T.C. SÜLEYMAN DEMĐREL ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ...

Tolay (1983), kaliteli fidanı “ağaçlandırmada yüksek tutma başarısı gösteren ve ilk
yıllarda yaşamını aktif bir biçimde sürdürerek çok iyi büyüme yapabilen ve aynı
zamanda bu avantajlarla ekonomik dengede olan fidan” olarak tanımlamıştır. Bir
başka tanıma göre; “aynı tohum orijininden olup da, benzer yetişme ortamında ve
benzer teknik uygulamalarla (sulama, ot alma, çapalama ve gübreleme) yetiştirilen
aynı yaştaki fidanlara kıyasla morfolojik, fizyolojik ve genetik özellikleri
bakımından üstün olan fidanlar” şeklinde ifade edilmektedir (Gezer ve Yücedağ,
2006). Buna göre, orman ağacı fidanlarının kalitesini belirlemek için temelde gerekli
olan genetik uyum dışında bazı karakteristikler kullanılmaktadır. Bu karakteristikler
morfolojik ve fizyolojik özellikler olarak iki ana grupta incelenmektedir. Bunlardan;
- Fidan Boyu,
- Kök Boğazı Çapı,
- Kök Taze ve Kuru Ağırlığı,
- Gövde Taze ve Kuru Ağırlığı ve
- Gövde/Kök Kuru Ağırlık Oranı morfolojik özellikleri
oluştururken,
- Bitki Su Gerilimi,
- Kök Büyüme Potansiyeli,
- Beslenme Durumu ve
- Uyku durumu fizyolojik özellikleri belirtmektedir.
Bu gün uygulamadaki kolaylığı yönünden, fidan kalite sınıflarında morfolojik
özellikler daha çok tercih edilmektedir (Semerci, 1997). Fidanlardaki boy, çap,
gövde/kök oranı, yaş ve kuru ağırlıklar gibi morfolojik özellikler, fidan gelişimine ve
yaşama yüzdesine ayrı ayrı veya hepsinin birlikte etkili oldukları öteden beri bilinen
hususlardandır. Fidanın tutma ve büyüme başarısında büyük etken olan; gübreleme,
sulama, gölgeleme, fidan yaşı, fidanlık toprağı, fidanlık yüksekliği, yerinde kök
kesimi, şaşırtma ve fidan sıklığı gibi faktörler, morfolojik özelliklerin değişmesinde
de büyük rol oynamaktadır. Örneğin; ekim yastığında fidanlara verilecek aralık-
2