nisan 2009 - Sahil GÃ¼venlik KomutanlÄ±ÄÄ± - TÃ¼rk SilahlÄ± Kuvvetleri

İÇİNDEKİLER 

2008 Yılı Faaliyet Özeti |6| Limanlar |8| Türk Boğazlarından Geçiş Rejimine Bir Bakış |12| 

Bir Zamanlar Süngerciydik |20| Sahil Güvenlik Çanakkale Grup Komutanlığı |30| TCSG-310 ve 

TCSG-311’in Sahil Güvenlik Komutanlığı Ailesine Katılışı |34| Romanya-Ukrayna Arasında Deniz 

Alanlarının Sınırlandırılması ve Türkiye’ye Etkileri |36| Deniz Kirliliği Tespiti İçin Yeni Bir Teknoloji: 

Popeie Şamandırası |40|En Değerli Kaynak İnsan Kaynakları |44| Davetsiz Misafirler|50|Tarihin 

20 

BİR ZAMANLAR SÜNGERCİYDİK 

“Hiçbir çile sünger avcılarınınkinden daha korkunç, hiç bir çaba 

onlarınkinden daha zor değildir. ”İ.S III. yüzyılda yaşamış ünlü 

tarihçi Oppianus bu sözleri... DEVAMI 20’DE... 

8 

LİMANLAR 

Liman kelimesinin İngilizce karşılığı port veya harbor/harbour/ 

haven’dır. Ancak gerçekte, port ve harbour farklı anlamları ifade 

etmesine karşın çoğunlukla karıştırılmaktadır. Bu yüzden, port kelimesi 

dilimizde yaygın olarak kullanılmaktadır... DEVAMI 8’DE... 

SAHİL GÜVENLİK DERGİSİ 

Nisan 2009 • Sayı: 7 • Dört ayda bir yayımlanır. 

Yayın Türü: Yerel Süreli Yayın 

ISSN: 1307-4253 

YAYIN SAHİBİ VE GENEL 

YAYIN YÖNETMENİ 

Sahil Güvenlik Komutanlığı adına 

Personel Başkanı 

Dz. Kur. Kd. Alb. Tufan ACIOĞLU 

GENEL YAYIN KOORDİNATÖRÜ 

VE YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ 

SG Yb. Ahmet KENDİR 

GENEL YAYIN KOORDİNATÖR 

YARDIMCISI 

SG Bnb. Engin KUNTAY 

YAYIN İNCELEME KURULU 

Dz. Kur. Kd. Alb. Mehmet KIRTAŞ 

Dz. Kur. Kd. Alb. Ahmet GÜR 

SG İk. Yzb. Burak ERTOK 

Svl. Me. Suna ERTEKİN 

Svl. Me. Türkan COŞKUN 

Svl. Me. Eda ÜNLÜ

Gördüğü Son Centilmen Savaş ‘‘Çanakkale’’ |54| Türk Silahlı Kuvvetleri Dayanışma Vakfı |62| Yasak 

İfade ve Sorgu Yöntemleri |64| Türkçe’si Varken Türkçe’sini Kullanmak Gerek |70| Stres ve Stresle 

Başa Çıkma |76| Atatürk ve Türk Milliyetçiliği |82| Ziyaretler ve Etkinlikler |86| Karikatür 

|94| Fıkra Köşesi |95| Go |96| Briç |97| Bulmaca |98| Sudoku |98| Türkçemizi Doğru 

Kullanalım |98| 

54 

TARİHİN GÖRDÜĞÜ SON CENTİLMEN 

SAVAŞ ‘‘ÇANAKKALE’’ 

44 

EN DEĞERLİ KAYNAK 

İNSAN KAYNAKLARI 

İnsan, tarih boyunca canlıların en değerlisi olarak kabul görmüş ve dünyaya 

yön veren, çevresini ve kendisini olumlu veya olumsuz değiştirebilen tek 

canlı olmuştur... DEVAMI 44’TE... 

On ay süren bu “Tarihin Gördüğü Son Centilmen Savaş”ta artık 

sıradanlaşan ölüm kavramının, nasıl bir oyunmuşçasına olağan 

karşılandığını, 20’li yaşlarında burada... DEVAMI 54’TE... 

GRAFİK TASARIM 

SG İda. Üçvş. Serkan SÖNMEZ 

Svl. Me. Zarife Tolunay KAYHAN 

REKLAM KOORDİNATÖRÜ 

SG İk. Kd. Bnb. Ayhan SALAR 

(0312) 416 45 05 

YÖNETİM MERKEZİ 

Sahil Güvenlik Komutanlığı 

Dikmen Cd. Merasim Sk. No: 10 

Bakanlıklar/ANKARA 

BASIM YERİ 

Anadolu Yayıncılık 

Süleyman Bey Sk. No: 31/10 

Maltepe/ANKARA 

Telefon : (0312) 417 50 50 Telefon : (0312) 230 83 45 

Belgegeçer : (0312) 417 28 45 Belgegeçer : (0312) 230 83 46 

Internet : www.sgk.tsk.mil.tr Internet : www.anadoluyayincilik.com 

E-posta : sgdergisi@sgk.tsk.mil.tr BASIM TARİHİ : 15.04.2009 

ÖNEMLİ NOT 

Dergide yayınlanan yazı, fotoğraf, 

harita, illüstrasyon ve konuların 

her hakkı saklıdır. Kaynak 

gösterilerek alıntı yapılabilir. 

Dergideki yazılar yazarlarının özel 

fikirlerini kapsar. 

Sahil Güvenlik Komutanlığının 

görüşünü yansıtmaz. 

KÜNYE

Sahil Güvenlik Komutanlığı 

2008 YILI FAALİYET ÖZETİ 

[ Hazırlayan ] Serkan SÖNMEZ | S.G. İda. Üçvş. 

Sahil Güvenlik Komutanlığı, denizlerimizin korunması ve güvenliğinin sağlanması maksadıyla 24 saat 

kesintisiz olarak hizmet etmekte, mavi vatan denizlerimizin gelecek nesillere temiz, güvenli ve kaynakları 

tükenmemiş olarak bırakılabilmesi için vatandaşlardan gelecek her türlü desteğe büyük bir önem vermektedir. 

6 

Sahil Güvenlik Dergisi ° Nisan 2009 

ARAMA KURTARMA 

Denizde can ve mal koruma kapsamında, icra edilen 

515 arama kurtarma operasyonunda 7160 kişinin 

hayatı kurtarılmıştır. Ayrıca, denizde ve adalarda 

yaşadıkları sağlık problemleri nedeniyle zor durumda 

kalan 69 kişi ilgili sağlık birimlerine ulaştırılmıştır. 

DENİZ KİRLİLİĞİ 

Kirletilen denizlerimizin temizlenmesinin çok zor, yok edilen kaynakların geri döndürülmesinin ise 

imkansız olduğu bilincinden hareketle, deniz kirliliği kapsamında yapılan görevlere büyük bir önem veren 

komutanlığımız unsurları tarafından yetki sahamız içinde ve dışında toplam 163 adet deniz kirliliği tepit 

edilmiştir. Komutanlığımız, icra ettiği görevlerde denizi kirlettiği tespit edilen 38 deniz vasıtasına 145.193 

TL idari para cezası uygulamıştır. Bunun yanı sıra ilgili mevzuat gereğince ve sosyal sorumluluk bilinciyle Sahil 

Güvenlik Komutanlığı unsurları tarafından 2008 yılında komutanlığımızın sorumluluk sahasının dışında tespit 

edilen 125 deniz kirliliğinden, 52’si Denizcilik Müsteşarlığına, 33’ü Büyükşehir Belediye Başkanlıklarına ve 

40’ı Çevre ve Orman İl Müdürlüklerine bildirilmiştir.

YASA DIŞI GÖÇ 

Yasa dışı göçü önleme faaliyetleri kapsamında icra edilen 

400 olayda, 7.570 yasa dışı göçmen yakalanmıştır. 

Yakalanan yasa dışı göçmen sayısında önceki yıla göre %57 

artış olduğu görülmüştür. Ayrıca yasa dışı göç olayına karışan 

107 kişi adli makamlara sevk edilmiştir. 

YASA DIŞI SU ÜRÜNLERİ AVCILIĞI 

Denizlerimizin sahip olduğu ekonomik değerlerin 

korunması ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması 

kapsamında 20.061 balıkçı teknesi kontrol edilmiş, 

bunlardan yasa dışı su ürünleri avcılığı yaptığı tespit edilen 

1.050 tekne/kişiye 1.357.048 TL ceza kesilmiştir. 

KAÇAKÇILIK 

Kaçakçılıkla mücadele faaliyetleri kapsamında icra edilen 

45 operasyonda, 269 ton kaçak akaryakıt ele geçirilmiştir. 

Kaçak akaryakıt miktarında bir önceki yıla oranla %4 

artış, olay sayısında %42 azalma olduğu görülmüştür. 

Ayrıca 8 kg 250 g kokain, 17 kg 215 g eroin ve 21 

kg 254 g esrar ele geçirilmiştir. 

7 


2692 Sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu kapsamında, denizlerimizde kanunların temsilcisi ve 

takipçisi olan Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından 2008 yılında denizde toplam 40.988 tekne/deniz 

aracı kontrol edilmiş ve bunlardan yasa dışı faaliyette bulunduğu tespit edilen 4.382 tekne/deniz aracı 

savcılıklara sevk edilmiştir.

8 


LİMANLAR 

[ Hazırlayan ] Yalçın ERTUNA | (E) Tümamiral 

Liman algılaması, tarih boyunca değişiklik göstermiş 

ve her çağda düşünürlerin, şairlerin ve yazarların 

da önemli konusu olmuştur. Konuya, bunlardan 

birkaçını ifade ederek başlamak istiyorum. 

- Hangi limana gideceğini bilmiyorsan rüzgar sana 

yardım etmez.” (Lucius Annaeus Seneca, Romen 

Düşünürü MÖ:5-MS:65) 

- Liman, hayat mücadelesinin yarattığı beden ve ruh 

sağlığını, huzura dönüştüren cazip ve hoş bir yerdir.” 

(Charles Baudelaire, Fransız Şair, 1821–1867) 

-“Liman, gemilerin ve mürettebatının evidir.” (İtalyan 

gemi sahibi Emanuele Grimaldi) 

- Liman, esas olarak fırsatlara, hayallere, cazibeye, yer 

küresinde beşeri faaliyetleri birleştiren bir kapıya ve 

denizlerin harika dünyasına açılan bir boşluktur.” (Loyola 

de Palacıo, Avrupa Ulaştırma Komisyon Üyesi) 

Liman kelimesinin İngilizce karşılığı port veya 

harbor/harbour/haven’dır. Ancak gerçekte, port 

ve harbour farklı anlamları ifade etmesine karşın 

çoğunlukla karıştırılmaktadır. Bu yüzden, port 

kelimesi dilimizde yaygın olarak kullanılmaktadır. 

Port; gemilerin kabulünü ve yükün transferini 

sağlayan insan yapımı bir tesistir. Rıhtımları, 

iskeleleri, mendirekleri ve kreynli kızakları içerebilir. 

Keza, yükün depolanması için ambar ve depolar 

ile yükün denizden uzak yerlere transferi için 

demiryolları, karayolları veya boru hatları gibi nakil 

sistemlerine de sahip olabilir. 

Horbour ise; gemilerin hava şartlarından

arınabildikleri bir yer olup insan yapımı veya doğal 

olabilir. İnsan yapımı, mendirek veya dalgakırana 

sahip olacaktır. Doğal olanın büyük bir kısmı kara 

ile çevrilidir. Ulusal ve uluslararası mevzuatlarımız 

da ifade edilen liman tanımlamaları incelendiğinde 

farklılıklar gösterdiği görülmektedir. 

Ulusal mevzuatlarımızdan; 

• 21.01.2004 tarih ve 25682 sayılı “Gemilerden Atık 

Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” Md.4’te 

Liman; Tersaneler, marinalar ve yat limanları ile 

balıkçı ve gezinti tekneleri de dahil olmak üzere tüm 

gemilerin muhtelif faaliyetlerinde kullanılabilmeleri 

amacı ile inşa edilmiş ve donatılmış deniz ve kıyı 

yapılarını, 

• Denizcilik Müsteşarlığınca hazırlanan, “Deniz 

Emniyeti Kanun Tasarısı” Md.3’te, Liman Tesisi; 

Münhasıran limancılık hizmetlerinin yerine 

getirilmesi amacıyla kurulmuş, yolcu ve yük 

hareketinin gerçekleştirildiği rıhtım, iskele, 

mendirek, şamandıra, platform, yat limanı ve balıkçı 

barınağı gibi tesisler ile bunlara bitişik ve bütünleşik 

diğer daimi tesisler, 

• Sahil Güvenlik Komutanlığınca hazırlanan “Deniz 

Güvenliği Kanunu Taslağı” Md.3’te Liman; Gemi 

ve deniz araçlarına liman hizmetleri verilmek 

üzere kurulmuş, mendirek içinde kalan her türlü 

tesis ve alan ile demir yerlerini, ifade eder şeklinde 

tanımlanmıştır. 

Uluslararası mevzuatlardan; 

• 10.12.1982 tarihli Birleşmiş Milletler “Deniz 

Hukuku Sözleşmesi” Md.11’de, Limanlar; 

Karasularını sınırlandırmak bakımından liman 

sisteminin ayrılmaz bir parçasını oluşturan en 

dışarıdaki daimi liman tesislerinin kıyının bir 

parçasını teşkil ettiği kabul edilir. Kıyı açıklarındaki 

tesis ve suni adalar daimi liman tesisleri olarak 

telakki edilmeyecektir. 

• Avrupa Birliği mevzuatına göre Liman; Esas olarak 

gemilerin kabulü, yüklenmesi ve boşaltılması, 

yükün depolanması, depolanan malların dağıtımı ve 

yolcuların bindirilmesi ve indirilmesine ve bu iş için 

uygun çalışma ve teçhizatına sahip bir deniz ve kara 

parçasıdır şeklinde ifade edilmiştir. 

Eski çağlarda liman, esas itibariyle gemilerin, 

denizdeki çeşitli tehlikelere karşı barınabileceği 

emniyetli ve güvenli bir yer olarak görülmüştür. 

Daha sonra ticaretin artması ile liman kentleri 

ortaya çıkmış ve limanlar, gemilere emniyetli ve 

güvenli bir yer olarak işlevini sürdürmesi yanında, 

çeşitli endüstriyel faaliyetlerin yürütüldüğü ve 

son derece teknik bilgiye sahip, son teknolojiyi 

kullanabilen personeli ile bir uzmanlık alanının 

merkezi haline gelmiştir. 

Genelde aynı ülkede de olsa iki limanın birbirine 

benzediği söylenemez. Limanlar arasındaki bu 

farklılıklar, limanın, coğrafi karakteristiği ile trafiğin 

tipi ve büyüklüğünü yansıtmaktadır. Buna göre 

limanlar; balıkçı limanları yanında, kent ve ada 

limanları, haliç, nehir ağzı limanları, büyük ölçekli 

ve küçük mahalli limanlar, endüstriyel limanlar, 

taşımacılık limanları, kruvaziyer ve feri limanları 

olarak sınıflandırılmaktadır. 

Limanlardaki bu farklılıklar, aynı zamanda 

onların güçlerini de yansıtmaktadır. 23 Avrupa 

Birliği ülkesinde 1000’in üzerinde değişik liman 

mevcuttur. Bu limanlar, yılda ortalama 2 milyon 

gemi, 3,5 milyar ton yük ve 350 milyon yolcu 

trafiğine sahiptir. Bunun tahmini ekonomik 

değeri ise 111 milyar euro’dur. İlaveten çeşitli 

sektörlerde 2,5 milyon insana iş imkanı 

9 

Sahil Güvenlik Dergisi ° Nisan 2009

Cenova Limanı 

10 


yaratılmaktadır. Ayrıca limanlar insanlara, 

balıkçılık boş zaman değerlendirme ve eğlence 

gibi faaliyetleri için de bir imkan yaratmaktadır. 

Bir liman işletmesi, çok çeşitli ve değişik faaliyet 

alanlarının bir bütününü teşkil eder. Diğer 

bir değişle, liman faaliyetleri; liman işçileri, 

terminal operatörleri, gemi sahipleri, gemi 

acenteleri, gemi komisyoncuları, ihracatçılar, 

yükleme operatörleri, pilotlar, motorcular, 

gemi inşacılar, gemi onarım timleri, yakıt 

acenteleri, atık toplayıcılar, liman devleti kontrol 

görevlileri, gümrük memurları, liman polisleri, 

bankacılar, sigortacılar, deniz avukatları 

gibi çok geniş meslek grupları tarafından 

yürütülmektedir. Görüleceği üzere bu yapı ile bir 

liman kendine özgü bir kasaba görünümündedir. 

Cenova-İTALYA 

Bu bağlamda modern bir liman; 

• Süratli, emniyetli ve güvenli liman hizmetleri 

veren, 

• Gemilere teknik yardım sağlayacak deniz trafik 

kontrol sistemlerine sahip, 

• Terörizm, yasadışı göç ve diğer suç içeren 

faaliyetleri önlemeye yönelik imkan ve kabiliyeti 

olan, 

• Yolcuların, personelin, gemilerin, liman 

tesislerinin ve yükün güvenliğini sağlayabilen, 

limanlardır. 

Limanlar her zaman ülkelerin refah ve zenginliğinin 

dinamosu olmuştur. Geçmişte olduğu gibi bugün de 

denize kıyısı olan ülkeler sahip oldukları limanlar 

ölçüsünde gelişmişledir. Bunu önemseyen ve liman 

alt yapılarını güçlendiren ülkeler günümüzün deniz 

gücüne sahip ülkeleri konumuna gelmiştir. 

Bu kapsamda, ülkemiz limanlarına da genel hatları 

ile bakıldığında; Denizcilik Müsteşarlığı kayıtlarına 

göre, Karadeniz’de 32, Marmara ve boğazlarda 95, 

Ege’de 19 ve Akdeniz’de 24 olmak üzere toplam 

170 adet çeşitli büyüklükte ve amaçla kullanılan 

liman ve iskele mevcuttur. Bu limanların, 6’sı tüzük, 

13’ü yönerge ve 42’si yönetmelikle işletilmektedir. 

Mevcut limanlarımızdan, ancak birkaçı yukarıda 

ifade edilen modern liman özelliğine sahiptir. 

Mevcut limanlarımızdan kruvaziyer liman olararak 

tanımlanacak tek liman ise Kuşadası Limanı’dır. 

İstanbul Karaköy, İzmir, Antalya ve Alanya limanları 

da sınırlı olarak kullanılmaktadır.

Kuşadası 

Dünya da en hızlı büyüyen bir sektör olan kruvaziyer 

endüstrisinin alt yapısını oluşturan kruvaziyer 

limanların önemi üzerinde de durmak gerekir. 

Kruvaziyer endüstrisi alanında Dünya Turizm 

Organizasyonu (WTO) verilerine bakmak bu konuda 

yeterli bir fikir verecektir. 2006 yılı verilerine göre, 

dünya genelinde seyahat eden turist sayısı 842 

milyon’dur. Bu miktarın, % 7’si, deniz yolunu tercih 

etmiştir. Yine, Business Research Economic Advisors 

(BREA) 2006 Yılı Çalışma Raporuna göre, kruvaziyer 

endüstrisinin ABD ekonomisine olan katkısı 17,6 

milyar, Akdeniz çanağında 18 milyar dolar’dır. 

Türkiye’nin bu sektörden aldığı pay ise sadece 

720.000 milyon dolar’dır. Bunun da en önemli 

nedeni bu alandaki limanlarımızın yetersizliği ve 

limansızlıktır. Bir örnek vermek gerekirse, 2000 

yolcu ve 950 mürettebatlı bir kruvaziyer geminin 

liman harcaması ortalama olarak 322.700 dolar’dır. 

Tek başına bu değer bile denizcilik sektörünün ülke 

ekonomisine olan katkısının bir göstergesidir. 

Bu arada, ülkemizin ilk “kalkış ve varış (Homeport)” 

özelliğine sahip kruvaziyer, mega yat ve yat 

liman projesi çalışmalarının sürdürülüyor 

olması memnuniyet verici bir gelişmedir. Anılan 

liman, İstanbul Kazlıçeşme’de yapılacaktır. 

UNESCO tarafından “2010 yılı Dünya Başkenti” 

ilan edilen merkez konumundaki İstanbul, bu 

anlamda bir liman ile bu sektörün ve zincirin en 

önemli halkalarından birini oluşturmaya aday 

gösterilmektedir. Sözü edilen yatırıma ilişkin 

Ataport Liman Projesi, 12 yolcu gemisinin aynı 

anda yanaşabilme ve 200 mega yat ile 800 yat 

bağlama kapasitesine sahip olacaktır. Buna 

bağlı olarak da 3621 sayılı Kıyı Kanunu’nun 6/c 

maddesinde tanımlanan “ülke tanıtımı ve imajını 

üst seviyeye çıkaracak” biçimdeki “Kruvaziyer ve 

Mega Yat Limanı Kıyı Turizmi Tesisleri”de bu proje 

kapsamında ele alınacaktır. Ülkemize kazandırılacak 

bu önemli projenin bir an önce tamamlanması tek 

dileğimizdir. 

Makaleme gemicilik operetinin, gemilerin selametle 

bir limana avdet etmelerinin mutluluğunu yansıtan 

mısraları ile bitirmek istiyorum. 

“Gemimiz limana avdetle kalplere neşeler doluyor, çekilen 

meşakkatler hepsi birden unutuluyor” 

11 


Kuşadası Limanı

12 


TÜRK BOĞAZLARINDAN 

GEÇİŞ REJİMİNE 

BİR BAKIŞ 

[ Hazırlayan ] Yavuz GEÇİM | S.G. Yb. 

Sahil Güvenlik Marmara ve Boğazlar Bölge 

Komutanlığının sorumluluk sahasında 

bulunan ve görev yoğunluğunun büyük bir 

kısmını teşkil eden İstanbul ve Çanakkale 

boğazları, askeri literatürde kısaca ‘‘Türk 

boğazları‘‘ olarak isimlendirilmektedir. 

13 


14 


Türk boğazlarının önemi; insanların ticaret yollarını 

kullanmasıyla başlamış olup, günümüzde de 

giderek artan bir ivme içerisindedir. Özellikle dünya 

petrol rezervlerinin büyük bir kısmının bulunduğu 

Karadeniz’den diğer denizlere doğru olan ham petrol 

taşımacılığının artış göstermesi, bu konuda yaşanan 

tecrübeler ve sahildar ülkelerin konu ile ilgili yeni 

arayışlar içinde olması, Bulgaristan ve Romanya’nın 

AB’ye üyeliklerinin tamamlanması ile birlikte 

yaşanan veya yakın zamanda yaşanması beklenen 

gelişmeler, Türk boğazlarının öneminin artmasına 

yol açmıştır. 

Makalenin geriye kalan kısımlarında, İstanbul ve 

Çanakkale boğazları ifadesi yerine, Türk boğazları 

ifadesi kullanılacaktır. 

Sahil Güvenlik Marmara ve Boğazlar Bölge 

Komutanlığına atandıktan sonra, geçen 

zaman içince sık sık denizcilik konularında 

katıldığım toplantılar, gerekse Türk boğazlarında 

karşılaştığımız sorunlar, beni genel bir eksiklik 

olarak tespit ettiğim Türk boğazlarının hukuki 

statüsü konusunda araştırma yapmaya zorlamıştır. 

Konu ile ilgili olarak yaptığım incelemeler 

sonucunda, önümüze çıkan en büyük ve en 

temel kaynak olarak 20 Temmuz 1936 tarihinde 

Türkiye’nin de aralarında bulunduğu ve bazılarının 

bugün mevcut olmadığı 10 ülke tarafından 

imzalanan Montreux Boğazlar Sözleşmesi göze 

çarpmaktadır. 

Şimdi sizlere konu ile ilgisi olduğuna inandığım bazı 

ifadeleri tanımlamak ve bu ifadeler arasında hukuki 

açıdan ne gibi farklar bulunduğuna dair görüşlerimi 

ve düşüncelerimi ifade etmeye çalışacağım. İlk 

olarak sık sık karşımıza çıkan zararsız geçiş ve 

uğraksız geçiş ifadelerini ele almak istiyorum. 

ZARARSIZ GEÇİŞ-UĞRAKSIZ GEÇİŞ FARKI 

Türk boğazlarından geçmeden, Türkiye 

Cumhuriyeti’nin diğer karasularından geçiş 

yapacak gemiler eğer Türk limanlarından birine 

uğramayacak, Türk limanlarından birinden yük 

almayacak ve limanlardan birine yük bırakmayacak 

ise; uluslararası hukuka göre temelde zararsız geçiş 

yapıyor veya bu hakkını kullanıyor demektir. Eğer 

geminin Türk boğazlarından geçişi söz konusu 

ise, durum zararsız geçişten çıkıp, uğraksız geçişe 

dönmektedir. 

Şimdi kısaca zararsız geçiş hakkını tarif etmeye 

çalışalım: 

• Yabancı bir limandan kalkarak uluslararası

sularda seyreden, seyrinin bir bölümünde geçici 

olarak Türk kara sularına giriş-çıkış yapan, bu 

esnada zararsız geçiş hakkını kullanan ve tekrar 

uluslararası sulara çıkarak yabancı bir ülkenin 

limanına giden ticaret gemilerini kapsar. 

• 1958 Cenevre Sözleşmesine göre zararsız geçiş, 

“Yabancı bir geminin deniz ulaşımını sağlamak 

amacıyla bir devletin karasularından, kıyı 

devletine zarar vermeden serbestçe geçmesi” 

olarak tanımlanmaktadır. 

• Zararsız geçişin ihlal edildiği durumlar, aşağıda 

belirtilmiştir: 

• Sahildar devletin egemenliğine, toprak 

bütünlüğüne veya siyasi bağımsızlığına karşı tehdide 

veya kuvvete başvurulması veya BM Antlaşmasında 

belirtilen uluslar arası hukuk ilkelerine aykırı diğer 

herhangi bir durumda bulunulması, 

• Herhangi bir tip silahla deneme ve manevralar 

yapılması, 

• Sahildar devletin savunmasına veya güvenliğine 

zarar verecek şekilde bilgi toplanması, 

• Her türlü uçağın uçurulması, güverteye indirilmesi 

veya gemiye alınması, 

• Her türlü askeri makinelerin uçurulması, güverteye 

indirilmesi veya gemiye alınması, 

• Sahildar devletin gümrük, maliye, sağlık veya göç 

konularındaki kanun ve kurallarına aykırı şekilde 

mal, para ve kişilerin gemiye alınması veya gemiden 

çıkartılması, 

• Bilerek ve isteyerek ağır kirlenmeye sebebiyet veren 

fiillerde bulunulması, 

• Balık avlama faaliyetlerinde bulunulması, 

• Araştırma ve ölçüm faaliyetlerinde bulunulması, 

• Sahildar devletin herhangi bir haberleşme 

sisteminin veya diğer herhangi bir deniz teçhizat 

veya tesisinin işleyişini engelleyecek her türlü 

faaliyette bulunulması olarak sayılabilir. 

Yukarıdaki maddelerden birini veya birkaçını 

birden ihlal eden geminin zararsız geçiş hakkı sona 

erdirilir ve zararsız geçiş hakkını kullandığı ülkenin 

kanunlarına göre işlem yapılır. Kısaca zararsız 

geçiş; gemilerin kısa rotalardan seyir yaparak karşı 

devlete herhangi bir zarar vermeden geçiş yapmaları 

konusunda tanınmış bir haktır. 

Bu tip gemilerin uluslararası sularda olduğu sürece, 

bayrak devletinden müsade alınmadan veya kalkış 

yaptığı ülkeden başlayarak devam eden bir kaçakçılık 

faaliyetine karıştığından emin olunmadan gemiye 

müdahale etmek hukuken mümkün değildir. 

Bu tip gemiler ile ilgili olarak herhangi bir 

arama – kontrol yapılması talep edildiğinde; 

geminin zararsız geçiş hakkını kullanarak geçici 

süre için Türk karasularına gireceği yer ve zaman 

tespit edilerek, ilgili Cumhuriyet Savcısının talebi 

vasıtasıyla alınacak mahkeme kararına istinaden 

gemi sadece bu bölgede ve zamanda durdurabilir ve 

gemi aramaya tabi tutulabilir. 

Ancak, sonuçları bakımından çok sağlam bir 

istihbarat veya benzer bilgi olmadan gemiye 

müdahale etmenin, bayrak devleti ile ilgili 

bazı sıkıntılar doğurabileceği göz önünde 

bulundurulmalıdır. 

Montreux Sözleşmesine Bir Bakış 

Şimdi de; geminin Türk boğazlarından geçmesi 

söz konusu olduğunda, tabi olacağı rejimi kısaca 

inceleyelim: 

Yabancı bir limandan kalkarak, belirli kurallar ve 

sınırlamalar dahilinde Türk karasularını zararsız 

geçiş hakkını ve Türk boğazlarıyla Marmara 

Denizi’nden transit geçiş yapmak suretiyle, 

Montreux Sözleşmesi ile verilen uğraksız geçiş 

hakkını kullanarak yabancı bir limana giden ticaret 

gemileridir. Uğraksız geçiş; her yıl Türk boğazları 

ve Marmara Denizi’nden transit geçen on binlerce 

ticaret gemisi demektir. 

Uğraksız geçiş yapan gemiler ile ilgili, Türkiye 

Cumhuriyeti’ni ve Sahil Güvenlik Komutanlığını 

bağlayıcı hükümler barındıran en büyük faktör, 

20 Temmuz 1936 yılında imzalanan Montreux 

Boğazlar Sözleşmesidir. Sözleşmeye imza koyan 

devletler, aşağıda olduğu gibidir: 

• Bulgaristan 

• Fransa 

• Büyük Britanya 

• İrlanda 

• Hindistan 

• Japonya 

• Romanya 

15 


16 


• Türkiye 

• Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği 

• Yugoslavya 

Montreux Sözleşmesinin, Türk boğazlarından 

geçecek ticaret gemileri ile ilgili 2’nci maddesi 

şöyledir: 

Madde 2 : Barış zamanında ticaret gemileri, gündüz 

ve gece, bayrak ve yük ne olursa olsun, 3’üncü madde 

hükümleri saklı kalmak üzere, hiçbir işlem (formalite) 

olmaksızın, boğazlardan geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) 

tam özgürlüğünden yararlanacaklardır. 

Bu madde de bahse konu madde 3 ise şöyledir: 

Madde 3 : Ege Denizi’nde ya da Karadeniz’den 

boğazlara giren her gemi, uluslararası sağlık kuralları 

çerçevesinde Türk yasalarıyla konulmuş olan sağlık 

denetimi için, boğazların girişine yakın bir sağlık 

istasyonunda duracaktır. Bu denetim, bir temiz 

sağlık belgesi ya da işbu maddenin 2’nci fıkrasındaki 

hükümlerin kapsamına girmediklerini doğrulayan 

bir sağlık bildirisi gösteren gemiler için, gündüz ve 

gece, olabilen en büyük hızla yapılacak ve bu gemiler 

boğazlardan geçişleri sırasında başka hiçbir duruş 

zorunda bırakılmayacaklardır. 

İçinde veba, kolera, sarıhumma, lekeli humma 

(typhus exanthématique) ya da çiçek hastalığı 

olayları bulunan ya da yedi günden az bir süre önce 

bu hastalıklar bulunmuş olan gemilerle, bulaşık bir 

limandan beş kez yirmi-dört saatten az bir süreden 

beri ayrılmış olan gemiler, Türk makamlarının 

gösterebilecekleri sağlık koruma görevlilerini gemiye 

almak üzere, sağlık istasyonunda duracaklardır. Bu 

yüzden, hiçbir vergi ya da harç alınmayacaktır; sağlık 

koruma görevlileri boğazların çıkısında bir sağlık 

istasyonunda gemiden indirileceklerdir. 

Yine aynı sözleşmede, “Bu gemiler, boğazların 

bir limanına uğramaksızın transit geçerlerken, 

Türk makamlarınca, alınması işbu sözleşmesinin 

1 sayılı ekinde öngörülen vergilerden ve harçlardan 

başka, bu gemilerden hiçbir vergi ya da harç 

alınmayacaktır” hükmü bulunmaktadır. 

Boğazlar genel deyimiyle belirtilen Çanakkale 

Boğazı, Marmara Denizi ve Karadeniz Boğazı’ndan 

geçişi ve gemilerin gidiş-gelişini tarif etmektedir. 

Karadeniz Boğazı olarak isimlendirilen 

mevki, 1930’lu yıllarda İstanbul Boğazı için 

kullanılmaktaydı. 

Montreux Sözleşmesinin özünü Seyrüsefer 

Serbestisi (mare liberum) oluşturmaktadır. Mare 

Liberum ilkesi, 16. yy’da Hollandalı Hugo GROTIUS 

tarafından ortaya atılmış ve savunulmuştur. 

Evrenselleşmesi de çok uzun zaman almış 

mücadeleler sonucudur. Mare Liberum; denizde 

seyir yapan gemilerin, kimin karasuyunda olursa 

olsun, seyrüsefer özgürlüğünden yararlanacağını 

söyler. Bu ilke doğrultusunda ticaret gemileri, 

dünya denizlerinde herhangi bir formaliteye tabi 

olmaksızın, gece-gündüz demeden, serbestçe 

–ancak zararsız olmak koşuluyla–duraksız ve 

uğraksız seyir yapabilme hakkına sahiptir. Bu 

serbesti, sözleşme tarihlerinde dünyada uygulanan 

bir seyir normudur. Gemilerin sözleşmenin 

imzalandığı tarihlerde nispeten küçük boyda ve 

tonajda olmaları ve deniz kazalarının günümüzde 

olduğu kadar büyük tehdit oluşturmaması, 

seyrüsefer serbestisini işler kılmaktadır. 

II. Dünya Savaşı’ndan sonra değişen taşımacılık 

anlayışı, bunun körüklediği büyüyen gemi tonajı 

ve bu yüzden facia boyutu ortaya koyabilen 

deniz kazaları, çevre bilincinin de zorlamasıyla 

bu serbestiye zararsız olma koşulu eklemiştir. 

(Bu husus, 1958 ve 1982 Deniz Hukuku 

Sözleşmelerinde açık olarak belirtilmiştir.) 

1982 Deniz Hukuku Sözleşmesi ile uluslararası 

hukuk alanında ilk kez boğazlarda ‘‘Transit Geçiş 

Rejimi’’ kabul edilmiştir. Burada bahse konu transit 

gemi açıklaması şöyledir: Transit Gemi; bölgede 

bir limana uğramaksızın geçen gemi anlamında 

olup, Montreux Sözleşmesinde transit sözcüğü, 

‘‘Uğraksız’’ anlamında kullanılmıştır. 

Transit rejimi, detaylı olarak incelendiğinde zararsız 

geçişe göre gemilere daha geniş haklar tanıyan, 

yükümlülüklerini daha daraltan, dolayısıyla kıyı 

devletin yetkilerini biraz daha kısıtlayan bir seyir 

normudur. Bu sebepten milli menfaatlerimiz 

açısından transit geçiş yerine uğraksız geçiş ifadesini 

kullanmamız gerektiğini düşünüyorum. 

1998 yılında yayımlanan Türk boğazları Deniz Trafik 

Düzeni Tüzüğü’ne göre uğraksız geçişin ortadan 

kalkacağı durumlar aşağıdaki şekilde belirtilmiştir: 

• 48 saati aşacak şekilde geminin demirlemesi, 

• Türk boğazlarında çatma, karaya oturma, başka bir 

deniz kazasına karışma gibi tehlike sebepleriyle, 

• Mevzuat gereğince gemi hakkında Türk idari ya

da adli mercilerince araştırma, soruşturma ya da 

kovuşturma yapılması gereken hallerde, 

• İstanbul ve Çanakkale boğazlarından geçerken 

kaza, arıza, zorunlu demirleme gibi durumlarda 

uğraksız geçiş bozulmaktadır. 

Yukarıda belirtilen sebeplerden dolayı uğraksız 

geçişi bozulan bir gemiye çıkmak, Sahil Güvenlik 

görevleri kapsamında belge kontrolü yapmak hukuki 

açıdan mümkün olmaktadır. Ancak uğraksız geçişi 

bozulmayan bir gemiyi durdurmak, durdurulmasını 

talep etmek ve gemiye çıkarak arama-kontrollerde 

bulunmak; uluslararası hukuka uygun olmamasına 

rağmen, mahkemelerden alınacak yazılı arama 

kararları ile suç unsurunun tespiti veya kesin delil 

oluşturulması durumunda gemi arama/kontrole tabi 

tutulabilir. 

Dışişleri Bakanlığının Boğazlardan Transit 

Geçen Gemilere Yapılacak Müdahalenin Esasları 

konulu genelgesine göre; “Türk karasuları içinde 

olmak kaydı ile İstanbul ve Çanakkale boğazları 

çıkışında transit geçişi başlamadan/transit geçişi 

tamamlandığında gemiye müdahale edilebilir. 

Emniyet, hava şartları vb. mücbir sebeplerle, bu 

müdahaleler boğaz içinde yapılabilir” hükmü 

bulunmakta olup, bu hüküm kolluk kuvvetlerine 

avantaj sağlamaktadır. Bu husus ile ilgili yakın 

zamanda yaşanan bir örneği sizlerle paylaşmak 

istiyorum. 

Sahil Güvenlik Komutanlığının talebine istinaden; 

mahkemeden alınan bir arama kararı olmadan, 

sadece gemi kaptanının rızası ile Türk karasuları 

içerisinde bulunmuş bir gemi, 24 Ekim 2007 

tarihinde Çanakkale Bölgesi’nde Sahil Güvenlik botu 

tarafından belge kontrolüne tabi tutulmuştur. 

Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından 

24 Temmuz 2007 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe 

giren “Aramalar” konulu daimi emre göre; Türk 

boğazlarından uğraksız geçiş yapan gemiler, 

zorunlu gereksinimlerini karşılamak üzere Trafik 

Kontrol Merkezinden izin almak şartıyla tüzükte 

belirtilen demirleme yerlerinde ilgili kuruluşların 

gözetimi altında serbest pratika almaksızın 48 saat 

kalabilirler. Ancak; bu süre 48 saati aştığı takdirde, 

uğraksız geçişleri bozulmuş sayılır. 

Konu ile ilgili bir diğer örneği sizlere aktarmak 

istiyorum. İstanbul Boğazı’na güneyden girmek 

için sıra bekleyen bir gemi, 25 Ekim 2007 tarihinde 

48 saatlik bekleme süresini bilerek bozduğu için 

17 


18 


uğraksız geçişi bozulmuş, durum İstanbul Gemi 

Trafik Hizmetleri Genel Müdürlüğü (GTHGM) 

tarafından da teyit edilmiş ve gemi 26 Ekim 

2007 tarihinde Sahil Güvenlik botu tarafından 

arama-kontrole tabi tutulmuştur. 

Limanlarımıza Gelen Gemilerin Durumu 

Şimdi de sizlere başka bir durumu izah etmeye 

çalışacağım. Bu örneğimizdeki gemi; Türk 

karasularından zararsız geçiş yaparak veya Türk 

boğazlarının birinden geçerek bir Türk limanına 

gelen gemilerden birisi olsun. 

Bu gemiler, Türk karasularına girdikten itibaren 

uluslararası uğraksız geçiş hakkı gibi ilave haklar 

elde edemeyeceklerinden, Türk karasuları içerisinde 

veya Türk limanlarından birine aborda olmayı 

müteakip, Sahil Güvenlik görevleri kapsamında icra 

edilecek kontrol ve denetime (belge kontrolü gibi) 

tabidir. 

Ancak; Türk karasuları içinde veya limanlarından 

birinde bulunan ticaret gemisinde arama 

yapılabilmesi için, mahkeme kararı veya Cumhuriyet 

Savcısının yazılı emri alınmalı, savcıya ulaşılamaması 

durumunda bot komutanlığınca yazılı arama emri 

düzenlenerek arama faaliyeti icra edilmeli, sonuçları 

en seri vasıta ile savcılığa bildirilmelidir. (Sahil 

Güvenlik Komutanlığı Daimi Emri SGDE-701/1) 

Yabancı bir ticaret gemisinin, uluslararası suları 

kullanarak Türk boğazlarından birini geçerek, 

Marmara Denizi içerisindeki bir limana intikal 

etmesi, Madde 4’te bahse konu uğraksız geçiş 

hakkını bu gemiye kazandırmaz. Uğraksız geçiş 

hakkı, topyekun olarak her iki Türk boğazını ve 

Marmara Denizi’ni kapsar. Bu örnekteki gemi, Türk 

karasuları içerisinde uğraksız geçiş hakkını değil, 

zararsız geçiş hakkını kullanmaktadır. 

Dolayısı ile bu gemi üzerinde Türk karasuları ve 

Türk liman sınırları içerisinde Türkiye Cumhuriyeti 

hükümranlık hakları kısıtlama olmaksızın 

kullanılabilir. 

İlginç Bir Örnek 

Bu incelemenin son bölümünde, değişik bir faraziye 

oluşturmaya ve böyle bir durum ortaya çıktığında 

hareket tarzını belirlemeye çalışalım. 

Örneğimizdeki gemi bir Türk gemisi, yani Türk 

bayraklı bir gemi olsun. Bu gemi yabancı bir 

limandan yük almış olsun ve Türk boğazlarından 

uğraksız geçiş yaparak (yani Türk limanlarından 

birine uğramadan) gene yabancı bir limana intikal 

edecek olsun. Türk bayraklı bir geminin, Türk 

boğazlarından geçerken, yabancı gemiler gibi 

uğraksız geçiş hakkına sahip olup-olamayacağı 

hususu uzun süre araştırılmaktadır. Deniz hukuku 

uzmanları ile yapılan görüşmelerde ve istişareler 

neticesinde; böyle bir durumda uygulanacak 

harekat tarzının dayandırılabileceği bir husus tespit 

edilememiştir. 

Dışişleri Bakanlığında görevli konu uzmanları 

tarafından; “Türk bayrağı taşıdığı sürece, bir 

geminin Türk boğazlarında geçişi süresince 

uğraksız geçiş hakkından bahsedilemeyeceği, 

Türkiye Cumhuriyeti olarak (aynı zamanda bayrak 

devleti olarak) bu gemi üzerinde her türlü hakka 

sahip olduğumuzu, bu hakların sadece boğazlarda 

değil, dünyanın her yerinde geçerli olduğu” ifade 

edilmiştir. 

Kısaca özetlemek gerekirse; Türk bayrağı taşıyan bir 

geminin uğraksız geçiş hakkı bulunmamakta olup, 

Türk kanunlarının herhangi bir kısıtlama olmaksızın 

gemiye uygulanmasında herhangi bir sıkıntı 

gözükmemektedir. 

Sonuçlar: 

Sahil Güvenlik Komutanlığımızın devamlı olarak 

bu ve benzeri örneklerle karşılaşabileceğinden 

hareketle, gelecekte kadrolarında Deniz Hukuku 

(Deniz Ticaret Hukuku) konusunda uzmanlaşmış 

personelin de bulunmasının, faydalı olacağı 

değerlendirilmektedir. 

Eminim bu durumda; Sahil Güvenlik Komutanlığı 

konusunda uzman ve denizde otorite olarak 

anılmaya, bu ve benzeri durumlarda kendisine 

danışılan bir merkez olmayı bugünkünden daha 

fazla hak edecektir. 

KAYNAKLAR: 

1. 2692 SAYILI SAHİL GÜVENLİK KOMUTANLIĞI KANUNU 

2. MONTREUX SÖZLEŞMESİ (1936) 

3. DENİZ HUKUKU SÖZLEŞMESİ (1982) 

4. TÜRK BOĞAZLARI DENİZ TRAFİK DÜZENİ TÜZÜĞÜ (1998) 

5. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI’NIN “BOĞAZLARDAN TRANSİT GEÇEN GEMİLERE YAPILACAK 

MÜDAHALENİN ESASLARI” KONULU GENELGESİ, 

6. “TÜRK BOĞAZLARI, SON GELİŞMELER ÜSTÜNE BİR DENEME”, GÜNDÜZ AYBAY 

7. “TÜRK BOĞAZLARINDAN UĞRAKSIZ GEÇEN YABANCI BANDIRALI GEMİLERİN 

TUTUKLANMASI (ARREST) SORUNU HAKKINDA KISA MUHTIRA”, GÜNDÜZ AYBAY

BİR ZAMANLAR 

SÜNGERCİYDİK 

[ Yazı ve Fotoğraflar ] Tahsin CEYLAN | Sualtı Fotoğrafçısı 

20 


Sünger (Agelas oroides). Süngerler Latince’de “porus” denen 

deliklerinde birçok küçük canlıya da ev sahipliği yapmaktadırlar.

“Hiçbir çile sünger avcılarınınkinden daha korkunç, hiç bir çaba onlarınkinden daha zor değildir.” 

İ.S III. yüzyılda yaşamış ünlü tarihçi Oppianus bu sözleri Güney Ege Denizi dalgıç ve denizcileri için 

söylemiştir. İnsanoğlunun süngeri aslında İsa’dan binlerce yıl önce Ege kıyılarında ya da Akdeniz’de 

bulduğuna inanılır. Herhalde ilk keşfedilen sünger, dalgalarla kıyıya ulaşandır. Süngerin yararını 

gören insanoğlu onun peşine düşüp, bulunduğu yere yani denizin altına ulaşmakta gecikmemiştir. 

O yıllarda sünger, Ege’de, Akdeniz’de hatta Marmara’da bile çıkarmış. Ancak Ege ve Akdeniz süngeri 

en makbulüymüş. 

21 


Yengeç (Dromia personata) üzerinde taşıdığı 

süngerle kendini kamufle etmekte ve böylece güvenli 

koruma sağlamaktadır. Sualtında yürüyen bir sarı 

sünger görürseniz sakın şaşırmayın. 

22 


Yunanlılardan öğrendiğimiz süngerciliğe önce 

“gangava” (dipte ağ çekerek) ile başlamışız, 

sonrasında “skafandar” (dalgıç gemilerine verilen 

ad) ile devam etmişiz. Bir dalgıç her gün ortalama 

üç defa dalarmış süngere, derken “Hamız’ı karbon 

tesemmümü” yani kanda karbondioksit birikmesi 

süngerci diliyle vurgun’la tanışmışız. Her yıl 

3-4 kişi kaybeder olmuşuz, çok da sakatlanma. 

Aksona (dipte durak yapma) yapmayı öğrenmişiz, 

ölümlerimiz, kazalarımız azalmış, İsmet Paşa 

zamanında sünger ihracatından takdirnameler 

almışız. Süngercilere finansal destek sağlamak 

için, 1940’lı yıllarda Ziraat, İş ve Merkez Bankası 

biraraya gelerek yarı resmi Süngercilik Türk A.Ş.’ yi 

kurmuşlar. 

“Hey Bodrum!.. Masmavi gökleri, ışık dolu sokakları, 

bembeyaz evleri, hurmaları, frenk incirleriyle 

uzaklarda kalıyordu. Acaba ara sıra çakan kara 

gözlerle, çiçekli ve rüzgarlı pencerelerle mandalin 

esintileri ve darbuka sesleriyle süslenen o yurt 

yollarında sağ salim dönüp bir daha yürüyecekler 

miydi uzaklaşan denizciler 

...Denizciler aralarında yüksek sesle konuşurlarken, 

pruvada oturan dalgıç Kara Yusuf, “Susun!” diye 

şahadet parmağını dudaklarına götürdü, öteki eliyle 

gemi pruvasının iskele açığında, dalga üzerinde 

inip kalkan bir beyaz kuşa işaret etti. Kanatlarının 

uçları kara, kendi apak büyük bir deniz kuşuydu. 

Deniz türküsünü işiten Aliş, büsbütün duygulandı. 

Çocuğun denize ilk çıkışıydı o günkü sefer. Aliş’e 

Karabatak, “Bu kuşa biz ‘deniz gurbetçisi’ deriz. 

Karaya yalnız, yumurtlamak için uğrar. Günlük 

güneşlikte de, fırtınada da, çokluk denizde uyur. 

Bizdendir haspa. Şimdi yorgundur, uyuyor. Uyurken 

onu hiç uyandırmayız, rahat etsin diye” dedi. 

Uyurken başını hep kanadının altına alır. Yüreğinde 

denizi dinler mi ne Kayıklar deniz gurbetçisinin 

yanından hiç çıt etmeden geçtiler…” 

Geçenler, kayıklarıyla alacakaranlık sabahında 

ilerleyen Bodrumlu süngercilerdi. Doğayla bu kadar 

barışık, bir o kadar da uyumlu. “Bir zamanlar’ın”, 

süngeri ve süngercileri, Halikarnas Balıkçısı’nın 

1930’lu yıllarına ait bu güzel anlatımıyla başlamak 

istedik. 

Peki nedir sünger 

Çok Hücreli Yaşam: 

Onları daha yakından tanımaya başlamadan 

önce yeryüzündeki yaşamın insanın kafasında 

oluşturduğu çok temel bir soru üzerinde bir iki 

satır düşünelim. Niye çok hücreli bir yaşam 

Yeryüzünde hayat tek hücreli canlılar ile devam

Bu görüntümüz Malezya Sıpadan Adası’ndan. Dünya Mirasına 

bırakılan adada geçmişimizde yok ettiğimiz birçok canlıyı 

görebilmemiz bugün mümkün. 

23 


Kırmızı dal süngeri (Axinella polypoides). Akdeniz ve 

Ege’nin sembol süngerlerinden biridir. Farmakoklar 

dahil bir çok bilimsel araştırma için kullanılmaktadır.

Sünger (Petrosia ficiformis). Deniz Tavşanı (Discodoris 

atromaculata)Bazı deniz tavşanları (nudibranş)süngerlerin 

üzerinde yaşamakta ve besinlerini de yaşam alamlarından 

sağlamaktadırlar. 

24 


edemezmiydi Daha büyük bir vücuda sahip 

olabilmek için yeryüzündeki yaşamın çok hücreli 

bir organizasyona yöneldiğini tahmin etmemiz akla 

oldukça yatkın geliyor. Milyonlarca yıllık bir süre 

ve asla emin olamayacağımız çok değişik koşullar 

ilk çok hücrelilerin oluşması için gerekli ortamı 

sağlamış olmalı. Bundan sonrası için ise mantık 

yürütmek o kadar zor değil. Belli işleri paylaşan bir 

topluluk oluşturmuş bu hücreler, şüphesiz büyük 

bir avantaja sahip olacaklardı ve böylece sayıları da 

zamanla arttı. Zaten daha büyük bir vücuda sahip 

olabilmek için bir tek hücrenin büyümesi yeterli 

değildi, çünkü hücrenin metabolik aktivitelerini 

yürütebilmesi için gerekli olan yüzey-hacim oranı bu 

şekilde oldukça bozulmuş oluyordu. Büyük bir vücut 

için yalnızca tek bir çözüm vardı; çok hücrelilik. 

Süngerler aslında belirgin bir farklılaşmaya (bizim 

vücudumuzdaki hücreler gibi) uğramamış hücrelerin 

bir araya gelmesi ile oluşan bir hücre kütlesi 

olarak da anlatılabilir. Bu sadece süngerlerin vücut 

organizasyonunun, evrimin ilerleyen aşamalarındaki 

diğer hayvanlarla kıyaslandığında ne kadar basit 

kaldığını anlatmak amacıyla kullanılan süngerler, 

çok değerli bilgilerin elde edilmesine yardımcı 

olmuşlardır. Bu deneylerden birinde farklı renklere 

sahip iki sünger hücrelerine kadar parçalanıp aynı 

ortam içerisinde karıştırılmışlardır. Belli bir süre 

sonra her iki süngerin de kendi hücreleri tarafından, 

tekrar oluşturulduğu gözlemlenmiş! Bu deney, 

hücre zarında yer alan ve bireye veya türe özgü 

proteinlerin, hücrelerin akrabalarını tanımalarına 

yardımcı olduğunun oldukça iyi bir kanıtı olarak 

kabul edilir. 

Süngerler çok hücreli canlıların en basit formlarıdır. 

Organları, gerçek dokuları, belirli sinir ve duyu 

hücreleri ile hücre dışı sindirim yapabilecek yapıları 

yoktur. Bununla beraber bir takım fonksiyonlar için 

özelleşmiş birkaç farklı hücre tipi barındırırlar. Ergin 

süngerler hareketsizdirler ve özel hücrelerindeki 

kamçıların oluşturduğu ufak akıntıların getirdiği 

planktonlar ve organik parçacıklar ile beslenirler. 

Birçok sünger çok parlak ve göz alıcı renklere 

sahiptir. Kırmızı, pembe, mor, sarı ve daha ne 

muazzam renkler; şüphesiz süngerler renklerini biz 

insanoğlunu hayran bırakmak amacıyla taşımıyor. 

Öte yandan bu pigmentasyonun süngerlere ne çeşit 

bir avantaj sağladığı halen tam olarak anlaşılabilmiş 

değil. 

Oldukça Durgun Bir Yaşam 

Süngerler latince “delik” anlamına gelen “porus” 

kelimesi ile “taşımak” anlamına gelen “ferre” 

kelimelerinin birleştirilmesiyle ‘‘Porifera şubesi’’ 

(Delikliler) olarak adlandırılmışlardır. Fosil kayıtları 

600 milyon yıl öncesine kadar uzanmaktadır. 

Tüm süngerlerin vücut duvarları, su girişini sağlayan 

ufak deliklerin (dermal ostia) yanısıra su çıkışını

sağlayan bir veya birden çok büyük açıklık (oscula) 

içerir. Hareketsiz yaşamlarını kendine özgü kanal 

sistemleri içerisinde taşıdıkları sudaki besin ve 

oksijen ile devam ettirirler. Artık maddeler de aynı 

şekilde su yardımı ile su vücuttan uzaklaştırılır. Bu 

kanallardaki özel hücreler (choanositler) kamçıları 

yardımıyla ufak akıntılar yaratırlar. Vücutları 

jelatinimsi bir maktriks içerisine gömülü, kalsiyum 

ve silika parçaları ya da spongin adı verilen kallojen 

lifleri tarafından sertleştirilen hücrelerden oluşur. 

Boyları 0.3 ila 30 cm arasında değişen bireysel 

süngerler genellikle bir vazoyu andırır. Koloni 

halinde yaşayan süngerler ise birkaç milimetreden 

iki metreye kadar büyüyebilirler. 

Durgun hayvanlar çok az hareket ettikleri veya 

hareketsiz kaldıkları için bir sinir sistemine veya 

hareket organlarına ihtiyaç duymazlar. Öyle 

gözüküyor ki, süngerler en baştan beri bu tip 

özelleşmiş organlara hiç sahip olmamışlardır. 

Onlar sadece çok basit, kasılma sağlayıcı sistemlere 

sahiptirler ve verilen tepkiler lokal tepkilerdir. 

Hücrelerindeki pigmentler sayesinde çok değişik 

renkler sergileyen süngerler sudan çıkarıldıklarında 

hemen solar ve renklerinin canlılığını yitirirler. 

Görsellerimiz arasında yeralan bazı türlere latince 

de ‘‘Aplysina aerophoba’’ denir. ‘‘Aerophoba’’ Türkçe 

karşılığı olarak “havadan korkan” anlamına gelir. 

Yaşadıkları yere göre oldukça farklı vücut formları 

sergileyen süngerlerin bazıları dik bir pozisyonda 

dallanarak veya loblara ayrılarak görülebilirken, 

kimileri kaya yüzeylerini bir kılıf gibi kaplayabilir 

yahut kayalara veya kabuklara delikler açabilir. 

Su akış hızını düzenlemek, su girişini sağlamak, 

besin parçalarını yakalamak ve sindirmek gibi farklı 

görevler üstlenmiş çeşitli hücre tipleri barındıran 

süngerler, daha gelişmiş hayvanlarda gözlemlenen 

ve aynı tip hücreler arası koordinasyon ile oluşan 

doku organizasyonuna sahip değildirler. 

Süngere destek sağlayan ve kanalların çökmesini 

engelleyen iskelet kollojen, silika, spongin veya 

kristal kalsiyum karbonattan oluşur. Silika veya 

kalsiyum karbonattan oluşturulan iskelet parçaları 

türden türe değişik geometriler sergiler. 

Bir süngerin tadına bakmak mı 

Deniz ekosistemlerinin yaşayan 5000’den fazla 

türün yanı sıra 150 kadar su formu barındıran 

süngerler bireysel vaya koloniler halinde yaşarlar. 

Genel kanaatin aksine tüm denizlerde ve tüm 

derinliklerde yaşayabilen süngerlere aşırı tuzlu 

sularda bile rastlamak mümkün, larva hali serbestçe 

yüzme yetisine sahip olan süngerlerin ergin 

formları bir kayaya, kabuğa, mercana veya suya 

batmış herhangi bir yüzeye (batıklar gibi) tutunarak 

25 


Deniz ekosisiteminde önemli bir konuma sahip 

olan süngerlere her yerde rastlamak mümkün. 

Üzeri tamamen süngerle kaplı bu kabukluda süngeri 

kamuflaj avantajından yeterince yararlanıyor.

Boru kurdu (Serpula vermicularis) sünger 

ile birlikte makro kadrajda güzel bir görüntü 

oluşturuyor. 

Sünger (Sarcotragus foetidus) ve üzerinde 

yaşayan saçaklı yıldız görüntümüz 

Bodrum’un derinliklerinde kaydedildi. 

26 


yaşamını sürdürür. Bazı dip formları deniz 

tabanında veya balçıkta bile yaşayabilir. 

Süngerler denizler altındaki ortak yaşamın çok 

çeşitli biçimlerini gözler önüne serer. Bir çok yengeç, 

deniz tavşanı (nudibranş), deniz yıldızı ve karides 

süngerler ile kommensal veya parazitik bir yaşam 

içerisindedirler. Büyük süngerler, özellikle birçok 

omurgasız tarafından adeta bir apartmanmış gibi 

kullanılır. Öte yandan yumuşakça üyeleri, gemi 

midyeleri, mercanlar ve hidroidler üzerlerinde 

yaşayan sünger türleri görmek de, dünya üzerindeki 

yaşamın ne kadar çeşitli ilişki türlerine sahne 

olduğunu anlamamıza yardımcı oluyor. Süngerler 

birçok avcı tarafından pek de lezzetli bulunmayan 

bir hayvandır. Bu nedenle bazı yengeçler kamuflaj 

veya koruma sağlamak amacıyla bir tutam süngeri 

kabuğuna yerleştirir. Süngerlerin avcıları olarak bir 

kaç resif balığı gösterilebilir. 

Şüphesiz süngerlerin bir grup dünya üzerinde 

sürdürdükleri başarılı yaşam hikayelerinin ardında 

yatan gerçeklerden birisi de bu hayvanların oldukça 

az düşmana sahip olmalarıdır. Detaylı iskelet 

yapıları ile itici gelen lezzet ve kokuları birçok 

potansiyel avcının bir sünger yemekle, bir ağız 

dolusu jelatin içine serpilmiş kıymık yemeyi eş değer 

tutmasına yol açmış olmalı. 

Farklı Kanal Sistemleri 

Sünger türlerinin çoğu kanal sistemlerine göre 

üç temel gruba ayrılırlar. Askonoid, sikonoid ve 

lökonoid. 

Küçük ve tüp şeklindeki askonoid süngerler en 

basit organizasyon tipini sergilerler. Su dermal 

deliklerden girerek süngerin içindeki geniş açıklığa 

dolar ve kamçılı hücreler yardımı ile “oskulum”dan 

dışarı atılır. 

Sikonoid süngerler askonoidlerin biraz daha büyük 

formları olarak gözükürler. Aynı askonoidler 

gibi tek bir “oskulum”a ve tüp benzeri bir vücuda 

sahiptirler. Yalnız suyun girişte izlediği yol biraz 

daha ayrıntılıdır. 

Lökonoid organizasyonu en karmaşık ve büyümeye 

en uygun sünger yapısıdır. Lökonoidlerin çoğu 

büyük koloniler oluşturur ve detaylı kanal 

sistemlerine sahiptirler. Süngerlerin çoğu bir vücut 

yapısını sergiler. Banyolarımızda kullandığımız 

süngerler lökonoid yapı sergilerler. 

Su Pompaları 

Süngerlerin başlıca besin kaynağı su kütlesi 

içerisinde asılı kalan ve kanal sistemleri ile 

vücutlarına taşıdıkları parçacıklardır. Çürüyen 

parçacıklar, planktonik organizmalar ve bakteriler

herhangi bir seçime tabi tutulmaksızın tüketilir. 

Sindirim tamamen hücreler içerisinde gerçekleşir. 

Suda çözünmüş organik materyal süngerlerin 

besin kaynağının önemli bir kısmını teşkil eder. 

Süngerlerin yaşama şekilleri göz önüne alındığında 

bu canlıların hayatlarının tamamen vücutlarından 

geçen su akıntılarına bağlı olduğunu görüyoruz. 

10 cm boyunda ve 1 cm çapında bir lökonoid 

sünger günde 20 litreden fazla suyu filtre ederken 

büyüdükçe bir süngerin günde 1500 litre kadar su 

pompalaması da bu gerçeği olduğu gibi yansıtıyor. 

Üreme Şekilleri 

Tüm süngerler hem eşeyli hem de eşeysiz üreme 

kabiliyetine sahiptirler. Kimi bireyler hem erkek 

hem de dişi cinsiyeti aynı vücutta taşırken, diğerleri 

yalnız dişi veya yalnız erkek cinsiyetine sahiptirler. 

Eşeyli üreme erkek bireylerin hareketli spermlerinin 

dişinin yumurtasını sünger hücrelerinin bulunduğu 

jelatinimsi matriks içerisinde döllenmesi sonucu 

gerçekleşir. Burada gelişerek kamçılı birer larva 

haline gelen zigotlar, annelerinden ayrılarak su 

akıntılarına kapılır, bir müddet yüzdükten sonra 

hayatlarının geri kalan kısmını geçirecekleri sert 

bir zemin bulup tutunur ve burada gelişimlerini 

tamamlayıp ergin birer sünger olurlar. 

Süngerlerin gevşek ve vücut organizasyonları, 

yaralanan veya kaybedilen vücut parçalarının 

reaksiyonu ve aseksüel (eşeysiz) üreme için 

uygun bir zemin hazırlar. Vücudun dışına bakan 

yüzeylerinde oluşturulan tomurcukların serbest 

kalarak başka bireyler meydana getirmesi veya 

ayrılmadan büyüyerek bir sünger kolonisini 

oluşturması, süngerlerde eşeysiz üremenin 

ana hatlarını teşkil eder. Dış tomurcuklara ek 

olarak, bazı tatlı su süngerleri iç tomurcuklarda 

oluşturabilirler. Bir kapsül içerisinde depolanan bu 

inaktif hücreler, kuraklık ve don gibi elverişsiz doğa 

koşullarında oluşturulur ve uygun şartların geri 

gelmesi ile birlikte kapsülden dışarı salınarak yeni 

bireyler meydana getirirler. 

Bir Zamanlar Süngerciydik 

Günümüzde birçok değişik formu bulunduran altı 

sünger türü ekonomik değere sahiptir. Bu süngerler 

sert iskelet elementlerini içermezler. Akdeniz 

süngerleri en yumuşak ve en kaliteli olanlarıdır. 

Ve artık nesli tehlike altında olup, avcılığı 

yasaklanmıştır. Yasaklamada 1985 yılında yaşanan 

ve “sünger vebası” olarak da adlandırılan hastalığın 

büyük etkisi olmuştur. Yok olma sınırındaki sünger, 

beraberinde süngerciliğin de sonunu getirmiştir. 

Rengarenk tirhandil süngerci teknelerimiz de, 

ilkbaharın gelişiyle başlayan o tatlı telaş da yoktur 

27 


Lahos (Epinephelus costae). Sualtında zaman 

zaman orfoz ve lahos türlerinin süngerlerin 

o yumuşak dokusu üzerinde dinlendiklerine 

tanık olmuşuzdur.

Aksona Mehmet 

28 


Sarı dal sünger’in Latince adı “havadan korkan” anlamına 

gelir. (Aplysina aerophoba) Sudan çıkarıldığında içerdiği 

protein yapısındaki maddelerin oksitlenmesi sonucu kısa 

süre içinde siyahlaşır.Bu nedenle bu isimi almıştır. 

artık. Ünlü tarihçi Heredot’un doğum yeri olan ve 

kitaplarında süngeri ile anlatılan Halikarnassos 

(Bodrum) bugün ‘‘Aksona Mehmet’’ gibi son 

süngercileri bağrına basmaktadır. 

Mancorna bir zamanlar sünger avcılarına verilen bir 

isimdi. İçinde birçok anlam taşır. Aksona Mehmet’in 

gelmiş geçmiş, yüregi sevgi dolu Mancornalar’a 

atfettiği mısralarını tüm süngercilerin anısına 

birlikte paylaşalım istedik. 

“Karamanya’nın ve Ege’nin mavi derinliklerinde sarı 

yosunlarız biz. 

Sarı yosunların arasında sarı altına dönüşen siyah 

incileriz biz. 

Sünger gözeneklerinde hayat dolu hücreleriz biz. 

Kızgın güneşin altında bir yudum su gibi sevgi dolu 

yürekleriz biz. 

Koylarında, kumsallarında, kaya üstlerinde nice 

mezarlar bıraktık biz. 

Kalendeki burçlarında, köşe taşlarında, 

tersanelerindeki ırgat diplerinde, tirhandillerin 

bodoslamalarında silinmez izler bıraktık biz. 

Karpas’ta, Silifke bangosunda, Anamur’da, Ege’de acı 

sularla örselenmiş sevgi dolu yürekler bıraktık biz. 

Yüzyıllar evvelden Oppianuslar’ın, Heredotlar’ın 

yüreklerinde, Halikarnas Balıkçısı’nın eserlerinde 

silinmez izler bıraktık biz. 

Çanakkale’den, Karpas’a mezar taşları, beyaz 

köpüklü dalgalar olmuş nice canlar bıraktık biz. 

Biz Mancornalar’ız. Mavi derinliklere yüreklerini 

gömmüş büyük ustalardan süzülerek gelir bilgimiz. 

Yüreklerimizin derinliklerinde taht kurmuş, 

yaşatmaktayız sizleri biz. 

Esti yine meltem rüzgarları, doldu yelkenlerimiz. 

Adımız Mancorna’dır. Mavi deryaların altında kartal, 

üstünde kelebekler gibi uçarız biz.” 

Selam Olsun… 

KAYNAKLAR : 

Jessop N.M.; Zoolog – The Animal Kingdom, McGraw-Hill Inc., 1995 

Hickman C.P., Roberts L.S.; Animal Diversity, Wm. C Brown Publishers, 1995 

Microsoft Encarta 95 

Sualtı Dünyası Ağustos 1996, Özen C. Ceylan T. 

Deniz Gurbetçileri, Halikarnas Balıkçısı. 

İstanköyaltı Bodrum, Selçuk Erez 

29 


30 


SAHİL GÜVENLİK 

ÇANAKKALE GRUP KOMUTANLIĞI 

[ Hazırlayan] | S.G. Çanakkale Grup Komutanlığı 

‘‘Çanakkale Zaferi, Türk askerinin ruh kudretini gösteren şayanı hayret ve tebrik bir misaldir. Emin olmalısınız ki, 

Çanakkale Muharebelerini kazandıran bu yüksek ruhtur.’’ 

M.Kemal ATATÜRK 

TARİHÇE 

Sahil Güvenlik Çanakkale Grup Komutanlığı 

03 Ocak 1994 tarihinde kurulmuş, Mülkiyeti Hazine 

Bakanlığına kayıtlı ve Milli Savunma Bakanlığına 

tahsisli, Çanakkale ili Eceabat ilçesi Akbaş mevkiinde 

bulunan ve daha önce Deniz Kuvvetleri Komutanlığı 

bağlısı Mayın Arama ve Tarama Porsun Depo 

Komutanlığı olarak kullanılan, kışlada 31 Ocak 1994 

tarihinde konuşlanmıştır. 

Sahil Güvenlik Çanakkale Grup Komutanlığının 

mevcut yerinin konumu itibari ile kent dışında 

kalması, ulaşım ve emniyet hususları gibi nedenlerle 

Çanakkale içinde uygun bir yere taşınması amacıyla 

Kepez Belediyesinden kamulaştırma yolu ile 

arazi alınmış ve üzerine S.G. Çanakkale Grup 

Komutanlığının ihtiyacı olan tesislerin yapılması 

çalışmalarına başlanmıştır. Bu maksatla Çanakkale 

Bayındırlık İl Müdürlüğünce çıkılan ihaleye 

istinaden inşaat faaliyetleri devam etmektedir. 

İnşaatın 2010 yılı başında tamamlanması 

planlanmaktadır. 

ÇANAKKALE İLİ VE TARİHİ DOKUSU 

Çanakkale ili, Türkiye’nin kuzeybatı ve Trakya’nın 

güneybatı kısmında Gelibolu Yarımadası ile

Anadolu’nun uzantısı olan Biga Yarımadası üzerinde 

9,737 km 2 ’lik bir alanda kurulmuş olup, doğu ve 

güneydoğu yönünde Balıkesir, batıda Ege Denizi, 

kuzeybatıda Edirne ili, kuzeyde Tekirdağ ili ile 

Marmara Denizi tarafından çevrelenmiştir. Adını 

verdiği Çanakkale Boğazı’nın iki yanında yer alır. 

Coğrafi yönden çok büyük önem taşıyan boğazın 

uzunluğu 65 km olup İstanbul Boğazı’nın iki katına 

yakındır, genişliği de İstanbul Boğazı’nın iki katıdır. 

Çanakkale’de çok az gün vardır ki rüzgarsız geçsin. 

Yıllık ortalama rüzgarlı gün sayısı 260’tır. Rüzgar 

hızının en fazla olduğu mevsim kış ve sonbahardır. 

Hakim rüzgar yönü kuzeydoğudan esen poyraz 

rüzgarıdır. Zaman zaman kıble ve lodos rüzgarları da 

etkili olmaktadır. Son yıllarda sayıları gittikçe artan 

rüzgar enerjisi santralleriyle kentin tükenmeyen 

rüzgarı temiz enerjiye dönüşmektedir. 

Çanakkale Boğazı Asya ve Avrupa kıtalarını 

birbirine bağlayan önemli bir su yolu olduğundan ilk 

çağlardan itibaren stratejik bir önem kazanmış ve 

tarihin her kesiminde uygarlık açısından etkin bir rol 

oynamıştır. Tarihin ilk çağlarından beri insanların 

bu bölgede yerleştiği bilinmektedir. 

Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet, Çanakkale 

Boğazı’nın korunmasını sağlamak amacıyla en dar 

yerinde karşılıklı iki kıyıya kale inşa ettirmiş; bu 

kalelerin Trakya sahilindekine Kilitbahir, Anadolu 

sahilindekine de Çanakkalesi veya Fatih Sultan 

Mehmet’in oğlu şehzade Mustafa tarafından 

inşaa ettirildiği için (1452-1453) Sultaniye 

Kalesi denmiştir. Sultaniye Kalesi bugünkü 

Çanakkale’nin kuruluşuna başlangıç olmuştur. 

Daha sonraki padişahlar da, Çanakkale Boğazı’nın 

önemini kavramış ve boğazlar tarih boyunca ülke 

savunmasında önemini korumuştur. 

Boğaz, I. Dünya Savaşı’nda Türk harp tarihinin 

dönüm noktalarının en önemli sahnesi olmuştur. 

1914 ve 1918 yılları arasında Çanakkale’nin sahil 

ve denizi başka hiçbir toprak parçasında olmayan 

bir trajedi yaşamıştır. Boğazın önemi Çanakkale 

Savaşları’nda bir kez daha anlaşılmıştır. İngiltere 

ve Fransa donanmaları Çanakkale Boğazı’nda feci 

bir hezimetin acısını 18 Mart 1915’te yaşayarak 

ülkelerine dönmek zorunda bırakılmışlardır. 

Çanakkale, tarihe mal olacak zaferlerini 

I. Dünya Savaşı sırasında kazanarak, tüm dünyaya 

Çanakkale’nin geçilmezliğini ilan etmiştir. 

Çanakkale Savaşları, Türk tarihinin gördüğü en 

büyük ve onurlu savaşlardan biridir, bu savaştaki 

kahramanlıklar daha sonraları Kurtuluş Savaşı’nı 

ve devam eden süreçte Türkiye Cumhuriyeti’nin 

kuruluşunu ve sonrasını etkilemiştir. Uluslar 

31 


ÇANAKKALE GRUBUZ BİZ 

Çanakkale Boğazı’nda çelikten bir irade, 

Bölgeye hakim S.G. Botlar her yerde, 

Sevdirir denizini Trakyalı’ya, Egeli’ye, 

Değildir tek görevi cezalandırmak sadece, 

Öncelikle öğretir doğrusunu herkese, 

Suçluların korktuğu boğazın tek hakimi, 

Deniz sevenlerin en büyük destekçisi, 

Tarihi mirasın vazgeçilmez bekçisi, 

Çanakkale Grubuz biz şanımız var bölgede, 

Ada halkıyla bütünleşmiş, 

Öğretileriyle simgeleşmiş, 

Yardımlarıyla benimsenmiş, 

Çanakkale Grubuz biz. 

SAHİL GÜVENLİK 

Sahillerde, boğazlarda vazgeçilmez unsursun, 

Arama ve kurtarmada en büyük can dostusun, 

Her zaman bölgende güven veren bir güçsün, 

İnsanlığa denizleri sevdiren kurumsun, 

Lisanınla nezaketi kıskandıran olgusun, 

Güçlüsün, gücünü alırsın hep ülkenden, 

Ülken için verirsin her şeyini hiç düşünmeden, 

Varlığın hizmet olur yuva bildiğin denizlerde, 

En güzele, en iyiye hiç menfaat gütmeden, 

Ne suçlular sever seni,ne de deniz düşmanları, 

Lezzet verir sevenlerin sana olan övgüleri, 

İsteklidir personelin hep birlikte her göreve, 

KEGAK’larınla, SAGET’lerinle, botlarınla her 

bölgede. 

32 


kahramanlıklar üzerine inşa edilir. Çanakkale 

Savaşları kahramanlık destanlarıyla yüklü, tarihin 

gördüğü en büyük olaylardan biridir. 

“Bu memleketin toprakları üstünde kanlarını 

döken kahramanlar, burada bir dost vatanının 

toprağındasınız, huzur ve suskunluk içinde uyuyunuz.

Sizler Mehmetçiklerle yanyana, koyun koyunasınız. 

Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen 

analar, gözyaşlarınızı dindiriniz, evlatlarınız bizim 

bağrımızdadır, huzur içindedirler, huzur içinde 

uyuyacaklardır. Onlar bu toprakta canlarını verdikten 

sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.” 

Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın, 

Bu toprak, bir devrin battığı yerdir. 

Eğil de kulak ver; Bu sessiz yığın, 

Bir vatan kalbinin attığı yerdir. 

M. Kemal ATATÜRK 

ÇANAKKALE GRUP KOMUTANLIĞI’NIN 

SORUMLULUK SAHASI VE GÖREVLERİ 

Sahil Güvenlik Çanakkale Grup Komutanlığı yüreği 

denizlerimizin ve insanların güvenliği için atan genç 

ve dinamik personeliyle; Çanakkale Boğazı ve Ege 

Denizi’nde Yunanistan Deniz Yan Hududu ile Baba 

Burnu bölgesine kadar olan sorumluluk sahasında, 

değişik üs ve limanda konuşlanmış muhtelif 

büyüklükte Sahil Güvenlik Botları, Sahil Güvenlik ve 

Emniyet Timi (SAGET) Botları, Kıyı Sularda Emniyet 

Güvenlik ve Arama Kurtarma (KEGAK) Botları ve 

Kontrol Botları ile görevlerini icra etmektedir. 

Sahil Güvenlik Çanakkale Grup Komutanlığının icra 

ettiği görevleri şöyle özetleyebiliriz; 

• Sorumluluk sahamızda yer alan bölgemizi, 

korumak, güvenliğini sağlamak, 

• Denizlerimizde can ve mal emniyetini sağlamak, 

• Deniz yolu ile yapılan her türlü kaçakçılık 

eylemlerini, yasa dışı göç ve insan kaçakçılığını 

önlemek, 

• Türk Arama Kurtarma Sahasında, Uluslararası 

Arama ve Kurtarma Sözleşmesi ile Ulusal Arama 

Kurtarma Yönetmeliği’nde belirtilen esaslar 

dahilinde arama kurtarma görevlerini yerine 

getirmek ve 3 Numaralı Arama Kurtarma Alt 

Merkezi (AKAMER)’ni işletmek, 

• Çanakkale Boğazı’nda stratejik deniz nakliyatının 

güvenliğini sağlamak, 

• Denizde kültür ve tabiat varlıklarını korumak, 

• Yasa dışı su ürünleri avcılığını önlemek, 

• Yat turizmi faaliyetlerini denetlemek, 

• Deniz ve hava araçları ile denizlerdeki tesislerden 

kaynaklanan her türlü deniz kirliliğine mani 

olmaktır. 

Coğrafi yapısı, akıntıları, keskin dönüşleri, değişken 

iklim şartları ve yıllık toplam 48.978 gemi geçişi 

ile Çanakkale Boğazı, dünyanın önemli doğal su 

yollarından biri olmuştur. Stratejik konumu ile 

oldukça önemli bu boğazda konuşlanmış olan 

Sahil Güvenlik Çanakkale Grup Komutanlığı; deniz 

ticareti ve balıkçılık gibi ülke menfaatini destekleyen 

faaliyetlerin kontrolünün yanı sıra, sualtı kültürel 

varlık ve tarihi eser kaçakçılığı, yasa dışı göç ve deniz 

kirliliğinin önlenmesi açısından da Sahil Güvenlik 

Kanunu çerçevesinde görevlerini en iyi şekilde 

yerine getirmektedir. 

‘‘Deniz yetki alanlarında ulusal ve uluslararası 

hukuku etkin kılmak, can ve mal güvenliğini 

sağlamak’’ misyonunun bilincinde olan Sahil 

Güvenlik Çanakkale Grup Komutanlığı, Yüce Önder 

Atatürk’ün ilke ve devrimlerini kendine rehber 

alan, onun bitmek tükenmek bilmeyen çalışma 

azmini ve vatan sevgisini yüreğinin derinliklerinde 

besleyen personeli ile denizlerimizde insanların ilk 

aklına gelen, korkulan değil sevilen, güven veren 

ve saygı duyulan bir komutanlık olma vizyonu 

doğrultusunda, mavi vatan denizlerimizin koruyucu 

kalkanı olarak 7 gün 24 saat göreve hazırdır. 

KAYNAKLAR: 

1. www.canakkale.gov.tr 

2. www.çanakakale.gen.tr 

33 


34 


TCSG-310 VE TCSG-311’İN 

SAHİL GÜVENLİK KOMUTANLIĞI 

AİLESİNE KATILIŞI 

[ Hazırlayan] Aşkın ÜREDİ | Dz. Yb. 

MSB Savunma Sanayii Müsteşarlığı ile Yonca 

Onuk Ortaklığı arasında 19 Kasım 1998 tarihinde 

imzalanan sözleşme ve 20 Mayıs 2004 tarihinde 

imzalanan protokol gereğince inşa edilen ve 

KAAN-33 sınıfı Sahil Güvenlik botlarının son ikisi 

TCSG-310 ve TCSG-311, Sahil Güvenlik Ege Deniz 

Bölge Komutanlığı kuruluşuna alınmışlardır. 

TCSG-310 ve TCSG-311’in envantere dahil olmasıyla 

süratli Sahil Güvenlik botu sayısı 39’a ulaşmıştır. 

Teknolojik gelişmelere paralel olarak envanterine 

dahil ettiği yeni Sahil Güvenlik botları ile daha da 

güçlenen Sahil Güvenlik Komutanlığının en yeni 

unsurları olan TCSG-310 ve TCSG-311, 35.69 m 

boyunda ve 6,70 m genişliğindedir. Direk başı 

yüksekliği 11,1 m olan botların azami sürati 

45 deniz mili, iktisadi sürati ise 35 deniz milidir. 

Botlar; azami sürat ile 722 mil, iktisadi süratle 

819 mil mesafe kat edilmektedir. Sahil Güvenlik 

botlarında 3650 HP gücünde 2 adet MTU marka 

16 V 4000 M90 model makine ve 80 KW gücünde 

2 dizel jeneratör bulunmaktadır. 

115 ton deplasman tonajına sahip olan 

TCSG-310 ve TCSG-311, 5 deniz durumuna kadar 

görev yapabilmektedir.

Teknesi 14 Ocak 2008 tarihinde kızağa konulan 

TCSG–310, 21 Temmuz 2008 tarihinde denize 

indirilmiştir. 

26 Eylül 2008 tarihinde geçici teslimi yapılan 

TCSG–310, 13-31 Ekim 2008 tarihleri arasında 

Yıldızlar Suüstü Eğitim Merkezi Komutanlığı 

emrinde 3 hafta süreyle intibak eğitimine tabi 

tutulmuş ve eğitimleri başarıyla tamamlamıştır. 

09 Kasım 2008 tarihinde Bayraklı/İzmir’e intikal 

eden TCSG-310’a, Sahil Güvenlik Ege Deniz Bölge 

Komutanlığınca 10-14 Kasım 2008 tarihleri 

arasında Sahil Güvenlik Eğitimleri verilmiş 

ve 14 Kasım 2008 tarihinde harekata hazırlık 

henetlemesine tabi tutulmuştur. 

TCSG-310, 16 Kasım 2008 tarihinde konuş yeri olan 

Marmaris’e intikal ederek göreve başlamıştır. 

7 Aralık 2008 tarihinde TCSG-310 tarafından 

Yüksel-33 isimli tekne için arama/kurtarma görevi 

icra edilmiştir. 

TCSG-311’in inşasına ise 19 Mayıs 2008 tarihinde 

başlanmış, 20 Ocak 2009 tarihinde geçici kabulü 

yapılmıştır. TCSG-311, 02-20 Şubat 2009 

tarihleri arasında Yıldızlar Suüstü Eğitim Merkezi 

Komutanlığı emrindeki intibak eğitimini başarıyla 

tamamlayarak göreve başlamıştır. Sahil Güvenlik 

Ege Deniz Bölge Komutanlığınca Sahil Güvenlik 

eğitimleri verilecek olan TCSG-311, Kuşadası’nda 

konuşlanarak görevine başlayacaktır. 

KAAN-33 sınıfı botların 4’üncü son paketinin ilk 

iki botu olan TCSG-310 ve TCSG-311’de daha önce 

inşa edilen botlara ilave olarak, köprü üstündeki 

tüm koltuklar amortisörlü hale getirilmiş, rüzgar 

gülü döner kanatçıklar değiştirilerek sabit sensörlü 

sistem getirilmiş, harita masası üzerinde GPS ekranı 

ünitesi konmuş, telsizlerin modeli yükseltilmiştir. 

TCSG-310 ve TCSG-311’in envantere dahil olmasıyla 

Marmaris ve Kuşadası bölgelerindeki süratli bot 

ihtiyacı giderilmiş ve Sahil Güvenlik Komutanlığının 

denizlerdeki her türlü arama, kurtarma, kaçakçılık, 

deniz kirliliği, yasa dışı su ürünleri avcılığı ile 

yasa dışı göçmen kaçakçılığına ani müdahale gücü ve 

etkinliği artmıştır. 

TCSG-310 ve TCSG-311’e mavi vatan denizlerimizin 

koruyucusu olarak başarılar diliyoruz. 

35 


36 


ROMANYA-UKRAYNA ARASINDA 

DENİZ ALANLARININ 

SINIRLANDIRILMASI VE 

TÜRKİYE’YE ETKİLERİ (1) 

[ Hazırlayan ] Güray DEMİR | S.G. Yzb. 

Romanya ile Ukrayna arasında deniz alanlarının 

sınırlandırılmasında anlaşmazlığa neden olan 

Serpents (Yılan) Adası Karadeniz’de, Tuna Nehri’nin 

doğu ağzına 35 km mesafede yer almaktadır. 

Yaklaşık 1,5 km 2 olan adanın deniz yatağında British 

Petrol firmasına Ukrayna tarafından yaptırılan 

araştırmalar kapsamında; 1993 yılında yaklaşık 

10 milyon ton petrol ve 1 milyar m 3 doğalgaz 

bulunmuştur. Bu gelişmeler üzerine Ukrayna’nın 

Naftogas ve Chornomornaftogas şirketleri ile 

Avustralya’nın OMV firması kurduğu birliktelik 

ile petrol çıkarmak için bir imtiyaz anlaşması 

imzalamıştır. Romanya’nın en büyük petrol şirketi 

Petrom ile Total arasında da benzer bir imtiyaz 

anlaşması yapılmıştır. (2) 

Serpents Adası 1788 yılında Osmanlı İmparatorluğu 

ve Rusya arasında bir deniz savaşına da sahne olmuş 

ve savaşın sonucunda Osmanlı İmparatorluğu 

Karadeniz’de hakimiyetini hemen hemen bir asır 

daha sürdürmüştür. (3) 

Ada, 1829’dan 1856’ya kadar Rusların 

egemenliğinde kalmış. 1856’da Osmanlı

Serpents Adası 

Serpents Adası 

egemenliğine geçmiş ve 1877-78 Osmanlı-Rus 

Harbi’nden sonra Osmanlı İmparatorluğu adadan 

vazgeçmiştir. 

1879 yılında Romanya’nın kontrolüne geçen 

Serpents Adası II. Dünya Savaşı sırasında çatışma 

olmadan Sovyetler Birliği’ne geçmiş ve Romanya ile 

SSCB arasında 1948 ve 1961 yıllarında imzalanan 

anlaşmalar ile resmen SSCB toprağı olmuştur. 1991 

yılında SSCB’nin dağılması ile beraber Serpents 

Adası Ukrayna’nın egemenliğine geçmiştir. (4) 

Ada da 2007 yılından itibaren Ukraynalı bilim 

adamları, Sahil Güvenlik personeli ve ailelerinden 

oluşan yaklaşık 100 kişilik bir topluluk 

yaşamaktadır. 

Anlaşmazlık Nedeni ve Tarafların İddiaları: 

1991 yılında Ukrayna egemenliğine geçen ada ile 

ilgili olarak iki ülke arasında herhangi bir deniz 

alanları sınırlandırma anlaşması yapılmamıştır. 

Romanya 17 Aralık 1996’da, Ukrayna ise 26 Haziran 

1999’da 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku 

Sözleşmesini onaylamıştır. 

Ada coğrafi olarak oldukça ilginç bir noktada yer 

almaktadır. Romanya-Ukrayna kara sınırının 

devamında yer alan Serpents eğer ada olarak kabul 

edilecek olursa Ukrayna’ya kazandıracağı deniz 

alanları ile Romanya’nın deniz alanlarını ciddi 

biçimde kısıtlamaktadır. Eğer Serpents’in kayalık 

olduğu düşünülecek olursa konumunun önemi 

azalmaktadır. 

Romanya, Serpents’in Ukrayna’nın uzantısı bir 

ada olmadığını sadece bir kayalık olduğunu ve bu 

nedenle karasuları haricinde kendisine ait özel bir 

deniz alanının olmaması gerektiğini savunmaktadır. 

Ukrayna ise, Serpents’in bir ada olduğunu, 

1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi 

(BMDHS)’ni her iki tarafın da onaylamış olmasından 

doğan hakların bir gereği olarak Serpents’in kıta 

sahanlığına ve Münhasır Ekonomik Bölge (MEB)’ye 

sahip olması gerektiğini iddia etmektedir. 

Romanya ile Ukrayna 1998 yılında Serpents 

Adası’nın statüsü ve deniz alanlarının 

sınırlandırılması ile ilgili görüşmelere başlamış ve 

görüşmelerden 6 yıl boyunca herhangi bir sonuç 

alınamamıştır. 

Romanya ile Ukrayna arasında 1997 yılında 

imzalanan anlaşmada “Taraflar arasında oluşacak bir 

sınır sorunu ile ilgili müzakerenin başlamasından 

sonra, 2 yıl içerisinde taraflar arasında herhangi 

bir anlaşma sağlanamazsa tarafların sorunu 

Uluslararası Adalet Divanı (UAD)’na götürme 

hakkı doğacaktır.” hükmünü içeren bir madde 

bulunmaktadır. (5) Tarafların iddia ettikleri deniz 

sınırları şekil 1’de gösterilmiştir. 

Şekil 1 - Tarafların iddia ettikleri deniz sınırları 

37 


38 


1997 antlaşmasından doğan hakkını kullanan 

Romanya 16 Eylül 2004 tarihinde sorunu UAD’a 

taşımıştır. 

Taraflar UAD tarafından verilecek kararda kıta 

sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölge için tek bir 

hat belirlenmesini talep etmişlerdir. 

Davada Romanya tarafından Serpents’in statüsünün 

belirlenmesi de talep edilmiş, ada mı yoksa 

kaya parçası mı olduğuna UAD’ın karar vermesi 

istenmiştir. 

Uluslararası Adalet Divanının İncelemesi ve 

Karar: 

UAD öncelikle Serpents’in bir kayalık değil 

ada olduğuna karar vermiştir. UAD Serpents 

Adası’nın Ukrayna’nın sahil şekillerinin devamı 

olmadığına karar vermiş ve adanın özel durumu 

ve konumu nedeniyle ilgili kıyı (relevant coast) 

sayılamayacağına karar vermiştir. 

Serpents Adası’nın ilgili kıyı olarak alınması 

durumunda Ukrayna’nın kazanacağı deniz 

alanlarının hakkaniyet ilkesine uygun olmayacağını 

belirtmiştir. 

Daha sonra taraflarca da onaylanan 1982 Deniz 

Hukuku Sözleşmesi gereğince Serpents Adası’nın 

12 mil karasuyuna sahip olduğunu teyid etmiştir. (6) 

Mahkeme Romanya’nın sahillerinin tamamının 

ilgili kıyı olduğuna karar vermiş ve sahil uzunluğu 

248 km olarak belirlenmiştir. Ukrayna’nın 

sahillerinden şekil 2’de mavi çizgilerle belirtilen 

yerleri ilgili kıyı olarak almıştır. Bu uzunlukta 

yaklaşık 705 km’dir. 

Şekil 2 - Mahkeme tarafından sınırlamaya esas tutulan ilgili kıyılar 

Romanya ve Ukrayna’nın ilgili sahil uzunluklarının 

oranları mahkemece 1:2.8 olarak saptanmıştır. (7) 

UAD dava ile ilgili kesin kararını 03 Şubat 

2009 tarihinde açıklamıştır. UAD tarafından 

belirlenen deniz alanları için çizilen sınır şekil 3’te 

gösterilmiştir. 

Kararda taraf ların talep etmiş olduğu gibi iki 

ülkenin kıta sahanlıkları ve MEB’leri tek bir hat ile 

ayrılmıştır. 

UAD kararını verirken; Karadeniz’in doğal kapalılık 

durumunu ve sınırlamanın etkilediği bölgeleri, 

tarafların petrol ve gaz imtiyazlarını, balıkçılık 

faaliyetlerini ve güvenlik mülahazalarını dikkate 

aldığını açıklamıştır. 

Şekil 3 - Mahkeme tarafından Romanya-Ukrayna arasında deniz alanları için 

belirlenen sınır 

UAD’ın kararında öncelikle 1949 yılında Romanya 

ve SSCB arasında yapılan anlaşmaya ve 1997 

tarihli Romanya-Ukrayna İyi Komşuluk ve İşbirliği 

Anlaşmasına atıf yaparak 1 numaralı mevki 

belirlenmiştir. Daha sonra 1 numaralı noktadan 

2 numaralı noktaya kadar 12 millik yay devam 

ettirilmiştir. 

Yayın bittiği noktadan itibaren Ukrayna ve 

Romanya’nın bitişik olan sınırı nedeniyle 

2, 3 ve 4 numaralı noktaları birleştiren hatlar iki 

ülkenin bitişik sınırı dikkate alınarak çizilmiştir. 

4 numaralı noktadan 5 numaralı noktaya çizilen 

hat ise iki ülkenin karşılıklı sınırı dikkate alınarak 

belirlenmiştir. 5’inci noktadan sonra çizilen hattın 

ucu etkilenebilecek 3’üncü devletlerden dolayı açık 

bırakılmıştır.

UAD kararın ardından Romanya ile Ukrayna 

arasında oluşan yeni çizgiye göre belirlenen 

deniz yetki alanlarının hakkaniyet ilkesine uygun 

olduğunu belirtmiştir. 

Kararın Değerlendirilmesi ve Türkiye’ye 

Etkileri: 

UAD davada Serpents Adası’na karasuları haricinde 

herhangi bir deniz alanı tanımamıştır. Kararına 

gerekçe olarak da, çok küçük adalara geniş 

deniz yetki alanları vermenin deniz alanlarının 

sınırlandırılmasında orantısızlığa neden olacağını 

göstermiştir. 

Karardan sonra Romanya Heyet Başkanı Bogdan 

Aurescu tarafından verilen karar “eşit ve doğru” 

olarak değerlendirilmiş, Ukrayna Dışişleri Bakan 

Yardımcısı Konstantin Eliseyev ise kararı “akıllı bir 

uzlaşı” olarak nitelemiştir. (8) 

Genel olarak Romanya’nın tezine daha yakın bir 

karar çıkmış ve Romanya taraflar arasında ihtilafa 

neden olan deniz alanlarının %80’ini elde etmiştir. 

Davanın kesin kararının açıklanmasından sonra 

Ukrayna’da halk tarafından ufak çaplı protesto 

gösterileri yapılmıştır. (9) 

Davada UAD tarafından Serpents Adası’nın 

ilgili kıyı olarak alınmamasının, Türkiye’nin Ege 

Denizi’nde sınırlama için esas alınacak “ilgili kıyılar 

Türkiye ve Yunanistan’ın anakaralarıdır” tezini 

güçlendirdiği, her ada için Münhasır Ekonomik 

Bölge ve kıtasahanlığı olması gerektiği tezinin 

mümkün olmadığı, Karadeniz’de sadece bir ada 

ile ilgili açıklanan kararın, Ege Denizi gibi onlarca 

ada ve adacığın bulunduğu bir deniz alanının UAD 

tarafından aynı şekilde değerlendirilmeyebileceği, 

ancak Doğu Akdeniz’de, Meis Adası’na geniş deniz 

yetki alanları talep edilmesinin deniz alanlarının 

sınırlandırılmasında orantısızlığa neden olacağı, 

değerlendirilmektedir. 

KAYNAKLAR: 

1. Bu makale Deniz Harp Akademisi Alesta Dergisi Mart 2009 sayısında yayımlanmıştır. 

2. www.en.wikipedia.org 

3. Yılan Adası Deniz Savaşı, 12 Ağustos 1788. 

4. www.londonperspectives.com 

5. www.icj-cij.org 

6. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Madde 3 

7. www.icj-cij.org 

8. www.voanews.com 

9. www.ntvmsnbc.com 

1- Serpents (Yılan) Adası 

2- Sivastopol 

3- Ukrayna 

4- Romanya 

39 


40 


DENİZ KİRLİLİĞİ TESPİTİ 

İÇİN YENİ BİR TEKNOLOJİ: 

POPEIE ŞAMANDIRASI 

[ Hazırlayan ] Ayşe Esin BAŞKAN | Çevre Yüksek Mühendisi 

Çevre sorunları ulusal ve uluslararası ortamda 

her geçen gün biraz daha ön plana çıkarak dünya 

gündemindeki yerini almaktadır. Pek çok çevre 

sorunu sınır tanımayarak sadece yerel veya bölgesel 

değil küresel alanda etkilerini göstermekte ve dünya 

uluslarının geleceğini büyük ölçüde etkilemektedir. 

Küresel ısınma, çölleşme, kuraklık, tarım ve 

ormanlık alanların azalması, iklim dengesinin 

bozulması, denizlerin yükselmesi, tuzluluğunun 

artması, biyolojik çeşitliliğin yok olması ve doğal 

kaynaklar üzerindeki baskının artması tüm 

insanoğlunun geleceğini tehdit eden başlıca küresel 

çevre sorunlarıdır. Nüfusun hızla artması, tüketim 

kalıplarının değişmesi ve çevre dostu olmayan 

üretim faaliyetleri bu sorunları tetiklemektedir. 

Bu sorunların varlığını iyice hissettirmesiyle 

beraber, ülkeler ilerleme, kalkınma, doğal 

kaynakların etkin kullanımı ve çevrenin korunması 

yönünde denge oluşturacak çözüm odaklı strateji 

ve politikalarla faaliyetlerini yönlendirmeye 

çalışmaktadırlar. Bu noktada çevrenin korunmasının 

diğer politika alanlarına yatay biçimde dahil edilmesi 

ve yeni yatırımlarının koruma politikaları ile uyumlu 

şekilde gerçekleştirilmesinin önemi büyüktür. (1) 

Tüm çevresel değerlerin korunmasına yönelik 

denizlerin de korunmasına yönelik olarak ulusal 

ve uluslararası birçok çalışma, proje ve toplantılar 

yapılmakta, sözleşmeler oluşturulmakta ve 

ortak stratejiler belirlenerek önlem alınmaya 

çalışılmakta ve deniz kirliliği ile etkin mücadele 

için yeni yöntemler geliştirilmektedir. Dünya iklim 

dengesinin korunmasında oldukça önemli rolü

olan deniz ve okyanusların ekonomik faaliyetler ve 

çevre arasında denge korunacak şekilde korunması, 

biyolojik çeşitliliğin muhafazası ve gelecek nesillere 

aktarımı oldukça önemlidir. Deniz kirliliği tespiti 

ve denetimi konusunda hem caydırıcılığı hem 

de etkinliği arttırmak üzere özel donanımlı hava 

vasıtaları ve uydular gibi teknolojik gelişmelerin 

ürünü olan araçlara başvurulmaktadır. (2) 

Ancak dünya denizlerinde özellikle kirletici kaynağın 

belli olmadığı yayılımlardan (döküntü) kaynaklanan 

pek çok deniz kirliliği vakası görülmektedir. Örneğin 

Kanada’nın doğu kıyılarında her yıl kirleticinin belli 

olmadığı kaynağı belirsiz deniz kirliliği olaylarında 

300.000 kuş öldüğü Kanadalı yetkililer tarafından 

belirtilmektedir. Araştırmalar, ekosistemin önemli 

bir parçası olan kuşların üreme sezonunda yanlış 

zamanda ve yerde küçük bir döküntünün bile türler 

üzerinde önemli olumsuz etkilere yol açabildiğini 

ortaya koymaktadır. 

Pek çok çevre ve petrol döküntüsü uzmanı, yasa dışı 

boşaltım olaylarının kazara olan döküntülerden 

daha fazla zarara yol açtığı ve denizdeki petrol 

kaynaklı kirliliğin başlıca kaynaklarından olduğu 

konusunu gündeme getirmektedirler. Uzmanlar 

bununla birlikte, bu problemin petrol/ 

yağ içeren atıkların yasa dışı boşaltımının 

kanunlara uygun şekilde boşaltımından uygun 

maliyete sahip olduğu sürece devam edeceğine 

inanmaktadırlar. 

Sorunun bir kısmını ise atık yağ alan/boşaltılan 

yetersiz sayı veya özellikteki kıyı atık alım tesisleri 

ve atık alım gemileri oluşturmaktadır. Fakat bazı 

koşullarda yeterli tesis/gemi olsa bile, ek giderler 

yüzünden rekabetin hakim olduğu nakliyat 

sektöründeki gemiler için problem muhtemelen 

devam edecektir. Bazıları için yasa dışı boşaltımla 

yapılan tasarruf, yakalanma ve soruşturma geçirme, 

ceza alma riskinden daha ağır basmaktadır. Bu 

yüzden deniz kirliliği tespiti ile görevli otoriteler 

deniz kirliliği ile etkin mücadele için gözetim 

ve mevzuata yönelik uygulamaları arttırarak 

sürdürmelidirler. 

ABD Sahil Güvenlik unsurlarınca, özellikle kaynağı 

belirsiz deniz kirlilikleri olmak üzere deniz 

kirliliğinin tespiti maksadıyla 11’inci Bölgede 

görevli bir deniz subayı tarafından geliştirilen 

ve POPEIE (Probe for Oil Polution Evidence in 

the Environment) olarak isimlendirilen uçak/ 

helikopterden atılan bir şamandıra geliştirilmiş ve 

denemelerden sonra kullanılmaya başlanmıştır. 

Bahse konu öncü uygulama ile ABD Sahil Güvenlik 

Komutanlığı 11’inci Bölgesi deniz ortamında 

41 


42 


oluşan petrol kirliliğini kanıtlama araştırmalarının 

geliştirilmesinde oynadığı rol nedeniyle 2005 Miras 

Ödülü’ne layık görülmüştür. 

Söz konusu cihaz genellikle devriye gezen hava 

unsurları tarafından petrolün denize sızmış 

olduğuna dair rapor verildiğinde kullanılmaktadır. 

Bahse konu şamandıra Kaliforniya’da konuşlu 

Interocean System Inc. firması tarafından 

geliştirilmiş ve OSSB (Oil Spill Sampling Buoy) olarak 

adlandırılmış olup, sonrasında ABD Sahil Güvenlik 

Komutanlığı envanterine girmiştir. (3) 

Devriye gezen uçak, deniz yüzeyinde bir petrol/ 

yağ tabakası tespit edildiğinde veya kirliliğin 

yoğun görüldüğü noktalarda olası muhtemel 

kirliliklerden numune almak için POPEIE 

şamandıralarını taşımaktadır. POPEIE, yağ 

tabakasına konuşlandığında pasif ve otomatik olarak 

kontaminasyona izin vermeden petrol numunesini 

toplamaktadır. 

Görevliler tarafından hava geçirmez sandığından 

çıkarılarak, atıldığı hava aracının türüne bağlı olarak 

25-1000 fit yükseklikte, 80-150 knot hız ile hava 

aracından konuşlandırılan POPEIE’de, düzgün 

uçuşu güvenceye alan ve şamandıranın suya girmesi 

ile birlikte şamandıranın serbestçe yüzebilmesi 

için şamandıradan ayrılan suda çözünebilen 

mukavva (karton) tüp kullanmaktadır. Şamandıra 

suya paraşütle inmektedir. POPEIE’de paraşütün 

şamadıradan doğru olarak açılmasını sağlamak için 

4.6 metrelik statik bir hat kullanılmaktadır. Ayrıca 

herhangi bir alet gerekmemektedir. Şamandıra 

koruyucu çantasından çıkarılınca, statik hattaki 

kanca açılmakta ve şamandıra uçaktan dışarı 

atılmaktadır. Uçak mürettebatı, aynı zaman 

diliminde bölgeden geçen gemileri tespit edebilmek 

amacıyla, şamandıra atıldığı anda hemen konum ve 

zamanı kaydetmektedir. (4) 

Şamandıranın emici örnekleme maddesi içeren 

kapalı bir numune saklama kavanozu vardır. 

Şamandıra suya inince şalter numune alma 

işleminin başlamasını sağlamakta ve kapalı olan 

numune saklama kavanozu açılmaktadır. Otomatik 

numune toplama bölümünde bulunan numune 

saklama kavanozunun döndüren motor tarafından 

açılmasının ardından numune kavanozunun 

kapağında bulunan emici madde ortaya çıkmaktadır. 

TFE-fluorocarbondan oluşan bu emici madde, suyu 

dışarıda bırakarak hidrokarbonu emmektedir. 

Numune kavanozu bir saat boyunca açık durumda 

beklemektedir. Bir saat süren numune alma 

sürecinin ardından, numune saklama kavanozu 

numuneyi sızdırmayacak, kontamine olmayacak

desteklenmekte ve numune alınmasının hemen 

ardından sudan alınabildiği gibi iki haftalık 

süre içinde de sudan geri alınabilmektedir. (7) 

şekilde kapanmakta ve bir kilit mekanizması 

harekete geçmektedir. Daha sonra POPEIE’nin 

üstüne takılı GPS alıcıları şamandıranın konum 

bilgisi ve suyun sıcaklığını tespit etmekte ve bu bilgi 

ARGOS Uydu Şebekesi aracılığıyla ilgili görevlilere 

iletilmektedir. (5) 

Aynı zamanda tabakanın yakınlarında veya çevrede 

olan şüpheli deniz vasıtalarından karşılaştırma 

amacıyla Sahil Güvenlik unsurları tarafından 

ilk fırsatta numune alınmakta ve bu numuneler 

laboratuara gönderilmektedir. (6) Petrol numunesi 

şüpheli deniz vasıtalarından alınan numunelere 

karşı parmak izi olarak değerlendirilmektedir. 

Söz konusu numunelerin karakteristik parmak 

izi karşılaştırması yapılmaktadır. Bunun için gaz 

kromotografi ya da kütle spektrofotometresinde 

yapılan analizlerle kesin kanıt elde edilmekte ve 

numuneler arasında eşleşme görüldüğü takdirde 

bu durum soruşturma için kanıt olarak kullanılarak 

soruşturmayı başarıya götürmektedir. 

Tekrar kullanım için POPEIE yeni hava 

konuşlandırma kanatçıkları, temiz bir 

numune saklama kavanozu ve gerekli olduğu 

durumlarda yeni piller ile donatılıp hava geçirmez 

kutusuna yerleştirilerek kullanıma hazır halde 

bekletilmektedir. POPEI konuşlandırmadan 

sonra alkali piller tarafından iki haftaya kadar 

Tabi ki denizleri kirlenmekten ve deniz 

biyoçeşitliliğini gelecek nesillerin haklarını dikkate 

alarak koruyabilmek için sadece teknolojiden 

yararlanmak yetersiz kalacaktır. Denizlerin 

uydu, hava araçları ve yüzer unsurlarla kirliliğe 

yönelik sürekli izlenmesi, bilgi ve teknolojik 

birikimden yararlanılarak yeni ve yardımcı 

sistemlerin geliştirilmesi yapılması gereken önemli 

faaliyetlerdir. Ancak denizleri korumada sadece 

yaptırım mekanizmalarına yönelik çabalar yetersiz 

kalacaktır. Bu bilinçle yeterli kapasitede ve sayıda 

tüm kıyıları kapsayacak şekilde atık alım tesislerinin 

oluşturulması, söz konusu tesislerin ücretlerinin 

makul düzeyde tutularak atık vermeye gemilerin 

özendirilmesi ve çevreye ilişkin mevzuatın etkin 

uygulanabilir şekilde boşluksuz oluşturulması da 

önem taşıyan hususlardandır. Ancak en önemlisi 

deniz çevresini koruma bilincini arttıracak deniz 

kirliliğinin boyutu, insanlara ve en önemlisi 

çocuklarımıza etkileri, denizden elde edilen 

ekonomik faydaları etkileme düzeyinin dikkat 

çekici örneklerle sunulduğu bilgilendirme ve 

tanıtım faaliyetlerinin hedef kitlenin belirlenerek 

icra edilmesidir. Çocuklara yönelik planlanacak 

faaliyetlerle gelecek nesilin bilinç düzeyinin 

yükseltilmesine yönelik uzun vadeli ve kalıcı 

çalışmalar önem taşımaktadır. 

KAYNAKLAR: 

1. Başkan, A.E., Sahil Güvenlik Komutanlığının Deniz Çevresinin Korunmasına Yönelik 

Faaliyetleri Konulu Takdim Metni, Sahil Güvenlik Komutanlığı 1. Çevre Semineri, Ankara, 

23-24 Aralık 2008 

2. Başkan, A.E., Deniz Kirliliğinin Önlenmesi Konusunda Ulusal ve Uluslararası Mevzuat 

ile Sahil Güvenlik Komutanlığının Görevleri ve Yürüttüğü Faaliyetler Konulu Takdim 

Metni, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Eğitim ve Doktrin Komutanlığı Çevre Semineri, 

Ankara, 14-15 Haziran 2007. 

3. Chase, C.R. ve Sanders, R.W., ‘‘Innovative New Tool in the Fight Against Illegal Discharge 

of Oil at Sea’’, Sea Technology Magazine, Amerika Birleşik Devletleri, Eylül 2005. 

4. InterOcean Systems Inc.,2004, Probe for Oil Pollution Evidence In The Environment 

(POPEI) Technical Manuel Revision B, San Diego, 1-20. 

5. InterOcean Systems Inc.,Oil Spill Sampling Buoy (OSSB) General Information Paper, San 

Diego. 

6. Sanders, R.W. ve Black, Byron, POPEI Şamandırası Tanıtım Sunumu, Amerikan Sahil 

Güvenliği, Amerika Birleşik Devletleri. 

7. InterOcean Systems Inc., Brochure of Oil Spill Sampling Buoy (OSSB), San Diego. 

43 


44 


EN DEĞERLİ KAYNAK 

İNSAN KAYNAKLARI 

[ Hazırlayan ] Hakan ALP | S.G. Yzb. 

İnsan, tarih boyunca canlıların en değerlisi olarak 

kabul görmüş ve dünyaya yön veren, çevresini ve 

kendisini olumlu veya olumsuz değiştirebilen tek 

canlı olmuştur. Çevresini ve kendisini değiştirebilen 

insanlar arasından da, insanlık için faydalı işler 

yapanlar kalıcı olmuş, yani kazançları uzun vadeli 

olmuştur. Ancak aynı insan, özellikle çalışma 

hayatında, 18. yüzyıla kadar bir makine gibi 

görülmüştür. Çünkü, 18. yüzyılın ikinci yarısında 

ortaya çıkan sanayi devrimiyle birlikte, seri üretim 

sistemleri devreye girmiş ve bu sistemlerde insanlar 

sadece yaptıkları işe göre ücret alan, yani sadece 

yaptıkları işlerle değerlendirilen canlılar olarak 

görülmeye başlanmıştır. (1) Ayrıca bu dönemde 

hakim olan klasik yönetim anlayışına göre, çalışanlar 

sorumluluk almaktan kaçan ve yönetilmeyi tercih 

eden bir yapıdadır. Bu yapının etkisi ile bu dönemde 

yönetim bir bilim olarak görülmeye başlanmış 

ve bu gün hala yönetim biliminin duayenleri 

olarak bilinen şahıslar ortaya çıkmaya başlamıştır. 

Bunlardan Frederick Winslow Taylor, 19. yüzyılın 

sonunda Amerika’da bilimsel yönetimin temellerini 

atmış, aynı dönemlerde Henry Fayol ise Avrupa’da 

yönetimin bilimsel bir olgu olduğunu, öğrenilmesi 

ve uygulanması gereken kuralları olduğunu ortaya 

koymuştur. 

20. yüzyılın ortalarına gelindiğinde ortaya çıkan

• Bordrolar 

• Sigorta işlemleri 

• İşe giriş/çıkış işlemleri 

• Maaş işlemleri 

• Yıllık izinler 

• Vizite işlemleri 

• İş gücü planlaması 

• Seçme ve işe alma 

• İş analizleri 

• İş tanımları 

• İş değerlendirmesi 

• İş ve zaman etütleri 

• Ergonomi 

• Performans ölçümü 

• Ücret yönetimi 

• Kariyer yönetimi 

• Motivasyon 

• İş tatmini 

• Moral 

• İletişim 

• Liderlik 

• Çatışma yönetimi 

• Stres yönetimi 

sanayi devrimi sonrası ise iş dallarının ve buna bağlı 

faaliyetlerin çeşitlenmesi sonucu organizasyonların 

yapılarında değişmeler meydana gelirken, buna bağlı 

olarak yönetim sistemlerinde devrim niteliğinde 

değişimler olmaya başlamıştır. (2) Klasik anlayışın 

devamında gündeme gelen Neo-Klasik Yönetim 

anlayışı ile birlikte, o güne kadar üzerinde bilimsel 

çalışmalar yapılan yönetimin en önemli kaynağı ve 

sahibi olan insan faktörü devreye girmiş ve “İnsan 

İlişkileri Yönetimi” kavramı gündeme gelmiştir. (3) 

Bu kavramın gündeme gelişinden itibaren insan 

faktörünün ne kadar önemli olduğu daha iyi 

anlaşılmaya başlanmış ve günümüze kadar olan 

süreçte önemini arttırarak gündemde kalmaya 

devam etmiştir. 

İnsan ilişkileri yönetimi, yani günümüzdeki adıyla 

“İnsan Kaynakları Yönetimi”, Neo-Klasik Yönetim 

anlayışının yerleşmeye başlamasından itibaren 

günümüze kadar geçen dönemde evrim geçirerek 

sürekli bir gelişim içinde olmuştur. Bu gelişim ve 

değişim süresince İnsan Kaynakları Yönetiminin 

kapsamının üç temel başlıkta toplandığı 

görülmektedir. 

İnsan Kaynakları Yönetiminin idari kapsamındaki 

işler; kurumlarda rutin olarak sürdürülen, 

kurumun hem çalışanlarına hem de devlete karşı 

sorumlulukları çerçevesinde yapılması gereken 

çalışmalardır. 

Teknik kapsamdaki işleri, faaliyetler için gerekli 

zaman ve metotların tespit edilmesi, kurumun 

ihtiyaç duyduğu ve gelecekte duyacağı insangücü 

miktarı ve niteliğinin belirlenmesi, kurumda yapılan 

işlerin ve bu işleri yapanların değerlendirilmesi, bu 

değerlendirmeye bağlı olarak uygun ücret sisteminin 

geliştirilmesi, çalışanların kariyer planlarının 

hazırlanması gibi çalışmaları içermektedir. 

Son olarak davranışsal kapsamdaki işler ise; örgüt 

çalışanlarının motivasyonunu ve morallerini 

artırmaya, organizasyon içerisinde sağlıklı bir 

iletişimin kurulmasına, çalışan herkesin kurum 

amaçlarını benimsemesine ve bu yönde faaliyetlerini 

sürdürmesine yönelik çalışmaları içerir. (4) 

İnsan Kaynakları Yönetiminin, 20. yüzyılın ikinci 

yarısından itibaren günümüze kadar geçirdiği 

gelişim süreci, belirtilen üç temel kapsam 

çerçevesinde genel olarak üç temel aşamadan 

geçmiştir. (5) Bu üç temel aşama, aynı zamanda 

egemen olduğu dönemlerde İnsan Kaynakları 

Yönetiminin kapsamına ışık tutan üç temel kapsam 

ile de paralellik göstermektedir. 

Bu üç temel dönemi ve genel hatlarıyla kapsamlarını 

şu şekilde belirtilmek mümkündür: 

• Personel Yönetimi Dönemi İdari Kapsam 

• İnsan Kaynakları Yönetimi Dönemi Teknik 

Kapsam 

45 


46 


• Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi Dönemi 

Davranışsal Kapsam 

PERSONEL YÖNETİMİ DÖNEMİ 

Personel Yönetimi anlayışının yönetim 

yaklaşımlarının içinde yerini alması ve personel 

departmanlarının kurumlarda kurulmasının çıkış 

noktası; iş yerlerinde meydana gelen güvenlik, ücret 

ve hayat standartları problemlerinin artmasıdır. 

Ancak bu dönemde personel yöneticileri, insan 

kaynakları yönetiminin kapsamına giren üç ana 

başlıktan sadece idari kapsamın gereklerini yerine 

getirmektedirler. Yani bordroların hazırlanması, 

sigorta primlerinin takibi, izinler, vizite işlemleri 

gibi temel personel ihtiyaçlarının karşılanmasından 

ibaretti. Kısaca personel yöneticileri, çalışanların 

sadece idari ihtiyaçlarını ve gereklerini yerine 

getirmekten sorumluydu. 

Personel yöneticileri bu dönemde gerek yetki, 

gerekse bilgi olarak çalışanların tüm ihtiyaçlarını 

karşılayacak kadar donanımlı olmamalarına 

karşın dönemin şartlarına göre çalışanların bir 

çok endişesine ve sorununa çare olabilmişlerdir. 

Çünkü o zamana kadar çalışanlar, birer makine gibi 

görülmekte ve sadece yaptığı işin miktarı ve kalitesi 

ile değerlendirilmekteydi. Ürün veya hizmetin 

miktar ve kalitesinin arttırılması için teçhizat 

ve makinelerin geliştirilmesi veya miktarlarının 

arttırılmasının gerektiği düşünülmekte, insan 

faktörünün etkisi akla bile gelmemekteydi. Bu 

nedenle, mevcut çalışma koşulları ve dönemin 

çevresel boyutları da göz önüne alındığında, 

çalışanların temel ihtiyaçları ve sorunları ile 

ilgilenen bir departman mevcudiyeti bile çalışanlar 

için çok önemli bir motivasyon aracı ve büyük bir 

gelişim olarak görülmekteydi. 

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ DÖNEMİ 

İnsan Kaynakları Yönetimini etkileyen en önemli iki 

psikoloji dalının, davranışçılık ve insan ihtiyaçları 

hiyerarşisi olduğu söylenebilir. Bu nedenle, Abraham 

Maslow’un insan ihtiyaçları hiyerarşisiyle ilgili 

teorisi, İnsan Kaynakları Yönetiminde yeni bir çığır 

açmıştır. 

İhtiyaçlar hiyerarşisi, çalışanların işletmelerde 

değiştirilebilecek birer parça olarak görülmemesi 

gerektiğini göstermiş, işverenlerin güçlü ve üretken 

bir işgücü oluşturmak için çalışanların güvenlik, 

kişisel dışavurum ve iletişim gibi isteklerinin tatmin 

edilmesi gerekliliği anlaşılmıştır. (6) 

İnsan kaynağının değerli ve kıt bir kaynak olarak

Kişisel tatmin, 

Kişisel başarı, 

Kişinin potansiyelini 

ortaya çıkarması, 

Kendini Gerçekleştirme İhtiyaçları 

Prestij, başarı, yeterli olmak ve 

başkalarınca benimsenip tanınmak 

Değer İhtiyaçları 

Başkaları ile ilişki kurmak, 

kabul edilmek ve bir yere ait olmak 

Kendini, Ailesini, Toplumunu 

güven ve emniyet içinde ve tehlikeden uzak hissetmek 

Ait olma ve sevgi ihtiyaçları 

Güvenlik İhtiyaçları 

Nefes alma, Yeme, İçme, Uyuma, Sevişme 

Fizyolojik İhtiyaçlar 

düşünülmeye başlanması ve insan kaynakları 

yöneticilerinin işletmelerin yönetim takımlarında 

strateji belirleyen kadrolarda yer almasıyla birlikte 

Personel Yönetimi kavramı yerini, İnsan Kaynakları 

Yönetimi kavramına bırakmıştır. (7) Hatta bu 

dönemde, insanı kaynak olarak değerlendirmenin 

yanlış olacağı düşüncesini savunanlar, “İnsangücü 

Yönetimi” kavramını kullanmayı uygun 

görmüşlerdir. 

Daha yaygın olarak kullanılan İnsan Kaynakları 

Yönetiminin geniş bir ifade ile tanımı şu şekilde 

yapılabilir; 

“Kurumun ihtiyaçları doğrultusunda en uygun 

insangücünü, en ekonomik şekilde temin etme, iş 

tanımlarını hazırlama, görev-yetki ve sorumluluklarını 

belirleme, işleri değerlendirme, çalışanları eğitme ve 

geliştirme, kariyerlerini planlama, performanslarını 

ölçme, ücretlerini belirleme ve bu bağlamda insangücünü 

kurum amaçları doğrultusunda planlama, örgütleme, 

yöneltme, koordine etme, kontrol etme ve yine bu 

insangücüne her açıdan yatırım yapma konularındaki 

çabalardır.” (8) 

20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Deming, 

Juran ve Crosby gibi yönetim gurularının 

öncülüğünde tüm dünyaya yayılan Toplam 

Kalite Yönetimi felsefesinin, 1980’li yıllarda 

popülaritesinin en üst seviyeye çıkmasıyla birlikte 

İnsan Kaynakları Yönetimi de önemini ivmeli 

şekilde arttırmaya başlamıştır. (9) Çünkü Toplam 

Kalite Yönetimi felsefesinin yaygınlaşması ile 

birlikte çalışanlar da müşteri olarak tanımlanmaya 

başlanmış ve “İç Müşteri” kavramı ortaya çıkmıştır. 

Bu kavram ile birlikte bu dönemde İnsan Kaynakları 

Yönetiminin kapsamına giren başlıklardan teknik 

kapsamın gerekleri de uygulanmaya başlamıştır. 

Bu kapsamda; işgücü planlaması, iş analizi, iş 

tanımları, iş değerlemesi, hareket ve zaman etütleri, 

ergonomi, performans değerlemesi, ücret yönetimi 

ve kariyer yönetimi gibi kavramların gerekleri yerine 

getirilmeye başlanmıştır. (10) 

Böylece Personel Yönetimi anlayışı yerini İnsan 

Kaynakları Yönetimine bırakmış ve idari kapsamın 

gerekleri yerine getirilmeye devam edilirken, bunun 

yanında teknik kapsamın gereklerinin yerine 

getirilmesinin önemi anlaşılmış ve uygulanmasıyla 

birlikte insan kaynakları departmanları artık 

kurumlarda temel departmanlardan bir tanesi haline 

gelmeye başlamıştır. 

STRATEJİK İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 

DÖNEMİ 

Yöneticilerin stratejik düşünmesi ve kurumun 

vizyoner bir kurum olmasıyla birlikte, İnsan 

Kaynakları Yönetimi de “Stratejik İnsan Kaynakları 

Yönetimi” olarak adlandırılmaya başlanmıştır. 

47 


48 


Bu yaklaşımda, “yetkinlik” kavramı ön plana 

çıkmaktadır. Yetkinlik; bilgi birikimini sentez ile 

beceriye dönüştürebilme, bunu davranışlarıyla 

destekleme ve sonucunda astlarını geliştirebilme, 

analitik düşünebilme ve insan odaklı hale gelme 

olarak tanımlanabilir. Yani, ortalama bilgi ve 

yeteneğe sahip bir insan, yetkin insan haline 

geldiğinde, kendisine başvurulan ve fayda sağlayan 

bir kaynak statüsüne geçebilmektedir. 

Bu dönemde, artık idari ve teknik kapsamın yanı sıra 

davranışsal kapsam gündeme gelmeye başlamıştır. 

Bu kapsamda İnsan Kaynakları Yönetimi 

departmanlarında; motivasyon, iş tatmini, moral, 

iletişim, liderlik, çatışma yönetimi, stres yönetimi 

vb. konulara ağırlık verilmeye başlanmıştır. (11) 

Çünkü bu etkenlerin insanın performansı üzerinde 

çok önemli etkileri olduğu görülmeye başlanmıştır. 

Bugün İnsan Kaynakları Yönetimindeki yaklaşımın 

amacı, hem kurumsal verimliliği arttırılması, 

hem de her çalışanın ihtiyaçlarının azami tatmin 

edilmesidir. Yani kurumsal hedef ler ile bireysel 

gereksinimler, birbirinden ayrı ve birbirini dışlayıcı 

olarak değil, birbirini destekleyecek şekilde 

görülmeli ve kurumsal stratejiler bu temel üzerine 

inşa edilmelidir. 

Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi yaklaşımının 

temelindeki ilkeler şöyle özetlenebilir: 

• Çalışanlar, eğer doğru bir şekilde yönetilir ve 

geliştirilirlerse verimleri artacak ve şirkete uzun 

vadeli kazanımlar sağlayacaklardır. 

• Çalışanların hem ekonomik, hem sosyal hem de 

psikolojik ihtiyaçlarını karşılayabilecek kurallar, 

programlar ve uygulamalar geliştirilmelidir. 

• Çalışanların mevcut becerilerini maksimum 

seviyede kullanabilecekleri ve kendilerini 

eğitebilecekleri bir çalışma ortamı oluşturulması 

gereklidir. 

• İnsan kaynakları programları uygulanırken hem 

kurumun hem de çalışanların hedef leri göz önünde 

bulundurulmalıdır. 

Sonuç olarak vizyoner kurumlar özü koruyarak 

gelişmeyi teşvik etme prensibiyle, en değerli 

kaynağının insan kaynağı olduğunun bilincindedir. 

(12) Vizyoner kurumlar çalışanlarına değer verir, 

onları çalışan olarak değil paydaş olarak görür, 

katılımcı ve girişimci olmaları için teşvik eder. 

İnsan kaynakları departmanları; çalışanlarına, 

yöneticilerin uygun gördüğü, kişisel istekleri ve 

beraber çalıştıkları meslektaşlarının uygun gördüğü 

kişisel ve mesleki gelişim imkanlarını sağlayarak, 

çalışanlarının ve yöneticilerinin gelişmelerini 

sağlamakta bir araç olabilmelidir. 

Kendi kendini geliştirebilen, kariyerini 

yönlendirebilen, yaptığı işten haz ve tatmin duyan, 

kendisine değer verildiğini hisseden ve motive olmuş 

insanlarla donatılmış, yani en değerli kaynağın insan 

olduğunun bilincinde olan kurumların kalıcı ve 

sürekli bir başarıyı elde etmesi kaçınılmazdır. 

KAYNAKLAR: 

1. DOÇ. DR. GÖKSEL ATAMAN, İŞLETME YÖNETİMİ,2. BASKI, İSTANBUL, 2002, S. 60 

2. YRD.DOÇ.DR.SALİM ATAY, YÖNETİM DÜŞÜNCE SİSTEM VE SÜREÇLERİ ‘‘İŞLETME 

KAVRAMI, AMAÇLARI VE TÜRLERİ’’ 

3. ATAMAN, S. 106 

4. PROF.DR.ŞADİ CAN SARUHAN, DEĞER HEDEFLİ İŞLETMECİLİK, S. 174 

5. ‘‘İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN TARİHİ GELİŞİMİ’’, http:/www.insankaynakları. 

com. ,02.10.2006 

6. MICHAEL LOSEY, BNET RESEARCH CENTER, ‘‘HISTORY OF HUMAN RESOURCE 

MANAGEMENT’’,HR MAGAZINE, MARCH 15, 1998, http:/findarticles.com/p/articles 

7. SARUHAN, S.172 

8. PROF.DR.ŞADİ CAN SARUHAN, ‘‘DEĞER HEDEFLİ İŞLETMECİLİK’’, S.172 

9. JANE WHITNEY GIBSON VE CHARLES W.BLACKWELL, NOVA SOUTHEASTERN 

UNIVERSITY, DANA V. TESONE, UNIVERSITY OF CENTRAL FLORIDA,’’MANAGEMENT 

FADS:HERE YESTERDAY, GONE TODAY’’,SAM ADVANCED MANAGEMENT JOURNAL, 

2003, S. 12-17 

10. SARUHAN, S.174 

11. PROF.DR.ŞADİ CAN SARUHAN, ‘‘DEĞER HEDEFLİ İŞLETMECİLİK’’, S. 174 

12. JAMES C. COLLINS, JERRY I. PORRAS, ‘‘KALICI OLMAK, GELECEĞİN GÜÇLÜ 

KURUMLARINI YARATMAK’’, ZUHAL ÇİVİ (ÇEV.), 2.BASIM, İSTANBUL: SİSTEM 

YAYINCILIK, OCAK 2001, S.281

Sahil Güvenlik 

İHBAR ve 

TALEP HATTI 

Her an tetikte olan Sahil Güvenlik personeli 

çoğu kez hayatlarını tehlikeye atma 

pahasına görevini büyük bir özveri ile yerine 

getirmektedir. ALO 158’i arayarak Sahil 

Güvenlik Komutanlığına Türkiye’nin her 

yerinden 24 saat ÜCRETSİZ ulaşabilirsiniz. 

• Denizde tehlikede olanların yardım talepleri, 

• Denizi kirleten her türlü eylem, 

• Denizden yapılan her türlü kaçakçılık, 

• Yasa dışı su ürünleri avcılığı ve dalış, 

• Kıyılarımızdan ülkemize yasa dışı giriş ve çıkışlar, 

• Denizlerimizde yapılacak terörist eylemlere ilişkin duyumlar, 

hakkında ALO 158’i arayabilirsiniz. 

ALO 158 Sahil Güvenlik Özel Hizmet Telefonu Türkiye’nin her yerinden, her an Sahil Güvenlik Komutanlığına ulaşabileceğiniz 

bir yardım ve ihbar hattıdır. 158 telefon hattı, hem yardım isteklerinin anında Sahil Güvenlik Komutanlığına ulaşması, hem de 

denizlerimizde yapılan kanunsuz eylemlerin ihbar edilmesi amacı ile kurulmuştur. 

ALO 158 hattına gelen ihbar ve taleplerinizi değerlendiren Sahil Güvenlik Komutanlığı personeli, derhal olaylara müdahale edecek ve 

güvenliğin sağlanması için gereken tüm tedbirleri alacaktır. 

Açık denizden ve yurt dışı aramalarda: +90 312 158 00 00

50 


DAVETSİZ MİSAFİRLER 

[ Hazırlayan ] Yeliz ERYURT KAYA | Su Ürünleri Yüksek Mühendisi 

Bir türün yeni bir ortama girişi ya ilk dağılım alanını 

genişletmesi veya çeşitli etkenlerle arada herhangi 

bir bağlantı olmaksızın diğer bir ortamda gelişmesi 

şeklinde gerçekleşebilir. Türlerin yeni bir ortama 

girişi veya taşınmasının nedenleri çeşitli insan 

faaliyetleri olabildiği gibi bu konuda çeşitli doğal 

olaylarda etkilidir. (1) 

Denizel ortamda egzotik türler bir ortamdan 

başka bir ortama değişik yollarla taşınabilirler: 

Akvaryumculuk, denizel ulaşımı, balıkçılık ve yetiştiricilik 

etkinlikleri, bilimsel araştırma etkinlikleri, coğrafik 

bariyerlerin insan tarafından ortadan kaldırılması 

(Süveyş Kanalı) gibi. Bunların içinde en yaygın taşınma 

yolu ise gemiler vasıtasıyla olur. Herhangi bir limandan 

alınan balast suyu ya da gemi karinasının altına 

yapışan (fouling organizma) türler oldukça uzak 

mesafelere farklı ekosistemlere taşınırlar. Balast 

sularının içinde bentik ve planktonik bitki ve hayvan 

türlerinin yumurta ve larvaları bulunmaktadır. 

Yapılan bir analizde Japonya’dan Amerika’ya bir 

tankerin balast suyu içinde 367 tür canlı taşıdığı 

tespit edilmiştir. (2) Bu taşınan canlıların bir kısmı 

taşınma süresinde ölürken, bir kısmı da yeni ortama 

uyum sağlayamaz ve canlılığını yitirir. Hayatta 

kalmayı başaran türler ise, yeni ortamda bir “istilacı 

tür” olarak yaşamaya devam edebilirler. Çoğu 

zaman, bu türlerin doğal düşmanları da bu yeni 

dağılım alanlarında bulunmadığından yayılmaları 

daha yoğun ve hızlı olabilmektedir. 

Bir bölgeye yerleşen yabancı türler, yerel genetik 

değerler için ciddi bir risk oluştururlar. İstilacı 

yapıları, veya patolojik tehlikeleriyle, yerel türleri 

ciddi bir şekilde tehdit edebilirler. Özellikle de 

istilacı ve kolonize olma eğilimindeki türler, doğal 

habitatların özgünlüğünü ve çeşitliliğini olumsuz 

yönde etkilemektedirler. Çeşitli yollarla taşınan 

egzotik türler ortamda doğal düşmanları olmadığı 

takdirde hızla üreyerek yeni alanlarında istilacı

durumuna geçer. İstilacı durumuna geçebilmesi 

için; türün ekolojik toleransının yüksek olması, 

geldiği ortamın biyolojik çeşitliliğinin sınırlı olması 

gibi bazı özelliklerin de olması gerekir. Bu anlamda 

Karadeniz ve Marmara Denizi hamsi ve midye 

popülasyonlarının oldukça yoğun olması sebebiyle 

egzotik türler için uygundur. Yakın bir geçmişte 

sularımıza gelip yerleşen türlerin başında deniz 

salyangozu ‘‘Rapana thomasiana’’ ve çan denizanası 

‘‘Mnemiopsis leidyi’’ gelmektedir. 

Asya sularından Japon Denizi’nin yerli türü olan 

deniz salyangozu Karadeniz’de ilk kez 1946’da 

Novorosisk Körfezi’nde rapor edilmiştir. Sonrasında 

tüm Karadeniz ve Azak Denizi’ne, 1984’te Ege ve 

Akdeniz’e yayılmıştır. (3) Karadeniz’deki midye 

popülasyonunun yoğun oluşu ve düşmanlarının 

ortamda olmayışı sebebiyle aşırı üreyerek midye 

popülasyonlarını tehdit eder hale gelmiştir. Bazı 

ülkelerde tüketilen bu türün su ürünleri avcılığını 

düzenleyen tebliğle avcılığına ilişkin düzenlemeler 

getirilerek bir ihraç ürünü haline gelmiştir. 

Ancak ekonomik öneme sahip olmayan türlerin 

sayısı da oldukça fazladır. Taraklı bir deniz anası 

türü olan Mnemiopsis leidyi 1982’de Amerikan 

araştırma gemisiyle Karadeniz’e geldiği tahmin 

edilmektedir. Plankton ve balık yumurtaları ile 

beslenen bu tür özellikle hamsi yumurtalarını ve 

hamsi larvalarının beslendiği kopepod türlerini 

tüketerek Karadeniz’de 1988 yılından sonra hamsi 

avcılığında ani düşüş yaşanmasına neden olmuştur. 

Resmi istatistiklere göre Türkiye’nin Karadeniz’de 

avladığı hamsi miktarı 1988’de ki 295 bin ton 

değerinden 1989’da 97 bin tona ve 1990’da 66 bin 

tona düşmüştür. (4) Bu ani düşüş bilim adamlarını 

oldukça endişelendirmiştir. Mnemiopsis leidyi’nin 

aşırı çoğalmasını engellemenin tek yolunun bu 

türün doğal düşmanının Karadeniz’e getirilmesinin 

olduğu düşünülse de daha önce hiç denenmemiş 

olan bu durumun etkileri tahmin edilemediğinden 

vazgeçilmiştir. Planlanan ancak gerçekleştirilemeyen 

bu olay Mnemiopsis leidyi Karadeniz’e getiren 

yollardan onun doğal düşmanını da getirmiştir. 

Muhtemelen kuzeybatı Atlantik kaynaklı olduğuna 

inanılan ‘‘Beroa ovata’’ adı verilen bir başka ktenofor 

türü Mnemiopsis üzerinden beslenerek Mnemiopsis 

türünün Karadeniz’deki hakimiyetine son verirken, 

ekosistemin eski haline dönmesine büyük katkı 

sağlamıştır. 

İstilacı olarak dağılım gösteren bir başka tür ise 

katil yosun olarak bilinen Caulerpa taxifolia’dır. 

Akvaryum için güzel ve kolay yaşatılabilir bir tür 

olan tropik yosun 1984’te Monaco’da bulunan bir 

deniz akvaryumunun deşarj suyuyla Akdeniz’e 

giriş yapmıştır. İlk tespit edildiğinde sadece 

1 m 2 ’lik bir alanı kaplayan ve o tarihe kadar yayılımcı 

özellik göstermeyen tür için herhangi bir önlem 

51 


Mnemiopsis leidyi 

Caulerpa taxifolia

verilmiştir. Kanalın açılmasından bu yana yüzlerle 

ifade edilebilecek tür Akdeniz’e geçmiş ve burada 

yeni populasyonlar oluşturmuştur. Yapılan 

araştırmalarda Türkiye denizlerinde Kızıldeniz 

göçmeni 39 balık türü rapor edilmiştir. (5) 

52 


alınmamıştır. Aradan geçen 6 yıl süresince Caulerpa 

taxifolia uyum süreci geçirerek 1990’ların başından 

itibaren yayılımını hızla artırmaya başlamıştır. 

Doğal ortamında böyle bir etki yapmayan tür önce 

Fransa sahillerinde daha sonra da Batı Akdeniz’de 

birçok ülkede yayılmaya başlamıştır. Bilim adamları 

tarafından türün deniz ortamında hızlı yayılım 

göstermesi, akvaryum ortamında genetik yapısının 

değişerek çok daha güçlü hale gelmesine ve ortamda 

doğal düşmanlarının olmamasına bağlanmıştır. 

Gemilerin çapalarında bile kolayca bir yerden bir 

yere taşınabilen tür giderek yayılım göstererek 

ekosistemi tehdit eder hale gelmiştir. Şu ana kadar 

Türkiye kıyılarında tespit edilmemesine karşın 

her hangi bir geminin çapasına takılarak taşınma 

ihtimali nedeni ile kıyılarımız ciddi tehdit altındadır. 

Coğrafik bariyerlerin yapay olarak kaldırılmasıyla 

oluşan egzotik tür girişine en güzel örnek Süveyş 

Kanalı’dır. 1869‘da açılan kanalın yapımcıları 

böyle bir yapının ekosistem üzerinde inanılmaz 

etkilerini göz ardı etmişlerdir. Birbirinden oldukça 

farklı yapılara sahip olan subtropikal Akdeniz 

ve tropikal Kızıldeniz’in birleşmesiyle çeşitli 

organizmalar karşılıklı olarak göç etmeye başlamış 

ve bu yolla göç ederek Akdeniz’de yayılım gösteren 

türlerin tamamına kanalın yapımcısı Ferdinand 

de Lesseps anısına “Lessepsiyen Göçmenler” adı 

Kızıldeniz göçmenlerinin neden olduğu olumlu 

ve olumsuz etkilere verilebilecek çok fazla örnek 

olmasına karşın bu yazıda ancak birkaçına 

değinilecektir. 1977 yılında İsrail kıyılarından yarı 

çapı 1 m’yi bulan Rhopilema nomadica türü lesepsiyan 

deniz anası kıyısal sularda metreküpte 25 bireye 

ulaşarak balıkçılık, insan sağlığı ve turizm üzerinde 

negatif bir etki yaratmıştır. Türkiye kıyılarında ilk 

defa 1995 yılında Mersin Körfezi’nde rastlanan bu 

göçmen pek çok yüzücünün tıbbi yardım görmesine 

neden olmuştur. Paşa barbunu yada Nil barbunu 

olarak bilinen Upeneus moluccensis ekonomik 

değeri yüksek olan bir tür haline gelmiştir. Fakat 

ekonomik bir tür haline gelen Surida undosquamis 

(iskarmoz, zurna balığı, Akdeniz mezgiti, lokum 

gibi adlarla anılır) türünün popülasyonundaki artış 

bu türe aynı ortamda yaşayan diğer balık türlerinin 

(örneğin bakalyaro) rekabet sonucu habitatlarının 

değişmesine neden olmuştur. (5) 

Çeşitli yollarla denizlerimize taşınan türlerle 

mücadele etmenin en etkin yolu gemi trafiğinin 

ve balast sularının kontrol altına alınmasıdır. Bu 

kapsamda; ülkemizde, Denizcilik Müsteşarlığı 

tarafından yürütülen “Balast Suyu İle Taşınan 

Zararlı Sucul Organizmaların Kontrolü ve 

Yönetimi Projesi” yapılan ihale sonucunda 

TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezine 

(TÜBİTAK-MAM) verilmiştir. Çeşitli yollarla 

denizlerimize taşınan türlerin olabilecek 

etkilerinin önceden tahmin edilmesinde, yapılacak 

biyolojik izleme çalışmalarıyla yeni tür girişleri 

ve dağılımlarının takip edilmesinin, önemli rol 

oynayacağı değerlendirilmektedir. 

KAYNAKLAR: 

1. CİRİK Ş. 2002. DENİZEL ORTAMLA YABANCI TÜRLERİN TAŞINIP YERLEŞMESİ, E.Ü. 

SU ÜRÜNLERİ DERGİSİ CİLT:19,SAYI (3-4)-527 

2. BİLİM VE TEKNİK DERGİSİ (B.GÖZCELİOĞLU) HAZİRAN P.7 

3. BİLECİK,N 1990. DENİZ SALYANGOZU RAPANA VENOSA’NIN TÜRKİYE’NİN 

KARADENİZ SAHİLLERİNDEKİ DAĞILIM VE KARADENİZ BALIKÇILIĞINA ETKİSİ, TOKB 

SU ÜRÜNLERİ ARAŞTIRMA ENS.BODRUM 

4. DEİ (DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ), 1988-1990 SU ÜRÜNLERİ İSTATİSTİKLERİ. 

5. SUALTI DÜNYASI (BİLECİOĞLU, M. VE PULAT, İ) MAYIS 2007 P.8-12

54 


TARİHİN GÖRDÜĞÜ 

SON CENTİLMEN SAVAŞ 

“ÇANAKKALE” 

[ Hazırlayan ] Hakan ÇELİKCAN | S.G. Alb. 

55 


Yayın hayatına başladığı ilk sayısının Nisan 

ayına denk gelmesi nedeniyle, ilk Sahil Güvenlik 

Dergisi’nde de Çanakkale Savaşları ile ilgili 

bir makalem yayımlanmıştı. Bu kez ‘‘herkesçe 

bilinmeyen ne olabilir, insanların bu konudaki bilgi 

dağarcığına ekleyecek ne bulabilirim’’ dedim. 

Sonunda, dünyanın “The Dardanelles Expedition” 

diye adlandırdığı Çanakkale Harekatı ile ilgili 

değişik konularda derlemelerden oluşan ve pek de 

bilinmediğini düşündüğüm aşağıdaki konularda bir 

bilgi buketi yapmayı düşündüm. 

On ay süren bu “Tarihin Gördüğü Son Centilmen 

Savaş”ta artık sıradanlaşan ölüm kavramının, nasıl 

bir oyunmuşçasına olağan karşılandığını, 20’li 

yaşlarında burada canlarını vermiş yüz binlerce 

kahramanın yokluk, açlık, soğuk, korku, merak, 

endişe ve bilinmezlikler içinde geçirdiği günlerde 

ürettikleri çözümleri, taktikleri, oyunları, kısaca 

hangi şartlar altında yaşadıkları konularında 

paragraflar sunacağım. Tarihin dehlizlerinde değişik 

koridorlara girerek ilginizi çekeceğini umuyorum. 

“Yenilmez Armada”da ve bizde kaç gemi vardı; 

İstila Ordusu’nun asıl kuvvetinin Limni Adası’nın 

Mondros Limanı’nda toplanmasına ve Gökçeada, 

Bozcaada ve Skiros adalarında yardımcı üsler 

kurulmasına karar verilmiştir. (1) Bölgede toplanan 

gemilerin ve donanma gemilerinin dökümü şu 

şekildeydi: 

56 


İTİLAF DEVLETLERİ 

Zırhlı (Ağır Muharebe Kruvazörü) 36 Ad. 

Kruvazör 24 Ad. 

Muhrip 50 Ad. 

Denizaltı 15 Ad. 

Mayın Gemisi 36 Ad. 

Nakliye Gemisi 86 Ad. 

Uçak Gemisi 2 Ad. 

Balon Gemisi 3 Ad. 

Hastane Gemisi 2 Ad. 

Çıkarma Gemisi 

222 Ad. 

Onarım (Fabrika) Gemisi 2 Ad. 

Su Tankeri 6 Ad. 

TOPLAM 484 Adet 

TÜRK KUVVETLERİ 

Zırhlı (Ağır Muharebe Kruvazörü) 2 Ad. 

Kruvazör 6 Ad. 

Muhrip 10 Ad. 

Torpidobot 17 Ad. 

Mayın Gemisi 4 Ad. 

Nakliye Gemisi 25 Ad. 

Hastane Gemisi 2 Ad. 

TOPLAM 66 Adet 

Queen Elizabeth 

River Clyde

TÜRKLERİN ENVANTERİNDEKİ SAVAŞ GEMİLERİ 

MUHAREBE KRUVAZÖRLERİ, MUHRİPLER VE TORPİDOBOTLAR 

KARADENİZ GRUBU 

MARMARA GRUBU 

Yavuz 

Midilli 

Gökçeada 

Hamidiye 

Mesudiye 

Turgut Reis 

Barbaros 

Berk-i Efşan 

Necm-i Şevket 

Sultanhisar 

Yarhisar 

Berk-i Satvet 

Mahmudiye 

Reşadiye 

Mecidiye 

Peleng-i Derya 

Taşoz 

Zuhaf 

İclaliye 

Peyk-i Şevket 

Muin-i Zafer 

Selanik 

Alemdar 

Nusrat 

Burak Reis 

İsa Reis 

Kemal Reis 

İntibah 

Samsun 

Sakız 

Koçhisar 

Sivrihisar 

Pınarhisar 

Musul 

Draç 

Basra 

Tir-i Müjgan 

Numune-i Hamiyet 

Yadigar-ı Millet 

Nur-ül Bahr 

Feth-i Bülend 

Gayret-i Vataniye 

Asar-ı Tevfik 

Battı 

YENİLMEZ ARMADANIN GEMİLERİ 

MUHAREBE KRUVAZÖRLERİ VE MUHRİPLER 

Abercrombie Agamemnon Albion Amethyst Ark Royal Arno Askold (Rus) 

Aster Bacchante Beagle Beryl Blenheim Bouvet Bulldog 

Canning Canopus Charlmagne Chatham Chelmer Colne Cornwall 

Cornwallis Darthmouth Doris Dublin E.O.Peterborough Edgar 

Egmont Endymion Europa Euryalus Exmouth Foxhouse Gaulois 

Glory Goliath Grafton Grampus Grasshopper Hampshire Havelock 

Heiotrope Hector Henri-IV Heroic Hibernia Honeysuckle Humber 

Hussar 

Ji Bu Ki 

(Japon) 

Implacable Indefeatigable Indomitable Inflexible Irresistable 

Jaureguiberry Jean D’Arc Jed Jonquil Kenet Kent L.Treville 

Levant London Lord Nelson Louis Lydiard Magnificent Majestic 

Manica Mars Melbourne Minerva Minataur Mosquito Ocean 

Partridge Phaeton Phlomel Pincher Prn.George Prn.Of Wales Psyche 

Pyramus 

Queen Racon Raglan Rattlesnake Renard 

Elizabeth 

Ribble Roberts Russel St.Louis Sapphire Scorpion Scourge 

Sir.T.Pidon Suffren Swiftsure Sydney Talbot Theseus Triad 

Triumph Usk Venerable Vengeance Wear Wolverine 

57 


DENİZALTILAR 

AE-2 E-2 E-14 H-1 Marioette 

B-9 E-7 E-15 Joule Turquoise(Müstecip Onb.) 

B-11 E-11 E-20 Bernoulli Saphir 

Battı Ağır Hasarlı (Savaş Dışı) Ele Geçirildi / Esir Alındı

Katılan kuvvetler ne kadardı,ikmal 

malzemeleri ve personel takviyesi nasıl 

sağlanıyordu; 

Çanakkale Savaşları’nda başlangıç durumu itibarıyla, 

Deniz Kuvvetlerini saymazsak harekatın başladığı 

25 Nisan 1915 tarihindeki durum şöyleydi (2): 

Türk Kuvvetleri 

Asker : 137.599 

(Mayıs 1915 başında kayıp 9.104 iken Temmuz 1915’te 

kayıp sayısı 124.000 kişidir) 

Müttefik Kuvvetler 

İnsan : 75.056 

(29’uncu İngiliz Tümeni, İngiliz Dz. P. Tümeni, 2 ANZAC 

Kolordusu ve Fransız Sefer Kuvveti) 

Kara harekatı boyunca, adeta bir asker değirmeni 

haline gelen cephede, her iki taraf da öylesine birlik 

takviyeleri yapmışlardır ki katılan insan sayısı 

800.000’i geçmemiştir. 

58 


Türk Kuvvetleri 

Asker : 350.000 

Müttefik Kuvvetler 

İngiliz ve Sömürge : 410.000 

Fransız : 79.000 

Toplam : 489.000 

Bu kadar insanın doyurulması, giydirilmesi, 

ısınması, barınması büyük problemdi. Başlangıçta 

Çanakkale Müstahkem Mevkiinin ikmali doğrudan 

Kara savaşı başladığında cepheye en yakın tren yolu 

Edirne Uzunköprü’de bitiyordu. Buradan sonra 

deve ve öküz kervanlarıyla Gelibolu’ya karadan 

intikal başlıyordu ki Saroz Körfezi’ne açık ve yoğun 

İtilaf Donanması ateşi altında sadece geceleri 

yürünebiliyordu. 

Dolayısıyla Marmara Denizi’nden yapılacak deniz 

nakliyatı sağlanamazsa Liman Von Sanders’in 

ifadesiyle 5’inci Ordu düşman eliyle değil, açlıktan 

Bebek İmbisat İntizam Rehber Süreyya Tarabya 

Kütahya Dilnişin Hanefiye İhsan Neveser Resan 

Sütlüce Tarz-ı Nevin Biga Göksu İkdam Nimet 

Hünkar İskelesi Plevne Rüçhan Şihap İnşirah Ceyhan 

Emanetullah Rağbet Sultaniye Şükran Ziya İsfahan 

Edremit Halep Bandırma Nağra 

Denizaltılar tarafından torpido ya da top atışıyla batırılmışlardır. 

Harbiye Nezareti Levazım Dairesince sağlanıyordu. 

Ayrıca, Çanakkale, Karabiga, Biga, Lapseki, 

Bayramiç, Ezine, Ayvacık, Edremit, Burhaniye ve 

Bursa’daki Tekalif-i Harbiye (Harp Mükellefiyeti) 

Komisyonlarınca 30 günlük yiyecek ve yem ikmali 

tamamlanmıştı. 

ölürdü. Bu maksatla Şirket-i Hayriye 39 gemisinden 

21’ini, Haliç Şirketi mevcut 7 gemisini, Seyr-i Sefain 

İdaresi Karadeniz nakliyatından tasarruf edebildiği 

tüm gemilerini Marmara lojistik nakliyatında 

kullanmıştır. Aynı zamanda asker nakliyesi de 

gerektiğinden, 1000’er kişilik kapasiteli vapurlar 

asker sevkıyatına tahsis edilmiştir. Marmara lojistik

nakliyatında cephane, asker ve yiyecek taşıyan bu 

vapurlar (3): 

Denizaltılar tarafından torpido ya da top atışıyla 

batırılmışlardır. 

Ancak Çanakkale Harekatı boyunca düşman 

denizaltıları 10 hat halindeki mayın manialarına 

rağmen, boğazı 24 kez geçerek Marmara’ya çıkmış ve 

deniz nakliyatımıza önemli zayiatlar verdirmişlerdir. 

Çanakkale Boğazı’nı geçerek Marmara’ya çıkan ilk 

denizaltı Avustralya’nın AE-2 Denizaltısı’dır. (4) 

Ancak Sultanhisar torpidobotuyla giriştiği düelloyu 

kaybederek, 37 personeli Sultanhisar tarafından esir 

alınmış ve 40 33 N–27 10 E mevkiinde batırılmıştır. 

Boğazı geçerek Marmara’ya çıkan ve sağ salim geri 

dönen ilk denizaltı ise E-14’tür. 

Dünya Deniz Harp tarihinde uçaktan atılan ilk 

torpido; 

Söz hazır denizaltı harekatından açılmışken hemen 

belirtmeliyim ki dünya deniz harp tarihinde uçaktan 

torpido atışı ilk kez Çanakkale’de yapılmıştır. 

Barbaros zırhlısı, Şarköy önlerinde İncir Burnu 

3 mil güneyinde demir üzerinde yatarak 5’inci 

Orduya deniz top ateş desteği sağlamaktadır. 

Mahmut Şevket Paşa Vapuru da Barbaros’u sualtı 

taarruzundan korumak için, içi kömür posası 

doldurulmuş olarak ona aborda vaziyettedir. 

12 Ağustos 1915’te Saros Körfezi’nde bulunan 

Ben-My-Chree uçak ve balon ana gemisinden 

havalanan bir uçak, 500 m İrtifadan Bolayır’ı 

aşarak Şarköy önlerine alçalmış ve Barbaros’a 

saldıran E-14 Denizaltısı’na destek sağlamak 

maksadıyla 5 m irtifadan bir torpido bırakmıştır. 

Bu torpido hedefi vuramasa da dünya deniz harp 

tarihine uçaktan atılan ilk torpido olarak geçmiştir. 

(5) E-14’ün taarruzlarıyla Mahmut Şevket Paşa 

Vapuru vasatından isabet alarak karaya oturmuş, 

Barbaros’un topçularının baskısıyla E-14 bölgeden 

uzaklaşmıştır. 

Osmanlı Deniz Kuvvetlerinin bunca çabası, zaten 

kıt olan cephaneyi cepheye yetiştirmek, altın 

değerindeki topları gemilerden sökerek kara 

bataryası oluşturma çabalarını desteklemek, her gün 

eriyen insan sayısını sürekli takviye etmek, yaralıları 

tahliye etmek, cepheye yiyecek, giyecek ve yakacak 

ulaştırmak içindi. Mart 1915’te Çanakkale’deki 

5’inci Ordunun bir günlük beslenmesi (137.599 

asker) ve ısınması için ihtiyaç duyulan malzeme 

miktarı ise şöyleydi: (6) 

Ekmek : 125.000 Ad. 

Et : 25.799 Kg. 

Kuru Sebze : 16.512 Kg. 

Z.Yağı : 2.752 Lt. 

Tuz : 4.125 Kg. 

Sabun : 1.273 Ad. 

Gazyağı : 1.266 Kg. 

Odun : 137.599 Kg. 

Kömür : 27.519 Kg. 

28 Temmuz 1915’te 5’inci Ordunun mevcudu 

250.818 askere ulaşmış, dolayısıyla yukarıdaki 

1 günlük yiyecek ihtiyacı da iki katına yaklaşmıştır. 

Yemekler o günün koşullarına göre çoğunlukla 

bakliyata dayanmak suretiyle ve pişirilerek 

götürülebilmiştir. Bir ere günlük 3.000 kaloriyi 

sağlayacak şekilde yiyecek verilmesine çalışılmış, 

buna karşılık taze sebze hemen hemen hiç 

verilememiştir. Bu tespitlerden yiyecek 

sıkıntısı çekilmediği düşünülmekte ise de, Ordu 

Komutanı Liman Von Sanders’in Emir Subayı 

Carl Mühlmann’ın anılarında şu açıklama yer 

almaktadır. (7) 

“Yemeğin hazırlanması ve yapılması son derece ilkeldi. 

Sahra mutfağı yoktu. Cephenin çok gerisindeki açık 

59 


Nusrat Mayın Gemisi 

60 


mutfak tesislerini düşman gözlerinden gizlemeye 

çalışıyorlardı. Siperlerden geçilerek sağlanan uzun taşıma 

sonucu yemek çoğu kez koyun etiyle pişirilmiş pirinç 

lapası, bulunabilmişse sebze içinde birkaç et parçasından 

oluşuyordu. Siperdeki acıkmış savaşçılara soğumuş olarak 

ulaştırılabiliyordu. Yeniden ısıtılması ancak karanlık 

bastıktan sonra söz konusu olabiliyordu.” 

Bu beslenmenin asker üzerindeki etkisi ve bu 

duruma komuta heyetinin bulduğu çözümü 

ise bir başka yabancı yazar tespitlerinde şöyle 

anlatmaktadır. (8) 

“Çok miktardaki Türk askeri için erzak temini 

güçtü. Bunların günlük yiyeceği kuru ekmek ve 

haşlanmış fasulyeden ibaretti. Et ve yağ nadiren 

verilebiliyordu. Bu erzakla Türk askeri, kuvvetini 

nispeten kaybetmesine ve hastalıklara karşı direnci 

azalmasına rağmen, hiç itiraz etmemiş ve görevine 

mevcut tüm enerjisiyle devam etmiştir. Öyle 

zaman oldu ki komutanlık tarafından günlerce 

erzak gönderilememiş ve askerin fazlaca kuvvetten 

düşmemesi için iş yaptırılmayıp, uyutulması 

emredilmiş, hiç olmazsa böylece istirahatı 

sağlanmıştır.” 

Elbette, koskoca bir destanı, birkaç sayfada 8–10 

paragrafta anlatmak mümkün değildir. Ancak, bu 

destanın pek çoğumuz tarafından bilinmediğini 

düşündüğüm bazı detaylarını, kütüphanemde 

mevcut kitaplarımdan tarayarak sizlerle paylaşmak 

istedim. Bir ülkedeki erkek nüfusunun ki ülke 

geleceğinin önemli çoğunluğunun kaybedilmesi 

pahasına kazanılan bu “Vatan Mücadelesi” zaferinin 

tadını ve onurunu yaşayamadan Osmanlı 

Yönetiminin aczi sonucu 2,5 sene sonra son noktayı 

koyan 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Ateşkes 

Antlaşmasının acı maddelerini hepimiz hatırlıyoruz. 

Ancak bundan daha da vahim olanı 10 Ağustos 1920 

tarihinde Fransa’da imzalanan Sevr Antlaşmasıyla 

da yaklaşık 500.000 insanın canına mal olmasına 

rağmen zorla yapamadıklarını aynı aciz Osmanlı 

Yönetimine masa başında kabul ettirebilmeleridir. 

Yeri gelmişken Sevr Antlaşması gereğince müsaade 

edilen Osmanlı Deniz Kuvvetlerinin kuvvetini de 

sizlere aktarayım : 

Md.181. Deniz Kuvvetlerine ait hükümler (9): 

• İş bu anlaşmanın yürürlüğe girişinden başlayarak, 

30 Ekim 1918 Mütarekesi uyarınca, Osmanlı 

Devleti, limanlarında gözaltına alınmış tüm savaş 

gemilerini Müttefik Devletlere kesin olarak teslim 

edilmiş saydığını bildirir. 

Bununla birlikte; Türkler balıkçılık ve polis 

hizmetleri için sahilleri boyunca, 7 ganbot ve 

6 torpidobotu geçmeyecek sayıda gemi bulundurmak 

hakkına sahiptir. Bu ganbotlar aşağıdakiler 

arasından Müttefik Deniz Kuvvetleri Komisyonunca

seçilecektir ve bu gemilerde mevcut torpil kovanları 

derhal sökülecektir. 

GANBOTLAR 

Aydın Reis 

Burak Reis 

Hızır Reis 

Kemal Reis 

İsa Reis 

Sakız 

Preveze 

TORPİDOBOTLAR 

Sultanhisar 

Sivrihisar 

Akhisar 

Yunus 

Musul 

Draç 

Ganbotlar çapı 77 mm’den küçük 2 top ile makineli 

tüfek; Torpidobotlar çapı 77 mm’den küçük 1 top ile 

makineli tüfekten oluşan hafif silah taşıyabilirler. 

Bu gemilerin hizmet dışına ayrılması durumunda 

yerlerine yapılacak olan ganbotlar 600 tonu, 

torpidobotlar ise 100 tonu geçemeyecektir. 

• Bunların dışında bulunan tüm Osmanlı 

gemilerinin silahları, torpido kovanları varsa 

mayın ve mayın rayları sökülerek, Müttefik Deniz 

Kuvvetleri Komisyonuna teslim edilecek, ancak iş bu 

gemiler ticaret gemisi olarak kullanılabilecektir. 

• Ticaret gemisi maksadıyla dahi olsa denizaltı 

yapımı yasaktır. 

• Aşağıda sayılan gemiler Osmanlı Ticaret Filosunu 

oluşturacaktır. 

Reşit Paşa (Ex. Port Antonio) 

Tir-i Müjgan (Ex. Pembroke Castle) 

Millet (Ex. Seagull) 

Giresun (Ex. Warvick Castle) 

Akdeniz Vapuru ile 60, 61 ,63 ve 70 sayılı Boğaziçi 

yük (arabalı) vapurları. Cephede canla kanla 

kazanılan vatan değerlerinden masa başında 

böyle acizce vazgeçilmesine 24 Temmuz 1923’te 

Lozan’da “hayır” diyen Mustafa Kemal’in, İsmet 

Paşa Başkanlığındaki heyetine İngiliz temsilcisi 

Lord Curzon’un, Lozan’da iptal edilen her bir Sevr 

maddesini kastederek, “Tüm bu reddettiklerinizi 

cebime koyuyorum, yarın zamanı geldiğinde birer, 

birer çıkarıp size ödettireceğim”(10) demesi Sevr 

dosyasının hala açık olduğunu da göstermektedir. 

Şimdi bu milletin bir Mustafa Kemal’i, ona inanmış 

askerleri ve onun dava arkadaşları ile bu toprakları 

“Vatan” bilmiş ve canından aziz saymış evlatları 

olmasaydı, sizce Türkiye Cumhuriyeti diye bir devlet 

olabilir miydi Ya da hala Osmanlı Devleti diye 

bir devlet olabilir miydi Yazımı W.Churchill’in 

Atatürk’ün ölümü münasebetiyle söylediği bir sözle 

bitirmek istiyorum : 

“Böyle bir lider dünyaya 500 yılda bir gelir. 

Talihe bakın ki, o lider asrımızda Türklere nasip 

olmuştur.” 

KAYNAKLAR: 

1. ÇANAKKALE, MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI YAYINLARI, S. 26-27 

2. ÇANAKKALE BOĞAZ KOMUTANLIĞI, ÇANAKKALE DENİZ 

SAVAŞLARI,DZ.K.K.BASIMEVİ, 2004, S. 254 

Hamidiye Kruvazörü 

3. KIZILDEMİR M.ORHAN, ŞİRKET-İ HAYRİYE İDARESİ TÜRKİYE DENİZCİLER 

SENDİKASI YAYINLARI, S. 147-148 

4. ASPINALL C.F, MLITARY OPERATION IN GALLIPOLLI, LONDRA, W.HEINEMANN 

1929, S.308 

5. BARGUT ŞEMSETTİN, BİRİNCİ DÜNYA HARBİNDE TÜRK DENİZ HAREKATI, DZ.K.K. 

BASIMEVİ ANKARA 2000, S.17 

6. BİRİNCİ DÜNYA HARBİ İDARİ FAALİYETLERİ VE LOJİSTİK, CİLT X, GNKUR. 

YAYINLARI ANKARA 1985, S.258 

7. MUHLMANN CARL, BİR ALMAN SUBAYININ ANILARI, TİMAŞ YAYINLARI İSTANBUL 

2003-4 BAS., S. 118-119 

8. LOREY HERMANN, TÜRK SULARINDA DENİZ HAREKATLARI, CİLT-II, DENİZ 

BASIMEVİ-ANKARA 1946, S.117 

9. ÖZTÜRK İBRAHİM SADİ, SEVR ANTLAŞMASI TAM METNİ, FARK YAYINLARI, 

ANKARA 2007, S. 117 

10. ÖZTÜRK İBRAHİM SADİ, A.G.E., S. 11 (SİNAN AYGÜN ÖNSÖZÜ) 

61 


TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ 

DAYANIŞMA VAKFI 

“Felaket başa gelmeden önce, onu önleme ve 

ondan korunma çarelerini düşünmek gerekir.” 

[ Hazırlayan ] TSK Dayanışma Vakfı 

62 


VAKFIN AMACI 

Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli; subay, astsubay, sivil memur, 

uzman jandarma ve uzman erbaşlardan hizmette bulundukları süre 

içinde vefat edenlerin eş, çocuk, anne ve babaları ile malul olanların 

kendilerine, sosyal ve ekonomik destek sağlamaktır. 

YARDIM ÇEŞİTLERİ 

• Vefat Yardımı 

• Maluliyet Yardımı 

• OYAK Emekli Maaş Sistemi Yardımı (OEMS Yardımı ) 

VEFAT YARDIMI 

Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli iken vefat eden personele (vefat 

ettiği yıl içinde ve vefat tarihinden önce vakfa bağışta bulunmuş 

olma koşulu ile) Vakıf Yönetmeliği esaslarına göre, fiili hizmet yılı 

esas alınarak 21.402,00 TL - 53.124,00 TL arasında yapılan yardımdır. 

(Tablo – 1). 

Örneğin; 1’inci fiili hizmet yılı içinde vefat eden personelin dul eşine, 

2009’un 1’inci yarıyılı için; 50.829,75 TL Vefat Yardımına ilaveten, 

FİİLİ 

HİZMET 

YILI 

VEFAT YARDIM TUTARI 

2009 YILI VEFAT ve OEMS YARDIMLARI TABLOSU 

T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca maaş bağlanmaması 

durumunda 36.672,20 TL OEMS Yardımı ile birlikte toplam 87.501,95 TL 

Vefat ve OEMS Yardımı yapılmaktadır. (Tablo–1). 

Benzer şekilde, 1’inci fiili hizmet yılı içinde vefat eden personelin dul 

eşine, 2009’un 2’nci yarıyılı için; 53.124,00 TL Vefat Yardımına ilaveten, 


durumunda, Temmuz 2009’da belirlenecek memur maaş katsayısına 

göre OEMS Yardımı yapılacaktır. (Tablo–1). 

MALULİYET YARDIMI 

Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli iken 1, 2, 3 ve 4’üncü dereceden 

malul olarak ayrılan personele Vakıf Yönetmeliği esaslarına göre, 

bağışta bulunduğu ay ve maluliyet derecesi dikkate alınarak 

8.025,75 TL -19.572,00 TL arasında yapılan yardımdır (Tablo–2). 

Örneğin; 2009/1’inci yarıyılı içerisinde; 1’inci veya 2’nci derece malulen 

emekli olan personele; 2009 Ocak veya Şubat ayında bağış yaptığı 

dikkate alınarak, 18.726,75 TL maluliyet yardımına ilaveten, kendisine 

36.672,20 TL OEMS Yardımı ile birlikte toplam 55.398,95 TL Maluliyet ve 

OEMS Yardımı yapılmaktadır. (Tablo–2). 

OEMS YARDIM TUTARI 

VEFAT VE OEMS 

YARDIMLARI TOPLAMI 

1. YARIYIL 2. YARIYIL 1. YARIYIL 2. YARIYIL 1. YARIYIL 2. YARIYIL 

1 50.829,75 53.124,00 36.672,20 - 87.501,95 - 

2 49.492,13 51.726,00 36.672,20 - 86.164,33 - 

3 48.154,50 50.328,00 36.672,20 - 84.826,70 - 

4 46.816,88 48.930,00 36.672,20 - 83.489,08 - 

5 45.479,25 47.532,00 36.672,20 - 82.151,45 - 

6 44.141,63 46.134,00 36.672,20 - 80.813,83 - 

7 42.804,00 44.736,00 36.672,20 - 79.476,20 - 

8 41.466,38 43.338,00 36.672,20 - 78.138,58 - 

9 40.128,75 41.940,00 36.672,20 - 76.800,95 - 

10 29.427,75 30.756,00 29.427,75 30.756,00 

11 28.090,13 29.358,00 28.090,13 29.358,00 

12 26.752,50 27.960,00 26.752,50 27.960,00 

13 25.414,88 26.562,00 25.414,88 26.562,00 

14 24.077,25 25.164,00 24.077,25 25.164,00 

15 22.739,63 23.766,00 22.739,63 23.766,00 

16 YIL 

VE ÜSTÜ 

21.402,00 22.368,00 21.402,00 22.368,00 

TABLO 1. BİRİNCİ YARIYIL: 1 OCAK 2009 - 30 HAZİRAN 2009 İKİNCİ YARIYIL: 1 TEMMUZ 2009 - 31 ARALIK 2009

BAĞIŞ 

YAPILAN 

AYLAR 

1. ve 2. NCİ DERECE 

MALULİYET YARDIMI 

2007 YILI MALULİYET VE OEMS YARDIMI TABLOLARI 

1. ve 2. DERECE 

OEMS YARDIMI TUTARI 

MALULİYET VE OEMS 

YARDIMLARI TOPLAMI 

1. YARIYIL 2. YARIYIL 1. YARIYIL 2. YARIYIL 1. YARIYIL 2. YARIYIL 

1 OCAK 18.726,75 11.847,50 31.724,29 32.215,63 43.470,54 44.063,13 

2 ŞUBAT 18.726,75 11.847,50 31.724,29 32.215,63 43.470,54 44.063,13 

3 MART 18.191.70 11.373,60 31.724,29 32.215,63 43.000,69 43.589,23 

4 NİSAN 17.656,65 10.899,70 31.724,29 32.215,63 42.530,84 43.115,33 

5 MAYIS 17.121,60 10.425,80 31.724,29 32.215,63 42.060,99 42.641,43 

6 HAZİRAN 16.586,55 9.951,90 31.724,29 32.215,63 41.591,14 42.167,53 

7 TEMMUZ 16.051,50 9.478,00 31.724,29 32.215,63 41.121,29 41.693,63 

8 AĞUSTOS 15.516,45 9.004,10 31.724,29 32.215,63 40.651,44 41.219,73 

9 EYLÜL 14.981,40 8.530,20 31.724,29 32.215,63 40.181,59 40.745,83 

10 EKİM 14.446,35 8.056,30 31.724,29 32.215,63 39.711,74 40.271,93 

11 KASIM 13.911,30 7.582,40 31.724,29 32.215,63 39.241,89 39.798,03 

12 ARALIK 13.376,25 7.108,50 31.724,29 32.215,63 38.772,04 39.324,13 

TABLO 2. BİRİNCİ YARIYIL: 1 OCAK 2009 - 30 HAZİRAN 2009 İKİNCİ YARIYIL: 1 TEMMUZ 2009 - 31 ARALIK 2009 

Benzer şekilde 2009/2’nci yarıyılı içerisinde; 1’inci veya 2’nci derece 

malulen emekli olan personele; 2009 Ocak veya Şubat ayında bağış 

yaptığı dikkate alınarak, 19.572,00 TL maluliyet yardımına ilave olarak 

kendisine Temmuz 2009’da belirlenecek memur maaş katsayısına göre 

OEMS Yardımı yapılmaktadır. (Tablo–2). 

OYAK EMEKLİ MAAŞ SİSTEMİ (OEMS) YARDIMI 

Vefat Halinde OYAK Emekli Maaş Sistemi Yardımı (OEMS) : 

Vefat eden personelin dul eşine, T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu 

Başkanlığınca maaş bağlanmaması durumunda, dul eşi OEMS’ e dahil 

ederek ömür boyu aylık almasını sağlamak amacıyla yapılan yardım 

olup, 2009’un 1’inci yarıyılı için 36.672,20 TL’dir. 2’nci yarıyılı için OEMS 

yardımı TEMMUZ 2009’da belirlenecek memur maaş katsayısına göre 

yapılacaktır. 

Sonuç olarak, vefat eden 1 yıllık personelin dul eşine, T.C. Sosyal 

Güvenlik Kurumu Başkanlığınca maaş bağlanmaması durumunda, 

2009’un 1’inci yarıyılı için toplam 87.501,95 TL. Vefat ve OEMS 

Yardımı, 2’nci yarıyılı için ise TEMMUZ 2009’da belirlenecek memur 

maaş katsayısına göre OEMS yardımı yapılacaktır.(Tablo–1). 

Vefat eden personelin dul eşinin OYAK Emeklilik Sistemine (OEMS) 

girmesi halinde OEMS yardım tutarı kendisi adına OYAK’a gönderilir. 

OYAK Emeklilik Sistemine girmemesi halinde ise dul eşe ödenir. 

Maluliyet Halinde OYAK Emekli Maaş Sistemi (OEMS) Yardımı: 

Sadece 1’inci ve 2’nci derece malulen emekli olan personelin kendisine 


durumunda, personelin kendisini OEMS’e dahil ederek ömür boyu 

aylık almasını sağlamak amacıyla yapılan yardım olup, 2009’un 1’inci 

yarıyılı için 36.672,20 TL’dir. 2’nci yarıyılı için OEMS yardımı Temmuz 

2009’da belirlenecek memur maaş katsayısına göre yapılacaktır. 

(3’üncü ve 4’üncü derece malul personele OEMS yardımı 

yapılmamaktadır.) 

Sonuç olarak, sadece 1’inci veya 2’nci derece malul personele 


durumunda, Ocak veya Şubat ayında bağış yaptığı dikkate alınarak 

2009’un 1’inci yarıyılı için toplam 55.398,95 TL Maluliyet ve OEMS 

Yardımı, 2’nci yarıyılı için ise Temmuz 2009’da belirlenecek memur 

maaş katsayısına göre OEMS Yardımı yapılacaktır (Tablo–2). 

Malul olan personelin OYAK Emeklilik Sistemine (OEMS) girmesi 

halinde OEMS yardım tutarı kendisi adına OYAK’a gönderilir. OYAK 

Emeklilik Sistemine girmemesi halinde ise kendisine ödenir. 

BAĞIŞÇI SAYISI, BAĞIŞ DURUMU, 

HAK SAHİPLERİNE YAPILAN YARDIM 

Vakfımıza 2008 yılı içerisinde 164.126 personel bağışta bulunmuştur. 

Vakfın faaliyete başladığı 1 Ocak 2000 tarihinden 31 Aralık 2008 

tarihine kadar geçen süre içerisinde; personel bağışları tutarı 28,2 

milyon TL’dir. 1233 vefat, 645 malul ve 103 OEMS Yardımı olmak üzere 

toplam 1878 kişiye yapılan yardım tutarı 26.4 milyon TL’dir. 

TANITIM KONFERANSLARI 

2008 yılında 12 il’de, 31 birlik ve karargah personeline yönelik 30 

tanıtım konferansı icra edilmiştir. 

BAĞIŞLARINIZ İÇİN BANKA HESAP BİLGİLERİ 

ING BANK Ankara Yenişehir Şb. 279 - 4440444 

TÜRKİYE VAKIFLAR BANKASI Ankara Kolej Şb. 204 78 85 

TÜRKİYE İŞ BANKASI Ankara Balgat Şb. 04 23 590 

YAPI VE KREDİ BANKASI Ankara Balgat Şb. 70038398 

TÜRKİYE HALK BANKASI Ankara Küçükesat Şb. 160 00 016 

AKBANK Ankara Nenehatun Şb. 501 91 - 6 

FİNANSBANK Ankara Necatibey Şb. 123 64 827 

TÜRKİYE GARANTİ BANKASI Ankara Cebeci Şb. 629 95 34 

63 


İLETİŞİM BİLGİLERİ 

TSK Dayanışma Vakfı Genel Müdürlüğü 

Nenehatun Cd. No.55 

06700 Gaziosmanpaşa / ANKARA 

Tel : (0312) 448 13 11 (pbx) 

KILIÇ : 5449-5489 

Belgegeçer : (0312) 448 17 70 

Internet : www.tskdv.org.tr 

E-posta : tskdv@superonline.com

64 


YASAK İFADE VE SORGU YÖNTEMLERİ 

[ Hazırlayan ] Serpil KAPLAN | Hukuk Öğretmeni 

Muhakeme makamları, cezai bir uyuşmazlığı 

çözebilmek için gerçeği araştırırlar. Bu 

araştırmaların sonunda karar verme makamı olan 

hakimler bir hükme varırlar. Hakimin hükme 

varması, araştırılan maddi meselenin “sabit 

görülmesi veya görülmemesi” şeklinde olur. 

Hakimin vardığı bu sonuç, taraflar bakımından da 

meselenin “ispat edilmesi veya edilmemesi”dir. İşte, 

taraflar bakımından “ispat”, hakim bakımından 

“sabit görme” ve maddi mesele bakımından “sübut” 

denilen faaliyetler için kullanılan vasıtalara “delil” 

denilir. (12) 

Hukuk devleti ilkesinin gerçekleşebilmesi ve insan 

haklarına uygun bir yargılama yapılabilmesi için 

maddi gerçeği ortaya çıkarmak amacıyla kullanılan 

delillerin hukuka uygun yollarla elde edilmiş 

olması gerekir. Hukuk devleti esaslarına uygun 

bir ceza muhakemesinde delil elde edilmesi ve 

değerlendirilmesi işlemlerine getirilen sınırlamalara 

delil yasakları denmektedir. (12) Yasak yöntemler 

kullanılmak sureti ile ifade almak ve sorgu yapmak, 

ceza hukuku açısından delil elde etme yasakları 

içinde yer almaktadır. 

Genel manada ifade almayı; suça ilişkin bilgisi 

olan kişilerle (mağdur, müşteki, tanık, şüpheli) 

kriminal taktik esaslarına göre planlanarak 

hazırlanıp yürütülen bir görüşme olarak tanımlamak 

mümkündür. İfade alma, kolluk ve savcı tarafından 

gerçekleştirilen bir delil toplama işlemidir. Sorgu ise, 

şüpheli veya sanığın ifadesinin hakim tarafından 

alınmasıdır. 

Kişilerin ifadesi, ancak şüphelinin kendi serbest 

iradesinin sonucu olarak ortaya çıkabildiği 

durumlarda delil olabilir. Bu nedenle, kimi ifade 

alma yöntemleri, şüphelinin iradi karar verme ve 

iradi davranma hürriyetini ihlal ettikleri takdirde

yasaktırlar. İşte, kişinin iradi davranma hürriyetini 

ihlal eden yöntemlere “Yasak İfade ve Sorgu 

Yöntemleri” denir. (13) 

CMK’nın 148’inci maddesinde “İfade Alma ve 

Sorguda Yasak Usuller” konusu ele alınmış ve 

ifade alma ve sorguda yasak usullerin neler olduğu 

sınırlayıcı olarak değil, sadece örnek niteliğinde 

sayılmıştır. Bu nedenle, kanunda anılan hallerin 

çoğaltılması mümkündür. Bununla beraber, sayılan 

bu usuller birbirinden genellikle kesin olarak 

ayrılmamışlardır. Örneğin, kötü davranma ve 

işkence iç içe girmiştir; kötü davranmada ağırlıklı 

olan nokta bedeni, işkencede ise ruhi saldırı söz 

konusu olmaktadır. (4) 

CMK’nın 148’inci maddesinin 3’üncü fıkrasında; 

“Yasak usullerle elde edilen ifadeler rıza ile verilmiş 

olsa da delil olarak değerlendirilemez.” şeklinde 

düzenleme getirilerek bu tarz alınan ifadeler 

hukuken geçersiz sayılmıştır. (4) Bu madde ile, 

insan hakları ihlalleri önlenmeye çalışılmış ve kolluk 

kuvvetlerinin delil elde etmelerindeki temel ilke 

“ne pahasına olursa olsun delil elde etmek” değil, 

şüphelinin/sanığın haklarını da ihlal etmeden delil 

elde etmek şeklinde gelişmiştir. 

Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma 

Yönetmeliği’nin 23’üncü maddesinde de hukuka 

uygun ifade almanın nasıl olması gerektiği 10 bent 

halinde sayılmış, yine aynı yönetmeliğin 24’üncü 

maddesinde ise yasak ifade alma ve sorgu yöntemleri 

şu şekilde düzenlenmiştir: (7) 

• Şüphelinin ve sanığın beyanı özgür iradesine 

dayanmalıdır. Bunu engelleyici nitelikte kötü 

davranma, işkence, ilaç verme, yorma, aldatma, 

cebir veya tehditte bulunma, bazı araçları kullanma 

gibi bedensel veya ruhsal müdahaleler yapılamaz... 

• Kanuna aykırı bir yarar vaat edilemez. 

• Yasak usullerle elde edilen ifadeler rıza ile verilmiş 

olsa da delil olarak değerlendirilemez. 

• Müdafi hazır bulunmaksızın kollukça alınan ifade, 

hakim veya mahkeme huzurunda şüpheli veya sanık 

tarafından doğrulanmadıkça hükme esas alınamaz. 

• Şüphelinin aynı olayla ilgili olarak yeniden 

ifadesinin alınması ihtiyacı ortaya çıktığında, 

bu işlem ancak Cumhuriyet Savcısı tarafından 

yapılabilir. 

İFADE ALMA VE SORGUDA YASAK USULLER: 

Kötü Davranma: 

Kötü davranmadan anlaşılan, ifadeyi alanın müessir 

fiil şeklinde ortaya çıkabilen davranışıdır. Bu 

nedenle sadece cismen eza veya vücudun gerçek 

anlamda yaralanması değil, sıhhat ihlaline yönelik 

olan, vücuda ve akli sağlığa yönelen bütün tecavüzler 

bu kavrama dahildir. (13) 

65 


66 


İşkence: 

İşkence; şüphelinin özgür iradesini ortadan 

kaldırmaya yönelik her türlü psikolojik etkileri içerir. 

Şüphelinin uzun süre devam eden veya tekrarlanan 

bedeni veya ruhi acılara sokulması halinde işkence 

mevcuttur. 

İşkence, insanlık dışı muamele, aşağılayıcı muamele 

ve zor kullanma tehdidi gibi davranışlar baskı 

kavramı içinde yer alır. Sadece cismen eza veren 

davranışlar değil, vücuda ve akli sağlığa yönelen 

bütün tecavüzler baskı kavramına girer. 

Zorla İlaç Verme: 

Burada söz konusu olan; katı, sıvı, veya gaz 

şeklindeki her türlü maddenin insan vücuduna 

verilmesidir. Bunların yutturulması, yiyecek veya 

içeceklere katılarak verilmesi, solunum, zerk ya da 

ovma yoluyla vücuda dahil edilmeleri veya vücudun 

açık bir yerinden vücuda sürülmeleri arasında hiçbir 

fark yoktur. Bu konuda ilk akla gelebilenler; sarhoş 

edici, uyuşturucu, direnme gücünü çözücü, uyku 

verici veya uyarıcı ilaç ve benzerleridir. 

Kişiye kahve içirilmesi, zindeleştirici ve güçlendirici 

ilaçlar verilmesi yasak sorgu yöntemi kapsamına 

girmez. 

Narkoanaliz: 

Zorla ilaç verme şeklinde ortaya çıkan hukuka aykırı 

ifade alma yöntemleri arasında, narkoanaliz ya da 

gerçek serumu denen uygulama özel bir öneme 

sahiptir. Baskın görüş böyle bir yöntemin hukuka 

aykırılık teşkil ettiği yönündedir. 

Yorma: 

Yorma; açıkça iradeyi etkileyecek herhangi bir 

vasıta kullanmamakla birlikte; iradi karar verme ve 

iradi davranma hürriyetini ciddi biçimde tehlikeye 

düşürecek oranda kişiyi yorgun düşürmektir. Yorma 

sonucu şüphelinin fiziki ya da ruhi durumu, onun 

kendi iradesiyle davranıp karar vermesini imkansız 

kılacak şekilde güçsüz düşürülmektedir. 

Aldatma: 

Soruşturmacının, gerçeği tahrif ederek veya 

gizleyerek veya gerçek olmayan hususları gerçekmiş 

gibi takdim ederek şüpheliyi hataya sevk eden 

her türlü davranışı, aldatma veya hile olarak 

isimlendirilebilir. 

Şüphelinin ifade verip vermeme, verecekse bunun 

şekli; kısaca ifade hürriyetini, ifadesini kendi istediği 

şekilde ortaya koyma imkanını etkileyecek her türlü

aldatma hukuka aykırı olacaktır. Bu konuda ifadesi 

alınanın kasıtlı olarak ya da dikkatsizlik sonucu 

aldatılmış olması arasında da bir ayrım yapılamaz. 

Aldatma hukuki soruna veya olaya ilişkin olabilir. 

Hukuki soruna ilişkin aldatma; örneğin, şüphelinin 

tanık olarak ifadesinin alınacağı, dolayısıyla ifade 

vermeye ve gerçeği söylemeye mecbur olduğu, 

ithamın konusu suçun sadece bir para cezası 

ile cezalandırılacağı, şüphelinin susmasının 

suçluluğuna bir delil olabileceği ya da bir ikrarın 

mutlaka cezayı hafifletici bir sebep olarak nazara 

alınacağı şeklinde hukuki durumu tam yansıtmayan, 

hukuki duruma aykırı olan bilgiler verilmesi şeklinde 

ortaya çıkabilir. (13) 

Olaya ilişkin aldatma da çeşitli şekillerde ortaya 

çıkabilir. Örneğin, ifade alınmasını gerektiren 

hadisenin değiştirilerek şüpheliye bildirilmesi, 

gerçeğe aykırı olarak; şerikin veya şeriklerin ikrarda 

bulunduğunun, şeriklerin veya tanıkların onu 

suçlayacak yönde ifade verdiklerinin söylenmesi, 

aslında şüpheliyi suçlu çıkarmaya yetecek birçok 

delile sahip bulunulduğunun belirtilmesi gibi. 

Cebir ve Tehditte Bulunma: 

Bu kavram; aslında kötü davranma, bazı araçlar 

uygulama veya işkence kavramı içerisine de 

girmektedir. Burada bedensel cebir ve tehditte 

bulunmayı, kişinin vücudu üzerinde doğrudan 

doğruya etki doğuran, özellikle vücudun 

dokunulmazlığına veya vücut sağlığına zarar veren, 

her uygulama şeklinde belirtmek mümkündür. 

Tehdit konusu tedbirin gerçekte uygulanıp 

uygulanmamasının önemi yoktur; önemli olan, söz 

konusu yasal olmayan tedbirin uygulanabileceği 

ihtimalinin somut olayda şüphelinin özgür iradesi 

üzerinde bir etkiye sahip olmasıdır. (9) 

Kanuna Aykırı Menfaat Vaadinde Bulunma: 

Hukuka aykırı bir diğer ifade alma yöntemi; kanunen 

öngörülmemiş bir menfaat vaadinde bulunmaktır. 

Kanunen uygun olmayan menfaat vaadi; kişisel ya 

da olaya ilişkin herhangi bir iyileştirme, iyi hale 

getirmenin sağlanmasının söz verilmesidir. 

Bazı Araçlar Uygulama (Vücuda Yapılan 

Bedensel ve Ruhsal Müdahaleler): 

Kişinin vücuduna doğrudan etki eden, özellikle 

fiziki tamlığı veya sağlamlığı ihlal eden her tedbir bu 

kavrama dahildir. 

Hukuka aykırı bir ifade alma yöntemi olan vücuda 

müdahale bakımından ilk akla gelen yöntem, 

yalan makinesi olarak da ifade edilen poligraf 

(Lügendetektör) olmaktadır. 

CMK’DA YER ALMAYAN YASAK İFADE ALMA 

YÖNTEMLERİ 

CMK’da yasak ifade ve sorgu yöntemleri tahdidi 

olarak sayılmamıştır. Bu nedenle de kanunda yer 

almasa da, kişinin özgür iradesini sakatlayarak 

ifadesini sakata uğratacak her türlü yöntem 

hukuken yasaktır. 

Örneğin, hipnoz da tıpkı narkoanalizde olduğu gibi, 

hipnotize edilenin bilincini etkileyen veya tamamen 

tesirsiz hale getiren psikolojik bir uygulamadır. 

Alman hukukunda özgür iradeyi ortadan kaldıran 

bir metot olduğu açıkça düzenlenmiş bulunan 

hipnozun her derecesi mutlak bir şekilde yasak 

sayılmıştır. 

YASAK İFADE ALMA YÖNTEMLERİNİN 

KULLANILMASININ CEZAİ SONUÇLARI 

Kolluk personeli, ceza muhakemesinin amacı olan 

maddi gerçeği araştırma görevini yerine getirirken 

hukuka aykırı davranmış olabilir. Bu halde, kolluk 

personelinin muhatap olacağı ceza, 5237 Sayılı Türk 

Ceza Kanunu’nda “İşkence ve Eziyet” başlığı altında 

düzenlenmiştir. 

67 


68 


Ayrıca aşağıda belirtilen maddelerde de yasak 

ifade alanın hukuka aykırı davranmasının cezai 

sonuçlarına ilişkin düzenlemelerde bulunulmuş ve 

cezai müeyyideler de ağırlaştırılmıştır: (3) 

TCK Madde 94: İşkence; TCK Madde 95: Neticesi 

Sebebiyle Ağırlaşmış İşkence; TCK Madde 96: Eziyet; 

Madde 106: Tehdit; TCK Madde 108: Cebir; TCK 

Madde 109: Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma; 

TCK Madde 256: Zor Kullanma Yetkisine İlişkin 

Sınırın Aşılması; TCK Madde 257: Görevi Kötüye 

Kullanma; TCK Madde 281: Suç Delillerini Yok 

Etme, Gizleme veya Değiştirme. 

SAHİL GÜVENLİK PERSONELİNİN İFADE 

ALIRKEN DİKKAT ETMESİ GEREKEN BAZI 

HUSUSLAR 

Personelimiz tarafından ifade alınırken, ifade alma 

tarzı ile ifade alma esnasında uyulması gereken bazı 

hususları şöyle sıralayabiliriz: 

• Öncelikle şüpheli veya sanığın kimliği saptanır. 

Şüpheli veya sanık, kimliğine ilişkin soruları doğru 

olarak cevaplandırmakla yükümlü olup bu konuda 

susma hakkı yoktur. Şüpheli veya sanık kimliğini 

açıklayıncaya kadar kanunda yazılı tedbirler 

uygulanır. 

• Kendisine yüklenen suç anlatılır. 

• Müdafi seçme hakkının bulunduğu ve onun hukuki 

yardımından yararlanabileceği, müdafiinin ifade 

veya sorgusunda hazır bulunabileceği, kendisine 

bildirilir. Müdafi seçecek durumda olmadığı ve bir 

müdafi yardımından faydalanmak istediği takdirde, 

kendisine baro tarafından bir müdafi görevlendirilir. 

Şüpheli veya sanık müdafii istediğini beyan ederse, 

deniz koşullarında müdafi hazır bulundurma 

imkanı olmadığı durumlarda, süpheli/sanığın 

ifadesi alınmayarak uygun bir limanda müdafi 

hazır oluncaya kadar kişinin ifadesinin alınması 

geciktirilir ya da Cumhuriyet Savcısının talimatı 

doğrultusunda kişi ifadesi alınmadan mevcutlu 

olarak savcılığa teslim edilir. 

• Yakanalan kişinin yakınlarından istediğine 

yakalandığı derhal bildirilir. 

• Yüklenen suç hakkında açıklamada 

bulunmamasının kanuni hakkı olduğu söylenir. 

• Şüpheden kurtulması için somut delillerin 

toplanmasını isteyebileceği hatırlatılır ve kendisi 

aleyhine var olan şüphe nedenlerini ortadan 

kaldırmak ve lehine olan hususları ileri sürmek 

olanağı tanınır.

Bu şekilde hakları hatırlatılarak şüpheli/sanığın 

ifadesi alınır. Sahil Güvenlik personeli de adli kolluk 

personeli olarak yukarıda arz edilen yasak ifade 

alma hususundaki tüm kural ve yöntemlere uyarak 

ifade alma işlemini tamamlayacaktır. Bu kuralların 

ihlallerinin, bizim personelimiz açısından da hukuki 

ve cezai sorumluluk gerektirdiği unutulmamalıdır. 

Kolluk kuvvetlerinin temel görevi toplumdaki 

düzenin, huzurun, barışın, suçsuzluk durumunun 

devamını, diğer bir deyişle kamu düzeninin 

bozulmamasını sağlamaktır. Kolluk kuvvetlerinin 

suç öncesi ve sonrası faaliyetleri sırasında, kişinin 

temel haklarından olan vücut dokunulmazlığı, 

özel hayatın gizliliği, kişi özgürlüğü, kişi güvenliği 

ve konut dokunulmazlığı gibi haklarını ihlal ettiği 

sürekli dile getirilmekte olup, hak ihlalleri iddiaları 

uluslararası platformlara da taşınmaktadır. İşte, 

kanun koyucu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 

ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile bu 

ihlallerin önüne geçilmesi amacıyla düzenlemeler 

yapmış olup, kanunlara aykırı davranan kolluk 

personeli için de caydırıcı ve cezalandırıcı 

kurallar getirmiştir. Yasak ifade alma ve sorgu 

yöntemlerinin de kanunda bu şekilde ayrıntılı 

biçimde yer almasının nedeni budur. Bu konuda 

Ceza Muhakemesi Hukuku’nda mevcut olan 

bu düzenlemeleri yerinde bulduğumuzu ve 

uygulamaya taşındığı ölçüde, insan hakkı ihlallerinin 

önlenebileceğini belirtmeliyiz. 

KAYNAKLAR: 

1. TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI 

2. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ 

3. TÜRK CEZA KANUNU 

4. CEZA MUHAKEMESİ KANUNU 

5. SAHİL GÜVENLİK KOMUTANLIĞI KANUNU 

6. ADLİ VE ÖNLEME ARAMALARI YÖNETMELİĞİ 

7. YAKALAMA GÖZALTINA ALMA VE İFADE ALMA YÖNETMELİĞİ 

8. TOROSLU NEVZAT, CEZA HUKUKU GENEL KISIM, SAVAŞ YAYINEVİ, ANKARA, 2005, 

S. 135. 

9. SAHİL GÜVENLİK OKUL KOMUTANLIĞI, TÜRK CEZA HUKUKU VE CEZA 

MUHAKEMESİ HUKUKU DERS KİTABI’’, ANTALYA, 2008, 

10. GÖLCÜKLÜ FEYYAZ, GÖZÜBÜYÜK ŞEREF, AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ 

VE UYGULAMASI, ANKARA, 1994, S. 166 VD. 

11. ERGÜL ERGİN, AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ UYGULAMASI, YARGI 

YAYINEVİ, ANKARA, 2003, S. 95 . 

12. YRD. DOÇ. DR. MAHMUT KOCA, CEZA MUHAKEMESİNDE HUKUKA AYKIRI 

DELİLLERİ DEĞERLENDİRME YASAĞI 

13. ÖZTÜRK, BAHRİ; ERDEM, RUHAN; CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU, SEÇKİN 

YAYINCILIK, ANKARA, 2006. 

69 


70 


TÜRKÇE’Sİ VARKEN 

TÜRKÇE’SİNİ KULLANMAK GEREK 

[ Hazırlayan ] Hülya KÜÇÜK | Yabancı Dil Öğretmeni 

Dil, insanlar arasında iletişimi sağlayan en kısa 

ve etkili yoldur. İnsanın kendini ifade edebilmesi 

ve karşısındakini anlayabilmesi en kolay dil ile 

gerçekleşir. İletişimde tek yol olmamakla beraber, 

diğer yöntemlerden çok daha kısa ve etkilidir. Dilin 

bu özelliği insanlara verilmiş doğal bir yetenek 

olmasından kaynaklanır. Örneğin, bir olguyu 

konuşarak veya yazarak başkalarına çok rahat 

aktarabiliriz. Ancak aynı olguyu resimlerle veya 

hareketlerle anlatmaya çalışmanın zorluğu, dilin 

insan yaşamı ve iletişimi için ne kadar önemli 

olduğunu çok iyi gösterir. 

İletişim, bugün tüm dünyada en çok dil aracılığıyla 

kurulur. Bundan dolayı dili doğru kullanmak çok 

önemlidir. Etkili ve doğru bir iletişimin ilk gereği, 

kurallarına uygun olarak kullanılan bir dildir. 

Örneğin, anlam karmaşaları ile dolu bir konuşmanın 

sağlıklı bir iletişim aracı olması mümkün değildir. 

Dili doğru kullanmanın ilk şartı ise dile hakim 

olabilmektir. Bu da ancak dilin kurallarını, dil 

bilgisini iyi bilmekle gerçekleşir. Etkili ve doğru 

iletişim kurmak isteyen bir kişi, dili mutlaka doğru 

kullanabilmelidir. Dil üzerinde düşünür ve dili bir 

düşünce odağı gibi kabul ederseniz dilin düşünce 

yaşamımızı zenginleştireceğini göreceksiniz. Dil 

düşüncenin evidir; binlerce yıllık insan zekası 

sözcüklerde, deyimlerde, ifade kalıplarında gizlidir. 

İnsanlık tarafından bilgilerimizi depolamak için 

kullanılan ilk araç dil olmuştur. (3) 

Dilin kullanımıyla iletişimin etkinliği arasındaki 

paralellik dilin doğru kullanımının önemini

arttırmaktadır. Düşüncelerimizin anlaşılması için 

dile hakim olmak, onu iyi tanımak ve kullanmak 

durumundayız. Türkçe’yi doğru kullanmanın 

gerekliliği bu noktada ortaya çıkmaktadır. Türkçenin 

kuralları hiçbir dilde görülmeyecek kadar yalın ve 

basittir. Dil öğrenimi, ana dilimiz de dahil olmak 

üzere dünyanın en zor bilgi alanlarından birisidir. 

Çünkü öğrenilecek unsurlar sonsuzdur. Türkçe diğer 

dillere göre büyük bir kurallılık sergilediğinden 

göreceli olarak bize büyük kolaylıklar sağlamaktadır. 

Ancak Türkçenin bize sağladığı bu kolaylık, dilimizin 

aleyhine bir durum yaratmaktadır. Dilimizi doğru 

kullanmak için bir çaba göstermemiz gerekmediği 

duygusuna kapılıyoruz. (3) 

Başından beri Türk dili ile yakından ilgilenen 

Atatürk’ün “millet” tanımı içinde dilin çok önemli bir 

yeri vardır. Ona göre millet, dil, kültür ve ülkü birliği 

ile birbirine bağlı vatandaşların meydana getirdiği 

sosyal ve siyasi bir topluluktur. O, bu konudaki 

görüşlerini şu şekilde daha açık ifade etmektedir: 

“Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran Türk halkı Türk 

milletidir. Türk milleti demek Türk dili demektir. 

Türk dili, Türk milleti için kutsal bir hazinedir. 

Çünkü, Türk milleti geçirdiği nihayetsiz felaketler 

içinde ahlakını, ananelerini, hatıralarını, 

menfaatlerini, kısacası bugün kendi milliyetini 

yapan şeyin dili sayesinde muhafaza olduğunu 

görüyor. Türk dili, Türk milletinin kalbidir, zihnidir.” 

Atatürk’ün, Sadri Maksudi’nin “Türk Dili İçin” 

isimli eserinin başına yazdığı şu sözleri onun dil 

görüşünün en güzel ifadelerindendir: “Milli his ile dil 

arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Dilin milli ve zengin 

olması milli hissin inkişafında başlıca müessirdir. 

Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki 

bu dil şuurla işlensin. Ülkesini, yüksek istiklalini 

korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller 

boyunduruğundan kurtarmalıdır.” 

Türkçe; tarihi en az 4000 yıl önceye dayanan, 

coğrafyası yaklaşık 12 milyon km 2 ‘ lik alanı kapsayan 

bir dildir. Türkiye’deki konuşur sayısı 70 milyon 

olmakla beraber, dünyadaki konuşur sayısı 200 

milyonu aşkındır. UNESCO 1980 yılında yayımladığı 

raporda, Türkçenin konuşucu bakımından dünyanın 

beşinci büyük dili olduğunu açıklamıştır. Ancak 

UNESCO daha sonraki yıllarda, Türk dil ailesini bir 

bütün olarak kabul etmeyerek, her Türk lehçesini 

sıralamada ayrı ayrı değerlendirmiş, böylece Türk 

dilinin sıralamadaki yeri değişmiştir. (5) 

Geçmişte, aşırı bir biçimde Farsça ve Arapçanın 

etkisinde yaşanan bin yıllık bir ihmalin 1930-1940 

yılları arasında giderilmesiyle ilgili olarak başlatılmış 

olan çalışmalar, ne yazık ki on yıl sonra zayıflamış, 

son otuz kırk yıl içindeyse Türkçe batının etkisinde 

yeniden yabancılaşmaya başlamıştır. Tarih boyunca 

71 


72 


çeşitli bilim dallarıyla ilgili terimleri Arapça kökenli 

kelimelerden türetmeler yaparak karşılayan Osmanlı 

aydınları, Türkçe kelime köklerine başvurmayı hiçbir 

zaman akıllarına getirmemişlerdi. Bu durum 1920’li 

yıllara kadar sürmüştü. 

Yusuf Yanç, Türk Dil Kurumu tarafından 

ödüllendirilmiş şiiri “Arıyorum”da, Türkçenin 

sorunlarından şöyle bahsetmektedir: Karamanoğlu 

Mehmet Bey’i arıyorum/ Göreniniz, bileniniz/ 

Duyanınız var mı/ Bir ferman yayınlamıştı: / 

Bu günden sonra, divanda, dergahta,/ Bargahta, 

mecliste, meydanda/ Türkçe’den başka dil 

konuşulmaya diye!/ Hatırlayanınız var mı/ …/ 

Tanıtımın “demo”, sunucunun “spiker”,/ Gösteri 

adamının “showmen”/ Radyo sunucusunun 

“disjokey”/ Hanım ağanın “firstlady” olduğuna/ 

Şaşıranınız var mı/…/ Toprağımızı, bayrağımızı/ 

İnancımızı çaldırmayalım derken,/ Dilimizin 

çalındığına, talan edildiğine/ Özün el diline 

özendiğine/ İçi yananınız var mı/ (8) 

Aşık Paşa ise; XIV yy’da , yabancı dillere hayran bir 

kitlenin Anadolu topraklarında hüküm sürdüğünü 

şu dizelerle göstermektedir: 

Türk diline kimse bakmaz idi 

Türklere asla gönül akmaz idi 

Türk dahi bilmez idi o yolları 

İnce yolu, o ulu menzilleri (8) 

XIV. ve XV. yy’ da bir eserin Arapça ve Farsça 

yazılması bir iftihar, Türkçe yazılması ise bir utanç 

sayılmıştır. Taarruzname’yi yazan Sinan Paşa ise 

eserinin Türkçe olmasından dolayı okuyucudan af 

dilemektedir. (5)

Osmanlı atalarımızda kültürlü sayılmanın yolu, 

Arapça ve Farsça bilmekten geçiyordu. Onların 

torunları içinse, kültürlü olmak, önce Fransızca 

sonra İngilizce bilmek ve bu dillerden apardıkları 

kimi sözcükleri konuştuklarının, yazdıklarının 

içine serpiştirmekti. İttihat ve Terakki aydınları 

“Man Char” ve “Mon Dieu” diyerek, redingot 

giyip fötr takarak ne kadar kültürlü olduklarını 

gösterme fırsatını yakalamışlardır. Daha sonrakiler 

için ise bu sözlerin yerini, “okey, allright” alacaktı. 

Televizyonun yaygınlaşmasıyla birlikte, kitle iletişim 

araçlarının farklı kültürlerin dilin kirlenmesine 

olan etkisinde oynadığı rol açıkça görülmeye 

başlanmıştır. Günümüzde yabancı kültürlerin giyim, 

müzik, yaşam tarzımız gibi pek çok alanda görülen 

etkisi dilimizde de görülmekte; radyo, televizyon, 

sinema gibi kitle iletişim araçları bu etkiye 

katkıda bulunmaktadır. Sözlerin arasında yabancı 

sözcüklerin kullanımı kültürlü olma göstergesi 

olarak algılanmaktadır. Televizyon kanalları ve 

yayınladıkları magazin programlarının adları 

özellikle Türkçe yerine İngilizce’dir. Gazetelerdeki 

“Breakfast+Lunch=Brunch” ilanları, sanatçıların 

“The Best of…” albümleri, “yan profil”den daha iyi 

resim verdiğini söyleyenler, ve konserlerindeki “full 

dolu” salonları anlatanlar, “dokunmatik” çamaşır 

makineleri, “anti-leke” sistemleri, ve “eko-paket”ler 

kimse tarafından yadırganmaz oldu. İngilizce “tele” 

ile Fransızca “vole”yi birleştirip “televole” diye 

sözcük yapanlar, adeta Türkçe olmasın da ne olursa 

olsun diye çaba harcamaktadır. (1) 

Günümüzde kıstas yerini ölçüt’e bırakırken batıdan 

gelen kriter yayılmaya başladı. Orijinal’i kullanan 

özgün’ü öğrenmek istemiyor. Cumhuriyetin ilk 

yıllarından yapılan terim çalışmalarında dile 

bağdaşık kelimesi kazandırılmıştı, onun yerini 

homojen aldı. Kontaminant karşılığı bulaşkan gibi 

türetmeler kullanılmaya kullanılmaya unutuldu. 

Cankurtaran gözümüzün önünde ambulans 

oluverdi. (9) 

Türkçe’ye Arapça, Farsça karışması İslamı bir 

bütün olarak görme gereğinden ve Türklerin kendi 

hevesleriyle olmasına rağmen, bu seferki İngilizce 

etkisi kendiliğinden olmamış 40 yıl önce-daha da 

belirgini 1953’de- “Türk Milli Eğitimi’ne İngiliz ve 

Amerikan gizli teşkilatlarının el atması ve Türk 

okullarında eğitim dilinin İngilizce yapılması, 

yani birçok dersin Türk hoca tarafından Türk 

öğrencisine İngilizce olarak anlatılmasının zorunlu 

kılınması hainliği ve garabetiyle meydana gelmiştir.” 

(2) Bölümlerinde İngilizce ile öğretim yapılan 

üniversiteler, İngilizcenin Türkçe üzerindeki olumsuz 

etkisine katkıda bulunan önemli faktörlerden birini 

teşkil etmektedir. Türkiye yabancı dille öğretim 

yapılan Uganda, Kenya, Tanzanya gibi ülkeler 

arasında yer almakta, yabancı dil öğrenimi ile 

yabancı dille öğrenim arasındaki önemli farkları göz 

ardı etmektedir. 

Prof. Dr. Hamza ZÜLFİKAR, Türkçe karşısında 

aydınların tutumu isimli makalesinde de 

yabancı sözcüklerin Türkçe üzerindeki olumsuz 

etkisinden söz etmiş; aydınların da bu konudaki 

duyarsızlığına değinmiştir. Günümüzde başlıca 

sorun batı kökenli kelimelerdir fakat bu bir türlü dile 

getirilmemektedir. 1940’larda başlayan bu sürece 

duyarsız kalınmakta, yabancı dillerden dilimize giren 

yabancı ön ve son ekler, ters kurulan tamlamalar 

eleştirilmemektedir. 

Günümüzde batı dillerinden giren yabancı 

kelimeler tepki çekmiyor. 1940’lı yıllarda başlayan 

ve giderek hızını artıran batı kökenli kelimelerin 

dile doluşmasına aydınlarımız duyarsız kalıyor. 

Yalnızca batı kökenli kelimelerle değil, bu dillerden 

geçen yabancı ön ve son ekler, yabancı kelime 

gruplarıyla da aydınlarımız ilgilenmiyor. Dilin çeviri 

dil olma yoluna girmesine, artık tamlamaların bile 

ters kurulduğuna dikkat edilmiyor. Türk aydını 

‘‘bugün kar yağsın isterdim’’ örneğinde olduğu gibi 

batı dillerinin etkisinde gelişen cümle kalıplarının 

giderek yaygınlaştığı üzerinde durmuyor. Batıdan 

giren bu tür kelimeleri halkın anlayıp anlamadıkları 

ise söz konusu değil. Söz hazinesi iyice daralmış 

olan öğrenim çağındaki gençlerin bu tür kelimelerin 

akını karşısında sıkıntıya düşmeleri, onları rahatsız 

etmiyor. Özellikle terimlerde görülen yabancı 

kelime akınının eğitim dilini yabancılaştırdığını 

görenler bu gelişme karşısında sessiz kalıyor, 

günün birinde eğitim dilini bir yabancı dilde yapma 

zorunluluğu doğuracağı hesaba katılmıyor. Biri 

doğudan ötekisi batıdan gelen ve aynı anlama gelen 

kelimeleri bir arada kullananların konuşmaları 

artık yadırganmıyor. Düzelten, tenkit eden de artık 

kalmamıştır. ‘‘Antibatı’’ örneğinde olduğu gibi 

Türkçe kelimelere batı dillerinden gelen ön ekleri 

ekleyenler, yaptığı hatanın farkında değildir. Hatayı 

anlatmaya kalktığınızda ikna etmede güçlük çekilir.” 

Ulu Önder Atatürk; “ Milli his ile dil arasındaki bağ 

73 


74 


çok kuvvetlidir. Türk dili, dillerin en zenginlerinden 

biridir, yeter ki bu dil, şuurla işlensin” sözleriyle 

Türk diline gereken özenin gösterilmesi gerektiğini 

belirtmiştir. (6) 

“Türkçe’si varken, Türkçe’sini kullanmak gerek” 

diyen ODTÜ Atatürkçü Düşünce Topluluğu gençleri, 

yayımladıkları “düşün’ce: Yabancı Sözcüklere 

Türkçe Karşılıklar” isimli çalışmalarında günümüz 

gençlerinin yaygın olarak kullandığı anlaşılması 

güç yabancı kaynaklı kelimelere anlamlı Türkçe 

karşılık geliştirme çabalarını ortaya koymaktadırlar. 

(Örneğin; angaje olmak: bağlanmak, akualand: 

su bahçesi, asparagas: uydurma, aranje etmek: 

düzenlemek,uyarlamak) (7) 

Geldiğimiz bu noktada açıkça görülmektedir 

ki; yabancı kültürlerin üzerimizdeki olumsuz 

etkisi ve zihin sömürgeciliği, maddi kaynakların 

sömürülmesinin etkisini bile geride bırakmaktadır. 

Türkçenin öğretim dili olarak kullanılmaması 

durumunda yeni kavramlara Türkçe karşılıklar 

üretilememesi ve bugünkü etkin durumundan geriye 

sürüklenmesi kaçınılmaz bir durumdur. (4) 

Yabancı dil ile eğitim ve yabancı dil tutkusunun 

önüne geçilmesi, kitle iletişim araçlarının 

kontrolünün sağlanıp, dil bilinci ve anadil 

sevgisi aşılama yolunda kullanılması, Türk dilini 

geliştirme, öz benliğine kavuşturma çabası içindeki 

gençlerimizin desteklenmesi her zamankinden 

daha çok önem arz etmektedir. Mustafa Kemal’in 

“emanet”i Cumhuriyeti ve devrimleri en iyi şekilde 

koruyan Türk gençliği şüphesiz ki, diline de sahip 

çıkma bilincinde olacaktır. 

KAYNAKLAR: 

1. HEPÇİLİNGİRLER Feyza, “Türkçe Off” Remzi Kitabevi, Ekim 2001, s.46-48 

2. SİNANOĞLU Oktay, “Bir Nev-York Rüyası Bye-bye Türkçe”, Otopsi Yayınevi, s.III & 26 

3. “Türkçe’nin Doğru Kullanımı”, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı 

Yayınları, 2007, s.1-3 

4. “Kültürel Bozulma Türkçenin Doğru ve Etkin olarak kullanımı”, Kara Kuvvetleri 

Komutanlığı Eğitim ve Doktrin Komutanlığı. 

5. Dr. Hatice Şirin USER, “Türkçenin Güzel Kullanılması” Kara Kuvvetleri Komutanlığı 

Eğitim ve Doktrin Komutanlığı. 

6. Öğ. Bnb. Hülya GEL, “Türkçenin Doğru ve Etkin Kullanılması” Kara Kuvvetleri 

Komutanlığı Eğitim ve Doktrin Komutanlığı. 

7. ODTÜ Atatürkçü Düşünce Topluluğu “Düşün’ce” 2007, s.14-15 

8. www.antoloji.com 

9. Prof. Dr. Hamza ZÜLFİKAR “Dünden Bugüne Türkçe” http://www.tdk.gov.tr 

10. http://www.turkoloji.cu.edu.tr “Türk Dili” Mustafa Süreyya Sezgin 

11. http://www.anadilim.org 

12. Yabancılaşan bilim dilimizdeki ihmaller ve kayıplar / PROF. DR. HAMZA ZÜLFİKAR 

http://www.tdk.gov.tr

76 


STRES VE STRESLE BAŞA ÇIKMA 

[ Hazırlayan ] Gamze ÜLKER | Psikolog 

“Öfke ile kalkan zararla oturur.” 

Stres sözcüğü günümüzde herkesin sıklıkla 

kullandığı bir sözcük haline gelmiştir. Çalışan ya 

da çalışmayan, öğrenci, emekli, düşük ya da yüksek 

sosyo-ekonomik düzeyden veya eğitim düzeyinden 

gelen herkesin sıklıkla telaffuz ettiği bu sözcük kitle 

iletişim araçları tarafında da devamlı karşımıza 

çıkarılmaktadır. Peki nedir herkesin devamlı 

bahsettiği “stres” 

Stres bireyin kendi duygusal, sosyal ve fiziksel 

kaynakları ile baş edebileceğinin üzerinde bir baskı 

ile karşılaşması durumu olarak tanımlanmaktadır 

(Stres Broşürü, 2008). Bir başka ifadeyle bireyin 

kapasitesini zorlayan durumlarla karşı karşıya 

kaldığında ortaya çıkan ve çevreye uyumunu 

zorlaştıran tepkidir (Yılmaz). 

Söz konusu tanımlardan da anlaşıldığı gibi 

stresin önemli bir özelliği bireye özgü olmasıdır. 

Dolayısıyla yukarıdaki tanımlara ek olarak kişilere 

göre değişebilen tanımlar da yapmak mümkündür. 

Örneğin bir iş adamı için stres borsadaki 

dalgalanmalar olarak tanımlanırken, bir öğrenci 

için matematik sınavı olabilmektedir. Bazıları stresi 

“etkilenmek istemediği durumlardan etkilenme” 

olarak tanımlarken, bazıları “sıkıntı, kaygı, üzüntü 

süresinin uzaması” ya da “bir şey yapmak istememe” 

şeklinde tanımlayabilmektedir (Şahin, 1988). 

Stresi ortaya çıkarması muhtemel durumlar 

kişiden kişiye değiştiği gibi, aynı duruma kişilerin 

verdiği tepkilerin derecesi de, aralarındaki bireysel 

farklar nedeniyle, farklı olmaktadır. Örneğin iş

yoğunluğu bazıları için hayatının en temel stres 

kaynağı iken, bir başkasında daha arka sıralarda yer 

alabilmektedir. 

Stresin gündelik yaşamımızda bu kadar gündeme 

gelmesinin nedeni kuşkusuz insan sağlığı ve 

performansı üzerinde olumsuz etkiler yapmasıdır. 

Ancak stresin, zihinsel ve fiziksel kaynaklarımızı 

tüketen olumsuz bir yanı olduğu gibi, kendimizi 

keşfetmemize, potansiyelimizi kullanmamıza ve 

gelişmemize yardımcı olan bir tarafı da vardır. Ruh 

sağlığı çalışanları bir miktar stresin hepimiz için 

gerekli hatta yararlı olduğu konusunda görüş birliği 

içindedirler. Bu noktada “olumlu stres” düzeyinden 

bahsetmek yerinde olacaktır. Stresi genel olarak 

varoluş dengemizi bozan durumlar olarak 

tanımlamıştık. Dengelerdeki geçici bozulmalar 

organizmayı harekete yönlendirir. Sürekli dengede 

olmak bir anlamda hareketsizlik (eylemsizlik) 

demektir. Diğer bir ifadeyle dengedeki geçici 

bozulmalar, sistemi harekete götürmesi sayesinde 

sistem canlılığını sürdürür. Örneğin, hiç sınav stresi 

yaşamayan bir öğrenci ders çalışmak için gerekli 

motivasyonu bulamayabilir ya da işinde yükselmek 

isteyen biri kendini geliştirme konusunda bir 

miktar stres yaşar ki, bu stres onu çabalamaya 

iter. Yeterince arkadaşı olmasını isteyen birini 

diğerleriyle iletişim halinde olmaya yönelten yalnız 

kalma konusunda yaşadığı stres olabilmektedir 

(Şahin, 1988). 

Önemli olan stresin yaşamımızda hiç var olmaması 

değil, uygun bir düzeyde olmasıdır. Stresle başa 

çıkmanın en temel koşulu, bu olumlu düzeyin 

üstüne çıktığımız ya da altına düştüğümüz anları ve 

durumları fark etmektir. 

STRES BELİRTİLERİ NELERDİR 

Stresin çeşitli belirtileri mevcuttur. Bu belirtileri üç 

başlıkta inceleyebiliriz (Yılmaz): 

Fiziksel Belirtiler: Stres yaratan durumlar 

karşısında bedenimiz bazı tepkiler verir. Bu 

tepkilerin çeşidi ve yoğunluğu kişiden kişiye 

değişmekle birlikte gözlenen genel belirtiler 

şunlardır: Kalp atışında hızlanma, ellerin terlemesi, 

ağzın kuruması, mide ağrıları, kaslarda gerginlik, 

baş ağrısı, çarpıntı, sıcak ve soğuk basmaları, ses 

titremesi, yorgunluk, yerinde duramama vs… 

Psikolojik Belirtiler: Stres yaşayan kişi bir süre 

sonra zayıf, güçsüz, her an kötü bir şey olacakmış 

duygusunu yaşayan, nedeni belirsiz yoğun bir 

endişe duyan, sinirli, çabuk heyecanlanan, kolayca 

ağlayan bir kişi durumuna gelebilir. Dikkatini 

toplamakta güçlük çekebilir, hafıza sorunları 

yaşayabilir, öğrendiği konuları unuttuğu endişesine 

kapılabilir. Kolaylıkla yapabileceği işleri yapılamaz, 

güç engellere dönüştürerek işleri geciktirme ya da 

engelleme eğilimine girebilir. 

Davranışsal Belirtiler: Kişinin yaşadığı stres 

düzeyi onun gündelik yaşamındaki davranışlarına, 

alışkanlıklarına da yansımaktadır. En sık gözlenen 

davranışsal belirtiler uykusuzluk ya da aşırı uyuma, 

iştahta bozulma, sosyal ortalardan kaçınma, 

saldırganlık, sigara ve alkol kullanımında artış, 

madde kullanımı şeklinde sıralanabilir. 

STRESİN NEDENLERİ NELERDİR 

Uzmanlara göre stresin temel olarak üç kaynağı 

vardır (Şahin, 1988): 

Çevresel Stres Kaynakları: Çevremiz bizi uyum 

sağlamamızı gerektiren talepler bombardımanına 

tutar. Gürültü, kirlilik, çalışma ortamı, zaman 

baskısı vs… 

Sosyal Stres Kaynakları: İş yerinde çalışma 

arkadaşları ile yaşanan sorunlar, aile ve 

arkadaşlardan ayrılma, bulunduğumuz sosyal 

77 


78 


ortama uyum sağlama, işsizlik, ekonomik 

problemler, aile içi geçimsizlikler, ailede ölüm ve 

hastalık vb. pek çok faktör sosyal yaşamımızda stres 

faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır. 

Kişisel Stres Kaynakları: Kendimize güvensizlik, 

iletişim becerilerimizi geliştirememe, akademik 

başarısızlık, fiziksel durumumuz vs. stres 

oluşumunu tetikleyen kişisel faktörler olarak 

sıralanabilir. 

Gündelik yaşamımızın çoğu iş yaşamında geçtiği 

için iş ortamından kaynaklanan stres faktörlerinin 

altını çizmek önemlidir. Bu faktörler şu şekilde 

sıralanabilir (Şahin, 1988): 

Rol belirsizliği: Yaşamda kendimiz için anlamlı 

ve tutarlı bir rol bulamamak önemli bir stres 

kaynağıdır. Bu durum iş yaşamı dışında da geçerlidir. 

Kişinin sevdiği bir mesleği uygulayamaması ya 

da kendisini sevilen bir kardeş, öğrenci vs. olarak 

görememesi buna örnek verilebilir. Diğer yandan 

kişilerin iş ortamında kendisinden beklenenler 

konusunda net olamaması da önemli bir stres 

faktörüdür. 

Kişilerarası çatışmalar: Hangi iş yeri olursa olsun 

kişiler arası tartışmalar strese yol açar. Kişilerin 

amirleriyle, mesai arkadaşlarıyla yaşadıkları 

problemler, kendi iç dünyalarındaki problemlerle 

birleştiğinde çözümün zor olduğu bir tablo ortaya 

çıkar. 

Sorumluluk: Taşıyabileceğimizden çok daha 

fazla sorumluluk almamız durumunda aşırı bir 

stres altında kalabiliriz. Özellikle diğer insanların 

yaşamında önemli etkiler yapabilecek kararları 

alma durumunda olmak sürekli bir stres kaynağı 

olarak karşımıza çıkmaktadır. Sizinle birlikte 

çalışan elemanların mesleki gelişiminden kendinizi 

sorumlu tutuyorsanız ya da işiniz doğası gereği 

çok sorumluluk gerektiriyor ama yetkiniz sınırlı 

ise yoğun bir stres altına girebilirsiniz. Bunu yanı 

sıra ev yaşamınızda sorumlulukların çoğu sizin 

üzerinizdeyse bir süre sonra bu durumla baş 

etmekte zorlanabilirsiniz. 

Yoğun çalışma yükü: Zaman az ve yapılması 

gereken iş fazla olduğunda, iş sizde olmayan bilgi 

ve beceriler gerektirdiğinde, bazen de işiniz bilgi 

ve becerilerinizin çok altında kaldığında stres 

yaşayabilirsiniz. 

Streste önemli olan bir diğer nokta söz konusu 

durumlara ne kadar süreyle maruz kaldığımızdır. 

Anlık strese maruz kalmanın etkileri devamlı strese 

maruz kalmanın etkilerinden daha hafiftir. En uzun 

süre en fazla zararı, en kısa sürede en az zararı ifade 

eder. Tabi bu noktada bireysel farklılıkları hiçbir

zaman unutmamamız gerekir. Strese kısa bir süre 

maruz kalan bir kişi kişisel özellikleri ve geçmiş 

deneyimleri doğrultusunda, uzun süre maruz kalan 

kişiden daha fazla etkilenebilir. 

Stresi algılama ve baş etmede bireysel faktörler 

önemli rol oynamaktadır. Birçoğumuz bizi gerginliğe 

iten ve duygusal açıdan sıkıntı veren olaylar ve 

insanlar karşısında strese girdiğimizi düşünürüz. 

Bunu yaparken de çok önemli bir noktayı gözden 

kaçırırız. Kişiden kişiye değişen bazı düşünme 

biçimleri yaşam olaylarının olduğundan ağır 

algılanması ve sonrasında stres oluşumu ile ilişkili 

bulunmuştur. Kişinin kendi kendine yaptığı olumsuz 

içerikli konuşmalar zaman geçtikçe otomatikleşir 

ve olumlu bir içerikle kolayca yer değiştiremez. 

Stres düzeyinizi azaltmak istiyorsanız, bu olumsuz 

düşüncelerin farkına varmak çok önemlidir. Bu 

düşünce biçimlerinden bazıları şunlardır (Şahin, 

1988): 

Bir insanın herkes tarafından sevilmesi gerekir: 

Birçok kişi sözel olarak dile getirmese bile böyle bir 

beklenti içindedir. Bu beklenti kişiyi ilişkilerinde 

oldukça hassas bir konuma getirir. Dolayısıyla 

yaşadığı en ufak olumsuz deneyimleri, hayal 

kırıklıklarını bile sevilmediği yönünde algılayıp stres 

kaynağı yapabilir. 

Her zaman mükemmel olmak gerekir: Kişinin böyle 

bir beklentisi olması halinde tüm başarısızlıklarında 

kendini suçlama eğiliminde olur. “Eyvah toplantıya 

geç kaldım, zaten hangi işi becerebildim ki…” 

Bütün kötü olaylar benim başıma gelir: Kişi 

tamamen kendine dönük yaşadığında başkalarının 

yaşadıklarını fark etmeyip, kendini yaralamaya 

devam edebilir: “Her zaman olumsuz insanlarla 

çalışıyorum...” 

Olaylar her zaman benim istediğim şekilde 

gelişmelidir; bizim dışımızdaki pek çok insan ve 

durum yaşamımızda belirleyicidir. Dolayısıyla her 

şeyin her zaman bizim istediğimiz gibi gitmesini 

beklemek stresi yaşamımıza davet etmek anlamına 

gelir. 

Yaşamış olduğum terslikler gelecekte de devam 

edecek; bazı insanlar yaşadıkları olumsuz olayları 

yaşamlarının tümüne genelleme eğilimindedirler. 

Kötümser bir bakış açısıyla bir şeylerin 

farklılaşabileceğine inanmazlar. 

Bir şey ya iyidir ya kötü; dünyayı “siyah ya da 

beyaz” olarak algılama eğiliminin bir sonucudur. 

Eğer gösterdiğiniz performans tam anlamıyla 

kusursuz değilse (ki çoğunlukla mümkün değildir) 

başarılarınızı bir tarafa itip kendinizi bütünüyle 

başarısız olarak değerlendirirsiniz. “İnsan bir işi en iyi 

şekilde yapmayacaksa, hiç başlamasın daha iyi…” 

Diğer insanların istediği gibi olmazsam yalnız 

kalırım; bu inanç insanların kendi isteklerinden 

fedakarlık etmelerine ve yaşamlarını başka 

insanların mutlulukları doğrultusunda 

sürdürmelerine neden olur. 

Yalnız olmak korkunçtur; insan sosyal bir varlıktır 

ve başka insanların varlığı dünyamıza renk katar; 

ancak her zaman etrafımızda başkalarının olmasını 

beklemek pek gerçekçi değildir. Zaman zaman yalnız 

kalmak da insana iyi gelebilir. 

Başıma gelen olumsuzluklardan her zaman ben 

sorumluyum; farklı nedenleri olabileceğini hiç 

dikkate almadan, birey diğerlerinin olumsuz 

davranışlarının nedenlerini kendine yükleyebilir: 

“Selam vermedi, yanlış bir şey mi yaptım acaba…” 

İŞ YAŞAMINDA STRES 

Gündelik yaşantımızın büyük bölümü iş yerimizde 

geçmektedir. Bunun yanı sıra iş hayatı çalışılan 

saatlerin ötesinde yaşamın her alanına yayılan bir 

etkiye sahiptir. Bireyin işi, onun toplum içerisindeki 

yerini, ilişkilerini, kendisine ve ailesine sağladığı 

olanakları, zevklerini ve yaşam doyumunu belirler. 

Söz konusu nedenlerle iş yerimiz yaşamımızdaki 

en önemli stres kaynaklarından biri haline 

gelebilmektedir (Stres Broşürü, 2008). 

Birçok araştırma sonucu, işyerinde stres yaratan 

faktörlerin büyük bölümünün ortak olduğunu 

göstermektedir. Bu faktörler şu şekilde sıralanabilir 

(Şahin, 1988): 

Fiziksel Faktörler: Işık (az ya da çok), sıcaklık 

(az ya da çok), gürültü, mahremiyet yoksunluğu, 

tehlikeli ve güvenlikten yoksun çevre koşulları… 

İlişkiler ile İlgili Faktörler: Saygı gösterilmemesi, 

önemsenmeme, iletişim azlığı, destek yoksunluğu, 

yıkıcı rekabet… 

Görev ve Sorumluluk Alanı ile İlgili Faktörler: 

Kişinin görev sınırlarının belirsizliği, çok fazla 

sorumluluk, zaman baskısı, hata yapma korkusu, 

rolde belirsizlik, rol çatışması, sorumluluklardaki 

değişmeler… 

79 


80 


Kariyer Faktörleri: Yetersiz terfi, fazla terfi, 

emeklilik… 

Örgütsel Faktörler: Monoton iş, vardiya usulü 

çalışma, gece işi, fazla mesai, amirin adil ve 

destekleyici olmaması, ücret eşitsizlikleri, diğer 

yapısal sorunlar… 

Diğer Faktörler: Ailevi sorunlar (aile ve işletme 

taleplerinin çatışması), maddi güçlükler, kişiler 

arası ilişki sorunları, dengesiz beslenme, zararlı 

maddelerin (alkol, sigara, kafeinli içecekler, vb.) aşırı 

tüketimi… 

Kişinin iş yerinde devamlı strese maruz kalması bir 

takım belirtileri beraberinde getirir. Bu belirtiler 

çeşitlilik göstermekle birlikte genel olarak şu şekilde 

özetlenebilir: 

• İş performansının düşüklüğü, 

• İş kazalarının artması, 

• İşe devamsızlığın artması, 

• Rekabete karşı koyamama, 

• Personel arası dayanışma eksikliği, 

• Katılımcılığın azalması, 

• Dalgınlık ve unutkanlığın artması, 

• Karar vermede yetersiz kalma, en iyi olanı değil 

garanti olanı seçme, 

• Hatalara karşı vurdumduymaz davranma, 

• Sorunlara aşırı duygusal tepki gösterme, 

• Kendine ve çevreye güvensizlik, 

• Öfke ve kızgınlık duyma, 

• Kendini değersiz, yetersiz hissetme, 

• Baş edemeyeceğini düşündüğü durumlarda paniğe 

kapılma, 

• Alkol, sigara kullanımının artması, 

Sözü edilen belirtilerden de anlaşıldığı gibi iş 

yaşamındaki stres kişide psikolojik ve fiziksel 

anlamda ciddi zararlara neden olabilmektedir. 

Kişinin yaşam kalitesinin düşmesinin yanı sıra 

topluma verdiği zarar da yüksektir. 

İş yaşamındaki strese uzun süre maruz kalan ve 

bununla baş etmekte zorlanan bireylerde bir süre 

sonra tükenme meydana gelebilir. Tükenme; 

• Hayattan zevk almama, 

• İş stresini her zamankinden daha fazla hissetme, 

• Fiziksel aktivite ile açıklanamayacak yorgunluk ve 

bitkinlik halleri, 

• Umutsuzluk,

• Kolayca öfkelenme 

• Bedensel belirtiler (fizyolojik temeli olmayan baş 

ağrıları, mide ağrıları vb.) şeklinde ortaya çıkan bir 

durumdur. 

Yapılan araştırmalar gerek iş yaşamında gerekse 

gündelik yaşamında stres yaşamaya yatkın 

insanların bir takım ortak özellikleri olduğunu 

ortaya koymaktadır. Bu özellikler şu şekilde 

sıralanabilir: 

• Saldırgan davranışları, düşmanlık duyguları baskın 

olanlar, 

• Benmerkezci, egoist kişilik özelliği baskın olanlar 

• Sürekli rekabet etme, kazanma gereksinimi içinde 

olanlar, 

• Zamana karşı yarışanlar, 

• Kendilerine sıklıkla suçluluk payı çıkaranlar, 

• Aşırı duyarlı, duygusal tepkileri önde olanlar, 

• Çevre ile ilişkilerinde yetersiz, pasif kalanlar. 

Stresle baş etmede daha dayanıklı olan kişilerin 

özellikleri ise şunlardır: 

• İşlerine ve sosyal hayata daha aktif katılanlar, 

• Yaptıkları işten ve katıldıkları sosyal faaliyetlerden 

zevk alanlar, 

• Mücadele ve değişiklikten zevk alanlar, 

• Gelecekle ilgili olumlu beklenti içinde olanlar, 

• Kişiliklerinde hoşgörü ve esneklik faktörünü 

bulunduranlar, 

• Eş ve aile ile olumlu ilişki içinde bulunanlar, 

• Yakın çevre ile olumlu duygusal ilişki içinde 

bulunanlar, 

• Hayatlarını ve çevrelerindeki şartları kontrol 

ettiklerine inananlar. 

Buraya kadar özetlendiği gibi stresin kişinin yaşamı 

üzerinde meydana getirebileceği etki durumdan 

duruma ve kişilik özelliklerine göre değişebilmekle 

birlikte, önemli olan stresin yaşamımızda hiç var 

olmaması değil, uygun bir düzeyde olmasıdır. Stresle 

başa çıkmanın en temel koşulu, bu olumlu düzeyin 

üstüne çıktığımız ya da altına düştüğümüz anları ve 

durumları fark etmektir. Sonraki sayıda stresle başa 

çıkmada kullanılan etkili ve hatalı yöntemlere yer 

verilecektir. 

KAYNAKLAR: 

ŞAHİN, N.H. (1998). STRESLE BAŞA ÇIKMA. TÜRK PSİKOLOGLAR DERNEĞİ 

YAYINLARI, ANKARA. 

SAHİL GÜVENLİK KOMUTANLIĞI STRES VE STRESLE MÜCADELE BROŞÜRÜ (2008). 

YILMAZ, N. STRES NEDİR HTTP://WWW.SAGMER.HACETTEPE.EDU.TR 

81 


ATATÜRK VE 

TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ 

[ Hazırlayan] Kaya GÜMÜŞ | S.G. İda. Üçvş. 

Atatürk’ün Cumhuriyet ile birlikte milli 

kimlik olarak seçtiği Türk milliyetçiliği 

anlayışı; akılcı, çağdaş, medeni, ileriye dönük, 

demokratik, toplayıcı, birleştirici, yüceltici, 

insani ve barışçıdır. Irkçılıkla, totaliter 

faşizmle, komünizmle bağdaşmaz. 

Millet gerçeği, günümüzün reddedilemeyen 

sosyal ve siyasi gerçeklerindendir. Millet 

fikrini reddedip siyaset ve toplum olayına 

sınıf açısından bakan totaliter anlayışların 

uygulandığı ülkelerde bile, milli duygular 

ortadan kaldırılamamıştır. Millet gerçeği 

ve milliyet duygusu; milleti inkar eden 

ideolojilerden daha güçlü olup manevi 

değerleri güçlendiren, insanları kaynaştıran, 

kültürü geliştiren, çeşitli milli kültürlerle 

dünyayı zenginleştiren, ilerlemeyi ve 

çağdaşlaşmayı hızlandıran, hürriyeti koruyan 

ve demokrasiyi mümkün kılan yararlı 

unsurlardır. 

82 


Milletin en kısa tanımı Atatürk’e göre 

şöyledir: “Aynı kültürden olan insanlardan 

oluşan topluma millet denir.” Ortak kültür, 

Atatürk’ün de vurguladığı gibi millet 

olabilmek için önemli bir yere sahiptir. Tarih 

gösteriyor ki, bazen ortak bir milli kültür 

etrafında toplanan bir sosyal grup milleti 

ve devleti oluşturmuş, bazen de önce bir 

devlet çatısı altında toplanmış, ortak milli 

kültür bundan sonra zamanla gelişmiştir. 

Her iki durumda da, milletin varlığını ve 

bütünlüğünü koruyup sürdürebilmesi 

açısından, ortak kültür millet olma açısından 

çok önemli bir unsur olup hayati önem 

taşımaktadır. 

Milleti oluşturan şartları inceleyen Atatürk, 

bir toplumun millet olabilmesi için dil, din, 

ırk, yurt, ülkü gibi unsurlardan bir kısmının 

bir araya gelmesi gerektiğini öne sürmüştür. 

Ancak her millet için bunların hepsinin 

bir arada bulunmasının mutlaka gerekli 

olmadığını da belirtmiştir. Bazı ülkelerde 

kök birliği veya dil birliği olmadığı halde, 

aynı siyasi çatı altında toplanan, aynı yurtta 

yaşayan, ortak bir tarihi mirası paylaşan, 

beraber yaşamak hususunda ortak iradeye 

sahip olan, ortak amaçları bulunan insanlar 

millet olabilmişlerdir. Burada önemli olan; 

ortak değerlerin, ortak inanç ve ideallerin, 

ortak milli kültürün ve özellikle aynı devlete 

ve aynı millete mensup olma duygusunun 

korunması ve bunun sürekli geliştirilmesidir. 

Atatürkçü milliyetçiliğin en önemli etkeni 

Türklük’tür. Atatürk öncelikle Türk milletini 

tanımakla işe başlamış, Türklüğün yüce ve 

üstün niteliklerini tarihi araştırmalarla, 

bilimin ve tecrübenin ışığında değerlendirmiş, 

Türklük değerini tarihin içinden çıkartarak 

onu adeta abideleştirmiştir. 

Milli Mücadele’nin hemen başlangıcında 

Atatürk Türklük duygusunu kendisine rehber 

alarak Milli Mücadele’yi kazanmak, büyük 

davayı başarıya ulaştırmak için Atatürk’ün 

“Bu memleket tarihte Türktü, halen Türktür 

ve ebediyen Türk olarak yaşayacaktır.” 

ifadesinden anlaşılacağı gibi Türk milletine 

inanmış ve güvenmiştir. 

Atatürk, 1919 yılından itibaren “milli” 

kelimesini; milli mücadele, milli irade, milli 

vatan, milli meclis gibi kavramlar içerisinde 

bilinçli bir şekilde vurgulamıştır. En önemlisi 

ise Türk tarihinde ilk kez sınırları belirsiz 

bir Osmanlı İmparatorluğu’nun müdafaası 

söz konusu değildir artık. Milli hudut; 

yine Atatürk’ün Misak-ı Milli hudutlarını 

çizmesiyle gerçekleşmiş olup Atatürk ile 

birlikte Türk insanının yaşadığı, sınırları belli 

bir milli sınır ortaya çıkmıştır. 

Atatürk’ün, milli mücadeleye birlikte 

oluşturduğu ve asla taviz vermediği şeylerden 

biri ‘‘Misak-ı Milli’’ kavramıdır. Bu kavram 

zamanla bizi milli devlete ulaşmamızı 

sağlamıştır. Sınırları belirlenmiş bağımsız 

bir devletin yapması gereken işlerden birisi 

ve en önemlisi bütün vatandaşları için özgür 

bir ortam sağlamaktır. Bu özgür ortamın 

oluşturulması ise Atatürk’ün Türk milletine 

kazandırdığı önemli değerlerden biri olan milli 

egemenlik ile sağlanabilir. Bütün dünyada 

krallık, komünizm, nazizm, faşizm gibi aile, 

kişi, zümre sistemine dayalı egemenliklerin 

hakim olduğu bir dönemde milli egemenlik 

değerini ortaya koyması; Atatürk’ün Türkiye 

Cumhuriyeti’ne kazandırdığı milli devlet ve 

milli egemenlik değerlerinin önemini daha 

açık olarak meydana çıkarmaktadır. 

Atatürk Milli Mücadele’de Türk milliyetçiliğini 

izleyerek milli egemenliği gerçekleştirmek 

ve her türlü etkiden uzak milli bir 

heyetin seçilmesinin gerekliliğini Amasya 

Genelgesi’nde belirterek yeni devletin milli 

kimliğinin kalıplarını oluşturmuştur. 

Milli Mücadele’den hemen sonra Atatürk milli 

olmayı ve bilimi esas alarak kurduğu Türkiye 

83 


Cumhuriyeti’ni çağdaş bir ülke seviyesine 

getirme çabasına girmiştir. Atatürk yine Türk 

milliyetçiliğini esas alarak milli kimliğimiz 

ve milli karakterimizi, dilimizi, tarihimizi 

ve kültürümüzü koruyarak çağdaş uygarlık 

seviyesine ulaşılmasını sağlamış ve Türk 

milleti bu dönemde milli kimlik ve kişiliğini, 

milli benliğini kazanmıştır. 

Atatürk’ün Türk toplumuna hedef olarak 

gösterdiği milli kültürümüzü çağdaş 

medeniyet seviyesinin üstüne çıkarma hedefi; 

toplumu hareketsiz kalmaktan kurtararak 

ona bir dinamizm vermiştir. Türk milleti 

olarak bu hedefe ulaşmak için yapılacak 

şey; gelişmiş ülkeler ve bilim dünyasından 

kopmadan, gelişmiş ülkelerin medeniyeti 

içinde kaybolup yok olmadan kendi milli 

kültürümüzü, kendi medeniyetimizi korumak, 

milli kültür ve medeniyetimizi geliştirmek, 

çağdaş medeniyetler ile mücadele edebilecek 

değerleri ortaya çıkararak demokratik, 

laik ve sosyal hukuk devleti olan Türkiye 

Cumhuriyeti’ni sonsuza kadar yaşatmaktır. 

“Atatürkçülük; milli kimlik ve milli benlik içinde, 

onlardan asla kopmadan, dilimizi, kültürümüzü 

koruyarak, tarihimize sahip çıkarak çağdaş 

uygarlık düzeyinin üstüne çıkmak hedefinde olan 

bir çağdaşlaşma hareketidir.” 

Atatürkçülük bir ideoloji olarak 

düşünülmemelidir. Çünkü Atatürkçülük 

ve Atatürk ilkeleri zaman ve şartlara göre 

yorumlanabilen, Atatürk’ün “Hayatta en hakiki 

yol gösterici bilimdir” sözlerinin ışığında Türk 

milletinin sonsuza kadar çağdaş bir toplum 

seviyesine yükselmesini hedefleyen dinamik 

amaçlardır. Bu amaçlar ise Türk milletinin 

siyasi, ekonomik, askeri ve kültürel yönden 

bağımsızlığının sürdürülmesini sağlayacaktır. 

84 


Bizlere ise Atatürk ilkelerinin yorumlarını 

isabetli ve sağlıklı bir şekilde yapabilme görevi 

düşmektedir. Atatürkçülüğe karşı bütün 

ideolojiler ise belli kalıplar içinde sıkıştırılmış 

fikirlerdir. Bu fikirlerin yıkılması, eskimesi, 

karşı fikirlerin oluşması mümkündür. 

Cumhuriyetimizin 10’uncu yılında Atatürk: 

“Ne mutlu Türk’üm diyene!” ifadesini kullanarak 

milliyetçiliği ortak yaşama isteğine ve 

başka bir konuşmasında Atatürk: “Van’dan, 

Diyarbakır’dan Trakya’ya Karadeniz’den Akdeniz’e 

kadar, cumhuriyetin milli sınırları içinde kalan 

topraklarda yaşayan her fert aynı cevherin 

damarlarıdır.” diyerek milliyetçiliği ortak 

kültüre dayandırmıştır. 

Milliyetçilik ve millilik kavramları; Atatürk’ün 

Samsun’a ayak bastığı andan itibaren adım 

adım gerçekleştirmek istediği üniter devlet 

yapısının temelini oluşturmuştur. Milliyetçilik 

esasına dayalı bir milli kimlikle; milli kültür 

değerleri içerisinde birbiriyle kaynaşmış 

kenetlenmiş bir toplumla milletin ve ülkenin 

ihtiyacı olan inkılapları gerçekleştirmiş, bu ülkeyi 

çağdaş uygarlık seviyesine getirmiştir. 

Atatürk’ün belirlediği ilke ve yaptığı inkılapların 

topluma yayılması ve benimsenmesinden 

doğan Atatürkçülük; milli kimliğimiz ve milli 

benliğimizden kopmadan dilimizi, kültürümüzü 

koruyup, tarihimize sahip çıkarak çağdaş 

uygarlık düzeyini yakalamaktır. Bu hedefe 

varmanın yolu ise Türk milliyetçiliğinden, 

Atatürk milliyetçiliğinden geçmektedir. 

KAYNAKLAR: 

1. GENELKURMAY ASKERİ TARİH VE STRATEJİK ETÜT BAŞKANLIĞI YAYINLARI 

ATATÜRKÇÜLÜK KONFERANSLARI-I PROF.CEMALETTİN TAŞKIRAN 

SAYFA 131,132,133,134,135,136,137,138 

2. ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU ATATÜRK ARAŞTIRMA 

MERKEZİ ATATÜRKÇÜ DÜŞÜNCE SUAT İLHAN 

SAYFA 57,58,59,60,61,62,63,64,65,66 

85 


ZİYARETLER 

VE 

ETKİNLİKLER 

RUSYA SINIR BİRLİKLERİ KOMUTANI ORG. VLADIMIR PRONICHEV’İN ZİYARETİ 

86 


Rusya Sınır Birlikleri Komutanı Orgeneral Vladimir PRONICHEV Sahil Güvenlik Komutanlığını ziyaret etmiştir.

İTALYA SAHİL GÜVENLİK KOMUTANI KORA. RAIMONDO POLLASTRINI’NİN ZİYARETİ 

87 


İtalya Sahil Güvenlik Komutanı Raimondo POLLASTRINI Sahil Güvenlik Komutanlığını ziyaret etmiştir.

ZİYARETLER 

VE 

ETKİNLİKLER 

YUNANİSTAN SAHİL GÜVENLİK KOMUTANI KORA. THEODOROS RENTZEPERIS’İN ZİYARETİ 

88 


Yunanistan Sahil Güvenlik Komutanı Koramiral Theodoros RENTZEPERIS Sahil Güvenlik Komutanlığını ziyaret etmiştir.

AZERBAYCAN SAHİL MUHAFAZA REİSİ TUĞG. İLHAM MEHDİYEV’İN ZİYARETİ 

TÜRKİYE HARP MALULÜ GAZİLER, ŞEHİT DUL VE YETİMLERİ DERNEĞİNİN ZİYARETİ 

Azerbaycan Sahil Muhafaza Reisi Tuğgeneral İlham MEHDİYEV Sahil Güvenlik Komutanlığını ziyaret etmiştir. 

89 


Türkiye Harp Malulu Gaziler, Şehit Dul ve Yetimleri Derneği Sahil Güvenlik Komutanı Tümamiral Atilla KEZEK’i ziyaret 

etmiştir.

ZİYARETLER 

VE 

ETKİNLİKLER 

SAHİL GÜVENLİK KOMUTANI TÜMA. ATİLLA KEZEK’İN CEBECİ ASKERİ ŞEHİTLİĞİNİ ZİYARETİ 

90 


Sahil Güvenlik Komutanı Tümamiral Atilla KEZEK 18 Mart Çanakkale Deniz Zaferi ve Şehitler Günü münasebetiyle Cebeci 

Askeri Şehitliğini ziyaret etmiştir.

SAHİL GÜVENLİK KOMUTANI TÜMA. ATİLLA KEZEK’İN CEBECİ ASKERİ ŞEHİTLİĞİNİ ZİYARETİ 

ŞEHİT AİLELERİNİN SAHİL GÜVENLİK KOMUTANLIĞINI ZİYARETİ 

Sahil Güvenlik Komutanı Tümamiral Atilla KEZEK Sahil Güvenlik Komutanlığı şehit mezarlarını ziyaret etmiştir. 

91 


Sahil Güvenlik Komutanı Tümamiral Atilla KEZEK 18 Mart Çanakkale Deniz Zaferi ve Şehitler Günü münasebetiyle şehit 

ailelerini kabul etmiştir.

ZİYARETLER 

VE 

ETKİNLİKLER 

18 MART ÇANAKKALE DENİZ ZAFERİ VE ŞEHİTLER GÜNÜ TÖRENİ 

SİVİL MEMUR YEMİN TÖRENİ 

92 

18 Mart Çanakkale Deniz Zaferi ve Şehitler Günü münasebetiyle Sahil Güvenlik Komutanlığı karargahında tören icra 

edilmiştir. 


Sahil Güvenlik Komutanlığı karargahında görevli sivil memurların yemin töreni icra edilmiştir.

SAHİL GÜVENLİK KOMUTANLIĞI 1’İNCİ ÇEVRE SEMİNERİ 

93 


“Sahil Güvenlik Komutanlığı 1’inci Çevre Semineri” Ana Ast Komutanlıklar, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Çevre ve Orman 

Bakanlığı ve Denizcilik Müsteşarlığı temsilcilerinin katılımı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı karargahında icra edilmiştir.

EĞLENCE 

KARİKATÜR 

[ Hazırlayan ] İlyas KOÇAK | Dz. Kur. Kd. Alb. 

94 


FIKRA KÖŞESİ 

İLGİNÇ KAZA 

Polise bir ihbar gelir. Temel ile Dursun 

kaza yapmıştır. Polis olay yerine 

geldiğinde görür ki, arabalar sapa sağlam, 

Temel ile Dursun’un agzı burnu dağılmış. 

Polis sorar: 

- Anlat Temel. Olay nasıl oldu 

- Komserum. Hava sisli olduğundan 

kafami pencereden çikarmiş öyle 

gideydum. Meğersem Tursun da karşidan 

öyle geleyirmuş. 

EVLENİRKEN NEREDEYDİN 

Adamın işi varmış, Ankara’ya gidiyormuş, 

tam uçağa binerken kulağında bir ses : 

- Binme, bu uçak düşecek! 

Dönmüş, bakmış, kimse yok, ama içine de 

bir kurt düşmüş, binmemiş. İkinci uçağı 

beklerken kara haber ulaşmış. 

- Uçak düştü kurtulan olmadı! 

Koşmuş Haydarpaşa’ya, bilet almış, tam 

trene binecek, aynı ses kulağında : 

- Binme bu trene, raydan çıkacak! Dönmüş, 

bakmış yine kimse yok, trene binmemiş, 

gelmiş eve, sabah gazeteyi açınca tüyleri 

ürpermiş : 

- Tren Eskişehir’de raydan çıktı şu kadar 

ölü, şu kadar yaralı...Allah’ına şükretmiş, 

koşup otobüse bilet almış, tam binerken 

yine o ses: 

- Bu otobüse binme, freni patlayacak! 

Dönmüş yine kimse yok! Dayanamamış, 

bağırmış : 

- Sen kimsin yahu 

- Ben senin iyilik meleğinim! Adam iyice 

kızmış. 

- Ulan, evlenirken neredeydin. 

95 


GO 

GO KURALLARI 

[ Hazırlayan ] M. Kutay ELDEMİR | Svl. Me. 

BAĞLANTI: 

A 

B 

a 

1 

C 

D 

E 

A : Siyah taş ataride ve beyazın ‘‘a’’noktasına yapacağı hamle onu hapis alabilir. 

B : Siyah 1 no’lu hamle ile bu durumdan kurtulabilir. Şekildeki iki taş birbirine bağlıdır. 

C : Tahtanın ortasında herhangi bir yerde duran bir taşın 4 açıklığı vardır. Açıklıklar oklarla gösterilmiştir. 

D : Birbirine bağlı iki taşın ise 6 açıklığı vardır. Bu da onların daha güçlü olduğunu gösterir. 

96 

Çapraz Taşlar: 


A 

1 

B 

2 

C 

Çaprazda duran iki taş arasında gerçek anlamda bir bağlantı yoktur. 

(A) 1’e oynayan siyah öteki taşını atariden kurtarmış olmaz. 

(B) Beyaz 2 no’lu hamle ile siyah taşı hapis alabilir. 

(C) İşte beyazın hamlesinden sonraki görüntü

BRİÇ 

15 ALTIN KURAL [ Hazırlayan ] Engin KUNTAY | S.G. Bnb. 

Yer oyununa ilişkin temel sayılan 15 Altın Kuralı incelemeye kaldığımız yerden devam ediyoruz. 

6. KURAL 

SA’da rakibin renginde yalnızca bir keser ile ilk bir ya da birkaç eli bağışlamak istiyorsanız 

bu renkte el ve yerdeki toplam kağıt sayısını 7 sayısından çıkarın. Sonuç, kaç el bağışlamanız 

gerektiğini gösterir. 

Rakibin renginde 5 kağıdınız varsa iki el bağışlamalısınız. (7-5=2):6 kağıdınız varsa bir el 

bağışlamalısınız; 7 kağıtla hiç bağışlamayın. 

K 

A D V 10 

A 8 4 2 

10 6 

7 4 3 

K 

A D V 10 

A 4 3 

10 6 2 

7 4 3 

K 

A D V 2 

9 8 3 

10 6 

D V 4 2 

Örneklerin tümünde 

G 

R 5 4 

R 9 6 

A 8 3 

R D V 2 

G 

R 5 4 

R 9 2 

A 8 3 

R D V 2 

5 çıkıldı, Doğu ruayı oynadı. Oyununuzu planlayın. 

G 

7 5 4 

R 5 

A 8 3 

A R 8 7 3 

6 kuralı size iki el bağışlamanızı söylemektedir (7-5=2). Başka türlü davranmak için de neden yoktur. 

3.eli karo asıyla alın ve trefleri sağlamak için oynayın. Batı beşli karo ile başladıysa ve A Doğuda ise 

her şey yolunda gidecektir. 

6 kuralı bir el bağışlamanızı söylemektedir. (7-6=1). Kontratınızı yapabilmeniz için bu zorunludur. 

İkinci karoyu alın ve treflere girin (yerin onlusuna doğru pik,ruanıza doğru trefl,bu el alınmazsa 

valeye doğru yeniden pik, dama doğru trefl,asa doğru R ve V-2’niza doğru trefl). Bu oyun biçimi, 

karolar Batıda beşli ve A Doğuda ise size 10 el kazandırır. Ancak ikilide, hiçbir dönüş sizin için 

tehlikeli olamayacağından, iki el bağışlamakta yarar vardır. Böyle oynayarak yine 10 el alırsınız ama 

Batı dört karo ile başlamışsa yalnızca bir el bağışladığınızda topladığınız el sayısı 9’a düşer. 6 kuralına 

göre iki el bağışlamanız, körlerde iki yerine bir keseriniz bulunduğu zaman geçerli değildir. 

97 


6 kuralı iki kez bağışlamanızı söylemektedir ama burada hiç bağışlamamanız gerekir; çünkü Doğunun 

kör denemesi halinde tehlike çok büyüktür. Eli asla alın ve pik empasını kaç kez gerekiyorsa yineleyin. 

Batıda beşli karo varsa ve A ile R Doğuda ise batabilirsiniz;ancak bu; R’nın Batıda olmasından 

çok daha zayıf bir olasılıktır.

EĞLENCE 

BULMACA 

[ Hazırlayan ] Kaya GÜMÜŞ | S.G. İda. Üçvş. 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

SOLDAN SAĞA 

1. Eski Japon hacim ölçüsü...Güzel sanat...Ayak 2. Yazın, Literatür... 3. 

Gizli bir tehlikesi olduğu sanılan, Tekin olmayan.... 4. İşaret,Nişan,Bel... 

Koku...Kemiklerin toparlak ucu/Kutsal Hint metinlerinin baş ve 

sonlarında tekrarlanan mistik hece.... 5. Yatısız okul ya da öğrenci.... 

6. Yeis, Gam, Vesvese, Küşüm... Kudret, İktidar, Nüfuz.... 7. Ağırkanlı, 

Rahatına düşkün.... 8. Asker, Azap,Levent,Sü...Adlan sıfat yapmakta 

kullanılan yapım eki/Vietnam krallık hanedanı...Kari.... 9. Akciğer Şüş... 

Çadırları, hizmetçileri, sürüleri ve mallarıyla birlikte bir Arap reisinin evi.... 

10. Yazım... Hastalık anlamında eski sözcük/Rusça’da ‘‘Evet’’... Becerikli, 

Eli işe yatkın.... 

YUKARIDAN AŞAĞI 

1. Bir çuval türü... Yürürlükte olan. Geçerli, Cari.... 2. Ateş./Bestelenmiş 

her tür şiire batıda verilen genel ad... Istılah,Tabir.... 3. Ağaç dallarının 

tomurcuk yeri/ Bir tür çuha...Takan...Batı Samileri’nin en önemli 

totemi.... 4. Alfabetik.... 5. Masonluk öğreti kurallarının genel adı... 

Asit.... 6. Anadut, Dirgen...Peygamberleri Hud’u dinlemedikleri için Tanrı 

tarafından yok edilen kavim.... 7. Bayındır yer, Kalkınmış yöre...Kalça 

kemiği,ORE.... 8. Borudan parça almakta kullanılan bağlantı parçası... 

Dökme, Akıtma.... 9. İsveç işçi sendikası...Ali,Celil,Ulya, Mübeccel.... 

10. Kötülüklerden koruyan muska, tılsım gibi şeyler...Yüz çevirme.... 

SUDOKU 

[ Hazırlayan ] Tolga DEMİRCAN | SG İda.Astsb.Çvş. 

98 


ZORLUK 

ÇOK ZOR 

3 

7 1 2 4 

4 5 8 

6 4 8 

2 9 3 7 1 5 

5 9 7 

6 5 9 1 

1 3 6 

3 4 

Sudoku (Rakam Yerleştirme diye de bilinir) standart 

olarak 9x9 boyutlarında bir diyagramda çözülür ve 

her satır, her sütun ve her 3x3’lük karede 1’den 9’a 

rakamların birer kez yer alması gereklidir. 

5 7 3 2 1 6 4 9 8 

6 9 1 4 8 3 5 2 7 

8 4 2 7 5 9 3 6 1 

2 6 4 9 7 1 8 5 3 

7 3 8 5 4 2 9 1 6 

9 1 5 3 6 8 7 4 2 

4 8 6 1 3 5 2 7 9 

1 5 9 8 2 7 6 3 4 

3 2 7 6 9 4 1 8 5 

GEÇEN SAYININ 

ÇÖZÜMÜ 

DİLBİLGİSİ 

GEÇEN SAYININ ÇÖZÜMÜ 

TÜRKÇEMİZİ DOĞRU KULLANALIM [ Hazırlayan ] Dent. ve Değ. Bşk. lığı 

ahenk 

: uyum 

iltica etmek : sığınmak 

akreditasyon : güvenirliğin onaylanması kapitülasyon : yabancı ayrıcalığı 

anorak 

: yağmurluk 

komünikasyon : iletişim 

beraat 

: aklanma 

mönü 

: yemek listesi 

dejenerasyon : soysuzlaşma, yozlaşma referandum : halk oylaması 

entegrasyon : bütünleşme 

sirküler : genelge 

harcırah : yolluk 

tabldot 

: seçmesiz yemek 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

1 L İ M A N L A M A K 

2 I N E O A 

3 T E F M E T 

4 A D E S A Z A P 

5 Y A B A Y A K A 

6 F E N H 

7 İ T A İ O M A 

8 O S Y Ş U R 

9 İ S E S D 

10 Z A R A T U Ş T R A

nisan 2009 - Sahil GÃ¼venlik KomutanlÄ±ÄÄ± - TÃ¼rk SilahlÄ± Kuvvetleri

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

nisan 2009 - Sahil GÃ¼venlik KomutanlÄ±ÄÄ± - TÃ¼rk SilahlÄ± Kuvvetleri