cezasizlik_sorunu

Suç tarihinden bugüne kadar 20 yıla yakın bir süre geçmiş olmasına rağmen zorla
kaybedilenlerin %67’sinin akıbetinin halen belirlenememiş olduğu, kayıpların sadece %27’sinin
bedeninin bulunduğu ve ailelerine teslim edilerek defnedildiği, %6’sının ise bedeninin bulunduğu
ancak ailelerine teslim edilmeksizin kimsesizler mezarlığına gömüldüğü saptandı.
İnceleme sonuçları 90’lı yıllardaki zorla kaybetme uygulamasının sivilleri hedef aldığını, sistematik ve
yaygın olarak yürütüldüğünü ortaya koydu. Suç, bu özellikleri itibariyle ‘insanlığa karşı suç’ karakteri
taşımasına rağmen yargısal makamların bu devlet pratiği karşısında etkili soruşturma yürütmediği ve
adeta zamanaşımı kurallarının arkasına sığınıldığı da net olarak anlaşıldı.
Sadece bu veriler incelendiğinde cezasızlık sorununun tüm bileşenleri ile ele alınması gerekliliği ortaya
çıkıyor. Engelleyici yasal düzenlemelerden, yargısal makamların algı problematiğine, soruşturmaların
sürüncemede bırakılması alışkanlığından, zamanaşımıyla ilgili mevzuat değişikliğine kadar cezasızlık
zırhının tekrar tekrar güçlenmesine neden olan her faktörün ciddiyetle ele alınması ve bertaraf edilmesi
gerekiyor.
Türkiye’nin yarım yüzyıllık yakın tarihine, darbeler sonrasındaki ağır ve yaygın insan hakları ihlalleriyle
Kürt sorunu odaklı hak ihlalleri damgasını vurdu; dönemin siyasi, askeri ve idari sorumluları, bu dönem
suçlarıyla ilgili olarak -toplumu tatmin edecek nitelikte- yargılanmadı, cezalandırılmadı, hesap vermedi.
Toplumsal yüzleşme ve ceza adaleti sağlanamayınca cezasızlık zırhı da güçlendi.
Yaşanan devlet şiddeti son günlerde bir kez daha gösterdi ki cezasızlık sorunu salt mağdurları ve mağdur
yakınlarını değil tüm toplumu, hepimizi ilgilendiren bir demokrasi sorunudur ve mesele bu anlayış içinde
çözülmelidir.
Türkiye’de, devlet görevlilerinin insan hakları ihlallerine karışmakla suçlandığı hallerde yaygın bir sonuç
olarak karşımıza çıkan cezasızlık sorununa soruşturma evresindeki mevzuat ve uygulama engelleri
10
CEZASIZLIK SORUNU: SORUŞTURMA SÜRECİ