, uygun ortakların her birini ve özellikle de 

bölgeleri (…) dahil edecektir.” 

Komisyon, yapısal yardım ve bölgesel politikalar konularında 

ekonomik ve sosyal ortaklara danışma konusunda kendini 

taahhüt altına sokmaktadır. 

O halde, bu maddede değişmeyen şey ne olmuştur 

Komisyon, ortaklığın nasıl örgütlenmesi gerektiği konusunda 

yasamaya ilişkin ayrıntıları (veya en azından ayrıntılı ve 

bağlayıcı yönergeleri) ortaya koyma konusunda hâlâ isteksiz 

kalmıştır. Dolayısıyla, yasal tanım eksikliği sorunu devam 

etmektedir. Yeni madde, önceki 8. Madde’den daha 

açıklayıcı değildir. Ortaklığın içeriği konusundaki karar, Üye 

Devletlerin kendilerine bırakılmaktadır. Bu durum, halka 

danışma, süreçlere dahil olma ve katılımcı demokrasi 

uygulamalarının henüz çok gelişmediği ülkelerde – ki bu 

durum yalnızca yeni Üye Devletler için söz konusu değildir 

- büyük sorunlara neden olabilir. Bu konuların açık olmaması 

tartışmayı, programların onay sürecinde Avrupa Komisyonu 

ve Üye Devletler arasında yürütülen müzakerelere 

bırakmaktadır. Avrupa Komisyonu, program döngüsünün 

her bir aşamasında ortakların katılımına ilişkin ayrıntılı asgari 

standartları sağlamamakta, dolayısıyla da ortakların sürece 

dahil edilme derecesine ilişkin olarak ortaya konulan farklı 

görüşler, onay sürecinde gecikmelere neden olabilmektedir. 

Avrupa Komisyonu, yapısal yardım döngüsünün her bir 

aşamasında ortakların katılımına da sınırlar getirilebileceğini 

ve bu sınırların göz önünde tutulması gerektiğini 

vurgulamıştır. 

Bu değerlendirmenin neticesinde vardığımız sonuç, Tüzüğün 

bazı konularda, örneğin ortaklığa katılacak olan kurum 

ve ortakların kimler olacağının sıralanması konusunda, 

daha açık olduğudur. Bu durum, AB’nin bölgesel politika 

uygulamalarına ortaklık yaklaşımının getirilmesine kesinlikle 

yardımcı olacaktır, ama 11. Madde’de görülen değişiklikler, 

ne yazık ki olması gerektiğinden çok daha az iddialı 

değişikliklerdir. 

Komisyonun İlgili Tebliğleri 

Avrupa Komisyonu tarafından 2002 yılında yayımlanan 

Avrupa Yönetişim Beyaz Kitabı’nı, 704 (2002) sayılı Tebliğ 

takip etmiştir: “Güçlendirilmiş bir danışma ve diyalog 

kültürüne doğru – Komisyon’un, ilgili taraflarla yapacağı 

danışmalar konusunda belirlenen genel ilkeler ve asgari 

standartlar” 2 

Tebliğin getirdiği en büyük avantaj, danışma süreçleri için 

temel ilkeleri ve asgari standartları belirlemesidir. 

Avrupa Komisyonu tarafından yürütülen danışma süreçleri, 

doğrudan sürece katılanlar ve kamuoyu açısından şeffaf 

olmalıdır. 

Aşağıdaki konular açık olmalıdır: 

• hangi konular geliştiriliyor 

• danışma için hangi mekanizmalar kullanılıyor 

• kime ve niçin danışılıyor 

• politikanın oluşumundaki kararları neler etkilemiştir 

Asgari standartlar aşağıdaki gibidir: 

• Danışma konusundaki bütün tebliğler açık ve kısa olmalı 

ve yanıtları kolaylaştırmak için gerekli bütün bilgileri 

içermelidir. 


13


1 

• Bir danışma sürecinde, hedef grup(lar) tanımlanırken, 

Komisyon, ilgili taraflara görüşlerini ifade etmeleri için bir 

fırsat verilmesini sağlamalıdır. 

• Avrupa Komisyonu, bütün hedef kitlelerin 

gereksinimlerini karşılamak için süreçle ilgili olarak 

farkındalık sağlamaya yönelik yeterli tanıtımı yapmalı 

ve iletişim araçlarını buna göre uyarlamalıdır. Halka 

danışma amacıyla yapılan görüşmeler, diğer iletişim 

araçlarını dışarıda bırakmadan Internet üzerinden 

yayınlanmalı ve “tek erişim noktası”ndan ilân edilmelidir. 

• Avrupa Komisyonu, davetlerin planlaması ile 

yanıtlanmasına ve yazılı katkılara yeterli zaman 

ayırmalıdır. Komisyon, halka danışma sürecinde yazılı 

olarak verilecek yanıtlar için en az 8 hafta tanımaya ve 

toplantılar için 20 iş günü önceden bildirimde 

bulunmaya çaba göstermelidir. 

• Katkıların teslim alındığı, katkı sahibine bildirilmelidir. 

Halka danışma görüşmelerinin sonuçlarına Internet 

üzerinde tek erişim noktasına bağlı web sitelerinden yer 

verilmektedir. 

Aarhus Sözleşmesi 

AB mevzuatı, ortaklık konusunda açık ve uygulanabilir 

bir ortaklık tanımı ortaya koymadığından ve öte yandan 

yayımlanan tebliğlerin, tüzüklerden çok daha belirgin 

açıklıkta olmaması sebebiyle, ortaklık için bir tanım 

bulmaya yönelik araştırmalarımıza Aarhus Sözleşmesi’nde 

belirtilen aracı inceleyerek devam edebiliriz. 

Aarhus Sözleşmesi (Çevresel Konularda Bilgiye Erişim, 

Karar Verme Sürecine Halkın Katılımı ve Yargıya 

Başvuru Hakkı Sözleşmesi), Birleşmiş Milletler Avrupa 

Ekonomik Komisyonu (United Nations Economic 

Commission for Europe, UN-ECE) üyesi 38 Üye Devlet 

tarafından Haziran 1998’de Danimarka’nın Aarhus kentinde 

imzalanmıştır. Avrupa Komisyonu’nun kendisi de Sözleşmeyi 

imzalamıştır ve sonuç olarak Sözleşme hükümleri AB’nin 

tüm kurumları ve idari uygulamaları için de geçerlidir. 

Sözleşme, ortaklık ilkesinin bölgesel planlamada 

uygulanması için yasal ve kurumsal bir çerçeve 

sağlamaktadır. Sözleşme hükümleri her ne kadar yalnızca 

çevresel konulara yönelik olsa da, daha geniş bir temelde 

uygulanabilir olan evrensel ve genel bir sistem 

sunmaktadır. 

Sistem üç dayanak üzerine inşa edilmiştir: 

• bilgiye erişim; 

• halkın karar verme sürecine katılımı; 

• halkın yargıya başvuru hakkı. 

Sözleşmenin 7. Maddesi stratejik planlamaya atıfta 

bulunmakta ve halkın çevre ile ilgili plan, program ve 

politikaların hazırlanması sürecine dahil edilmesini 

öngörmektedir. 

Sözleşme geniş bir biçimde yorumlandığı takdirde, halkın 

sadece çevre plan, program ve politikalarının değil, çevre 

ile ilgili bütün stratejik belgelerin hazırlık sürecine de dahil 

edilmelerini öngörmektedir. 

Öte yandan, Sözleşmenin dar bir bakış açısından 

yorumlanması, kullanımını, çevre üzerinde doğrudan etkisi 

olan stratejik belgeler hakkındaki tüzükler veya çevre 

politikasının stratejik belgeleriyle (planlar, programlar) 

sınırlandırmaktadır. 

Aarhus Sözleşmesi’nin hangi yorumunu kabul edersek 

edelim, bölgesel kalkınmaya yönelik stratejik planlama 

süreçlerinde, Sözleşmenin düzenlemelerine göre hareket 

etmek için iki önemli neden vardır: 

• Bölgesel kalkınma ile ilgili belgelerin çevre üzerinde 

her zaman için doğrudan bir etkisi bulunmaktadır. Bu 

nedenle, Sözleşmede önerilen halkın katılımı sistemi, 

bölgesel kalkınma konusunda planlama belgeleri 

hazırlanırken her zaman uygun olan bir sistemdir. 

• Bu Sözleşme ile belirlenen yapı ve ilkeler, Yapısal 

Fonları düzenleyen Avrupa mevzuatında yer alan 

ortaklık ilkesinin uygulamada nasıl hayata geçirildiğini 

yorumlamak amacıyla kullanılabilir. 

Sözleşmenin 7. Maddesi, halkın katılımının “şeffaf ve 

adil bir çerçevede” gerçekleştirilmesini gerektirmektedir. 

6. Madde’nin aksine, bu madde atılması gereken 

adımları belirlemez. Bu durum, yetkililerin her bir faaliyet 

için uygun adımları atmalarına ve esnek olmalarına 

izin verir. Sözleşmede belirlenen yapıyı kullandığımızda, 

herhangi bir katılımcı sürecin aşağıdaki unsurları 

içerdiğini göreceğiz: 

• bilgiye erişim (Sözleşmenin 4. Maddesi); 

• bilginin etkin bir biçimde yayılması (Sözleşmenin Madde 

6.2’ye atıfta bulunan 5. Maddesi); 

• belge hakkındaki görüşlerini öğrenmek için yurttaşlara 

danışılması (Sözleşmenin Madde 6.3, 6.4 ve 6.8 

hükümlerine atıfta bulunan 7. Maddesi); 

• ortakların planlama ekibine doğrudan dahil edilmesi 

(Madde 7). 

Bunlar, herhangi bir katılımcı sürecin, Yapısal Fon 

uygulamasının planlama aşamasını özellekle vurgulayan 

yapan dört kilit bileşenidir. Daha ileri aşamalarda, bu 

bileşenlerin bazıları biraz geri çekilebilir ama asla dışarıda 

bırakılmaz. Örneğin, projenin değerlendirilmesi aşamasında 

yapılan danışma görüşmelerinin çoğunda, sadece uzmanlara 

danışılmaktadır; bu da uzmanların seçim süreci boyunca 

karar vericilere fikirlerini sunmaları için yapılmaktadır. 

Genellikle, halkı sürece dahil etme konusunda herhangi bir 

girişim bulunmamaktadır; buna rağmen, süreç yine de açık 

ve şeffaf olarak düşünülebilir. 



1 

1.2. Etkili bir ortaklığın temel ilkeleri ve 

özellikleri 

Büyüme ve İstihdamın Desteklemesi için Uyum 

Politikası: Topluluk Stratejik Yönergeleri, 2007 

- 2013: Bu nedenle, Üye Devletler ulusal stratejilerini 

geliştirirken, daha etkili, hesap verebilir ve şeffaf bir 

kamu idaresinin verimlilik düzeylerinin artırılmasına ne 

ölçüde yardımcı olabileceğini sistematik olarak analiz 

etmelidir [...]. 

Uyum politikasının etkililiğini belirleyen ilgili ve 

son derece önemli bir faktör de, programların 

hazırlanmasında ve uygulanmasında, bölgesel ve 

yerel düzeydekiler de dahil olmak üzere bütün 

paydaşlar arasındaki ortaklığın niteliğidir. 3 

Temel ilkeler 

Etkili bir ortaklığın aşağıda sıralanan ilkeleri, program 

geliştirme aşaması için oluşturulmuştur. Bununla birlikte, 

program uygulama, izleme ve değerlendirme aşamaları için 

de geçerlidirler. 

Programlama belgelerinin geliştirilmesi çerçevesinde kişiler 

arası iletişimin temel ilkeleri: 

• Bütün ortakların eşitliği ve herkesin planlama sürecine 

katkısının tanınması. Bütün hedef grupların çıktılarına 

ciddi ve sorumlu yaklaşım. Planlamacılara ek olarak, 

uzmanlık ve yerel bilgi sağlayabilecek sivil toplum 

gruplarının da dikkate alınması. 

• Sürecin açık olması ve farklı hedef gruplarının 

gereksinimlerine empati ile yaklaşılması. 

Programlama belgelerinin geliştirilmesine yönelik temel 

gerekler: 

• Bilgiye zamanında erişim. 

• Diğer ortakların kapasitelerine göre, program planlama 

süreci için uygulanabilir bir zaman aralığı. 

• Herkesin aynı sürüm üzerinde çalışmasını sağlamak için 

taslak belgelerin paydaşlar arasında dağıtımı konusunda 

ayrıntılı kurallar. 

Belgeler konusunda karar alma sürecine ilişkin temel 

ilkeler: 

• Mümkün olan hallerde, program belgelerinin 

ayrıntılandırılması esnasında alınan kararlardaki fikir 

birliğini ve geniş mutabakatı vurgulayın. Bu tür uzlaşma 

ve mutabakatlar, programların sorumlu makamlarca 

(bakanlık ve hükümet) benimsenmesi sırasında, resmi 

karar alma sürecine olumlu katkıda bulunur. 

• Belgelerin yapı, içerik ve kapsamına ilişkin onay için 

atılacak adımları ve bu gibi kararlarda tam olarak kimin 

sorumlu olduğunu önceden belirleyin ve yayımlayın. Bu, 

paydaşların daha sonra yaşayabilecekleri düş kırıklığını 

ve abartılı beklentileri önler. 

Etkili bir ortaklığın özellikleri 

Bu metinde ortaya konulduğu şekliyle ortaklık yapısı, 

yukarıda açıklanan Aarhus Sözleşmesi’nin yapısına çok 

benzemektedir. Herhangi bir süreç, bir ortaklık olarak 

düşünülecekse, aşağıdaki özellikleri göstermelidir: 

Ortakların tanımlanması 

Karar verici, program planlayıcısı ile işbirliği halinde ilgili veya 

doğrudan etkilenen hedef grupları tanımlamalıdır. (Ortaklar 

listesi için için Konsey Tüzüğü 2007–2013, Madde 11, sayfa 

6’ya bakınız.) 

Ortakların seçimi açık ve şeffaf olmalıdır. Seçimi etkileyecek 

siyasi tercihlerden kaçınmak için kesin ve önceden ilân 

edilmiş kriterleri temel alan seçim araçları veya açık rekabete 

başvurulmalıdır. Birçok Üye Devlet’te ortaklar, Yönetim 

Oteritesi aracılığıyla bölgesel veya yerel yetkililer tarafından 

seçilmektedir. 

Etkili bir ortaklıkta aşağıdaki unsurların bulunması gerektiğini 

düşünüyoruz: 

• Programlama Oteritesi; 

• programla ilgili alanın bölgesel yetkilileri ve yerel 

yetkililer; 

• yasal ekonomik, sosyal ve çevre kuruluşlarının 

temsilcileri; 

• ekonomik, sosyal ve çevresel konularda faaliyet 

gösteren STK’ların temsilcileri; 

• politikacılar; 

• gerektiği durumda ek uzmanlar. 

Bilgilendirme kampanyası 

Program planlama süreci konusundaki bilgiler istekte 

bulunanlara verilir ve ayrıca şu temel araçlar kullanılarak etkin 

bir biçimde yayılır: Web sayfaları; e-konferanslar; broşürler, 

bültenler ve diğer basılı malzemeler ile kitle iletişim araçları. 

Halka danışma 

Program planlayıcısı, program planlama sürecinin belli 

aşamalarında, her gerçek veya tüzel kişinin materyaller 

konusunda görüşünü belirtmesi için fırsat vermelidir. Bu 

görüş, stratejik belge oluşturulurken göz önüne alınmalıdır. 

Her yorum kaydedilir, kamuya duyurulur, değerlendirilir ve 

– ilgili ise – belgeye eklenir. Bu amaçla, uygun iletişim 

araçları hazırlanır (seminerler, çalıştaylar ve e-araçlar). 

En azından stratejik belgenin genel kavramına ilişkin 

danışmaların sonunda, kamu bilgilendirme toplantılarında 

tartışmalar yapılmalıdır. 


15


1 

Doğrudan katılım 

Paydaş temsilcisi, çoğu kez plancılar/danışmanlar tarafından 

hazırlanan taslak belgelerin tartışılması için kurulan bir 

tematik çalışma grubunun üyesidir. Tarafların meşruluğu 

ve özel hedef grupların seçim veya dışarıda bırakılmasının 

meşruluğu konusunda zorlu sorunlar vardır. Doğrudan 

etkilenmeyen veya ilgili olmayan hedef gruplar elenebilir 

ama çalışma grubunun lojistiği uygulanabilir kalmalıdır. 

Çalışma grubu, çalışma sisteminin sunulduğu giriş 

semineri veya konferansı gibi bir etkinlikte halka açık olarak 

oluşturulabilir. Giriş semineri düzenlenirken, ilgili bütün 

grupların (STK’lar, stratejik belgenin düzenleyeceği alan 

içinde yaşayan yurttaşlar, belediye başkanları vb.) çok 

dikkatli bir biçimde tanımlanması gerekir. 

Katılımcı sürecin etkililiğinin değerlendirilmesi 

Çoğunlukla, değerlendirme iyi yönetilen her sürecin 

parçasıdır. Değerlendirme aşağıdaki hususları kontrol eder: 

• zorunlu (yönteme ilişkin) gereksinimlerin yerine 

getirilip getirilmediği; 

• ortakların katılımının etkili olup olmadığı; 

• program planlama ekibinin yukarıdaki her iki 

maddeye uymak için makul ölçülerde elinden gelen her 

şeyi yapıp yapmadığı. 

1.3. Genel öneriler 

Etkili ortaklık, ortakların program hazırlama, bütçelendirme, 

yönetim, izleme ve yardımın değerlendirilmesi süreçlerine 

erken bir aşamada dahil olmalarını gerektirmektedir. 

Ortaklığın katkısı her aşamada gereklidir ve göz önünde 

bulundurulmak durumundadır. 

Deneyimler, program döngüsünün erken aşamalarında 

katılıma yatırım yapılması karşılığında, ortakların sonraki 

aşamalarda programı daha iyi kabullendiğini ve destek 

sağladığını göstermektedir. Her düzeyde, ortakların 

eşgüdümlü katkıları gereklidir ve avantajlıdır; zira önerilen 

önlemler konusunda uzlaşmayı artırmakta ve projenin 

kabulünü kolaylaştırmaktadır. Görevin sürdürülmesi 

ve katkıların organize edilmesi için, etkinliğin anahtarı 

eşgüdümdür. 

Doğru ortakları, doğru zamanda ve mümkünse programlama 

sürecinin en başında işe dahil etmek çok önemlidir. Bu 

noktada, ortakların temsiliyetinin devamlılığının vurgulanması 

gereklidir. Her bir aşamaya başka kişi veya başka kurumlarla 

başlamak çok zorlayıcı olur. 

Yeni Yapısal Fon ve Uyum Fonu Tüzükleri, uygun kurumlar 

arasından ulusal, bölgesel veya yerel ortaklıkları oluşturacak 

çevresel ortakları belirlemiştir. Çevresel ortakların, ekonomik 

ve sosyal ortaklar ile eşit düzeyde temsiliyetten yararlanması 

gerekmektedir. 

Bundan başka, karar alma sürecinin her aşamasında 

çevreyle ilgili yetkili kurumların temsilcilerinin sürekli olarak 

bulunması, ortakları çevresel sürdürülebilirlik konusunda 

bilinçlendirecektir. 

Çevreyle ilgili yetkili kurumların, Yapısal Fonların ötesinde, 

her kalkınma programına dahil edilmeleri gerektiği ileri 

sürülmüştür. 

Yerel gereksinimleri karşılayan ve yerel düzeyde daha geniş 

bir ölçekte kabul gören programların geliştirilmesi için yerel 

ortakların sürece dahil edilmesi önemlidir. 

Çok düzeyli bir işbirliği: 

• ortaklar için katma değer üretmelidir (bir ‘kazan-kazan’ 

durumu); 

• kurumsal ve kişisel devamlılık ve zaman gerektirir; 

• esneklik ve uyarlanabilirlik gerekir; 

• karşılıklı güven ve itimat üzerine inşa edilmelidir; 

• dayatılamaz; 

• resmi ve gayriresmi araçlar arasında gereken dengeyi 

gerektirir. 



1 

1 Bazı ülkelerin ortaklık konusunda ulusal mevzuatları bulunmaktadır; ancak uygulama 

büyük farklılıklar göstermektedir. Aşağıda bazı örnekler verilmektedir: 

Polonya: Ekonomi ve Çalışma Bakanlığı’nın, İşletmelerin Rekabet Gücünün 

Artırılması için Sektörel Program’ı (2004-2006) Yürütme Kurulunu sosyal ve 

ekonomik ortakların üye olarak seçimi konusunda ayrıntılı bir işleyiş öngören 17 

Ağustos 2004 tarihli yönetmeliği (2004 tarih, 183 sayılı Resmi Gazete, 1887 No’lu 

madde). 20 Nisan 2004 tarihli Ulusal Kalkınma Planı Yasası, danışma kurullarına diğer 

ortakların dahil edilmesini öngörmektedir: (1) izleme ve uygulamadan sorumlu izleme 

komiteleri ve (2) projeleri seçen yönlendirme komiteleri. Yasa, her bir komitenin 

üyelerinin üçte birinin sosyal ve ekonomik ortaklardan oluşmasını öngörmektedir. 

Entegre Bölgesel Çalışma Program’ı için ulusal düzeyde koordine edilen ve bölgesel 

düzeyde hayata geçirilen ulusal ve bölgesel komiteler vardır. 

İngiltere, Cornwall ve Scilly Adaları İçin Hedef Bir: Çevreyle ilgili yetkili 

kurumların, Yapısal Fonlar içindeki rolünü tanımlama konusunda çevreyle ilgili 

yetkili kurumlar ile Başbakan Yardımcısı arasındaki Hizmet Düzeyi Sözleşmesi’nde 

(Ek 1) bu koşula atıfta bulunulmaktadır. Son olarak, Cornwall Tek Programlama 

Belgesi’nin (TPB) 12. Bölümü’nde yer verilen Uygulama Hükümleri, Sekretarya 

ve Program İzleme Komitesi’nin (PİK) ortaklar da dahil olmak üzere temel yönetim 

sorumluluklarını tanımlamaktadır. Bu hükümler, program için ortaklıkların yönetimi 

görevini Sekretarya’ya vermekte ve PİK’in ortakların program hakkında karar 

alma sürecine tam katılımını teşvik etmek üzere çalışma grupları oluşturacağını 

belirtmektedir. Bu hükümler açıkça, Genel Tüzük koşulları uyarınca Komisyon ile 

mutabakata varılan Tek Programlama Belgesi gibi bağlayıcıdır. 

2 Avrupa Komisyonu, Avrupa Yönetişim Beyaz Kitabı, Brüksel, COM(2001) 428 final 

5.8.2001. http://ec.eoropa.eu/governance/white_paper/index_en.htm Tebliğ 704 

(2001) http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/com/2002/com2002_0704en01. 

pdf 

3 Büyüme ve İstihdamın Desteklenmesi İçin Uyum Politikası: Topluluk Stratejik 

Yönergeleri, 2007-2013, Komisyon Tebliği, Brüksel, 05.07.2005, COM(2005) 0299, s. 

10,11 


17


2 

Programlamada ortaklık 

2.1 Programlamada ortaklığın katma değeri 

Programlamada ortaklığın temel avantajları 

Avantajlar aşağıdaki şekilde özetlenebilir: 

• Programlar yerel gereksinimlere yanıt verir – ortaklıkta, 

plancılar ve karar vericiler programı, sosyo-ekonomik 

koşulları, en büyük gereksinimleri, kalkınma açıklarını 

ve belli bir bölgenin sunduğu potansiyeli karşılayacak 

şekilde tasarlar. Projenin düşünüldüğü bölgede yaşayan 

ve çalışan insanlarla yapılacak olan görüşme, programın 

ayırıcı özelliklerini artırır; yerel bilgilerden ve yerel 

uzmanlıktan ücretsiz olarak veya çok düşük bir maliyet 

karşılığında yararlanılabilir. Ortaklar etkin biçimde 

programa dahil edilirlerse, performans göstergelerini 

(bunlar, herhangi bir bölgesel kalkınma programının 

merkezinde yer alır) aşağıdaki hususları yansıtacak 

şekilde tasarlamak daha kolay olur: 

• yerel kalkınma gereksinimleri; 

• ilerideki proje girişimcilerinin kurumsal ve mali 

kapasiteleri; 

• proje sahasından toplanan veriler 

Bir ortaklık içinde tasarlanmaları halinde, göstergeler 

kolaylıkla proje puanlama sistemine ve ayrıca 

bilgilendirme kampanyasına dönüştürülebilir. Böylece, 

yapısal çalışmaların etkisi, daha başlangıçtan itibaren 

iki ana veri toplayıcı ile işbirliği içinde uygun bir biçimde 

ölçülebilir: (a) proje girişimcileri ve (b) diğer ilgili kurumlar 

(kalkınma kuruluşları, çevre kuruluşları, istatistikler). 

Programın etkisi, bir ortaklık içinde tasarlanması 

durumunda daha öngörülebilir bir nitelik taşır. 

• Uygulama yapısı yerel potansiyele yanıt verir– 

programlama sürecine dahil edilen ortaklar, program 

konusunda çok erken bir aşamada ayrıntılı olarak 

bilgilendirilir. Daha sonra proje girişimcileri, program 

başlatılır başlatılmaz proje başvurularını düzenlemek 

için hazırdır. Bilgi akışı ve danışmanlık yardımı, ortakların 

kapasitelerine uygun olarak tasarlanabilir ve gerekirse 

uygun kapasite oluşturma faaliyetleri başlatılabilir. 

Uygulama yapısı bu şekilde daha etkili ve ucuz olur; zira 

mevcut yapılar üzerine inşa edilmektedir. 

Sürece dahil olan ortakların niteliğinin önemi 

Programlama aşamasında (ve sonraki aşamalarda) ortaklık 

salt çevresel ortaklardan daha fazla sayıda kuruluş için 

geçerlidir. Ortaklık, ekonomik kalkınma kuruluşları, sosyal 

kuruluşlar ve çevreciler arasında kalkınma gereksinimlerine 

ilişkin disiplinlerarası tartışmayı teşvik eder. Her üç tipte 

kuruluş da her zaman davet edilmelidir. Bu şekilde, ortaklık, 

planlı müdahalelerin geliştirilerek iyileştirilmesine yardımcı 

olur. 

Ortaklığın getirdiği katma değer, büyük ölçüde ortakların 

niteliğine bağlıdır. Motivasyon genellikle her iki tarafta da 

eksiktir: 

• Zaman darlığı ile personel ve mali kaynak eksikliği 

nedeniyle, Yönetim Otoritelerinin ortak arama 

konusundaki motivasyonları çoğu kez eksiktir; 

• Diğer kuruluşların, program içeriği üzerindeki gerçek 

etkileri konusunda duydukları kuşkular nedeniyle, ortak 

olmakla ilgili motivasyonları eksiktir. 

Alışılmış güvensizlik ve çekişme, eşit bir ortaklığın 

yaratılamaması anlamına gelmektedir. Bu nedenle, paydaşlar 

arasındaki motivasyon ve sonuç olarak ortaklığın kendi 

niteliği, çoğu kez siyasi atmosferin niteliğine ve etkilenen 

kuruluşlar arasındaki işbirliğine bağlıdır. Gelişmiş bir sivil 

toplum ve uzun süreli bir katılımcı gelenek, süreçte kilit 

oyuncuları motive etmek için çoğu zaman iyi unsurlardır. 

2.2. Mevcut uygulamanın gözden 

geçirilmesi 

Danışmaların yoğunluğu ve düzeyi, programdan programa 

ve ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Ortaklar 

sadece program konusunda bilgilendirilebilir, teklif vermeleri 

istenebilir, yorum yapmaları istenebilir veya etkin bir biçimde 

programın hazırlık sürecine dahil edilebilir. 

Avusturya gibi bazı ülkeler, Yapısal Fonlar konusunda ortaklık 

işini koordine etmek için yapılar geliştirmiştir. 

18 



2 

Avusturya Bölgesel Planlama Konferansı (OEROK), 

Avusturya’daki ortaklar arasında koordinasyonu 

sağlamaktadır. 

OEROK, çeşitli ortaklar arasında siyasi bir mutabakat 

sağlanmasının ardından 1971 yılında oluşturuldu. 

Siyasi düzeyde federal şansölye, federal bakanlar, 

eyalet valileri, Kent ve Toplum Dernekleri başkanları ile 

Ekonomik ve Sosyal Ortakların başkanlarını bir araya 

getirmektedir. Bir temsilciler komitesi idari düzeyi 

temsil eder ve üç bölüme ayrılır: Mekânsal Gelişme 

Komitesi, Bölgesel Politika Komitesi ve Mekânsal Veri 

Altyapısı Komitesi. Sosyal ve ekonomik ortaklar her bir 

izleme komitesinin üyesidir. 

Bölgesel Politika Komitesi’nin, Yönetim Otoriteleri ve 

Değerlendirme konularında çalışma grupları vardır. 

OEROK, Hedef Bir ve İki programları ile Urban II ve 

LEADER+ adlı AB inisiyatiflerine ait bütün izleme 

komitelerinin sekretaryasını üstlenmektedir. 

Özellikle programlama konusu ile ilgili görevler: 

• programlama; 

• AB Bölgesel Politikası 2000–2006’nın içeriği ve 

yönetimi konusunda önerilerde bulunma; 

• Uygun sektörlerin tespiti ve AB fonlarının dağıtımı; 

• ortaklar arasında program içeriğinin ve 

finansmanının müzakeresi; 

• program uygulaması için yasal çerçevenin 

hazırlanması; 

• program sekretaryası; programlar arasında sürekli 

koordinasyon sağlanması. 

Diğer stratejik görevler: 

• AB Bölgesel Politikası’nın daha geniş ulusal ölçek 

içine yerleştirilmesi; 

• programlar arasında koordinasyon sağlanması 

(örneğin, ortak standartlar yoluyla); 

• farklı aktörler arasında uzlaşma noktaları 

bulunmasını kolaylaştırma (örneğin, uygunluk 

haritasının tanımlanması); 

• ortaklar arasında en azından temel düzeyde bir 

karşılıklı güven oluşturacak, kolay erişilebilen 

tarafsız bir platform sağlanması. 

Operasyonel görevler: 

• İzleme Komiteleri için sekretarya; 

• program yöneticileri ve Avrupa Komisyonu için 

hizmet noktası; 

• uzmanlık ve deneyim alışverişi platformu; 

• INTERREG III B Ulusal İrtibat Noktası; 

• Avrupa Mekânsal Planlama Gözlem Ağı (ESPON), 

İrtibat Noktası. 

Halka danışma 

Çoğu ülkede programlar hazırlanmadan önce, çeşitli 

sektör ve kuruluşlardan öneri toplamak için halka 

danışılmaktadır. 

Danışma amaçlı görüşmeler; konferanslar, sektörel 

yuvarlak masa toplantıları ve bilgilendirme seminerleri de 

dahil olmak üzere çeşitli biçimlerde yapılabilmektedir. 

Malta’da Ulusal Kalkınma Planı’nın geliştirilmesine 

yönelik danışma ve bilgilendirme stratejisi. 

Malta Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Konseyi 

(MCESD), sosyal ortaklar ve gerekli yerlerde sivil 

toplum kuruluşları arasında başlıca ulusal politika 

konularında geniş temelli bir danışma platformu 

sağlamaktadır. Başbakan tarafından atanan Konsey’in 

ayrı bir tüzel kişiliği vardır. Malta’nın sürdürülebilir 

ekonomik ve sosyal gelişimi ile ilgili konularda 

hükümete danışmanlık yapma görevi verilmiştir. 

Bu anlamda, Malta Ekonomik ve Sosyal Kalkınma 

Konseyi – fırsat eşitliği, çevre, çiftçiler ve balıkçılık 

endüstrisini temsil eden belli STK’lara ek olarak 

– esas Yapısal Fon ortaklarındandır. 

Ulusal Kalkınma Planı’nın (Tek Programlama 

Belgesi’nin [TPB] temelini oluşturmaktadır) 

hazırlanması kapsamda, bakanlıklar ve sosyal 

ortakların kendi sektörel geleceklerine ilişkin ortak 

bir vizyona erişebilmeleri için dokuz sektörel çalışma 

grubu 4 kurulmuştur. 

Bu gruplar, sosyal/ekonomik ortakların bunun yanı 

sıra her bir sektörle ilgili sivil toplum kuruluşlarını 

içermiştir. Her bir çalışma grubu ayrıca üç yatay 

temayı dikkate almıştır: Çevre, cinsiyet eşitliği ve 

Gozo adası. 

Nisan 2002’de bir GZFT (Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, 

Fırsatlar, Tehditler) çalıştayı da yapılmış ve belli başlı 

bütün ortaklar, sivil toplum ve siyasi parti üyeleri de 

davet edilmiştir. GZFT sonuçlarına Internet üzerinden 

erişilebilmektedir. Ulusal sektörel stratejilerin 

tümü (örneğin, Kırsal Kalkınma Planı ve İstihdam 

Öncelikleri Ortak Değerlendirmesi), ilgili taraflarla 

danışma içinde hazırlanmıştır. 

Taslak TPB, 5 Şubat 2003’te Bölgesel Politika 

konulu bir çalıştayda halka açıklanmıştır. Taslak, 

Malta Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Konseyi’ne 

ve sivil toplumun ilgili üyelerine gönderilmiş 

ve danışma amaçlı resmi görüşmeler 24 Şubat 

tarihinde gerçekleştirilmiştir. Halka yönelik ek 

bir bilgilendirme çalıştayı da Ticaret Odası’nda 


19


2 

24 Nisan tarihinde gerçekleştirilmiştir. TPB’nin 

önceliklerini ve tedbirleri özetleyen broşürler ve 

bir CD-ROM, yerel konseylere, Malta-AB Bilgi 

Merkezi ve halka dağıtılmıştır. Nisan ayında TPB’nin 

ilk taslağı Planlama ve Öncelikler Koordinasyon 

Müdürlüğü web sitesinde yayınlanmış, bunu sonraki 

sürümler izlemiştir. Halk, web sitesine yorumlarını 

göndermeye davet edilmiştir. Taslak TPB’nin içeriği, 

Şubat ve Mart 2003’te birçok gazete makalesi ile 

televizyon ve radyo programına konu edilmiştir. 

Hükümetin her temmuz ayında, iki hafta süren Malta 

Uluslararası Ticaret Fuarı’nda kurduğu standlar, 2003 

ve 2004 yıllarında Bölgesel Politika’ya ve TPB’ye 

ayrılmıştır. 

Bölgesel Politika ile ilgili konulara ortaklık ilkesinin 

uygulanma usulleri, iki taraf arasında 18 Aralık 

2002 tarihinde imzalanmış ve TPB’ye Ek VI olarak 

iliştirilmiştir. Ortaklar, bu düzenleme yoluyla 

Programın izlenme sürecine düzenli bir temelde 

doğrudan dahil olmaktadır. 

Bununla birlikte, Nature Trust adlı STK, sürece 

yalnızca Yapısal Fonlar komitesi düzeyinde dahil 

olduklarını belirtmiştir. 

Bölgesel Operasyonel Program geliştirilmesine 

yönelik danışma süreci, İtalya (Puglia) 

İtalya’nın Puglia Bölgesinde, Bölgesel Operasyonel 

Program’ın (BOP) geliştirilmesine katılımı sağlamak için 

düzenlenen sektörel yuvarlak masa toplantılarına 5 sosyoekonomik 

ortaklar etkin bir biçimde katılmıştır. 

Puglia’da bir bölgesel ortaklık komitesi oluşturulmuş 

ve BOP’un programlama bileşeninin hazırlanması ve 

güncellenmesi ile uygulama önerilerinin hazırlanması 

sürecine katılmıştır. Bu komitenin katılımcıları, BOP 

izleme komitesinin de üyeleridir. Bir çevre örgütü 

(Legambiente’nin bölgedeki şubesi), bütün çevre 

STK’larının resmi temsilcisi olarak izleme komitesinde 

yer almaktadır. 

Mühlviertler Alm, Avusturya 

Avusturya’da LEADER ve bir Yerel Gündem 21 süreci 

bileşiminin başlıca örneği Mühlviertler Alm’dir. Bu, 

Yukarı Avusturya’da 16.000 nüfuslu kırsal bir alandan 

dokuz yerel kurumun oluşturduğu bir birliktir. Bölge, 

1995 yılında kalkınmaya yönelik ilk önemli projeleri mali 

olarak destekleyen LEADER II-Programı’na katılmıştır. 

2001 yılında LEADER+ Programı’na seçilmiştir. Aynı 

zamanda da bölgenin sürdürülebilir kalkınmasının 

tanımlanması ve bölge sakinlerinin sürece entegre 

edilmesi konusunda, özellikle önemli olan bir Yerel 

Gündem 21 süreci başlatmıştır. İlgili kişiler ve bütün 

yerel makamlar, çalıştaylarda bölgenin sürdürülebilir 

geleceğine ilişkin vizyon, hedef, ilke ve önlemleri 

tartışmış ve geliştirmiştir. Bunlar daha sonra “gelecek 

kitabı”na konulmuştur. Bu “gelecek kitabı”nın projeler 

yoluyla uygulanması, LEADER programı aracılığıyla 

finanse edilmiştir. 

Sürece katılanlar 

Ulusal ve bölgesel yetkililer 

Programın gelecekteki yönetimine katılan ulusal ve bölgesel 

yetkililer, bütün ülkelerde programlama aşamasında temel 

ortaklardır. Sendika ve diğer meslek örgütleri çoğu kez 

danışmanlık işlevi üstlenir. 

Çevreyle ilgili yetkili kuruluşlar ve bunların ağları 

İtalya, İspanya, Avusturya ve İngiltere gibi ülkelerde çevreyle 

ilgili yetkili kuruluşlar, program belgelerinin hazırlanma 

sürecine büyük ölçüde katılır. Ancak, sektörel müzakere 

düzenlendiği zaman çevre genellikle kendi içinde bir sektör 

olarak düşünülmekte, sektörlerarası bir konu olarak ele 

alınmamaktadır. 



2 

İspanyol Çevreyle İlgili Yetkili Kurumlar Ağı’nın 

programlama sürecine katkısı 

1997 yılında gayriresmi bir oluşum olarak kurulan 

Çevreyle İlgili Yetkili Kurumlar Ağı, çevre konusundan 

sorumlu makamlar arasında işbirliği ve koordinasyon 

sağlanması ve Yapısal ve Uyum Fonlarının farklı idari 

düzeylerde programlanması ve yönetimine yönelik bir 

forumdur. 

Üyeleri, Fonlardan sorumlu bakanlıklar (Maliye, 

Tarım ve Balıkçılık, Çalışma ve Sosyal İşler), 

Çevre Bakanlığı, Özerk Bölge Çevre Bakanlıkları 

temsilcileri ile Avrupa Komisyonu Bölgesel Politika, 

İstihdam, Tarım, Balıkçılık ve Çevre Müdürlükleri 

temsilcilerinden oluşmaktadır. Çevreyle İlgili Yetkili 

Kurumlar Ağı, 2000-2006 programı için Bölgesel 

Kalkınma Planı hazırlanması sürecine dahil edilmiş 

ve ön değerlendirme, belge sunulması ve rehberlik 

ve metodoloji sağlanması yoluyla, stratejik çevre 

değerlendirmesinin bir bölümünü oluşturmuştur. 

Çevreyle İlgili Yetkili Kurumlar Ağı, La Rioja 

Bölgesi’nde sayısız sorunu çözerek etkililiğini 

göstermiş ve çevreyle ilgili yetkili kurumlar, fon 

yöneticileri ve program sorumluları arasında akıcı 

bir diyalog kurulmasını sağlamıştır. Bir sonraki adım, 

kaynaklarını artırmak ve belki de resmi statüsünü 

değiştirmek olacaktır. Ağ, Uyum Politikası konusunda 

bilgilendirme ve özel çevresel başlıkların tartışılması 

amacıyla çalıştaylar düzenlemektedir. Aynı zamanda, 

tarım, balıkçılık, turizm ve göstergeler gibi belirli 

konularda da çalışma grupları oluşturulmuştur. 

Çevre STK’ları 

Avusturya’da ortaklık, hem ilgili çevresel ortakları 

bölgesel ve ulusal düzeyde, hem de STK’ları AB Bölgesel 

Programları’nın İzleme Komiteleri’ne entegre ederek 

sağlanmıştır. 

Puglia’da Çevre STK’ları İzleme Komitesi’nde temsil 

edilmektedir ve ara dönem gözden geçirme süreçlerinde 

öneriler sunan bir çevresel çalışma grubu 

oluşturmuşlardır. 

Yeni Üye Devletler 2004–2006 döneminde kendi planlama 

süreçlerini yürüttükleri sırada, Macaristan ve Slovakya 

dışında, STK’lar için danışma sürecinde ülke çapında – hatta 

sektör bazında bile – herhangi bir platform bulunmuyordu. 

Bununla birlikte, başka durumlarda, şans verildiği zaman 

STK’ların hepsi veya bazıları çok etkin bir rol üstlenmişlerdi. 

Ancak bazı durumlarda da, STK’lar katılım konusundaki 

ilgilerini kaybetmişlerdi; zira 1999 katılım öncesi 

programlama uygulamasından herhangi bir sonuç veya 

ilerleme elde etmemişlerdi. Letonya’da STK’lar, sürecin 

başlangıcında etkin değillerdi ama daha sonra yorumların 

kalitesi yükseldi. Ülke çapında bir STK platformu gerekliliği 

hemen hemen bütün ülkelerde doğmuştur, ancak 

görünüşe bakılırsa sivil toplum bu fikre yakın değildir 

– bunun için yeterince olgun olunmadığı düşünülmektedir. 6 

Üniversiteler ve araştırma merkezleri 

Bu kuruluşlar bazen programlara teknik uzmanlık ve 

bilgilerini sunarak katılımda bulunur; örneğin, program 

geliştirmek için somut bir bilimsel temel sağlayabilirler. 

Örneğin, İtalya, Puglia’da çevresel analiz teknikleri 

konusunda destek vermişlerdir. 

Sürecin şeffaflığı 

İlgili taraflar hakkındaki belge, veri ve bilgilere, yapılan 

yorumlara ve idarelerin bu yorumlara tepkisine erişim 

konusundaki şeffaflık genellikle çok yetersizdir. Zaman 

darlığı çoğu kez iletişimde temel sorundur. 

Aynı şekilde, belli önerilerin neden dikkate alındığı veya 

alınmadığı konusunda şeffaflıktan pek söz edilememektedir. 

Kararlar konusunda geribildirim 

Ortakların çoğu, hangi yorumlarının kabul edilmiş, 

hangilerinin kabul edilmemiş olduğu konusunun, gerekçesini 

içeren uygun argümanlar ve yorumlarla birlikte katkıda 

bulunanlara bildirilmesini istemekte, ancak bu nadiren 

gerçekleşmektedir. 

Bazı ülkeler, önceliklerin nasıl belirlendiğine ilişkin 

geribildirim toplantıları düzenlemiştir. Malta’da Kırsal 

Kalkınma Planı (KKP), uygulamaya konulmadan iki yıl önce 

yapılan toplantılarda, çeşitli kilit önemdeki paydaşlara 

danışılarak geliştirilmiştir. Genel toplantılar ve bire bir 

görüşmeler yapılmış ve bunların ardından ulusal öncelikler 

belirlenmiştir. Geribildirim için iki toplantı daha yapılmış ve 

KKP sonuçlandırılmıştır. Yeni programlama döneminde, 

“aşağıdan yukarıya yaklaşımı” uygulanacaktır: Yapısal 

Fon’un Strateji ve Uygulama Komitesi’ne katılmak üzere 

paydaşlardan temsilciler seçilecektir. Malta Çevre ve 

Planlama Kurumu da (MEPA) sürece katılacaktır. 

Yeni Üye Devletler’de, “belgeler konusunda yorumda 

bulunma olasılığı bulunan her yerde ya geribildirim 

eksikti ya da STK’ların önerileri belgeye pek 

yansıtılmamıştı”. 7 

“Çek Cumhuriyeti ve Macaristan’da STK’lar danışma 

amaçlı toplantılar düzenlemiş, bu da yetkililer tarafından 

ortak olarak tanınmaları ile sonuçlanmıştır. Bütün ülkelerde 

bunun iyi uygulanması veya uygulanabilmesi konusunda 

bir zaman darlığı olduğu görülmüştür (elbette eğer 

yetkililer uygulamayı istemişlerse). Bütün olgularda, kötü 

performans (gerçek tartışmaların olmaması; örneğin 

danışma görüşmeleri karşılıklı tartışma yapmaktan çok, bilgi 


21


2 

sunmak için kullanılmıştır), kötü zamanlama 

(başka bir deyişle, belgelerin değiştirilmesi şansı yoktu) 

veya danışma toplantılarının statüsünün belirsiz olması 

nedeniyle, yapılan danışma amaçlı görüşmeler, sonuçta 

ortaya çıkan belgelerle tam örtüşmüyordu.” 8 

Gelecekte, programların geliştirilmesi sırasında yürütülen 

danışma süreci, ortaklığı özellikle danışma sürecinin içinde 

geliştirmelidir. 

2.3. Programlama için öneriler 

Daha aşağıda ana hatları verilen sistem, çeşitli ülkelerde, 

özellikle de yeni Üye Devletler’de farklı planlama 

süreçlerinden elde edilen deneyimleri temel almaktadır. 

Planlama sürecinin AB yapısal yardımının planlandığı 

yıllarda gelişen uygulamaya uygun, standart bir tarzda 

yürütüldüğünü varsayıyoruz. Program tasarımı sürecine 

ortakların dahil edilmesi uygulamasının, kamu kuruluşların 

içerik ile ilgili sorumluluklarının yerini almaması önemlidir. 

İyi yönetildiği takdirde, ortaklığın standart demokratik 

siyasi karar alma sürecine zarar vermemesi, bu süreci 

ertelememesi veya sürecin yerini almaması gerekir. 

Ortaklık yöneticisinin atanması 

Sorumlu bir makam gerçek bir ortaklığın varlığını istiyorsa, 

programlama sürecinde ortaklıklara verilecek profesyonel 

desteği yönetmek ve sağlamaktan sorumlu bir kişi veya 

kurumun atanması gereklidir. Bu konuda aşağıdaki olasılıklar 

bulunmaktadır: 

• programlama belgesini geliştirmeden sorumlu 

makamın yönettiği, ortaklık için yapılan danışma amaçlı 

görüşmeler (genellikle bakanlık veya bölgesel kuruluş) 

– en iyi seçenek; 

• programlama belgelerini kaleme almak üzere işe alınmış 

danışmanlık ekibinden bir ortaklık yöneticisi; 

• ön değerlendirme ekibinden bir ortaklık yöneticisi; 

• yalnızca ortaklarla (genel) iletişim ve ortaklık diyaloğunu 

kolaylaştırmak için dışardan işe alınan bir danışman 

Ortaklık yöneticisinin görevleri şunlardır: 

• programlama sürecinde ortaklar için ayrıntılı bir katılım 

planı hazırlamak 9 ; 

• bilgilendirme kampanyasının yönetimi (bilgilendirme 

araçlarının tasarım ve bakımı - web, kitle iletişim araçları, 

bilgilendirme malzemeleri, e-konferans); 

• kamu bilgilendirme toplantıları, çalıştaylar, seminerler, 

konferanslar organize etmek ve bunlara başkanlık 

etmek/moderatörlük yapmak; 

• çalışma grupları ve diğer ekipler (ön değerlendirme, 

SÇD [stratejik çevre değerlendirmesi] ve diğerleri) için, 

belgenin kendisini hazırlayan danışmanla yakın işbirliği 

içinde lojistik ve uzmanlık desteği; 

• programların çevresel açıdan sürdürülebilirliğini garanti 

etmek için çevresel ortakları doğru zamanda sürece 

katmak. 

Ortaklık yöneticisi için önerilen kriterler şunlardır: 

a. Ön değerlendirme ekibinin bir üyesi (veya altyüklenicisi) 

olması veya 

b. Yönetim otoritesinin bir parçası olması. Böylece, 

danışma süreci ön değerlendirme sürecinin bir 

parçasını oluşturabilir. 

Bu, danışma sürecinin resmileşmesini ve sonuçlarının, 

belgelerin kendi içinde yer almasa bile en azından ön 

değerlendirme raporlarının bir parçasını oluşturmasını 

sağlayacaktır. 

Ortaklık yöneticisinin beklenen temel nitelikleri aşağıdaki 

gibidir: 

• yeterli süre faaliyet göstermiş olmak (yalnızca kuruluşlar 

için – bu, kuruluşların kalıcılığını ve uzmanlığını ölçmeye 

yardımcı olan bir kriterdir); 

• referanslarla desteklenen yeterli kadro ve yeterli 

uzmanlık; 

• ilgili sektör veya bölgedeki önemli kuruluşlarla mevcut 

olan bağlar; 

• çevresel sürdürülebilirlik ilkesinin iyi anlaşılması. 

Kim katılacak 

Ortaklık geniş bir yelpazede yer alan kuruluşları ve kurumları 

kapsayacaktır: 

• çevreden sorumlu ulusal kamu kurumları; 

• çevreden sorumlu yerel/bölgesel kamu kurumları 

• çevre STK’ları; 

• belediyeler ve yerel yönetimler (birlikleri, gayriresmi ve 

resmi ağları); 

• sendikalar; 

• sosyal hizmet veren örgütler; 

• sektörler arası STK ağları; 

• ekonomik kalkınma örgütleri; 

• mesleki birlikler (ticaret odası, çiftçi birlikleri vb.); 

• üniversiteler ve düşünce kuruluşları, yenilik merkezleri, 

araştırma ve geliştirme kuruluşları; 

• yerel topluluklar (eğer programın odağı için önemli ise). 

Gruplar, lojistik açıdan yönetilebilir kalmalıdır. Çıkar 

gruplarına temsil edilme çağrısı yapılmalı ve bilgi akışına 

dahil edilmelidir. Sorumlu otorite, en önemli ortakların 

– ekonomik, sosyal ve çevresel – davet edileceği bir 

çekirdek programlama grubunun oluşturulmasına çok dikkat 

etmelidir. Taslak program danışmaları için yapılan büyük 

toplantılar da halka açık olmalıdır. 



2 

Bir programlama grubunun kurulması 

Karmaşık programlama belgelerinin hazırlanması konusunda, 

programı onaylayacak veya kabul edecek kurumu 

desteklemek için bir uzman programlama grubunun veya 

komitesinin kurulması olağandır. Kısmen siyasi, kısmen 

uzman kişilerden oluşan bir programlama grubunun 

kurulması için çeşitli modeller bulunmaktadır. Grup, 

her zaman için sosyal, ekonomik ve çevresel ortakların 

temsilcilerini barındırmalıdır (ayrıca yeni tüzükte 1. Bölüm, 

11. Madde’de zikredilen, ortaklığın yasal tanımı konusundaki 

bölüme bakınız). 

Özellikle profesyonel olmayan ortakların bütün materyalleri 

okumak ve analiz etmek için zamanları yoktur; dolayısıyla 

her toplantının başında tema ve usullere ilişkin kısa bir giriş 

yapılmalıdır. 

Programlama grubu, mümkünse seçimler temelinde 

oluşturulmalıdır- en azından çevre STK’ları, sosyal STK’lar, 

belediyeler veya mesleki birlikler gibi ilgili veya etkilenen bir 

paydaşlar grubu kapsamında, çok sayıda bireyin yer aldığı 

durumlarda. Sorumlu makam, grubun kendisi tarafından 

demokratik olarak seçilmiş kişiyi atayacaktır. 

Programlama grubunda, çevrenin, ekonomik ve sosyal 

çıktıların dağıtımına tam olarak katkıda bulunmasını 

garantilemek için, programın yazılmasından sorumlu 

bir çevre danışmanının bulunması gerekir. Bu çevre 

danışmanının, programın geliştirilmesini desteklemek için 

geniş bir yelpazede yer alan yasal ajanslar, STK’lar ve çevre 

işletmelerinin çevresel deneyimine erişiminin olması gerekir. 

Uzman çalışma gruplarının kurulması 

Bir programlama grubuna ek olarak, belirli konuları ele 

almak üzere normalde daha küçük çalışma grupları da 

kurulmaktadır. Bu uzmanlık grupları, program taslakları 

üzerinde derinlemesine tartışmalar için bir forum işlevi 

görür. Bu gruplar, lojistik açıdan gerçekleştirilebilir olmalıdır; 

bu nedenle üye sayısı mümkünse 15’i geçmemelidir. 

Gruplar içinde hiçbir siyasi müzakere olmamalıdır, bunun 

yerine önlemler ve önerilen müdahaleler ve istenen yardıma 

yönelik parametreler gibi hususlar tartışılmalıdır. 

Çalışma gruplarının oluşumu ortaklık temelinde de 

sağlama bağlanmalıdır. Çevrenin her önlem ve önceliğe 

entegre edilmesini sağlamak için çevresel sektörün temsil 

edilmesi gerekir. Üyelerin masraflarını veya en azından 

çalışma gruplarına katılımlarından kaynaklanan dolaylı 

maliyetlerini karşılamak için adımlar atılması gerekebilir. 

Grupların katılımlarını mümkün olduğunca artırmak için, 

mevcut kuruluşlardan kendi temsilcilerini gruplara aday 

göstermeleri istenmelidir. Grup üyelerinin listesi, mümkünse 

e-posta adresleri ve irtibat numaraları ile birlikte her zaman 

açıklanmalıdır. 

Çeşitli STK temsilcilerinden oluşan ayrı bir karşıt grubun 

kurulması uygun olabilir. Ortaklığın kolaylaştırıcısı da bu 

gruba lojistik destek sağlamaktan sorumlu olur. Grubun 

çalışmalarının sonuçları ön değerlendirme ekibi tarafından 

hazırlanan rapora dahil edilebilir ve hatta STK grubu ön 

değerlendirme ekibinin bir parçası haline gelebilir. 

Halka açık toplantıların organize edilmesi 

Program detaylandırma süreci içinde seminerler, 

çalıştaylar, konferanslar ve kamu bilgilendirme toplantıları 

gibi birçok halka açık toplantı organize edilmelidir. Bunlar, 

programlama sürecinin kilit önemdeki aşamalarında, belge 

taslaklarının daha geniş bir ölçekte kamuoyu tarafından 

tartışılmasını sağlar. Bundan başka, danışma görüşmeleri 

de, plancı ve diğer ekipler, ön değerlendirmeyi yapanlar 

ve stratejik çevresel değerlendirme (SÇD) uzmanları 

için geribildirim sağlayabilir. Bu türden toplantıların 

programlama ve SÇD/ön değerlendirme süreci 

aşamaları içindeki zamanlamasına dikkat edilmelidir. 

Ayrıca, gündemlere de özen gösterilmelidir; böylece 

toplantılar katılımcılarda düş kırıklığı yaratmaz ve görüşleri 

sorulmasına rağmen hiçbir şeyi etkileyemeyecekleri 

duygusuna kapılmalarına neden olmaz. 

Halka açık toplantıların formatı her zaman için yerel koşullara 

ve programlama belgesinin ilgili detaylandırma aşamasına 

uygun olarak tasarlanmalıdır. Ortaklık kolaylaştırıcısı her 

zaman toplantıları organize etmekten, kayıt tutmaktan 

ve toplantı sonuçlarının yayımından sorumlu olmalıdır. 

Toplantılar, her zaman taslak belgelerin ve belgenin belli 

bölümlerinin SÇD ve ön değerlendirme sonuçlarının 

tartışılmasını içermelidir. 

Halka açık toplantıların sonuçları her zaman, en azından 

planlama ekibinin her bir yoruma verdikleri tepkilerle birlikte, 

web sayfasında yayınlanır. 

Bilgilendirme kampanyalarının organizasyonu 

Ortaklığın kalitesi, bilgi akışının kalitesine bağlıdır. Güncel, 

anlaşılabilir ve konuyla ilgili yararlı bilgilerin yayılması için 

iyi tasarlanmış bir sistem, ortaklık diyaloğunun başarıya 

ulaşmasına yardımcı olur. Programlama aşamasında insanları 

bilgilendirme konusunda başvurulacak yüksek kaliteli bir 

sistem, geliştirilmekte olan programın karşılıklı ilişkilerini 

anlamalarına yardımcı olarak öğrenme kapasitesini artırır ve 

potansiyel proje başvuru sahiplerini eğitir. 

Her bir bilgilendirme kampanyasının temelinde şunlar yer 

alır: 

• bir web sayfası, 

• bir e-posta konferansı – isteyen ortaklara tartışmalar 

ve materyaller ile bilginin doğrudan e-posta yoluyla 

gönderilmesi. 

21. yüzyılda yaşıyor olabiliriz, ama yalnızca elektronik iletişim 

ve bilgi paylaşımı araçlarına bel bağlamamalıyız. Bunlar her 

zaman aşağıdaki araçlarla desteklenmelidir: 


23


2 

• programlama belgesini ayrıntıları ile anlatan el ilânları ve 

broşürler gibi basılı bilgilendirme malzemeleri. Programın 

işlevi ile muhtemel içeriğinin kısa bir tanımı, hazırlanma 

usulü ve süresi ile sorumlu kişilerle irtibat bilgisi içeren 

en az bir açıklayıcı el ilânı çıkarmak uygun olur. 

• bilgilendirme noktası - taslak belgeler konusunda 

yorumların da teslim edilebileceği bir bilgilendirme 

merkezi. 

• gazete ve bültenler - mevcut olanları kullanmak elverişli 

olabilir, ama gazete hedef grubunun konuyla ilgili olup 

olmadığı göz önünde tutulmalıdır. 

• kitle iletişim araçları. 

• kamu bilgilendirme toplantıları. 

Bir web sayfasının oluşturulması 

Sorumlu otoritenin web sitesinde, ilgili bütün bilgilerin 

yayınlanabileceği ayrı bir sayfanın oluşturulmasını şiddetle 

öneririz. Kolaylaştırıcı, web sayfasının idaresinden 

sorumludur; bu web sayfasına, kolaylaştırıcı ve plancının 

web sayfalarından (varsa) linkler olacaktır. 

Web sayfasında bulunması gereken bilgiler şunlardır: 

• programlama sürecinin başlamış olduğuna dair bir 

duyuru; 

• irtibattan sorumlu bir kişi - bir kolaylaştırıcı ve/veya 

sorumlu otoritenin bir çalışanı; 

• danışma konusu - hangi belge detaylandırılıyor ve bunun 

AB politikaları, ilgili AB mevzuatı ve ulusal mevzuat ile 

bağlantıları; 

• belgenin önemi - hazırlanma nedenleri ve sosyal - 

ekonomik sorunlar üzerindeki beklenen etkisi; 

• ortakların katılımının amaçları ve halka danışmadan ne 

beklendiği; 

• hazırlık aşamasına ilişkin güncel zaman çizelgesi; 

• programlama grubu ve tematik çalışma gruplarının 

bileşimi - yukarıya bakınız - mümkünse irtibat kişileri ile 

birlikte; 

• halka açık toplantı tarihleri ve bunların başlangıç 

gündemleri; 

• yorumların iletileceği adres ve son teslim tarihlerini de 

içeren bütün taslak belgeler; 

• yorum iletme kuralları, varsa spesifik yorum sayfası ve 

yorumların nasıl dikkate alınacağına dair bilgi (yorumları 

çevrimiçi olarak iletmek için etkileşimli yazılım da vardır); 

• plancıların yanıtları da dahil, önceki danışma 

görüşmelerinin sonuçları; 

• birden çok konuyu ilgilendiren temalar ve bunların önemi 

ve konuyla ilgileri hakkında bilgi. 

E-posta gruplarının kullanılması 

E-posta grupları gayriresmi iletişim ve bilginin yayılması için 

çok etkili araçlardır. Yeni taslak belgelere, halka açık toplantı 

tarihlerine ilişkin duyurular vb. bu tür bir e-grup aracılığıyla 

dağıtılabilir. 

Üyeler ancak kendi istekleri üzerine kayıt edilmeli ve grup 

katılımcılarının listesi yayınlanmalıdır. 

Programlamada ortaklık için asgari standardın özeti 

• Programlama sürecinde, ortaklık yöneticisi ortaklar için 

her zaman ayrıntılı bir katılım planı hazırlamalıdır. Bu 

katılım planı, program konusundaki bilgilerin kilit önemi 

olan paydaşlara ve kamuya yayılmasını destekleyen bir 

tanıtım planı ile bağlantılı olmalıdır. Her iki plan da 

kamunun erişimine açık olmalıdır. 

Katılım planında aşağıdaki noktalar yer alır: 

• sürece davet edilecek olan ilgili veya etkilenen 

kuruluş, grup veya bireylerin ya da süreç hakkında 

bilgisi olan adreslerin belirlenmesi; 

• ortaklık için yapılacak danışma toplantıları için 

önerilen sistemin ayrıntılı bir tanımı ve bunların 

programlama belgesinin hazırlanmasında 

kullanılan zaman çizelgesi ve yöntem ile nasıl 

ilişkilendirildiği; 

• belge kapsamına giren bölge veya sektör; 

• danışma amaçlı görüşmelerin paralel bir süreç mi 

yoksa ön değerlendirme veya SÇD’nin bir parçası 

mı olduğu; 

• gerçekleştirilmiş önceki stratejik planlamalarla 

bağlantılar. 

• ortaklık için yapılacak olan danışma amaçlı 

toplantılarda atılacak adımlar: önerilen diyalog 

yöntemi de dahil olmak üzere konferanslar, 

çalıştaylar ve oturumlar; 

• kurumsal çerçeve: ekip üyeleri, sorumluluklar ve 

kadro; 

• bütçe; 

• zaman çizelgesi. 

• Her zaman için bir ortaklık yöneticisi atanmalıdır. 

Aşağıdakiler oluşturulmalıdır: 

• etkileşimli bir web sayfası; 

• e-posta grubu; 

• halk için belli başlı kasaba ve kentlerde düzenli açılış 

saatleri olan bilgilendirme noktaları. 

• bir programlama belgesinin hazırlanma niyetinin ilgili 

taraflara belirtildiği, amacı, nasıl hazırlanacağı konusunda 

açıklamaların yapıldığı, zaman çizelgesi ve ortaklık 



2 

yönetim planının verildiği bir başlangıç konferansı 

(seminer) organize edilmelidir. 

• Programlama belgesinin amacını özetleyen, nasıl 

hazırlanacağını, bilgi kaynaklarını ve yararlı irtibat 

numaralarını içeren bir el ilânı bastırılmalıdır. 

• Programlama grubunda ve her bir çalışma grubunda en 

az bir STK temsilcisi yer almalıdır. Temsilci şeffaf bir 

biçimde, ayrımcılık yapılmadan seçilmelidir. 

• Halka bilgi vermek için yapılan kamu bilgilendirme 

toplantıları (büyük çalıştaylar), en azından programlama 

belgesi detaylandırma sürecini izleyen aşağıdaki 

aşamalar sırasında gerçekleştirilmelidir: 

• analizin ve program önceliklerinin ilk taslağının 

tamamlanmasından sonra; 

• önlemler, mali plan ve uygulama planı tanımlarının 

tamamlanmasından sonra. 

Yukarıdaki aşamaların her ikisinde de, programlama belgesi 

kapsamında yer alan bölgenin tamamının uygun bir biçimde 

ele alınması için en az üç kamu bilgilendirme toplantısı 

(çalıştay) organize edilmelidir. Örneğin, bölgesel operasyonel 

program kapsamındaki kamu bilgilendirme toplantıları, 

bölgenin merkezinde ve bölgenin merkeze komşu olmayan 

diğer iki kentinde (elbette varsa) gerçekleştirilmelidir. 

Danışma toplantıları sırasında elde edilen her yorum 

kaydedilmeli, kamuya duyurulmalı, değerlendirilmeli 

ve – konuyla ilgili ise - belgeye eklenmelidir. Yorumun 

programlama ekibi tarafından nasıl dikkate alındığına ilişkin 

argümanlar da kamunun erişimine açık olmalıdır. 

• Nihai sonuçların ve kararların sunulduğu ve ortakların 

programın yönetimine katılımının tartışıldığı bir kapanış 

konferansı organize edilmelidir. 

4 Tarım ve Kırsal Kalkınma, İşletme Politikası, Turizm, İstihdam ve Eğitim, Çevre, Enerji 

ve Su Üretimi, Eğitim, Sosyal Politika, Ulaştırma ve İletişim. 

5 Aşağıdaki sektörler katılmıştır: Bayındırlık, tarım, sanayi, kültürel miras ve turizm, 

eğitim ve istihdam, ulaştırma ve şehir planlama. 

6 “Partnership for Sustainable Development” (Sürdürülebilir kalkınma için ortaklık) 

Orta Avrupa’da Yapısal Fonlar Programlama Süreci Raporu - Centre for Community 

Organising, Çek Cumhuriyeti; Ulusal Korumacılar Birliği, Macaristan; Yeşil Özgürlük, 

Letonya; Avrupa Sürdürülebilir Kalkınma Merkezi, Polonya; 

Çevresel Kamu Taraftarlığı Merkezi, Slovakya; Milieukontakt Oost-Europa, Hollanda, 

Şubat 2004. 

7 “Partnership for Sustainable Development” (Sürdürülebilir Kalkınma İçin Ortaklık) 

Orta Avrupa’da Yapısal Fonlar Programlama Süreci Raporu. 

8 “Partnership for Sustainable Development” (Sürdürülebilir kalkınma için ortaklık) 

Orta Avrupa’da Yapısal Fonlar Programlama Süreci Raporu. 

9 Katılım planı ayrıntıları bir sonraki bölümde verilmektedir. 


25


3 

Programın uygulanmasında 

ortaklık 

3.1. Programın uygulanmasında ortaklığın 

katma değeri 

Programın uygulanmasında ortakların iki temel rolü vardır: 

Politikaları destekleyenler kendi projelerini oluşturmaktan 

çok, diğerlerinin projeleri üzerinde etkili olmak isterler. 

Kuruluşların yerel/bölgesel/sektörel gelişmeyi nasıl 

yönetecekleri konusunda genellikle kendi fikirleri vardır 

(bu durum, örneğin çevresel konularla ilgili sivil toplum 

kuruluşlarında önemlidir). Politikaları destekleyenlerin rolü, 

mevcut projeler içinde en iyi projeyi seçmek için proje 

değerlendirme sürecine katılmaktır. Proje seçme sürecinde 

fikir tartışması, programlama safhası devam ederken 

başlar ve en iyi kaliteye ulaşabilmek için farklı yaklaşım 

ve düşüncelerin toplanması ve birleştirilmesi gereklidir. 

Buradaki katma değer, ortaklar tarafından sağlanan yerel 

bilgidir ve söz konusu yerel bilgiden proje değerlendirme 

süreci içinde serbestçe yararlanılmalıdır. Proje seçiminde 

ortaklığın, karar verme gücünü yetkili makamın (genellikle 

Yönetim Otoritesi) dışına devretmemesi gerekir. Bunun, 

sorumlu makamlar fiili kararları alırken süreci geliştiren bir 

araç olarak görülmesi gerekir. 

Proje girişimcileri kendi projelerini geliştirmek ister. 

Programın amaçlarına ulaşması ve performans göstergelerini 

gerçekleştirmesi, projelerin nicelik ve niteliğine bağlıdır. 

Programa paydaşların dahil olması, söz konusu programda 

desteklenmesi amaçlanan eylemlerin daha geniş ölçüde 

anlaşılmasını gerektirmektedir. Paydaşlar ancak o zaman 

program ile bilginin potansiyel proje başvuru sahiplerine 

mümkün olan en geniş ölçekte yayılmasını sağlayabilir. 

Ortaklık, hem finanse edilen projelerin yerel olarak 

sahiplenilme anlayışını hem de ekonomik ve sosyal 

politikanın meşruluğunu güçlendirmektedir. Paranın iyi 

nitelikli projeler için harcanmasındaki verimliliği artıran bir 

unsur da, yönetim otoritelerinin ve diğer ilgili kuruluşların 

“proje hattı” aracılığıyla proje girişimcilerine sağlamış olduğu 

kullanıcıya dost destek sistemleridir - aşağıda yer alan 

önerilere de bakınız. 

Ortaklık yaklaşımından aşağıdaki açılardan da yarar 

sağlanabilir: 

• Daha fazla proje – Paydaşların katılımı, programın 

desteklemeyi planladığı eylemlerin daha geniş 

ölçekte anlaşılmasını sağlar. Bu paydaşlar daha sonra 

program ile ilgili bilginin, projeye başvuruda bulunması 

muhtemel kişilere mümkün olan en geniş biçimde 

yayılmasını sağlayabilir. Proje geliştirme sürecine, 

bilgiye eşit erişim imkânlarının verilmesi sureti ile daha 

fazla sayıda kuruluşun dahil olması, daha fazla sayıda 

projenin hazırlanmasına ve yapısal fonun çok daha 

düşük bir maliyetle sonuna kadar kullanılmasına yol 

açmaktadır. 

• Daha iyi projeler – İyi bilgilendirilmiş ortaklar 

tarafından hazırlanan projeler, programın mantığına 

daha iyi bir şekilde karşılık vermektedir. Programın 

performansı proje başvuru sahiplerinin bilgi seviyelerine 

bağlı kaldığından, programlamanın içinde rol alan, 

projenin uygulamaya geçirilişine kadar devam eden 

ve proje girişimcileri ile yakın bir ilişki içinde olan proje 

ortaklığı, proje başvuru sahiplerinin projenin politikası 

konusunda eğitilmesi, göstergeler, finanse edilecek 

eylemlerin kabullenilmesi, değerlendirme ölçütleri, vb. 

için en iyi yoldur. Proje başvuru sahiplerinin daha iyi 

bilgilendirilmesi, projenin ileriki aşamalarda daha iyi bir 

şekilde sonuçlandırılması ve teslim edilmesi anlamına 

gelmektedir. Kapasite geliştirme konusunda paylaşımlı 

bir şekilde gerçekleştirilen etkinliklerin izlediği 

çalıştaylar ve ortak çalışmalar, programın kalitesine 

yönelik kavrayışı geliştiren araçlardır. 

• Daha fazla kontrol – Ortaklık, projenin daha fazla 

kontrol edilmesine imkân sağlamakta (“dört göz 

ilkesi”, kontrol ilkesi diye anılan) ve böylece projedeki 

yolsuzlukların daha iyi bir şekilde önlenmesini de 

beraberinde getirmektedir. Proje seçimi sürecinde 

açıklık ve şeffaflık ile yolsuzluğa izin vermeyen bir ortam, 

programın sorunsuz uygulanmasını desteklemektedir. 

Kamu/ortaklar tarafından yapılan daha geniş kapsamlı 

kontrol, programın uygulanmasının düzenini korumakta 

ve haksız entrikalara karşı direncini artırmaktadır. 

3.2 Mevcut uygulamanın gözden 

geçirilmesi 

Ortakların proje değerlendirme kurullarına ve 

yönlendirme komitelerine katılımı 

Proje değerlendirme süreci, bir programdan diğerine farklılık 

göstermekte ve bu süreçlere değişik ortaklar ve kamu 

kuruluşları dahil olabilmektedir. 

26 



3 

Proje değerlendirme kurulunda bir çevre savunucusunun 

bulunması, üyeler arasında çevre konusundaki bilincin 

artırılmasına da yardımcı olacağı için önemlidir. 

Bu rolün bir örneği, İngiltere, Cornwall ve Scilly Adaları 

Hedef Bir Programı‘nda bulunmaktadır. Bu programda, 

Çevresel Sürdürülebilirlik Teması Yöneticisi, proje seçimini 

gerçekleştiren Öncelik Yönetimi Grubu’nun 10 ve Çalışma 

Grubu’nun 11 yönetim kurulu üyesidir. Böylece tema 

yöneticisi birinci hedef olan çevresel sürdürülebilirlik için 

yatırımla ilgili her başvuruyu irdeleyebilmekte ve yeterli 

ölçüde ayrıntılı bilgi verilmemiş projelerle ilgili sorular 

sorabilmektedir. Tema yöneticisi, çevresel sürdürülebilirlik 

konusunun her bir proje ile ilintisini açıklayabilir. Tema 

yöneticisinin proje seçim sürecinin kilit safhalarına aktif 

katılımı, çevresel sürdürülebilirlik konusunun her zaman için 

ele alınmasını ve projede değerlendirilmesini sağlamaktadır. 

Münferit projelerin her birinde karara varmak için açık 

müzakere yönteminin kullanılması sayesinde, Öncelik 

Yönetim Grubu’nun ve Çalışma Grubu’nun üyelerinin 

çevresel sürdürülebilirlik konusundaki bilgileri ve anlayışları 

artmaktadır. 

İngiltere, Cornwall ve Scilly Adaları, Hedef Bir 

Programı 

Programa başvurulduğunda, projenin çevresel 

sürdürülebilirliğe geçiş kriterlerine 12 uyup uymadığı 

Çevresel Sürdürülebilirlik Tema Yöneticisi tarafından 

kontrol edilir. Yalnızca geçiş kriterlerine uyan projeler 

gerçek seçim prosedürüne alınır. 

Proje tümüyle değerlendirildikten sonra, ilk olarak 

projenin Yapısal Fonlar yatırımına uygunluğu hakkında 

Çalışma Grubu’na 13 bilgi veren Öncelik Yönetimi 

Grupları’na gider. Öncelik Yönetimi Grupları, üyelerin 

belirlenip atanmalarından sorumlu olan Güney Batı 

Devlet Ofisi 14 (Government Office for the South West 

- GOSW) tarafından yönetilmektedir. Her Öncelik 

Yönetimi Grubu, Öncelik ve/veya Yapısal Fonunun 

yatırım yapmayı planladığı faaliyet alanları ile ilgili bilgi 

ve deneyime sahip üyelerden oluşmaktadır. GOSW 

kadrosu ve tema yöneticileri dışında, Öncelik Yönetim 

Gruplarındaki üyeler bu gruplara belirli bir organizasyon 

veya çıkar grubunun temsilcisi olarak değil, bireysel 

olarak atanır. Çalışma Grubu, yedi Öncelik Yönetim 

Grubu’nun başkanı, tema yöneticileri ve sekretarya 

(GOSW) üyelerinden oluşur ve grubun başkanlığını 

genel sekreter yapar. Tema yöneticileri, Öncelik 

Yönetim Grupları ve Çalışma Grubu’nun asil üyeleridir. 

Diğer ülkelerin pek çoğunda, çevre konusundaki ortaklar 

proje önerilerini değerlendiren Yürütme komitelerinin 

üyeleridir. 

Polonya’da İşletmelerin Rekabet Gücünün Artırılması için 

Sektörel Operasyonel Program’ın Yürütme Komitesi çok 

önemli bir rol oynamıştır. Görevleri arasında, Yönetim 

Otoritesi’ne programdan destek almaya değer bulunan 

projelerle ilgili görüş bildirme ve önerilerde bulunma yer 

almaktadır. Ortaklık ilkesi gereği, komitede çevre alanında 

çalışanlar da dahil olmak üzere sivil toplum örgütlerinin 

temsilcileri bulunmaktadır. 

Yunanistan’da, çevre ortaklarının ilk olarak “tayin edilmesi” 

ve ardından katılımlarının yeni programlama döneminin 

mümkün olduğunca erken bir aşamasında yasalaştırılması 

istenmektedir. 

Projelerin seçimi sırasında Yönetim Otoritelerine önerilerde 

bulunan çevre ortaklarının katılımı daha da etkili olabilir. 

Örneğin, sözde çevre dostu olan bazı projeler gerçekte 

çevre için tehdit oluşturabilmektedir. Bu tür durumlarda, 

baskıları göğüslemek zorunda kalan tek bir üyedense, geniş 

tabanlı bir komitenin olumsuz değerlendirme yapması çok 

daha kolaydır. 

“Hedef İki: Güney Batı İngiltere Programı”nın bir parçası 

olan Bristol Hedef İki Çevre Eylem Planı’nın uygulanması 

“Yenilenmenin Sağlanmasından Sorumlu Grup” 15 tarafından 

denetlenir. Bu paydaş grup, doğrudan Bristol İcra Başkanı’na 

bağlıdır ve çevre yenileme liderleri, yerel işletme ve çevre 

sektörü de dahil olmak üzere, toplum temsilcilerinden 

oluşmaktadır. Grubun sorumlulukları arasında, projelere 

verilecek Hedef İki hibelerinin değerlendirilmesi ve 

onaylanması da yer almaktadır. Bu uygulama yapan bir 

grup olup, bütün proje döngüsünde aktif olarak yer alır: 

geliştirme, onaylama, uygulama ve değerlendirme. Teknik 

Değerlendirme Paneli, Yenilenmenin Sağlanmasından 

Sorumlu Grup bünyesinde oluşturulmuştur; özet başvuru 

formlarını geniş bir puanlama matrisine göre değerlendirir. 

Yönetim Otoriteleri ve kurul üyeleri için eğitim ve 

rehberlik 

Bir programı etkilemenin en iyi yolu, karar verme 

süreçlerinde yer almaktır. Ancak, ortaklık yapısı içinde 

çalışırken çevrenin entegrasyonunu geliştirmenin başka 

yolları da bulunmaktadır. 

Programın yönetimine dahil olanların tümünün kendi 

bölgelerindeki ekonomik gelişme için çevresel 

sürdürülebilirliğin önemini kavramış olmaları son 

derece önemlidir. Bazı programlar ve ortaklar, çevresel 

sürdürülebilirlik bilincini arttırmak üzere çeşitli bilgilendirme 

araçları geliştirmiş, rehberlik hizmetleri ve seminerler 

düzenlemiştir. 

İngiltere’de Hedef Bir Programı, Business Link 16 gibi proje 

ortakları, yöneticiler ve özellikle de hibe programlarına 


27


3 

atanan yöneticilerle birlikte kapasite geliştirme faaliyetleri 

yürütmektedir. Bu iç içe geçen üç tema hakkında 

bilgilendirme seminerleri düzenlenmiştir. İngiltere’de çevre 

konusunda yetkili üç kuruluştan biri olan, English Nature 

Hedef Bir Programı’nın kadrosuna ve Cornwall Tourism 

kuruluşunun üst düzey yöneticilerine eğitimler vermektedir. 

Bu eğitimlerin amacı biyolojik çeşitlilik ve koruma konuları ile 

ilgili bilincin artmasını sağlamaktır. Eğitimler, proje başvuru 

sahipleri ile konuşurken ve değerlendirme yaparken Hedef 

Bir ekibine faydalı olmaktadır. 

İngiltere’nin doğusu için geliştirilen Hedef İki Programı’nda, 

yerel kolaylaştırıcılar, alan grupları ve aynı zamanda Program 

İzleme Komitesi için çevresel sürdürülebilirlik konusunda 

eğitimler düzenlenmiştir. 

İtalya’da, çevreyle ilgili yetkili bölgesel kuruluşların Yapısal 

Fonlar Görev Gücü tarafından, program yöneticilerine 

çevresel sürdürülebilirlik konusunda çok değerli destekler 

verilmiştir. Puglia’daki, Bölgesel Operasyonel Program, yerel 

otoriteler ve sosyo - ekonomik ortaklarla yapılan işbirliğini 

destekleyici eğitim faaliyetlerine fon tahsis etmektedir. 

Malta’da, Proje Seçim Komitesi’nin üyeleri, Malta Çevre 

ve Planlama Kurumu ile birlikte çevre kriterleri ve çevresel 

sürdürülebilirlik konusundaki bilincin arttırılmasına yönelik 

pek çok toplantı düzenlemişlerdir. Proje Seçim Komitesi’nin, 

gerektiğinde çevre veya diğer konularda geçici olarak uzman 

çağırma hakkı da bulunmaktadır. 

İspanya’daki Çevreyle İlgili Yetkili Kurumlar Ağı, çevre 

kuruluşları ve bölge idareleri için çalışma kılavuzları ve 

öneriler geliştirmiştir. Bu belgeler aşağıdaki konuları 

içermektedir: çevrenin sektörlere entegrasyonu ile ilgili 

taslak referans belgeler; rehberlik sağlayan taslak belgeler; 

yöntem; çevre izlemeye ilişkin göstergeler hakkında 

kılavuz ilkeler ve öneriler ile tüzüklerde tanımlanan 

değerlendirmeler. Ayrıca Avrupa Sosyal Fonları tarafından 

ortak finansman sağlanan faaliyetlerin içine çevrenin entegre 

edilmesi için bir strateji tasarlamışlardır. Bu strateji, şimdiye 

kadar yarım milyondan fazla çalışan tarafından kullanılmış 

olan Çevresel Bilinç Modülü - elkitabı, eğitim rehberi ve 

video - şekline dönüşmüştür. 

Proje başvuru sahipleri için çevresel sürdürülebilirlik 

konusunda eğitim ve rehberlik 

Proje başvuru sahipleri için hazırlanan rehberlik hizmetleri, 

genellikle Yönetim Otoritelerinin web sitelerinde yer 

almaktadır. Kişisel bilgilendirme en etkin yol olmakla birlikte, 

daha fazla kadro ve mali kaynak gerektirdiğinden seyrek 

kullanılmaktadır. Kılavuzlar, proje başvuru sahiplerinin 

projelerinin çevresel etkileri üzerinde düşünmelerine, ve 

böylece, küresel değerleme sürecinde belirli bir ağırlığı olan 

programların çevresel sürdürülebilirlik kriterleri ile uyum 

sağlamasına yardımcı olmaktadır. 

yayınlanan bilgiler aracılığıyla ortaklara bilgi vermektedir. 

Kişisel bilgilendirme hizmeti de verilmekte ve Bakanlık 

genellikle başvuru sahiplerini uzmanlara yönlendirmektedir. 

Cornwall ve Scilly Adaları Hedef Bir Programı’nda, bir 

rehberlik görevlisi, bütün başvuru sahiplerine teknik bilgilere 

erişim ve çevresel sürdürülebilirlik konusunda destek 

vermek üzere Çevresel Sürdürülebilirlik Tema Yöneticisi’ne 

yardımcı olmaktadır. Rehberlik görevlisi, başvuran herkese, 

veya Cornwall ve Scilly Adaları Hedef Bir Programı için 

çalışanlara ücretsiz danışmanlık hizmeti vermek üzere 

program tarafından sağlanmaktadır. Bu yaklaşımın, her proje 

başvuru sahibine bilgi verebilecek personeli sağlamak için 

yeterli insan kaynağına bağlı olduğu not edilmelidir. 

Polonya’da, çevresel açıdan sağlıklı proje önerilerinin 

geliştirilmesine verilen destek, “Malopolskie Voivodship’de 

Maden, Metalurji ve Kimyasal Sentez Endüstrilerinin 

Yeniden Yapılanmasının Etkilerini Azaltmak İçin Entegre 

Program” kapsamında düzenlenen kamuya açık seminerler 

aracılığıyla sürdürülmektedir. Program çerçevesinde, 

programın uygulanmasına ilgi duyan bütün ortakların 

katıldıkları düzenli toplantılar yapılmaktadır. Yerelde 

ekonomik iyileşme sağlanması konusunda da çalıştaylar 

düzenlenmektedir: Görevlerinden biri, belirli bir bölgedeki 

bütün toplum temsilcilerinin yerel ekonomik sorunlara 

çözüm bulma çalışmalarına katılımlarını sağlamaktır. Bu 

seminerlere ve daha sonra özel çalışma gruplarına çevre 

STK’larının ve diğer sosyal ortakların katılımları, çevre 

korumanın projelere entegrasyonunun iyi bir garantisi 

sayılabilir. 

İspanya’da, Çevreyle İlgili Yetkili Kurumlar Ağı, tarım, 

balıkçılık ve turizm sektörlerinde çevre bilincinin 

yükseltilmesine yönelik elkitapları ve videolar hazırlamıştır. 

Çevresel sürdürülebilirlik grubunun oluşturulması 

Üye Devletler’de kendisiyle mülâkat yapılan birçok 

görüşmeci, çevrenin geliştirilen programlar tarafından 

dikkate alınmasını sağlayan ve bu işe tahsis edilmiş belirli 

bir organın olması gerektiğini ifade etmektedir. Bu tür bir 

kuruluşun yeterli kaynağa, bu işe tahsis edilmiş nitelikli bir 

kadroya gereksinimi olacaktır. 

Bazı programların halen bu tür destekleri bulunmaktadır, 

bunlara tipik bir örnek de İngiltere’deki yatay tema 

yöneticileridir. 

Malta’da, Köy İşleri ve Çevre Bakanlığı (MRAE) başvuru 

sahiplerine gönderilen basılı kılavuzlar ve web sitesinde 



3 

İngiltere’nin Doğusundaki Programlar için Çevresel 

Sürdürülebilirlik Danışma Grubu 17 

2001 yılında, bölgenin Yapısal Fon Strateji 

Grubu programların, çevre ve sürdürülebilir 

gelişmenin tasarım ve uygulamaların paralel bir 

teması olarak entegrasyonu ile ilgili gerekleri 

nasıl karşılayacağı konusunda bilgi vermek üzere 

çevresel sürdürülebilirlikle ilgili bir Danışma 

Grubu oluşturmuştur. İngiltere’nin doğusundaki 

programların 18 pek çoğu, çevresel sürdürülebilirlik 

paralel temasının Çevresel Sürdürülebilirlik Danışma 

Grubu tarafından denetlenmesine karar vermiştir. 

Bu gruba bir STK olan National Trust’ın bir temsilcisi 

başkanlık etmekte ve grup çevresel sorunlarla 

ilgili Yürütme Grubu’na (proje onay kurulu) bilgi 

vermektedir. 

İngiltere’de Yönetim Otoritelerine çevre konusunda 

bilgi ve rehberlik hizmeti verme sorumluluğu 

çevreyle ilgili yetkin kuruluşlara aittir: Çevre Ajansı, 

English Nature ve Kırsal Ajans. Bu kuruluşların 

üçü de Doğu İngiltere Çevresel Sürdürülebilirlik 

Danışman Grubu’nda ve ayrıca diğer bölgesel 

çevre kuruluşlarında temsil edilmektedir. Aynı 

zamanda Yapısal Fonlar İşletim Gruplarında ve 

alt bölgelerde seçilmiş alanlardaki kuruluşları 

kapsayan Yerel Gruplarda da Çevre Ajansı tarafından 

temsil edilmektedir. Böylece çevresel boyut, 

Doğu İngiltere’deki Yapısal Fonların yönetim ve 

sorumluluğundaki bütün karar verme seviyelerinde 

temsil edilmektedir. 

Yerel kolaylaştırıcılar programa ve proje yöneticilerine 

teknik destek vermektedir. Kolaylaştırıcılar program 

Teknik Yardım fonları ile desteklenir ve projeleri 

desteklemek üzere yerel organizasyonlarla birlikte 

hareket eder. Buna ek olarak, beş bölgesel 

kolaylaştırıcı bulunmaktadır: Hedef İki Kolaylaştırıcısı, 

Hedef Üç Kolaylaştırıcısı, Özel Sektör Kolaylaştırıcısı, 

Kültürel Kolaylaştırıcı ve Çevresel Sürdürülebilirlik 

Tema Yöneticisi. 

İngiltere’de Çevresel Sürdürülebilirlik Tema Yöneticisi’nin 

rolü, programdan programa değişmektedir, ancak genel 

olarak tümü Yapısal Fonlama programlarının yönetimi 

ve uygulamalarında çevresel sürdürülebilirliği teşvik ve 

koordine etmeyi amaçlamaktadır. Doğu İngiltere’nin 

Çevresel Sürdürülebilirlik Tema Yöneticisi, Doğu 

Devlet Ofisi’in Program Sekretaryası ile birlikte hareket 

etmektedir. Çevresel Sürdürülebilirlik Danışma Grubu, 

English Nature, Kırsal Ajans, English Heritage’dan temin 

edilen ek finansman ve Hedef İki, Hedef Üç ve URBAN 

II programlarından alınan Teknik Yardım fonları ile Çevre 

Ajansı tarafından atanan tema yöneticisinin çalışmalarını 

denetlemektedir. Çevresel Sürdürülebilirlik Tema Yöneticisi, 

programların yönetim organlarına, diğer yerel ve bölgesel 

kolaylaştırıcılara ve proje başvuru sahiplerine teknik destek 

vermektedir. Tema yöneticisi, ayrıca, kılavuz niteliğinde 

materyaller ve eğitim programları ile bilinçlendirici çevresel 

performans raporları üretir ve çevresel başarıları ve iyi 

uygulama örneklerini belirleyerek kamuya duyurur. 

İngiltere’de 2000–2006 Yapısal Fon programlarından elde 

edilen ilk deneyimler, bir Çevresel Sürdürülebilirlik Tema 

Yöneticisi istihdam edildiğinde, çevresel sürdürülebilirlikle 

ilgili yatay tema entegrasyonunun, bu tür bir elemanı 

olmayan programlara göre daha etkili olduğunu 

göstermektedir. 

Doğu İngiltere Çevresel Sürdürülebilirlik Tema Yöneticisi’nin 

2003 yılında atanmasından sonra, çevresel sürdürülebilirliğin 

entegrasyonunun yararlarını, fırsatlarını ve yöntemlerini 

açıklayan, bu işe tahsis edilmiş bir kaynağın varlığı, 

çevresel sürdürülebilirliğin entegrasyonu için programın 

motivasyonunun her zamankinden daha fazla artmasına 

yardımcı olmuştur. 

Bunun, çevresel sürdürülebilirliğin entegrasyonu ile ilgili 

program ve projelerin başarısında belirgin bir etkisi olmuştur. 

Bu motivasyon ne kadar erken oluşturulabilirse, o kadar 

fazla çevresel olanak yaratılabilir. Çevresel Sürdürülebilirlik 

Tema Yöneticisi, bilgi paylaşımını kolaylaştırması açısından 

Sekretarya ile aynı binada bulunmaktadır. 

3.3. Programın uygulanması konusunda 

öneriler 

Projenin uygulamaya geçirilmesindeki ortaklık üç şekilde 

gözlemlenebilir: 

• İzleme komitelerinde ortaklık – bu, esasen çevresel 

konulardaki ortaklardan ve ortaklık ilkesinin izleme 

de dahil olmak üzere programın her safhasında 

uygulanması gerektiğinden açık bir şekilde söz edilen 

yeni 1083/2006 No.lu Tüzüğün (Madde 11) açık bir 

sonucudur. 

• Proje değerlendirmede ortaklık - çevresel kuruluşlar, 

ilgili ülke veya bölgelerde kurulduğu zaman söz konusu 

çevresel kuruluşların dahil edilmesini gerektiren proje 

değerlendirme süreçleri. 

• Projenin uygulamaya geçirilmesinde ortaklık - bu ortaklık, 

benimseme kapasitelerinin artırılması ve söz konusu 

projelerin niteliklerinin ve çevresel sürdürülebilirliklerinin 

geliştirilmesi için bir araçtır. 

Programların bölgelerin sosyal, ekonomik ve çevresel 

durumlarında fiili bir etkileri söz konusu ise, ortaklığın bütün 

biçimlerinin mevcut olmasını mutlaka sağlamamız gerekir. 


29


3 

Ortaklığa katılımın iki türü 

Aşağıda ortaklığa katılımın iki türünü inceleyeceğiz. Bu 

türlerin her ikisi de karşılıklı olarak birbirine bağlıdır: Her ikisi 

de bölgesel programların uygulanmasında ortaklık yaklaşımı 

ve ortaklık kültürü için gereklidir. 

Ortakların izleme komitelerine dahil olmaları: 

Yapısal Fonlar için izleme aşamasında ortaklık her bir Üye 

Devlet için zorunludur; zira Konsey Tüzüğü, ulusal mevzuata 

dönüştürülmesine gerek olmaksızın her Üye Devlet’in 

sınırları içinde bağlayıcıdır. 

İzleme Komitesi, projenin uygulanması aşamasında ortaklık 

için kilit bir organdır; Avrupa Komisyonu onayından sonra, 

programın tamamlanması için söz konusu programda 

yapılacak ayarlamaların kabul edildiği mercidir. 

Çevresel ortakların programa dahil edilmelerine ilişkin olarak, 

ayrıca Avrupa Komisyonu Çevre Genel Müdürlüğü’nün de 

programa dahil edilmesi düşünülebilir. 

Çevre alanındaki yerel ve bölgesel kurum ve kuruluşların, 

bölgesel programların izleme komitelerine dahil edilmelerinin 

asgari bir zorunluluk olarak düşünülmesi gereklidir. 

İzleme Komitelerinin içinde çeşitli sektör temsilcilerinin de 

bulunmasının meşru bir uygulama olup olmadığı konusunda 

kuşkular vardır. Sorumlu makam (genellikle Yönetim 

Otoritesi), İzleme Komitesi’ni oluştururken komitede 

temsil yetkisi verilecek olan kuruluşların ve daha sonra 

bu kuruluşları temsil edecek kişilerin seçiminde dikkatli 

olmalıdır. Bu görev her zaman hassas müzakere becerileri 

gerektirir. 

Ortakların proje değerlendirme sürecine katılmaları: 

Proje değerlendirme sürecinin planlanmasından ve 

tasarlanmasından Yönetim Otoritesi sorumludur; İzleme 

Komitesi tarafından kabul edilmesi gereken seçim kriterleri 

bu sorumluluğun dışındadır. 

Disiplinlerarası bir “proje değerlendirme komitesi” (“seçim 

paneli” olarak da adlandırılır) kurulmalıdır. Bu komitede, 

projeyi uygulamaya koyan kuruluşun personelinden başka, 

çevresel ortakların temsilcileri ile sosyal, ekonomik ve 

bölgesel ortaklar da bulunmalıdır. “Proje Değerlendirme 

Komitesi”, mesleki uzmanlık alanları esas alınarak seçilen 

kişilerden oluşmalıdır. Mali destek sağlama konusundaki 

kararlar, proje puanlaması sonuçlarına dayanarak verilmelidir. 

Bu puanlama, Proje Değerlendirme Komitesi tarafından, 

her bir projenin ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerini 

yansıtacak şekilde yapılmalıdır. Mali destek sağlama 

konusundaki nihai karar, genel olarak Program Yürütme 

Komitesi tarafından alınmalıdır. Sunulan proje tekliflerinin bir 

özetine, bu projelerin puanlama sonuçlarına ve bu projeler ile 

ilgili mali destek sağlama kararlarına halkın erişimi mümkün 

olmalıdır. 

Program Yürütme Komitesi’nde, çevresel sürdürülebilirlik 

savunucusu bir kişi bulunmalıdır; bu, komite üyeleri arasında 

çevresel sürdürülebilirlik bilincini artıracaktır. 

Bir önceki sayfada Doğu İngiltere Çevresel Sürdürülebilirlik 

Tema Yöneticisi örneğine bakınız. 

Kapasite geliştirme 

Uygulama mercilerinin, yerel kaynakları ve teknik yardım 

önlemlerini kullanarak aşağıda belirtilenleri yapmaları 

gerekmektedir: 

a. Programların ulusal düzeyde geliştirilip idare edildikleri 

yerlerde, bölgesel politikanın işleyiş ve etkinliğinin izlenip 

değerlendirilmesi için, yetkililerin STK’ların programa 

dahil olmalarını teşvik etmeleri ve aynı zamanda bölgesel 

ve ulusal STK ağlarını desteklemeleri gerekir. Bunlar, en 

azından bölgesel seviyede birbirleri ile bağlantılı olabilir. 

(örneğin, NUTS2 düzeyinde). 

b. Ekonomik, sosyal ve çevresel ortakların kapasiteleri, 

eğitim vererek, danışmanlık yaparak ve mali destekler 

yoluyla geliştirilmelidir. Mümkünse, aşağıda belirtilenleri 

içeren, kullanıcı dostu bir proje hattı geliştirilmelidir: 

- proje fikirleri toplamak için etkin yapı; 

- toplanan proje fikirlerinin niteliğinin düzenli olarak 

bir elemeye tâbi tutulması (yani, ileride geliştirilecek 

fikirlerin seçimi için mümkünse ortaklık esasına 

dayanan) açık ve şeffaf bir süreç; 

- seçilen proje fikirlerinin geliştirilmesi için alınacak 

kamu yardımıyla ilgili net kurallar (yani, proje 

geliştirilmesi için alınabilecek hibeler). 

- bir iletişim araçları karışımı; 

- projenin toplanması ve geliştirilmesinden sorumlu 

bölgesel ve yerel kuruluşların iletişim ağı (ticari 

kuruluşlar, STK’lar, belediyeler ve diğer kamu 

kuruluşlarının karışımı; mümkünse). 

c. Mali veya idari yönetim olarak zayıf proje 

yararlanıcılarının (örneğin, KOBİ’ler, küçük belediyeler 

ve STK’lar) AB tarafından finanse edilen projeleri 

yürütmelerine olanak sağlayacak ve onların işlerini 

kolaylaştıracak mali ve yönetsel araçlar planlanması 

(örneğin, yerel veya bölgesel hibe programları ve küçük 

proje fonları). 

d. Çevresel kriterlerin yukarıda belirtilen sistemin içine 

dahil edilmesi için net bir kurgunun oluşturulması; 

örneğin, sürece çevre uzmanlarının dahil edilmesi ve 

hem çevre dostu hem de ekonomik olarak kârlı projelere 

özel önem verilmesi. 

e. Kapasitenin, çevresel ilkelerin anlaşılmasına ve bu 

kapasitenin uzun dönemli ekonomik kalkınma ile 

etkileşimine dayanarak geliştirilmesi gereksimini. 



3 

Kapasitenin, çevresel sürdürülebilirlik ilkelerinin 

anlaşılmasına ve bu kapasitenin uzun dönemli ekonomik 

kalkınma ile etkileşimine dayanarak geliştirilmesine 

büyük gereksinim vardır. Yönetim Otoritesi’ne, Program 

İzleme Komitesi üyelerine ve proje başvuru sahiplerine, 

çevreyle ilgili yetkili kurumlar veya STK’lar tarafından eğitim 

verilebilir. 

10 Öncelik Yönetimi Grupları, Çalışma Grubu’na her projenin Yapısal Fon (Structural 

Funds) yatırımına uygunluğu ile ilgili önerilerde bulunur. 

11 Çalışma Grubu’nun rolü, Hedef Bir Sekreterliği’ne onaylanmak üzere projeler 

önermektir. 

12 Çevresel sürdürülebilirlik ortak ilgi alanı teması için geçiş kriterleri: Başvuru 

sahibi projenin çevre üzerindeki hem olumlu hem de olumsuz etkilerini dikkate 

almış ve olumsuz etkileri nasıl azaltacağına dair önerileri açıklamış mıdır Başvuru 

sahibi projenin çevre üzerindeki etkilerini ölçme, izleme ve raporlama yönteminin 

ayrıntılarını vermiş midir Başvuru sahibi, eğitimler de dahil olmak üzere çevresel 

faaliyetleri proje maliyetine dahil etmiş midir Dört milyon sterlinin üzerindeki 

projelerde başvuru sahibi tarafından bir çevresel değerlendirme yaptırılmış mıdır 

13 Çalışma Grubu’nun rolü, Hedef Bir Sekreterliği’ne onaylanmak üzere projeler 

önermektir. 

14 Güney Batı Devlet Ofisi (GOSW) Güney Batı Bölgesi’nde merkezi hükümeti temsil 

etmektedir. 

15 Yenilenmenin Sağlanmasından Sorumlu Grup, kent paydaşlar grubu olan, Bristol 

Ortaklık Grubu’nun bir alt grubudur. 

16 Business Link, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Department of Trade and Industry - DTI) 

tarafından yönetilen iş destek, danışmanlık ve bilgilendirme hizmetidir. 

17 Promoting Regional Sustainuable Development through European Funding 

Programunes: Experiences from the East of England (Avrupa Fonlama Programları 

Çerçevesinde Bölgesel Sürdürülebilir Gelişmenin Teşvik Edilmesi: İngiltere’nin 

Doğusundaki Deneyimler). Simon Chubb, Çevre Ajansı, Birleşik Krallık. 

18 Doğu İngiltere’de Yapısal Fonlar aşağıdaki programları kapsamaktadır: Hedef 2, 3, 

Equal, LEADER+, Interreg ve Kırsal Kalkınma Yönetmeliklerinin Doğu Kırsal Kalkınma 

Planı. 


31


4 

Program izleme ve 

değerlendirmede ortaklık 

4.1. İzleme ve değerlendirme sürecinde 

ortaklığın katma değeri 

İzleme ve değerlendirme sürecindeki ortaklık, bu ortaklığa 

katılan bütün kesimler için düşük bir maliyetle sağlanan 

çok büyük bir öğrenim deneyimidir. Ortakların izleme 

komitelerine katılımı, karşılıklı görüş ve bilgi alışverişinde 

bulunmalarına imkân tanır. İzleme komitelerinde ortaklık, iyi 

yönetilirse, katılan bütün tarafların, maliyeti yüksek kapasite 

geliştirme programları yerine çevresel olarak sürdürülebilir 

bölgesel kalkınma ilkelerinin daha iyi kavramalarına yardımcı 

olur. Program izleme komitesindeki ortaklar, proje seçimi 

kriterleri konusundaki düşüncelerini ve bu düşüncelerin proje 

puanlama sistemi içindeki ağırlıklarını diğer katılımcılarla 

tartışmaya zorlanır. Program izleme komitesine katılan 

ortakların, aynı zamanda programın tamamlanması ve 

benzeri konulara yönelik olarak değişikliklerin benimsenmesi 

yoluyla yapılan ayarlamaları da tartışmaları gerekir. Böyle 

bir deneyim sayesinde, ortaklar birbirlerini daha iyi 

anlayabileceklerdir. Bu deneyimin daha iyi bir program 

performansı üzerindeki etkileri tartışma götürmez olsa da, 

parayla ölçülemeyecek bir avantajdır. 

Programın değerlendirilmesi, mevcut uygulamadan 

daha fazla öğrenilmesini sağlamak için bir araçtır. Bir 

değerlendirme, sadece biçimsel bir değerlendirme raporu 

üretilmesini değil de, mevcut bütün en iyi uygulama 

örneklerinin belirlenmesi ve aynı zamanda programın 

kusur ve aksaklıklarının ortaya çıkarılması anlamına 

gelecekse, bu ancak bir ortaklık yapısı içinde elde 

edilebilir ve düzenlenebilir. Böyle bir ortaklık, program 

uygulamasının farklı düzeylerinde, geniş bir yelpazedeki 

paydaşların (proje liderlerinden değişik aracı kuruluşlara ve 

yönetim otoritelerine kadar) deneyimlerinin de programa 

dahil edilmesini sağlamaktadır. Böylece ortaklık, aynen 

programlama aşamasında olduğu gibi, değerlendirme ekibi 

tarafından ücretsiz veya düşük maliyetle kullanılabilecek ek 

deneyim ve teknik bilginin harekete geçirilmesini sağlayan 

bir araçtır. 

Aynı ortakların programın bütün aşamalarından (programlama, 

uygulama ve değerlendirme) birlikte geçmeleri 

kaydıyla, izleme ve değerlendirme sürecindeki ortaklık, 

programların yönetilmesi için uzun vadeli yerel sorumluluk 

oluşturulmasında da itici bir güçtür. Yerel yaklaşım genellikle 

her açıdan (çevresel, kurumsal, siyasi), ulusal olarak yönetilen 

programlardan daha sürdürülebilirdir; ulusal olarak yönetilen 

programların etkileri, her zaman harcanan fonların beklenen 

etkilerinin gerisinde kalabilmektedir. 

4.2. Mevcut uygulamanın gözden 

geçirilmesi 

Program izleme komitesi 

AB Yapısal Fonlar Tüzüğü, bütün bölgesel kalkınma 

programlarında yönetimin ve proje yürütme sürecinin 

denetlenmesi için bir Program İzleme Komitesi’nin olmasını 

gerekli kılmaktadır. 

İzleme Komitelerinin oluşturulması her zaman Üye 

Devletler’in sorumluluğundadır. Yönetilen bu komiteler, 

yapısal önlemlerin uygulanmasının etkinliğini ve kalitesini 

garanti eder. 

İzleme Komitelerinin genel olarak görevleri şunlardır: 

• programın tamamının uygulamaya konulmasını izlemek; 

• programlar için tamamlayıcı unsurlar ortaya koymak; 

• program çerçevesi içinde, proje seçim kriterlerinde 

yapılan değişiklikler üzerinde değerlendirme yapmak ve 

bu değişiklikleri onaylamak; 

• programın amaçlarının uygulamaya konulmasındaki 

ilerlemeyi düzenli olarak gözden geçirmek. 

Bazı İzleme Komiteleri, aynı zamanda büyük ölçekli 

projelerin (örneğin Güney Batı İngiltere Hedef İki Programı) 

onaylanmasından da sorumludur. 

Dahil edilen katılımcılar 

Birçok programın izleme komitelerinde sosyal ve ekonomik 

ortaklar ile çevresel, ulusal ve bölgesel otoriteler bulunur 

ve zaman zaman STK’ların temsilcileri de komitede yer alır. 

Ancak bu üyelerin hepsi oy kullanamaz: Programlara bağlı 

olarak, bazılarının sadece danışmanlık rolü olabilir. 

İspanya’nın La Rioja Bölgesi İzleme Komitesi’nin oy hakkı 

olan üyeleri, esasen bölgesel yönetimin birimlerini ve 

bakanlıklarını ve yönetim otoritesini temsil etmektedir. Yerel 

kurumları ve sosyal ortakları temsil eden diğer ortakların 

sadece danışman olarak rolleri bulunmaktadır. 

Diğer bir örnek, Malta’nın Tek Programlama Belgesi İzleme 

Komitesi’dir. Yapısal Fonlar merkezi hükümet tarafından 

yönetildiği için, oy kullanma hakkı olan üyeler esasen 

bakanlıkları ve yönetim otoritelerini temsil etmektedir. Malta 

Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Konseyi’nin temsilcilerinin, 

32 



4 

sosyal ve ekonomik ortakların ve çevresel kuruluşların 

sadece danışmanlıkla ilgili rolleri bulunmaktadır. 

Yunanistan’da son programlama döneminde çevresel 

ortaklar (STK’lar), 24 operasyonel programın her birinin 

İzleme Komitelerine, oy kullanma hakkı olan üyeler olarak 

dahil edilmiştir. 

Yetkili Çevre Kurumlarının katılımı 

Birçok ülkede çevresel konularla ilgili makamlar, İzleme 

Komitelerinin üyesidir. Bunlar çoğu zaman daha önemli roller 

oynamakta olup, genel olarak programın yatay teması olarak 

çevrenin uygulanması ile ilgili sorumluluklar alırlar. 

Örneğin, İtalya’nın Puglia Kenti’nde, Çevreyle İlgili Yetkili 

Kurum çevre koruma konusunun ve bu konuda alınan 

önlemlerin hem programlama hem de uygulamaya geçirilme 

safhalarında programla bütünleştirilmesi için Yönetim 

Otoritesi ile ve önlemi alan ve uygulayan yöneticilerle işbirliği 

yapmaktadır. Çevreyle İlgili Yetkili Kurum aynı zamanda, 

programın çevre koruma yasalarına hem alınan tedbirler 

hem proje açısından uygunluğunu da kontrol etmektedir. 

Ayrıca bölgesel ve yerel düzeyde plan ve projelerin bazı 

kategorilerinin çevresel etkilerinin değerlendirilmesi için 

yöntemler de geliştirmektedir. Bazı durumlarda ise projelerin 

değerlendirilmesi ile ilgilenmektedir (örneğin, entegre 

projeler, büyük projeler ve performans rezervi ile finanse 

edilen projeler). 

Birleşik Krallık’ta yatay temaların yöneticileri 19 , Cornwall 

ve Scilly Adaları Hedef Bir Programı’nın bölgesel kilit 

paydaşlarının temsilcileri ile birlikte İzleme Komitelerinde 

görev almaktadır. Her Program İzleme Grubunda 20 

Çevresel Sürdürülebilirlik Tema Yöneticisi’nin bulunması 

önemlidir, zira tema yöneticisi, Hedef Bir Programı’nda 

karar alınması sırasında, çevre koruma konusunu genel 

ilkeleri ile savunabilmektedir. Tema yöneticisi, Program 

İzleme Gruplarının çevresel sürdürebilirlik ile ilgili bilgilerini 

geliştirmelerine yardımcı olabilir. Program İzleme Grubuna 

ve Çalışma Grubuna bir çevre koruma uzmanının dahil 

edilmesi, başka bir yolla çevre konuları ile ilgilenme 

fırsatı bulamayacak olan kişilerin çevresel sürdürebilirlik 

kavramlarını ve uygulamasını öğrenme olanağı bulmasını 

sağlar. 

İngiltere’nin çoğu bölgesinde, Çevreyle İlgili Yetkili 

Kurumların (Çevre Ajansı, Kırsal Ajans ve English Nature) 

temsilcisi de, Çevresel Sürdürülebilirlik Tema Yöneticisi’nin 

yanı sıra program izleme gruplarında bulunmaktadır. 

Çevresel sürdürülebilirlik tema yöneticilerinin çoğu, Çevreyle 

İlgili Yetkili Kurumlardan biri tarafından desteklenmekte ya 

da birinden veya bir kaçından kısmen mali destek almaktadır. 

Hem Çevreyle İlgili Yetkili Kurumların temsilcisi - özel 

uzmanlık alanlarında teknik becerilere sahip meslektaşlarının 

ağlarını kullanarak - hem de Çevresel Sürdürülebilirlik Tema 

Yöneticileri - kişisel uzmanlıklarını kullanarak - çevresel 

sürdürebilirlik konusunda öneriler ve rehberlik sağlamaktadır. 

Polonya’da İşletmelerin Rekabet Gücünün Artırılması 

için Sektörel Operasyonel Program kapsamında, İzleme 

Komitesi tarafından oluşturulan çevresel koruma ve 

sürdürülebilir kalkınma ile ilgili grupların, çevresel koruma 

ve sürdürülebilir kalkınmanın entegrasyonunu sağlama 

görevleri bulunmaktadır. Bu gruplar, çevre kuruluşları da 

dahil olmak üzere, sivil toplum ortaklarını da bünyelerinde 

bulundurmaktadır. 

STK üyelerinin program izleme komitelerine katılımı 

Çek Cumhuriyeti’nde her bir operasyonel programın izleme 

komitesinde STK temsilcilerine en az bir koltuk ayrılmaktadır. 

Çoğu durumda ise, biri sosyal diğeri çevre sektöründen 

olmak üzere, iki STK temsilcisi bulunmaktadır. Bu temsilciler, 

Gönüllü Kuruluşlar için Devlet Konseyi (Çek Cumhuriyeti’nin 

bir danışma organı) tarafından düzenlenen açık bir rekabet 

süreci sonucunda seçilmiştir. Başvuru çağrısı, STK 

temsilcisinin uzmanlığı için sıkı kriterler içermiştir ve ardından 

temsilciler konudan sorumlu bakan tarafından atanmıştır. 

Polonya’da İzleme Komiteleri ile Yürütme 

Komitelerine üye olarak katılacak çevre STK’ları 

temsilcilerinin seçim prosedürleri 

Birçok komite tarafından iki tür seçim prosedürü 

uygulanmaktadır: 

• Ulusal Kalkınma Planı Yasası’nda belirlenen 

prosedürler gereği, Kamu Yararına Faaliyetler 

Konseyi tarafından yapılan atamalar ile ilgili öneriler. 

Ekonomi ve Çalışma Bakanlığı basın ve web sayfası 

bültenleri yayınlar. 

Kuruluşlar, bakanlığın web sayfasında yayınlanan 

formu doldurarak aday kayıt edebilir. 

Kamu Yararına Faaliyetler Konseyi, Ekonomi Bakanı’na 

temsilciler önerir. Nihai seçim bakan tarafından yapılır. 

• Açık rekabet ve oylama (Çevre Bakanlığı’nın 

uygulayacağı prosedüre çevre STK’ları ile birlikte 

karar verilir). 

Çevre Bakanlığı basın ve web sayfası bültenleri 

yayınlar. Kuruluşlar bakanlığın web sayfasında 

yayınlanan formu doldurarak aday kayıt edebilir. Her 

çevre STK’sı iki aday için oy verebilir. En çok oyu alan 

aday ilgili komitelere seçilir. 

Uyum Fonu Çevre Yürütme Komitesi’nin seçim 

prosedürü hiç kuşkusuz, bir iyi uygulama örneğidir. 

Çevre STK’ları temsilcileri kuruluşlarından tam yetki 

almışlardır. Çevre koruma ile yalnızca teorik çerçevede 

ilişkisi olan kuruluşların elenebilmesi için, prosedür 

hangi çevre STK’larının oylama yetkisi olduğunu açıkça 

tanımlamalıdır. 


33


4 

Avusturya’da, STK’lar kurulduklarında İzleme Komitelerine 

entegre olur. Temsilcilerinin seçimi STK’ların kendi 

aralarında yapılır. Bu süreç aynı zamanda fırsat eşitliğinden 

sorumlu STK’lara da uygulanmıştır. OEROK (Avusturya 

Bölgesel Planlama Konferansı), STK’ların, izleme komiteleri 

ve bunların üyelerinin hak ve görevleri hakkında geniş bilgi 

aldıkları toplantılar düzenlemiştir. 

Programın çevresel değerlendirmesi 

Amaç, programın çevreye olan etkisini değerlendirmektir 

ve değerlendirme projenin çevresel performansını temel 

alır. Dolayısıyla, bütün başvuru formlarında ve proje ilerleme 

raporlarında yer alan çevresel sürdürülebilirlik çıktıları, 

programın küresel etkisinin değerlendirilmesinde kilit rol 

oynamaktadır. Ancak, pek çok programda çevre ile ilgili 

verilerin toplanması, programın diğer hedefleri için yapılan 

veri toplama işlemi kadar kapsamlı olmamaktadır. 

Örneğin, İngiltere’deki çevresel sürdürülebilirlik tema 

yöneticilerinden giderek artan şekilde, başvuru sahiplerinin 

rapor verebilecekleri çevresel sürdürülebilirlik çıktıları 

önermeleri istenmektedir. Çevresel göstergelerin 

programdaki her önlemin başlangıcında tanımlanması 

gerekmektedir. 

Programın değerlendirmesi düzenli olarak İzleme Komitelerine 

rapor edilir: Pek çok uygulayacı değerlendirmenin sürekliliğine 

önem vermektedir. 

OEROK: Avusturya Bölgesel Planlama Konferansı 

değerlendirme ile ilgili kapsamlı bir çalışma yapmaktadır: 

• Çevresel hususların değerlendirilmesi ve izlenmesi 

ile ilgili yöntem ve göstergelerin tanımları. 

• Cinsiyet eşitliği yönünden ortak çalışmalar; 

• Ara değerlendirme ve standartlar için çalışma 

şartnamesi; 

• Deneyimlerin paylaşılması ve kalite kontrolleri; 

• Sonuçlara ve çıkarımlara olan yansımalar; 

• Performans rezervi tahsis yöntemi; 

• Ara değerlendirmenin güncellenmesi. 

OEROK, “Methode zur Evaluierung von 

Umweltwirkungen der Strukturfondsprogramme” 

(Yapısal Fonların Çevresel Etkilerini Değerlendirme 

Yöntemi) 21 çalışmasını geliştirmiştir. 

İspanya’da, programın çevresel açıdan izlenmesi 

işi, Çevreyle İlgili Yetkili Kurumlar Ağı tarafından 

yürütülmektedir. La Rioja Bölgesi’ndeki Çevreyle 

İlgili Yetkili Kurum, İzleme Komitesi aracılığıyla, kendi 

göstergelerini kullanarak ve Çevreyle İlgili Yetkili Kurumlar 

Ağı tarafından hazırlanan belgelarin yardımıyla, çevresel 

koruma gereksinimlerinin Tek Programlama Belgesi’ne 

entegrasyonuyla ilgili bilgiler vermektedir. Çevreyle 

İlgili Yetkili Kurum, İzleme Komitesi’ne, finanse edilen 

faaliyetlerin çevre üzerindeki etkilerinin göstergeler 

kullanılarak yapılan değerlendirmelerinin yer aldığı bir çevre 

raporu hazırlamaktadır. Ancak, çok sayıda gösterge olduğu 

ve uygulayan kuruluşların zaman zaman bu göstergelerin 

nasıl kullanılacağını bilmediği söylenmektedir. 

4.3. İzleme ve değerlendirme için öneriler 

İzleme komitelerine ortakların katılımı 

Her tür ortağa tam ve eşit üyelik verilmesi önerilir. Bu, 

ilgili ve/veya etkilenen kuruluşların ortak sorumluluk 

oluşturmasını sağlar. Çevre ortaklarına, ekonomik ve sosyal 

ortaklarla aynı önem verilmektedir. 

Yapısal Fonları İzleme Komitelerindeki ortaklık, her Üye 

Devlet için zorunludur. Program İzleme Komitesi üyelerinin 

seçimi, uygun olan durumlarda açık ve şeffaf şekilde 

yapılmalıdır. İlgili sorumlu organ tarafından duyurulan 

seçimler veya kesin kriterlere dayalı açık rekabet yöntemi 

kullanılmalıdır 22 . Üyeler bunun ardından, mevcut en yetkili 

organ tarafından (bakan veya benzeri) atanır ve bu suretle 

her iki kaynaktan da - seçim ve üst düzey siyasi atama 

- tam yetki almış olurlar. Ara değerlendirme sonrasında, 

seçimler arasında uygun aralıkların olabilmesi için süreç 

tekrarlanmalıdır. 

Yönetim Otoritesi aynı zamanda, komitelerde tüm sektörün 

temsilcisi olarak yer alacak kuruluşların seçiminde de çok 

dikkatli olmalıdır. Yukarıda önerildiği gibi, büyük olasılıkla 

seçim yöntemi kullanılır. 

Programın değerlendirilmesine ortakların katılımı 

Değerlendirme süreci programlama sürecinin aynısıdır - 

16. sayfadaki programlama sürecinde ortaklık ile ilgili 

önerilere bakınız. 

Değerlendirmede ortaklığı düzenlemek için benzer araçlar 

kullanılabilir. Ortaklığın derecesi mevcut kaynaklara 

bağlıdır. Yerel veya bölgesel paydaşlar mümkün olan her 

yerde değerlendirme ekibinin bir parçası olmalıdır veya en 

azından bölgesel deneyimler ile ilgili veriler toplanmalıdır. 

Mümkünse, geniş bir yelpazedeki farklı tür kuruluşlarla 

görüşmeler yapılmalıdır: Yönetim Otoritesi, aracı kuruluşlar, 

proje liderleri, uzmanlar ve bölgesel danışmanlık kuruluşları. 

Değerlendirme raporu mutlaka yayımlanır. 

Ortaklığın kendisinin de, uygulama öncesinde, ara 

dönemde ve değerlendirme sonrasında değerlendirilmesi 

gerekmektedir. İyi bir ortaklığın net göstergeleri hâlâ eksik 

olsa da, en önemli noktanın ortaklığın bütün aşamalarında 

program performansı üzerinde oluşturduğu etki olduğu 

unutulmamalıdır. 

Bu aşamaların takip edilmemesi durumunda, 

değerlendirmeler muhtemelen programlama sürecindeki 

en iyi uygulamanın belirlenmesi konusunda başarısız 



4 

olacak veya değerlendirilen programdaki eksiklikler 

giderilemeyecektir. 

Çevresel konularla ilgili değerlendirme raporları için veri 

toplama sorunundan da bahsetmemiz gerekmektedir. Bu 

raporların yazılması ve verilerin toplanması sürecindeki 

ortaklığın da, en azından formatın tasarlanması ve program 

değerlendirme yöntemi konusunda güçlendirilmesi 

gereklidir. 

Projenin uygulanması ile ilgili bölümde sunulan önerilerin 

bazıları bu bölüm için de geçerlidir. 

19 Fırsat eşitliği, sürdürülebilir gelişme ve Bilgi ve İletişim Teknolojileri (ICT) 

Yöneticileri 

20 Program İzleme Grupları bölgesel yönetim, yerel yönetim, Güney Batı 

İngiltere Bölge Kalkınma Ajansı, diğer kamu sektörü kurumları, özel 

kuruluşlar ve gönüllü sektörlerden gelen kişileri içermektedir. Program 

İzleme Komitesi’nin resmi görevi, Güney Batı Devlet Bakanlığı’na program 

yönetimi ve uygulaması ile ilgili bilgi vermek; izleme sürecine destek 

olmak ve ilerleme raporlarını Komisyonun onayına sunmayı içermektedir. 

21 http://www.oerok.gv.at/EU_Regionalpolitik_in_Oesterreich/strukturfonds_ 

2000_2006_i_D /EU_Regionalpolitik_Evaluierung.htm 

22 Kriterler, bireyin niteliği/deneyimi ve İzleme Komitesi çalışmalarına 

yapması beklenen katkıları ve aynı zamanda temsilciyi gönderen 

kuruluşun nitelik ve konumunu değerlendirmelidir. 


35


5 

Etkili bir ortaklığın önündeki 

tipik engeller 

5.1. Ortakların Yapısal Fonlar hakkındaki 

anlayış ve bilgi eksikliği 

STK’lar, belediyeler ve diğer ortaklar bölgesel kalkınma 

politikaları ve programları konusunda çoğu zaman bilgi 

eksikliği içindedir. Bu, bir taraftan tartışmaların yüzeysel 

bir düzeyde kalması tehlikesini ortaya çıkarmakta, diğer 

taraftan da tartışmalarda standart argümanlar kullanılmasına 

neden olmaktadır. Ortakların nitelikli ve deneyimli personel 

istihdam edebilmesi için hem eğitim ve bilgiye, hem de daha 

fazla kaynağın temin edilmesine ihtiyaç vardır. 

5.2. Ortakların farklı statüleri 

STK’ların katılımlarının resmi komitelere entegrasyonları ile 

sınırlandırılıp, hazırlık safhasındaki ve gayriresmi süreçlerin 

dışında tutulmaları olumlu sonuç vermeyebilir. İlgileri, 

STK’ların diğer ortaklardan daha az bilgiye sahip olması 

nedeniyle bir mazerete dönüşür. 

5.3. Sürdürülebilir kalkınmanın çevresel 

yönünün anlaşılmasında eksiklik 

Sürdürülebilir kalkınmanın çevresel yönlerinin ve uzun 

vadeli ekonomik kalkınma ile etkileşiminin anlaşılmasını 

sağlamamız gerekmektedir. Programın yönetilmesinde yer 

alan tüm kuruluşları, uzun vadeli ekonomik kalkınma ile 

sürdürülebilirlik arasındaki etkileşimi anlamalı ve dikkate 

almalıdır. Halihazırda çoğu, çevreyi kaliteli ekonomik 

kalkınma için bir koşul olarak görmek yerine, yasal bir engel 

olarak görmektedir. 

Bu konuda bilincin, iletişimin iyileştirilmesi ve sürdürülebilir 

kalkınmanın tüm düzey ve önceliklerdeki programlara 

entegrasyonuna kendini adamış daha fazla nitelikli personel 

ve eğitim yoluyla artırılmasına ihtiyaç bulunmaktadır. 

Sürdürülebilir kalkınmanın programlara entegre 

edilmesinde kararlı personelin eksikliği, çoğunlukla 

yetkili makamlar içinde kavramın daha iyi anlaşılmasını 

önlemektedir. Kendini işine adamış bu personel, çevreyle 

ilgili yetkili kuruluşlar içinde istihdam edilebilir veya 

Yönetim Otoritesi’ne bağlı bir görev gücü oluşturabilir. 

Böyle bir ekip sadece izleme ve değerlendirme 

komitelerinde yer almakla kalmaz, tüm katılımcılara 

rehberlik, eğitim ve yardım da sağlayabilir. Programların 

dışındaki topluluklar da hedeflenmelidir. 

Ayrıca, tüm ülkeler bir sürdürülebilir kalkınma stratejisi 

geliştirmeli ve bunu gelecekteki herhangi bir planlamaya 

temel olarak kullanmalıdır. 

Aynı ülke içinde bile çevreyle ilgili yetkili kuruluşlar ve 

Yönetim Otoritesi arasındaki bilgi alışverişi her iki tarafta da 

kapasite geliştirilmesi için iyi bir yol olabilir. 

5.4. Sınırlı tam katılım kabiliyeti 

Anketler ile tanımlanan temel sorunlar, zaman kısıtı ve 

insan kaynakları eksikliği olmuştur. Bunlar, ortakların katılım 

kabiliyetini kısıtlamaktadır. Dahası, girdiler ile ilgili bir eksiklik 

olduğu ve STK’lar ile diğer toplumsal ortaklar tarafından etkili 

katılım için verimli hiçbir yöntem olmadığı görülmektedir. 

Mümkün olması durumunda, ortaklıklarda yer alan ulusal 

ve bölgesel STK’lar veya STK ağlarını desteklemek üzere 

teknik yardım ve/veya uygun yerel finansman kaynağı temin 

edilmesi önerilmektedir. Örneğin, ilgili STK temsilcilerinin 

doğrudan maliyetleri (yani, seyahat ve konaklama), teknik 

yardım bütçesi veya programlara ek bir bütçe ilave edilerek 

karşılanmalıdır. 

5.5. Açık katılım prosedürlerinin ve 

ortakların rollerinin eksikliği 

Katılımcıların çoğu yapılandırılmış düzenleme ve rollere 

açıklık getirilmesine olan gereksinimi vurgulamıştır. Örneğin, 

çevreyle ilgili yetkili kurumların ve çevre STK’larının Yapısal 

Fonlar Tüzüğü ve yönlendirici belgelerdeki rolünün net 

olarak belirtilmesi gerekmektedir. Kurallar, programlama 

ve uygulamada ortaklar arasındaki ilişkinin net bir tanımını 

içermelidir. Çevreyle ilgili yetkili kurumlar, programların 

sürdürülebilir kalkınma ilkelerine sadık kalmasının 

sağlanması konusunda temel bir rol oynamalıdır. 

Ortaklardan alınan geribildirim ve önerilerin ele alınma 

şekline dair bir yöntem geliştirilmesi gerekmektedir. 

Kurumlar, yorum yapılması konusunda makul bir süre 

tanımalı ve yorumlar konusunda saydam olmalıdır. Yorumda 

bulunanlar, hangilerinin kabul, hangilerinin ret edildiği ve 

nedenleri konusunda bilgilendirilmelidir. 

5.6. Tartışma, iletişim, bilgi ve geribildirim 

konularında eksiklik 

Planlama ve operasyonel süreçler ile bunların zamanlamaları 

hakkında bilgilere erişim geliştirilebilir ve toplantı ile danışma 

36 



5 

süreçlerinin zamanlarıyla ilgili olarak önceden bildirimde 

bulunulabilir. Tüm programlama belgeleri kamuya açık 

ve son danışma toplantısı tarihinden makul bir süre önce 

temin edilebilir olmalıdır. Yürütme ve izleme komitelerindeki 

tüm ortaklar için saydam, zamanında ve doğru bilgiler 

sağlanmalıdır. 

Yorumları kabul edilmeyen paydaşlar için net açıklamalar 

yapılmalıdır. Yorumlar kabul edildiğinde ilgili belgelere nasıl 

dahil edildikleri konusunda açıklama getirilmelidir. 

Ortaklar arasındaki iletişim sürekli ve akıcı olmalıdır. En 

önemli unsurlar, ilgili kişi ve kurumlar arasında güven 

oluşturmak, müzakere ve iş ilişkilerinde açıklığı sağlamaktır. 

Güven ve açıklığı oluşturmak, zaman ve çeşitli ortakların 

düşünceleri, sınırlamaları ve benzeri konular hakkında ortak 

bir anlayış geliştirmek için yoğun iletişim gerekir. 

Çoğu çevreci programlamaya gönüllü olarak katılmakta olup, 

ücret almamaktadır. Örneğin, ticaret odası temsilcileri gibi 

diğer katılımcılar, lobicilik işlerinin bir parçası olduğundan, 

çoğunlukla komitelerde yer almak için para alır. En azından 

doğrudan maliyetler (seyahat giderleri dahil) karşılanmalıdır. 

Örneğin, İrlanda’da STK temsilcilerine her ay iki gün 

komitede yer almaları için ödeme yapılır. 


37


Ek 1 

İngiltere Örneği: Çevre kuruluşlarının AB Yapısal 

Fonlarının yönetimi ile ilgili katılımlarını belirleme 

konusunda temel kuralların konulduğu belge 

Çevre, Ulaştırma ve Bölgeler Bakanlığı 

(Department of Environment, Transport 

and Regions - DETR) ile Çevre Ajansı, Kırsal 

Ajans ve English Nature arasında imzalanan 

AB Yapısal Fon Programları 2000-2006 ile 

ilgili hizmet anlaşması 

Amaç 

Bu hizmet anlaşmasının (“bu Anlaşma”) amacı, 

görevlendirilmiş olan çevreyle ilgili yetkili kurumların 

İngiltere’de yürütülmekte olan AB Yapısal Fon 

programlarının geliştirilmesinde ve uygulanmasında 

oynayacakları rolü tanımlamaktır. 

Giriş 

Bu Anlaşma, İngiltere’de fondan yararlanabilecek bölgelerde 

Hedef 1, Hedef 2 ve ilgili Topluluk Girişimleri çerçevesinde 

yürütülecek olan 1999 sonrası AB Yapısal Fonlar programları 

ile ilgilidir. Söz konusu Fonlar, Avrupa Bölgesel Kalkınma 

Fonu (ABKF), Avrupa Sosyal Fonu (ASF), Avrupa Tarımsal 

Yönlendirme ve Garanti Fonu (ATYGF) ve Balıkçılık 

Yönlendirme Mali Aracı’dır (BYMA). 

Yapısal Fonların hedeflerinden biri, Avrupa Birliği genelinde 

ekonomik ve sosyal uyumun güçlendirilmesidir. Bu, 

Birleşik Krallık Hükümeti ve Avrupa Toplulukları Komisyonu 

(“Komisyon”) arasında, Tek Programlama Belgeleri’ndeki 

(TPB’ler) program alanları için mali destek sağlamaya ilişkin 

öncelikleri belirleyen stratejilerle ilgili olarak tesis edilmiş 

ortaklık ve anlaşma aracılığıyla takip edilir. 1999 sonrası 

uygulamada olacak ve bu anlaşmanın etki alanı içinde olan 

üç ana mali destek stratejisi şunlardır: 

Hedef 1: Kalkınmada geri kalmış bölgelerdeki yapısal uyumu 

ve gelişmeyi teşvik etmek. 

Hedef 2: Endüstriyel, kırsal, kentsel ve balıkçılığa bağımlı 

bölgeler dahil olmak üzere ciddi sosyal ve ekonomik 

gerileme ile karşı karşıya olan bölgelerin kalkınmasını teşvik 

etmek. 

Topluluk Girişimleri: Sınır ötesi ve uluslararası işbirliği 

(INTERREG), kırsal kalkınma (LEADER+), işgücü piyasasında 

ayırımcılık ve eşitsizliklerle mücadelede kırsal kalkınma 

(EQUAL) ve kentler ile kentsel alanların ıslah edilmesini 

(URBAN) desteklemek üzere Komisyon tarafından 

önerilmiştir. 

Bu hedeflere ulaşılması için, AB yönetmelikleri çevreyle 

ilgili yetkili kurumların Yapısal Fonlar sürecinde yer almasını 

öngörmektedir. 

Görevlendirilen kurumların rol ve sorumlulukları 

DETR, İngiltere ile ilgili programlar konusunda yetkili 

çevre kurumu (CEA) olarak tüm sorumluluğu üstlenirken, 

uygulamada bu rol, çevreyle ilgili olarak görevlendirilen şu 

üç yetkili kuruma verilecektir: Çevre Ajansı, Kırsal Ajans 

ve English Nature. Bu rol, görevlendirilmiş olan kurumların 

DETR’yi çevre konularında bilgilendirmeye ilişkin genel 

yükümlülüklerinin parçası olup, kuruluşların Birleşik Krallık 

mevzuatı çerçevesinde yasal görevleri ile uyumludur. 

Çevreyle ilgili olarak birlikte görevlendirilmiş kurumlar olan 

Çevre Ajansı, Kırsal Ajans ve English Nature, bölgesel 

ortaklığın üyeleri olarak Program İzleme Komiteleri ile 

Danışma ve Çalışma Gruplarının tüm toplantılarına katılacak 

ve önerilerde bulunacaklardır. Toplantılara katılan kurumların 

rolü, program alanı ve program uygulamasına ilişkin politika 

ve stratejik konular görüşülürken çevre konularının göz 

önünde bulundurulmasını sağlamak olacaktır. 

Çevre Ajansı, Kırsal Ajans ve English Nature, başlangıçtan 

itibaren program için stratejinin geliştirilmesinde ve Tek 

Programlama Belgesinin (TPB) kaleme alınmasında yer 

almalıdır. Bu konu ile ilgili görevlendirilen yetkili çevre 

kurumlarının Yapısal Fonlar çerçevesindeki sorumlulukları, 

aşağıda belirtilen alanlarda program yöneticileri ile 

yönetimlerine önerilerde bulunmak ve bilgi sağlamaktır: 

• programın çevre stratejisinin belirlenmesine temel teşkil 

etmek üzere bölgenin çevreye ilişkin ana hatlarının ve 

profilinin tasarlanması; 

• bölgede takip edilmekte olan ilgili bölgesel ve ulusal 

çevre politikaları ve stratejileri ile uyumlu olarak, 

program için bir çevre stratejisi ve uygun çevre amaç ve 

hedeflerinin tanımlanması; 

• TPB’nin çevresel değerlendirmesi ve değerlendirme 

bulgularının ele alınması; 

• program veya önlemlerin çevresel etkisinin ölçülmesine 

ilişkin uygun göstergelerin tanımlanması; 

• tüm proje seçim sürecini çevresel bir perspektif ile 

geliştirmek için proje değerlendirme prosedürleri ve 

kriterleri geliştirmek; 

• çevresel olarak sürdürülebilir proje tasarımı için başvuru 

sahiplerini yönlendirme; 

38 



Ek 1 

• yıllık raporlama; 

• programların çevresel etkisinin izlenmesi ve 

değerlendirilmesine ilişkin öneri. 

Yapısal Fonlar Yönetmeliği, program yönetimleri için, 

örneğin çevre profillerinin tasarlanması, çevresel hedeflerin 

belirlenmesi, izleme ve değerlendirme gibi kaynak 

gerektiren görevler ortaya çıkarmaktadır. Çevreyle ilgili 

olarak görevlendirilen yetkili kurumların, yasal görevleri 

ile uyumlu olduğu sürece önerilerde bulunarak ve bilgi 

sağlayarak süreci desteklemeleri konusunda mutabık 

kalınmıştır. Bununla birlikte, bu Anlaşma, kurumları bu 

görevleri üstlenmek konusunda taahhüt altına sokmaz. 

Çevreyle ilgili olarak görevlendirilen yetkili kurumların rolü, 

program ortaklıklarındaki faaliyetler ile sınırlandırılmamış 

olup, uygulama kurumu olan, DETR’ye Yapısal Fonlar 

ile ilişkili olarak genel çevre konularında önerilerde 

bulunacaklardır. 

Şarta bağlı yükümlülük 

Çevreyle ilgili olarak görevlendirilen yetkili kurumun rolü, 

Çevre Ajansı, Kırsal Ajans veya English Nature için bu rolün 

gereğini yerine getirirken sundukları bilgi veya önerilerle ilgili 

olarak herhangi bir şarta bağlı sorumluluk ortaya koymaz, 

imâ etmez veya içermez. 

DETR’nin rolü ve sorumlulukları 

İngiltere’de Yapısal Fonlar konusunda sorumluluk, 

uygulama kurumu olarak DETR’dedir. Çevreyle ilgili olarak 

görevlendirilen yetkili kurumlar tarafından sunulan herhangi 

bir öneriyi kabul veya reddetmek konusunda karar vermek 

DETR’nin sorumluluğu altındadır. DETR, herhangi bir karar 

konusunda, kararın dayandığı bilgiye kim katkıda bulunmuş 

olursa olsun, kararın alınması sonrasında sorumludur. 

Çevre ile ilgili bilgilerin temininde, görevlendirilen çevre 

kurumlarından herhangi birinin sorumluluğunda bulunmayan 

bir boşluk olması durumunda DETR, yetkili çevre kurumu 

olarak hareket edecek ve bir kararın dayanabileceği yetkin 

görüş ve yorumlara başvuracaktır. 

Raporlama ve bilgi 

Çevre Ajansı, Kırsal Ajans ve English Nature, Yapısal 

Fonlar sürecinde katılımcılar olarak deneyimleri hakkında 

DETR’ye, sürecin kalitesinin ve İngiltere’de Yapısal 

Fonların uygulanmasının geliştirilmesi için öneri ve 

tavsiyeleri ile birlikte 12 aylık aralıklarla yazılı rapor 

sunacaktır. Raporlar ve DETR’nin yanıtı Yapısal 

Fonlar program yöneticilerine bildirilecektir. Birlikte 

görevlendirilmiş kurumlar olarak Çevre Ajansı, Kırsal 

Ajans ve English Nature’ın rolleri, bir sonraki Yapısal 

Fonlar döneminin sonu olan 31 Aralık 2006 tarihinde, 

sürece sağladıkları faydaları ve gelecekte de yer 

almaları hususlarını yeniden gözden geçirmek üzere 

değerlendirilecektir. 

Çevre, Ulaştırma ve 

Bölgeler Bakanlığı 

adına imzalayan: 

Çevre Ajansı, Kırsal 

Ajans ve English 

Nature adına 

imzalayan: 


39




Teşekkür 

Petr Pelcl, Yüksek Denetleme Dairesi, Çek Cumhuriyeti; AB 

Fonlar ve Programlar Dairesi Eski Başkanı, Pilsen Bölgesi 

Bölge İdaresi, Çek Cumhuriyeti (Eylül 2005’e kadar). 

Ana Alegria Fernández, Consejería de Turismo, Medio 

Ambiente y Política Territorial de La Rioja, İspanya 

Marlene Bonnici, Genel Müdür, Başbakanlık Planlama 

ve Öncelikler Koordinasyon Bölümü (Yapısal Fonlar için 

Yönetim Otoritesi), Malta 

Simon Chubb, Çevresel Sürdürülebilirlik Tema Yöneticisi, 

Doğu İngiltere Devlet Ofisi, Birleşik Krallık 

Philippa Collett, Çevresel Sürdürülebilirlik Yönlendirme 

Yetkilisi, Cornwall ve Scilly Adası, Birleşik Krallık için Hedef 

Bir Programı 

Eva Diez de Cerio, Técnico de Administración General, de 

la Dirección de Acción Exterior, Consejeria de Presidencia y 

Acción Exterior de La Rioja, İspanya 

Ana Maria Lizarraga Dallo, Directora del Servicio de 

Acción Exterior, Dirección General de Asuntos Europeos 

y Planificación, Departamento de Economía y Hacienda. 

Gobierno de Navarra, İspanya 

Andreas Maier, OEROK (Avusturya Bölgesel Planlama 

Konferansı), Avusturya 

Anthony Meli, Kırsal Kalkınma Müdürü (Kırsal Kalkınma 

Programı’ndan sorumlu ve EAGGF önlemleri için bir ara 

organ), Tarımsal Araştırma ve Kalkınma Merkezi, Malta. 

Paul Owens, Bristol Hedef İki Eylem Planı, İngiltere, Birleşik Krallık. 

Magdalena Reifs, Documentalista Centro de 

Documentación y Estudios Europeos Área de Economía 

Aplicada, Facultad de Derecho, CÓRDOBA, İspanya. 

Marta Smigrowska, Yapısal Fonlar konusunda çevre ile ilgili 

Polonya STK’ları Koalisyonu Koordinatörü, ‘Polonya’da AB 

Fonlarının Programlanması ve Uygulanması’ raporunun yazarı. 

Donna Sibley, Bölgesel Politika Danışmanı, İngiltere ve 

Galler Çevre Ajansı. 

Gottfried Lamers, Federal Tarım, Ormancılık, Çevre ve Su 

Yönetimi Bakanlığı, Avusturya. 

Raporun tamamlanmasına yardımcı olan Westworld’dan Rob 

Richley’e ve güncelleyen Maria Angela Sorce’ye teşekkürler. 


41


Bölgelerindeki programlar hakkında yararlı bilgiler sağlayan GRDP ortaklarına 

teşekkürler: 

Cornwall Kent Meclisi, Birleşik Krallık 

Langhe Monferrato Roero Kalkınma Ajansı – Konsorsiyum, İtalya 

Devon Kent Meclisi, Birleşik Krallık 

İngiltere ve Galler Çevre Ajansı, Birleşik Krallık 

Navara Çevre Yönetimi, Fidanlıklar ve Ağaçlandırma, İspanya 

Federal Tarım, Ormancılık, Çevre ve Su Yönetimi Bakanlığı, Avusturya 

İtalya Yapısal Fonlar Çevre Kurumu, İtalya 

Barselona Yerel Kent Ekolojisi Ajansı, İspanya 

Malta Çevre ve Planlama Kurumu, Malta 

Med.O.R.O. – Akdeniz Araştırma, Yönelim ve Bölgesel Kalkınma Örgütü, İtalya 

Turizm, Çevre ve Bölgesel Politikalar Bakanlığı, La Rioja, İspanya 

Wroclaw Belediyesi, Polonya 

Marche Çevre Kurumu, İtalya 

Yapısal Fonlar için Bölgesel Çevre Kurumu, Sicilya Bölgesi, İtalya 

Orta ve Doğu Avrupa İçin Bölgesel Çevre Merkezi (REC), Macaristan 

Debrecen Üniversitesi, Çevre Yönetimi ve Politikası Merkezi, Macaristan 

Batı Yunanistan Bölgesi, Yunanistan 



Bu kurumlar aşağıdakilerle birlikte çalışmaktadır: 

Bristol Kent Meclisi, Birleşik Krallık 

Castilla ve Leon Bölgesel Kalkınma Ajansı, İspanya 

Çevre Koruma ve Arazi Islahı, Atık Yönetimi Programlama Dairesi, Piemonte Bölgesi, İtalya 

Natural England, Birleşik Krallık 

Eszak Alfold Bölgesi, Macaristan 

Devon ve Cornwall Öğrenme ve Beceriler Konseyi, Birleşik Krallık 

Çevre Bakanlığı, İspanyol Çevre Kurumları Ağı Sekreterliği, İspanya 

Kuzey Büyük Ova Bölgesel Kalkınma Ajansı, Macaristan 

Hedef 1 Ortaklık Dairesi, Cornwall ve Scilly Adası Programı, Birleşik Krallık 

Güney Batı İngiltere için Hedef 2 Programı, Birleşik Krallık 

Campania Bölgesi Bölgesel Çevre Kurumu, İtalya 

Calabria Bölgesi Bölgesel Çevre Kurumu, İtalya 

Piemonte Bölgesi Bölgesel Çevre Kurumu, İtalya 

Galiçya Bölgesel Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakanlığı, İspanya 

Güney Batı İngiltere Bölgesel Kalkınma Ajansı, Birleşik Krallık 

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Bulgaristan 

GRDP projesi hakkında daha fazla bilgi için 

www.grdp.org web sitesini ziyaret edin veya 

Exeter’deki proje ekibi ile temas kurun: 

GRDP Project Team 

Environment Agency for England and Wales 

Sowton Industrial Estate 

Exeter EX2 7LQ, UK 

+44(0)1392 442170 

Julie.verre@environment-agency.gov.uk 


43

ISBN: 978-975-6180-20-4 

İrtibat 

GRDP Project Team 

Environment Agency 

Manley House, Kestrel Way 

Exeter EX2 7LQ, UK. 

Tel : +44 (0)1392 442170 

E-posta: Julie.Verre@environment-agency.gov.uk 

www.grdp.org adresindeki web sitemizi ziyaret edin. 

% 100 geri dönüşümlü kağıda basılmıştır. Kapak resmi © Nadolski

Avrupa BirliÄi BÃ¶lgesel KalkÄ±nma ProgramlarÄ±nÄ±n ... - REC TÃ¼rkiye

PDF'lerinizi Online dergiye dönüştürün ve gelirlerinizi artırın!

Delete template?

Save as template ?

Avrupa BirliÄi BÃ¶lgesel KalkÄ±nma ProgramlarÄ±nÄ±n ... - REC TÃ¼rkiye