OsmanliTurkcesi_10

OrtaöğretimOSMANLI TÜRKÇESİ10DERS KİTABIYAZARLARErcan DEMİRVildan KAYA ERBATURDEVLET KİTAPLARIBİRİNCİ BASKI.........................., 2012

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI ..........................................................................: 5813DERS KİTAPLARI DİZİSİ ...............................................................................................: 160012.?.Y.0002.4313Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve şekillerikısmen de olsa hiçbir suretle alınıp yayımlanamaz.EDİTÖRGÖRSEL TASARIM UZMANIPROGRAM GELİŞTİRME UZMANIÖLÇME DEĞERLENDİRME UZMANIREHBERLİK UZMANI: Suna SUĞÜR: İpek ÖZDEMİR: Tuğba KUŞKONMAZ ÇİLDİR: Çetin TORAMAN: Mustafa KARAISBN 978-975-11-3729-6Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 29.06.2012 gün ve 86 sayılı kararı ile derskitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 10.10.2012 gün ve 112430 sayılıyazısı ile birinci defa 2.000 adet basılmıştır.

İÇİNDEKİLERORGANİZASYON ŞEMASI................................................................................................................................... 81. ÜNİTEOSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ ............................................................................................................................ 111. Osmanlı Türkçesinin Özellikleri ............................................................................................................................ 122. Osmanlı Türkçesi Bilmenin Önemi ................................................................................................................. 12Ölçme ve Değerlendirme Soruları .................................................................................................................. 15Proje ............................................................................................................................................................... 162. ÜNİTEOSMANLI TÜRKÇESİ ALFABESİ VE ÖZELLİKLERİ ............................................................................................181. Osmanlı Türkçesi Alfabesi .............................................................................................................................. 192. Osmanlı Türkçesi Alfabesinde Harflerin Bitişme Özellikleri ve Bitişme Sırasında Aldığı Şekiller .................... 19Ölçme ve Değerlendirme Soruları .................................................................................................................. 35Performans Görevi ......................................................................................................................................... 36OKUMA METİNLERİ ........................................................................................................................................ 383. ÜNİTEOSMANLI TÜRKÇESİNİN ÖZELLİKLERİ ..........................................................................................................511. Türkçe Kelimelerin Özellikleri ......................................................................................................................... 522. Türkçe Eklerin Özellikleri ................................................................................................................................ 523. Türkçe Kalıplaşmış Kelimeler .......................................................................................................................... 52Ölçme ve Değerlendirme Soruları .................................................................................................................. 64Performans Görevi ......................................................................................................................................... 65OKUMA METİNLERİ ........................................................................................................................................ 674. ÜNİTEOSMANLI TÜRKÇESİNDE YABANCI KÖKENLİKELİMELERİN KULLANIMI ............................................................................................................................721. Farsça Unsurlar .............................................................................................................................................. 73a. Farsça Kelimeler...............................................................................................................................................73b. Farsça Sayılar ve Gün Adları ...................................................................................................................... 732. Arapça Unsurlar ............................................................................................................................................. 73a. Arapça Kelimeler ....................................................................................................................................... 73b. Arapça Ay Adları ve Takvim Bilgisi .............................................................................................................73Ölçme ve Değerlendirme Soruları ............................................................................................................. 851. EKGrup Değerlendirme Formu ............................................................................................................................... 862. EKÖz Değerlendirme Formu .................................................................................................................................. 87KISALTMALAR DİZİNİZ ........................................................................................................................................ 88SÖZLÜK ........................................................................................................................................................... 88KAYNAKÇA ......................................................................................................................................................... 997

ORGANİZASYON ŞEMASIÜniteyle ilgiligörselÜnite kapağının verildiğibölümÜnite adının verildiğibölüm1. ÜNİTE:OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ1. Osmanlı Türkçesinin Özellikleri2. Osmanlı Türkçesi Bilmenin ÖnemiHazırlık Çalışmaları1. Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeleri nelerdir?2. Türkçenin tarih içindeki dönemlerini araşrınız.3. Osmanlı Türkçesinin genel özelliklerini araşrınız.4. Osmanlı Türkçesi öğrenmenin size sağlayacağı katkılar nelerdir?1. ETKİNLİKAşağıdaki menlerin birbirinden farklı yönlerini bularak Türkçenin dönemlerini gözden geçiriniz. Alfabelerden hangisininkullanımının daha kolay olduğuyla ilgili görüşlerinizi paylaşınız.Ünite alt başlıklarınınverildiğibölümHazırlıkÇalışmaları’nınverildiği bölümKonuyla ilgilietkinliklerin yeraldığı bölümGöktürk Yazıtları – Bilge Kagan YazıGöktürk Yazıtları – Tonyukuk Yazı3. ÜNİTE:1. ÜNİTE:OSMANLI TÜRKÇESİNİN OSMANLI ÖZELLİKLERİ TÜRKÇESİNE GİRİŞMetin görsellerininverildiğibölüm10Uygur Yazısı11Ünite’nin adı Sayfa numarası Metin görsellerinin alt yazılarının bulunduğu bölümÖlçme ve Değerlendirme Soruları’nınyer aldığı bölümÖlçme ve Değerlendirme SorularıProje çalışmasının verildiği bölümProjeA. Çoktan Seçmeli SorularAşağıdaki soruları yanıtlayınız.1. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Türkçesi eserlerde kullanılan alfabedir?A. Kril alfabesi B. Göktürk alfabesi C. Arap alfabesi D. Uygur alfabesi E. Lan alfabesi2. Osmanlı Türkçesi kullanılmaya başlandığı yüzyıl aşağıdakilerden hangisidir?A. 9. yüzyıl B. 11. yüzyıl C. 15. yüzyıl D. 20. yüzyıl E. 21. yüzyılBeklenen PerformansSürePuanlama YöntemiAraşrma, Yaracılık6 HaaDereceli Puanlama AnahtarıKonu3. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Türkçesi bilmenin kazandırdığı yararlardan değildir?A. Eski mezar taşlarını okuyabilmeB. Eski basılı eserleri okuyabilmeC. Osmanlı mimarisindeki eserleri okuyabilmeD. Edebiyat derslerindeki sözcük dağarcığımızın gelişmesiE. Arapça ve Farsça yazıları okuyabilmeB. Açık Uçlu SorularAşağıdaki soruları yanıtlayınız.1. Osmanlı Türkçesinde neden Arap alfabesi kullanılmışr?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….2. Osmanlı Türkçesinde kullanılan ünlüler, cümle başında ve sonunda nasıl yazılır?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….3. Osmanlı Türkçesi hangi dillerden meydana gelmişr?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….C. Doğru-Yanlış SorularıAşağıda verilen cümlelerde yer alan bilgiler doğru ise cümle başında verilen boşluğa “D”, yanlış ise “Y” yazınız.1. ( ) Arap alfabesini ilk kullanan Türk devle Büyük Selçuklulardır.2. ( ) Osmanlı Türkçesinde kullanılan “j” harfi Türkçe kökenli bir harir.3. ( ) Osmanlı Türkçesinde kullanılan her harf, Türkiye Türkçesindeki tek bir sese karşılık gelir.• Osmanlı Türkçesinin tarihsel süreçte gelişimini,• Osmanlı Türkçesinin dönemsel özelliklerini,• Osmanlı Türkçesinin hangi dillerden etkilendiğini,• Osmanlı Türkçesini bilmenin önemini,• Osmanlı Türkçesinin günümüzde kullanıldığı alanları açıklayan bir rapor hazırlama ve raporu sunmaProje Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler1. Araşrmanız ve hazırlayacağınız rapor için beşer kişilik gruplar oluşturunuz.2. Araşrmayı ve raporu zamanında tamamlayacak şekilde bir plan oluşturunuz.3. Grup üyeleri kendi aralarında araşrma sürecinde üstleneceği sorumlulukları belirlemelidir.4. Araşrmanız için kitap, dergi, İnternet vb. kaynaklardan yararlanınız.5. Hazırlayacağınız rapor yirmi sayfadan az olmamalıdır.6. Raporda açık ve anlaşılır bir anlam kullanmaya özen göstermelisiniz.7. Hazırladığınız raporu grup üyeleriyle birlikte sınıa 15 dakikalık bir sürede sunmalısınız.Hazırladığınız projeyi öğretmeninizle aşağıdaki puanlama anahtarını kullanarak değerlendiriniz.Proje Puanlama AnahtarıNitelikler Gelişrilmeli (1) İyi (2) Mükemmel (3)Ürünün Yazım BoyutuÖz DeğerlendirmeAşağıdaki önermelere göre noktalı yerleri doldurunuz.Osmanlı Türkçesinin kullanım alanlarıyla ilgili öğrendiklerimOsmanlı Türkçesi öğrenmeliyim, çünkü……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………….………………......………………………………… ………………………….………………......…………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………İçerikAraşrmada Osmanlı Türkçesinintarihsel süreçte gelişimiyeterince belirlmemişr.Tarihsel süreçte OsmanlıTürkçesinin ayrıldığı dönemlerve dönem özellikleri yeterincebelirlmemişr. OsmanlıTürkçesi bilmenin öneminiyeterince açıklanmamışr.Araşrmada Osmanlı Türkçesinintarihsel süreçte gelişimibelirlmişr. Tarihsel süreçteOsmanlı Türkçesinin ayrıldığıdönemler ve dönem özellikleriyeterince belirlmemişr.Osmanlı Türkçesinin hangidillerden etkilendiği belirlmişr.Osmanlı Türkçesi bilmeninönemi yeterince açıklanmamışr.Osmanlı Türkçesiningünümüzde hangi alanlardakullanıldığı belirlmişr.Araşrmada Osmanlı Türkçesinintarihsel süreçte gelişimibelirlmişr. Tarihsel süreçteOsmanlı Türkçesinin ayrıldığıdönemler ve dönem özellikleriörnekleriyle belirlmişr.Osmanlı Türkçesinin hangidillerden etkilendiği belirlmişr.Osmanlı Türkçesi bilmeninönemi açıklanmışr. OsmanlıTürkçesinin günümüzde hangialanlarda kullanıldığı belirlmişr.1415Öz Değerlendirme bölümünün yer aldığı yerProje Puanlama Anahtarı’nın yer aldığı bölüm8

Okuma Metinleri’nin bulunduğubölümEtkinlikler’in yer aldığı bölümlerBilgi’nin yer aldığı bölümler10. ETKİNLİKOsmanlı Türkçesinde kullanılan “s” “k” “h” “z” “t” seslerinin farklı seslemleri olup olmadığını araşrınız. Örneksözcükler bularak sınıf arkadaşlarınızla bilgilerinizi paylaşınız.OKUMA METİNLERİ11. ETKİNLİK“Zeynep, zihin, zarif, sarı, sümbül, esir, mısır, keklik, kadın, heves, helal, hasta, telaş, tasvir” sözcüklerini OsmanlıTürkçesiyle yazarak aynı seslerin farklı harflerle karşılandığı sözcükler varsa nedenini bulmaya çalışınız.Aşağıdaki menleri okuyunuz. Noktalı yerlere metni günümüz Türkçesiyle yazınız.وطن دستانى.........................او قادار دولو كه طوپراغك شانلهبر دكل،‏ صانكى بيك وطن كيبيسك.................................... ....................................كوكلرده يازيلى دستان كيبيسكيوجه داغلريكه چوكن دومانله.................................... ....................................هلالى قوجاقلر هر وطنداشك،‏هپ بويله بولوتلر ايچنده باشك ، .................................... ....................................او قادار لوندسك ، فدان كيبيسك .كچسه ده عصرلر ، تازه در ياشك ، .................................... ....................................هر دالك بر ياى كه زومرود اوقندن،‏چيچكسك ، باييلير قوشلر قوقوكدن،‏ .................................... ....................................بو سسه كوكلدن حيران كيبيسك.‏مژده لر فيصيلدار اركه نه قوندن،‏ .................................... ....................................آچديغك جنكلرك يوقدر أولى،‏أى بتون جهانه بدل تورك ايلى،‏.................................... ....................................سن اوكا نسبتله عمان كيبيسك.‏تاريخ ، بر ر كه جوشقندر سيلى؛ .................................... ....................................بر ياندن جفالى بر عمر سوردك؛بر ياندن هپ بويله طاشدك،كوپوردك؛ .................................... ....................................او قادار ده طونجدن قالقان كيبيسك.‏فقط نه درجه ازيلدكسه دون،‏ .................................... ....................................بر انسان ايت كميكله أتدر؛بو أت،‏ بو كميكه جان حريتدر؛.................................... ....................................BİLGİOsmanlı Türkçesinin alfabesini oluşturan Arap alfabesinde sessiz harfler, kalın (hurûf-ı sakîle) ve ince (hurûf-ıhafîfe) olmak üzere ikiye ayrılır. Bazı sessizler ise yanında bulunan harfe göre kimi zaman ince kimi zaman kalın olarakdeğerlendirilir.Kalın sessizler:ح خ ص ض ط ظ ع غ ق:helâl حلال: harâbe خرابه : sabr صبر ziyâ’ : ضياء : ifrat افراط : zafer ظفر: asker عسكر : gark غرق : Kıdem قدم UYARI(dad) sesi, dilin boğaza yakın kısmından çıkan kalın ve peltek bir “z” sesidir. Bu sesi içeren sözcükler Türkçede ضkullanılırken kimi zaman “d” li kullanılır, kimi zaman da “z” li sesletilir. ضربه : darbe ‏:ضابطه zabıtaİnce sessizler:ت ث ج د ز ژ س ش كter ‏:تر: sebat ثبات Cevdet ‏:جودت : meded مدد : zift زفت : jilet ژيله ت: sünbül سنبل : şerh شرح kâşif ‏:كاشف : kemâl كمال Yanında bulunan harfe göre kimi zaman ince kimi zaman kalın olan sessizler:أ ب پ چ ر ف ل م ن و ه ى: ata اتا: et ات : baş باش : beş بش : pes پس : pas پاس:çerçeve چرچوه : çatı چاتى : resm رسم : rıtl رطل : murad مراد: dere دره : ferd فرد Fırat ‏:فرات latif ‏:لطيف lerze ‏:لرزهmaraz ‏:مرض müşkül ‏:موشكل ر : neh(i)r namaz ‏:نماز : deve دوه: deva دوا : hale هاله :heves هوس يعقوب : يرya’kub : yerUyarı’nın yeraldığı bölüm3726Grup Değerlendirme Formu’nunverildiği bölümOkuma Metinleri’nin bulunduğubölüm kapağı1. EKGRUP DEĞERLENDİRMEAçıklama: Aşağıdaki form, grupta yer alan arkadaşlarınızı değerlendirmek içindir. Grupta, birlikte çalışğınız herbir arkadaşınız için ifadeleri okuyarak değerlendirme yapınız. Eğer grup arkadaşınız okuduğunuz ifadedeki davranışıgerçekleşrdi ise o ifadenin alna “X” işare koyunuz.SıraÖĞRENCİNİNAdı ve SoyadıÇalışmaya hazır oluşGrup arkadaşlarını dinlemeSorumlulukları paylaşmaGrup arkadaşlarını desteklemeTarşmalara kalmaGörüşlerini gerekçeleri ile ortaya koymaFarklı görüşlere saygı duymaGörev almaya istekli oluşZamanı verimli kullanmaAldığı görevleri zamanında tamamlamaYORUMLAR…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..................................................................................................................................................…OKUMA METİNLERİ3859

Okuma metinlerinin ve şiirlerin numaralarınınverildiği bölümŞiirlerin verildiği bölümOkuma metinlerinin listelendiğibölüm40İÇİNDEKİLERاثر ‏(مؤلف)‏١. پنبه اينجيلى قافتان ‏(عمر سيفالدين)‏ .............. 4صحيفه اثر ‏(مؤلف)‏ صحيفه٢٠. مهلقا سلطان ‏(يحيى كمال)‏ ................... 71ارنكوينده بهار٢. بوز اشك ‏(رفيق خالد)‏ ........................ 14٣. ‏«يشيل كيجه»‏ دن ‏(رشاد نورى)................‏ 19٤. أفه نك حكايه سى ‏(خالده اديب)‏ ............. 26٥. غمسزك أولومى ‏(رشاد نورى)...................‏ 31٦. أسكى رمضانلرى ياد ‏(رفيق خالد)‏ .............. 35٢١. بيراق بنى حايقيرايم ‏(محمد امن)................‏ 72٢٢. آلا كييك ‏(ضيا كوك آلپ)‏ ................... 73٢٣. آننه م ايچون ‏(احمد حمدى)‏ ................. 75٢٤. خان دووارلرى ‏(فاروق نافذ)‏ .................. 76٢٥. اوچك قوشلر ‏(رضا توفيق)‏ ................... 79جانان آرامزده بر آدكدى،‏شيرين كبى حسن وآنه عنوانبر ساحله هم شرفدى،‏ هم شان،‏پارلاتديغى حافظه مده هر آنبر شعرى خاطرلاتان قاديندى.‏موسم اييى كائنات اييى يدى،‏ييلديزلر او يانده،‏ بز بو يانده،‏خوليا كبى خوش كچن زماندهصاندم كه كوزللكك جهاندهبر سلطنتك كوزللكىيدى.‏٧. ايپكلى منديل ‏(سعيد فائق).....................‏ 39٨. بر قاواق و انسانلر ‏(خلدون طاك أر)‏ .......... 45٩. ‏,سماور ‏(سعيد فائق)...........................‏ 50١٠. ‏«مسكينلر تكه سى»‏ ندن ‏(رشاد نورى)‏ ....... 53١١. ‏«كيرپينك ديدكلرى»‏ ندن ‏(رفيق خالد)........‏ 55٢٦. چوبان چشمه سى ‏(فاروق نافذ)..............‏ 80٢٧. قار موسيقيلرى ‏(يحيى كمال)‏ ................. 81دوغمشدى ايچمده تا دريندنييلديزلرى ماوى بر سمانك.‏حظيله خراب ايدم أداكك،‏حالا متخيلم صداكككوكلمده قالان عكسلرندن.‏استانبولك اويله در ارى،‏بر عشق اولى ويردى آشنالق،‏آيلرجه خيال ايچنده قالدق،‏ظنمجه ارنكوينده آرتيق.‏كورمز فلك اويله بر ارى.‏يحيى كمال٢٨. غربت ‏(فاروق نافذ)‏ ......................... 82٢٩. خسته ‏(محمد عاكف)........................‏ 84٣٠. پك حزين بر مولد كيجه سى ‏(محمد عاكف)...‏ 86٣١. كوزلرك ‏(رضا توفيق).........................‏ 87١٢. پازار اوله ... ‏(احمد راسم)‏ ................... 56١٣. ارنلرك باغندن ‏(يعقوب قدرى)‏ ................ 58٣٢. فرطينا و قار ‏(اورخان سيفى)‏ ................. 88١٤. اوزومجى(مفتى اوغلى احمد حكمت)‏ .......... 60٣٣. بر كيجه ‏(محمد عاكف)......................‏ 90١٥. سس ‏(يحيى كمال)...........................‏ 64٣٤. اوتوز بش ياش شعرى ‏(جاهد صدقى طارانجى)‏ . 91١٦. كيت ار ‏(خلده نصرت)....................‏ 65٣٥. حكايه ‏(جاهد كوله بى)......................‏ 92١٧. قالديرملر ‏(نجيب فاضل)......................‏ 66٣٦. سه ره ناد ‏(احمد محب دراناس)................‏ 93١٨. يولجى ‏(فاروق نافذ)..........................‏ 68٣٧. نرده سك ‏(احمد قتسى ته جه ر).............‏ 94٣٨. عطرى ‏(يحيى كمال)‏ ......................... 95١٩. ازميره تحسر(‏ كمال الدين كامى)‏ .............. 69بر يولجى يه ‏(نجم الدين خليل).....................‏ 70٣٩. ارنكوينده ار ‏(يحيى كمال)...................‏ 96942Okuma Metinleri’nin verildiğibölümKısaltmalar DiziniSözlük2A . ArapçaF. FarsçaA.-F. Arapça ve Farsça birleşik sözcük.F.-A. Farsça ve Arapça birleşik sözcükKISALTMALAR DİZİNİA] عاجزانه]‏ (A.-F.) âcizâne] آفت]‏ (A.) âfet] احوال]‏ (A.) ahvâl] اقوام [ (A.) akvâm] اعماق]‏ (A.) amâk] آميزه [ (F.) âmîze] عندليب]‏ (A.) andelîb] عاطفت]‏ (A.) âtıfet] آتی]‏ (A.) âtî] عودت]‏ (A.) avdetSÖZLÜKacizce, alçakgönüllüce.afet, bela, felaket, güzel sevgili.haller, durumlar.kavimler.(umk‘un c.) derinlikler.karışık, karışmış, mahlut,bülbül.şefkat gösterme.gelecek.geri dönüş.بوز اشكايرماقدن صو طاشيان چوجوقلر داغ يولنده بر اختيار آدامك ياتديغنى حبر ويرديلر.‏ بر بوزأشك ده،‏ باشى بوش اورالرده دولاشيوردى.‏ حسمن خوجا ‏«واروب باقالم»‏ ديدى.‏آقشام ياقندى.‏ ايكى ده ره نك برلشديكى بو باتاق،‏ چوقور،‏ صيتمالى اراضى يه چه لتيكلردنقالقان قوقولى،‏ آغير بر دومان ياييليور؛ كوده لرى ياريلمش،‏ يانمش،‏ بش اون ياشلى،‏ جانسزسوكود آرقاسنده كونش،‏ بولانيق بر ايشيق اوزاته رق آرقلرك دورغون صولرينى ير ير پارلاتيوردى.‏بو آيدنلق پارچه لر،‏ كول رنكلى رطوبتلى اووا اورتاسنده بولوطلو بر كوكك ياريقلرينه بكزييور،‏ياواش ياواش بولانيور،‏ سونيور،‏ اورتولويوردى.‏اوچ كويلو،‏ عارضه لى،‏ اوچورملى بر پاتيقه دن آغير آغير بر برى آرقاسندن چيقيورلردى؛ايچلرندن برى صاقاغيلى بر آت كبى،‏ فنا فنا اوكسورويوردى.‏اولا بوز مركبى كورديلر.‏ فوندالرك اورتاسنده،‏ توزلو طوپراقلى بر ير بولمش،‏ غالبا بر چوقBbahâ (F.) ا]‏ ]] بقيه]‏ (A.) bakıyye] بارد]‏ (A.) bârid] بد [ (F.) bed] بدخواه [ (F.) bedhâh] بديع [ (A.) bedî’] بليغ]‏ (A.) belîğ] بزم]‏ (F.) bezm] بيگانه [ (F.) bîgâne] بيكس [ (F.) bî-kes] بالفعل [ (A.) bilfiil] بالاستفاده [ (A.) bilistifâde] بيتاب [ (F.-A.) bîtâbdeğer, kıymet.geriye kalan, bakiye.soğuk.kötü.birinin kötülüğünü isteyen, kötü niyetli.güzel, yepyeni.fasih konuşan, fasih, düzgün.eğlence meclisi, içki meclisi.yabancı.kimsesiz.gerçekten, yaparak, katılarak, bizzat.yararlanarak, istifade ederek.yorgun, takatsiz.148710

3. ÜNİTE:1. ÜNİTEOSMANLI TÜRKÇESİNİN OSMANLI ÖZELLİKLERİ TÜRKÇESİNE GİRİŞ11

1. ÜNİTE:OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ1. Osmanlı Türkçesinin Özellikleri2. Osmanlı Türkçesi Bilmenin ÖnemiHazırlık Çalışmaları1. Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeleri araştırınız.2. Türkçenin tarihî dönemlerini araştırınız.3. Osmanlı Türkçesinin genel özelliklerini araştırınız.4. Osmanlı Türkçesi öğrenmenin size sağlayacağı katkılar nelerdir?1. ETKİNLİKAşağıdaki metinlerin birbirinden farklı yönlerini bularak Türkçenin dönemlerini gözden geçiriniz. Alfabelerden hangisininkullanımının daha kolay olduğuyla ilgili görüşlerinizi paylaşınız.Göktürk Yazıtları – Bilge Kagan YazıtıGöktürk Yazıtları – Tonyukuk YazıtıUygur Yazısı12

Rızk için bir ferde yokturminnetimKendi sa’yimdirveliyü’n-nimetimOsmanlı Türkçesi – Arap alfabesiGünümüz Türkçesi – Latin alfabesi2. ETKİNLİKTarih derslerinizde öğrendiğiniz bilgiler ışığında Osmanlı Türkçesinin oluşum ve gelişimini etkileyen olayları gözdengeçirerek Türk dili içindeki yerini belirleyiniz. Osmanlı Türkçesinin gerek alfabe gerekse kullanım olarak neden Arapçave Farsçadan farklı olduğunu belirtiniz.3. ETKİNLİKOsmanlı Türkçesi, üniversitelerin hangi bölümlerinde kullanılmaktadır? Kullanılma nedenlerini tartışınız.4. ETKİNLİKAşağıdaki fotoğrafta gördüğünüz eserde yazılanları okuyup anlayabilir misiniz? Gezip gördüğünüz yerlerdeki eserleriokuyabilmenin sizi ve çevrenizdekileri nasıl etkileyeceğini tartışınız.El yazması eser13

Mezar taşları5. ETKİNLİKOsmanlı Türkçesiyle yazılmış metin ya da fotoğrafları sınıfa getirerek arkadaşlarınızla paylaşınız. Bu tür metinlerinnerede bulunabileceğini sınıf ortamında tartışınız.14

Ölçme ve Değerlendirme SorularıA. Çoktan Seçmeli SorularAşağıdaki soruları yanıtlayınız.1. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Türkçesi eserlerde kullanılan alfabedir?A. Kril alfabesi B. Göktürk alfabesi C. Arap alfabesi D. Uygur alfabesi E. Latin alfabesi2. Osmanlı Türkçesinin kullanılmaya başlandığı yüzyıl aşağıdakilerden hangisidir?A. 9. yüzyıl B. 11. yüzyıl C. 15. yüzyıl D. 20. yüzyıl E. 21. yüzyıl3. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Türkçesi bilmenin kazandırdığı yararlardan değildir?A. Eski mezar taşlarını okuyabilmeB. Eski basılı eserleri okuyabilmeC. Osmanlı mimarisindeki eserleri okuyabilmeD. Edebiyat derslerindeki sözcük dağarcığımızın gelişmesiE. Arapça ve Farsça yazıları okuyabilmeB. Açık Uçlu SorularAşağıdaki soruları yanıtlayınız.1. Osmanlı Türkçesinde neden Arap alfabesi kullanılmıştır?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….2. Osmanlı Türkçesinde kullanılan ünlüler, cümle başında ve sonunda nasıl yazılır?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….3. Osmanlı Türkçesi hangi dillerden meydana gelmiştir?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….C. Doğru-Yanlış SorularıAşağıda verilen cümlelerde yer alan bilgiler doğru ise cümle başında verilen boşluğa “D”, yanlış ise “Y” yazınız.1. ( ) Arap alfabesini ilk kullanan Türk devleti Büyük Selçuklulardır.2. ( ) Osmanlı Türkçesinde kullanılan “j” harfi Türkçe kökenli bir harftir.3. ( ) Osmanlı Türkçesinde kullanılan her harf, Türkiye Türkçesindeki tek bir sese karşılık gelir.Aşağıdaki önermelere göre noktalı yerleri doldurunuz.Öz DeğerlendirmeOsmanlı Türkçesinin kullanım alanlarıyla ilgili öğrendiklerim………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………......…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………Osmanlı Türkçesi öğrenmeliyim çünkü………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………......…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………15

ProjeBeklenen PerformansSürePuanlama YöntemiAraştırma, Yaratıcılık6 HaftaDereceli Puanlama AnahtarıKonu• Osmanlı Türkçesinin tarihsel süreçte gelişimini,• Osmanlı Türkçesinin dönemsel özelliklerini,• Osmanlı Türkçesinin hangi dillerden etkilendiğini,• Osmanlı Türkçesini bilmenin önemini,• Osmanlı Türkçesinin günümüzde kullanıldığı alanları açıklayan bir rapor hazırlama ve raporu sunmaProje Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler1. Araştırmanız ve hazırlayacağınız rapor için beşer kişilik gruplar oluşturunuz.2. Araştırmayı ve raporu zamanında tamamlayacak şekilde bir plan oluşturunuz.3. Grup üyeleri kendi aralarında araştırma sürecinde üstleneceği sorumlulukları belirlemelidir.4. Araştırmanız için kitap, dergi, İnternet vb. kaynaklardan yararlanınız.5. Hazırlayacağınız rapor yirmi sayfadan az olmamalıdır.6. Raporda açık ve anlaşılır bir anlatım kullanmaya özen göstermelisiniz.7. Hazırladığınız raporu grup üyeleriyle birlikte sınıfta 15 dakikalık bir sürede sunmalısınız.Hazırladığınız projeyi öğretmeninizle aşağıdaki puanlama anahtarını kullanarak değerlendiriniz.Proje Puanlama AnahtarıNitelikler Geliştirilmeli (1) İyi (2) Mükemmel (3)Ürünün Yazım BoyutuİçerikAraştırmada Osmanlı Türkçesinintarihsel süreçte gelişimiyeterince belirtilmemiştir.Tarihsel süreçte OsmanlıTürkçesinin ayrıldığı dönemlerve dönem özellikleri yeterincebelirtilmemiştir. OsmanlıTürkçesi bilmenin öneminiyeterince açıklanmamıştır.Araştırmada Osmanlı Türkçesinintarihsel süreçte gelişimibelirtilmiştir. Tarihsel süreçteOsmanlı Türkçesinin ayrıldığıdönemler ve dönem özellikleriyeterince belirtilmemiştir.Osmanlı Türkçesinin hangidillerden etkilendiği belirtilmiştir.Osmanlı Türkçesini bilmeninönemi yeterince açıklanmamıştır.Osmanlı Türkçesiningünümüzde hangi alanlardakullanıldığı belirtilmiştir.Araştırmada Osmanlı Türkçesinintarihsel süreçte gelişimibelirtilmiştir. Tarihsel süreçteOsmanlı Türkçesinin ayrıldığıdönemler ve dönem özellikleriörnekleriyle belirtilmiştir.Osmanlı Türkçesinin hangidillerden etkilendiği belirtilmiştir.Osmanlı Türkçesi bilmeninönemi açıklanmıştır. OsmanlıTürkçesinin günümüzde hangialanlarda kullanıldığı belirtilmiştir.16

AnlatımRaporda yer alması gerekenkonularla ilgili verilen bilgilerinanlaşılırlık sorunu vardır.Konuların aktarımında akıcılıkyoktur. Kurulan cümlelerözenle seçilmemiştir.Raporda yer alması gerekenkonularla ilgili anlaşılır bilgilerverilmiştir. Konuların aktarımındaakıcılık yoktur. Kurulancümleler özenle seçilmemiştir.Verilen örnekler çarpıcıve akılda kalıcıdır. Konuyuörneklendirecek fotoğraf vb.yer verilmiştir.Raporda yer alması gerekenkonularla ilgili anlaşılır bilgilerverilmiştir. Konuların aktarımıakıcıdır. Kurulan cümlelerözenle seçilmiştir. Verilenörnekler çarpıcı ve akılda kalıcıdır.Konuyu örneklendirecekfotoğraf vb. yer verilmiştir.Ürünün Sunum BoyutuVurguvetonlamaSunuda kullanılan sözcüklerinsöylenişlerinde hatalaryapılmıştır.Sunum yapan, kullandığı sözcüklerisöyleniş biçimlerinedikkat ederek kullanmaktadır.Ancak anlatımı güçlendirecekvurgu ve tonlamalarda eksiklerbulunmaktadır. Jest ve mimiklerleanlatımını yeterincedestekleyememektedir.Sunum yapan, kullandığı sözcüklerisöyleniş biçimlerinedikkat ederek kullanmaktadır.Anlatımı güçlendirecek vurguve tonlamaları kullanmaktadır.Jest ve mimiklerle anlatımınıdesteklemektedir.AnlatımSunuda belirlenen konularlailgili cümlelerden yola çıkarakhangi konudan bahsedildiğianlaşılmamaktadır.Sunuda belirlenen konularlailgili anlaşılır cümleler kurmuştur.Zaman zaman akıcılığıbozan hatalar yapılmıştır.Ancak bu hatalar anlatımıbozmamaktadır.Sunuda belirlenen konularlailgili anlaşılır cümlelerkurmuştur. Konuların aktarımıakıcıdır. Kurulan cümlelerözenle seçilmiştir. Verilenörnekler çarpıcı ve akıldakalıcıdır.Dinleyici ileEtkileşimSunum yapan, dinleyicilerkarşısında uygun bir bedenselpozisyon alamamıştır. Sunum,jest ve mimiklerden yoksundur.Sunum yapan, dinleyicilerinkarşısında uygun bir bedenselpozisyon almasına karşın, jestve mimiklerin kullanımı ileanlatımı yeterince güçlendirememiştir.Monoton bir sestonu kullanarak beden diliyleoluşturduğu etkili iletişimibozmuştur.Sunum yapan, dinleyicininanlatılanları anlamasınayardımcı olacak jest ve mimiklerdenfaydalanmıştır. Bedenpozisyonu olarak, dinleyiciyeuygun bir pozisyon kullanmıştır.Sunumunda kullandığıgörsellerle bilgileri beden diliaracılığı ile ilişkilendirereketkili iletişim sağlamıştır.Puanlama anahtarından en fazla alınabilecek puan 15’tir. Puanlama anahtarından öğrencinin aldığı puan 100’lüksisteme dönüştürülürken öğrencinin aldığı puan x 100 / 15 formülünden yararlanılır. Örnek puanlama: Puanlamaanahtarında 8 puan alan bir öğrencinin puanı; 8 x 100 / 15 formülünden 53,3 bulunur.Not: Grupla hazırladığınız projede grupta yer alan arkadaşlarınızı değerlendirmek için Ek 1’de yer alan “Grup DeğerlendirmeFormu”nu kullanabilirsiniz.17

3. ÜNİTE:2. ÜNİTEOSMANLI OSMANLI TÜRKÇESİNİN TÜRKÇESİ ÖZELLİKLERİ ALFABESİ VE ÖZELLİKLERİ18

2. ÜNİTE:OSMANLI TÜRKÇESİ ALFABESİ VE ÖZELLİKLERİ1. Osmanlı Türkçesi Alfabesi2. Osmanlı Türkçesi Alfabesinde Harflerin Bitişme Özellikleri ve Bitişme Sırasında Aldığı ŞekillerHazırlık Çalışmaları1. Osmanlı Türkçesi alfabesinde kaç harf olduğunu, bu harflerden kaçının ünlüleri kaçının ünsüzleri karşıladığınıaraştırınız.2. Osmanlı Türkçesi alfabesinde her harf tek bir sese mi karşılık gelmektedir? Farklı seslere karşılık gelen harflerhangileridir?3. Osmanlı Türkçesi alfabesindeki harflerin bitişme özelliklerini araştırınız. Bitişme sırasında şekli değişen harfleribelirtiniz.4. Osmanlı Türkçesindeki hangi harfler, sözcük başında kullanıldığında diğer harflerle bitişmezken sözcük sonundakullanıldığında bitişir.BİLGİOsmanlı Türkçesindeki Harfler ve Harflerin Birleşme ÖzellikleriHarfinSondaKullanımı(Önceki harflebitişmesi)HarfinOrtadaKullanımı(İki harflebitişmesi)HarfinBaştaKullanımı(Sonrakiharflebitişmesi)HarfinAsılHâliHarfinOkunuşuHarfinSes OlarakKarşılığıا آ - - اelif a, e, âء أءhemze,hemze-elifت ت ت تte ta, e, i, u, üب ب ب بbe bپ پ پ پpe pث ث ث ثse s (peltek)cim c ج ج ج جçim ç چ چ چ چha h ح ح ح حhı h خ خ خ خ19

HarfinSondaKullanımı(Önceki harflebitişmesi)HarfinOrtadaKullanımı(İki harflebitişmesi)HarfinBaştaKullanımı(Sonrakiharflebitişmesi)HarfinAsılHâliHarfinOkunuşuHarfinSes OlarakKarşılığıككككkefk, g, ğ, nگگگگgefg, ğگگگگnef, sağır kefآ nللللlâmlممممmimmننننnunn- وو -vavv, o, ö, u, ü, ûههههheh, e, a--لا‏-lameliflaىييیyey, ı, i, î1. ETKİNLİKOsmanlı Türkçesindeki harflerin aslî şekillerini, okunuşunu ve Latin alfabesinde kendilerine karşılık gelen seslerikarton plakalara yazınız. Sınıf panosunda sergileyiniz. Harfleri seslendiriniz.2. ETKİNLİKOsmanlı Türkçesinde kullanılan harflerden hangileri Arap alfabesine hangileri Fars alfabesine aittir?3. ETKİNLİKOsmanlı Türkçesinde “birleşmeyen harfler” diye adlandırılan harfler hangileridir?4. ETKİNLİKOsmanlı Türkçesindeki harflerin başta, ortada ve sonda yazılışlarını karton plakalara yazınız. Sınıf panosunda sergileyiniz.21

BİLGİOsmanlıcada kullanılan harflerin özellikleri• Osmanlı Türkçesinde kullanılan harfler Arap harfleridir. 28 harften oluşan Arap alfabesinde olmayan “ p, ç, j, g venazal n پ چ ژ گ)‏ )” harfleri, Farsça ve Türkçe sözcüklerdeki sesleri karşılamak üzere ilave edilmiştir. Türkçeolmayan sözcüklerdeki sesleri doğru yazmak ve sesletmek için kimi harflerin özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir.harflerdir. yalnızca Arapça sözcüklerde geçen ‏(ء)‏hemze ve ث ح ذ ص ض ط ظ ع •harfleri çok az sözcükte ث ص ط yoktur. harfleri Farsçada ث ح ذ ص ض ط ظ ع ق özgüdür. harfi Farsçaya ژ •kullanılmıştır.yoktur. ve hemze gerek ses ve gerekse bunları karşılayan harf olarak Türkçede ث ح ذ ص ض ط ظ ع •harfleri kendilerinden sonraki harfle birleşmez; bu nedenle ortada bu harflerden birini barındıran ا د ذ ر ز ژ و •sözcükler bölünerek yazılır, sözcükte bütünlük olmaz.– تمثال ‏,‏hâdise‏-حادثه isbât, - اثبات çıkarılır. harfi, peltek çıkarılan bir sestir; dil ucu üst dişlere dokundurularak ث •timsâl, تثبيت – tesbît“s” harfi, kalın sesli sözcüklerde özellikle de başta kullanılan fakat sesletim olarak ص harfi ince bir “s” sesiyken س •den farklı olmayan bir sestir. صف – saf, تصور – tasavvur, صميم – Samim, صدا – seda, صورت - suretsestir. göre daha ince bir ‏(ح خ)‏ (güzel h) “h” sesini karşılayan diğer iki harfe ه •– حضرت –hac, حج hamam, – حمام (haps), – habs حبس sestir. harfi, boğazımızın en arkasından çıkarılan bir ح •hazretden‏’ح farklı olmamakla birlikte daha hırıltılı bir sestir. Azeri lehçesine yakın olan Doğu bölgesi ağızlarında harfi, خ •(çoh-çok, bahtıh-baktık) k/h arası bir sestir. Türkçede, k’den gelen h sesi dışında (kangı-hangi, kanı-hani) “h” harfiyoktur. ‏-خم ham, ‏-خراب harab, ‏-مخصوص mahsus, خس – has– zira زيرا sesidir. harfi, Türkiye Türkçesinde kullanılan “z” ز •ezi- - اذييت zikr, - ذكر “z”dir. harfi, dil ucunun dişlere değmesiyle çıkarılan “d,y, z” sesleri arasında peltek bir ذ •yet, اذان - ezan, لذيذ - leziz, ذكا - zekâ, ذكى – zekiseslendirilir. harfi, “d” ile “z” arasında bir sestir. Bu sesi içeren sözcükler kimi zaman “d” kimi zaman “z” olarak ض •– beyaz بياض feza, – فضا darbe, – ضربه kaza, – قضا kadı, – قاضىnazar, – نظر çıkarılır. harfi, orta kalınlıkta bir “z” sesidir. Dilin ortasının üst damağa ve üst-ön dişlere değmesiyle ظ •– zulmet ظلمت hafız, – حافظsestir. harfi, kalın sesli sözcüklerde özellikle de başta kullanılan fakat sesletim olarak “t” den farklı olmayan bir ط •– etraf اطراف mazbut, – مضبوط taraf, – طرف‏,‏harfiع ses çıkarabileceğimiz en derin bölgeden çıkan bir sestir. Türkçede ya hiç okunmaz ya da uzunluğa veya •kesmeye yol açar. عسكر -asker, تعريف - ta’rif , الوداع - elveda’, علم - ilim22

5. ETKİNLİKAşağıdaki tabloda elifin ( ا ), medli elifin آ)‏ ) kullanımlarına ilişkin örnek sözcüklere dikkat ederek Osmanlı Türkçesiyleverilen sözcükleri okumaya çalışınız, sözcüklerin altındaki boşluklara günümüz Türkçesindeki karşılıklarını yazınız.آت ات آشاغى مولا وار آراين ايضاح ايصيرمقısırmak îzâh arayın var mevlâ aşağı et atاينجه ايز اوت اوفكه اوزاق اوستن آلت خيالhayâl âlet üstün uzak öfke ot iz inceظالم داهى فاتح آهو ناكاه دال آمر آنىساز بايرام آيى آرمود قادن آنا مال ياپراقآوج آغاچ آز آطا صاچاق ابرو اجداد اثرآديم اشلمك افسانه ابد او ادبيات اسكى الايليك ايمان اكرام اصلاح اولمز اضطراب اويدورمق اوكسوزاووا ايكندى آچيق پارماق طامار باش قاشيق اون23

BİLGİElif ( ا ) harfi, sözcüklerin başında Türkçedeki “e” sesini, sözcük içinde ise “a” sesini; medli elif ( آ ) ise Türkçesözcüklerin başında “a” Arapça ve Farsça sözcüklerde ise “uzun a” (â) sesini karşılar.: azgın آزغين : âsâyiş آسايش : ana آنا : akran اقران : esmer اسمر : ebe ابهUYARITürkçe, Arapça ve Farsça sözcüklerde elif ( ا ) harfinin üstüne konan hemze ‏(ء)‏ ile de “e” sesi ifade edilir. er‏:أرesas‏:أساس ezber ‏:أزبرElif ( ا ) harfi, ى)‏ ) harfiyle verildiğinde Türkçedeki “ı-i” seslerini, Arapça ve Farsça sözcüklerde ise uzun i (î) sesinikarşılar.îcad(icat) ‏:ايجاد işçi ‏:ايشجى : ilik ايليك : ıslık ايصليق : ırmak ايرماقElif ( ا ) harfi, vav ‏(و)‏ ile kullanıldığında Türkçe sözcüklerin başında “o-ö-u-ü” seslerini, Arapça ve Farsça sözcüklerdeise uzun u (û) sesini karşılar.üç ‏:اوچ ulu ‏:اولو öz ‏:اوز : oyun اويون6. ETKİNLİKOsmanlıcada kullanılan ا (elif), و (vav) , ى (ye) ve ه (he) seslerinin ne zaman sesli ne zaman sessiz harfi karşıladığınadikkat ederek tablodaki sözcükleri okunuşlarıyla eşleştiriniz.12345678910111213141516agöbekhçiğnemekrzurnatselîmotehdîdöyorganupserçeühidayetmanidçgeceîzâhfdökmekgtabûtkılıcaiğrençnyunusssûretşkazmavüşümekywpeymaneتطبيقكيجهصورتهدايتزورنهقازمهفيروزهديديورغانمجهولدوكمكباغچهسليمبيله زيكسويلهسرچهكوبكايكرنجحلقهايضاحديكريونسپيمانهتابوتكوپكايليجهسوزاناوشومكچيكنمكماهىاونآهوbköpekctatbîkğbahçejidiğerısöylezsuzanebileziklon-önmmechûlqfiruzezâhûhalka1718192021222324252627282930313224

BİLGİharfi: (güzel he) ه• Günümüz Türkçesindeki “h” sesini هاله)‏ hâle) karşılamada,• “e-a” sesi ده ده)‏ dede, يومرطه yumurta) yerine• Türkçe sözcüklerde كله مز“‏ gelemez- كلمز gelmez ” sözcükleri gibi anlamca farklılık yaratan sözcüklerde “e”sesi yerine kullanılmaktadır.harfi: (ye) ى• Kendinden önceki sessizleri seslendirme جى)‏ ci, cı, ce),oluşturma, èv) seslilerini ايو ılık, ايليق ip, ايپ)‏ e(è)” (elif) harfiyle kullanıldığında “ı-i-kapalı ا •• Arapça ve Farsça sözcüklerde uzun i (î) sesini karşılama ( ‏:تعطيل ta’til ‏:سيمين sîmin),• Sözcük başında ise “y” sessizi يوسف)‏ : Yusuf) göreviyle kullanılır.harfi: (vav) وKendinden önceki sessizleri seslendirme جو)‏ cü, cu )söz- : ölçü) karşılamada Arapça ve Farsça اولچو üzüm, : اوزوم)‏ (elif) harfiyle kullanıldığında “ü,u,o,ö” seslilerini اcüklerde uzun u (û) sesi ‏:حدود)‏ hudûd معلوم : ma’lûm) için kullanılır.7. ETKİNLİKOsmanlı Türkçesinde kullanılan kalın ve ince sessizleri yazarak sınıf panonuzda sergileyiniz.8. ETKİNLİKTablodaki sözcükleri yazarken ince ya da kalın sessizlerden hangilerini kullanacağınızı belirterek günümüz Türkçesiyleverilen sözcükleri Osmanlı Türkçesiyle yazmaya, Osmanlı Türkçesiyle verilenleri okumaya çalışınız.Kemâl:قدمTahsîl:غرقDarbe:تشويقDevam:تعميرCevap:شرحSebât:طرفZafer:ذليل25

9. ETKİNLİKTablodaki sözcükleri günümüz Türkçesindeki yazımlarıyla eşleştiriniz. Bunu yaparken sessizlerin bazen ince bazenkalın okunmasının nedinini tartışınız.پاسفقطقوسقاغانپردهفسرقصهدايتباشرغبتحضورذهنبيررجبمظهركيرازاصلچرزمضرفراتاسكىچرخلطيفهفصلfakatbaşrakskirazçerezlatifekavskaganrağbetçarhmuzırfıratperderecephuzurzihineskifesmazharfasılasılbirpashidayet26

10. ETKİNLİKOsmanlı Türkçesinde kullanılan “s” “k” “h” “z” “t” seslerinin farklı sesletimleri olup olmadığını araştırınız. Örneksözcükler bularak sınıf arkadaşlarınızla bilgilerinizi paylaşınız.11. ETKİNLİK“Zeynep, zihin, zarif, sarı, sümbül, esir, mısır, keklik, kadın, heves, helal, hasta, telaş, tasvir” sözcüklerini OsmanlıTürkçesiyle yazarak “z, s, k, h, t” seslerinin neden farklı harflerle karşılandığını bulmaya çalışınız.BİLGİOsmanlı Türkçesinin alfabesini oluşturan Arap alfabesinde sessiz harfler, kalın (hurûf-ı sakîle) ve ince (hurûf-ıhafîfe) olmak üzere ikiye ayrılır. Bazı sessizler ise yanında bulunan harfe göre kimi zaman ince kimi zaman kalın olarakdeğerlendirilir.Kalın sessizler:ح خ ص ض ط ظ ع غ ق:helâl حلال: harâbe خرابه : sabr صبر ziyâ’ : ضياء : ifrat افراط : zafer ظفر: asker عسكر : gark غرق : Kıdem قدم UYARI(dad) sesi, dilin boğaza yakın kısmından çıkan kalın ve peltek bir “z” sesidir. Bu sesi içeren sözcükler Türkçede ضkullanılırken kimi zaman “d” li kullanılır, kimi zaman da “z” li sesletilir. ضربه : darbe ‏:ضابطه zabıtaİnce sessizler:ت ث ج د ز ژ س ش كter ‏:تر: sebat ثبات Cevdet ‏:جودت : meded مدد : zift زفت : jilet ژيله ت: sünbül سنبل : şerh شرح kâşif ‏:كاشف : kemâl كمال Yanında bulunan harfe göre kimi zaman ince kimi zaman kalın olan sessizler:أ ب پ چ ر ف ل م ن و ه ى: ata اتا: et ات : baş باش : beş بش : pes پس : pas پاس:çerçeve چرچوه : çatı چاتى : resm رسم : rıtl رطل : murad مراد: dere دره : ferd فرد Fırat ‏:فرات latif ‏:لطيف lerze ‏:لرزهmaraz ‏:مرض müşkül ‏:مشكل ر : neh(i)r namaz ‏:نماز : deve دوه: deva دوا : hale هاله :heves هوس : yer ير : ya’kub يعقوب27

BENİ BULAşağıdaki tabloda Osmanlı Türkçesiyle yazılan sözcüklerin günümüz Türkçesindeki karşılıklarını bularak yazınız.Sözcüğü oluşturan harflerin adlarını belirterek bitişme özelliklerini gözden geçiriniz.اتايز وار جان اول اون ابا ايليق ايچ ايواوجوزخواجه اوجاق اوزاق اولوم اورتو موم قول بول لازمبيرباش مينبر كتاب لوش پاس پارلاق كوتى توپ توزاوگلهباق اغاچ اوجاق قيز هر ذهن شاه تپه هوسزيرا زيارت زينب ضلم ضربه ضرر ذهن ذوق ذروه ضدظلمظريف خسته حرام حلال هاله كچوك كچى ايکی ككلككچيدكل ايكنه كونلك كله م صبر صاقال سانجى سيكه سباياايصلاقثابت ثبات سنبل سماء قيصه فقط مطلق طبيب طاوشانندنيومرطه اغاچ غم مژده مأمور طاغ طوغرى مرثيه غزل28

12. ETKİNLİKAşağıda ünlü bir şiirden dört dize verilmiştir. Osmanlı Türkçesiyle verilen dizelerin günümüz Türkçesiyle yazılışınıher dizenin altındaki boşluğa yazınız.سس سز كمىآرتيق دمير آلماق كونى كلميشسه زماندن…………………………………………مچهوله كيدن بر كمى قالقار بو ليماندن………………………………………….هيچ يولجيسى يوقمش كبى سس سزجه آلير يول………………………………………………صاللانماز او قالقيشده نه منديل نه ده بر قول……………………………………………….يحيى كمال13. ETKİNLİKAşağıda verilen dizeyi okumaya çalışınız. Farklı okumalar ortaya çıkıyorsa bunun nedenini söyleyiniz.كل كل احمد چشمه سندن ايچ كلاب آسا صويى14. ETKİNLİKOsmanlı Türkçesinde kullanılan seslerin farklı okunmasını sağlayan özel işaretler olup olmadığını belirtiniz. Edindiğinizbilgileri sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız.15. ETKİNLİK“Üstün, esre, ötre, med, şedde, cezm, tenvin” sözcüklerinin anlamlarını ve işlevlerini belirterek bu işaretleri kullanmayaçalışınız.16. ETKİNLİK‏”دَوَه،‏ كائنات مجبُور،‏ ملّت،‏ آغاچ،‏ مرْهمْ‏ بناءً،‏ كاتِب“‏sözcüklerini okumaya çalışınız. Harflerin üstünde ve altında kullanılan işaretlerin neye yaradığını bulmaya çalışınız.BİLGİHarekelerÜstün َ)‏ ) : Sessiz harflerin üstüne konan bir eğik çizgi ile gösterilir. Harfin “a” ya da “e” li okunmasını sağlar.- sa صَ‏ te, – تَ‏29

Üstün (fetha): Sessiz harflerin üzerine konan küçük bir çizgi) ile belirlenen bu hareke, sesin –a, –e ünlüleriyle okunmasını َ)‏sağlar. مَ‏ : ma, me غَم : gamEsre (kesre): Sessiz harflerin altına konan küçük bir çizgi ِ)‏ ) ilebelirlenen bu hareke, sesin –ı, -i ünlüleriyle okunmasını sağlar.: ikram اِكرام : mı, mi مِ‏Ötre (zamme-damme): Sessiz harflerin üzerine konan küçükbir vav ‏(و)‏ harfiyle belirlenen bu hareke, sesin yuvarlak ünlülerleokunmasını sağlar. مُ‏ : mu, mü محُ‏ رم : muharremCezm (sükûn): Harflerin üzerine konan küçük bir “٥” ile belirlenenbu hareke, üzerinde bulunduğu harfi ünlü ile seslendirmez.Kendinden önceki harfin harekesiyle seslendirilir. Sözcük başlarındakullanılmayan bu hareke, hece sonu ve sözcük sonlarındakullanılır. مرْهمْ‏ : merhemŞedde (teşdit): Bir harfin iki kez okunmasını sağlayan harekedir.ملّت ) ّ)‏ :millet17. ETKİNLİKAşağıdaki metnin her bir dörtlüğünü bir arkadaşınıza okutunuz.استقلال مارشىقهرمان اوردومزهقورقما سونمز بو شفقلرده يوزن ال سانجاق،‏سونمه دن يوردومك اوستنده توتن اك صوك اوجاق،‏او بنيم ملتمك ييلديزدر پارلاياجق،‏او بنمدر او بنم ملتمكدر انجاق؛چاتما قوربان اولايم چهره كى اى نازلى هلالقهرمان عرقمه بر كول نه بو شدت بو جلال،‏سكا اولماز دوكولن قانلرمز صوكرا حلال،‏حقيدر حقه طاپان ملتمك استقلال؛بن ازلدن بردير حر ياشادم حر ياشارم،‏هانكى چلغين بكا زنجير ووراجقمش شاشارم،‏كوكره مش سيل كبى يم بندمى چيكنر اشارم،‏يرتارم داغلارى انكينلره صغمام تاشارم؛30

غربك افاقنى صارمشسه چليك زرهلى ديوار،‏بنم ايمان دولو كوكسم كبى سرحدم وار،‏اولوسون قورقما نصل بويله بر ايمانى بوغار،‏مدنيت ديديكك تك ديشى قالمش جاناوار؛آرقاداش يوردمه آلچاقلرى اوغراتما صاقين،‏سپر ايت كووده كى ، دورسون بو حياسزجه آقين،‏دوغاجقدر سكا وعد ايتديكى كونلر حقك،‏كيم بيلير بلكى يارين بلكى ياريندان دا ياقين؛باصديغك يرلرى طوپراق دييه رك كچمه طانى،‏دوشون آلتنده كى بيكلرجه كفنسز ياتاكى،‏سن شهيد اوغليسك اينجتمه يازيقدر آتاكى،‏ويرمه دنيالرى آلساكده بو جنت وطنى؛كيم بو جنت وطنك اوغرينه اولماز كه فدا،‏شهدا فيشقيراجق طوپراغى صيقسه ك شهدا،‏جانى جانانى بوتون واريمى آلسين ده خدا،‏ايتمه سين تك وطنيمدن بنى دنياده جدا؛روحمك سندن الهى شودر انجاق املى،‏دكمه سن معبدمك كوكسنه نا محرم الى،‏بو ازانلر كه شهادتلرى دينك تملى،‏ابدى يوردمك اوستنده بنم ايكلملى؛او زمان وجد ايله بيك سجده ايدر وارسه طاشم،‏هر جريحه مدن الهى بوشانوب قانلى ياشم،‏فيشقيرير روح مجرد كبى يردن نعشم،‏او زمان يوكسله رك عرشه ده كر بلكه باشم؛دالغالان سن ده شافاقلر كبى اى شانلى هلال،‏اولسون آرتق دوكولن قانلر مك هپسى حلال،‏ابدياً‏ سكا يوق عرقمه يوق اضمحلال،‏حقيدر حر ياشامش بايراغمك حريت،‏حقيدر حقه طاپان ملتمك استقلالمحمد عاكف31

18. ETKİNLİKAşağıda günümüz Türkçesiyle verilen atasözlerini oluşturan sözcükler tablonun sağ tarafında karıştırılarak verilmiştir.Doğru sözcükleri bularak atasözlerini Osmanlı Türkçesiyle noktalı yerlere yazınız.HERKES YERİNEAt bulunur meydan bulunmaz, meydan bulunur atbulunmaz.Atılan ok geri dönmez.Üzüm üzüme baka baka kararır.Sürüden ayrılan kuzuyu kurt kapar.Tanrı, kulunun yardımcısıdır.Doluya koysam almaz boşa koysam dolmaz.قولينك،‏ قويسام،‏ آت،‏ اتلان،‏ تكرى،‏ آلمزقوزييى،‏ بولنمز،‏ آت،‏آيريلان،‏ اوق،‏ كرى،‏ سوريدن،‏ قاپار،‏ باقه باقه،‏دونمز،‏ بولنر،‏ اوزوم،‏ يارديمجيسيدر،‏ ميدان،‏بوشه،‏ بولنر،‏ ميدان،‏ قورت،‏ قارارر،‏ اوزومهقويسام،‏ طولمز،‏ طولييه.‏…………………………………………………………………………١…………………………………………………………………………٢…………………………………………………………………………٣…………………………………………………………………………٤…………………………………………………………………………٥…………………………………………………………………………٦19. ETKİNLİKAşağıdaki özlü sözleri okumaya çalışınız. Bilmediğiniz sözcükleri sözlükten bulunuz.ارمودك صاپى وار،‏ اوزومك چوپى وارآكلاينه سيورى سيكك ساز،‏ آكلاماينه طاول زورنه آزأكمه دن بيچيلمزاوغلان آلدى اويونه كيتدى؛ چوبان آلدى قويونه كيتدىايصلانمشك يغموردن پرواسى اولمزصارمصاغى كلين ايتمشلر قرق كون قوقيسى چيقمه مشسوريدن آيريلان قوزييى قورت قاپار32

تيلكى تيلكيليكينى بيلدرنجه يه قادار پوست الدن كيدرطوق آچك حالندن بيلمزديكندن كل بيتر كلدن ديكنطولييه قويسام آلمز بوشه قويسام طولمزقوزغونه صورمشلر كوزل كمدر،‏ ياوريلرمدر ديمشكوتيلك ايدن كوتيلك بولرياغموردن قاچاركن طولييه طوتلدى20. ETKİNLİK“0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9” rakamlarının Osmanlı Türkçesindeki kullanımlarını ve yazılışlarını karton plakalara yazaraksınıf panosunda sergileyiniz.21. ETKİNLİKTahtaya çeşitli sayılar yazınız. Bu sayıları Osmanlı Türkçesinde kullanılan rakamlarla yazmaya çalışınız.D İ KKATOsmanlı Türkçesinde kullanılan rakamlar, harflerin aksine soldan sağa doğru yazılıp okunur.22. ETKİNLİKAşağıdaki tabloda Osmanlı Türkçesiyle verilen sayıları, günümüz Türkçesiyle; günümüz Türkçesiyle verilen sayıları,Osmanlı Türkçesi ile yazınız.۱۳ ٧٨ ٤٥٦ ۱۲۳ ٥٩۰ ۳۰٨ ٦۲۱ ۲۳٥ ۱٩۰ ۳۰٧103 998 234 998 567 2012 690 482 903 713۱٥ ٤٥٩۰ ٦٩۰۳ ٨۲١١ ٥٥۲۰ ٤۰۲٩ ۳٩۰٥ ۱٩٨٧ ۲٩۳٥۰ ٦٩۰۲٥23. ETKİNLİK“2012, 378, 901, 345, 587, 260, 1156, 10947” sayılarını Osmanlı Türkçesiyle yazmaya çalışınız.33

24. ETKİNLİKSAYILARLA İLGİLİ TABLO HAZIRLAYALIMAnnenizin, babanızın, kardeşlerinizin kısaca yakın çevrenizdeki kişilerin doğum tarihlerini öğreniniz. Bu tarihlerinhem rakamla yazılışını hem de okunuşunu Osmanlı Türkçesine göre aşağıdaki boşluklara yazınız.Kişinin yakınlık derecesiDoğum tarihiRakamla yazılışıOsmanlı Türkçesine göre okunuşuÖrnek: Annem1928بيك طقوز يوز يكيرمى سكيز ۱٩۲٨34

Ölçme ve Değerlendirme SorularıA. Çoktan Seçmeli SorularAşağıdaki soruları yanıtlayınız.1. Aşağıdaki harflerden hangileri günümüz Türkçesinde birden çok sesi karşılamaktadır?ص،ك،لا،ث،ش .Aط،ظ،ل،م،ر .Bه،ى،و،ك،ا .Cچ،ع،س،ك،و .Dن،ب،د،س،ا .Ehangisidir? sözcüklerinin karşılıkları aşağıdakilerden ‏”اولغون،‏ ژورى،كسكين“‏ 2.A. Ölgün, jevri, küskünB. Evligun, jüri, kiksinC. Olgun, jüri, küskünD. Ölgün, jüri, keskinE. Olgun, jüri, keskin3. “٢٥٧” sayısının günümüz Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?A. 278B. 527C. 752D. 257E. 572B. Açık Uçlu SorularAşağıdaki soruları yanıtlayınız.1. Osmanlı Türkçesinde, başta ve ortada başka harflerle bitişmeyen harfler hangileridir?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….2. Osmanlı Türkçesinde yuvarlak ünlüler; sözcük başında, ortasında ve sonunda nasıl gösterilir?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….C. Doğru-Yanlış SorularıAşağıda verilen cümlelerde yer alan bilgiler doğru ise cümle başında verilen boşluğa “D”, yanlış ise “Y” yazınız.birleşir. harfi kendinden önceki harfle birleşmezken kendinden sonraki harfle ‏”و“‏ ) ( 1.2. ( ) Osmanlı Türkçesinde sayılar sağdan sola doğru yazılır.karşılar. ” harfi iki ayrı sesi ك“‏ ) ( 3.35

Performans Göreviكنجلكه خطابهاى تورك كنجلكىبرنجى وظيفه ك تورك استقلالينى تورك جمهريتنى الى الابد محافظهو مدافعه ايتمكدر.‏ موجوديتكك و استقبالكك يكانه تملى بودر.‏بو تمل سنك اك قيمتلى خزينه كدر.استقبالده دخى سنى بو خزينهدن محروم ايتمك ايسته يه جك داخلى و خارجى بدخواهلرك اولهجقدر.‏ بر كون استقلال و جمهريتنى مدافعه مجبوريتنه دوشرسه كوظيفه يه اتيلمق ايچون ايچنده بولنه جغك وضعيتك امكان وشرائطنى دوشونميه جكسك!‏ بو ايمكان و شرائط چوق نا مساعد برماهيتده تظاهر ايده بلير.‏ استقلال و جمهوريتكه قصد ايده جك دشمانلربوتون دنياده امثالى كورولمه مش بر غالبيتك ممثلى اوله بيليرلر.‏ جبراً‏ وحيله ايله عزيز وطنك بوتون قلعه لرى ضبط ايدلمش،‏ بوتون ترسانهلرينه كيرلمش،‏ بوتون اوردولرى داغيتلمش مملكتك هر كوشه سىبالفعل اشغال ايدلمش اوله بيلير.بوتون بو شرائطدن دها أليم و دهاوخيم اولمق اوزره مملكتك داخلنده اقتداره صاحب اولانلر غفلت وضلالت و حتى خيانت ايچنده بولنه بيليرلر.حتى بو اقتدار صاحبلرىشخصى منفعتلرينى مستوليلرك سياسى امللريله توحيد ايده بيليرلر.‏ملت فقر و ضرورت اچنده خراب و بيتاب دوشمش اوله بيليراى تورك استقبالنك اولادى!‏ ايشته بو احوال و شرائط ايچنده دخىوظيفه ك تورك استقلال و جمهريتنى قورتارمقدر!‏ محتاج اولديغكقدرت دامارلركده كى اصيل قانده موجوددرKonu: Aşağıdaki metni okuma ve kelime düzeyinde inceleme yapma.Performans Görevinde Dikkat Edilmesi Gerekenler:Aşağıdaki metni okuyunuz ve metinde yer alan;• Sözcükleri hecelere bölünüz.• Harfleri bitişme özelliklerine göre gruplara ayırınız.• Birden çok sesi karşılayan harfleri gösteriniz.• Sözcükleri anlam bakımından inceleyiniz.• Sözcüklerin ve sayıların yazılma özelliklerini belirtiniz.• Yaptığınız incelemeleri bir rapor hâlinde belirtiniz.غازى مصطفى كمال36

Puanlama: Raporunuzu öğretmeninizin yardımıyla aşağıdaki puanlama anahtarını kullanarak puanlayınız.ÖlçütlerParça okunurken sözcükler doğru sesletilmiştir. Sözcükler hecelere bölünmüştür. Harfler bitişmeözelliklerine göre gruplandırılmıştır. Harflerin bitişme yerleri doğru verilmiştir. Birden çoksesi karşılayan harfler gruplandırılmıştır. Sözcükler anlam bakımından incelenmiştir. Sözcüklerinve sayıların yazılma özellikleri belirtilmiştir.Parça okunurken sözcükler doğru sesletilmiştir. Sözcükler hecelere bölünürken hatalar yapılmıştır.Harfler bitişme özelliklerine göre gruplandırılmıştır. Harflerin bitişme yerleri doğru verilmiştir.Birden çok sesi karşılayan harflerin gruplandırılmasında hatalar bulunmaktadır. Sözcükleranlam bakımından incelenmiştir. Sözcüklerin ve sayıların yazılma özellikleri belirtilmiştir.Parça okunurken sözcükler doğru sesletilmiştir. Harfler bitişme özelliklerine göre gruplandırılırkenhatalar yapılmıştır. Harflerin bitişme yerleri doğru verilmiştir. Sözcükler hecelere bölünürkenhatalar yapılmıştır. Sözcükler anlam bakımından incelenmiştir.Puan432Parça okunurken sözcüklerin sesletilmesinde hatalar yapılmıştır. Harflerin bitişme yerleridoğru verilmiştir. Sözcükler hecelere bölünürken hatalar yapılmıştır. Sözcükler anlam bakımındanincelenmemiştir.1Puanlamada; 4: 76–100 puan aralığına, 3: 51–75 puan aralığına, 2: 26–50 puan aralığına, 1: 0–25 puan aralığınadenk düşmektedir.37

OKUMA METİNLERİAşağıdaki metinleri okuyunuz. Noktalı yerlere metni günümüz Türkçesiyle yazınız.وطن دستانى.........................او قادار دولو كه طوپراغك شانلهبر دكل،‏ صانكى بيك وطن كيبيسك.................................... ....................................كوكلرده يازيلى دستان كيبيسكيوجه داغلريكه چوكن دومانله.................................... ....................................هلالى قوجاقلر هر وطنداشك،‏هپ بويله بولوتلر ايچنده باشك ، .................................... ....................................او قادار لوندسك ، فدان كيبيسك .كچسه ده عصرلر ، تازه در ياشك ، .................................... ....................................هر دالك بر ياى كه زومرود اوقندن،‏چيچكسك ، باييلير قوشلر قوقوكدن،‏ .................................... ....................................بو سسه كوكلدن حيران كيبيسك.‏مژده لر فيصيلدار اركه نه قوندن،‏ .................................... ....................................آچديغك جنكلرك يوقدر أولى،‏أى بتون جهانه بدل تورك ايلى،‏.................................... ....................................سن اوكا نسبتله عمان كيبيسك.‏تاريخ ، بر ر كه جوشقندر سيلى؛ .................................... ....................................بر ياندن جفالى بر عمر سوردك؛بر ياندن هپ بويله طاشدك،كوپوردك؛ .................................... ....................................او قادار ده طونجدن قالقان كيبيسك.‏فقط نه درجه ازيلدكسه دون،‏ .................................... ....................................بر انسان ايت كميكله أتدر؛بو أت،‏ بو كميكه جان حريتدر؛.................................... ....................................38

ديمك كه شيمدى سن بيك جان كيبيسك.‏أك بيوك حريت جمهوريتدر؛.................................... ....................................آچيلدى اوككده ترقى يولى!‏أى آنا طوپراغى،‏ أى آناطولى،‏ .................................... ....................................جنتده بر يشيل ميدان كيبيسك،‏حمد اولسون هر يانك بركت دولو؛ .................................... ....................................كيردك اك صوكنده عرفان باغنه؛يكى بر آى ئوردك آل بايراغكه؛ .................................... ....................................مدنى حياتك نور ارماغنه؛ازلدن صوصامش جيلان كيبيسك.‏.................................... ....................................خالد فخرى....................................39

پرى قيزيله چوبان حكايه سى....................................- ضيا كوك آلپ بك افندى يه -........................................................................چوق اسكى بر زمانده ؛ ....................................- اوغوز خان حكمدارمش - ....................................ايشيتمشدم ‏«توران»‏ ده ....................................بر پرى قيزى وارمش.‏ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................بو نازلى پرى قيزى،‏بو كوز للك ييلديزى،‏هر كوكلده بر صيزىبراقارق ياشارمش.‏ايصسز داغلرده كزر؛يوقمش ايزيندن أثر ..بعضاً‏ كورونديكى يربر سحرلى پيكارمش.‏يوزى پنبه بر شفق ،كولسه ، كللر آچاجاق..‏ياشارمش ايلدن اوزاق؛دوستلرى چوبانلرمش.‏41

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................بو قيز اويله كوزل كه:‏چيلديرتير عشقى بلكه !او قادار مخيل كه :عقيللره ضررمش !جفا ايمش عادتى ؛هيچ يوقمش مرحمتى .سومه ين بو آفتى ،سوه ندن بختيارمش .ورولورمش قلبندن ،بر كره اونى كوره ن .عاشقلرى ، تخميناً‏ ،كور صاچلرى قادارمش .كنجلرك يوزى صولمش :كوزلرى ياشله دولمش ..عشقى بر آفت اولمش ،بوتون جهانى صارمش ...***اولو خاقان ، اوغوز خان ؛بو قيزى مراق ايده ر :كورمك ايستر ياقيندن .چاغيرتير ياننه ... دير :سويملى قيز ، كوزه ل قيز !داغ باشلرنده ، يالكز .ياشيورسك ؛ بو نه دن ؟بو كوزه للككله سنبر سحرلى كونشسك !سويملى قيز ، كوزه ل قيز !تك ياراتماز تكريمزكيمسه يى طبيعتده .42

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................وار بر أشيك البته ،سن ده برينه أشسك !قيز بويله تك ياشامقياراشير مى - هله باق -سنك كبى كوزه له ؟كل ، قاريش آرتق ايلهنسلمز كوزه للشسين !قيز دير كه ، اولو خاقان ،بن ده سودم بر زمان !وقتيله كنج بر چوبانسوكيلمدى ، أشيمدى ،يالكزم فقط شيمدى .داغلرده بختيار ، شن ،سويشه رك ياشاركن- بيلمم كه بر كون نه دن ؟ -بر سوز اونى اينجيتدى ؛بكا داريلدى كيتدى .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................نه كندى كلدى كرى ،نه دويولدى خبرى ..ايشته او كوندن برىحس سزم ، قيدسزم ؛تك ياشايان بر قيزم !خاقان - دوشونور برآز -دير:‏ بو دوغرو اولاماز !سنك كبى كوزه ل قيز ،دائما بويله يالكز ،داغ باشنده ياشار مى ؟43

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................قيز دير كه : چاره وار مى؟بن بر أشسز كونشم ،كوسترك نر ده أشم ؟سوه نلر بنى بلكهشو كنيش كوكلرده كىييلديزلردن داها چوق .فقط ايسته ديكم يوق .اينانيك بوكا سزده :بولونماز ايچيكزده !خاقان دير كه ‏:نه ضرر !بولونماسه ده ، آرار ؛شبهه دن قورتولورز .سن جواب وير : بولورزايسته ديككى بلكه !..قيز دير : او حالده پكى !كيملر سه بنى سوه ن ؛- خبر ويرك شيمديدن -ده نه يم اونلرى بنبر سحرلى اويونله !ايچلرندن أكر،‏ كمجواب ويرر سه .. بنماو ، اولاجق سوديكم ؛بن ياشارم اونكله !بو خبر ، دالغه دالغهداغيلير اورطه لغه .عاشكلر ، اوزاق ، ياقينيوللردن آقين آقين .كليرلر .. زواللر ،44

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................- هپ بردن كنج،‏ اختيار -قاپيلوب اميدلره ؛طوپلانيرلر بر يره .پرى قيزى ، كوزه ل قيز ؛افقه دوغان بر ييلديزكبى ، يوكسك بر غرورايچنده كلير ، دورور .سيلكيننجه آنسزين ،ده كيشير شكلى قيزك :قوش اولور ، چيچك اولور ،بعضى كلبك اولور ،بر كل اولور آچيلير ،اينجى اولور صاچيلير ..بر بولوطه بورونور ؛بيك شكلده كورونور ...عاشقلرى ، هپ بردن ،شاشيروب قالير بوكا .بولونماز جواب ويرنبو سحرلى اويونه .قيز : ‏«آرتق ، نه چاره!»‏ دير .خاقانه وداع ايدر .آيريلاجغى زمان :تا اوزاقدن بر چوبان ؛- كوزلرى دولو ياشله -خلجانله ، تلاشلهقوشار حضوره كيرر :‏«رخصت اولورسه اكر ،‏«طالعمى ده نه يم !‏«صورمايك ؛ كيمم ، نه يم ؟..‏‏«بر سودا هواسيله ،............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................45

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................» بر هجرانك ياسيله‏«آشه رق يوجه طاغلرى ،» كزه ركن ديار ديار ،‏«آنسزين بو خبرى‏«دويونجه دوندم كرى.‏» بر سوينجلى دويغويه‏«قاپلدم .. كوكل بو يا!‏خاقان دير كه او زمان:‏كستاخلق ايتمه چوبان!‏بو قيز ، سنك افقكهدوغه جق كونش ده كيل!‏بر زواللى چوبانهلايق اولان أش ده كيل !دوغريسى شو تكليفكبو پرى قيزى ايچين ،بر لكه در،‏ بر ذلدر .قيز دير : اوده كوكلدر .اينجيتمه ييكز صاقين ؛بن راضى يم براقك !دوريرلر قيزله چوبانقارشيلقلى او زمان :سيلكيننجه آنسزين ،ده كيشير شكلى قيزك :قوش اولور ، اوچوب قونارخاقانك اوتاغينهچوبان باقار ، آه ايدر :اوده بو سرى مكربيليورمش اسكيدن .بر قفس اولور همه ن ،بو كوزه ل قوشى آلير46

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................او آنده قوجه غنه .- بو برينجى امتحان . -بونى قازاندك چوبان !قوش سيلكنر آنسزين ،ده كيشير شكلى قيزك :اينجى اولور بو سفر ؛صاچيلير برر بررخاقانك آياغنه .قفس ده هر يرندنداغيلوب دوشر همه ن ؛بر صدف اولور ، آليراينجى يى قوجاغنه .- بو ايكنجى امتحان -آدك نه سنك چوبان ؟اينجى يانار آنسزين ،دكيشير شكلى قيزك ؛هر انجى بو سفر دهبر باشقه چيچك اولور .جانلانير همان يردهبوش قالان صدفلردهبرر كلبك اولور .بر ياندن ، اويله رنك رنكآچيليركن چيچكلر ؛بر يانده تيتره شه ركدولاشير كلبكلر ..- بو صوكنجى امتحان -47

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................طانيدم سنى چوبان ،آنلادم شيمدى كيمسك !سن بنى تا أسكيدنسه ووب صوكره ترك ايدنوفاسز سوديكمسك !بونى آرتق أيى بيل :أش اولمام ممكن ده كيلسن كبى وفاسزه !چوبان ؛ كوزنده ياشلر ؛او زمان نقله باشلارماجراسنى قيزه :‏«سودا ، او بر پرى ؛‏«قرار ايتمز يرنده .‏«كوكل كه سرسرى در،‏‏«دولاشير ايزلرنده ،‏«سودا ، او كيزلى بر اوق ؛‏«كورونمز قاناتمادن.‏‏«قاوشمانك طادى يوق ،‏«آيريلغى طاتمادن.‏بن كه : پك چوق آغلادم ؛‏«كزدم هجرانه كيدن‏«يوللرى آديم آديم‏«بنى آرتق يكيدن‏«هجرانه آتما كوزه ل!‏‏«يتر آغلاتمه كوزه ل!‏» او ، هر درده تحمل» كوستره ن ده لى كوكل ؛48

........................................................................كاه ايدر دنيايه ناز»‏» هر دقيقه بولونمازبر حالده ، بر قرارده»‏» سوديكى زمانلرده‏«كل ياپراغندن اينجه!..‏» بر ستم ايشيدنجه» يارالانير دريندن ،‏«اينجينير هر يرندن‏«بر كوندى : ياندى ايچم ؛‏«داغيلدى هپ سونجم..‏‏«الوداع آرتق !.. ديدم‏«تحمل ايده مدم‏«بر سوزه ، بر ستمه‏«دوشون كه ، ترك ايتممه‏«ينه عشقمدى سبب!‏‏«سرسرى دنيايى هپ‏«دولاشدم آديم آديم ؛‏«بر تسلى آرادم:‏‏«بولامادم كيمسه ده،‏‏«بر كناه ايتدمسه ده ؛‏«شيمدى ايشيت آهمى ،‏«باغيشلا كناهمى‏«دوشديكم عشقه ، كوزه ل!‏‏«سبب يوق باشقه ، كوزه ل!‏‏«ده كيزى كچدم ، داغ آشدم ؛‏«خيلى سنه دولاشدم ؛‏«بختم قارا ، صاچم آق ؛‏«نه شكله كيرمشم باق!‏‏«باشمك تاجى كوزه ل!‏‏«حالمه آجى ، كوزه ل!‏................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................اوغوز خان ، آرتق يتر،‏ ....................................49

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................بو غملى سوزلرله - دير -بنى آغلاته جقسك !شبهه ايتمه كه چوبان ،سوديككك هر زمانعفوينه مستحقسك !وار مى قيزم ، سن ده باق ،بر باشقه أش اولاجقسنك كبى كوزه له !ألويرر بو ايريلق ؛كليك برله شيك آرتق ؛هايدى ويرك أل أله !كچسين نشئه أكلنجهايچنده هپ كونيكز .تمام قرق كون ، قرق كيجهياپيلسين دوكونيكز !ايشته : همن او كونىباشلايان بو دوكونى‏«فلك»‏ ديديكلرى پرىكورنجه ، كيرمش ده نيريكيدن بر ياشنه !بو دوكون اويله اوزون ؛سوينجلى بر دوكون كه ؛بو ، او شرفلى كون كه :داريسى يورديمزككوز للرى باشنه !اورخان سيفى....................................................................................................................................................................................50

3. ÜNİTE:3. ÜNİTEOSMANLI TÜRKÇESİNİN OSMANLI ÖZELLİKLERİ TÜRKÇESİNİN ÖZELLİKLERİ51

5. ETKİNLİKAşağıda verilen cümleleri ‏”ك“‏ harfinin kullanımına, art damaktan çıkardığımız “n” sesine dikkat ederek OsmanlıTürkçesi ile yazmaya çalışınız. Farklı örneklerle bilgilerinizi pekiştiriniz.Bana söylediklerini sana anlatmadı mı?Sizin buna ihtiyacınız yok aslında.Ona senin bana anlattığın hiçbir şeyi anlatmadım.Bu görevini eskisinden daha çok seviyor.Bunu ömrüm boyunca unutmayacağım, dedi.İnsan için su mu daha gereklidir ekmek mi düşünmek gerek.BİLGİTürkçe Sözcüklerin Genel Özellikleri• Osmanlıca sözcük yazımındaki asıl zorluk Arapça ve Farsça sözcüklerde geçen ünlülerin ve birbirine benzer sesolarak çıkarılan ünsüzlerin yazımıdır. Genel olarak Arapça ve Farsçada uzun ünlüler yazılır, kısa ünlüler yazılmazsivri, – سيورى)‏ – teşkîl). Türkçede ise sözcük içindeki “e” ler hariç ünlülerin hepsi yazılır تشكيل –câhil, جاهل)‏gel). ‏-كل omuz, – اوموز• Arapça ve Farsça sözcüklerde kullanılan ünsüzlerin birbirine benzeyen sesleri söyleyişte (telaffuz) ayrılır. Bu ünsüzleridoğru yazmak kalın ve ince ünsüzleri bilmekle mümkündür. Bu konuyla ilgili bilgi 2. Ünite içinde verilmiştir.• Kimi sözcüklerde günümüzde “e” olarak sesletilen ve yazılan “e” harfi, Osmanlı Türkçesinde ى (y) harfi ile gös-ويرمك - virmek vermek - ‏,ديمك dimek- demek - ‏,ايرمك – –irmek terilmiştir. Ermek• Türkçe sözcüklerde, uzun ünlü yoktur.• Türkçe sözcüklerde, ince “a” yoktur. Arapçadan gelen kimi sözcüklerde bulunan bu harf kendinden sonra gelenekin ince okunup yazılmasını sağlar. Şefkat-li, dikkat-siz, rol-ü…• Türkçe sözcüklerde, ince “l” yoktur. Bu sesi çıkarabilmek için önceki harfin –özellikle a- üstüne inceltme işareti“â” konur. Kemâl, hayâl, lâzım…• Türkçe sözcüklerde ث ح خ ذ ص ض ط ظ ile hemze ve ayın harfleriyle gösterilen gırtlak ünsüzleri yoktur; buününsüzler ya düşer ya da kendinden önceki ünlünün uzun okunmasını sağlar.• Türkçe sözcüklerde f, h, j, v ünsüzleri yoktur. “f” sesi yansıma sözcüklerde ya da seslenme sözcüklerinde (of, püf,fısıldamak…) görülür. “h” sesi “k”den -kanı/hani-, “v” ise “b” ya da “g”den -ev/eb, tavşan/tabışgan, dövmek/dögmek- gelişen bir sestir. “j” sesi halk dilinde “c” biçiminde dir, jandarma/candarma.• Türkçe sözcükler “c, l, m, n, r, z” sesleri ile başlamaz; b, c, d, g sesleri ile bitmez. Başka dillerden dilimize girensözcüklerdeki bu sesler “p, ç, t, k” şeklinde -reng/renk, ilac/ilaç, kitab/kitap, ferd/fert- seslendirilir.53

۳بر كون خواجه قونيه يه كيدر،‏ چارشوده كزركن برحلواجى دكاننه كيره رك همان حلوا ييمكه باشلار.‏حلواجى بويله پاراسز ماراسز حلواسنك ييندكنهقيزارق خواجه نك ياقاسندن طوتوب اورماغه،‏دوكمكه باشلادغى صيره ده خواجه ‏«آ بوراسى نهكوزل برشهر ايمش!‏ آدمه دوكه دوكه كوچ ايله حلواييديرييورلر»‏ ديمش.‏٤خواجه افندى بر كون اوكوت ويرمك ايچونجامعده اوكوت اسكمله سنه چيقوب اى مسلمانلربن سزه نه ديه جكم بيلور مسكز؟ ديمش.‏ اورادهاولنلر دخى خير بيلميز ديينجه خواجه افندى آنلرهسز بيلمينجه بن سزه نه سويليه يم ديمش.‏بر كون ينه اوكوت اسكمله سنه چيقوب اى مسلمانلر!‏ بنم سزه نه سويليه جكمى بيلور ميسكز؟ ديمش.‏ آنلر اوتبيليرز ديينجه،‏ خواجه آنلره سز بلدكدن صوكره بن سزه نه سويليه يم،‏ ديمش.‏ بونك اوزرينه اوراده اولانلر خواجه نكبو ايشنه شاشوب اكر خواجه بر دها بويله صوراجق اولورسه كيممز بيليرز كيممز بيلميز ديمك اوزره سوز بر ايدرلر.‏خواجه ينه بر كون اوراده اوكوت اسكمله سنه چيقوب اى مسلمانلر بن سزه نه سويليه جكمى بيلير ميسكز؟ ديمش.‏آنلر اوت كممز بيلرز كممز بيلمز ديمه لرينه.‏ نه كوزل!‏ بيلنلر بيلمينلره اوكرتسون ديمش.‏BİLGİOsmanlıcada Kullanılan Türkçe Eklerin Genel Özellikleri– صوبايى gösterilir. ile يى ünsüzle biten sözcüklerde ise ‏,ى • Belirtme durum eki -ı /-i, ünlüyle biten sözcüklerdesobayı, ‏-سودى sütüاوكا gösterilir. ile ه ünsüzle biten sözcüklerde ise ‏,ا • Yönelme-yaklaşma durum eki -a/-e, ünlüyle biten sözcüklerde– ona, يوله - yola• Bulunma eki durum eki -da/-de, -ta/-te, yalnızca ده biçiminde yazılır. اوده – evde, ايپده - ipte• Uzaklaşma- çıkma durum eki -dan/-den, -tan/-ten, yalnızca دن biçiminde yazılır. اودن – evden, تاشدن – taştan• İlgi eki ünsüzle biten sözcüklerde [-(ı, i, u, ü) n] ك ile ünlü biten sözcüklerde [ -n (ı, i, u, ü) n] نك ile gösterilir.– çeşmenin چشمه نك kalemin, – قلمك55

LEGACY ITEM ABILITIESAll the following are legacy item abilities of Celdoriath’sClarion.Strengthen Morale (Su): Beginning at 5th level,whenever Celdoriath’s Clarion is sounded, all your allieswithin hearing range are heartened and encouraged,gaining the benefits of a bless spell for 1 minute. Casterlevel 5th.Fell Blast (Sp): At 6th level and higher, by blowinga harsh note, you demoralize all your foes within 50feet as if by the bane spell. The save DC is 11, or 11 +your Charisma modifier, whichever is higher. Casterlevel 5th.Summon Least Ally (Sp): For the wielder ofCeldoriath’s Clarion, aid is always close at hand. Startingat 7th level, once per day, you can blow the horn touse summon monster III as the spell. Caster level 5th.Call Compatriot (Su): At 9th level and higher, onceper day, you can sound a mighty blast on Celdoriath’sClarion. This blast sends a call out to any creatureyou designate that is within 5 miles. The designatedcreature automatically hears the call, knows you arein need, and knows how to find you, but it is underno compulsion to answer. You gain no knowledge ofwhether or not the target is answering the call.Heartening Call (Sp): Starting at 11th level,three times per day, you can blow a strong, clear trillon Celdoriath’s Clarion. This trill acts as an aid spellupon a single eligible target within 50 feet (includingyourself). Caster level 5th.Note of Opening (Sp): At 12th level and higher,whenever you blow a specific note on Celdoriath’s Clarion,the tone acts as a knock spell. Caster level 10th.Summon Lesser Ally (Sp): Beginning at 14th level,once per day, you can blow a note on the horn thatacts as a summon monster VI spell. Caster level 11th.Call Swarm (Sp): At 15th level and higher, fivetimes per day, you can sound a buzzing blast to usesummon swarm as the spell. Caster level 10th.Phantasmal Blast (Sp): Beginning at 17th level,by sounding a particularly bleak and terrifying blaston Celdoriath’s Clarion, you can use phantasmal killeras the spell. The save DC is 16, or 14 + your Charismamodifier, whichever is higher. You can sound thisnote three times per day. Caster level 15th.Summon Greater Ally (Sp): At 18th level andhigher, once every other day, you can blow a note onCeldoriath’s Clarion that acts as a summon monster IXspell. Caster level 17th.Call Divine Ally (Su): Starting at 20th level, youcan blow Celdoriath’s Clarion once per month to calla ghaele eladrin (see page 94 of the Monster Manual)from the heavenly realms. This being serves you faithfullyfor 1 hour. If the ghaele is slain, the horn losesits legacy abilities until you once again complete theOath of Fealty ritual.ADVENTURE SEED (EL 6)While visiting the court of Celdoriath’s kingdom, thePCs are invited to be present at a celebration honoringthe seventy-fifth year of his son’s reign. During thecelebration, a cadre of drow storm the palace, seekingto murder the king. Six 1st-level drow warriors led bya swashbuckler named Xipharis make up this band,and they strike from two directions at once. If theparty tries to protect the king, then once the battle isover, the king thanks them for saving his life (or thehighest-ranking noble in attendance thanks them fordoing their best to thwart the assassination) and offersthe PCs Celdoriath’s Clarion in gratitude.Xipharis, Drow Captain CR 4Female drow swashbuckler 3*NE Medium humanoid (elf)Init +8Senses darkvision 120 ft., Listen +2, Spot +2Languages Abyssal, Common, Drow Sign Language,Elven, UndercommonAC 18, touch 14, flat-footed 14hp 24 (3 HD)Immune sleepSR 14Fort +4, Ref +6, Will +1 (+3 against enchantments)Weakness light blindnessSpeed 30 ft. (6 squares)Melee +1 rapier +8 (1d6+4/18–20 plus poison) orMelee +1 rapier +6 (1d6+4/18–20 plus poison) andmwk short sword +6 (1d6+2/19–20 plus poison)with Two-Weapon Fighting orRanged hand crossbow +7 (1d4/19–20 plus poison)Base Atk +3; Grp +4Atk Options drow poison (DC 13, unconsciousness1 minute/unconsciousness 2d4 hours)Special Actions insightful strikeCombat Gear 2 potions of cure light wounds, potion offox’s cunningSpell-Like Abilities (CL 3rd):1/day—dancing lights, darkness, faerie fireAbilities Str 12, Dex 18, Con 12, Int 15, Wis 10, Cha 10SQ able to notice secret or concealed doorsFeats Improved Initiative, Two-Weapon Fighting,Weapon Finesse BSkills Balance +12, Bluff +6, Climb +7, Diplomacy +2,Disguise +0 (+2 to act in character), Escape Artist+10, Intimidate +2, Jump +9, Listen +2, Search +2,Spot +2, Tumble +12CHAPTER 3ITEMS OFLEGACY55

• Addan eylem yapmada en çok kullanılan –la/-le, -laş/-leş, -lan/-len eki, لا-‏ له-‏ لاش-‏ لش-‏ لان-‏ لن biçimindeyazılır. افكارلانمق – efkârlanmak, كوزللشمك – güzelleşmek, باشلامق - başlamak• Diğer eklerin kullanımıبكلمك - beklemek ‏,يازمامق - yazmamak biçiminde yazılır: مق-‏ مك -mak/-mek •چكمه - çekme ‏,آصمه - asma biçiminde yazılır: مه -ma/-me •UYARI-ma/-me eki, iyelik ekleriyle kullanıldığında “e” harfi kullanılmaz yalnız kalın harfli sözcüklerde ه yerine ا kullanılır:ياشاماك –(senin) yaşaman, ‏-كلمك (senin) gelmen, چالشمالرى – (onların) çalışmaları.• -ış/-iş/-uş/-üş ش - يش biçiminde yazılır: كورنش – görünüş, ايسته يش – isteyiş• -ım/-im/-um/-üm م - يم ve وم biçiminde yazılır: بيچيم بيچم – biçim, اولوم – ölüm• -dır/-dir/-dur/-dür/-tır/-tir… در biçiminde yazılır: قوشدرمق – koşturmak, ‏-سچدرمك seçtirmek• Edilgenlik yapmaya yarayan – l ve – n ekinin yardımcı ünlüsü yazılmaz: كورلمك – görülmek, بوزلمق – bozulmak(Son zamanlarda, yuvarlak sesli sözcüklerde bu ek ول biçiminde yazılmıştır: قورولمق - kurulmak)7. ETKİNLİKAşağıdaki metinde geçen eylemsi eklerinin nasıl kullanıldığına dikkat ediniz. Günümüzdeki söyleyişinden ya dayazılışından farklı olan sözcükleri belirleyiniz.خواجه كوچ ايله شهردن چيقوب كيتمك ايستر.‏ مكر بر دوه سى وار ايمش.‏ بارى دوه يه بينوب كيفله كيده يم.‏يايان كيتمه يه يم ديه رك دوه يه بينوب كوچ ايله كيدر كن دوه كوكره يوب خواجه ى يره اورارق اوزرينه چوكر.‏ خواجهباغرر اوره ده بو لنانلر بونى قورتاررلر بر آز صوكره آييلارق آ مسلمانلر كوردكز مى،‏ شول اوغورسز دوه بكا نه لرايلدى؟ طورك شونى بكا طوتك بوغازلايايم ديمش.‏BİLGİEylemsi yapan eklerكلن - gelen قاچان - kaçan : ن - en /- ان - -an •كوريلمش – görülmüş : مش - -müş - mış, -miş, -muş, •كورديكمز - gördüğümüz ‏:ديكى -tığı,… -dığı, -diği, •ويره جكى vereceği- ‏,اوقويه جغى - (kitap) : okuyacağı جغى - جكى -acağı, -eceği •كلوب - gelip , آلوب - alıp : وب -ıp,-ip… •اوقوينجه – okuyunca ‏,كلنجه – gelince : نجه -ince… -ınca, •كوله رك - gülerek , باشلايه رق - başlayarak : رك - رق -arak,-erek •57

Kip-Zaman EkleriŞimdiki Zaman Geniş Zaman Gelecek Zamanكوليورم - Gülüyorumياپارم - Yaparım يازه جغم - Yazacağım كوليورسك - Gülüyorsunياپارسك - Yaparsın يازه جقسك - Yazacaksın كوليور - Gülüyorياپار - Yapar يازه جق - Yazacak كوليورز - Gülüyoruzياپارز - Yaparız يازه جغز - Yazacağız كوليورسكز - Gülüyorsunuzياپارسكز - Yaparsınız يازه جقسكز - Yazacaksınız كوليورلر - Gülüyorlarياپارلر - Yaparlar يازه جقلر - Yazacaklar Görülen Geçmiş Zaman Duyulan Geçmiş Zaman Dilek-Şart (Koşul)قوشدم - koştum كلدم - Geldimويرمشم - Vermişim اوقوسه م - Okusam قوشدك - koştun كلدك - Geldinويرمشسك - Vermişsin اوقوسه ك - Okusan كلدى - Geldiقوشدى - koştu ويرمش - Vermiş اوقوسه - Okusa قوشدق koştuk- كلدك - Geldikويرمشز - Vermişiz اوقوسه ق - Okusak قوشدكز - koştunuz كلدكز-‏ Geldinizويرمشسكز - Vermişsiniz اوقوسه كز - Okusanız قوشدلر-‏ koştular كلدلر - Geldilerويرمشلر - Vermişler اوقوسه لر - Okusalar İstek Gereklilik Emir (Buyruk)اجايم - Açayımكزمليم - Gezmeliyim -------------- اجاسك - Açasınكزمليسك - Gezmelisin بول - Bul اجا - Açaكزملى - Gezmeli بولسون - Bulsun اجالم - Açalımكزملىيز - Gezmeliyiz -------------- اجاسكز - Açasınızكزمليسكز - Gezmelisiniz بولكز - Bulun(uz) اجالر - Açalarكزمليلر - Gezmeliler بولسونلر - Bulsunlar 58

8. ETKİNLİKAşağıdaki cümleleri, Osmanlı Türkçesiyle cümlelerin altına verilen noktalı yerlere yazınız. Yazılışı sizin düşündüğünüzdenfarklı olan sözcüklerin altını çiziniz.Okulun yolunu bulamadık.………………………………………………………………………………Sizin balkonunuz daha genişmiş.………………………………………………………………………………Senin işlerin beni ilgilendirmez.………………………………………………………………………………Bazı insanlar hangi lafı nerede söyleyeceğini bilemez.………………………………………………………………………………Niçin dünkü hesabı bugüne taşırız ki?……………………………………………………………………………….Sana istediğin parayı vermeyecek gibi görünüyor.………………………………………………………………………………Sen yanlış birini görmeyesin!………………………………………………………………………………Bu ilaçtan da günde iki kere alacaksın.………………………………………………………………………………Gece vakti açık çiçekçi aramıştı.……………………………………………………………………………..El oğlu değil mi dediğini yaptırıyordu.………………………………………………………………………………Pazartesi bin kişilik bir konferansa katılacakmış.………………………………………………………………………………Benim kitabımdaki sorular onunkinden zor.………………………………………………………………………………Ayşe Teyzenin doksan kuzusu vardı………………………………………………………………………………Adil Amca, güneş doğmadan dağınık saçlarını tarar, doğru kasabaya inerdi………………………………………………………………………………Büşra, adanın güneşten en çok nasibini alan yerinde oturuyordu.………………………………………………………………………………Koşucu, suyunu içip yoluna devam etti.………………………………………………………………………………9. ETKİNLİKAşağıdaki sözcükleri cümle içinde kullanınız. Oluşturduğunuz cümleleri sınıf panosunda sergileyiniz.منشأ،‏ مأذون،‏ دخى،كلسكز،‏ مسئله،‏ ، كونلك ، كوروب،‏ كيده يورر،‏ چونكه،‏ كبى،‏ كورنويرمكايچون،‏ اكلمق59

10. ETKİNLİKAşağıdaki şiiri okuyunuz. Şiirde geçen Türkçe yapım ve çekim eklerini bulunuz. Varsa adıl (zamir), ilgeç (edat) vebağlaçları belirleyerek nasıl kullanıldıklarını tartışınız.استانبولى ديكله يورماستانبولى ديكله يورم،‏ كوزلرم قاپالى؛اوكجه خفيفدن بر روزكار اسيور؛ياواش ياواش صاللانيورياپراقلر آغاچلاردهاوزاقلرده،‏ چوق اوزاقلرده،‏صوجيلرك هيچ دورمايان چنغراقلرى؛استانبولى ديكله يورم،‏ كوزلرم قاپالى.‏استانبولى ديكله يرم،‏ كوزلرم قاپالى؛قوشلر كچيور،‏ دركن؛يوكسكلردن سورو سورو چيغلق چيغلق،‏آغلر چكيليور داليانلرده؛بر قادينك صويا ده كيور آياقلرى؛استانبولى ديكله يورم،‏ كوزلرم قاپالى.‏استانبولى ديكله يورم،‏ كوزلرم قاپالى؛سرين سرين قاپالى چارشى؛جيويل جيويل محمودپاشا؛كوكرجين دولو آولولر.‏چكيچ سسلرى كليور دوقلردن.‏كوزلم ار روزكارنده تر قوقولرى؛استانبولى ديكله يورم،‏ كوزلرم قاپالى.‏استانبولى ديكله يورم،‏ كوزلرم قاپالى.‏باشنده اسكى عالملرك سرخوشلغى؛لوش قاييقخانه لريله بر يالى؛ديكمش لودوسلرك اوغولتوسى ايچندهاستانبولى ديكله يورم،‏ كوزلرم قاپالى.‏60

استانبولى ديكله يورم،‏ كوزلرم قاپالى؛بر يوصمه كچيور قالديريمدن؛كفرلر،‏ شرقيلر،‏ توركيلر،‏ لاف اتمه لر..‏بر شى دوشويور الندن يره؛بر كل اولمالى؛استانبولى ديكله يورم،‏ كوزلرم قاپالى.‏استانبولى ديكله يورم،‏ كوزلرم قاپالى؛بر قوش چيرپينيور اتكلرنده؛آلنك صيجاق مى دكل مى،‏ بيليورم؛دوداقلرك ايصلاق مى دكل مى،‏ بيليورم؛بياض بر آى دوغويور فستقلرك آرقه سندنقلبكك ووروشندن آكلا يورم؛استانبولى ديكلهيورم.‏اورخان ولىBİLGİOsmanlı Türkçesinde Türkçe adıllar, belirteçler, ilgeçlerin yanı sıra Arapça ve Farsça adıllar, belirteçler, ilgeçlerve bağlaçlar da vardır. Bunların sıkça kullanılanları ve yazımı değişik olanlarından bazıları aşağıda verilmiştir.• Osmanlı Türkçesinde şahıs zamirleri aşağıdaki gibi çekimlenir:Kişi adılıBelirtmeDurumuYönelmeDurumuBulunmaDurumuAyrılmaDurumuİlgi Durumu(Tamlayan)BenبنBeniبنىBanaبكاBendeبندهBendenبندنBenimبنمSenسنSeniسنىSanaسكاSendeسندهSendenسندنSeninسنكOl / Oاو اولOnuاونى انىOnaاكاOndaاوندهOndanاوندنOnunانكBizبزBiziبزىBizeبزهBizdeبزدهBizdenبزدنBizimبزمSizسزSiziسزىSizeسزهSizdeسزدهSizdenسزدنSizinسزكOnlarıانلرى اونلرىAnlar/Onlarاونلر انلرOnlaraاونلرهOnlardaاونلردهOnlardanاونلردنOnlarınاونلرك61

• Osmanlı Türkçesinde işaret zamirleri şöyledir:Yakındaki varlıklar içinBelirtmeDurumuYönelmeDurumuBulunmaDurumuAyrılmaDurumuİlgi Durumu(Tamlayan)Yakındakivarlıklar içinبو – buBunuبونىBunaبوكاBundaبوندهBundanبوندنBununبونكDaha uzaktakivarlıklar içinشو şuşol شولŞunuشونىŞunaشوكاŞundaشوندهŞundanشوندنŞununشونكEn uzaktakivarlıklar içinاو اولOl OOnu-AnıانىOna-AnaاكاOnda AndaاندهOndanاندنOnunانك• Diğer zamirler şöyledir:نم - nem Neyim –نك nen- Neyin-نه كز - neniz Neyiniz-كمسنه كمسه - kimesne Kimse-هركس قمو - kamu Herkes-سائرى - (başkası) Sâiriهانكيسى هانغيسى قانغيسى - hangisi Hangisi- kangısı-هپيسى - Hepsiغيريسى - Gayrısıكم كيم كه - zamiri) Kim-ki (ilgiقمو-‏ bütün) Kamu (herkes, hepsi,• Osmanlı Türkçesinde kullanılan bazı zarflar aşağıdaki gibidir:بلكه – belkiغالبا – galibaصكره – sonraهمان – hemenنيچه – kadar) niçe (neكلوب – (gelüb) gelipآهسته – ahesteايچون – (içün) içinتيز – (çabuk) tezكيچ – geçقنده – (nerede) kandaنيجه – (nasıl) niceاصلا – aslaفى لحقيقه – (gerçekte) fi’l-hakîkaدوستلق ايله – dostluklaعجبا – acaba62

عكسنه – aksineبردخى – daha birفى لجمله – (sonunda) fi’l-cümleبالتمام – (tamamiyle) bi’t-tamamبالخاصه – bilhassaرعا يتأ – riayetenاك – enزياده سيله – ziyadesiyleفوق العاده – fevka’l-adeبرى – برو – (berü) beriآخشام – (akşam) ahşamعقبينده – sıra) akabinde (ardıبا لاخره – (sonradan) bilahireعادتا – âdetaحاشا – haşaبناءًعليه - dayanarak) binaen aleyh (bunaعلى العجله – ale’l-aceleبنفسه - kendine) bi-nefsihi (kendiجزؤى – cüz’iنادراً‏ – nadirenذره قدر – kadar zerreآنده – (onda) andaكيرو – (geri) girüبعضاً‏ – (bazen) bazenآن بآن – an) an be-an (her63

Ölçme ve Değerlendirme Sorularıسوريدن آيريلان قوزيى قورت قاپارطاتلى ديل ييلانى دلكندن چيقاررطاغ طاغا قاوشمز انسان انسانه قاوشورخسته لق صاغلق بزم ايچونA. Açık Uçlu SorularAşağıdaki soruları yanıtlayınız.1. Aşağıda verilen özlü sözleri okuyarak yapım ve çekim eklerini gösteriniz.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2. Aşağıdaki şiiri Latin alfabesiyle yazınız. Sözcüklerin aldığı ekleri bulunuz. Eklerin türlerini belirleyip yanınayazınız.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………اولدكأولدك أولومدن بر شيئلر اومارقبر بويوك بوشلقده بوزولدى بويو.‏ناصل حاطرلامازسك او توركى يى:‏كوك پارچه سى،‏ دال دمتى،‏ قوش تويىآلشديغمز بر شيئدى ياشامق.‏ساده خاطرلايورز.‏ آغلايورز.‏روزكار صارصمز اولدى پنجره مزى.‏كونلر كيجه لره دور ايتدى بزى،‏آراساق بولامايز كولكه مزى،‏هانكى صويا اكيلسه ك ناموجودز.‏جاهد صدقى64

B. Doğru-Yanlış SorularıAşağıda verilen cümlelerde yer alan bilgiler doğru ise cümle başında verilen boşluğa “D”, yanlış ise “Y” yazınız.1. ( ) “Bana, sana” gibi sözcüklerde “nazal n” kullanılır.2. ( ) Osmanlı Türkçesinde soru eki düzlük-yuvarlaklık uyumuna uyar.C. Boşluk Doldurma SorularıAşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerleri doğru sözcüklerle doldurunuz.ektir. ..................... eki bir ön ” نا “ veren – nâçâr” (çaresiz) sözcüğüne ........................ anlamı ناچار“‏ 1.2. Osmanlı Türkçesinde Türkçe ekler kullanıldığı gibi ............................ ve ........................... ekler de kullanılır.Performans GöreviKonu: Aşağıdaki metni okuyunuz ve kelime düzeyinde inceleme yapınız.Performans Görevinde Dikkat Edilmesi Gerekenler:Aşağıdaki metni okuyunuz ve parçada yer alan;• Sözcüklerdeki Türkçe ekleri bulunuz.• Zamir, edat ve bağlaçları belirleyiniz.بن سكا مجبورمبن سكا مجبورم بيله مزسينآدكى ميخ كبى عقلمده طوتييورمبويودكچه بويييور كوزلركبن سكا مجبورم بيله مزسينايچمى سنكله ايصيتييورمنه وقت بر ياشامق دوشونسمبو قورتلر سفره سنده بلكه زورعيبسز فقط اللرمزى كيرلتمدننه وقت بر ياشامق دوشونسمصوس دييوب آدكله باشلايورمايچم صيرا قيملدييور كيزلى دكزلركخير باشقه دورلو اولمايه جقبن سكا مجبورم بيله مزسين.‏آتيلا ايلخان65

Puanlama: Raporunuzu öğretmeninizin yardımıyla aşağıdaki puanlama anahtarını kullanarak değerlendiriniz.ÖlçütlerPuanMetni okurken sözcükleri doğru sesletmiştir. Sözcüklerdeki Türkçe ekleri bulmuştur. BulduğuTürkçe eklerin türünü belirtmiştir. Metinde geçen zamir, edat ve bağlaçları hatasız belirlemiştir.4Metni okurken sözcükleri doğru sesletmiştir. Sözcüklerdeki Türkçe ekleri bulmuştur. BulduğuTürkçe eklerin türünü belirtmemiştir. Metinde geçen zamir, edat ve bağlaçları hatasız belirlemiştir.3Metni okurken sözcükleri doğru sesletmiştir. Sözcüklerdeki Türkçe ekleri yanlış belirlemiştir.Metindeki zamir, edat ve bağlaçların bazılarını belirleyememiştir.2Metin okunurken sözcüklerin sesletilmesinde hatalar yapılmıştır. Sözcüklerdeki Türkçe ekleriyanlış belirlemiştir. Metindeki zamir, edat ve bağlaçları belirtememiştir.1Puanlamada; 4: 76–100 puan aralığına, 3: 51–75 puan aralığına, 2: 26–50 puan aralığına, 1: 0–25 puan aralığınadenk düşmektedir.66

OKUMA METİNLERİAşağıdaki metinleri okuyunuz.پارام پارچهآغاچ بوتونميوه بوتون،‏ايشيق بوتونبنم دنيام پارام پارچه.‏بر بويوك آينه قيريلمشقيريلوب يره دوكولمش،‏كائنات ايچنه دوشمشدوشمش اما پارام پارچه.‏ياپراق ياپراق ياپشدردم،‏ديار ديار دولاشدردم،‏بر آلودر طوتشدردم،‏ياندم اما پارام پارچه.‏بدرى رحمى67

غزلبنى جاندن اوصاندردى جفادن يار اوصانمزمىفلكلر ياندى اهمدن مرادم شمعى يانمزمىقمو بيمارنه دواى درد ايدر احساننچون قيلمز بكا درمان بنى بيمار صانمزمىشب هجران يانر جانم دوكر قان چشم كريانماويارر خلقى افغانم قرا بختم اويانمزمىكل رخساركه قارشو كوزمدن قانلو آقار صوحبيبم فصل كلدر بو آقار صولر بولانمزمىغمم پنهان دوتردم بن ديديلر ياره قيل روشنديسم اول بيوفا بيلمن اينانورمى اينانمزمىدكلدم بن سكا مائل سن ايتدك عقلمى زائلبكا طعن ايلين غافل سنى كوركج اوتانمزمىفضولى رند شيدادر هميشه خلقه رسوادرصورك كيم بو نه سودادر بو سودادن اوصانمزمىفضولى68

دكيزى اوزله ينلر ايچونكميلر كچر رؤيالرمدهآللى پوللى كميلر داملرك اوزرندن.‏بن زواللىبن ييللردر دكيزه حسرت‏--باقار باقار آغلارم--‏خاطرلارم ايلك كوروشمى دنيايىبر ميديه قابوغنك آرالغندن.‏صولرك يشيلى كوكلرك ماويسىلاپينالرك اك خاره ليسى.‏حالا طوزلو آقار قانمايستريديه لرك كسديكى يردن.‏نيدى او ده لى كبى كيديشمزبمبياض كوپوكلرله آچيقلره!‏كوپوكلر كه فنا قلبلى دكل،‏كوپوكلر كه دوداقلره بكزه ر.‏كميلر كچر رؤيالرمدهآللى پوللى كميلر،‏ داملرك اوزرندن.‏بن زواللىبن ييللردر دكيزه حسرت.‏اورخان ولى قانيق69

يالان دنياايلك كوندن آليشديعمز أمكدار آيدينلق،‏آننه يوزينده،‏ دوست يوزينده أولاد يوزينده.‏هر صباح يكيدن باشلايان شيئة دويمادق،‏دوشمز،‏ كرچكمز نه وارسه كوك يوزينده.‏كوك يوزى بلله دك شو اورپرن ماويلكى،‏باشمز دارده قالنجه ال آچديغمز ير.‏كوك يوزيدر آو وتان عقللى يى ده لى يى،‏كوك يوزينده بولوطلر،‏ اوچورتمالر،‏ اميدلر.‏هر موسميله انسانى آيرى آيرى صارانبونجه كوزللكى ناصل قويوب كيده جكز؟يامان چالاجق او چالماياسى ساعت،‏ يامان،‏كچمش اولا بر كز يومولديمى كوزلرمز.‏جاهد صدقى طارانجى70

ستمآي كچدى،‏ ييل دوندى اونوتدك بنىاوستنه آدمى يازديغم آغاچآچدك دردلرمى قاناتدك بنىآلتنده توركيلر دوزديكم آغاچسنده كى يميشلر بويله دكلدى.‏دورت بر يانه خبر صالديغم قوشلريارى يولده اونوتديلر خبرىقيريق قاناتلرله دونديلر كرىآردلرندن باقيب قالديغم قوشلربن بيلديكم قوشلر بويله دكلدى.‏ديلمجه اوته ردى قوشلر داللردهلغتده كچمزدى سنك سوزلركصو كبى آقاردى آدك ديللردهديديكين اكلاردم بوتون كوزلرككوزلرده باقيشلر بويله دكلدى.‏صوران اولماز بزى ياردن اغياردننه جاره ناممز چوقدن ييتمشدريول اوستى چشمه لر باقار كناردنبزى بيلن صولر آقيب كيتمشدرمرمرده نقشلر بويله دكلدى.‏ميوه دن قيريلان داللر ناصلسهآرزولر ايچمده اويله دوروردىبر دالده بيك تورلو ميوه ويريردىتقويمده اردى نه كون باقيلسهنه دييم بو ايشلر بويله دكلدى.‏اورخان شائق كوكياى71

3. ÜNİTE:4. ÜNİTEOSMANLI TÜRKÇESİNDE TÜRKÇESİNİN YABANCI ÖZELLİKLERİ KÖKENLİ KELİMELERİN KULLANIMI72

4. ÜNİTE:OSMANLI TÜRKÇESİNDE YABANCI KÖKENLİ KELİMELERİN KULLANIMI1. Farsça Unsurlara. Farsça Kelimelerb. Farsça Sayılar ve Gün Adları2. Arapça Unsurlara. Arapça Kelimelerb. Arapça Ay Adları ve Takvim BilgisiHazırlık Çalışmaları1. Arapça ve Farsça sözcükleri birbirinden ayırt edebilir miyiz? Araştırınız.2. Tavla oynayanların kullandığı sayı ifadelerine dikkat ediniz. Bu ifadelerin günlük kullanımdaki ifadelerden nedenfarklı olduğunu araştırınız.3. Sözlük kullanırken nelere dikkat etmeniz gerektiğini araştırınız. Osmanlı Türkçesi sözlüğünün günümüzdekisözlüklerden farkı varsa belirtiniz.4. Türklerin tarih boyunca kullandığı takvimleri araştırınız.5. Günümüzde kullanılan takvimin adı nedir?1. ETKİNLİKAşağıdaki dizeleri okumaya çalışınız. Şiirde geçen, anlamını bilmediğiniz sözcükleri bularak sözcüklerin Arapça mıFarsça mı olduğunu belirtiniz.غزلبر لبى غنجه يوزى كلزار ديرسك ايشته سنخار غمده عندليب زار ديرسك ايشته بنلبلرى مل صاچلرى سنبل ياكاغى برك كلبر سمنبر سرو خوش رفتار ديرسك ايشته سنپاينه يوزلر سورر هر سرو دلجونك روانصو كبى بر عاشق ديدار ديرسك ايشته بنزلفى ساحر طره سى طرار شوخ شيوه كارچشمى جادو غمزه سى مكار ديرسك ايشته سنباقى...73

BİLGİFarsça ve Arapça Sözcüklerin Özellikleri• Osmanlı Türkçesinde Arapça sözcükler Farsça sözcüklerden daha çoktur; bu nedenle Arapça dil kurallarınıbilmek önemlidir.• Osmanlıcada kullanılan پ چ ژ گ harfleri Farsçaya, ث ح ذ ص ض ط ظ ع ق harfleri Arapçaya özgüharflerdir. ث ص ط harfleri ile sesletim Farsçaya özgü olmamakla birlikte, kimi sözcüklerde ‏-صد)‏ sad-yüzgibi) bu harfler kullanılmıştır.• Farsça ve Arapça sözcüklerde uzun ünlüler elif, vav, ye harfleriyle; kısa ünlüler ise hareke ile -üstün, esre, ötregösterilir.• Arapçada kimi sözcükler, uzun okutan harf varmış gibi okunur, االله – Allâh, داود – Dâvud, رحمن -Rahmân• Farsçada, üçü uzun (â,î,û) dördü kısa (a,e,i,u-o) yedi ünlü harf vardır. Uzun ünlüler ا – و – ى ile gösterilirile gösterilirken sözcük ‏”ا“‏ (kâr)– kazanç]. Kısa ünlüler, sözcük başında كار gün, (ruz)– روز yaşlı, ‏(‏pir‏)پير]‏ -sonunda ه ile gösterilir; sözcük içinde ise hiç yazılmaz آهسته)‏ –aheste, دل – dil).• Farsça sözcüklerde, okunmayan bir و harfi (vav-ı ma’dûle) vardır, خواجه – hoca, غزل خوان – gazel-han,hun-har. – خونخوار– كلستان ikametgâh, – اقامتكاه adları; ‏,‏gâh,-sitan‏)كاه-‏ zar) gibi eklerle yer ستان-‏ زار • Farsça sözcüklerdegülistân, كلزار – gülzâr; دان (dan) ekiyle aygıt adları; شمعدان – şamdan türetilmiştir.• Farsça sözcüklerde وار–‏ مند – كار–‏ ناك – كين gibi eklerle –li ekli sıfatlar yapılır:– bahtiyâr – bahtlı, talihli, bahtı açık بختيار •– hilekâr – hileci, hile yapan حيله كار •– hûşyâr – akıllı, uyanık هوشيار •– perivâr – peri misali, peri gibi پريوار ••• Farsça sözcüklerde olumsuzluk bî ve nâ بى - نا)‏ ) önekleriyle yapılır:– bî-haber - haberi olmayan, habersiz بى خبر •– nâ-becâ – yersiz, yerinde değil, münasebetsiz, uygunsuz نا بجا ••• Arapçada sözcükler birtakım kalıp ve vezinlere göre yapılır. Arapçada üç çeşit sözcük vardır; fiil, isim, edat. Fiiller;üç harfli, dört harfli, beş harfli olmak üzere ayrılır; bir de bunlardan türetilen fiiller (mezîdûn fih) vardır.UYARISonu ‏”ه“‏ –a/-e ile biten mufâale veznindeki sözcüklerle sonu yuvarlak t ‏”ة“‏ ile biten sözcüklerde çokluk yapar-محاكمه – muhakeme-muhâkemât ‏,حكايه – حكايات – hikâyât ken tâ-i merbûte kalkar, yuvarlak t düşer: hikâye –شكايت – شكايات – şikâyet-şikâyât ‏,محاكمات74

• Arapçada bir sözcük en az üç harften oluşur; buna aslî harfler denir ف ع ل - فعل).‏ كتب)‏ köküne bağlıolarak mektep - ‏,مكتب mektup - مكتوب , kitap - ‏,كتاب kâtip – ‏.(كاتب Bu harflere ilave edilen zâid harfleron tanedir. Çok az kullanılan ل ve ه dışındaki zâid harfler أ (hemze), ا – ت – س – م – ن – و – ى dir.Hemze, her zaman zâid olmaz و ve ى harfleri sessiz olarak kullanıldığında aslî harflerdir.• Osmanlı Türkçesinde Arapça mastar ve adlar Türkçe –lar/-ler ekiyle çoğullanabildiği gibi kendi kurallarına görede çoğullanır.حرف – حرفان – harf) , harf-harfan (iki والد – والدين - (ana-baba) 1. Tesniye (ikili çokluk): valid-valdeyn2. Cem’-i sâlima. Cem’-i müzekker sâlim (erkek çokluk) : Sözcüğün sonuna getirilen ين ya da ون ile yapılır: Müslim-مأمور-‏ مأمورون - me’murun , me’mur- مسلم – مسلمين - müsliminb. Cem’-i müennes sâlim (kaideli dişi çokluk): Sözcüğün sonuna getirilen ات ekiyle yapılır: tulû-tulû’atاخراج - اخراجات - ihraç-ihracat ‏,طلوع - طلوعات -3. Cem’-i mükesserMüfredin (tekil) vezni değiştirilerek yapılan bu çoklukta sözcükler çeşitli vezinlerde oluşturulur lakin hangi sözcüğünhangi vezinle yapılacağı kurallara değil, öğrenmeye dayalıdır. Kimi örnekler aşağıda verilmiştir:حكم - احكام - ahkâm Ef’al vezni : hükm-اكبر - اكابر - ekâbir Efâ’il vezni: ekber-شقى - اشقياء - ‘ eşkıyâ Ef’ilâ vezni: şaki-لباس - البسه - libâs-elbise Ef’ile vezni:طالب - طلبه - talib-talebe Fa’ale vezni:تاجر - تجار - tâcir-tüccâr Fü’âl vezni:علم - علوم - ilm-ulûm Fu’ûl vezni:عالم - علما - âlim-ülemâ Fu’alâ vezni:بحر - بحار - bahr-bihâr Fi’âl vezni:‏,الا - illâ ‏,لكن – lâkin ‏,فقت – fakat ‏,حتى hatta ‏,اما - ammâ • Osmanlı Türkçesinde Arapça bağlama edatları olan;velev - ولو gibi edatların yanı sıra tek başına anlamı olmayan edatlar da kullanılmıştır. Bunlardan bazıları şöyledir:o على – alâ ( üzere, olduğu üzere) : ale’l-âde – على العاده – âdet olduğu üzereo الى - ilâ (-e kadar) : ile’l-ebed – الاالابد – sonsuza dek, sonsuz olarako بلا – bilâ (-sız, -siz) : bilâ ücret - بلا اجرت – ücretsizo فى – fî (-de, içinde) : fi’l-hakîka – فى الحقيقه – hakikatte, gerçekteo ب – bi (ile, için) : bi’l-hâssa – بالحاصه – özellikle, özel olarako من – min (-den, -den beri) : mine’l-kadim – من القديم – eskiden beri75

• Farsçada;o از دل – ez-dil – gönüldeno با صفا – bâ-safâ – sefayla, safalıo بسر – be-ser – baş üstüne, baş üstündeo بر پا – ber-pâ – ayak üzerinde, ayakta, yıkılmamışo در كنار – der – kenar – kenarda gibi ön-edatların yanı sıra ve (vü), hem hem de, ne…ne (de), veya,yahut, eğer, meğer, gerçi (gerçe), şayet, için (çün), güya, hele, ki, keşke gibi.o و،‏ هم،‏ نه...نه،‏ ويا،‏ ياخود،‏ اكر،‏ مكر،‏ كرچه،‏ شايد،‏ چون،‏ كويا،‏ هله،‏ كه،‏ كاشكى)‏ ) bağlamaedatları da vardır.• Arapçada adların dişi ( müennes) ve erkek ( müzekker) olması söz konusudur.• Müenneslik• Sözcük sonunda kısa elif ‏,”ى“‏ uzun elif ‏”ا“‏ ya da genelde ه ile yazılan, -a,-e okunan yuvarlak te ‏(ة)‏ varsaبيضا Semra, – سمراء fetva, – فتوى ölü, – kadın مرحومه şair, – şaire- kadın شاعره dişidir. sözcük şekil olarak– Beyza.• Bunların dışında anlam olarak dişilik taşıyan sözcükler de vardır:• Kadın adları زينب – Zeynep• Kadınlara ait cins adlar بنت – bint – kız• Ülke-şehir adları مصر – Mısır• Çift uzuvlar عين – ayn – göz• Erkek çoğullar hariç bütün çoğullar حكام – hükkâm-hâkimler• Şekil ve anlam olarak müenneslik taşımadığı hâlde semâî müenneslik diye adlandırılan ve işitilerek öğrenilensözcükler de vardır; bunların sayısı yetmiş yedidir. نار nar – ateş, فردوس – Firdevs – cennet• Osmanlıcada kullanılan Arapça sözcüklerin çoğu ad ya da sıfat, Arapça ve Farsça eylemler ise Osmanlıcada yeralmamıştır. Osmanlıcada ad ve sıfat tamlamalarının çoğu Farsça kurallara göre yapılmıştır.• Arapça ad tamlamalarında ikinci sözcüğün başında ال (harf-i tarif) bulunur: دارالمعلمات – dârü’l-muallimât –kız öğretmen okulu, شمس المعارف – şemsü’l- maârif.• Harf-i tarifin ‏,‏si‏’ل şems ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن)‏ ‏(ت harfleriyle kullanıldığında lâm harfi değişir:fahrü’n-nisâ. – فخرالنساء dârü’ş-şafaka, – دارالشفقه• Arapça sıfat tamlamalarında ikinci sözcük sıfattır, mevsuf denen tamlanan adla sıfatın tekillik-çoğulluk vedişilik-erlik bakımından birbirleriyle uyumlu olması gerekir: رمضان المبارك – ramazanü’l-mübarek. Arap-طاهر القلب izafettir: çada ad (izafet) ve sıfat tamlamalarından daha çok kullanılan tamlama türü lâfzî (şekli)– tahirü’l- kalb.• Farsça ad ve sıfat tamlamalarında ilk sözcüğün sonu kesreli (i) okunur. جام جم – câm-ı Cem (Cemin kadehi).‏(ا)‏ - gonca-i ter-taze gonca), uzun a غنج تر)‏ ile bitiyorsa kesre hemzeyle ى ya da ه Eğer ilk sözcüğün sonuya da uzun u ile bitiyorsa kesre ى ile صداى خوش)‏ - sada-yı hoş- güzel ses, آهوى شيرين – ahu-yı şirin) gösterilir.76

• Farsça sıfat tamlamalarında kimi sıfatlar birleşik yapıdadır:o غنجه دهن – gonca-dehen – gonca ağızlıo دل شكسته – dil-şikeste – gönlü kırıko بت پرست – büt-perest (put-perest) – puta tapan2. ETKİNLİKAşağıdaki sayı sözcüklerini okuyarak anlamlarını sözlükten bulunuz. “100, 200, 300, 1000, 5000” sayılarının Farsçayazılışlarını bularak sınıf panosunda sergileyiniz.پنجاه ، چهل ، سى ، بيست ، ده ، نه ، هشت ، هفت ، شش ، پنچ ، چار / چهار ،سه دو ، ، يك3. ETKİNLİKTürklerin tarih boyunca kullandığı takvimler nelerdir? Hicrî ve rumî tarihler miladi takvime göre nasıl belirlenir?Bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.4. ETKİNLİKHicri 1620, 1440, 1535 yıllarının miladi takvimdeki karşılıklarını bulunuz. Farklı miladi yıllar belirleyerek bu yıllarınhicri ve rumi yıl olarak hangi yıllara karşılık geldiklerini belirleyiniz.5. ETKİNLİKOcak, şubat, mart, nisan, mayıs, haziran, temmuz, ağustos, eylül, ekim, kasım, aralık aylarını Arapçadaki karşılıklarıylaeşleştiriniz. Günümüzde kullanılan “recep, şaban, ramazan ve muharrem” sözcüklerinin ay olarak hangi aylarakarşılık geldiğini bularak bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.BİLGİGünümüz TürkçesindekiSayılarOsmanlıTürkçesindekiSayılarFarsça Sayıların OkunuşuFarsça Sayıların Yazılışı1۱yekيك2٢düدو3٣seسه4٤چار چهار çehar - çar5٥pençپنچ6٦şeşشش7٧heftهفت77

8٨heştهشت9٩nühنه10۱۰dehده20۲۰bistبيست30۳۰siسى40٤۰çihil - çilچهل چل50٥۰pencahپنجاه60٦۰شست شصت şest - şast70٧۰heftadهفتاد80٨۰heştadهشتاد90٩۰nevedنود100۱۰۰sadصد1000۱۰۰۰hezarهزار10000۱۰۰۰۰tumanتومانArapça Ay AdlarıOcakMuharremمحرمTemmuzRecepرجبŞubatSaferصفرAğustosŞabanشعبانMartRebiyülevvelربيع الاولEylülRamazanرمضانNisanRebiyülahirربيع الاخرEkimŞevvalشوالMayısCemaziyelevvelجماذى الاولKasımZilkadeذى القعدهHaziranCemaziyelahirجماذى الاخرAralıkZilhicceذى الحجه78

UYARIArap takvimi ay eksenli bir takvimdir, bir yıl 355 gündür. Bu sebeple ocak, muharrem ayı karşılığı olarak görülmemelidir.Farsça Gün AdarıPazartesiSalıÇarşambaPerşembeCumaCumartesiPazarDoşenbeSeşenbeÇeharşenbePencşenbeCom’eŞenbeYekşenbeدو شنبهسه شنبهچهار شنبهپنجشنبهجمعهشنبهيکشنبه6. ETKİNLİKAşağıdaki şiiri okuyunuz. Şiirde geçen anlamını bilmediğiniz sözcükleri Osmanlı Türkçesi sözlüğünden bulunuz.Sözcüklerin Arapça mı Farsça mı olduğunu belirtiniz. Beğendiğiniz dizeleri ezberlemeye çalışınız.مرديوه نآغير آغير چيقه جقسك بو مرديونلردنأتكلركده كونش رنكى بر ييغين ياپراقو بر زمان باقاجقسك سمايه آغلايه رق ...صولر صاراردى ... يوزك پرده پرده صولمقدهقيزيل هوالرى سير ايت كه آقشام اولمقده ...اكيلمش ارضه ، قانار متصل قانار كللردورور علو كبى داللرده قانلى بلبللرصولرمى ياندى ؟ نه دن طونجه بكزيور مرمر ؟بو بر لسان خفيدركه روحه دولمقدهقيزيل هوالرى سير ايت كه آقشام اولمقده ..احمد هاشم79

7. ETKİNLİKAşağıdaki cümleleri ve dizeleri okuyunuz. Altı çizili ay- gün adlarının Arapça mı Farsça mı olduğunu belirleyip hangigün ya da aya karşılık geldiğini bulunuz.برقلرله سحابه لر صدچاكچهارشنبه يى سل الدىرمضان آيى اونملى بر ايدرشوال بر اى اديدر.‏ييللر كچيور كه ، يا محمد ،آيلر بزه هپ محرّم اولدى !هم رجب ايى و جمعه كيجه سىرحمه دوشدى اول دو عالم خواجه سىاول ربيع الاول آيى بى كماناون ايكينجى كيجه سيدى اول زمانكلدى ماه رمضانمشاد اولدى سويندى جانمهم دوشنبه كيجه سيدى بى خلافبويله در قول صحيح يوق اختلافابتدا جمعه كيجه سى رجبكرحمه دوشدى امرى ايله چالابك80

8. ETKİNLİKAşağıdaki şiiri okuyunuz. Şiirde geçen anlamını bilmediğiniz sözcükleri Osmanlı Türkçesi sözlüğünden bulunuz.Sözcüklerin Arapça mı Farsça mı olduğunu belirtiniz. Beğendiğiniz dizeleri ezberlemeye çalışınız.چناق قلعه شهيدلرينهشو بوغاز حربى ندر ؟ وارمى كه دنياده اشى ؟اك كسيف اوردولرك يوكله نيور دوردى بشى،‏- تپه دن يول بولارق كچمك ايچون مرمره يهقاچ دونانمايله صاريلمش اوفاجق بر قارايه.‏نه حياسزجه تحشد كه افقلر قاپالى!‏نرده - كوسترديكى وحشتله ‏”بو بر آوروپالى“‏ديديرير - ييرتيجى حس يوقسولى ، صيرتلان كومه سى ،وارسه كلمش ، آچيلوب محبسى ، ياخود قفسى!‏اسكى دنيا ، يكى دنيا ، بوتون اقوام بشر،‏قاينايور قوم كبى ؛ محشرمى حقيقت محشر.‏Seyit Onbaşı – Anıtkabir duvar resimleri81

يدى ايقليمى جهانك طورويور قارشيكده،‏اوستراليايله برابر باقيورسك قانادا!‏چهره لر باشقه ، لسانلر ، دريلر رنكارنك؛ساده بر حادثه وار اورته ده : وحشتلر دنك.‏كيمى هندو ، كيمى يام يام ، كيمى بيلمم نه بلا،‏هانى طاعونه ده ذلدر بو رذيل استيلا!‏آه او يكرمنجى عصر يوقمى ، او مخلوق اصيل،‏نه قادار كوزده سى موجود ايسه ، حقيله سفيل،‏قوصدى محمدجكك آيلرجه طوروب قارشيسنه؛دوكدى قارننده كى اسرارى حياسزجه سنه.‏ماسكه ييرتيلماسه حالا بزه آفتدى او يوز.‏مدنيت دنيلن قحبه ، حقيقت ، يوزسز.‏82

صوكره ملعونده كى تخريبه موكل اسباب،‏اويله مدهش كى : ايدر هر برى بر ملكى خراب.‏اوته دن صاعقه لر پارچالايور آفاقى؟بريدن زلزله لر قالديرييور اعماقى ؛بومبا شيمشكلرى بينندن اينوب هر سپرك؛سونيور كوكسنك اوستنده او آرسلان نفرك.‏يرك آلتنده جهنم كبى بيكلرجه لغم.‏آتيلان هر لغمك ياقديغى : يوزلرجه آدام.‏اولوم اينديرمه ده كوكلر ، اولو پوسكورمه ده ير؛او نه مدهش تيپيدر : صاورولور انقاض بشر،‏قافه ، كوز ، كوكده ، باجاق ، قول ، چكه ، پارماق ، ال ، آياقبوشانير صيرتلره ، واديلره صاغناق صاغناق.‏صاچيور زرهه بورونمش ده او نامرد اللر،‏ييلديريم يايليمى طوفانلر ، آلودن سللر.‏ويرييور يانغينى ، طورمش ده آچيق سينه لره ،سورو حالنده كزركن صاييسز طياره .طوپ تفكدن داها صيق ، كول له ياغان مرميلر .قهرمان اوردويى سير ايت كه بو ديده كولر ؛نه چليك طابيه لر ايستر،‏ نه سينر خصمندن ؛آلينير قلعه مى كوكسنده كى قات قات ايمان ؟هانكى قوت اونى ، حاشا ايده جك قهرينه رام ؟چونكه تأسيس الهى او متين استحكام .صاريلير ، اينديريلير موقع مستحكملر ،بشرك عزمنى توقيف ايده مز صنع بشر ؛بو كوكسلرسه خدانك ابدى سرحدى ؛‏”او بنم صنع بديعم ، اونى چيكنتمه“‏ ديدى .عاصمك نسلى - دييوردم يا - نسلمش كرچك ؛ايشته چيكنتمدى ناموسنى ، چيكنتميه جك .شهدا كوكده سى ، بر باقسه كا ، طاغلر ، طاشلر .او ركوع اولماسه دنياده اكيلمز باشلر .وورولوب ترتميز آلنندن اوزانمش ياتيور ،بر هلال اوغرينه يارب نه كونشلر باتيور !اى بو طوپراقلر ايچون طوپراغه دوشمش عسكر !83

كوكدن أجداد اينه رك اوپسه او پاق آلنى دكر .نه بويوكسك كه قانك قورتارييور توحيدى ،بدرك آرسلانلرى آنجاق بو قادار شانلى ايدى .سكا طار كلمه يه جك مقبرى كيملر قازسين ؟” كومه لم كل سنى تاريخه ديسه م صيغمازسك .هرج و مرج ايتديكك ادواره ده يتمز او كتاب ،سنى آنجاق ابديتلر ايدر استيعاب.‏‏”بو طاشكدر“‏ دييه رك كعبه يى ديكسم باشكه ؛روحمك وحينى طويسه م ده كچيرسه م طاشكه ؛صوكره كوك قبه يى آلسه مده ردا ناميله ،قانايان لحديكه چكسه م بوتون اجراميله ؛ابر نيسا نى آچيق تربه كه جاتسه م ده طاوان ،يدى قنديللى ثريايى اوزاتسه م اورادن ؛سن بو آويزه نك آلتنده بورونمش قانكه ،اوزانيركن ، كيجه مهتابى كتيرسه م يانكه ،تربه دارك كبى تا فجره قادار بكلتسه م ؛كوندوزين فجر ايله آويزه كى لبريز ايتسه م ؛تول له نن مغربى ، آقشاملرى صارسه م ياره كه .ينه بر شى ياپابيلدم دييه مم خاطره كه .سن كه صوك اهل صليبك قيرارق صولتنى ،شارقك اك سوكيلى سلطانى صلاح الدينىقليج آرسلان كبى اجلالنه ايتدك حيران .سن كه اسلامى قوشاتمش ، بوغويوركن خسران ،او دمير چنبرى كوكسنده قيروب پارچالادك ؛سن كه روحكله برابر كزر اجرامى آدك ؛سن كه ، اعصاره كومولسه ك طاشاجقسك . هيهات .سكا كلمز بو اوفقلر ، سنى آلماز بو جهات .اى شهيد اوغلى شهيد ، ايسته مه بندن مقبر ،سكا آغوشنى آش طورويور پيغمر .محمد عاكف84

Ölçme ve Değerlendirme SorularıA. Çoktan Seçmeli SorularAşağıdaki soruları yanıtlayınız1. Rumi takvime göre 1335 yılının miladi takvime çevrilmiş hali aşağıdakilerden hangisidir?A. 1956B. 1919C. 1918D. 1920E. 19572. Hicri takvime göre 1377 yılının miladi takvime çevrilmiş hali aşağıdakilerden hangisidir?A. 2000B. 1990C. 1999D. 1998E. 2001B. Doğru-Yanlış SorularıAşağıda verilen cümlelerde yer alan bilgiler doğru ise cümle başında verilen boşluğa “D”, yanlış ise “Y” yazınız.1. ( ) Rumi takvimde yılın başı mart ayıdır.2. ( ) Şemsî ve kamerî harfler Farsçaya özgüdür.harflerdir. harfleri, şemsî ‏”ت،‏ ث،‏ د،‏ ذ،‏ ر،‏ ز،‏ س،‏ ش،‏ ص،‏ ض،‏ ط،‏ ظ،‏ ل،‏ ن“‏ ) ( .3harflerdir. harfleri, şemsî ‏”ب،‏ ج،‏ ح،‏ خ،‏ ع،‏ غ،‏ ف،‏ ق،‏ ك،‏ م،‏ و،‏ ه،‏ ى،‏ ء“‏ ) ( .4C. Açık Uçlu SorularAşağıdaki soruları yanıtlayınız.1. Metin içinde geçen bir sözcüğün Arapça ya da Farsça kökenli olduğunu nasıl anlarsınız?…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………............................ekle- çokluk eklerinden hangileri Arapça kökenli, hangileri Farsça kökenli sözcüklere ‏”ها،‏ ات ون،‏ ين،‏ ان،“‏ 2.nir? Örnekler veriniz.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………............................85

1. EKGRUP DEĞERLENDİRMEAçıklama: Aşağıdaki form, grupta yer alan arkadaşlarınızı değerlendirmek içindir. Grupta, birlikte çalıştığınız herbir arkadaşınız için ifadeleri okuyarak değerlendirme yapınız. Eğer grup arkadaşınız okuduğunuz ifadedeki davranışıgerçekleştirdi ise o ifadenin altına “X” işareti koyunuz.SıraÖĞRENCİNİNAdı ve SoyadıÇalışmaya hazır oluşGrup arkadaşlarını dinlemeSorumlulukları paylaşmaGrup arkadaşlarını desteklemeTartışmalara katılmaGörüşlerini gerekçeleri ile ortaya koymaFarklı görüşlere saygı duymaGörev almaya istekli oluşZamanı verimli kullanmaAldığı görevleri zamanında tamamlamaYORUMLAR…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..................................................................................................................................................…86

2. EKÖZ DEĞERLENDİRMEAdı Soyadı :Numarası :Etkinliklerde sergilediğiniz performansı düşünerek aşağıdaki ifadeleri okuyup yanlarındaki boşlukları doldurunuz.1. Bu etkinlikte neler öğrendim? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..................................................................................................................................2. Neleri iyi yaptım? Neden? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………........................................................................................................................................3. Etkinlikte nerelerde zorlandım? Neden? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..................................................................................................................4. Nerelerde yardıma ihtiyacım oldu? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………………………………….........................................................................................................................5. Hangi alanda kendimi daha çok geliştirmeliyim? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………....................................................................................................6. Daha sonraki çalışmalarımda neleri farklı yapacağım? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………............................................................................................87

KISALTMALAR DİZİNİA . ArapçaF. FarsçaA.-F. Arapça ve Farsça birleşik sözcük.F.-A. Farsça ve Arapça birleşik sözcükSÖZLÜKA] عاجزانه]‏ (A.-F.) âcizâne] آفت]‏ (A.) âfet] احوال]‏ (A.) ahvâl] اقوام [ (A.) akvâm] اعماق]‏ (A.) amâk] آميزه [ (F.) âmîze] عندليب]‏ (A.) andelîb] عاطفت]‏ (A.) âtıfet] آتی]‏ (A.) âtî] عودت]‏ (A.) avdetacizce, alçakgönüllüce.afet, bela, felaket, güzel sevgili.haller, durumlar.kavimler.(umk‘un cem’i.) derinlikler.karışık, karışmış, mahlut.bülbül.şefkat gösterme.gelecek.geri dönüş.Bbahâ (F.) ا]‏ ]] بقيه]‏ (A.) bakıyye] بارد]‏ (A.) bârid] بد [ (F.) bed] بدخواه [ (F.) bedhâh] بديع [ (A.) bedî’] بليغ]‏ (A.) belîğ] بزم]‏ (F.) bezm] بيگانه [ (F.) bîgâne] بيكس [ (F.) bî-kes] بالفعل [ (A.) bilfiil] بالاستفاده [ (A.) bilistifâde] بيتاب [ (F.-A.) bîtâbdeğer, kıymet.geriye kalan, bakiye.soğuk.kötü.birinin kötülüğünü isteyen, kötü niyetli.güzel, yepyeni.fasih konuşan, fasih, düzgün.eğlence meclisi, içki meclisi.yabancı.kimsesiz.gerçekten, yaparak, katılarak, bizzat.yararlanarak, istifade ederek.yorgun, takatsiz.88

C] جبرا [ (A.) cebren] جفا [ (A.) cefâ] جهل [ (A.) cehl] جم غفير [ (A.) cemm-i gafîr] جناب [ (A.) cenâb] جبال [ (A.) cibâl‏[جزء]‏ (A.) cüz’zorla.üzme, eziyet etme.cahillik, bilgisizlik.insan kalabalığı.hazret.dağlar.parça, medrese alfabe kitabı.D] داخلی [ (A.) dâhilî] دارالمعلمين [ (A.) dârülmuallimîn] دلالت [ (A.) delâlet] ديده [ (F.) dîde] دوش [ (F.) dûşiç ile ilgili, iç yüze ait.erkek öğretmen okulu.delillik, yol gösterme.göz.omuz.E] ابکم [ (A.) ebkem] ابر [ (F.) ebr] اجرام [ (A.) ecrâm] ادوار [ (A.) edvâr] الآن [ (A.) el’an] الحان [ (A.) elhân] اليم [ (A.) elîm] امرنامه [ (A.-F.) emirnâme] امواج [ (A.) emvâc] انعام [ (A.) enâm] اندام [ (F.) endâm] أنفيه]‏ (A.) enfiyyedilsiz.bulut.cansız varlıklar, gök cisimleri.devirler, çağlar.şimdi.şarkılar, melodiler.acı, acıklı.ferman, emir belgesi.dalgalar.bâzı âyet ve sûreleri de ihtiva eden dînî dua kitabı.boy bos.burun otu.F] فجر [ (A.) fecr] فجرکاذب [ kâzib fecr -itan ağartısı.gerçek tan ağartısından önceki geçici aydınlık.89

] فسانه [ (F.) fesâne] فوق [ (A.) fevk] فوقانی [ (A.) fevkânî] فيض [ (A.) feyzefsane, masal.üst, üstü.üstteki, yukarıdaki.bereket, bolluk, ilim.G] غدر [ (A.) gadir] غفلت [ (A.) gaflet] غيظ [ (A.) gayz] گدا [ (F.) gedâ] گريو [ (F.) gırîv] گريه [ (F.) girye] غنجه [ (F.) gonca] غلغله [ (F.) gulgule] غربا [ (A.) gurebâhıyanet, fenalık eden.habersizlik, dikkatsizlik, dalgınlık.öfke.dilenci, yoksul.haykırış, çığlık.ağlama, ağlayış.açmamış tomurcuk, gonca.kaynaşma.garipler.H] خفی [ (A.) hafî] حقير [ (A.) hakîr] حموله [ (A.) hamûle] خارجی [ (A.) hâricî] حريم (A.)[ harîm] حريص [ (A.) harîs] حسبة الله [ (A.) hasbetenlillah] حسب حال [ (A.-F.) hasbihâl] حسن [ (A.) hasen] حشر [ (A.) haşr] خيرخواه [ (A.-F.) hayırhah] حضم [ (A.) hazm] هنگامه [ (F.) hengâme] هرج و مرج [ (F.) hercümerc] هجران [ (A.) hicrân] هدايت [ (A.) hidâyetgizli.değersiz, küçük, bendeniz, ben.yük.dış ile ilgili.kutsal, harem, avlu.hırslı.Allah rızası için.halleşme, dertleşme.güzel.kıyamet, haşır.iyiliksever.sindirim.kargaşa.kargaşa, dağınıklık, düzensizlik.ayrılık, ayrılık acısı.doğru yolu gösterme.90

] حصار [ (A.) hisâr] حفره [ (A.) hufre] خلوص [ (A.) hulûs] خمار [ (A.) humâr] حجت [ (A.) hüccetkale.çukur, oyuk, delik.içtenlik.mahmurluk.delil, belge.İ] اجلال [ (A.) iclâl] عفريت [ (A.) ifrît] احساس [ (A.) ihsâs] اختلاج [ (A.) ihtilâc] اقرار [ (A.) ikrâr] اکتفا [ (A.) iktifâ] ١ ] علت [ (A.) illet] التجا [ (A.) ilticâ] التماس [ (A.) iltimâs] امتزاج [ (A.) imtizâc] انفعال [ (A.) infiâl] انتخاب [ (A.) intihâb] انزوا [ (A.) inzivâ‏[عرفان [ (A.) irfân] استيعاب [ (A.) istî’âb] استفسار]‏ istifsâr etmek] استحکام [ (A.) istihkâm] استحصال [ (A.) istihsâl] استهزا [ (A.) istihzâ] استقبال [ (A.) istikbâl] استمداد [ (A.) istimdâd] اشتياق [ (A.) iştiyâkululama.mitolojik canavar.hissettirme.çırpınma, seğirme.itiraf, dile getirme, kabullenme.yetinme.hastalık, sebep.sığınma.kayırma.uyuşma, uzlaşma.kırılma, gücenme.seçme, seçilme, seçim.köşesine çekilme, tek başına yaşama.bilme, kültür.kapasite, alım gücü, sığdırma.açıklama istemek.sağlamlık, siper.elde etme, elde edilme, üretim.alay.karşılama, gelecek, kıbleye dönme.yardım isteme.şevklenme, şevk duyma.K] قال [ (A.) kâl] قامت [ (A.) kâmetsöz, laf.boy.91

] قصر [ (A.) kasr] قسوت [ (A.) kasvet] قوی [ (A.) kavî] کدخدا [ (F.) kedhüda] كأن [ (A.) keenne] کهکشان [ (F.) kehkeşân] کرم [ (A.) kerem] کثيف [ (A.) kesîf] لطيف [ (A.) latifkasır, köşk.katılık, gönül darlığı.güçlü.kâhya.sanki, güya, gibi, benzer.samanyolu.cömertlik.yoğun, kalın, koyu.hoş, yumuşak.L] لب [ (F.) leb] لبريز [ (F.) leb-rîz] لمعه [ (A.) lem’a] لرزش [ (F.) lerziş] لوحه [ (A.) levha] ليالی [ (A.) leyâlî] ليل [ (A.) leyl] لياقت [ (A.) liyakat] لطف [ (A.) lutfdudak.taşıcı, ağzına kadar dolmuş.parıltı.titreme.plaka, tabela.geceler.gece.yaraşma.iyilik, lütuf, güzellik.M] مغرب [ (A.) mağrib] محبس [ (A.) mahbes] ماهيت [ (A.) mahiyet] محکوک [ (A.) mahkûk] محلول [ (A.) mahlul] محروم [ (A.) mahrum‏[محشر [ (A.) mahşer] مع مافيه [ (A.) mamâfih] معمور [ (A.) mamûr] مريض [ (A.) mariz] مصلحت [ (A.) maslahatbatı, akşam namazı.hapishane.asıl, esas, içyüzü.kazılmış, kazılarak yazılmış, yontulmuş.erimiş, çözülmüş, hallolmuş.yoksun.kıyamet yeri, aşırı kalabalık.bununla birlikte.bayındır, imar edilmiş.hasta.iş, dirlik düzenlik.92

] مظله [ (A.) mazille] معذور [ (A.) mazur] مبهوت [ (A.) mebhût] مجهول [ (A.) mechûl] مجموع [ (A.) mecmû’] مديون [ (A.) medyûn] مهيب [ (A.) mehîb] ملال [ (A.) melâl] ملعون [ (A.) melun] مناصب [ (A.) menâsıb] مناظر [ (A.) menâzır] مرمگريز [ (F.) merdümgiriz] مسرت [ (A.) meserret] مسحور [ (A.) meshûr] مسرور [ (A.) mesrûr] مشئوم [ (A.) meş’um] مشهد [ (A.) meşhed] مشرب [ (A.) meşreb] موجوديت [ (A.) mevcûdiyyet] موهوم [ (A.) mevhûm] موزون [ (A.) mevzun] مأيوس [ (A.) meyus] منوال [ (A.) minvâl] معتاد [ (A.) mu’tâd‏[معامله [ (A.) muamele] معما [ (A.) muamma] مبصر [ (A.) mubassır] مغبر [ (A.) muğber] محافظه [ (A.) muhafaza] مخيل [ (A.) muhayyel] مقارن [ (A.) mukarin] مونس [ (A.) munis] مراقبه [ (A.) murakabekıldan yapılma büyük çadır.özürlü.şaşkın.bilinmeyen.toplam, tümü.borçlu.heybetli.sıkıntı, usanma.lanet olası.makamlar.manzaralar.insanlardan kaçan.sevinç.büyülenmiş.sevinçli.uğursuz, şom.şehit düşülen yer.yaratılış, tabiat, içme yeri.var olma, varlık.asılsız, kuruntuya dayalı.biçimli, düzgün, vezinli.umutsuz, üzgün.tarz, yol.alışılmış.işlem, davranış.bilmece.okul düzenini sağlayan görevli.kırgın, gücenik.koruma.hayal edilen.bitişik, ulaşmış, erişmiş.cana yakın, alışılmış.denetim, kendi iç dünyasına dalma.93

] مرصع [ (A.) murassa] مصاحبه [ (A.) musahabe] مستطيل [ (A.) mustatîl] مطابق [ (A.) mutâbık] معتدل [ (A.) mutedil] متصل [ (A.) muttasıl] مظلم [ (A.) muzlim] مبين [ (A.) mübin] مجهز [ (A.) mücehhez] مجلا [ (A.) mücellâ] مداهن [ (A.) müdâhin] مهلک [ (A.) mühlik] ممثل [ (A.) mümessil] منجمد [ (A.) müncemid] منفعل اولمق [ olmak münfail] منحل [ (A.) münhal] منسجم]‏ (A.) münsecim] منتهى [ (A.) müntehî] مروت [ (A.) mürüvvet] مستهزی [ (A.) müstehzi] مستوفى [ (A.) müstevfâ] متعاقب [ (A.) müteakib] متفکر [ (A.) mütefekkir] متخيل [ A.) mütehayyil] متحير [ (A.) mütehayyir] متناسب [ (A.) mütenasib] متناظر [ (A.) mütenâzır] متوازن [ (A.) mütevâzin] متوجه [ (A.) müteveccih] متوکل [ (A.) mütevekkil] متولد [ (A.) mütevellid] موكل]‏ (A.) müvekkel] مزين [ (A.) müzeyyendeğerli taşlarla süslenmiş.konuşma, sohbet etme.istitâle eden, uzayan, (geo.) *dikdörtgen.uyan, uyumlu.ılıman, mülayim, hoşgörülü.sürekli, durmadan.karanlık.açıklayan, açıklayıcı.donanmış.cilalı.müdahene eden, yüze gülen, dalkavuk.öldürücü.Temsilci, sınıf temsilcisi.donuk.gücenmek, alınmak.boş, açık.insicamlı, düzgün.nihayet bulan, sona eren, biten, son, en.insanlık, iyilik.alaycı.kâfi derecede, yeteri kadar, tam.ardından.düşünür, düşünceli.tahayyül eden, hayâle dalan, hayal kuran.şaşkın, şaşırmış.uygun, uyumlu.birbirine bakan, simetrik.oranlı, uyumlu, dengeli.dönük, yönelik.tevekkül eden, her işini Tanrı’nın iradesine bırakan.doğan, ileri gelen, kaynaklanan.vekil tâyin edilen, vekil edilen kimse.süslü, ziynetli.94

N] نامساعد [ (F.-A.) nâmüsaid] نفحه [ (A.) nefhaNefs-ül-emr] نقاهت [ (A.) nekahet] نظارت [ (A.) nezâret] نگاه [ (F.) nigâh] نسيان [ (A.) nisyân] نياز [ (F.) niyâz] نجوم [ (A.) nücum] نمايش [ (F.) nümayişuygun olmayan.üfürme.bu işin aslı, özü.hastalıktan sonraki tehlikeli geçiş dönemi.nazırlık, gözetme.bakış.unutma, unutulma.yalvarma, dua.yıldızlar, astoroloji.gösteri.P] پايان [ (F.) pâyân] پرور [ (F.) perver] پيدا [ (F.) peydâ] پيکر [ (F.) peyker] پنهان [ (F.) pinhan] پخته [ (F.) puhteson.yetiştiren, eğiten, büyüten, besleyen.ortada, açıkta.yüz.gizli, saklı.pişmiş, pişkin, olgun.R] ربط [ (A.) rabt] رام [ (F.) ram] رايحه [ (A.) râyiha] رايحه دار [ (A.-F.) râyihâdâr] رفيق [ (A.) refik‏[رفتار [ (F.) reftâr] رمز [ (A.) remiz] روزن [ (F.) revzen] رجال [ (A.) ricâl] ردا [ (A.) ridâ] رئه [ (A.) rie] رقت [ (A.) rikkatbağlama.itaat eden, boyun eğen .koku.kokulu.arkadaş, yoldaş.gidiş, davranış.sembol, işaret, rumuz.pencere.erkekler, üst düzeyde bulunanlar.örtü, hırka, derviş postu.akciğer.incelik, hassaslık, acıma.95

S] سعی [ (A.) sa’y] صدمه [ (A.) sadme] صفوت [ (A.) safvet] صحرا [ (A.) sahra] ساعقه [ (A.) sâika] سائل [ (A.) sâil] ثقيل [ (A.) sakil] ساکت [ (A.) sâkit] صليب [ (A.) salib] ثالث [ (A.) sâlis] سانح [ (A.) sânih] ثانيا [ (A.) sâniyen] صولت [ (A.) savlet] صيحه [ (A.) sayha] سمع [ (A.) sem’] ثنا [ (A.) senâ] سرمست [ (F.) sermest] سرتيز]‏ (F.) ser-tîz] سروستان [ (F.) servistân‏[صيراجا]‏ sıraca] سرايت [ (A.) sirâyetçalışma, çaba gösterme.çarpma, vurma, tokuşma, musibet.saflık, temizlik, arılık.çöl, kır.yıldırım.dilenci, soran, akan.ağır, hoş olmayan, yakışmayan.suskun.haç.üçüncü.zihin ve fikirde hâsıl olup çıkan, fikre doğan.ikincisi, ikinci olarak.akın, saldırı.haykırış.işitme, kulak.övgü.sarhoş.ucu, baştarafı sivri olan; keskin.servilik.(dâ-ül-hanes) insan ve hayvanda kıl ve tüy döken birhastalık.bulaşma, geçme.Ş] شاهراه [ (F.) şâhrâh] شباب [ (A.) şebâb] شفيق [ (A.) şefîk] شهبال [ (F.) şehbâl] شهيق [ (A.) şehîk] شکوا [ (A.) şekvâ] شرائط [ (A.) şerâit] شتابان [ (F.) şitâbânanayol.gençlik.müşfik, şefkatli.kanattaki en uzun tüy.nefesi içeri alırken seslenme; hıçkırık, soluk alma.şikayet, sızlanma.koşullar.koşan, seğirten.96

] شعاع [ (A.) şuâ] شئون [ (A.) şuûnışın.işler, olaylar.T] طاعت [ (A.) tâat] تبصبص [ (A.) tabasbus] تا بصباح [ tâ-be-sabâh] تحسر [ (A.) tahassür] تحسس [ (A.) tahassüs] تحشد [ tahaşşüd] تحقيق [ (A.) tahkik] تحت البحر [ (A.) tahtelbahir] تقلص [ (A.) takallüs] تاراج [ (F.) târâc] طراوت [ (A.) tarâvet] تارومار [ (F.) târümâr] طاعون [ (A.) tâûn] طيف [ (A.) tayf] تبعيد [ (A.) teb’îd] تبديل [ (A.) tebdîl] تدريسات [ (A.) tedrîsât] تفرقه [ (A.) tefrikatehevvür (A.) [ ور ]] تکاپو [ (F.) tekâpu] تکميل [ (A.) tekmîl] تلقی [ (A.) telakkî] تلقين [ (A.) telkîn] تمديد [ (A.) temdîd‏[تمنا]‏ temennâ] ترقی [ (A.) terakkî] توكل [ tevekkel] توحيد [ (A.) tevhîdibadet, itaat.yardakçılık, yaltaklanma.sabaha kadar.özlem duyma, üzülme.duygulanma, hislenme.birikme, yığılma, toplanma.araştırma, gerçeği arama.denizaltı.kasılma.yağma.tazelik.dağınık, perişan.veba.korkudan karanlıkta görünen hayalet.uzaklaştırma, sürgün etme.değiştirme, dönüştürme, değişiklik.öğretim.bölücülük, ayrılma.küplere binme, köpürme.telaş, koşuşturma, dalkavukluk.tamamlama, bütün, tüm.anlayış, görüş, değerlendirme.öğretme, kulağına anlatma.uzatma, süre uzatma.eli başa götürerek verilen selam.ilerleme, gelişme.işi oluruna bırakan, kaderine razı olan.birleştirme, Tanrı’yı bir bilme.97

] تظاهر [ (A.) tezâhür] تزيين [ (A.) tezyînortaya çıkma, belirme.süsleme, süslenme.U] علوی [ (A.) ulvî] عمان [ (A.) ummân] عزلت [ (A.) uzletyüce.okyanus.köşesine çekilme.Ü] الفت [ (A.) ülfetdostluk, kaynaşma, görüşme, konuşma.V] واهی [ (A.) vâhî] وخيم [ (A.) vahîm] واضح [ (A.) vâzıh] وجد [ (A.) vecdyararsız.korkunç.açık, net.coşku.Y] يگانه [ (F.) yegânebiricik.Z] ضعفی [ (A.) za’fî] ظلام [ (A.) zalâm] ظواهر [ (A.) zavâhir] زفير [ (A.) zefir] ذی قدرت [ (A.) zîkudret] ضياء [ (A.) ziyâ’] ذهول [ (A.) zühûl] ذل [ (A.) züllzayıflıkla ilgili, zaaf ile ilgili.karanlık.dış yüzler.göğüs geçirme, nefes verme, soluğu dışarı verme.güçlü, kudretli.ışık.dalgınlıkla unutma.alçalma, alçaklık, düşkünlük, zillet.98

KAYNAKÇA• Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Eski ve Yeni Harflerle5. Ofset Baskı, Ankara, 1982.• Ergin, Prof. Dr. Muharrem, Osmanlıca Dersleri, Boğaziçi Yayınları, 41. Baskı, İstanbul, 2011.• İmlâ Lûgati, Dil Encümeni Tarafından Tertip Edilmiştir, Cüz:5, İstanbul Devlet Matbaası, 1928.• Timurtaş, Prof. Dr. Faruk, Osmanlı Türkçesine Giriş, Alfa Yayım Dağıtım, 27. Baskı, İstanbul,2008.• Timurtaş, Prof. Dr. Faruk, Osmanlı Türkçesi Metinleri, Umur Reklamcılık ve Matbaacılık, 4. Baskı,İstanbul, 1986.• Aksoyak, İ. Hakkı, Osmanlı Türkçesi Okuma Kitabı, Graffiker Yayınları, 6. Baskı, Ankara, 2010.• Özkan, Prof. Dr. Mustafa, Enfel Doğan, Fatih Kemik, Mustafa Uluçay, Çözümlemeli Osmanlı TürkçesiMetinleri, Çağrı Yayınları, İstanbul, 2003.• Akkoyunlu, Prof. Dr. Ziyat, Kolay Osmanlıca, İldem Yayınları, Ankara, 2009.• Kurt, Prof. Dr. Yılmaz, Osmanlıca Dersleri, Akçağ Yayınları, 12. Baskı, Ankara, 2009.• Örs, Derya, Ahmet Eryüksel, Hicabi Kırlangıç, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü (Ciltli), Gün Yayıncılık,Ankara, 2006.http://malikasap.blogcu.com/odemis-efesi-www-malikasap-com/343609499

40ارنكوينده بهارجانان آرامزده بر آدكدى‎٬‎شريين كىب حسن وآنه عنوانبر ساحله هم شرفدى‎٬‎ هم شان‎٬‎پارالتديغى حافظه مده هر آنبر شعرى خاطرالتان قاديندى.‏دوغمشدى ايچمده تا دريندنييلديزلرى ماوى بر مسانك.‏حظيله خراب ايدم أداكك‎٬‎حاال متخيلم صداكككوكلمده قاالن عكسلرندن.‏موسم ايىي كائنات ايىي يدى‎٬‎ييلديزلر او يانده‎٬‎ بز بو يانده‎٬‎خوليا كىب خوش كچن زماندهصاندم كه كوزللكك جهاندهبر سلطنتك كوزللكىيدى.‏استانبولك اويله در هبارى‎٬‎بر عشق اوىل ويردى آشنالق‎٬‎آيلرجه خيال ايچنده قالدق‎٬‎ظنمجه ارنكوينده آرتيق.‏كورمز فلك اويله بر هبارى.‏حيىي كمال94

39عطرىبويوك عطرى يه اسكليلر ديرلر:‏بزم اوز موسقمزك پريى.‏او قادار خلقى سوق ايدوب ير ير‎٬‎او شفق وقتنك جهانكريى‎٬‎نيجه بايرملرك صباح ايركنكوكى طوپ سسلريله كورلركن.‏سويلمش سلطنتلى تكبريىتا بوديندن عراقه مصره قادارفتح ايديلمش اوزاق ديارلردنوطن افقنده حر اسن روزكارسس كوتورمش بوتون هبارلردن.‏او دها اويله طوپالمش كه بزىيدى يوز ييل سورن حكايه مزىديكله مش اختيار چنارلردن.‏موسيقيسنده بر طرفدن دينبر طرفدن بوتون حيات آقمش.‏هر طرفدن بوغاز او شهر آيني‎٬‎ماوى طوجنه يله كور فرات آقمش.‏نيجه سسلرله كوك و يرلرمز‎٬‎حزمنز‎٬‎ شوقمز‎٬‎ ظفرلرمز‎٬‎بزه بكزه ر او كائنات آقمش.‏دنكله دم چوق زمان نواكارىبر ترمن كه هم ككيش‎٬‎ هم شوخ.‏داغيلريكن نوانك اسرارىباشاليور شرق افقلرنده وضوح‎٬‎مست اولوب سوزلرنده هر هجه دنيوله دومشش برر برر كيجه دنيورييور فجره اللى ميليون روحقيصقانوب كيزله مش قضا و قدربلكه بيكدن زياده بسته سىن.‏بزه مرياثى قالدى يكرمى اثر‎٬‎نعتيدر اك مهيىب‎٬‎ اك دريىن‎٬‎واقعا ىن،‏ قدم كلنجه ديلهخيزالنان مولوى مساعيلهيدى قات عرشه چيقمش آييىن.‏او كه بر احتشاملى دنيايهسس و تل قدرتيله حاكمدى‎٬‎عادتا بكزه يور معمايه‎٬‎علمامزده بيلميور كيمدى.‏او اثرلر بوكون دفينه ميدر؛ابديتده بر خزينه ميدى ٬بر بيلن وار مى نرده در شيمدى؟اويله بر موسيقى ىي اورتن اولومبر تسلى برياقمز انسانده.‏حمتمل كورميور هنوز كوكلم‎٬‎چوق ساعتلر كچنجه هجراندهدوشولور بر خياله ذوق آلينري:‏بلكه حاال او بسته لر چالينريكميلر كچمني بر عمانده.‏يجيى كمال93

38نرده سككيجه لني بر سس بوله ر اويقومى‎٬‎ايچم اورپرمه يله دوالر:‏ ‏»نرده سن؟«‏آرايورم ييللر وار كه بن اوىن‎٬‎عاشقييم بىن چاغران بو سسككون اولور سورويوب بىن دربدربو سس روزكارلره قاريشري كيدر.‏كون اولور پيشمدن يورور برابر‎٬‎آكسزين هايقريير بكا:‏ ‏»نرده سك؟«‏بوتون سوكيلرى آتيپ ايچمدن‎٬‎وارلغمى يالكز اوكا ويردم بن.‏الويرير كه بر كون بكا دريندن‎٬‎تا دريندن بر كون بكا ‏»كل!«‏ ديسني.‏احمد قتسى92

37سه ره ناديشيل پنجره كدن بر كل آت بكا‎٬‎ايشيقلرله دولسون قلبمك ايچى.‏كلدم ايشثه موسم كىب قاپيكه‎٬‎كوزلرمده بولوط‎٬‎ صاچلرمده چيك.‏آچيالن بر كلسك سن ياپراق ياپراق‎٬‎بن عشقمله هبار كتريدم سكا.‏طوزىل يوللرندن كچديكم اوزاقاقليمدن شرقيلر كتريدم سكا.‏شفاف داماللرله تيرته ين آغريغنجه نك آلتنده بوكوملش هرساقسنكچون داللردن سوزولن عطر‎٬‎سنكچون يامسني قرنفيل زنبق.‏بر قوش سسى كلري دوداقلركدن‎٬‎كوزلرك كوكلمده آچان نركسلر.‏دوشن بر اوپوشدر ياكاقلرندن‎٬‎مور آقاسيه لرده اورپره ن سحر.‏پنجره كدن بر كل آتديغك زمانايشيقلرله دوالجق قلبمك ايچى.‏كچيورم موسم كىب قاپيكدن‎٬‎كوزلرمده بولوط‎٬‎ صاچلرمده چيك.‏احمد محب91

36حكايهسنك دوداقلرك پنبهاللرك بياض‎٬‎آل طوت اللرمى ببكطوت براز.‏بنم دوغديغم كويلردهجويز آغاچلرى يوقدى.‏بن بو يوزدن سرينلكه حسرمت.‏اوقشا براز.‏بنم دوغديغم كويلردهبوغداى تاراللرى يوقدى.‏داغيت صاچلركى ببك‎٬‎صاوور براز.‏بنم دوغديغم كويلردهمشال روزكارلرى اسه ردى‎٬‎و بو يوزدن دوداقلرم چاتالقدر‎٬‎اوپ براز.‏آقشاملرى أشقيالر باصاردى.‏بن بو يوزدن يالكزلغى هيچ سومم‎٬‎قونوش براز.‏بنم دوغديغم كويلردهانسانلر كومله سىن بيلمزدى.‏بن بو يوزدن بويله ناچار قاملشم‎٬‎كولدور براز.‏سن توركيه كىب آيدنلق و كوزلسك‎٬‎بنم دوغديغم كويلرده كوزلدى‎٬‎سنده آكالت دوغديغك يرلرى‎٬‎آكالت براز.‏جاهد كوله بىبنم دوغديغم كويلرى90

35اوتوز بش ياش شعرىياش اوتوز بش يولك ياريسى ايدر،‏دانته كىب اورتاسنده يز عمرك‎٬‎ده ليقانلى چاغمزده كى جوهر‎٬‎يالورمق ياقارمق نافله بو كون‎٬‎كوزكك ياشنه باقمادن كيدر.‏شققلرمه قار مى ياغدى نه وار؛بنم مى أللهم بو چيزكيلى يوز؟يا كوزلر آلتنده كى مور حلقه لر!‏نه دن بويله دمشان كورونورسكزييللر ييلى دوست بيلديكم آينه لر؟زمانله ناصل دكيشيور انسان..‏هانكى رمسمه باقسم بن دكلم.‏نرده او كونلر او شوق او هيجان؛بو كولر يوزىل آدام بن دكلم.‏ياالندر قايغيسز اولديغم‎٬‎ ياالن؟خيال ميال شيلردن ايلك عشقمز‎٬‎خاطره سى بيله ياباجنى كلري؛حياته برابر باشالديغمزدوستلرله ده يوللر آيريلدى بر بر؛كتدكجه آرتيور يالكزلغمز.‏كوك يوزينك باشقه رنكىده وارمش...‏كچ فرق ايتدم طاشك سرت اولديغىنصو انساىن بوغار آتش ياقارمش‎٬‎هر دوغان كونك بر درد اولديغىىنانسان بو ياشه كلنجه آكالرمش.‏آيوا صارى‎٬‎ نار قريمزى‎٬‎ صوك هبار‎٬‎هر ييل براز داها بنمسه ديكم.‏نه دونوب دورويور هواده قوشلر‎٬‎نردن چيقدى بو جنازه‎٬‎ اولن كيم؟بو قاچنجى باغچه كوردم تارمار؟نيلرسك اولوم هركسك باشنده.‏اويودك اويانامادك اوالجق.‏كيم بيلري نرده‎٬‎ ناصل‎٬‎ قاچ ياشنده‎٬‎بر منازلق سلطنتك اوالجق‎٬‎ختت مثاىل او مصال طاشنده ...جاهد صدقى طاراجنىجاهد صدقى89

34بر كيجهاون دورت عصر اوّل،‏ ينه بر بويله كيجه يدى،‏قومدن،‏ آيك اون دوردى،‏ بر اوكسوز چيقيويردى!‏لكن،‏ او نه خسراندى كه:‏ حس ايتمدى كوزلر؛قاچ بيك سنه در،‏ حال بو كه،‏ بكلشمه ده لردى!‏نردن كوره جكلر؟ كوره مزلردى طبيعى:‏بر كرّه،‏ ظهور ايتديكى چول اك صاپا يردى؛بر كرّه ده ، معمورهء دنيا،‏ او زمانلر،‏حبرانلر ايچنده يدى،‏ بو كوندن ده برتدى.‏صريتالنلرى كچمشدى بشر يريتيجيلقده؛ديشسزمى بر انسان،‏ اوىن قاردشلرى يردى!‏فوضى بوتون آفاقنه صارمشدى زمينك،‏صالغيندى،‏ بو كون شرقى ييقان،‏ تفرقه دردى.‏ديركن،‏ بويومش،‏ قريقنه كلمشدى كه اوكسوز،‏باشلرده كزن قانلى آياقلر صويه ايردى!‏بر نفخه ده انسانلغى قورتاردى او معصوم،‏بر محله ده قصريلرى،‏ كسرالرى سردى!‏عجزك كه،‏ ازيلمكدى بوتون حقّى،‏ ديريلدى؛ظلمك كه،‏ زوال عقلنه كلمزدى،‏ كربدى!‏عامللره رمحتدى،‏ أوت،‏ شرع مبيىن،‏شهبالىن عدل ايسته يه نك يوردينه كردى.‏دنيا نه يه صاحبسه،‏ اونك ويركيسيدر هپ؛مديون اوكا مجعيىت،‏ مديون اوكا فردى.‏مديوندر او معصومه بوتون بر بشريّت...‏يا رب،‏ بيزى حمشرده بو اقرار ايله حشرايت.‏حلوان ۱۱ ربيع االول ۱۳4۷محمد عاكف88

- سكا مشؤم بر خرب درويش،‏سوكيلك كيتدى چوق زمان اول!‏بللى يورغونسك اختيار،‏ بكا كل!‏مسافر اول بو كيجه!‏چيلديران فرطينايله كيتدكجهديشارده صانكه قاراكلقده آرتييور،‏ مدهش!‏بلكه حجرمده مضطرب روحكبوالجقدر براز حضور و سكون...‏اودامده بر كوشه نك كولكه سنده كيزلندى.‏اودامده هر يره قسوتلى بر سكوت ايندى.‏كچدى سس سزجه بر زمان آرادن..‏ديدم كه:‏ مامتى،‏ هجراىن ىب هنايه اوالنبو عشقك ايسته يورم آكالمق فسانه سىن،‏ديكله مك نايكك ترانه سىن!‏ترمن ايتمه ىي آرزو ايدرميسك دوستم؟سىن رومحله ايشته ديكله يورم:‏ترمنصرصرلره مهراه،‏ بويوك داغلرى آشدم،‏چيغلرله دوالشدم،‏- صاندم كه شتامبله بر اميده ياناشدم.‏آعصار كلوب كچدى؛ فقط بوملادى پايانرومحده كه هجران!‏سرمست اوالرق كچمش افقلردن او دلرب؛قوشلرله چيچكلرله برابر..‏- بيلمم نه يه اوملش بكا مغرب؟بيهوده ‏-دميش-‏ اوملاسني آرقاده شتابان؛يوق وصلمه امكان!‏يوللرده صرارمش داغيالن كللره صوردم،‏سنبللره صوردم،‏لب بسته و هجرانزده بلبللره صوردم؛- بيلمه م كه بولوطلرده مى كوكلرده مى پنهان -ايواه،‏ جواب ويرمه ديلر:‏ نرده او فتان؟صوردم كيجه ييلديزلر اوزاقدن باقيوردى،‏داغلرده پيكارلر آقيوردى،‏بر كويلو قادين يرده بر آتش ياقيوردى..‏بردن بره ييلديزلر اوچوب اولدى كريزان،‏مبهوت قادين.‏ صوصدى پيكارلرده كى احلان!‏كزدم،‏ آرادم هر يرى بر فرطينه اولدم؛بيهوده يورولدميالكز شوىن كوردم،‏ شوىن بولدم،‏يالكز شوىن دوميقده مي أآلن:‏هجران..‏ ينه هجران..‏ ينه هجران!‏صباح اوياندم،‏ اودام بوشدى نيم مظلمدى؛يوقدى هيچ كيمسه دن أثر شيمدى.‏بن اويوركن ياتاقده آسوده،‏دومانلرى جاملرى اورمتش برر بياض پرده...‏آرادم:‏ اختيار عجب نرده؟يوقدى هيچ بر أثر..‏ قفسلردهساده بوزدن عصا قرييقلرى وار،‏آچيق قاالن قاپيمككنارلرنده بياض،‏ حمرتم بياض صاچلر!..‏اورخان سيفى87

33فرطينا و قارفيرطيناقودورمشسه ك ده كيزدن انتقام آل!‏افقلردن ظالم آل!‏آغاچلر ييق،‏ بولوطلر چاك چاك ايت!‏بوتون دنياىي ايسرتسه ك هالك ايت!‏فقط يالكزبنم سسز و ايصسزشو حجرمدن چكيل،‏ خوليامى بوزما!‏بنم رؤيا مى بوزما!‏نه در تتهورك اى باد،‏بو بيتمه ين فرياد،‏بو صيحه لر،‏ بو غريو؟اى ديو،‏قودورمشسه ك ده كيزدن انتقام آلافقلردن ظالم آلقرييلسني چيلديران ضربه دن امواجبوتون ساحللر اولسون حمو و تاراج!..‏بنم يالكز اوزاقالش مسكنمدن،‏چكيل،‏ كيت روزمندن!‏اى سرسرى چكيل!‏رومحده منفعلبر شى وار...‏ آه،‏ سكون ايسته رم سكون!‏جمنونقودورمشسه ك ده كيزدن انتقام آلافقلردن ظالم آل!‏بويوك قوشلر،‏ اوزاق داغلرده قالسني آشيانسز!‏مسالر كهكشانسز!‏كوكلرده يانان جنوم سونسون!‏كوسته ر يكى هجوم،‏ سونسونمهتاب كوپكلى دالغالرده!..‏روحكده بر انتقام واردهبيتمه زسه بو چارپينيشله أى باد،‏بيهوده ئوكمده ايتمه فرياد؛داغلر،‏ قايالرله كيت قوجاقالشفقط يالكز بنم سس سز حميطمدن اوزاقالش!‏براق،‏ يانسني شو ساكن حجره مك صولغون شعا عى؛براق قالسني شو حمزون التماعى!‏قارديشارده يورغون آدميلر..‏ چاليندى صوكره قاپيم؛‏»عجب كلن بو زمان كيم؟ « ديدم،‏ كيدوب آچدم.‏كورجنه قلبمى اويناتدى بر كوچوك لرزش:‏غريب چهره ىل،‏ اعصار ديده بر درويش!‏ألنده بوزدن عصا،‏ قولتغنده بر ىن وار؛اوموزلرنده اوزون،‏ مب بياض اوزون صاچلر...‏- نه وار،‏ ديدم،‏ نره دن كلدك اختيار،‏ نه آدك؟نه دن بو قورقوىل يوللرده بويله كيچ قالدك؟- اوزاق،‏ اوزاق..‏ ديدى،‏ جمهول،‏ اوزاق افقلردن..‏سوروكله يور بىن رومحده دويديغم هجران!‏قطبلرك كچه رك منجمد ده كيزلريىن،‏اميدميك آرادم هر طرفده ايزلريىن،‏ياباجنى يوللرك اوستنده آغالدم،‏ قوشدم؛هبارك عاشقى مي ‏»قيش«‏ در امسم أى دوستم!‏- انيس هبيجه -86

32كوزلركرومحده كيزىل بر أملمى آراركوزلرميه باقوب داالن كوزلرك؟عقلمه كلمدك بيلمه جه صورار،‏بىن خوليالره صاالن كوزلرك.‏نكاهك كوكلمه اى پرى پيكر،‏ليال حسرتك حزنىن دوكه ر!‏قاراكلقلر كىب ييقلري،‏ چوكه رايچمده ير ايدوب قاالن كوزلرك.‏حضوركده بعضاً‏ بنلكم ارير،‏طورك خلوصمدن شبهه كوسرتير؛بعضاً‏ ده نه اوملز اميدلر ويريرصرب و قرارمى آالن كوزلرك.‏غمزكده ظاهر اى عمرميك وارى،‏فسون حسنكك بوتون اسرارى؛نشر ايدر عامله رنك هبارىقويو منكشه يه چاالن كوزلرك!‏سحردر شبهه سز بوتون بو شيلر،‏باقشك ذهنمى پريشان ايلر.‏بكا عشق ايلندن افسانه سويله رعشقه اينامنايان ياالن كوزلرك.‏رضا توفيق85

31پك حزين بر مولد كيجه سى۱۳ ربيع االول ۱۳۳۱ييللر كچيور كه،‏ يا حممد،‏آيلر بزه هپ حمرّم اولدى!‏آقشام نه كونشلى بر كيجه يدى..‏ايواه،‏ اوده ليل مامت اولدى!‏عامل بو كون اوچ يوز اللى ميليونمظلومه يامان بر عامل اولدى:‏چكنندى حرمي پاكى شرعك؛ناموسه ياباجنى حمرم اولدى!‏بيننده اوتن چاكك سسندنبيكلرجه مناره ابكم اولدى.‏اهلل ايچون،‏ اى نىبّ‏ معصوم،‏اسالمى برياقمه بويله بيكس،‏اسالمى برياقمه بويله مظلوم.‏محمد عاكف84

دور ثالثده كى آثارى او ملعون مرضكوار متاميله،‏ دكل هيچ برى اكسيك عرضك.‏بوتون اعراض،‏ شهيقيله،‏ زفرييله...‏- يرت!‏خسته نك چهره سى ميدانده يا!‏ انسانده مكراوملاسني حس دينيلن شى..‏ او دكل لكن بزبوىن ‏»تبديل هوا«‏ ديرده نصل كونده ريرز؟شورده اوچ بش كوىن وار..‏ كوندره مل:‏ يولده ئولور...‏‏»كيت«‏ دميك،‏ هم،‏ دوشونورسه ك نه بويوك بر ذلدر!‏هادى كوندرميه مل..‏ وارمى فقط امكاىن؟كيمه درد آكالديرز؟ بولسه ك آ درد آكالياىن!‏- سوزيكز طوغرى مدير بك؛ نه ياپوب ياپملى؛ تكبو چوجوق كيتمليدر.‏ چونكه،‏ امينم،‏ پك پك،‏دها بر هفته ياشار،‏ صوكره سرايت ده اولور؛بويله بر خسته ىي كوندرسه ده مكتب معذور.‏- بر مبصر چاغريك.‏- بويورك افندم.‏بكا باق:‏خسته نك كيتمسى هر حالده موافق اوله جق.‏‏»سكا تبديل هوا توصيه ايتمش دوقتور،‏كزمش اولسه ك آچيلريسك..«‏ دييه بر فكريىن صور.‏‏»ايسته مم!«‏ دير او،‏ فقط ديكله مه،‏ اقناعه چاليش:‏كيم بيلري،‏ بلكه ده بيچاره چوجوق آكالمامش؟- شيمدى تبديل هوا وارمى بنم ايستديكم؟براقك حامله آرتق بىن راحت اوله مي!‏اوچ بوچوق ييل بكا قاتالندى بو مكتب،‏ اوچ كوندها قاتالنسه قيامتمى قوپار؟ هم نه ايچونبىن ييللرجه بارينديرمش اوالن بر يردن،‏‏»اوله جكسك!«‏ دييه قوغمق؟ بو قوغوملقدر.‏ بنكيمسه سز بر چوجوغم،‏ نرده كيدر ير بولورم؟ايتمه يك،‏ صوكره سوقاقلرده پريشان اولورم!‏آنام اوملش،‏ بابامك بيلميورم هيچ يوزيىن؛قارده شم وار،‏ اوده لكن بكا ديكمش كوزيىن:‏صانكى آتيده كى موهوم رفاهم كيده رك،‏اوىن چالقانديغى خسرانلر ايچندن چكه جك!‏قارده شم،‏ قورديغك آماىل ده ويرمكده أولوم؛بىن كوم حفرهء نسيانه،‏ بن آرتيق أولدم!‏هانكى بر دردم ايچون آغاليه مي،‏ بيلميورم.‏دوكديكم ياشلرى چوق كورميكز:‏ مغدروم!‏او قدر سعى بليغك بو سفالتمى صوكى؟برى اوجله اكر سويلمش اولسه يدى بوىن،‏چاليشوب عمرميى چيلغينجه هبا ايتمزدم،‏بن بو مستقبله ماضيمى فدا ايتمزدم!‏مرمحت بيلمه ين انسانلره باق،‏ يارىب،‏قوغيورلر بىن بر سائل آواره كىب!‏- سىن بر كره قوغان يوق،‏ بو سوزك پك حقسز.‏‏»ايسته مم يولالمايك«‏ ديرسه ك اكر،‏ قال يالكز...‏خسته سك...‏- هم ورمم!‏ سويله،‏ نه وار صاقاليه جق؟- يوق جامن اويله دكل...‏- اويله يا،‏ هركس امحق!‏براقريلر مى اكر كيتمه مش اولسه م عجبا!‏طوغريدر،‏ كيتملى مي...‏ قوشديريكز بر عربه.‏صوك صنفدن ايكى وجدانلى رفيقك قولنهدايانوب چيقدى او بيچاره سفالت يولنه.‏آته رق آرقه يه بر حملهء لربيز امل،‏اوىن تبعيد ايده جك پايطونه ياقالشدى ‏»ورم!«‏طوتدى بينديردى چوجوقلر صاره رق هر يريىن،‏اوپديلر كريهء مامت دوكه رك كوزلريىن:‏- چكيوير طوغرجيه استاسيونه...‏- يوق يوق،‏ بىن تا،‏كوتور استانبوله بر يرده براق كه:‏ غربا،‏- كيمسه نك اونلره آلديرمديغى بر صريه ده-‏اوزانوب اومله يه بر شيلته بولورلر اوراده!‏محمد عاكف83

30خسته‏»وقعه حلقه ىل زراعت مكتبنده كچمشدى«‏- بنجه دوقتور،‏ اوىن سز بر صويه رق ديكليكز؛حسته لق چونكه دكل اويله امهيتسز.‏ساده بر نزلهء صدريه مى علت؟ نرده!‏چوجوغك حاىل فناالشدى شو صوك كونلرده.‏عملياته چيقاركن صنف اون كون اول،‏بوده كلمزمى،‏ ديدم:‏ ‏»كم ديدى،‏ اوغلم سكا،‏ كل؟نوبت اوستنده آدام قامچاىل يورغونلقدن؛هادى ياوروم،‏ هادى سوز ديكله ده بر پارچه اوزان.«‏او زماندن بريدر ضعفى ترقى ايدييور؛كورونن:‏ بر داها قالقينماسى آرتيق پك زور.‏اويقو يوقمش؛ كيجه هپ اوكسورييورمش؛ آتشكاومليورمش آزجيق دينديكى...‏- بن ذاتاً‏ ايشك،‏بر آي اول بيليوردم نه وخيم اولديغيىن...‏بكا اخطاره نه حاجت،‏ آ بكم،‏ شيمدى بوىن؟معمافيه يكيدن بر باقامل دقتله:‏حكمى قطعى ويره مل ايتمه يه كلمز عجله.‏- چاغريك خسته ىي كلسني.‏قاپينك پرده سىن،‏آچه رق كريدى او اثناده دوزلتوب فسىن،‏بر اوزون بويلو چوجوق..‏ لكن او بر لوحه ايدى!‏اويله بر لوحهء رقت كه اونومتام ابدى.‏رنكى اومچش يوزينك،‏ كوزلرى چوكمش ايچرى؛املاجقلر ايكى باشدن چيقيورمش ايلرى.‏او شاقاقلر كوچه رك جبهه ىي ياندن صيقمش؛فريالمش آلىن،‏ طامارلر ده برابر چيقمش!‏بت بكز كول كىب اوملش اوچه رق نور شباب؛او ياناقلر ايكى صولغون كله دومنش،‏ ىب تاب!‏او دوداقلر موراروب قاوالمش آرتق دريسى؛اوزامش صاچ كىب كريپيكلرينك هر بريسى !قفا بر يوك كسيلوب بويننه،‏ چوكمش باغرى؛ايكى دكنك كىب يوكسلمش اوموزلر يوقارى.‏- اوطور اوغلم،‏ سىن دقتليجه بر ديكليلم...‏صويون اوجله فقط..‏- سز صوييكز،‏ يوق حاملصويدى بيچاره ىي اوچ بش كيشى بردن،‏ او زمانآلدى بر هيكل عريان سفالت ميدان!‏بو كميك كولچه سنك ديكلنه جك بر جهىتيوقدى،‏ ظنمجه طبيبك جوشه رق مرمحىت،‏‏»باقمسه ق خسته ىي نوميد ايدرز بلكى.«‏ دييه؛چوجوغك كوكسنه ياقالشدى براز ديكله مه يه:‏- اوكسور اوغلم .. نفس آل..‏ آمله نفس..‏ اولدىكيني؛باقه مي نبضكه..‏ اعال..‏ سكا ياوروم،‏ قوده ئنييازه مي اوكسورييورسك،‏ او،‏ كسر پك أييدر..‏آرسينيق حبلرى آل،‏ سويلرم اجزاجى ويرر.‏هادى كيت كنديكه أىي باق...‏- نصل ايتدك دوقتور؟- ايده جك يوق،‏ چوجوق آرتق يوله كريمش،‏كيديور!‏صول طرفدن رئە نك ذروه سى تكميل چورومش؛خسته لق سري طبيعيسىن آملش يورومش.‏82

هركس بكا بيكانه بو يرده...‏بر ير كه،‏ سونلر،‏ سويلنلردن أثر يوق؛بزمنده قدح قريديغمز سوكيليلر يوق؛يوق...‏ يوق!‏IIIقارمشده خيالك،‏ دييورم كه،‏بر فرطينه نك قهرنه قربانقوشلر كىب،‏ دردكله بوكون،‏ دارماداغيندرقلبمده كونش،‏ سوكى،‏ امل،‏ نشئه،‏ نهوارسه...‏قارمشده خيالك،‏ دييورم كه،‏بر كون بو دوداقلر بىن حسرتله آكارسه،‏- رمب نه دوداقلر:‏كول بكزكك اوستنده بره ر دامال قيويلجيم!‏بر كون بكا آغالرسه بو كوزلر،‏بيهوده دكلدر،‏ بوىن بيلسني؛بيلسني كه بو كون،‏ بر سن اذيتده دكلسك:‏غربت يايينك اوقلرى كچمش ده ايچندن،‏كونلرجه اوزاقده،‏يورغون برى عزلت كىب يالكز ياشامقده.‏يورغون برى عزلت دنيلن قربه كومولدى:‏اوملدن اولدى.‏ ۱۹۲۳فاروق نافذ81

29غربتIبر قوش طانيوردم كه،‏ هباردهصالقيملر آچان باغچه مك اوستنده اوچاردىآقشاملرك اورپرديكى بر سسله اوتردى.‏بسبللى بو اقلمه ياباجنى،‏نردن قوپاراق كلديكى جمهول،‏اندامى اوزون،‏ تويلرى پارالق،‏ سسى وحشىبر قوش.‏آقشامله ياتان كويده صدالر دورولنجه،‏مهتابه ياقني،‏ كولكه ىل بر نقطه بولوجنه،‏هجرانله قيصيلمش،‏ هيجانلرله بوغلمشبر سسله اوتردى.‏اوتدكچه اوغولداردى سسندهآواره قوشك دويدغى حسرتبر بيلمه ديكم قطعه ده،‏ بر داغ تپه سندهبيك بر چولك آردنده قاالن يوردنه دائر.‏اوتدكچه او،‏ حسرتله كنيشله ردى،‏ دوياردم،‏قورقونچ اوچوروملر كىب رومحده درينلك.‏هر كون دها بر پارچه ياقيندن سويشريدك:‏بن شاعر،‏ او شاعر.‏بر كون جامى آچدم كه،‏ افق بر قارا پرده؛صحراىي بياضلر بورومش،‏ يوللر اويومشش؛كوردم كه،‏ او غربت قوشينك كزديكي يردهجانسز بر آووچ توى ياتيور...‏ باقدم.‏ او قومششIIاى كوزلرينك چوره سى مور،‏ بكزى طوتشمش،‏آقشامالديغم يوللرى يالكز كزه ن آفت!‏قاچ ييل كچه جك،‏ بويله حزين،‏ بويله خربسز،‏سن مرمره نك كول كىب دورغون بر اوجنده،‏بن بويله آتلمش كىب يوردك بر اوجنده،‏سن بندن اوزاق،‏ بن سكا حسرتصارمش بىن غربت،‏صارمش بىن جمنون دييه زجنري كىب داغلر؛بر توربه كى روحم،‏ كلن آغلر،‏ كيدن آغلر!‏هرشى بكا بيكانه بو يرده،‏هركس كىب هرشى:‏سس سز دره لر،‏ صولغون آغاچلر،‏ صارى كللر؛ديللنمش آغيزلرله طوتوق ديللى كوكللر...‏حىت بكا انسانلره نسبتله ياقيندر.‏80

28قار موسيقيلرىبيك ييلدن اوزون بر كيجه نك بسته سيدر بو،‏بيك ييل سوره جك ظن ايدلن قار سسيدر بو،‏بر قويتو مناسرتده دعالر كىب غملى،‏يوزلرجه اغيزدن قورو حالنده دواملى،‏بر ارغنون آهنكى يايلماقده دريندن.‏دويدمسه ده ذوق آملادم اسالو كدرندن.‏ذهنم بو شهردن،‏ بو دوردن چوق اوزاقده،‏طنبورى مجيل بك چاليور اسكى پيالقده...‏بردن بره مسعدوم ايشيتمك هوسيله،‏كوكلم طولو استانبولك اك اوزىل سسيله،‏صاندم كه اوزاقالشدى ياغان قار و قاراكلق،‏اويقومده بوتون بر كيجه كورفه زده مي آرتق...‏يحيى كمال79

27چوبان چشمه سىدريندن درينه ايرماقلر آغالر،‏اوزاقدن اوزاغه چوبان چشمه سى،‏اى صويك سسندن آكاليان باغالر،‏نه سويلر شو داغه چوبان چشمه سى؟‏»كوكلىن شريينك عشقى صارجنه،‏‏»يول آملش حياتك اوفقلرجنه،‏‏»او خيزله داغلرى فرهاد يارجنهباشالمش آقمه غه چوبان چشمه سى...«‏او زمان باشندن آشقيندى دردى،‏مرمرى اوياردى،‏ طاشى ده لردى.‏قاچ يانيق يوجلى يه صوغوق صو ويردىدكدى قاچ دوداغه چوبان چشمه سى.‏وفاسز ‏»اصلى«‏ يه يول كوسرتن بو،‏‏»كرم«‏ ك سازنه جواب ويرن بو،‏قورويان كوزلره ياش كوندرن بو...‏صيزمادى طوپراغه چوبان چشمه سى.‏ليال كلني اوملش،‏ جمنون مزارده،‏بر صوسز يوجلى يوق شيمدى داغلردهآتشدن قيزاران بر كل آرارده،‏كزر باغدن باغه چوبان چشم سى.‏نه شاعر ياش دوكر،‏ نه عاشق اغالر،‏تارخيه قارشدى اسكى سودالر؛بيهوده سسله نري،‏ بيهوده چاغالر،‏بر صوله،‏ بر صاغه چوبان چشمه سى.‏فاروق نافذ78

26اوچك قوشلراوچك قوشلر اوچك دوغديغم يره؛شيمدى داغلرنده مور سنبل واردر.‏اورمانلر قويننده بر سه رين ده رهديكنلر ايچنده صارى كل واردر...‏او چاى آغري آقار،‏ يورغومنى بيلمه م؟مهتاىب خسته مى،‏ صولغومنى بيلمه م؟ياسلى كلني كىب حمزومنى بيلمه م؟يوجه داغ باشنده سياه تول واردر...‏اورده كچدى بنم كوزل كونلرم؛او دملرى آكوب بو كون ايكله رم؛دستان عمرميى اوقور ديكلرم؛ايچمده اوراىل بر بلبل واردر...‏اوچك قوشلر اوچك...‏ بورده وفا يوقاويله آقار صولر،‏ اويله هوا يوق؛فريادميه قارشى عكس صدا يوق؛بو يانغني يرنده صوئوق كول واردر...‏رضا توفيق77

اوكمده كى أراضى اورتولو شيمدى قارله.‏بو كچيد صانكى يازدن قيشى آيريييوردى،‏بوراده صوك فريطنه صوك داىل قريييوردى...‏يايليمز توكه تريكن يوللرى عيىن خيزده.‏صاوروملايه باشالدى قارلر أطرافمزده.‏قارلر أطراىف بياض بر قاراكلغه كومدى،‏قار دكل،‏ كوك يوزندن ياغان بياض اولومدى...‏كوكلمده جان ويريركن كويه وارمق أملىآراباجى هايقريدى:‏ ‏»ايشته عرابلى بلى!«‏تاكرى ياردميجى اولسون غريى يولده قاالنه،‏بر منزله وارارق آتلرى چكدك خانه.‏بزدن اول بورايه اينن اوچ دورت آرقاداشقورمشديلر طوتوشان اوجاغه قارشى باغداش.‏چيتريدايان چاليلر دورت جانه جان قاتييور،‏كيمى حايدود،‏ كيمى قورت ماصاىل آكالتييور...‏كوزلرميه چوكركن آغري اويقو سيسلرىچيچكله يور دووارى اوجاغك عكسلرى.‏بو عكسله دووارده چيزكيلر بلريييور،‏قلبمه آتش كىب شو سطرلر كريييور:‏كوكلمى چكسه ده يارك خياىلآمشايه قدرمت يتمز جباىليوجلى مي بر قورو ياپراق مثاىلروزكارك اوكنه قاتيلمشم بنصباحلني كوك يوزى پارالق،‏ افق آچيقدى،‏كونشلى بر هواده يايليمز يوله چيقدى...‏بو غربتدن غربته كيدن يولك اوستندهبن اوچ موسم ده كيشمش كورويوردم اوچ كونده.‏اوزون بر يوجليلقدن صوكره اينجه صوده يدق،‏بر خانده،‏ يورغون آرغني،‏ طاتلى بر اويقوده يدقكون دوغاركن بر اولوم رؤياسيله اوياندم،‏باش اومجده كورديكم شو سطرلر له ياندم!‏غريبم ناممه كرم دييورلراصليمى ايل املش حرم دييورلرحسته مي دردميه ورم دييورلرمرعشلى شيخ اوغلى صاتيلمشم بنبر كتابه قوقوسى دويولويور،‏ يازيكده،‏قورقارم،‏ يايا قالدك بو غربت چيقمازنده.‏أى مرعشلى شيخ اوغلو،‏ أوليالر آداغى،‏خبتكه لعنت اولسون آمشادكسه بو داغى!‏آز دكلدر،‏ وارمادن سنك كىب يوردينه،‏پوست ويره نلر يابانك حايدودينه،‏ قوردينه!..‏آرابامز طوتاركن أرجيه شك يولىن:‏‏»خاجنى،‏ ديدم،‏ بيلدكمى مرعشلى شيخ اوغلىن؟«‏كوزلرى اوزون اوزون بورقولو قالدى بنده،‏ديدى:‏‏-خانه صاغ ايندى،‏ اولو چيقدى كچنده!‏ياشاران كوزلرمده هر شى آرتق ده كشدى،‏بزم غريب شيخ اوغلى بورادن كچمه مشدى...‏كوكلمى مرعشلينك ياقدى قارا خربى.‏آرادن ييللر كچدى،‏ ايشته او كوندن برىنه زمان يولده بر خان راستالسه م ايركيلريم.‏چونكى سيزده كيزله نن دردلرى بن بيلريم،‏أى كويلرى حدوده باغاليان ياسلى يوللر،‏دومنه ين يوجليلره آغاليان ياسلى يوللر!‏أى غريب چيزكيلرله دولو خان دوارلرى،‏أى خانلرك كوكلمى صيزالتان دووارلرى!.‏فاروق نافذ76

بر دوا بوملق ايچني باغرنده كى يارايهطوپالمنشدى غريبلر شيمدى كروانسرايه.‏بر نقطه ده برلشمش وطنك دورت بوجاغى،‏غربت چكن كوكللر قوشامتشدى اوجاغى.‏بر پاريلىت كوردميى كوزلر مهان دالييور،‏كوكسلر چكيله رك نفسلر دارالييور،‏شيشه سى ايس باغالمش بر المبه نك ايشيغىهر يوزه چيزييوردى بر حزن قرييشيغى.‏كيت كيده برر آيت كىب درينلشدلريوزلرده كى چيزكيلر،‏ كوزلرده كى چيزكيلر...‏ياتاغمك ياننده أمسر بر دووار واردى،‏اوستنده يازيلرله خطلر قاريشمشلردى:‏فاىن بر ايز براقمش بورده يامتشسه كيملر،‏آيغني بايغني مانيلر،‏ آچيق صاچيق رمسلر...‏اويقويه وارمق ايچني بو حزين كونده،‏ أركن،‏قاپامنايان كوزلرم دووارلرده كزه ركنبردن بره قيپ قيزيل بر قاچ سطرله ياندى،‏بو دورت مصرع دكلدى،‏ صانكى دورت دامال قاندى.‏بن غريب چيزكيلرله اوغراشريكن باش باشهراستالمشدم دوواردا بر شاعر آرقاداشه:‏اون ييل وار آيرييم قينا داغندنبابا اوجاغندن يار قوجاغندنبر چيچك درمه دن سوكى باغندنحدوددن حدوده آتيلمشم بنآلتندا بر تاريح:‏ سكز مارت اوتوز يدى...‏كوزم امضا يرنده باشقه بر آد كورمه دى.‏آرتق خبتك آچيقدر،‏ اوزون ايتمه،‏ آرقاداش،‏نه حدود قالدى بوكون نه عسكرلك،‏ نه صاواش،‏آرايه كيتدى دييه ايچلنمه هباريكه،‏حدوددن كوتورديكك شان يتيشري ياريكه!‏ايرته سى كون باشالدى كون دوغمادن يوجليلق،‏صوغوق بر مارت صباحى...‏ بوز طوتويور هر صولوق.‏بولوطلرك آردنده كون يامنادن سونويور،‏هويوكلر بر داغ كىب اوزاقدن كورونويور...‏يامنزدن كچيور آغري آغري كاروانلر،‏بر دره بكى كىب قوروملش أسكى خانلر.‏بز بو صوكسز يوللرده وارييورز،‏ كيت كيده،‏ايكى داغ اورتاسنده بوغوالن بر كچيده.‏صيقى بر پويراز بىن تيرته تريكن ايچمدنكچيدى آتالينجه شاشريدم سوينجمدن:‏آردمده قاالن يرلر آكالشريكن هبارله75

25خان دووارلرىياغيز آتلر كيشنه دى،‏ مشني قريباچ شاقالدى،‏بر دقيقه آرابا يرنده دوراقالدى.‏نه دن صوكره صارصيلدى آلتمده دمري يايلر،‏كوزلرميك اوكندن كچدى كروانسرايلر...‏كيدييوردم،‏ غربىت كوكلمله دويا دويا،‏اولو قيشله يولندن اورتا آنادولويه.‏ايلك سوكييه بكزه ين ايلك آجى،‏ ايلك آيريلق!‏يوره كمك ياقديغى آتشله هوا ايليق،‏كوك صارى،‏ طوپراق صارى،‏ چيپالق آغاچلر صارى...‏آرقادا زجنريله نن يوكسك طوروس داغلرى،‏اوكده اوزون بر قيشك صولدوردوغى أتكلر،‏صوكره دونن،‏ دونركن ايكله ين تكرلكلر...‏أللرم طاقيلريكن روزكارلرك صاچينهآصيلدى آرابامز بر داغك ياماجنههر طرفده يوكسكلك،‏ هر طرفده ايصسزلق،‏يالكز آراباجينك دوداغنده بر ايصليق!‏بو ايصليقله اوزايان،‏ دونن،‏ قيوريالن يوللر،‏اويقويه وارمش كىب كورونن ييالن يوللرباشىن قالديرارق بوشلغى ديكله يوردى،‏كوكلر بولوطالنييور،‏ روزكار سرينله يوردى.‏سرپلمه يه باشالدى بر ياغمور اينجه اينجهصوك يوقوش نقطه سندن دوزلكه چوريلنجههنايتسز بر اووا آغارتدى بكزمييزى،‏يوللر بر شريد كىب افقه باغالدى بزى.‏غربت بىن متصل چكييوردى كندينهيول،‏ هپ يول،‏ دائما يول...‏ بيتمه يور دوزلك ينه.‏نه جوارده بر كوى وار،‏ نه بر أوك خياىل،‏صوكك عدمدر دييور انسانه يولك حاىل.‏آرا صريا كچيور بر آتلى،‏ ايكى يايان،‏بوزوق دوزه ن طاشلرك اوستنده طيقريدايانتكرلكلر يوللره بر شيلر آكالتييور،‏اوزون يوللر بو سسدن سيلكينه رك ياتييور...‏كندميى قاپديرارق تكرلكك سسنهاوزامنشم،‏ قاملشم يايلينك شيلته سنه.‏بر صارصينىت...‏ اوياندم اوزون سورن اويقودنكچيوردى آرابا يوله بكزه ر بر صودن.‏قارشيده حصار كىب نيكده يوكسه لييوردى،‏صاغ طرفدن چنغراق سسلرى كلييوردى:‏آغري آغري اوكمدن كچدى دوه كرواىن،‏بر كنارده كوروندى بلده نك ويران خاىن.‏آالجه بر قاراكلق صارمه ده يكن هر يرىآتلرميز چوزولدى،‏ كريدك خاندن ايچرى.‏74

24آننه م ايچون‏»بر كومنز بيله سنسز كچمزكنمشدى مزاركه حسرتز آننه...«‏ايصسز بر مزارلق،‏ كيمسه سز بر ير،‏كولكه سنده،‏ اولو لوش بر معبدكبر ييغني طوپراقله بر پارچا مرمرسريله حشر اوملش اورده ابدك.‏بر ييغني طوپراقله بر پارچا مرمراوستنده يازيلى ياشكله آدك؛باش اوجكده مامت رنكلى سرويلرحزنيله تيرته شري صانكى حياتك.‏سىن كومدك آننه ييللرجه اول،‏كوز ياشلرمزله بو ايصسز يره،‏كيمسه سز بر آقشام،‏ ضيايه بدلمامت داغتريكن خسته قلبلره.‏كيمسه سز بر آقشام،‏ أزلدن يورغونحزنيله أريركن دجله ده سس سز،‏اوكسزلك دنيلن آجيله وورغون،‏بر باشقه اولويدك بو طوپراقده بز.‏احمد حمدى73

اوته كى قاپانقدى.‏قاپاىل ىي آچارق،‏آچيغه ووردم قاپاق،‏آت اوكنده أت واردى،‏ايت اوكنده اوت واردى.‏ايت اوت ميز،‏ آغالردى.‏اوتى آته يتريدم،‏أتى ايته يديردم،‏آچدم بر أملاس اوطه،‏ديو شاهىن اويقودهكوردم،‏ كسدم باشىن،‏ديدم:‏ ‏»أى عفريت،‏ هاىننرده ‏»دنيا كوزه ىل؟«‏ديدى:‏ ‏»ألكده أىل!«‏دوندم،‏ باقدم بر قريغيزألبسه ىل كوزه ل قيزطورمش باقار يامنده،‏مششك چاقدى جامنده.‏كولدى،‏ ديدى : ‏»تورك بكىطانيدكمى كييكى؟كيمسه بىن بو ديودنآله مازدى،‏ آجنق سن،‏قايا دلدك،‏ طاغ ياردك،‏كلدك،‏ بىن قورتاردك.«‏آه او اميش اكالدم،‏سوجنمدن آغالدم،‏ديدم:‏ ‏»توران ملكى!‏توركك يوجه ديلكى!‏يوز ميليون تورك بو آندهسىن بكلر تورانده،‏هايدى چابوق واره مل،‏قاراكلغى ياره مل،‏سونوك اوجاق جانالنسنييوقسول اولكه شانالنسني!«‏ايندك اتى اوقشادق،‏آت صريتنه آتالدق،‏كچدك نيجه طاغ،‏ قايا،‏كلدك دمري قاپى يه.‏قاپامنه سى چوق ييلدى،‏‏»آچيل!«‏ ديدم آچيلدى.‏يول ويرجنه كيزىل يورت،‏آلدى بزى بر بوزقورت،‏قاف طاغندن كچريدىتورك ايلنه كتريدى.‏ضيا كوك آلپ72

23آال كييكچوجوقدم،‏ اوفاجقدم،‏طوپ اوينادم،‏ آجقيدم.‏بولدم يرده بر أريك،‏قاپدى بر آالكييك.‏كييك قاچدى اورمانه،‏بيندم بر آق طوغانه.‏طوغان يوىل شاشريدى،‏قاف طاغندن آشريدى.‏آتدى بىن بر كوله،‏كولدن چيقدم بر چوله.‏چولده بولدم ايزيىن،‏قوشدم،‏ طوتدم ديزيىن.‏كييك بىن كوروجنه،‏دوشدم بويوك سوينجه.‏ويردى بكا بر أملا،‏ديدى:‏ ‏»ديكلنمه،‏ طورمهطاغدن يورو،‏ قريدن كيت،‏‏»آلتون كوشكه«‏ چابوق يت،‏سىن بكلر أزىلاورده ‏»دنيا كوزىل«‏‏»بيك ييللق چله طولدى!«‏بوىن ديدى سر اولدى.‏يدم سرىل أملا ىي،‏كوردم كزىل دنياىي.‏كوندوز اولدى كيجه لر؛آق صاقاللى جوجه لر،‏قورقونج ديولر خورتالدى.‏جينلر جريد اوينادى.‏كسيك باشلر يوروردى،‏صاچلريىن سوروردى.‏برده باقدم ملكلرباشلرنده چيچكلر،‏ديولر أل باغليور،‏كيزىل كيزىل اغليور،‏قليجمى چيقاردم،‏پريلرى قورتاردم.‏قورتارديغم پريلرآدمي آدمي كريلر،‏قاناديىن آچاردى،‏سالم ويرر قاچاردى.‏آز اوز كيتدم!..‏ طوالشدم،‏‏)آلتني كوشك(‏ ه اوالشدمبر قاپيسى آچيقدى،‏71

22بيراق بنى هايقيرايمبن أك حقري بر انساىن قارداش طويان بر روحمبنده أسري يارامتايان بر تاكريه اميان وار؛پاچاورالر آلتنده كى يوقسول بىن يارالر؛مظلوملرك انتقامى اوملاق ايچون طوغمشم.‏ولقان سونر،‏ لكن بنم آلولرم أكسيلمز؛بورا كچر،‏ لكن بنم كوپوكلرم كسيلمز.‏برياق بىن هيقريامي،‏ صوصارسام سن مامت ايت؛اونومتا كه شاعرلرى هايقريمايان بر ملتسونلرى طوپراق اوملش اوكسوز چوجوق كبيدر؛زمان اوكا قان طاماليان ديشلريىن كوسرتير.‏بو زواللى سورو ايچني نه مرمحت،‏ نه حقوق:‏يالكز بر سرت باقيشلى كوز،‏ يالكز آغري بر يومروق!..‏محمد امين70

21مهلقا سلطانمهلقا سلطانه عاشق يدى كنجكيجه شهرك قاپوسندن چيقدى؛مهلقا سلطانه عاشق يدى كنجقارا سوداىل برر عاشقدى.‏بو امل غربتنك يوقدر اوجىدائما يوللر اوزار،‏ قلب اوزولور؛عمرى اولدقچه يورور هر يوجلىوارمادن منزله بر يرده اولور.‏بو خزين يوجليلرك اك كوچوكىبر زمان باقدى او ويران قويويهو نه دن صوكره كوموش بر يوزوكىپارماغندن صيريوب آتدى صويه.‏بر خيالت كىب دنيا كوزه ىلكريدكندن برى رؤيالرنههپسى مسحور او معما كوزه ىلكيتديلر كورمكه قاف داغلرنه.‏مهلقانك قارا سوداليلرىوارديلر چيقريغى يوق بر قويويه،‏مهلقانك قارا سوداليلرىباقديلر قورقوىل كوزلرله صويه.‏صو چكيلمش كىب رؤيا اولدى!‏ايرديلر يوجليلغك صوك دمنه؛بر خيال عاملى پيدا اولدى،‏كوچديلر هپ او خيال عاملنه.‏هپسى صريتنده عبا،‏ كونلرجهكيتديلر ايچلرى هجرانله دولو:‏هر كونك افقىن صاردقجه كيجهديديلر:‏ ‏»بلكه صوك آقشامدر بو!«‏كورديلر ‏»آينه ده بر كيزىل جهانافقى چپ چوره أولوم سرويلرى...«‏صانديلر دوغدى ايچندن برآناو اوزون كوزلو،‏ اوزون صاچلى پرى!‏مهلقا سلطانه عاشق يدى كنجسنه لر كچدى هنوز كلمديلر،‏مهلقا سلطانه عاشق يدى كنجاورادن كلميه جكمش ديديلر!‏يحيى كمال69

20بر يولجى يهدور يوجلى!‏ بيلمه دن كلوب باصديغكبو طوپراق بر دورك باطديغى يردر.‏اكيلده قوالق وير،‏ بو ساكت ييغنيبر وطن قلبنك آتديغى يردر.‏بو ايصسز،‏ كولكه سز يولك صوكندهكورديكك بو تومسك،‏ آناطولوكدهاستقالل اوغرنده،‏ ناموس يولندهجان ويره ن حممدك ياتديغى يردر.‏بو تومسك،‏ قوپاركن بويوك زلزله،‏صوك وطن جزئى ده كچركن ألهحممدك دومشاىن بوغديغى سيلهمبارك قانىن قاتديغى يردر.‏دوشون كه،‏ حشر اوالن قان،‏ كميك،‏ أتكياپديغى بو تومسك،‏ آمانسز،‏ چتنيبر حربك صوكنده بوتون ملتكحريت ذوقىن طاتديغى يردر.‏نجم الدين خليل68

19ازميره تحسرآننه دكيز نرده ياليمز نرده؟هاىن ‏»كيده جكز ياقينده«‏ ديردهبىن اويوتوردك ديزكده آننه.‏كچنده ابالمده اويله دييوردى.‏بو هبار ازمريه كريمزسه اوردو،‏قامنام سوزكزه سزكده آننه.‏يشيل بر هباره بوروندى داغلربلبللى باغچه لر،‏ اوزوملى باغلر،‏كيملرك ايشنه يارايور آننه!‏او باغلر نره ده،‏ باغچه لر نرده؟هر آقشام كونشك باتديغى يردهكوزلرم ازمريى آرايور آننه!‏شيمدى بر قوش اولسه م،‏ قنادم اولسه،‏ازمريه كيدن يول،‏ اكر بو يولسه،‏بر بامشه بيله كيده رم،‏ آننه!‏بر چتني بيلمجه صورسه م پاشادن،‏سويله مم مملكىت باغيشالمادن،‏مطلقا ازمريى ايسرتم آننه!‏كمال الدين كامى67

18يولجى‏…سن كه ساحلده كزه ن قيزلرك أك صولغونيسك،‏اخروى بلده كه صوك يوجلى دونركن بىن آك!‏كولييوردك قاياليقلردن اينه ركن بكا سنبن كه هر كولكه نك عكس ايتديكى بر غاملى صومي.‏هر كون آلننده زهردن آجى روزكارلر أسنغربت آقشاملرينك باغرى يانيق يوجلى سى مي.‏بر خزان آقشامى قريلرده اونوتدم نيمى،‏دوكدى قلبمده بوتون مامتى بر سيسلى قيشك؛كيجه يوللرده براقدم قرييالن دكنكمى،‏رهربم يوق،‏ بىن دوندورمه يوملدن،‏ صاريشني!..‏أرييه ن رومحى يورغون باقيشك دولدورسون،‏قوملر اوستنده كزه ن سوكيلى قيز،‏ نرده يوواك؟سن كه ساحلده كزه ن قيزلرك أك صولغونيسك،‏اخروى بلده كه صون يوجلى دونه ركن بىن آك!‏فاروق نافذ66

IIباشىن بر أمله صاتان قهرمان كىبأتكله،‏ كميككله سوقاقلرك ماليسك.‏قورولوب اوزرينه بر ختته راوان كىبصوكسز مسافه لرك اوستندن آمشاليسك.‏خبتك قالديرميلره دوشديكى كوندن برىقاينامش روحلريكز بر دردك پوتاسنده.‏سنك كولكه كى ايچمش اونك كوز ببكلرى،‏اونك طاشى أرميش سنك قافا طاسيكده.‏ايكيكزكده نه أش نه آرقاداشكز وار،‏سكوت كىب كيمسه سز،‏ چيغلق كىب حرسكز.‏دنياده صاقيناجق بر قورو باشكز واراوىن ده نه طرفه اولسه كوتورورسكز.‏عمركز طاش اولسه ده كيده كيده يورولور،‏بر كون أولومه چيقار بو يولك قيورميلرى.‏نه قالديرميلر قادار سىن آكاليان اولور،‏نه سنك آنالديغك قادار قالديرميلرى...‏IIIبر سياه قاديندر كى قالدرييملرده كيجهدالغني بر خيال كىب أتكىن سوروكلر،‏كوزلرم اونك قارا كوزلرينه ده كنجه:‏أى قالديرمي چوجوغى،‏ هايدى دوش پشمه دير.‏اوندن بر متاس كيىب روزكار بىن بوروردهقوجاقالمق ايسرتم اوىن قوينيمه آلوب.‏بر تورلو يتيشه مه م فجره قادار يورورده،‏هيهات او اينجه بر روح،‏ بنسه أتدن بر قالب.‏آرقامدن بر قهقهه دويسام ياراالنريم؛اوىن بر باشقاسنه رام اولويور صانريمكورسه م پنجره لرده صويونان بر قارالىت.‏وارسني بو كون بر آجى دومياسني كوز يامشدن،‏بكا راحت بر دوشك سرجنه يرك آلىتبيلريم،‏ قالقماياجق،‏ بر يار كىب بامشدن...‏نجيب فاضل65

17قالديرملريعقوب قدرى يهصوقاقده مي،‏ كمسه سز بر صوقاق اورتاسنده،‏يورويورم،‏ آرقامه باقمادن يورويورم.‏يوملك قاراكلغه قاريشان نقطه سندهصانكه بىن بكله ين بر خيال كورويورم.‏قارا كوكلر كول رنكى بولوطلرله قاپانيق،‏أولرك باجاسىن قولاليور ييلديرميلر.‏بو كيجه ياريسنده ايكى كيشى اويانيق:‏برى بنم،‏ برى ده اوزايان قالديرميلر.‏ايچمده دامال دامال بر قورقو برييكييورصانييورم هر سوقاق باشىن كسمش ديولر.‏سيم سياه جاملريىن اوزرميه ديكييوركوزلرى چيقاريلمش بر اعما كيىب أولر.‏قالديرميلر،‏ اضطراب چكنلرك آننه سى،‏قالديرميلر،‏ ايچيمده ياشامش بر انساندر.‏قالديرميلر،‏ دويولور سكون ايچنده سسى،‏قالديرميلر،‏ ايچمده اوزايان بر لساندر.‏بكا دومشز جان ويرمك يوموشاق بر قوجاقده،‏بن بو قالديرميلرك ايسته ديكى چوجغم.‏آمان صباح اوملاسني بو قاراكلق سوقاقده،‏بو قاراكلق سوقاقده بيتمه سني يوجليلغم.‏بن كيده مي يول كيتسني،‏ بن كيده مي يول كيتسني،‏ايكى يامندن آقسني بر سيل كىب فنرلر.‏طاق طاق آياق سسمى آچ كوپكلر ايشيتسني،‏يوملده بر طاق اولسون ظلمتدن طاش كمرلر.‏نه ايشيقده كزه مي،‏ نه كوزه كورونه مي.‏كوندوزلر سزه قالسني،‏ ويرك قاراكليقلرى.‏ايصالق بر يورغان كىب اييجه بورونه مي،‏أورتك اوستمه أورتك،‏ سرين قاراكلقلرى.‏اوزانيويرسه كووده م طاشلره بويدن بويه،‏آلسه بو صوغوق طاشلر آلنمده كى آتشى.‏دالوب سوقاقلر قادار أسرارىل بر اويقويهأولسه قالديرميلرك قارا سوداىل أشى...‏64

16كيت بهارچكيل،‏ بو كولكه ىل يولده كزينمه!‏هبار،‏ باقيشلرك يينه پك سرخوش...‏ياكيلوب كوكلومه مسافر اينمه،‏قاپيسى كليدىل،‏ حمراىب بومبوش:‏معبددر اوراسى ميخانه دكيل!‏ضيالر،‏ قوقولر،‏ سسلر،چيچكلر...‏عمركك هر كوىن بر باشقه دوكون!‏بلبللر قوينكده عشقى چيچكلر،‏كوللر دوكولورلر كوكسكه بوتون...‏كرچكدن كوزه لسك...‏ افسانه دكيل!‏آلتينلى باشكده پاپاتيه نيچني؟صارى صاچلر كه پنبه كل طاقني!‏كت هبار،‏ كوكلمده عبادت ايچونديز چوكه ن قيزلرى قورقومتا صاقني!‏قلبمه كريمه.‏ او،‏ كاشانه دكيل!‏كيت هبار،كيت هبار...اوزاقلرده كول،‏دكيزه رنككدن برياق هديه!‏افقلرده كزين،‏ مسايه سوزول،‏قلبمه صوقومله:‏ ‏»پيمانه!«‏ دييه،‏كوردكلرك قنديل...‏ پيمانه دكيلخلده نصرت63

15سسكونلرجه نه كوردم نه ده بر كيمسه يه صوردم؛يا رب!‏ هله قلب آغريلرم دوردى!‏ دييوردم.‏حس وار مى بو عاملده نقاهت كيىب طاتلى،‏كوكلم،‏ بو سه وينجك خلجانيله قاناتلى.‏بر تازه هبار عاملى سري ايتدى فلكدهموسم متخيل،‏ وقت آقشامدى ببكدهآقشام...‏ لكه سز،‏ صاف،‏ أىي بر يوز كيىب آقشام.‏تا قارشى بايريلرده طوتومشش ايكى اوچ جام،‏ساكن قوىي،‏ شن جبهه ىل قصريله كوچوك صو،‏آردنده وطن مستنك اورمانلرى قويتو.‏بر نشئه ىل هنكامه ده چپ چوره ياماچلر،‏هپ عني حتسسله ميلله منش آغاچلر،‏دالغني دويويور روزكارك آهنكىن دال دال،‏باقدم،‏ سوزلوب كه چدى آچيقدن ايكى صاندال.‏بر حلظه ده،‏ بر پاجنور آچيلمش كىب يازدن،‏بر بسته نك انكني سسى يوكسه لدى بوغازدن!‏جومشش يينه بر عشقك اوزون خاطره سيله،‏عكس ايتدى اويامنش ته په لردن صرياسيله،‏داغ داغ او كوزل سس،‏ بوتون اطراىف كه زيندى؛كورمش و كه چريمش ده كيزك قلبنه سيندى.‏آىن بر اوزونتيله بو رئويادن اوياندم،‏تكرار او آله و كوملكى كيمش كيىب ياندم.‏هر يردن او،‏ هم عيىن كوزه للكله كوروندىصاندم بو بيته ن كون بىن رام ايتديكى كوندى.‏يحيى كمال62

توپراقدن،‏ آق امتككى چيقاريرسني.‏فكركده معنّد،‏ حمبت ده معنّد،‏ حماربه ده معنّدسني.‏ يكيلكه چابوق آليشمازسني،‏ فقط بر دفعهده آلشريسه ك برياقمازسني.‏ صاف سني؛ سىن چكه مه ينلر بوبورله منكه دكل،‏ اكثرى سكايالتاقالمنقله سىن اضرار ايدرلر.‏ آياقلرك،‏ قوللرك بر بوغا كىب آغري آغري قيملداركن طورندن توكنمه ينبر حتمل،‏ ييلمايان بر عزم آشكار اولور.‏ او انكني دكيزه بكزه رسني كه ياواش ياواش جوشان وجوشوجنه ده پك خريچني اولورسون.‏مادى منفعته امهيّت ويرمزسني.‏ پاره دينيلن معدن پارچه سنه اعتبار ايتمزسني.‏ صوچك بودر.‏مسرفلكى اصالت اجياىب صايارسني.‏وقارك بنلككه غلبه ايدر.‏ جانانكى جانكه ترجيح ايدرسني . اكثرى باشقالرى ايچون ياشار ؛باشقالرى ايچون چاليشري،‏ باشقالرى اوغورينه اولورسون.‏ باشقالرى سىن بكنديكى حالده سنكنديكى سومزسني.‏ نه زمان كويكده،‏ اوككه بر اوكلك قويوب ماكنه باشنه كچه جك،‏ نه وقتألنه پركار الوب ماصايه ياصالنه جقسني؟ نه زمان دكانك دستكاهنده سرمايه كك فائضىنحساب ايده جكسني؟..‏ سندن بوىن بكله يورلر،‏ سكا بو قصورى بولويورلر...‏ فقط وقتقالييورمى؟ كيسه كى طولدورمق ايچون دكيل،‏ قارنكى طويورمق ايچون قولالنديغك صاپانكدمرييىن تارالنك اورتاسنده برياقوب تفنكك چليكنه صاريلييورسون...‏ او سرحدن بو حدودهقوشويورسون..‏ بولغارستانده اولويور،‏ يونانستانده اولويور،‏ عجمستانده اولويور،‏ صربستاندهاولويور؛ يالكيز يوردكده،‏ كويكده اوله مييورسون.‏ سوكيليك عايشه جكى طوته طوته اوپه مييور،‏ياوروك حممدجكى سوه سوه بويوته مييورسون...‏بر اولو چينارسني كه قرييلري،‏ ايكيلمزسني؛ اولور،‏ ايكله مزسني..‏ قانكله چوراق قوملقلرىصوالركن ايتمككى آلينكك تركه باطريير،‏ يري،‏ ينه دومشان قارشيسنه ياره لركله برابر هر يرده براستحكام كىب چيقارسني سن ظامل هيبتنده بر مظلوم سني؛ نينه كك،‏ آتاكك بوجاغنده بر غريب؛آناكك،‏ باباكك قوجاغنده بر يتيمسني!..‏طول آنالرله طولو اوالن شو آناطوىل بر اوكى نينه قادار سكا جفاكاردر..‏ سن شرقك قيننهكريمه ين بر قيليجيسني؛ دوكوله دوكوله تاوالنري،‏ اوروله اوروله قرييلريسني.‏ ينه هر پارچه كدنبر قيويلجيم،‏ هر قيويلجيمكدن بر شيمشك چيقار.‏ اهلى بر قوتك،‏ ابدى بر فيضك وار،‏ أىتورك!..‏۱۳ تشرين اول ۱۳۲۷مفتى اوغلى احمد حكمت61

اوستنده ماويلى،‏ قريمزيلى ميىن صاريلمش قالبسز،‏ پسكولسز فسى،‏ آياغنده يريتيق چاريغى،‏ صريتندهآالجه مينتاننك اوستنده قويون پوستندن طاغارجغى اولديغى حالده صرياىي بوزمامق ايچون برقوزو كىب سكريته ، صچرايه حربيه نظارتنك بويوك قاپوسندن ايچرى كريديكى كورويوردم.‏بوكون اوچوق بكزكله،‏ يريتيق جپكنكله بر وطن قرباىن تسليميتيله كريديكى دولت قاپوسندن،‏عسكر اوجاغندن،‏ يارين يكى لباسكله،‏ قيزيل فسكله بر آمر قوروميله چيقارسني!‏ او زمان،‏بوكونكى ضعيف،‏ يارين قوى بر قهرمان اولور؛ باصديغك يرلرى تيرته تريسني!..‏ آنك ديزكينىنقاورايوب،‏ قيلجكى چكديكك،‏ تفنككى اوموزكه اوروب،‏ سونكوكى طاقديغك وقت بو كونكىكويلو،‏ يارين قورقونج بر عسكر اولور؛ عاصيلرى سينديريرسني!..‏ تارالكى چاپاالر،‏ داواركىكوده ركن حقارت كورورسك بو كونكى قويون،‏ يارين يريتيجى بر قاپالن كسيلري؛ يواكى بوزانلرىأزرسني!..‏ سىن بويله برآن ايچنده دكيشمش كورنلر صانريلركه بو صاغالم وجود ياليكيز عسكرلباسى كييمك،‏ بو سرت پنچه لر يالكيز سالح قولالمنق،‏ بو قالني سس ياليكيز سپر اوملق ايچونياراديلمشدر.‏سنك او طابور حالنده بر پوالد كتله سى قاتيلغنده يوروركن طاقنديغك او صالبت،‏ او وقارىكوروبده،‏ سكا كوكنمه مك،‏ سىن سومه مك قابل دكيلدر.‏سن كوربوز نينه نك،‏ كور و متيز سوديىن داها أمركن عظمت نفس،‏ ثبات و حتمل،‏ اطاعتو حتكّ‏ م كىب آمر اوملق ايچون ياراديلمش بر جنسك فضيلتلرينه مالك اوملش سني بو حاكميتاساسلريىن باشقا ملتلر مكتبلرده،‏ مدرسه لرده آكالرلر.‏ سكا بو مزيتلرى نينه نك ايرى سياهباقيشى،‏ بابانك كوكره ين سسى،‏ قرآنك اسرار انكيز آهنكى اوكرمتش.‏يريتيق پوطوركله ده وقورسني؛ حمكوم اولسه ك ده حاكمسني؛ متلّقدن زياده جتّربه ميالسني؛فكركده عزمك كىب ثابتسني؛ سرت سني،‏ سرتلككده قابالقدن،‏ باياغيلقدن زياده آمريت قوتى،‏جنابت الاباليلكى واردر.‏ حدّتله ييلديرمي كيىب كورله ديكك حالده رقتله بر بولوط كيىب آغالرسني؛صافيتده بر ملك،‏ اصرارده بر ديوسني...‏ اونك ايچون دنياده أشى بولومناز بر ملت اوملشسني.‏دوشونديكك زمان بر آرسالن متكينيله آغري و ساكن طوروشكدن،‏ قيزديغك وقتكى عزم وشدتك آكالشيلماز.‏ اوزون كريپيكلرك آلتنده اوتانغاچ و طورغون دوشونن ايرى كوزلرك بر كرهآچيلماسني؛ قالني قاشلرك بر كره چاتيلماسني؛ او زمان وارلغك،‏ بنلكك كوپورور،‏ طاشار؛ اوزمان جربوتك،‏ حشمتك پارالر،‏ يوكسلري.‏ او زمان جبّار اولورسون.‏ بو عجيب سرخلقتكى بيلمه ينلر،‏ياكيلريلر.‏بويوكلره قارشى صايغيك بالذات صاييلمغى سوديككدندر؛ مطيع اوملاك،‏ مطاع اوملقايسته مه كدندر.‏اينجه ايشلره آليشمغه وقتك اوملاسه بيله،‏ زوربازويه باغلى تشبثلردن لذت آلريسني.‏ قارا60

چاآوووش!..‏سكوت!..‏ صانكه بو ديك،‏ قالني،‏ بويوك سسك عظمتندن موجودات بر ثانيه ايچون،‏اوركمش،‏ تيرته مشدى.‏ سكوتك آلتنده سنمش طوران طاغلره،‏ دكيزلره بو ايكى سسك يوكسكلكىحاكمدى.‏چاآوووش!..‏ چاووش!..‏سسى قادار يوكسك وجودى،‏ دكريمى و قري صاقاىل،‏ آچيق و يانيق كوكسى،‏ قالني توزلقلىبالديرلرى،‏ صاف چهره سى آرقاسنده سكسان اوققا چكن ايچ ايچه كچمش ايكى كوفه سيلهبو رجليّت هيكلى شيمدى قارشيسنده طورويوردى:‏- بابا،‏ سن قوماندا ايدر كىب اوزوم صاتييورسني.‏ سسك كورله يور!‏- باغريمييورم كه...‏اوزومىن ويردى.‏ يوقارىيكى تپه يه طريمامنغه باشالدى.‏ اطراىف چينالتييوردى:‏چاووش!..‏بن بو سسه،‏ بو سسى حاصل ايدن جوهره مفتوندمي.‏شيمدى يامنزده كى سوقاقدن بر صاتيجى داها كچييور:‏ برآز داها اوزاقدن ‏»چاىل فاصوليه،‏ كمرپاطليجان!«‏ سسلرى آلچاقلرده پايتاقالنه رق ياييلييور.‏ بونلرك اوستنده اوچان ‏»چاآوووش!..«‏آوازينك ياكنده بو ييپرامنش چاتالمش سسلر نه قادار عاجز،‏ نه قادار پست قالييوردى.‏أوك آرقه پنجره سنه قوشدمي.‏ اوزوجمى تپه يه وارمشدى.‏ يولك كنارنده كى قايانك اوستنه كوفه سىنقويدى.‏ أللريىن بلنده كى قيزيل قوشاغك اوك طرفنه صوقدى.‏ آچيق كوكسى،‏ چيپالق،‏ سرتبالديرلريله بر قوت آبده سى وضعيتنده طوردى.‏ متكرب،‏ قالني قاشلرى آلتنده متحكّ‏ م آغري دوننايرى كوزلرندن فرياليان نظرلريله،‏ مرمره نك طالغالرينه،‏ قارشيكى ساحله،‏ ماوى كوكى،‏ الجورددكيزله،‏ آلتون كوپوكى رنكنده كونشك ايشيغيله ماوى كوزلو،‏ صارى صاچلى بر قيزه بكزه ينسوملى،‏ سوكيلى يوردينك طاشنه،‏ طوپراغنه درين درين باقدى...‏ بو باقيشده كى اسرار،‏ بوباقيشده كى فرياد،‏ مملكىت ايچون:‏‏»اهلل!‏ ديدم،‏ ياتاغانه داياندم؛‏»بن سنكچون آل قانلره بوياند.«‏بيتنك مغرور بر مأىل ايدى.‏پنجره نك اوكنده بو جانلى قلعه ىي حريتله،‏ حرمتله،‏ سري ايدييور؛ بونك قرعه نفرى حالنده59

14اوزومجى- ولد چلىب افندى يه -بويوك آطاده.‏ متوز ابتداسى.‏ اوكله اوسىت.‏ كونشك ارييوب طوپراقلرى،‏ ياپراقلرى قاورايوبقاوورديغى،‏ يااليوب پارالتديغى بر كون.‏ كوكدن دوكولن صيجاق ياناقلرى ياقييور،‏ كوكسلرىأزييور،‏ نفسلرى طيقايور.‏ أل له طوتوله بيلري بر آله و حالنه كلييور.‏ اورتالق كوزلرى قاماشديره جقدرجه آيدينلق..‏ قارشيده كى چاملر يانيق،‏ سياه برر لكه كىب طورويور.‏ بو قادار نوره طايانه مايانكوزلر سونويور و قاپانان كوز قاپاقلرى آلتنده قيميلدامنق ايسته ميوردى.‏ ير،‏ كوك بر قور حالندهايچني ايچني يانييوردى.‏بايغني،‏ كنيش سكوتك ايچندن تا اوزاقلردن،‏ اسكله طرفندن،‏ عكسلر حاصل ايده رك قورقونج،‏وقور بر صدا كوكره دى:‏قاآرپوووز!..‏ قارپوز!..‏كوشكلرك جاملرينه چارپه رق،‏ چاملرك تپه لرندن آشارق،‏ قيزغني بر قارتال مهابتيله طاغلركصريتلرندن اوچان بو سسدن،‏ اوركن بر كومه كوكرجني قارشيكى چاملقدن هواالندى.‏قاآرپوووز!..‏بو صدايه نظام طرفندن دها ديك،‏ دها ايرى بر سس عكس صدا كىب جواب ويردى:‏58

وار.‏ هپمز اوكا متوجه بكله يورز.‏ نه قادار ياراتيجى و قادر روحلر عاقبت اوكا رام اولدى.‏ دنياىياعدام حمكوملريله دولو بر زندانه بكزه تن حكيم دوغرو دوشومنش.‏ هپمز ايچني عاقبت او مشئومشفق سوكه جك.‏ اينان كه شيمديدن يوله چيقان قافله نك ايچنده يز.‏ برآز اوته ده سياستكاهكورينيور.‏ بو سياستكاهده ييللرجه سورن اشكنجه لرله جان ويريليور.‏ دوغديغمز كون،‏ ايشته،‏بونك ايچني آغالدقدى.‏ و ‏»كولديكدى ده!«‏ ديه جكسك أوت،‏ او كولوش هنوز براقديغمزجنتك يادى ايدى.‏ ايلك وطندن خفيف ايشيق دائما يوزميزده قالدى.‏ بو خفيف ايشيقدندهحمروم اولسه يدق،‏ يوملزك قاراكلغنده،‏ شيمدى يه دك،‏ غائب اولوب كيدردك؛ حمنتمز حتلمسوزبرر اده يه واريردى.‏ شكر ربه كه،‏ بونك سايه سنده آرا صرا أييلكله،‏ كوزه للكى سزه ر كىب اولدق.‏بزى چوق دفعه دمشنلرك طوزاغندن بو قورتاردى؛ هر يول دونومنده،‏ كيجه،‏ اونلره پوصوده راستكلمزميدك؟ بر آقشام اوسىت،‏ كوله رك،‏ اوينايه رق،‏ چاله رق،‏ شن بر آالى دوست كىب،‏ ناصلاطرافمزى آلديلردى،‏ بر كونده،‏ حاطركده مى؟ بزه،‏ قريلرده پيكار پريلرى شكلنده كورونديلردى.‏سن اونلرله أل أله قوشه رق،‏ اوينايه رق غائب اولدك،‏ بكا،‏ تا ايچمدن او ايشيق خرب ويردىكه پيكار پريلرى تكني دكلدر و دوردم.‏ لكن بر باشقه كون،‏ پيكار پريلرندن داها مهلك دكيزقيزلرينك سسنه قوشدم.‏ يرميزه دونديكمز وقت سنده بنده صولغون و يورغوندق،‏ و قلبمز بومبوشدى،‏ وجودميزده كه تر دومنشدى.‏ ايشته بوتون كنچلكمز بويله كچدى.‏ دوغديغمز كون،‏ يوزميزدهكوله ن ايشيق سوندكجه واهى و ظامل طيفلر بزى طاشدن طاشه سوروكليوردى.‏نه دنسه خوليامز بزه كاىف كلمه دى؟ بوتون كوزه للك كىب بوتون حقيقت ده اونده دكلميدى؟بزه عشق ايچني قادين،‏ وجد ايچني باده الزممى ايدى؟ بز كه الست بزمنده سومشلر،‏ الستبزمنده مست اوملشلرز.‏ بو واهى ظواهر عاملنده كى هر فعلمز او علوى سرخوشلغى بوزمه دنباشقه بر شيئه يارامادى.‏ شيمدى قلبمز بوش،‏ بامشز دولودر.‏ آغزمزده زهر،‏ كوزلرمزده آتش وار؛طاتسز بر مخار ايچنده يز.‏ و آرتق يولك اورته سىن كچدك و صاچلرميزده آقلر آقلرى و آلنمزدهچيزكيلر چيزكيلرى دوغورييور.‏ و أللرميز ديزلرمز تيرته يور و اوكمزده كى افقلردن فنا هواسى أسييور.‏سويله كنجلككى نه ياپدك؟ سويله كنجلكمى نه ياپدم؟ بوندن صوكرا ‏»ختمل«‏ ايتمك آرتق قابلاومليه جقمى؟ بو تيز و چريكني سياحتدن صوكرا،‏ او قدر چريكني شيلر كوردكدن صوكرا سويله،‏آرتق او سسسز،‏ شفيق،‏ راحيلى و شفاف حيالتلر بزم رومحزى زيارت ايتميه جكمى؟ او روح كهباربار بر ديارك مزار طاشلرنده حمكوك شيطان و جاناوار رمسلرينه بكزه ين بيچيمسز،‏ دكرسز قاباايزلرله اورتولدى،‏ كيتدى .يعقوب قدرى57

13ارنلرك باغندن- ۱ -ييللر يارلردن!‏ يارلر ييللردن وفاسز.‏ قارا خبت بر قاصريغه كىب،‏ بو نه باش دونديرجيى ايش؟كيجه لر كونلرى كونلر كيجه لرى قوواليور!‏ جفالر جفالرى قولاليور.‏ صاچلرميزده آقلر آقلرى،‏آلنمزده چيزكيلر چيزكيلرى دوغورويور.‏ توكل كوچ،‏ عصيان وخيم؛ فلك هيچ رحم ايتميه جكمى؟هيهات عزيز دوست،‏ اوىن دوندوره ن قارا خبتك قاصريغه سى...‏‏»باغچه لر بوزولدى؛ يوالر داغيلدى؛ يوللر سيليندى؛ جهان ويران اولدى.«‏ ياشلى كوكلشيمدى بويله دييور؛ هر شيئى كندينه أش كورييور.‏ بوده باطل حسلردن برى...‏ جهان نه وقتمعمور ايدى؟ باغچه لرده نه وقت كللر آچدى؟ نه وقت يووالرده بلبللر اوتدى؟ يوللردن نه وقتيارلر كلدى؟ اومدق،‏ بكلدك،‏ دوشوندك.‏ هانكى شى اومديغمزه اويغون دوشدى؟ كورديكمزدوشونديكمزه بكزه دميى؟ كلنلر بكله ديكمزه ده كدميى؟ او مسعود و علوى ساعت هانكىساعتدى كه،‏ ايچنده ايكن:‏ ‏»كچمه!‏ دور!«‏ ديه هايقريدق؟ هيچ برى،‏ عزيز دوست،‏ هيچ برى!‏بلكه هپسىن كچسون،‏ كيتسون دييه بكله يوردق،‏ زيرا اونلر،‏ برى برندن چريكني،‏ برى برندن واهىساعتلردى.‏ كيمى بر دامله كوز ياشيله كيمى تك بر ‏»ايواه«‏ ايله،‏ كيمى بر اسنه مه يله،‏ كيمىيالكز سكوتله دولوب كيتدى.‏ اونلر،‏ برر برر تكرار كلسني ايسرتميسك؟ خاير،‏ خاير،‏ خاير،‏دكلمى؟ ناصل كه اك عزيز اولولرك بيله دونديكىن ايسته ميورز.‏ عدمده أزجيى و غاصب بر قدرت56

- پازار اوله آشجى بابا،‏دييه رك يورور كيدر.‏ اصناف عادتا حسن بكى اوغور عدايتمش،‏ آنك پازار اوله سىن خريىلبر سفتاح بلله مشدر.‏ شرق بيك درلو معتقداد آراسنده صافيت وجدانيه سندن امني اولديغىجماذيبدن ده استمداد ايتمك درجه سنده معنوياته دوشكوندر.‏ دون،‏ بونك حاله موافق بر شكلىنداها كوردم:‏ اوسىت باشى متيز،‏ اختيارجه بر قادين،‏ غالبا يا اوغلى،‏ يا طوروىن ميدان حربنده اوله جق كىايشيديلري درجه ده آشكار بر بسمله چكه رك،‏ حسن بكه ياقالشدى،‏ ديدى كه:‏- اوغلم ، حسن بك صلف ]۱[ اوله جقمى؟حسن بك القيد،‏ متبسم،‏ النده كى اينجه آيالندوز دالىن صالاليه صالاليه ايلريليه رك:‏- پازار اوله خامن آننه!‏زواللى قادين او قدر سويندى كى اوموزلريىن اوقشايه اوقشايه:‏- بو پازار مى اوغلوم؟..‏دييه ايكنجى بر استفساره دها قويولدى.‏ فقط هيهات!‏ جواب آله مادى...‏ چونكى حسنبك فيچيسىن بر دوش ايتمك اوزره بولنان برينه طوغرى ايلريله مش ايدى.‏ قادينك:‏- بو پازار مى؟سوُاىل آغزنده قالدى،‏ بكك طاتلى سسى:‏- پازار اوله ترشيجى!‏دييه عكس ايتدى.‏نه مطابق بر تسادف حسن،‏ نه قدر مسكت بر جواب معنيدار!‏لكن قادين اورالرده مى يا!‏ آرقاسندن بر مدت دها باقدقدن صوكره ياننده كى كنج حبشى يه:‏- آنلره معلوم اولور اما سويله مزلر.‏ وميزله ]۲[ آكالتريلر.‏........................ديدى اما حسن بكك اوته كى سوقاقدن حاال سسى كليوردى:‏پازار اوله قصاب باش!‏......]۱[ صلح]۲[ رمزاحمد راسم55

12پازار اوله ...‏»حسن«‏ بكى كيم طانيماز؟..‏ زمانك يكانه كولر سيماسى!‏ طبيعتك ساخته بر منايش ايلهايكى آرشونلق كووده سنه ربط ايتديكى قوجامان بر قفا اوزرينه آباىن صاريلى،‏ مومسنه كورهقامترلرى آره سنه فوليه،‏ زرين،‏ سنبل،‏ كل،‏ حىت فسلكن داىل طاقيلى،‏ دائما يانپورى طوران برفس قونديرك،‏ رنكى امسر كنيش آلن آلتنه قارا ايكى ابروى سرتيز،‏ حال و قالندن هر وقت ممنوناولديغنه داللت ايدن ملعه دار،‏ اوزون كريپيكلى ايكى چشم سياه،‏ متناسب بر برون،‏ قسمفوقانيسى متناظر غيطان بيقلرله جمهز آز بيوجك بر آغيز،‏ ياصصى بر چكه،‏ فقط اينجه بركردن رسم ايدك.‏ حىت كييديروب قوشاده رق برآزده چكى دوزن ويرك،‏ كورمكه،‏ فوطوغرافيسنهحاجت قاملاز.‏نه زمان تصادف ايتسه م يوزنده كى آثار تبسمى تر و تازه بولور.‏ حال جمذبيته خاص برصفوت نظر ايله اطرافنه باقنه رق هر دكانه هر صاتيجى يه ايشنه مالنه كوره:‏- پازار اوله،‏ بقال باشى،‏- پازار اوله بقاجلى،‏54

11‏»كيرپينك ديدكلرى«‏ ندنياز كليورواغونك جامندن يشيلله نن چاپرلرى چيچك آچانبادم آغاچلريىن آرقدامشه كوسرتدم و صيجاق،‏ راحيه داربر كونشه قاوومشقدن متولد بر نشئه ايله ديدم كه:‏- ياز كليور!‏بو تبشريه قارشى خماطبم دورغون بر طورله غزته سىناينديردى و شويله القيد،‏ ديشارى يه بر كوز آتدى،‏صوكره حدتلنمش كىب باشىن صالاليوب:‏- بونده بزم ايچون سوينه جك نه وار،‏ دييه سويلندى،‏زمحتمزمى آزاله جق،‏ نشئه مز مى آرته جق؟ خاير،‏هيچ برى.‏ بنجه ياز كلدى دميك،‏ ياقيجى كونشهقارشى ايصالق كوبره لرى قورويان يوقوشلره طريمانهرق،‏ توزدن كريپيكلرى،‏ قاشلرى سورمه لنمش برحالده قلمه كيتمك،‏ منديلىن تردن بوكوملش ياقالغنهبر يصديق اورتوسى كىب صاره رق صاغ أليله اوراقتصحيح ايتمك،‏ صول اليله يلپازه ملنك و آقشامبيك درلو زمحتدن صوكره أويكه دونديكك زمان برىممه ده،‏ ديكرى امزيكد،‏ اوبرى ده آغاچ تپه سندهاوچ چوجوقلى درت بش مسافر بوملق دميكدر.‏بيك درلو زمحت دييورم.‏ زيرا واپوره بينمك ايچون اوتوزسكز درجه حرارت ايچنده يوزلرجه كشينك خاشالمهكستانه كىب دومانلر صاليويرديكى اسكله لرده محاللرلههپلوانلر كىب كوره مشك،‏ كوچوكجه چوجوقلرك باشلرندنجانبازلر كىب فرياليوب كچمك،‏ شيلته خارارلرينك،‏ پرنجقازه ويلرينك،‏ اون چوواللرينك،‏ ياغ فوچيلرينك اوزرينه كمىقضازده لرى كىب طريمامنق و صقاللى بر افندينك ناصورينهباصوب آزارالندقدن،‏ شيقجه بر خامنه باجملبوريه فضلهصوقولوب اعلى بر مشسيه ييدكدن صوكره،‏ چوجوغكألنده كى بالوىن ازقضا قوپاروب قاچامي ديركن خاالطهطاقيالرق واپوره صامچه مييش بر طاوشان كىب درت طاقلهآتوب كريمك جمبوريدر.‏ديديكم كىب بارى بو يورغونلقدن صوكره أونده راحتايده بيلمك،‏ سرينله مك ممكن اولسه حمقق مسافر واردميك بزده أو صاحبنه آرتق قول كوله اولدك دميكدر.‏ أكهوادار اودا اونلره ويريلري،‏ بزم جيبينلكلر سوكولور،‏ اونلركياتاقلرينه قورولور؛ قاريوله لرميزك آلتنده كى شيلته لر آزالهآزاله هنايت بزه برر پومبه قالري،‏ حالبو كه اونلرككى قابارانبر سوت تنجره سى كىب مب بياض،‏ ترمتيز يوكسه لري،‏ مدتمسافر تلريىن أك آشاغى بر هفته دها متديد ايتديره جك برشكل حضور و رفاه آلري.‏رفيق خالد53

قيزدريالن حيوانلرده باشقه بر تورلو مى ياپارلر يا؟ كدينك اك مسكيننه،‏ كوپكك اك دالقاووغنهحدك وارسه بر پارچه طاقيل.‏ وىل نعمىت بيله اولسه ك مهان اوفكه لنري؛ ديشيله طريناغيله قارشىقوميغه قالقار.‏ اصيلى اوالن آت اونلردن ده منطقسزدر.‏ اوكنده كنك بر حركتندن پريه لنديكى زمانآرقاسنده كى هيچ صوچى،‏ كناهى اومليان بيچاره ىي چيفته ملكه قالقار.‏ هله ده وه نك كنديسنهفنالق ياپاىن زمانله ده عفو ايتمديكى،‏ بر عشريت رئيسى ثباتيله كني كوتديكى مشهوردر.‏أوت،‏ انتقام دويغوسنك يوقلغى بر انسان ايچون بلكه ايىي بر عالمت دكلدر.‏ فقط بن حيامتكهيچ بر چاغنده بويله بر هيجانك بىن يوقالمديغىن اعرتافدن چكينميه جكم.‏ نه ياپامل بويلهياراتيلمشم.‏ جذاملى يانيق آجيسنه نه قادار دويغوسزسه بن ده قويروق آجيسنه اويله مي.‏كنه دييه بيلريسكز كه:‏انتقامك فائده ىل بر طرىف واردر.‏ ياپديغى كوتولكك ياننه قاملاديغىن كورن كيمسه،‏ هيچ اوملزسهآجيسىن اونوتوجنه يه قادار سزى راحت براقري.‏بوده دوغرى.‏ فقط اونومتاملى كه بو نتيجه يه وارمق ايچون داها يوموشاق يوللر ده وار مثاليالوارمق.‏ بنم او زمان بكا صاتاشان چوجوقلره ياپديغم كىب:‏ ‏»ايكى كوزم قارده شم!‏ بيلريم سنبنم بامشى يارابيلريسك.‏ هيچ بن سنكله باشه چيقابيلريمى مي؟ باشم ياريلريسه يازيق دكلمى بكا؟وسائره وسائره.«‏هله بوىن سويلركن براز ده بوينكى بوكمه سىن ، سسىن تيرته ته رك صيزيلدامنه سىن بيلريسه كهيچ مسئله يوقدر.‏مسلك اجياىب اوالرق غايت ايىي بيلريم.‏ اولدقجه ديشه دوقونور بر مادى منفعته دايامنيان مسئله لردهرجا و نياز اك قوتلى بر سالحدر.‏ يالوارمه سىن،‏ اما اصول و آدابنه كوره يالوارمه سىن بيلن انسانايچون آچيلمياجق قاپى،‏ أريلميه جك مرتبه يوقدر.‏ نيته كيم بن داها او ياشده غايت اوستالقلهقولالمنغه باشالديغم بو سالح سايه سنده كنىد ميى يالكز سوقاق چوجوقلرينك شرندن قورومقلهقامليور،‏ اونلرى بورىن حلقه ىل عرب كوله لر كىب تپه تپه قولالنيوردم.‏كوزيكزك اوكنه كتريك؛ هبار بوتون سلطنتيله كلمش،‏ آغاچلر پيطراق كىب كراز دوكمش.‏ يالكزنه يازيق كه قدرت اونلرى قريمزى كلينجكلر كىب آياقلرمزك آلتنده يتيشديرميور.‏ هپسى هواقوشلرى كىب املزك اريشه ميه جكى بوشلقلر ايچنده صالالنيورلر.‏ يانلرينه وارمق بر سورى هتلكه ىيكوزه آالرق آغاچلره طريمامنق،‏ آووچ و تابانلرى بره له مك،‏ سنجاب كىب دالدن داله آتالمقالزم.‏ حالبوكه چوجوقلره بر پارچه يالوارمه ىي،‏ مردلك دامارلريىن اوقشامه ىي بيلريسه ك اونلرآغاجى طاقميله سنك آياقلرينه ايندررلر.‏كرازلردن صوكره جامن بر آرابه صفاسى ايسرتسه،‏ آچيلري قاپانري ايسكمله مى قاتاليوب بركوشه يه برياقارق باغچوانك تك تكرلكلى چك چك آراباسنه قورولور،‏ بر اسكى زمان قراىلسلطنتيله كندميى تبعه مه چكديرردم.‏ هپ عيىن طاتلى ديل،‏ كولر يوز سايه سنده.‏رشاد نورى52

10‏»مسكينلر تكه سى«‏ ندنشيمدى اولديغى قادار چوجوقكن ده پك جامنك قيمتىن بيلريدم.‏ قومشاجا،‏ قايدراق،‏ بردربركىب اويونلر اصال ايشمه كلمزدى.‏ آقشام اوستلرى آچيلري قاپانري ايسكمله مى قوناغك باغچهقاپيسنه قورار،‏ وجودمه كوره چوق قوجامان اوالن بامشى موتفاغك صارماشيقلرله قاپلى دووارينهياصالياراق قارشى ويرانه ده چوجوقلرى سري ايدردم.‏چوجوقلر كنديلرى كىب باشقه لرينه ده رمحى اوملايان،‏ حسبةً‏ هلل كوتولك ياپمقدن ذوق دويانكوچوك جاناوارلردر.‏ هيچ سبب يوقكن آرادا بر بكا ده صاتاشريلر،‏ فسمى قاپارلر،‏ يوزمه طوپراقآتارلر،‏ آلتمدن ايسكمله مى چكرلردى.‏كنه شيمدى اولديغى كىب او زمان ده كوجم قومت يرنده يدى.‏ هانكيسىن ايسته سم،‏ اول اهلل،‏آياغمك آلتنه آلري،‏ اويره چويره تپه له يه بيلريدم.‏ فقط بونك ايچون يرمدن قالقمق،‏ قومشق،‏ توزطوپراق ايچنده يوارالمنق كىب بر سورو لزومسز حركت ياپمق الزمدى.‏ آجناق ده كرمى حيوانياورولرى كىب نه ياپدقلريىن،‏ نه ايسته دكلريىن بيلمني بر طاقم آبوق صابوق خملوقلره اوياراق طاتلىجامنى صيقينىت يه صوقمقدن نه چيقاجق.‏- نه مى چيقاجق؟ سكا ياپيالن حقسزلغك آلتنده قاملامش اوالجقسك،‏ الك آياغك براززده لنسه ده يوركك فرحالياجق.‏بلكه حقكز وار.‏ انتقام دويغوسى اصيل بر دويغودر.‏ اصيل ديديكمز انسان شخصنه اونورينه،‏مال و جاننه ياپيالن جتاوزلرره قارشى آشريى بر تيتيزلك و هضمسزلغى اوالن انساندر.‏ آجنق51

قاپيسنده دوردى.‏ ماصايه اللرى داياىل اويوقالر كىب وضعيتده كى اولوىي سري ايتدى.‏ اوىن اويويورصانيوردى.‏ آغري آغري يورودى.‏ اوموزلرندن طوتدى.‏ دوداقلريىن صوغومغه باشالمش ياناقلرهسورديكى زمان اورپردى.‏أولومك قارشيسنده نه ياپسه ق‎٬‎ موفق اوملش بر آقتوردن فرقمز اوملاياجق.‏ او قادار‎٬‎ موفق اوملشبر آقتور.‏ صاريلدى.‏ اوىن كندى ياتاغنه كوتوردى.‏ يورغاىن اوستلرينه چكدى؛ صوغومغه باشاليانوجودى ايصيتمغه چالشدى.‏ وجوديىن‎٬‎ حياتيتيىن بو صوغوق انسانه آشيالمغه اوغراشدى.‏كوزلرى ياندى‎٬‎ بر دامال ياش چيقارمدى.‏ آينه يه باقدى.‏ اك بويوك كدرك قارشيسنده‎٬‎ بر كيجهاويقوسز قاملش انسان چهره سندن باشقه بر چهره آملق قابل اوملاياجقميدى.‏على بردنربه ضعيفالمق‎٬‎ بردنربه صاچلريىن آغارمش كورمك‎٬‎ بردنربه بلنده مدهش بر آغرى ايلهايكى قات اولوويرمك‎٬‎ مهان يوز ياشنه كريمش قادار احتيارالمق ايسته يوردى.‏ صوكره اولويه برداها باقدى.‏ هيچ ده قورقونچ دكلدى.‏بالعكس چهره اسكيسى قادار مشفق‎٬‎ اسكيسى قادار مالميدى.‏ أولونك يارى قاپاىل كوزلريىنمتني بر ال ايله قاپادى.‏ سوقاغه فريالدى.‏ قومشى اختيار خامنه خرب ويردى.‏ قومشيلر قوشه قوشهاوه كلديلر.‏ او فابريقايه يولالندى.‏ يولده قاييقله كيدركن‎٬‎ اولومه آليشمش كىب ايدى.‏يان يانه‎٬‎ قوجاق قوجاغه‎٬‎ عيىن يورغانك ايچنده يامتشلردى.‏ أولوم مونس‎٬‎ آناسنه كريديكىكىب اونك بوتون حساسيتىن‎٬‎ يومشاقلغىن آملشدى.‏ يالكز براز صوغوقدى.‏ أولوم بيلديكمز قادارقورقونچ بر شى دكلدى.‏ يالكز براز صوغوقدى.‏ او قادار.‏على كونلرجه اوك بوش اودالرنده كزندى.‏ كيجه ايشيق ياقمادن اوطوردى.‏ كيجه ىي ديكله دى.‏آناسىن دوشوندى.‏ فقط آغاليامدى.‏بر صباح ميك اوداسنده قارشى قارشى يه كلديلر.‏ او‎٬‎ ميك ماصاسنك موشامباسى اوزرندهساكن و پارالقدى.‏ كونش صارى پرنچ ماده نك اوزرنده دوناقاملشدى.‏ اوىن قولپلرندن طوتارق‎٬‎كوزلرينك كوره مه يه جكى بر يره قويدى كنديسى بر صنداليه يه چوكدى.‏ بول بول‎٬‎ سس سزبر ياغمور كىب آغالدى.‏ و او أوده او‎٬‎ بر داها قاينامدى.‏بوندن صوكره علينك حياتنه بر سالب كوكومى كريه ر.‏قيش خليج اطرافنده استانبولده كيندن داها سرت‎٬‎ داها سيسلى اولور.‏ بوزوق قالديرميلركاوزرنده بوز طومتش چامور پارچه لريىن قرياراق ايركندن ايشه كيدنله مكتب خوجالرى‎٬‎ جلبلرو قصابلر فابريقانك اوكنده بر مدت ديكله نريلر‎٬‎ قوجامان بر دوواره صريتلريىن ويره رك اوستنهزجنفيل سرپيلمش سالب ايچرلردى.‏يوك الدونلر ايچنده صاقلى قيمتدار اللرى سالب فنجانىن قوجاقاليان بورونلرى نزله ىل صاريشنيعمله لر‎٬‎ مكتب خوجالرى‎٬‎ قصابلر و بعضاً‏ فقريمكتب طلبه لرى قوجامان فابريقا دووارينهصريتلريىن ويررلر؛ اوستنه رؤيالرينك مابعدى سرپيلمش سالبدن يودوم يودوم ايچرلردى.‏سعيد فائق50

قوقاليه قوقاليه اوزاقالشدى.‏صباح سرين‎٬‎ خليج سيسلى ايدى.‏ آرقاداشلريىن صاندال اسكله سنده بولدى.‏ هپسى ده دينچده ليقانليلردى.‏ بش كيشى خاليجى اوغلنه كچديلر.‏على بوتون كون ذوقله‎٬‎ حرصله‎٬‎ اشتياقله چاليشاجق‎٬‎ فقط آرقاداشلرندن اوستون كورومنكايسته مدن.‏ اونك ايچون دوروست‎٬‎ كوسرتيشسز ايشله يه جك.‏ يوقسه ايشنك فيياقاسىن دهاوكرمنشدر.‏ اونك اوستاسى استانبولده بر تك الكرتيكجى ايدى.‏ بر آملاندى.‏ على ىي چوق سوه ردى.‏ايشنك داالوه ره سىن‎٬‎ نوماراسىن ده اوكرمتشدى.‏ كندى قادار اوستا و جبريكلى اوالنلردن داهااوستون كورومنه نك اسرارى چويكلكده‎٬‎ عجله ده؛ آشاغى يوقارى سپورده‎٬‎ يعىن كنچلكدهايدى.‏آقشامه آرقاداشلرينه يكى بر دوست يكى بر قافادار‎٬‎ اوستالرينه صاغالم بر ايشجى قازانديرديغنهأمني و ممنون أوينه دوندى.‏آناسىن قوجاقالدقدن صوكره قارشى قهوه يه‎٬‎ آرقاداشلرينك ياننه قوشدى.‏ بر پاسرتا اويناديلر.‏ برهيجانلى تاوال پارتيسى سري ايتدى.‏ صوكره اوينك يولىن طوتدى.‏ آناسى ياتسى منازىن قيليوردى.‏هر زمان ياپديغى كىب آناجغنك اوكنه چوملدى.‏ سجاده نك اوزرنده طاقاللر آتدى.‏ ديلىنچيقاردى.‏ هنايت قاديىن كولدرمكه موفق اولديغى زمان قادينجاغز سالم ويرمك اوزره ايدى.‏آناسى-‏ على به‎٬‎ كناه به ياوروم.‏ كناه ياوروجوغم‎٬‎ ياپمه.‏على - اهلل عفو ايدر آنا!‏صوكره صاف‎٬‎ معصوم صوردى:‏- اهلل هيچ كوملزمى؟ميكدن صوكره على بر نات پينكرتون كتاىب اوقومغه دالدى.‏ آناسى اوكا بر قازاق أورويوردى.‏صوكره يوكك ايچندن لوانطه قوقان شلته لر سروب ياتديلر.‏آناسى صباح منازى اوقونوركن على ىي اوياندردى.‏قيزارمش اكمك قوقان اوداده مساور نه كوزل قايناردى.‏ على مساورى‎٬‎ ايچنده نه اضطراب‎٬‎ نهده قضا اوالن بر فابريقايه بكزه تردى.‏ اوندن يالكز قوقو‎٬‎ خبار و صباحك سعادتى استحصالايديلريدى.‏علينك آننه سنه أولوم بر مسافر‎٬‎ بر باش اورتوىل منازنده نيازنده بر قومشو خامن كلري كىبكلدى.‏ صباحلرى اوغلينك چايىن‎٬‎ آقشاملرى ايكى قاپ ميكىن حاضراليه حاضراليه آقشامىايدييوردى.‏ فقط يوره كنك كنارنده بر صيزى حس ايدييور؛ بوروشوق و تولبند قوقان وجودندهآقشام اوستلرى مرديونلرى خيزىل خيزىل چيقديغى زمان بر كسيكلك‎٬‎ بر تر‎٬‎ بر يومشاقلقدويويوردى.‏ بر صباحلني داها على اويامنه دن‎٬‎ مساورك باشنده اوزرينه بر فنالق كلمش‎٬‎ ياقني برصنداليه يه چوكوويرمشدى.‏ چوكوش او چوكوش.‏على آننه سنك كنديسىن بو صباح نيچني اويانديرماديغنه حريت ايتمكله برابر اوزون زمان وقتككجيكديكىن آكاليامامشدى.‏ فابريقانك دودوكى‎٬‎ جاملرك ايچندن تيزلكىن‎٬‎ جان قوپارجييلغىنترك ايتمش و بر سونكر ايچندن كچمش كىب يومشاق‎٬‎ قوالقلرينه كلدى.‏ فريالدى‎٬‎ ميك اوداسنك49

9سماور- صباح أذاىن اوقوندى‎٬‎ قالق ياوروم‎٬‎ايشه كچ قاالجقسك.‏على هنايت ايش بوملوشدى.‏ بر هفته درفابريقايه كيدييوردى.‏ آناسى ممنوندى.‏ منازيىنقيلمش‎٬‎ دعاسىىن ياپمشدى.‏ ايچنده كىجناب حقله برابر اوداسنه كريجنه اوزون بوىيككيش وجودى و چوق كنچ چهره سى ايلهرؤياسنده ماكنه لر‎٬‎ الكرتيك پيللرى‎٬‎ آمپوللركورن‎٬‎ ماكنه ياغلرى سورونن و بر ديزه لموتورى خومورتوسى ايشينت اوغليىن أوالاويانديرمغه قييامادى.‏ على ايشدن چيقمشكىب ترىل و پنبه ايدى.‏خاليجى اوغلينده كى فابريقانك باجاسىقفاسىن قالديرمش.‏ بر خوروز وقارييلهصباحه‎٬‎ كاغدخانه صرتلرنده بلرين فجركاذبه باقيوردى.‏ نره ده يسه اوته جكدى.‏على هنايت اوياندى.‏ آناسىن قوجاقالدى.‏ هر صباح ياپدىغى كىب يورغاىن قفاسنه بوسبوتونچكدى.‏ آناسى يورغاندن ديشاريده قاالن آياقلريىن غيديقالدى.‏ ياتاقدن بر محله ده فرياليان اوغليلهبرابر تكرار ياتاغه دوشدكلرى زمان بر كنچ قيز قهقه سيله كولن قادين مسعود صاييالبيلريدى.‏مسعودلرى چوق آز بر حمله نك چوجوقلرى دكلميديلر؟ آناسنك چوجوغندن‎٬‎ چوجوغنكآناسندن باشقه كلريلرى وارميدى؟ ميك اوداسنه قوجاق قوجاغه كچديلر.‏ اودانك ايچىن قيزارمشبر اكمك قوقوسى دولدورمشدى.‏ مساور نه كوزل قايناردى.‏ على مساورى‎٬‎ ايچنده نه اضطراب‎٬‎نه قضا اوالن بر فابريقايه بكزه تريدى.‏ اوندن يالكز قوقو‎٬‎ خبار و صباحك سعادتى استحصالايديلريدى.‏صباحلني علينك بر مساور؛ بر ده فابريقانك اوكنده بكله ين سالب كوكومى خوشنه كيدردى.‏صوكره سسلر‎٬‎ خاليجى اوغلنده كى‎٬‎ عسكرى مكتبك بورازاىن‎٬‎ فابريقانك اوزون و بوتون خليجىچينالتان دودوكى اونده آرزولر اوياندرر‎٬‎ آرزولر سوندورردى.‏ دميك كه عليمز براز شاعرجه ايدى.‏بويوك دكريمنده بر الكرتيك عمله سى ايچون حساسيت‎٬‎ خليجه بويوك ترانساتالنتيكلر صوقمغهبكزه رسه ده‎٬‎ بز‎٬‎ على‎٬‎ حممد‎٬‎ حسن براز بويله يزدر.‏ هپمزك كوكلنده بر آرسالن ياتار.‏على آننه سنك الىن اوپدى و صوكره شكرىل بر شى مييش كىب دوداقلريىن ياالدى.‏ آننه سىكولويوردى.‏ او‎٬‎ آننه سىن هر اوپوشده بويله بر ياالمنغى عادت ايدينمشدى.‏ أوككوچوك باغچه سندهكىصاقسيلرك ايچنده فسلكنلر واردى.‏ على بر قاچ فسلكن ياپراغىن پارماقلريله ازه رك آووچلريىن48

آتيلدى.‏ ‏»يارين ذاتاً‏ فابريقانك آچيليش توره ىن وار.‏ بن هپكزك انتقامىن آلريم‎٬‎ اجياب ايدرسه بواوغورده سوه سوه أولورم.«‏ايرته سى كوىن‎٬‎ داها صباحك ايركن ساعتندن‎٬‎ فابريقاده بر فعاليتدر باشالدى.‏ هر پنجره دنبر بايراق صارقيور‎٬‎ هر طرفده آللى مورىل‎٬‎ يشيللى بياضلى قورده له لر دالغه النيوردى.‏ باجالربيله كمى ديره كلرى كىب فالمالرله سوسلنمشدى.‏ بر باندو دورمادان مارشلر چاالركن‎٬‎ خصوصىاوطوموبيللرده دعوتليلرى كتريوب كتريوب آنفيته اتر شكلنده حضرالمنش تريبونلره براقيوردى.‏نه دعوتليلر واردى‎٬‎ نه دعوتليلر!‏ ارككلرك چوغى سيلندرىل و ژاكه ت آتايلى ايديلر.‏ قادينلرايسه بياض البسه لر‎٬‎ ككيش كنارىل حصري شاپقالر كيمشلردى.‏بر آرا باندو دوردى‎٬‎ سس كسيلدى.‏ و اوك صرياده اوطوران طيقيز فابريقاتورك آياغه قالقوباوكنه ميقروفونلر يرلشديريلمش كرسى يه دوغرى ايلرله ديكى كورولدى.‏ آدام آغري آغري باصاماغىچيقدى.‏ نوتلريىن اوكنه آچوب ‏»اوهو اوهو«‏ دييه سسىن عيار ايتدى‎٬‎ صوكره:‏‏»صايني وكيل بك‎٬‎ حمرتم دعوتليلر«‏ دييه سويله وينه باشالدى.‏صاقالنديغى پروازدن آشاغيسىن كوزله ين ايبيبيك قوشى ‏»ايشته تارخيى آن كلدى«‏ دييهسويلندى.‏ سه كه سه كه پروازك اوزرنده ايلرله دى و تام فابريقاتورك دازالق باشىن نشان آلوب بركوزل پيسله دى.‏ كرچه ايبيبيك قوشو اوملق صفتيله اساساً‏ چوق قوالى دفع حاجت ايدردى.‏ فقطاو‎٬‎ ساده جه بو قابليىت ايله يتينمه مش‎٬‎ بو تارخيى كونك شرفنه بر كيجه أولندن كوف طومتشكندير ختمى ييوب اوزرينه بول مقدارده دكيز صوىي ايچمشدى.‏ بو اعتبارله صباح برى بويوكصاحنيلر هباسنه قاتالنديغى محوله سىن شيمدى دورمادن ديكلنمدن آشاغى بوشالتيوردى.‏فابريقاتور‎٬‎ چيپالق باشنده شاپاليان ايلك دامال اوزرينه غري اختيارى يوقارى باقديغندنايكنجى اوچنجى پوسته لرى يوزينه كوزينه كيدى.‏ديكله ييجيلر ايلكني بر شاشريديلر.‏ بر ايكى قادين دعوتلى كومله سىن طوتامدى.‏ جسارتآالن اوبورلرى ده ماقاره لرى قويويرديلر.‏ آرتيق شيمدى هپسى أكيله قالقه‎٬‎ قاصيقلريىن طوتهطوته كولويورلردى.‏ وكيل بك بيله يوزى موصمور كسيلمش‎٬‎ قهقهه سىن منديلنده بوغمغهچاليشيوردى.‏فابريقاتور‎٬‎ يوزينه چوق دفعه پيسلتلمش انسانلرك پيشكني تبسمى ايله منديلىن چيقاردى.‏ياواش ياواش آغزيىن‎٬‎ يوزيىن‎٬‎ كوزلريىن‎٬‎ چيپالق باشىن سيلوب صيوازالدى و كورولتونك كسيلمه سندنباالستفاده:‏‏»بايانلر‎٬‎ بايلر!«‏ ديدى‎٬‎ ‏»بايانلر‎٬‎ بايلر!‏ شو مسعود حادثه دخى‎٬‎ تأسيسلرمزك مملكت ايچوننه قادار خريىل‎٬‎ نه قادار اوغورىل و قدملى اوالجغنه برفال خري صاييلمزمى؟«‏و طيقيز فابريقاتور بو ضرورى كريزكاهدن صوكره تكرار نوتلرينه دونوب اعمال ايده جكىترموسيفونلرك امثالنه فائقيتىن ايضاحه كرييشدى.‏خلدون طاك أر47

جدلرينه عناد‎٬‎ قيپقريمزى آچى ويرديلر.‏بو آراده قاواقدن بوزما ديرك ده بوتون وجودينه صو يوروديكىن حس ايدييور و كيجه كوندوزچيطري چيطري طاتلى بر هبار سرخوشلغى ايچنده كرينوب دورويوردى.‏هنايت بر كون أوال او قالني بويا طبقه سىن پول پول قابارتان سيويلجه لر دوكدى.‏ صوكرهاوراسنده بوراسنده بياض بياض كورپه داللر سوردى.‏ و بر صباح باشدن آشاغى مييشيل ياپراقلرلهدوناندى.‏بوكا ساده كويليلر‎٬‎ قوشلر‎٬‎ چيچكلر دكل‎٬‎ ترسنه چوريلمش قهوه فنجانلرينه بكزه ين ايزوالتورلربيله شاشديلر.‏ فقط فضله ياغلريىن اريتمك ايچون قاريسى ايله يورويوشه چيقان فابريقاتور اوىنبو حالده كوروجنه كوپلره بيندى.‏‏»واى ناموسسز«‏ دييه هايقريدى.‏ ‏»بو او ده ويرديكمز قاواقدن ياپيالن ديره ك دكلمى؟كورويورميسك خامن‎٬‎ بكا عناد ياپيور.‏ اينان اولسون‎٬‎ بكا عناد ياپيور«‏كويليلر هر نه قادار ‏»دكلدر بكم‎٬‎ بو قاواق دكلدر«‏ ديديلرسه ده فابريقاتورى تسكني ايده مديلر.‏آدام فنا حالده قيزمشدى!‏‏»ياپراق آمچش تلفون ديره كى نره ده كوروملش.«‏ دييه فرياد ايدييوردى.‏ ‏»اوالجق رزالتمى بو«‏بارى بوندن صوكره تللرده ميوه ويرسني.‏ بز بوراده مساعيدن اقتصاد ايتمكه باقيورز.‏ بو ديره كقالقمش دال بوداق صاليور.‏ بوتون ديره كلر دال سوره جك اولسه بودامغه آداممى يرت.«‏صوكره معيتنده كى مهندسلره دونوب « كسيلسني«‏ دييه فرمان ايتدى.‏درحال مرديوه نلى اوطوموبيل كلدى.‏ آداملر تللرله ايزوالتورلرى بر باشقه ديره كه آقطاروبياپراقليسىن يره يقديلر.‏فابريقاتور بر بالطه قاپمش‎٬‎ ديره كك كوك باغالمش زيفتلى قسمنه‎٬‎ ياپراق آمچش داللرينهوورويور وورويوردى.‏ حرصىن بونكله ده آالمدى.‏ ديره كى آداملرينه قوش باشى دوغراتدى.‏ بوپارچه لرى دخى اورتاده براقمقدن قورقويوردى.‏ نه اولور نه اوملاز‎٬‎ بر داهاكى هبار ينه كيم بيلرينه ماديك اويناردى.‏ ديره كك انقاضىن اوراده‎٬‎ كوزينك اوكنده بر كوزل ياقدردى.‏ و كوللرىطوپالتوب دكيزه آتدردى.‏ كرچه احتيار قاواق شيمدى ده دالغالره قارشوب ساحله ورابيلري.‏ خباراولوب ياغمور تانه سى شكلنده ينه سوديكى قريلره ياغابيلريدى.‏ فقط فابريقاتورك عقلى او قاداراينجه سنه پك أرميوردى.‏ بو اعتبارله ممنون و مسرور اللريىن ييقايوب دائره سنه مايونه زىل لوركلهفاصوليه پالكيسى ميكه كيتدى.‏او كيجه چيچكلر صباحه قادار قان آغالديلر.‏ قوشلره كلنجه‎٬‎ اونلرده ايلكني آه و واه ايتديلراما صوكره باش باشه ويروب بو حركته بر مثلله مه چاره سى آراديلر.‏بر آغاچ قاقان:‏ ‏»انتقام!«‏ دييه باغردى.‏ سرچه لرك اك ياشليسى:‏ ‏»پكى اما ناصل؟«‏ دييهصوردى.‏ جاىن طاتلى بر صاقصاغان:‏ ‏»حريفلر ديشلرينه قادار سالحلى!«‏ ديدى.‏ ‏»طوپدنكيتسه ك هپمزى وورورلر.«‏ جتربه ىل بايقوش:‏ ‏»بر فدائى سچرز دييه تكليف ايتدى.‏ ايچمزدنبرى.«‏داها سوزيىن بيتريه مه مشدى كه اختيارك آوجندن مي ميش بر ايبيبيك قوشو ‏»بن كيدرم«‏ دييه46

راستالياجق«‏ دييه ايضاحات ويرييوردى.‏قاواق كريسىن ديكله يه مدى.‏ بو دويديغى سوزلردن ياپراقلرى ديكن ديكن اوملشدى.‏ دميكبوراده فابريقا قوراجقلردى.‏ دميك بو جنت قيييلرى‎٬‎ بو جامن بايرلرى ماكنه اوغولتوسنه‎٬‎ قورومقوقوسنه بوغاجقلردى.‏ دنياده باشقه يرمى قاملامشدى ياربيم؟خاير‎٬‎ خاير بوىن ياپامازلردى.‏ بو قادار ذوقسز‎٬‎ بو قادار وجدانسز اوالمازلردى.‏فقط ياپديلر ايشته اونلر اويله رنكلردن‎٬‎ قوقولردن‎٬‎ دكيزدن‎٬‎ طبيعتدن ذوق آالجق صويدندكللردى.‏ ماليت فيئاتى دييورده كوزلرى باشقه بر شى كورميوردى.‏ ماليت فيئاتى ايسه بو ساحلدهچوق دوشوك اوالجقدى بناءًعليه.‏ايلكني ساحله بر ايسكله قورديلر.‏ مالزمه دكيز يوليله داها اوجوزه نقل ايديله جكدى.‏ صوكرهبر منديره ك انشا ايدوب دكيزله ساحلك عالقه سىن كسديلر.‏دالغه لر آرتيق صولرى طاتلى طاتلى اوقشامز اوملشلردى.‏ منديره كك ايچنده قاالن مسكنيأولو صولره ايسه دكيز دميكه بيك شاهد ايسرتدى.‏ساده دكيزمى يا‎٬‎ چيچكلرده وضعيتدن شكواجييديلر.‏ پاپاتيالر قورومدن سيمسياه اولويورلردى.‏كلينجكلرك قريمزيسى ايسه ايسلى چاتانا بايراقلرينه دومنشدى.‏قوشلرك جيويلتيسى‎٬‎ شانتيه دن يوكسلن چكيچ سسلرى آراسنده كومه كيتديكندن اونلردهبرلشوب قورو حالنده اومتكى دهكه ديلر.‏ فقط بوكورولتوىل مدنيت قونسرى ايله باش ايده مه يه جكلرىنآكالينجه عاقبت اونلرده كوسوب اومته مكه قرار ويرديلر.‏ هم ذاتاً‏ پازارلرى غيجري غيجري چفتهلرى ايله آوه چيقان شانتيه مهندسلرى حياتى اونلره زهر ايتمكه باشالمشدى.‏قوشلر كوسوب‎٬‎ دكيز صوصوب‎٬‎ چيچكلر ده صولنجه قاواق اوكسوزه دوندى.‏ ‏»بر ييلديرمكلسه ده‎٬‎ بىن ده يوق ايتسه بارى.«‏ دييه كوتو كوتو دوشونديكى اولويوردى.‏فقط ييلديرمه حاجت قاملدى.‏ بر صباح‎٬‎ داها اويقوده ايكن بلنده كسكني بر تسرته صيزيسىايله اوياندى.‏ و نه يه اوغراديغىن آكالمادن يان اوسىت بوكورتلنلرك اوزرينه دوريلى ويردى.‏اوته ده بر سس‎٬‎ فابريقاتورك سسى:‏‏»كناه ده نه دميكمش.«‏ دييه باغريييوردى.‏ ‏»بزه آغاچ دكل.‏ ير الزم ير...‏ ذاتاً‏ نه يه بكزه يوردى.‏تك باشنه‎٬‎ سيپسيورى بر آغاچدى.«‏صوكره معيتنده كى مهندسلره دونوب:‏‏»بوندن چوق كوزل تلفون ديره كى اولور.«‏ ديدى.‏ و احتيار قاواق صويولدى‎٬‎ يونتولدى.‏باجلمله ديره كلر كىب كوزطاشى حملوىل ايله معامله كوروب طوپراغه كريه جك قسمى زفتلندى وبو ايشلر بيتنجه‎٬‎ اوزرينه بر پارماق قالينلغنده بويا سورولوب تپه سنه ده كاله كىب چنقو بر باشلقكچريلدكدن صوكره آنا شبكه ىي فابريقا سانرتالنه باغاليان يوله‎٬‎ اوبر ديره ك آراسنه ديكيلدى.‏بويله جه ياز كچدى‎٬‎ كوز كچدى‎٬‎ قيش كچدى‎٬‎ هر ييل اولديغى كىب هبار بر كنچ قيز مثاىلاتكلكىن قالديروب صيجاق راحيه سى ايله ينه قريلرك اوستنه چوكوويردى.‏ كزجيى قوشلر كيتدكلرىيرلردن دونديلر.‏ بوجكلرله قورتلر صاقالندقلرى يرلردن چيقديلر.‏ پاپاتيه لر تاواده يومورطه كىباورتالغى صارى ايله بياضه بويادى.‏ و كلينجكلر بر ييل أول فابريقا قورومندن صولوب كيدن45

ياپراقالمنقدن ايلرى كلن او هر ييلكى معتاد دكيشكلك دكلدى.‏ اويله قوالى قوالى آكالشيالمايان‎٬‎قطعى اوالرق تثبيت ايديله مني آجناق و آجناق سزيله بيلن بر بامباشقه‎٬‎ بر عجائب كليشمهايدى.‏قاواقده شيمدى او نباتلره حمصوص كورونوشدن فضله بر شى‎٬‎ عادتا انسانلره خاص بر شى‎٬‎ناصل سويله ملى‎٬‎ صانكه بر نوع هويت بلريمكده ايدى.‏قادينلردن برى اختيار دييه هايقريدى،‏ ‏»اختياره بكزه يور قاواق«‏كرچكدن ده قاواق‎٬‎ صانكه آلتنده ياتان اختيارك بوتون اوزيىن كوكلريله أموب كووده سنهكچريمشه بكزه يوردى.‏ شكل اعتباريله ينه عيىن آغاچدى بلكه‎٬‎ فقط انسان اوكا باقاركن اواوزون قامتلى‎٬‎ ضعيف اختيارى كورمش كىب اولويوردى.‏ياپراقلرى بيله شيمدى بر باشقه يشيل كورونويوردى.‏ داها مونس‎٬‎ داها صيجاق‎٬‎ عادتا كولومسه ين بريشيل.‏ روزكاردن خيشريدايشلرى بيله بر باشقه تورليدى.‏ آغاچ‎٬‎ ياپراقلريله ديله كلمشدى صانكه.‏دورغون هوالرده بر فيصيلدايش‎٬‎ روزكارده مرييلدانش‎٬‎ فريطنه ده ايسه خوموردانش حالىن آالن برشيئلر آكالمتق ايسته يور كبيدى.‏ نه سويله ديكى آكالشيالميوردى كرچه.‏ فقط اوىن طانيانلربو اسرارىل خيشريتيلرده اختيارك سسىن‎٬‎ قونومشه طرزيىن‎٬‎ حىت مجله ياپيسىن بيله طامنقده كوچلكچكميورلردى.‏توكلى اورايه كوموملك ايسته مه مشدى.‏ آدام ايشته نه ياپمش ياپمش‎٬‎ روحىن آغاجه ويروبكنديىن او چوق سوديكى يريوزينه آمته نك يولىن بوملشدى.‏ هم بويله جه طبيعىت داها ياقيندن‎٬‎اوالجنه حشمتيله طادابيله جكدى آرتيق.‏ نيته كيم شيمدى صاغلغنده ايكن ياپامدقلريىن ياپيور‎٬‎ نزلهبرونشيت قورقوسى اوملقسزين كوكسىن ياز ياغمورنده ايصالتوب آقشام روزكارنده قوروتويوردى.‏اسكى دوستلرينك بو صورتله تكرار آرالرينه قاريشمه سى‎٬‎ ساده كويليلرى دكل‎٬‎ قوشلرى‎٬‎بولوتلرى‎٬‎ چيچكلرى‎٬‎ روزكارلرى واحلاصل بوتون طبيعىت ده سوينچلره غرق اتدى.‏قوشلر مشدى كلوب يوزينه كوزينه قونويور‎٬‎ بولوتلر بعضاً‏ آلچالوب آلنىن اوپويورلردى.‏ اونكاولومندن برى بويونلرى بوكوك دوران چيچكلرسه باشلريىن اوتلرك آراسندن چيقاروب ينه اسكيسىكىب كيفلى كيفلى صالالمنغه باشالديلر.‏ حىت اويله كه دكيز بيله‎٬‎ او قاره ده اولوب بيته نلرهبيكانه دكيز بيله‎٬‎ بو ايشه پك سوينمش‎٬‎ شيمدى قومصالده بياض كوپوكلريىن كوسرته كوسرتهكولويوردى.‏فقط هانكى سعادت أبده قادار سورمشكه؟ بر صباح ياپراقلرندهكى چيك داماللريىن سيلكه له يوبقوروتان قاواق‎٬‎ آز اوته سنده بر طاقيم انسانلرك أكيلوب قالقوب يرلرى اولچدكلريىن كوردى.‏آداملر اوكله وقىت كلوب اونك آلتنده اوطورديلر.‏ النده كى پالنلردن معمار اولديغى آكالشيالنبر تانه سى‎٬‎ اوچ قاتلى اكسه سندن مال صاحىب الدويغى آكالشيالن بر باشقه سنه:‏ ‏»ماكنهدائره سى شوراده اوالجق‎٬‎ البوراتوارلر برى يانده قوروالجق‎٬‎ لوژمانلر ايسه غرب جبهه سنه43

8بر قاواق و انسانلر‏»قاواغك آلتنه«‏ دميشدى.‏ ‏»بىن او ساحلده كى قاواغك آلتنه كوموك!«‏ قاواق ذاتاً‏ قولبه سنكاوزاغنده دكلدى.‏ ساحله باقان ديك ياماجك اورتاسنده‎٬‎ داغ چيلكلريله بوكورتلنلرك صارماشدوالش اولدقلرى وحشى بر قريلغك اورتاسنده ايدى.‏اختيار‎٬‎ النده تسبيحى‎٬‎ هر آقشام اونك آلتنده اوطورور‎٬‎ ده كيزك آشاغيده قوملغى طاتلىطاتلى يااليشىن سري ايدردى.‏ايشته شيمدى مزاريىن او قاواغك ياپراقلرى كولكه له يه جك‎٬‎ ينه دالغه لر آياق اوجنده اوچوق سوديكى بسته ىي سويله يه جكدى.‏بويله جه ياز كچدى‎٬‎ كوز كچدى‎٬‎ قيش كچدى هبار كلوب ده مايس كونشى بر كنچ قيزككينه بكزه ين ايليق نفسىن طبيعته هوهالينجه بادملر بردن بياضلره بوروندى‎٬‎ قريلر قوقولريىنسوروندى‎٬‎ دكيز آنيدن دورولدى‎٬‎ او ساكن ماويسىن يكيدن بولدى.‏بو آراده اختيار قاواق ده طومورجقالنوب ياپراق آمچشدى.‏فقط كويليلر بو هبار اونده حتف بر دكيشكلك كشف ايدييورلردى.‏ خاير‎٬‎ خاير‎٬‎ بو ساده42

قاپوجى سويله نه سويله نه اوده دن ايچرى كرييوردى.‏ آرقه سندن ده خريسز...‏بو سفر بن قوالقلريىن چكدم.‏ قاپوجى چپالق تبانلريىن اينجه بر سوكوت داليله اپى حاشالدى.‏بركت پاترون اوراده يوقدى.‏ يوقسه واهلل اوىن پوليسه ويريردى ‏»بو ياشده بري چوجوق خريسز!‏افندم،‏ حبسخانه ده ياتسني ده عقللنسك«‏ دييه رك.‏چوق قورقيتدق،‏ آغالمادى.‏ كوزلرى آغالمغه حاضر چوجوقلريك كوزلرينه دوندى امادوداقلرينده اوفاجق بري تيرته مه كوزوكمه دى و قاشلرى ثابت،‏ قرارىل حاللريىن هيچ بوزماديلر.‏يالكز برياز روزكارىل ايديلر.‏براقنجه آزاد ايديلمش بري قريالنغج كىب فريالدى.‏ آى ايشيغيىن و مصر تارالسيىن كسكني برقنات كىب سيريارق قاچدى كيتدى.‏بن او زمانلر ماللريك استيف ايديلديكى اعماالختانه نك اوستنده كى بومله ده ياتاردم.‏ اودامنه كوزلدى.‏ هله مهتابلى كيجه لرده نه شريين اولوردى.‏تام پنجره مه ياقني بري دوت آغاجى واردى.‏ آى ايشيغى دوت ياپراقلريندن سوزوليور،‏ اودايه پارهپاره دوكولردى.‏ آشاغى يوقارى ياز قيش پنجره ىي آچيق براقردم.‏ نه سرين نه حتف روزكارلر اسردى.‏واپورلرده ده چالشديغم ايچون روزكارلرى قوقولريندن لودوس،‏ پويراز،‏ قره يل،‏ كونباتيسى دييه تفريقايدر،‏ تانريدم.‏ نه روزكارلر بطانيه مك اوزريندن عجائب برير رؤيا كىب كليب كيچديلر.‏اويقوم چوق حفيفدر.‏ صباحه يقيندى.‏ ديشاردن بري كورولىت كليوردى.‏ عادتا دوت آغاجندهبرييسى واردى.‏ قورقمشم كه قالقامدم،‏ باغريامدم.‏ تام بو صريه ده پنجره ده بري خيال بلريدى.‏او ايدى،‏ يواشجه پنجره دن سيريلدى.‏ بنم اوكيمدن كيچركن كوزلرميى قپادم،‏ دوالپلرىقاريشدردى.‏ ايستيفلرى اوزون مدت آالن طاالن ايتدى.‏ سسيمى چيقارمدم.‏ دوغروسى بوجسارته قارشى بتون ماىل آليب كيتسه ايدى سسيمى چيقارميه جقدم.‏ يارين پاترون:‏- اوالن اوستونه اوىل طوپراغى مى سرپيلمشدى،‏ حيوان دييه قيچمه بري تكمه،‏ بىن قواجغىنبيلديكم حالده غيق دميه دم.‏حالبوكه او،‏ كنه كلديكى كىب بومبوش،‏ سس سز صداسز پنجره دن سيرييليب كيتدى.‏ بو آندهده بري دال چيتريديسى ايشتدم.‏ دومششدى.‏ آشاغييه اينديكم زمان باشينه قاپوجى ايله برابر برقاچ كيشى برييكمشلردى.‏اوملك اوزره ايدى.‏ صيمصيقى قپاىل يومروغىن قاپوجى آچدى.‏ بو آووجك ايچندن بر ايپكلىمنديل صو كىب فيشقردى.‏يا...‏ ايىي،‏ خالص ايپكلى منديللر هپ بويله در.‏ آووجنك ايچنده ايستديكك قدر صيقار،‏بوروشدرورسك!‏ صوكره آووچ آچيلدى مى انسانك اليندن صو كىب فيشقرر.‏سعيد فائق41

فنريىن ياقدم.‏ اطراىف طره دم.‏ فنريك اوزنان كور ايشيغنده قامچغه چباالين ايكى چپالق آياقكوزيكدى.‏ آرقسندن سكريتدم،‏ قاچاىن يقاالدم.‏قاپوجى اوده سنه برابر كريدك.‏ قاپوجينك صارى ايشيقلى فنريىن ياقدم.‏آى بو نه كوچوك خريسزدى بويله!‏ اللرميك ايچنده قريارجسينه صقديغم اىل اوفاجق.‏ كوزلرىپريل پريل.‏ندن صوكره كوملك ايچون،‏ هم ده قاطيله قاطيله كوملك ايچون اللريىن براقدم.‏بو سفر كوچوجك بري چاقى ايله اوزرميه هجوم ايتدى.‏ و چاپقن بىن كوچوك پارمغمدن يارهلدى.‏ صمصيقى ياقاالدم كراته ىي.‏جيبلريىن آرادم.‏ بري پارچه قچاق توتون و كنه عيىن صفتلى بري ايكى جيغاره كاغدى،‏ متيزجه بريمنديل بولدم.‏ قنايان پرماغمه اونك قچاق توتونكدن باصدم،‏ منديلى يرتدم و اليمى اوكا بغالتدم.‏قاالن توتنله ده ايكى قالني جيغاره صاردق،‏ احباجبه قونشدق.‏اون بيش ياشنده واردى.‏ هاىن بويله شئ عادتى دكيلدى اما كنچلك ايشته!‏ بريسى اوندنايپكلى منديل ايسته مشدى،‏ هاىن جامن اكالرسك يا،‏ عاشقلسى،‏ سودالسى،‏ قومشى قيزىايشته!‏ پاره ده يوق كه كيديب چارشيدن آلسيك.‏ دوشنمش طاشنمش عقلنه بو چاره كلمش.‏بن:‏- پكى ديدم اعماالختانه بو طرفده سن عكسى طرفده نه آريوردك؟كولدى.‏ اعماالختانه نك نرده اولديغىن او نه بيله جكدى.‏برير ده بنم كويلى جيغاره سندن ياقدق،‏ اييجه احباب اوملشدق.‏خالص بورصه ليدى،‏ دوغمه بويومه.‏ استانبوله دكل مودانيايه بيله قوجه عمرنده ‏-بونو سويلركنيوزيىن كورسيديكز-‏ بري دفعه جق اينمشدى.‏امري سلطانده،‏ آى ايشيغنده،‏ قيزاق قايدغمز زمانلر بنم ده عيىن بو طونده،‏ بو قوامدهارقداشلرمي اوملشدى.‏امينم كه بونك ده اونلر كىب اوزاقدن سسيىن دويدغم كوك دره نك حوضلرينده دريسى قراردى.‏بيليوروم كه،‏ موسم موسم ميوه لر قابوغينك رنكيىن آليور.‏باقدم،‏ يشيل اوست قابوغى دومشش بري جوز امسرليكيله امسردى.‏ كنه بري تازه جوز بياضليغيلهبياض و كورك ديشلرى واردى.‏ بن بيلريم،‏ يازين باشالنغجندن تا جوز مومسينه قدر بورصهچوجوقلرينك يالكز اللرى اريك و شفتاىل،‏ يالكز چيزكيلى مينتانلرينك قوپمش دوكمه لريندنكوزوكن كوكسلرى فندق ياپراغى قوقار.‏ او صرياده قاپوجينك ساعىت اون ايكيىي چالدى.‏ نره دهايسه جامباز بيته جكدى.‏- قاچامي ديدى.‏اوىن ايپكلى منديلى ويرمه دن كوندرديكىمه متأثر دوشنركن ديشاريده بري كورولىت ايله سيلكيندم.‏40

7ايپكلى منديلايپك فابريقه سنك ككيش جبهه سى آى ايله ايشلده دى.‏ قاپينك اوكوندن بري قاچ كيشىعجله عجله كيچدلر.‏ بن ايستكسز،‏ نره يه كيده جكى جمهول آدميلرله يوروركن قاپوجى آرقامدنسسلندى:‏- نره يه؟شويله كزينه مي،‏ ديدم.‏- جانبازه كيتميورميسك؟جواب ويرمديكيمى كوروجنه عالوه ايتدى:‏- هركس كيديور.‏ بورصه يه دها بويله سى كلممش.‏- هيچ نيتيم يوق،‏ ديدم.‏يالواردى،‏ يالواردى،‏ بىن،‏ فابريقاىي بكله مكه راضى ايتدى.‏ برياز اوطوردم،‏ بري جيغاره ايچدم،‏بري توركى سويلدمي.‏ صوكره جامن صيقيلدى.‏ نه ايتسم ديدم،‏ قالقدم،‏ قاپوجى اوده سنده كىچيويلى باستوىن آلدم،‏ فابريقاىي دوالمشغه چيقدم.‏قيزلريك چالشديغى قوزه خانه ىي كيچر كيچمز بري پيطرتى ايشتدم.‏ جيبمده كى الكرتيك39

دين مربوطيتىن ايچمزده صاغالملر...‏ حالبوكه،‏ آرتق بابالر ياورولرينك ألندن طوتوب سليمانيه يهتراوحيه قدر كيجه سى آياصوفيه يه كوتورميورلر،‏ دينمزك عظمتىن كورپه ذهنلره نقش ايتميورلر.‏ نهدميه ىل؟ آغال چشمم،‏ آغال دورما!‏رمضانده بر كيجه ده،‏ بىن پك سوه ن رجالدن برينك قوناغنه افطاره كوتورورلردى،‏ طوپه بشقاله قاپيدن كريه ردك،‏ دائما بويله،‏ حسابلى كلمك عادتدى.‏ اوشاقلر مهان قوشوب بزى يوقارىقاته چيقاريرلردى.‏ خانه صاحىب زيارمتدن ممنون اولوردى،‏ فقط اوروج كيفى،‏ بو مسرتىن بيلديرمز،‏تشريفاتله،‏ رمسيتله آياغه قالقار:‏- شويله بويوريكز شويله تشريف ايديكز؟دييه باش كوشه ده ير كوسرتردى.‏ هركس تسبيح چكردى،‏ القريدى اوملازدى.‏ اوداده كىساعتلرك طيقريديسى نه جانلى،‏ نه قوتلى ايشيديلريدى...‏ ديركن،‏ بردن،‏ جاملرى زينقريداته رقطوپ پاتالردى،‏ ينه تشريفاتله ييمكه اوطورولوردى.‏ شوندن،‏ بوندن قونوشولوردى،‏ فقط هنوزبنمله حسبحال و مالطفه صرياسى كلمزدى.‏ قهوه لر ايچيلري،‏ منازلر قيلينري،‏ تكرار قهوه لرايچيلري،‏ منازلر قيلينري،‏ تكرار قهوه لر كترييلري و اوكدن صوكره ده مسافرلرك چوغى چكيلريدى.‏آرتيق صالونده دورت،‏ بش ذات،‏ صميمى و اسكى دوستلر قالريدى.‏ كلسني بنمله حمبت...‏ غالباكندميه خاص،‏ خوش و نشئه ىل بر طرز مصاحبتم واردى كى هم أو صاحىب،‏ هم ده مسافرلرىپك زياده متلذذ اولورلردى.‏ او زماندن شعره،‏ ادبياته مراقم اولديغى ايچون هپسى ده كاتب وعامل اوالن بو آداملر بكا شعر اوقوتورلردى،‏ هيچ اونومتام شناسينك بر توحيدى واردى،‏ متامىخاطرمده قاملامش آما ايچنده كى »... المكاندر اوالماز«‏ كلمه لريىن نه دنسه دوغرو تلفظ ايدهمزدم و بوىن هر تكرارمده سامعني ذوقلرندن باييلريلردى.‏ بو اثناده ساعت اوچى بولوردى،‏ تياترويهكيديلريدى.‏ بن او زمانده،‏ جانيلر ايله ديديشن معصوم روللرينه عاشقدم!‏شيمدى نره ده بويله چوجوقلرله حسبحالدن ذوق دويان ياشليلر...‏ ياشليلره درد،‏ قساوتباشلرندن آمشش،‏ نه رمضانده نه بايرامده چكه لريىن بيچاق آمچيور.‏ نه دييه مل:‏ آغال چشمم،‏آغال دورما!‏ايشته چوجوقلغمك رمضانلرندن بويله طاتلى و جانلى خاطره لر ذهنمده نقش اولوب قاملش...‏يا ينه رمضان ايچنده صوكنه دوغرو البسه آملغه كيدلديكى كون...‏ يا بايرام صباحى؟ آه،‏ بونلرىبكا هيچ خاطرالمتاييكز؛ بن ينه شرقيمه دونه مي:‏- آغال چشمم ، آغال دورما!..‏رفيق خالد38

ايده ميورم.‏ غايت ابتدائى بر نوع اويوجناق ويا سوسدى،‏ فقط دورك بوتون چوجوقلرى اوكندهديكيلري،‏ قالري آملايينجه كيتمزدى.‏ بكا:‏- هايدى،‏ اوچ دانه سچ باقامل؟ديرلردى.‏ بر مور بر طوروجنى،‏ برده صارى سه چردم؛ يول بكا اوزون كورونوردى،‏ آه،‏ بر أوهواروب اوينامغه باشالسه م...‏ فقط بو شيشه لرك اوينامغه هيچ بر مزيىت يوقدى.‏ مهان صولريىنموصلوغه بوشالتريدم؛ كرى يه بنكلى دالغاىل و آغز طرىف قرييق ثقيل،‏ بيچيمسز جاملر قالريدىو أملى،‏ بر يرميى كسمه سني دييه اونلرى ده اوصوجله جق آلوب آتارلردى.‏ فقط او بش،‏ اون،‏دقيقه لق هيجان نه كوزه ل شيدى و يكى بر رمضاىن و يكى بر حرقهء شريف زيارتىن بكا نهصربسزلقله بكله تريدى!‏كم بيلري،‏ شيمدى،‏ اوراسى ده نه بوم بوشدر...‏ بلكه او رنكلى شيشه لرى ياپان و آالن دهقاملامشدر.‏ آه،‏ نه دييه مي:‏ آغال چشمم،‏ آغال،‏ دورما!‏رمضان ايچنده بىن بر دفعه سليمانيه جامعنه تراوحيه و قدر كييجه سى ده آياصوفيه يهكوتورويورلردى.‏ سليمانيه...‏ او نه اولو معبدر،‏ نه جوهرىل بر مسلمان مجاعتيدى،‏ موءذنلرده كىاو نه سسدى و خلق سجده يه واريركن او نه هيبتلى بر غلغله ايدى!‏ سليمانيه جامعنده بر تراويحمناذى...‏ بوىن آنادولينك هر رمضاننده بيلمزميسكز نه حتسرله آكار،‏ آراردم!‏ اسكى استانبولكجامعلرى و رمضانلرى...‏ بوىن بيلن،‏ بوىن طادان مسلمانلر واليتلرك رمضانلريىن نه دار نه هيبتسزو نه شعشعه سز بولورلر...‏ يا قدر كيجه سى آياصوفيه!‏ بوتون بزم أوده كيلر،‏ او كيجه،كوكلركآچيلوب اوستمزه نورلر ياغديغىن كوره بيلمك ايچون پنجره اوكلرنده قرآن اوقورلر،‏ مناز قيالرلر تابصباح عبادت ايده رلردى.‏ بزده آياصوفيه يه كيدردك.‏ بن متمادياً‏ يامنده كيلره- ترىل ديره كه كيده مل!‏دييه يالواريردم،‏ أوت ترىل ديره ك بويله خاطرمده قاملش،‏ بر صوماكى ديره كدى كه ايچندهبر جمال اويوق واردى،‏ اورايه ديزلرمدن طوتوب قالديررلر،‏ پارماغمى صوقاردم.‏ صوكره برر برر،‏هر كرسينك اوكنده دوروب آياقده ديكلردك.‏ بعضاً‏ يامنده كيلر بويوكلرم،‏ يا قران اوقويان خافظكسسىن ياخود وعظ ايدن خواجه افندينك علمىن بكه نريلر،‏ بر ير بولوب اوطورورلردى.‏ بندهديز چوكردم.‏ بو بيكلرجه خلق،‏ بو قوجامان ستونلر،‏ بو يوكسك قبه،‏ بو طوپ قنديللر،‏ بو كورسسلر بنم ميىن ميىن روحم و ميىن ميىن جثه م ايچون او قادار بويوك،‏ او قادار آغري و مدهشكلريدى كه عادتا أزيلديكمى بر قرجنه كىب چيكنه نوب بيتديكمى حس ايدر،‏ قورقار،‏ صوقولورو بعضاً‏ ده اويوردم.‏آه،‏ بويله دين و عبادت ايچنده عنعنه لره باغلى بويومك نه خوشدر...‏ ناصل شعشعه ىلماضيلر بزى مملكتمزه باغالر و هر خاطره بر صيزى كىب يوره كمزى ياقارق وطن سوكيسىن و37

خاطراليوردم كه يالكز بامشه اوراجاغى،‏ اآلن،‏ بوملايه امكان يوقدر.‏ بو سرسرى و مزار طاشىاورماننك قويتو،‏ اوغولتولو،‏ اوجرى بر كنارنده اعمار و تزيني كورمه مش يوصونلى قريلر...‏ اورادهاوقور،‏ اوفلر،‏ يوره كمزده عيىن زمانده بر كه نشلك و قسوت دويارق،‏ غالبا وظيفه مزى ياپمقدنمتولد بر فرح و اولومه يقني بولومنقدن متحصل بر مالل،‏ آهسته آهسته آرابالرميزه بينردك.‏ بو نهبويوك،‏ نه اوجى بوجاغى بولومناز بر سروستاندى...‏ تا ايوبه قادار لوشلق،‏ اوغولتو و يالكزلقايچنده،‏ قونومشق جسارتىن بوالميه رق،‏ عادتا پرخشوع،‏ كلريدك.‏ اوراده بزى حيات بردن قارشيالر،‏قوجاقالردى:‏ اويوجناقجى دكانلرى،‏ شكرجيلر،‏ قهوه لر و ديلنجى قافله لرى...‏ تربه نك آولوسنهنه كوجلكله،‏ ايتيشه قاقيشه كرييلريدى...‏ ايكنه آتسه ك يره دومشزدى،‏ فقط قومرولر ينه دوالشهجق ير بولور،‏ او كون دارى ييمكدن قورصاقلرى هكبه كىب شيشردى.‏ خامنلر تربه يه كريمزلردى،‏ديشاريده حاجت پنجره سنده اوقويوب كمرى دونرلردى.‏ أرككلرله كيتديكم زمان تا كوموشايشله مه ىل صندوقه يه قادار،‏ پر حرمت وطاعت يورور،‏ ايكليه ايكليه،‏ حىت كوزميزدن ياشلركله رك آللهه يالوارير،‏ شكر ايده ر و كرى كيده رك ديشارى اويله چيقاردق.‏ او زمان صدقهصرياسى كلمش اولور،‏ اطرافمزى پالسپاره لر كيمش قوجه قاريلر،‏ قادينلر و چوجوقلر صارار،‏هپسنه چيل غروشلر داغيلريدى.‏ انعام صاتان اختيار بر حاجى،‏ تسبيحجى يه و دارى داغيتانلرهده اوغرار،‏ اونلرك ده كوكللريىن آلريدق.‏ صوكره اون قاپاىن جاده سندن،‏ جباىل ىي،‏ باالطى كچهرك بر اكلنجه ىل غلبه لك يول باشالردى.‏ بن اك چوق اوراده أكله نريدم:‏ كوركلى يهوديلر وآتقيلى قيزلر سري ايده ردك...‏كچن سنه،‏ اون ييللق بر فاصله ىي متعاقب،‏ عرفه كوىن ينه تربهء خالدى زيارته كيتدم:‏ آوىلبوم بوشدى،‏ شادروانده صولرك سسى و قووقلرده قومرولرك دم چكيشى ايشيديليور،‏ قاپيده تكبر آرابا،‏ بنم آرابام بكليوردى.‏ كوكلم حزن ايله،‏ اوكسوزلكله دولدى.‏ بو قادار آز زمانده بو نهبويوك تبدلدى!‏ بز اورايه قار فرطينه لرى ايچنده قوشار،‏ كيده ردك؛ شيمدى؛ هبار و كونشايچنده بيله كلن يوقدى!‏ نه دييه مي:‏ آغال چشمم،‏ آغال،‏ دورما!..‏رمضانك اون بشندن صوكره،‏ ينه بويله،‏ بوتون،‏ أو خلقنك امهال ايده ميه جكى بر زيارتداها واردى:‏ حرقهء شريف زيارتى.‏ بونك ايچونده ترمتيز حاضرالنري،‏ بويله كوكللرميز ذكر و عبادتلهطاشقني،‏ اويله چيقاردق.‏ فاحتى كچه رك بعضى دار سوقاقلردن دوالنه دوالنه هنايت بياض برجامعك اوكنه واريردق.‏ انسان ييغينلرى آراسندن يول بولوب قاپى يه يانامشق نه كوچ ايشدى.‏هنايت،‏ زور زار،‏ كرير،‏ مب بياض حاصرىل يوللردن يورويوب يشيل آطلسدن بر مبارك بوخچه يه يوز،‏كوز سوره ردك.‏ ديشاريده خلق قايناشريدى،‏ فقط بو حجره ده و اوكا منتهى دهليزلرده اخروى برسكون حكم سوره ردى چيقاركن بر مدت،‏ ينه كرى كرى يوروردك.‏ ايشته او زمان چوجوقلغمكاك هيجانلى بر دمى باشالدى:‏ آولوده اوزون اوزون پول شيشه لرده دولديريلمش رنكارنك بوياىلصولر صاتارلردى.‏ بونلر نه ايدى؟ معناسى،‏ خوشلغى نره سنده ايدى؟ اوىن اآلن بيلميورم،‏ حتمني36

6أسكى رمضانلرى ياد- اغال چشمم ، اغال ، دورما...‏ -أوت،‏ بيلمم بو شرقى پارچه سى نره دن ناصل بردن بره عقلمه كلدى:‏ ‏»اغال چشمم،‏ اغال،‏دورما!«‏ ساعتلر وار كه كندميه حاكم اوالميه رق متصل اوىن تكرارليور.‏ أوده هم آشاغى يوقارىدوالشيور،‏ هم ده اوىن مرييلدانيوردم.‏ آه،‏ اسكى رمضانلر،‏ چوجوقلغمك رمضانلرى!‏ او زمانرمضان قيشه،‏ قارىل،‏ بوزىل كونلره تصادف ايدردى،‏ كوزلرميى قاپايوب چوجوقلغمك رمضانلريىندوشومنك ايسته دكجه ايلك اوكجه،‏ دائما شويله بر منظره كوردم:‏ قارا يلك صاورديغى پارچه لرآلتنده،‏ كيجه،‏ تراوحيدن چيقان غمسله ىل،‏ قوقوله ته ىل بر سياه جم غفري...‏ يرلرى خاشريداتانبر آياق سسى و آردى آراسى كسيلمه ين اوكسوروكلر!‏ بو اولدقجه قورقونج و اولدقجه هيبتلىمنظره دن صوكره ياواش ياواش رمضانك بوتون صفحه لرى خياملده جانالمنغه باشالر.‏ اوال عرفهكونىن خاطرالرم،‏ ايوىب و عائله مزارلريىن زيارته كيتديكمز كوىن...‏ أوده رمضان متيزلكى بيتوبكيالر يرلشدكدن صوكره محام ياناردى،‏ رمضان محامى...‏ بو يكرمى دورت ساعت،‏ كيجه ىلكوندوزىل سوره ر،‏ بوتون أوك خلقى،‏ اوزاق،‏ ياقني آقرابا،‏ حىت قومشولرده كريه ردى.‏ آرتق باشقهايش قاملازدى.‏ عرفه كوىن ارككلر بر طرفدن،‏ قادينلر اوبر طرفدن،‏ حمقق،‏ حضرت خالدى زيارتهكيتمك معتاددى.‏ تربه دن اول مزارستانه اوغراردق؛ ادرنه قاپيسى خارجنده عائله مزارلغى...‏ اويله35

مساعده ايديله مزدى.‏ معلملردن برى:‏- چوجوقلر قورقماييك..‏ سز بيلمزسكز..‏ غمسز بر كره داها زهرله نديده قورتولدى...‏ اوكابر شى اوملاز...‏ هايدى اويونكزه دييه باغريدى.‏كوچوكلرى يارى زورله داغيتمغه باشالديلر.‏ بعضيلرى آغالمغه دوام ايدييور،‏ بعضيلرى خوجانكسوزلريله كنديلريىن تسلى ايده رك:‏ ‏»غمسز غريتليدر...‏ بر شى اوملاز«‏ دييوردى.‏ حىت كوچوكاللريىن آچه رق اونك ايچون دعا ايدنلر بيله واردى.‏معلمه لر هنايت باشقه بر چاره دوشونديلر.‏ بايرام يريىن ايكى اوچ دقيقه اوزاقده بر باشقهآغاجلغه نقل ايتمك...‏ بطانيه لر پاكتلر طوپالندى و قافله غمسزى يالكز براقه رق،‏ حركتايتدى.‏چوجوقلرك آراسنده درحال كيزىل بر تشكيالت ياپيلمشدى.‏ اوچ بش دقيقه ده بر طلبه دنايكيسى غيب اولويور،‏ كيزليجه غمسزى كورمكه كيده رك اوندن خرب كتريييوردى.‏ حوادثدرحال كوچوكلرك آراسنده ياييليور،‏ اك ميىن مينيلر بيله بوىن معلمه لردن صاقاليوردى.‏بر ساعت صوكرا ينه فجيع بر خرب كلدى.‏ غمسز اوملك اوزره ايدى.‏ صاقالنديغى طاشقوغندن چيقمش،‏ متمادياً‏ چارپينيوردى.‏ آغزى،‏ كوزى،‏ آياقلرى قان ايچنده يدى.‏ آرتق نه امر،‏نه هتديد چوجوقلرى ضبط ايده مه دى.‏ هپ بردن آغالشوب باغريشه رق قومشغه باشالديلر.‏معلمه لر ايكيسىن اوچىن زورله ياقاالسه سكزى اوىن قورتولوب قاچيوردى.‏مع مافيه آرتق كوپكه ياقالمشاديلر.‏ غمسزك چريپينماسى قورقونج بر شيدى.‏ كاه يرده ده به له نيور،‏آياقلريله طوپراقلرى قازييور،‏ كاه قانلى آغزيىن كوك يوزينه قالديره رق،‏ هتديد ايدر كىب،‏ مشئوم برسسله اولويوردى.‏ هنايت صوك بر غريتله طوپارالندى.‏ ايچنده كى آتشى تسكني ايچون ايرماغهدوغرو قومشغه باشالدى.‏ايرماق كنارنده كى اينجه حتته كوپرونك ياننده بش ياشنده ايكى ميىن ميىن قيز واردى.‏ بونلركوپكك توزى دومانه قاته رق كلديكىن كوروجنه قورقديلر.‏ حتته كوپرودن قارشى يه كچمكايستديلر.‏ فقط بريسى تالش ايله ايرماغه دوشدى،‏ چريپينمغه باشالدى.‏غمسز بو قضاىي كوروجنه بردن بره دوردى.‏ يولىن دكيشديردى.‏ حتته كوپرويه قوشدى.‏چوجوغك آرقاسندن صويه آتيلدى.‏ اوىن آغزيله اتكندن ياقاالدى.‏ معلمه لر يتيشنجه يه قدراوىن صويك يوزنده طوتدى.‏صوكرا آرتق طاقىت كسيلمش كىب كنديىن براقدى.‏ بر ايكى كره دالدى،‏ اطرافنده كى صوالرىكوپورتدى و اولدى.‏ قاص قاتى كسيلمش وجودى صويك ضعيف آقينتيسنه اويارق ياواش ياواشاوزاقلقشدى.‏رشاد نورى34

اوندن قاچان ‏»يالكز«‏ لر واردر.‏ غمسز باخلاصه بو كوچوك ‏»يالكز«‏ لرله آرقاداشلق ايدر،‏باغچه نك بر كوشه سنده اونلرله آغري آغري دوالشريدى.‏ كوچوك قلبلرنده سويله نيله مه يه جكدردلر و انفعاللر طاشيانلر اونك چامورىل آياقلريىن أللرى ايچنه آله رق قونوشورلردى.‏غمسز حالنه كوره خسته باقيجيليغى بيله ايتمش،‏ بر كون باغچه ده قوشاركن يره يوارالنان برميىن مينينك بره له منش ديزيىن ديليله ياالمشدى.‏قافله آرتق حمله دن چيقمش،‏ يشيل تاراللرك آراسندن كچن بر اينجه پاتيقه يه دومششدى.‏غمسز اك اوكده مغرور و متوكل طوريله يورويوردى.‏ فقط نه دنسه بو كون اونده بر نشئه سزلك،‏آكالشيلمز بر دورغونلق واردى.‏هنايت بايرام يرينه وارلدى.‏ بوراسى كولكه لر ايچنده سرين بر ايرماق كناريدى.‏ صولرك ايچنهيشيل سوكودلر صارقيوردى.‏كوچوكلرك ولوله سندن چايريده كى قوشلر اوركوب قامچشدى.‏ شيمدى كون اونلركدى.‏قوشوشه چيغريشه اطرافه داغيليورلر،‏ آغاچلره طريمانوب مچنلرده يوارالنيورلردى.‏ آقشامه داها دنياقدر زمان اولديغىن حساب ايده مه يه رك قوتلريىن،‏ نشهءلريىن اسراف ايدييورلر،‏ حىت ييه جكلريىن،‏ميشلريىن ميكه باشاليورلردى.‏غمسزده بر آرالق جانالمنش،‏ چوجوقلرله برابر اوينامق ايسته مشدى.‏ فقط بردن بره دوردى،‏باشىن قالديره رق آجى آجى اولودى.‏ صوكرا ياواش ياواش اوزاغه چكيلدى،‏ ايكى بويوك تاشكآراسنه قيوريلوب ياتدى.‏غمسز خسته يدى.‏ چوجوقلر درحال بوىن فرق ايتديلر.‏ ميك كوتورديلر.‏ او ويريلن ييه جكلرىميه يور،‏ آرا صريا تيتيزله شيور،‏ يالكز براقمالرى ايچون يالوارير كىب ديشلريىن چيقاره رق خفيفخفيف باغريييوردى.‏غمسزك اضطرابىن و باقيشلرنده كى پريشانلغى معلمه لرده كورديلر.‏- ياقالمشايك چوجوقلر...‏ حيواندر بو..‏ بلكه قودورمشدر،‏ ديديلر.‏چوجوقلرك آلديرمادقلريىن كوره رك خدمه لردن بريىن نوبتجى براقمغه جمبور اولديلر.‏بويوجك طلبه لردن برى ‏-آلىت يدى ياشلرنده بر قيز - بردن بره بر شى خاطراليارق باغريمغهباشالدى:‏- ايواه غمسزى زهريله ديلر...‏ بو صباح بر شى آملق ايچون بقاله كيتمشدم...‏ كوشه باشندهسوپرونتولكده غمسزى كوردم...‏ اوته كى كوپكلرله برابر بر شى ييوردى...‏ مطلقا زهرىلاكمك ييدى.‏معلمه لر اختيار كوپكدن بويله بر احتياطسزلق بكله مه يورلردى.‏ فقط چوجوغك ديديكىدوغرويدى.‏ غمسز بوتون زهرله نن كوپكلرده كورولن اختالجلرله قيورامنغه،‏ چارپينمغهباشالمشدى.‏چوجوقلرك نشئه سى بردن بره سومنش،‏ چايريه بر اسكى مزارلق سكوتى چوكمشدى.‏بعضيلرى صيزلدانوب آغاليورلردى.‏ ياپيالجق بر شى يوقدى.‏مكتبك پك سوكيليسى ده اولسه،‏ بر كوپك يوزندن بر بايرامك كوچوكلره زهر اوملاسنه33

كوچوكلر يورومكده اولديغى كىب شرقى سويله مكده ده كرى قاليورلر،‏ اكلنجه ىل بر قاريشكلقاولويوردى.‏طابور سوقاقلردن كچركن پنجه ره لر آچيليور،‏ قادين باشلرى صارقيور،‏ دكانلردن صاتيجيلرچيقيوردى.‏بو آنامكتبنك بوتون كزينتيلرده اولديغى كىب آالى باشىن ينه ‏»غمسز«‏ چكيوردى.‏غمسز صارى تويلى اختيار بر حمله كوپكيدى.‏ انسان كىب آكالييشلى فقط انساندن داهاوفاكار بر خملوقدى.‏غالبا سرسرى،‏ قلندر مشرىب ايچون اوكا حمله ده غمسز دميشلردى.‏ فقط حقيقتده او،‏ كوپكلركاك غمليسى ايدى،‏ برقاچ سنه أول بويوك بر مامته اوغرامشدى.‏ درت ياوروسنك بردن زهرله نديكىن،‏كوزينك اوكنده قيورانه قيورانه اولديكىن كورمشدى.‏ اونلرى كوتوره ن سوپرونتو آراباسنك آرقاسندهاوزاق حمله لره كيتمش،‏ بر هفته كرى دومنه مشدى.‏اونكده بر يرده بر قضا أجلنه اوغراديغىن ظن ايدنلر اوملشدى.‏ فقط قلندر و متوكل كورونوشنهرغماً‏ او چوق كوزى آچيق بر كوپكدى.‏ جنسنك دومشانلريىن أىي طانري،‏ حىت بعضاً‏ اونلرهاينانيور،‏ زهرىل اكمكلريىن ييور،‏ طوزاقلرينه دوشويور كورونه رك آالى بيله ايدردى.‏ بناءًعليه اونكبر يرده اولوب قاملاسنه امكان يوقدى.‏ نيته كيم بر هفته صوكرا تكرار حمله يه دونوب كلمشدى.‏يالكز بر آز داها اختيار و دوشكون،‏ اوزون صارى تويلرى بر آز داها چامورىل،‏ باجاقلرى بر آزداها پره له منش اوله رق...‏بيلمم ياالن بيلمم دوغرو،‏ حمله قادينلرى اونك ايچون بر وقعه آكالتريلردى.‏ غمسز كوياچوجوقلرينك اولومندن صوكرا ياشامق،‏ ايسته مه مش...‏ بلديه قولوبه لرينك قارشيسنده دوروببوينىن بوكمش،‏ يالوارير كىب كسيك كسيك اولويارق چوجوقلريىن اولدورن ييه جكدن ايسته مش...‏حىت بر دفعه زهرله منش فقط اومله مش..‏ چوق اضطراب چكدكدن،‏ چوق سوروندكدن صوكراتكرار آياغه قالقمش...‏غمسز چوجوقلرينك اولومندن صوكرا حمله يه داريلمش،‏ آنامكتبنك آرقه سنده كى ويرانه يهچكيلمشدى.‏ سوقاقده مهان هيچ دوالمشاز،‏ يالكز زمان زمان مكتبك باغچه ديوارندن ايچرىآتالر،‏ چوجوقلرله اوينار،‏ اوكله وقىت اونلرك آرتيقلريىن يردى.‏چوجوقلره بويوكلردن فضله امنيت ايتديكى،‏ اونلردن اساسلى بر ضرر كلمه يه جكىن بيلديكىايچومنيدى؟ يوقسه اونلرك ده ‏-كندى كوچوكلرى كىب-‏ معصوم و مدافعه سز خملوقلر اولديغىنحس ايتديكى ايچون مى بويله ياپيوردى؟معلمه لر بو آلتون صاريسى كوزلرندن حمزون بر وفا ايله باقان،‏ چوجوقلرك هر نازينه،‏ هر جورينهحتمل ايدن اختيار سوقاق كوپكىن قوغمامشلر،‏ بالعكس كيزىل كيزىل محايه ايتمشلردى.‏ حاصلىغمسز مكتبك خدمه سى،‏ قاپيجيسى نوعندن بر امكدار،‏ كوچوكلرك اك سوكيلى بر آرقاداشىاوملشدى.‏آنا مكتبلرى انسان مجعيتلرينك كوچولتوملش منونه لرى كبيدر.‏ اوراده ده فقريلك،‏ قيليقسزلق،‏عائله يه عائد بر لكه اخل كىب سببلرله سوسيه ته خارجنده براقيالن ياخود وقتسز بر انزوا ميليله32

5غمسزك أولومىاو صباح آنامكتبنك باغچه سنده فوق العاده بر تالش و جانليلق واردى.‏ طلبه بايرامىكونيدى.‏ ايلك و اورتا مكتبلر قافله قافله مارشلر سويله يه رك سوقاقلردن كچيور،‏ شهرك اوزاقمسريه لرينه داغيليورلردى.‏ اك اختيار طالبه سى آلىت ياشنده اوالن بو آنامكتبنك او قادار اوزاقلرهكوتورومله سنه امكان يوقدى.‏ اونلر بايراملريىن ‏-كندى ميىن ميىن و پايتاق آدميلرله - يكرمى دقيقهچكن بر دره كنارنده ياپاجقلردى.‏ حاضرلق دهشتدى.‏ باغچه رنك رنك ألبيسه لرله جانلى برچيچك تارالسنه دومنشدى.‏ اركك چوجوقلر يكى پوطينلريىن سيليورلر،‏ قيزلر بربرلرينك صاچلريىندوزه لتيورلر،‏ چوزوملش قوشاقلريىن باغاليورلر،‏ دوكمه لريىن ايليكله يورلردى.‏ آلىت ياشنده بر قيزطاش مرديوه نك باصامغنه اوطورمش،‏ دورت ياشنده بر اوكسوز آرقاداشنك سوكوك كوملكىنديكمكه چاليشيوردى.‏هنايت حاضرلق بيتدى.‏ قافله يوله دوزولدى.‏ بر أللريله طابورده آرقاداشلرينك ألىن طوتويورلر،‏اوته كيله-رنكلى پاكتلر،‏ ميىن ميىن سپتلر ايچنده-‏ ييه جكلريىن اويوجناقلريىن طاشيورلردى.‏سوقاقلرده فضله كورولتو و انتظامسزلق اوملاسني دييه معلمه لر چوجوقلره مارش سويله متكهباشالمشلردى.‏ بويوكلر كوكسلرينك بوتون قوتى،‏ قلبلرينك بوتون سوينجيله باغريييورلر،‏31

آلو،‏ توفنك،‏ دومان،‏ قان و چيغريش ايچنه بزده روزكار كىب جهنم كىب كريدك.‏أفه آياغه قالقمشدى.‏ ژه نه راللر ترمجه ىي ديكله ميور،‏ ساده أفه نك يوزينه باقيورلردى.‏ يوزىبورومشادن،‏ تقلص ايتمه دن ميليونلرجه ياشه كريمشدى.‏ سياه كوزلرى،‏ سياه برر قاينار صو منبعىكىب ايدى.‏ ياناقلرى قورو ايدى،‏ فقط كوزلرى متاماً‏ سياه ياشدى.‏ نره يه باقيوردى،‏ بيلمه يورلردى.‏فقط بو سياه ياشلر اورتاسنده آيدين واردى.‏أفه نك سسى او قادار آلچاملشدى كه،‏ او قادار آلچاملشدى كه آغزندن چيقان كلمه لرسسسز كىب ايدى؛ فقط أك واضح و قدرتلى بر ايصليق كىب هر كلمه سس اوالرق دكل،‏ جانلىبرر فاجعه خياىل كىب بر اردو اولسه كوروله جك و ايشيديله جكدى.‏هنايت صريمه ىل چوره سيله،‏ آلننده ديزيلن ترلرى سيلدى.‏ كوزلرى اسكى قورو پارالقلغىنآلدى.‏ اسكى معتدل سسيله حكايه سىن بيتريييوردى:‏- اوچ ساعت،‏ پاشالر،‏ اوچ ساعت انسانلرك ياپماديغىن ياپدق صوكرا يونانلر كيتدى،‏ يانغنيسوندى.‏ بزده قيزانلرله كندميزى بولدق.‏بر شى اومله مش كىب ژه نراللرك بردن بره كوزلرينك ايچنه باقه رق:‏- اللهه ايصمارالدق،‏ پاشالر،‏ ديدى.‏هپسى أفه نك ألىن صيقديلر.‏ أفه كريديكى كىب كوزلرنده نه غيظ،‏ نه عصيان،‏ نه ده قورقوواردى.‏ قاپى يه قادار كنديسيله يوروين عثمانلى ضابطنك ألىن صيقاركن امسر،‏ سرت ياناقلرندهايكى صريه ياش ديزملش اولديغىن كوردى.‏ بو دفعه يالكز اوكا عيىن ساكن سسيله:‏- كزبان،‏ كزبان كنديىن مندرسدن چايه آتدى،‏ ديدى.‏ بكا امامك قيزيله خرب يولالدى:‏- أفه،‏ دميش،‏ سياه پرمچلى،‏ ديشلرى ديشارده يونان نفريىن اولدوروجنه يه قادار،‏ آيديندنيونانلرى چيقارينجه يه قادار قاماسىن قيننه قومياسني،‏ بر زيبك صاغكن يونان آيدينده پادشاهاولورسه بنم قامنده اونك بويننده اولسون!‏- ضابطك آووجى أفه نك آووجنه ياپيشنجه ايكيسنك دامارلرنده كى قان بربرينه قاريشمش،‏بربرندن كچمش كىب اولدى.‏ضابط حتقيق هيئتنه كلن سياه فراجه ىل قادينلرى اودايه آلريكن أفه ديشارده جان كوزلرينهتوپالمنش كىب كنديسنه دوغرو كلن كنج ضابطه:‏- مجعه آقشامى كويه بويورك،‏ قيزانلرله سزه قوزو چويره مل،‏ ديدى.‏خالده اديب30

اورتوسىن چيقاردى،‏ صورامتزه آتدى:‏- أفه ديدى،‏ يونان ازمريه كريدى،‏ صوصديكز؛ دين قارده شلرميزى صويدى،‏ صوصديكز،‏نه قان،‏ نه جان،‏ نه عرض قالدى،‏ صوصديكز.‏ بورنكزك ديبينه كلدى،‏ ينه باشكزده اويا،‏الكزده توفنكلر داغلرده اكلنديكز.‏ بزى بوكون مندرس كوپروسنك ياننده كى يونان نفرلرىيقاالديلر.‏ قويونلرميزى آلديلر،‏ بوينمزدن آلتونلرميزى قوپارديلر،‏ اوستمزى پارچاالديلر...‏قادينلر هپ بر آغيزدن چيغريشمغه باشالديلر.‏ عمم قيزى كزبانك انتاريسى پارچه پارچه،‏كوكسكدن قانلر آقيوردى.‏- داها نه ياپديلر؟ دييه قيزانلر هپ بر آغزدن هايقريدى.‏ امامك قيزى:‏- نه ياپديلر دييه صورماييك،‏ داها نه ياپاجقلر دييه صورك؛ ديدى.‏ اوده باش اورتوسىنصورامتزه فريالتدى.‏- آليك بونلرى،‏ اورتونك،‏ ويرك توفكلرى قامالرى بزه؛ قيزلرميزك عرضىن بوندن صوكرا بزقوروياجغز،‏ ديدى.‏او وقت بن قادينلرك هپسىن أولرينه يولالدم.‏ قيزانلرله كويك اشيكنده ايرتسى كون اوكله وقىت،‏مندرس كوپريسنده كى كوپكلرى تپه له مكه عهد ايتدك.‏كيجه عمم قيزى كزبانك كوچوك قيز قارده شى يامنه كلدى:‏- شاپقه سنك آلتندن سياه پرمچلرى فريالمش،‏ ديشلرى ديشارده،‏ قارا قورو يونانلى ىي صاغبراقماسني،‏ دييور ديدى.‏مندرس كوپروسى باشنده،‏ طباجنه،‏ توفنك،‏ قاما،‏ بيچاق،‏ بز عرض خائنلريىن تپه لركن اطرافمزهبوتون ياقني كويلردن زيبكلر يتشدى؛ بر طرفدن بولوط كىب يونان عسكرلرى ميدانه چيقدى؛فقط قيزانلرك بيچاقلرندن پك چابق اوردك كىب قاچديلر.‏ بن أولولر آراسنده سياه پرمچلى ديشلكيونانلى ىي آرادم،‏ يوقدى.‏ بزده اوواده اوجان يونان بولوطنك آرقاسنه دوشدك.‏ آيدينه ياقالشديغمزوقت اذان اوملشدى.‏ قصبه نك اتكنده سالحلرميزى برياقدق،‏ اوطوردق.‏ قيزانلرله نه ياپاجغمزىبيلمه يوردق.‏بردنربه آيدينك اوستندن آلولر،‏ دومانلر يوكسلدى،‏ ايچردن توفنك سسلرى،‏ قادين چولوقچوجوق چيغريشلرى،‏ يونان نعره لرى كليوردى.‏روزكار كىب قصبه يه دالدق.‏ مسلمان حمله لرى چيغريشارق،‏ چاغريدايارق يانيوردى.‏ سوقاقلركاوستنده آلودن داللر وار،‏ آلتنده أولرك پنجره لرندن بوغچه لر،‏ خاليلر آتيليور،‏ آشاغيدن يونانلىآلوب قاچييوردى.‏ سوقاقلر اورتاسنده باش اورتوسى پارچه المنش بر نينه ىي بويننده كى آلتونلردنياقاالمش بر يونانلى طاشدن طاشه سوروكله يور.‏ كوكسى آچيق كنج بر قيزك،‏ ايكى أليلهغرتالغىن صيقاركن بر يونانلى دوداقلريىن اوپيوردى.‏ آناسىن بوغان عسكرلرى شو قادار بر قيزايصرييركن بر نفر صارى صاچلى باشىن ديپجيكله أزييوردى.‏29

اوتوريورلردى.‏ كنج كاتبلر،‏ ضابطلرى آراسنده برآز خوش بر هواده مغرور دوران دورت باش،‏قوتلى چيزكيلريله دمي ديك طوران باشلرى،‏ دره دنوتلرى،‏ حتت البحرلرى طياره لرى،‏ بيك قدرتو شوكتلريله غالب و ذى قدرت ملتلرك كوزلريله أفه يه باقيورلردى؛ فقط كنج أفه اونيفورمادن،‏اوردودن،‏ چليك و آتشدن دها قوى،‏ هپسنك قارشيسنده يشيل باشى كوكلره قالقان كنج برچينار قادار بونلره قارشى القيددى.‏أفه ايلرلركن صاغده اوتوران يوزى طراشلى،‏ امسر ياناقلى،‏ قالپاقلى بر عثمانلى ضابطى وقور براراده ايله أفه نك حتليل ايده مديكى بر حسى صاقاليارق قالقدى،‏ أفه يه ياقالشدى.‏ ياواشجهسالحلريىن آزالتماسىن سويله دى.‏ أفه بر چوجوق سكوىن ايله ماوزره يىن قاپى يه دايادقدن صوكراطباجنه لريىن ماصه نك اوستنه برياقدى.‏ صوكرا ماصه دن بر آرشون اوته ده،‏ كوزلرنده نه غيظ،‏ نهعصيان،‏ نه ده قورقو ايله،‏ ژه نراللره باقدى و پوروزسز بر سسله،‏ اصيل بر طورله:‏- صفا كلديكز،‏ پاشالر ديدى.‏أوه ت،‏ ايشته بونلر چاناق قلعده ده تورك عسكرلرينك دوكوشديكى دولتلرك پاشالرى ايدى وپاشا اولدقلرى ايچني أفه باشنه بيك بر طاغ چيچكلى اوياسىن طاقمش،‏ يكى جپكنىن كييمشدى.‏بونك ايچني آيدين داغلرنده هرهانكى صريمالرله كينمش،‏ آيدنده اوالن بيتىن اوكرمنكه كلمشپاشالره ياپاجغى تأثريى ياپدى و كنديسنه كوسرتدكلرى صنداليه يه ساده جه اوتوردى.‏پاشالردن برينك آكالماديغى بر شيلر مريلدامناسندن صوكرا عثمانلى ضابطى:‏- آيدينده اوالنلرى آكالت،‏ أفه ديدى.‏- ازمريى يونانك باصديغىن دوميشدم،‏ دييه باشالدى.‏ دكانلرى أولرى صوميشلر،‏ چولوقچوجوق اولدورمشلر،‏ قادينلره صاتامششلر.‏ بونلرى چوقدن دويدق؛ فقط بزم داغده قويونلرميزواردى،‏ چوباندق،‏ بونلرى دويدق؛ يينه قويونلرميزى اوتالتدق.‏چفتلكلره كريمشلر،‏ اختيارلرى صاقاللرندن سوروكله مشلر،‏ كنجلرى پارچاالمشلر،‏ مال ملكنه وارسه كول ايتمشلر،‏ حيوانلرى آلوب كوتورمشلر.‏ بونلرى دويدق؛ ينه داغده قويونلرميزىاوتالتدق.‏ايچرى يه دوغرى يورويورلرمش،‏ طوپراق اوستنده نه توتون فداىن،‏ نه بوغداى باشاغى برياقمشلر.‏زيتونلكلر اينمش،‏ باغلر چكننمش،‏ آغاچلردن اينجري،‏ بادم،‏ ميش دوكوملش،‏ قوقمش،‏ كيمسه لرمالنك باشنده قاملامش،‏ قصبه لر برر حمشر اوملش.‏ بز ينه داغلرده قويونلرميزى اوتالتدق.‏بر كون آرتق چوق ياقني كلمشلر،‏ كويومزدن ايكى ساعت اوته ده مندرس كوپروسنك باشنهقدر يونان نوبتجى قوميش ديديلر؛ بز او وقت كويده دوشومنكه باشالدق.‏ بر مجعه كوىن منازدنچيقمش،‏ قيزانلرله أوه كيتمشدك.‏ آقشامك آالجه قاراكلغنده كويه كريركن صريتلرده قوزولرىاوتالتان قيزلر آاليله اوكمزه چيقديلر؛ باش اورتولرى پارچاالمنش،‏ صاچلرى يولومنش،‏ اوستلرىباشلرى طوپراق و قان ايچنده،‏ هپسى بر آغيزدن آغاليوردى.‏ عمم قيزى كزبان يريتيق باش28

Şahlanan Efe-Mali KASAPچوق يرنده،‏ چوق أركك كورونيور،‏ بر قادين كىب تازهدوداقلرى اوستندن كوچوك سياه بيقلرى،‏ برآز فضلهآچيالن كوزلرينك اوستنده اينجه قلمله چكيلمش كىباوزايان قاشلرى يالكز باقانلره نه قادار كنج بر انسانقارشيسنده اولديغىن احساس ايدييوردى.‏ يكرمى برياشنده اولديغى سويله نيلن أفه ده بوتون بو طراوتلىو قوى كنجلكه رغماً‏ قارشيسنده كنه نه كنج،‏ نهاختيار،‏ هيچ بر زمان و ياش حسى ويرديرمه ين براولغونلق واردى.‏سوقاقده القريدى ىي آچابيلمك ايچني:‏- أپيجه اوزاق كيده جكز،‏ أفه م،‏ ديدى.‏أفه نك كوزلرى ثابت و ساكن قدرتىن بوزمادن،‏دوداقلرى تبسمه بكزر بر شيله آچيلدى:‏- نره ده اولديغىن بيليورم،‏ ديدى كنج ضابط نهقادار چاليشدى ايسه نه أفه ىي فضله سويلته بيلدى،‏نه ده اوكره متك ايچني كندى حاضرالديغى موضوعدنحبث ايده بيلدى.‏أوه كلدكلرى زمان ضابطك هيجاىن أللريىن تيرتهته جك درجه ىي بولدى؛ فقط صوفاده اوطه قاپيسىنآچوبده أفه ىي هيئتك ياننه صوقدقدن صوكرا أفه نكغريب سكوىن سرايت ايتمش كىب ساده جه قاپى نكياننده كى صنداليه يه اوطوردى،‏ بكله دى.‏هيئتك اوتورديغى بويوك اوطه نك هر طرفنه عشاقخاليلرى اورمتشلردى.‏ اورته يرده مستطيل بويوك يشيلاورتولو ماصه نك اوكنده آرقالرى پنجره يه چوريلمشدرت دولتك درت بويوك عسكرى بويوك اونيفورمالريله27

4أفه نك حكايه سىأفه حتقيق هيئتنك كلديكىن و كنديسىن ديكليه جكىن سويله ديكى زمان،‏ كوزلرنده درين بردقتله،‏ كنج ضابطه باقدى؛ صوكرا آياغه قالقارق كنديسىن يوقاردن آشاغى،‏ جديتله،‏ سوزدى.‏قره كوزلرنده نه تالش نه ده هيجان واردى.‏ سديرك اوستنده باغداش قورديغى يردن ياواش ياواشقالقدى،‏ چوبوغىن براقدى.‏ بر شى سويله مه دن اورادن چيقدى.‏ كنج ضابط،‏ يوروركن،‏ غريببر طرزده برقاچ دفعه باشىن صالالديغىن كورمش و سببىن آكالمه دن دوشومنشدى.‏ كنديسىهرحالده أفه دن چوق تالش ايچنده،‏ چوق هيجانلى ايدى و بو غريب مالقاتدن داها چوققورقيوردى بو مالقاتلر تاراللرى چيكننمش،‏ چيچكلرى قورومش،‏ انسانلرى دوكوملش خرابه وفاجعه ازمرييىن بلكه قورتاره جقدى.‏ اونك ايچون نه قادار اىي اداره ايديلمك الزمدى.‏ كنديسىغالب ژه نراللرك،‏ آمرياللرك هنايت ديكله مكه كلدكلرى بو اسالم مشهدينك كوللرى اوزرندهديكله دكى آداملرى،‏ برر برر حتقيق هيئتنك اوطه سنه كتريديكى زمان قاپى نك آرقاسندن كندىقلبنك آزغني كومبورتوسىن،‏ آتشلى طوپ سسلرى كىب كورله ين بيننده كندى كندينه حاضرالديغىو ايچندن سويله ديكى مقدمه لرى ديكله دى؛ كنديسى حساس،‏ متفكر بر استانبول كنجىايدى.‏ اضطراب و اعصيان اوكا ادىب نطقلر،‏ حمرتص،‏ چيلغني تلقينلر مأيوس مراقبه لر چاپراشيقنظريه لر تلقني ايدييوردى.‏ ازمري خلقنك خلق مدافعه سنك آناختارلرندن برى اوالن بو بسيط،‏فقط عجائب قهرمان أفه بو مسئله ىي نه قادار بارد و ساكن تلقى ايتمشدى.‏ عجبا اوكا برشيلر اوكرمتك،‏ نه نقطهء نظردن مقصديىن مدافعه ايتمك الزم كلديكىن سويله مك الزممى ايدى؟ذهننده أفه نك آغزينه قويه جغى نطقى حضرلركن أفه نك سديرك اوستنده براقديغى پنبه ىل،‏صاريلى قاسناق ايشله مه ىل توتون كيسه سنه،‏ اونك ياننده براقديغى صريما ايشله مه ىل چورهسنه،‏ اوزون آغاچ چوبوغنه داليوردى.‏زهننده ژه نه راللرى آغالتاجق قادار قوتلى بولديغى مدافعه نك اورته سنده،‏ قاپى آچيلدى،‏أفه كريدى؛ أك پارالق،‏ أك مزين چپكنلى طاقمىن كييمش،‏ فسنك اوستىن بيك بر داغ چيچكىاويالرله سوسله مش،‏ قالني،‏ قوى وجودى،‏ طباجنه لر،‏ كوموشلو خنچرلر،‏ بيچاقلرله دوملش،‏آرقه سنه ماوزريىن آصمشدى.‏ آتش آملايه حاضر كورونن بو سالح جممعى اوستنده باشى ينهبارد و ساكندى.‏ آيدين باغلرينك كونشى آجنق سوملى بر ماتلق ويره بيله جك قادار مرمر كىببياض تنلى،‏ منتظم خطلى،‏ اينجه بورونلى قوى يوزينك اوستنده دريندن باقان قارا كوزلرى سياهآله وه بكزيوردى منتانك اوستندن كورولن داها بياض قالني بويىن اوزرنده قفاسى چوق متوازن26

برابر كل..‏ ايشكى بيتريه مي چابوجاق امريكى چيقارتامي.‏- اهلل عمرلر ويرسني.‏- سنك امسك نه منال؟- على شاهني.‏- پك اعال خوجام...‏ اوغورلر اولسون..‏شاهني افندى يردن بر سالم ويره رك اودادن چيقدى.‏ مرديوه ندن اينركن ممنونيتندن كولومسه يوردى.‏قاپيده معلملردن برييله قارشيالشدى:‏معلم - ناصيل اولدى ايشك شاهني افندى؟دييه صوردى:‏أسكى مدرسه ىل كولومسه يه رك جواب ويردى:‏- دعاكز بركاتيله ايستديكمدن اعال بر يره كيدييورم..‏ ازمريده كى صارى اووايه..‏ سوقاقلرىقريمزى اوليا قانديللريله،‏ چوجوقلرينك باشى يشيل صاريقلرله دونامنش بر صوفتا ياتاغى..‏حسن مجاىل تعيني ايتمشلردى..‏ قبول ايتدى..‏ مع مافيه چوق اصابت اولدى.‏ حسن مجالآتشلى بر انقالجبيدر.‏ فقط صوفتالرله اوغراشه جق قوت و ثباتده بر كنج دكلدر..‏ صوفتاىيآجنق صوفتا يره وورابيلري.‏ طالع ياردمي ايدرسه ياقينده صارى اووا بلديه سىن فضوىل مصرفهصوقاجغم.‏- نه كىب؟شاهني افندى بويوك بر شى سويلر كىب آغزيىن معلمك قوالغنه ياقالشديردى.‏- سوقاقلرى تربه قانديللرندن حمروم براقمغه چاليشاجغم..‏ بلديه اونلرك يرينه فنار ياقديرمقجمبوريتنده قاالجق..‏ مع مافيه بوكا مقابل اهاىل ىي مهم بر مصرفدن قورتاراجق..‏- ؟ ؟ ؟ ! ! !- سكز اون ياشنده كى چوجوقلرينه صاتني آلدقلرى صاريق مصرفندن..‏رشاد نورى25

آرقاداشلركله ده خيلى مشرف اولدم.‏ مبارك چوجوقلر ايچنده فاعل و مفعوىل يرنده منسجمالقريدى سويله يننه راست كلمه دم.‏- يوق افندميز يوق..‏ آرالرنده جداً‏ دكرىل كنجلر واردر.‏ بنده كز ىف ترخينده براز واعظلكايتدمده..‏- نه دييورسك؟- فقري داراملعلمينه كريمه دن اول مدرسه حتصيلى كوردم.‏ رمضان آيلرنده جره چيقاردم..‏ وعظايدردم.‏بصرى بك ممنونيتله:‏- يا !!! ديدى،‏ توكلى دكل..‏ كوروشديكمزه ممنون اولدم.‏ كل آرقاداش،‏ اوطور باقامل شويله..‏بر أنفيه چكرمى يز؟ ‏»اهل دل بربريىن بيلمه مك انصاف دكل«‏صاقاللى كنج كوسرتيلن يرى و اوزاتيالن قوطوىي نزاكتله رد ايتدى:‏- مساعده بويوروك بك افندى..‏ ذات عاليكز مروتاً‏ اسرتحاممى قبول بويورورسه كز..‏- پكى منال پكى..‏ سنك الكده استانبول كىب ير اولدقدن صوكرا كيمكله ايسرتسه ك جبايشايتديريرز.‏ سن بكنديككى آل..‏- آرقاداشلردن برى آيدينده ‏»صارى اووا«‏ قضاسنه تعيني ايدملش.‏ كيتمك ايسته مه يور.‏ بكاجبايش تكليف ايتدى...‏- پك مناسب خوجام،‏ پك مناسب...‏ آرامقله بولومناز بر ير...‏ صارى اووا چوق مبارك برقضادر.‏ علما و فضال ياتاغيدر.‏- بزم آرقاداشده اوراسنك چوق متعصب بر ير اولديغىن سويله يوردى.‏ تقريباً‏ اون ايكىخانه يه بر جامع،‏ مسجد ويا مدرسه اصابت ايدرمش..‏ بلديه كيجه لرى سوقاق فنارىياقديرمازمش..‏سوقاقلر أوليا قانديلندن شنلك كيجه سى كبيمش..‏بصرى بك بللى بلريسز ايچىن چكه رك:‏- نه مبارك ير،‏ ديدى.‏ هر حالده اويله زوپپه لرك باريناجغى بر قصبه دكل.‏ هر حالده اوىنياشامتازلردى.‏- آرقاداشم ده اويله سويله يور.‏ مكتبلره كلن مىن مىن ابتدائى طلبه لرينه صاريقصارديريرلرمش...‏‏»بن اورادا ناصل ياشارم؟«‏ دييور.‏- چوجوقلرك صاريغندن اوكا نه ميش؟ باق يديكى نانه يه چاپقينك؟ فقط هر حالده سن اوراداراحت ايدرسك..‏ حىت سنك يركده اولسه م تكرار صاريق صارارم منال..‏ يارين آرقاداشله24

- بك افندى حضرتلرى،‏ ديدى،‏ سوزلريكز ظن و ختمني بويورديغكزدن چوق داها زياده نفساالمره مقارندر.‏ طشره ده كى مأموريتلرك ان كوتوسى فكر و مشرب عاجزانه جمه،‏ استانبولده كيلركاك اييسندن دها اييدر.‏بصرى بك حريتله باقدى:‏- شو حالده نچون اعرتاض ايدييورسكز؟- بنده كز اعرتاض ايتمدم كه...‏ هنوز آغزميى آمچامه مساعده بويورماديكز..‏- جامن قرعه ده طالعك بر عجيب جلوه سنه اوغرادم دييه ن سن دكيلدك اهلل عشقنه؟صاقاللى كنج آرتق كولديكىن صاقالمغه لزوم كورمه يور،‏ كوزلكنك آرقاسنده زواللى سيليك ومتواضع شخصندن اوموملاياجق قادار پارالق و مستهزى كوزلرله باقيوردى:‏- بنده كز طشره يه دكل استانبول مكتبلرندن برينه تعيني ايدلدم.‏ شكايتمك سبىب بو...‏بصرى بك حريتدن النده كى جدوىل يره آتدى:‏- فسبحان اهلل..‏ بر يامشه دها كريدم..‏ آرقاداش انسان قيطلغنده بوجنه ييلدر بو مقامى اشغالايدييورم..‏ ‏»بىن استانبوله تعيني ايتديلر«‏ دييه شكايته كلىن ايلك كورويورم..‏ دميك سنكندى آرزوكله طشره ده مأموريت آملق ايسته يوردك ده طالعكه استانبول چيقدى..‏ ايشتهاستهزاى شىٔون دييه بوكا ديرلر..‏- اسرتحامم چوق بسيط..‏ نره سى اولورسه اولسون راضى مي.‏ الويريركه استانبول حدودلرىخارجى اولسون.‏- آرقاداش بن بو ايشى چوق مراق ايتدم.‏ كل بكا شونك حكمتىن ايضاح ايت..‏صاقاللى كنج بوينىن بوكدى،‏ پنجره دن اوزاقلره باقارق سويله مكه باشالدى:‏- بز كيم استانبول كيم؟ طشره يه كيدرسه ك بلكه آدام صرياسنه كريه رز.‏ هله بعض كويلرواردر..‏ بن آنادوىل ىي اىي بيلريم..‏ اهالينك قيليق قيافىت اويله در كه فقريك بو قيافتىن كورسه لر:‏‏»يكى كوكى ميدر؟ مريامثى ييمشدر..‏ يوقسه بر يردن مى چاملشدر؟ بو نه شيقلقدر؟«‏دييه شاشرييرلر..‏ حرمت،‏ رعايت ايدرلر.‏ بن حالده بر معلمك استانبول مكتبلرندن برينهمعلم كيتديكىن بر كوز اوكنه كتريك..‏ اوال مكتبك قاپيجيسى قيليغمى كوروجنه مكتبهديلنجى كريييور صانوب ايچرى صوقمامغه قالقار.‏ صوكرا ينه چولوق چوجوق قارشيسنده:‏‏»افنديلر...‏ وقتكزى قايب ايتمه ييك.‏ حتصيل علم و عرفانه سعى ايدك...‏ سزده بنماوكره ندكلرميى اوكره نريسه كز بنم مرتبه مه ايريشريسكز«‏ دييه بر نطق ويريرسه م استانبولچاپقينلرى بكا كوملزلرمى؟بصرى بك:‏- ياهو آرقاداش سن جوهرىل بر كنجه بكزييورسك...‏ نه حالوتلى بر ناطقه ك وار...‏ سنك23

قاپينك ياننده ردينغوتنك دوكمه لريله اوينايان صاقاللى كنج فرصىت قاچريمامق ايسته دى.‏قيصه فاصله دن صوكرا يكى بر كوپورمه و باغريوب چاغريما فصلنك باشالماسنه ميدان ويرمه مكايچون عجله عجله:‏- معروضات حقريانه مى لطفاً‏ مسع مروته آلريسه كز...‏ دييه درد آكالمتغه چاليشدى.‏فقط هيهات!‏ بصرى بك ينه بر أل حركتيله اونك سوزيىن كسدى.‏ يالكز بو دفعه سسو خطاب طرزى ده كيمش،‏ فقري قيافتلى داراملعلمينلى يه قارشى مشفق،‏ خريخواه بر باباطورى آملشدى.‏- اوغلوم،‏ أوالدم نور عينم،‏ بز كأن سزك پدرلريكز مقامنده يز.‏ شو استانبول سوداسندنوازكچيك..‏ مهان خرجراهكزى آلوب مقام مأموريتكزه كيدك..‏ سزه اصابت ايدن يرآرامنقله بولومناز بر يردر..‏ آب و هواسى،‏ مناظر طبيعيه سى فوق العاده در.‏ اهاليسى ملككىب انسانلردر.‏ فوق العاده امتزاج ايده مه يه جك اولورسه كز بكا يازارسكز.‏ مهان بر يولىنبولوب سزى ترفيعاً‏ استانبوله آلديريرم.‏ استانبول قامچايور يا.‏ سايهء رسول اللهده دائما لواءاحلمدميز آلتنده در..‏ كيده جكك يرده مبارك،‏ اوجوز بر يردر.‏ بش اون پارا صاحىب اولورقيليغكى قيافتكى دوزه لتريسك...‏صاقاللى كنج آرتق دايانامادى:‏- كيم اولديغى مى،‏ نره يه تعيني ايديلديكمى بيليورميسيكز كه كيده جكم يرك اىي اولديغىنتأمني بويورييورسكز؟ دييه صوردى.‏بصرى بك بردن بره شاشاالدى:‏- نره يه مى تعيني ايديلديكز؟ شو شيئه تعيني ايديلمديكزمى جامن؟ دييه ككه له مكهباشالدى.‏ فقط ايچندن چيقاماياجغىن آكالدى.‏ يوزينه مهان مهان سوميلى بر ادا ويرنصاف بر قهقهه قوپاردى.‏قارشيسنده اوطوران مسافرينه:‏- حيات مأموريتده صاقاملزى آغارمتغه باشالدق..‏ حاال شو دروغ مصلحت آميزه كندميزىآليشديرامادق.‏ ياالن سويله مه دن انسانالرى اداره ايتمك قابل اوملايور برادر..‏هاىن كلينلك قيزلرى ناصيل سوسله رلر؟ بزده منحل مأموريتلرى اويله سوسله يوب پوسله مكهآليشدق.‏ نه ياپارسك نور عينم كيمسه بكه نوب آملايور..‏ دوندن برى داراملعلمينليلره تعينيايديلدكلرى يرلر ثنا ايتمكه ماكنه كىب آليشدقده...‏پيشكني قهقهه لرينه رغماً‏ بصرى بكك اوتانديغى،‏ سريه ك صاقاللرينك آلتنده ياناقلرينك املاكىب قيزارديغى كورونويوردى.‏صاقاللى كنج جسارتله منشدى.‏ كولومسه يه رك:‏22

قافالرينه برآز اذعان،‏ يوركلرينه برآز انصاف صوقايدك..‏ توبه توبه يا رمب،‏ توبه توبه يا رمب..‏بو آداملر انساىن كفرباز ايدوب كناهه ده صوقويورلر.‏صانداليه ده اوطوران معاوىن غري اختيارى كوملكه باشالمشدى.‏ بصرى بك بو دفعه اوكاخطاب ايتدى:‏- نور ديده م قارده شيم..‏ سكا آكالتامي ده سن حق وير..‏ دولت بو آداملرى ييللرجهيديروب ايچريييور،‏ كيديروب قوشاتيور،‏ جناب حقك حضرت آدم عليه السالمى طوپراقدنخلق ايتمه سى كىب بونلرى هيچ يوقدن آدم صورتنه صوقوب اورتايه چيقارييور.‏ و هر بريىنلياقتلر ينك اون قات فوقنده مستوىف معاشلرله أوالد مملكىت مظلهء جهل و ضاللتدن شهراهنور و هدايته چيقارمغه مأمور ايدييور..‏ حالبوكه دها كنديلرى جهل و غفلت اويقولرىايچنده.‏ كندى آدم اوملايان غريى ناصيل آدم ايدر؟ ياهو بو سوز منظوم دوشدى.‏ اويلهيا ‏»كندى آدم اوملايان غريى ناصيل آدم ايدر«‏ ‏»فاعالتن،‏ فاعالتن،‏ فاعالتن،‏ فاعلن«..‏كوزل دكلمى؟بو تصادف بصرى بكى ممنون ايتمش و حدتىن بر درجه يه قدر خفيفله متشدى.‏ مصراعىاوكنده كى ... قوطوسنك آلتنه قيد ايده رك دوام ايتدى:‏- نه سويله يوردم افندم؟ ها أوت..‏ نانكورلره لياقتلرى فوقنده وظيفه ويريلري.‏ فقط هيهاتكه افندم نره ده بن نره ده؟ هيچ بريسى تعيني ايدلديكى يردن ممنون اوملاز.‏ ‏»استانبولدهاستانبول«‏ دييه آصيلري..‏ هاىن بر آختاپوتلر واردر..‏ بر صاندالك كنارينه أل آتديلرمىسوكه بيلريسه ك سوك..‏ أللرينك بريىن كسرسك..‏ اوته كيلريله ياپيشريلر..‏ بو حريفلردهكأن او آختاپوطلر...‏ استانبولدن چيقارابيلريسه ك عشق اولسون...‏ نظارت جليله بونلركصايغيسزلقلرندن بيزار اولدى و قرعه اصولىن احداث ايتدى..‏ دون قرعه لر چكيلدى.‏ بوسنه مأذونلرينك بشى استانبوله اوتوز ايكيسى ده واليتلره تفريق اولوندى..‏ افندم دوندنبرى بر هجومدر باشالدى.‏ حريفلر خداعليم صولوق آلديرمايور...‏ هيچ برى كندينه دوشنيردن ممنون دكل.‏ هپسى لطف و عاطفتكزه صيغينريلر..‏ حىت غدردن و حقسزلقدن شكايتهجرأت ايدنلر اولدى..‏ دوشونيكز برادر..‏ قرعه اصوليله ياپيالن ايشده غدر ناصيل موضوعاولور.‏ كويا نظارت جليله التماسليلرك پارماقلرينه برر چفت كوز طاقيويرمش ده اونلردهطورباده كى كاغدلرى اوقويوب اوقويوب اويله سچمشلر..‏ زهى غفلت!..‏برآز اول تصادفاً‏ موزون دوشن القريدى كىب بوينه تصادفاً‏ سانح اوالن ‏»كوزىل پارماقلر«‏تشبيهى ده بصرى بكى كيفله نديرمشدى.‏شعبه مديرى ينه قولتوغنك يايلريىن صارصان،‏ شيشمان قارنىن هوپالتان قهقهه لرندن بريلهكوملكه باشالدى.‏21

آراسندن ياصصى بر جدول حتته سى بولوب چيقارارق دوام ايتدى:‏- باق شيمدى برده بنده كز تعريف ايده مي...‏ خاطركزده قاملازسه قارنه كزه نوط بويوروك...‏شو جدوىل أوسقومرو فرض ايده مل.‏ باليغى شويله الكزه آلريسكز..‏ أوال باشندن صوكرا تاقويروغندن قريارسيكز.‏ ثانياً‏ شو وضعيتده ايكى آوجكزك آراسنه ياترييرسيكز...‏ باشالرسيكزكوزله مه خامورى يوغورور كىب خفيفدن صيوازالمغه،‏ اوغوشدورمغه...‏ آجنق پك فضلهصيقارسه كز بالغك قارىن ده شيلري...‏ بو منوال اوزره أوسقومروىي بر خيلى يوموشاتدقدنصوكرا...‏بصرى بك بردن بره سوزيىن كسدى،‏ جامكانلى بر بومله ايله قلم اوداسندن آيريالن و آجنقمقام يازخيانه سيله،‏ بر اوراق دوالىب و زيارجتيلر ايچون ايكى أسكمله آالبيلن ميىن ميىن اوداسنكآرالق قاپيسنه كوزلريىن ديكدى.‏ قوريدورك قارانلغنده ايكى كوزلك جامنك پارالديغىن كورمشدى.‏سرت بر سسله:‏- كيم وار اوراده؟ دييه باغريدى.‏تيرته ك بر أل قاپييه ايكى دفعه ترددله ووردى.‏ اودايه اسكى ردينغوتلى،‏ صارى مشنيپوطينلى،‏ ماوى آطالس كوملكلى يكرمى بش اوتوز ياشلرنده ضعيف بر كنج كريدى.‏ خفيفچيچك بوزوغى منتظم،‏ سوميلى بر يوزى،‏ اينجه قارا بر صاقاىل واردى.‏ قاپامنش بر صرياجاياراسى بوينىن خفيفجه صاغه چارپيتمشدى.‏ ردينغوتنك كه وشه مش دوكمه سىن ايليكله يوبفسىن دوزه لتدكدن صوكرا بردن بره متنا ايتدى؛ قاپينك ياننده دوردى.‏- شعبه مديرى معارفله پك آز عالقه سى اوالن بر مسئله دن حبث ايدركن ياقاالنديغنهقيزمشدى.عيىن سرت سسله صوردى:‏- كيمسك،‏ نه ايسته يورسك؟صاقاللى كنج بر كره دها متنا ايتدكدن صوكرا آلچق سسله:‏- قوللرى داراملعلمينك بو سنه مأذونلرندمن؛ ديدى.‏ دون چكيلن قرعه ده طالعك برعجيبجلوه سنه اوغرادم.‏ هيچ ايسته مه ديكم بر يره دوشدم.‏ لطف و كرم معيتپروريلرينه التجايهكلدم.‏بصرى بك بردن بره چيلديرمش كىب ماصه يه بر قوتلى يومروق اينديردى و آواز آواز باغريمغهباشالدى:‏- اللهم بو داراملعلمينليلرى،‏ بىن قودورتسونلر دييه مى خلق ايتدك؟ بو قاچنجى بو؟..‏ دوندنبرى هيچ دكلسه اوتوز كيشى كلدى.‏ سويله يه سويله يه ديلمده توى بيتدى..‏ استانبوليوق..‏ يا تعيني ايدلديككز يره كيده جكسكز ويا استعفا..‏ آكالشيلدميى؟اللريىن و كوزلريىن صيوالرى چاتالمش كريىل طاوانه قالديره رق دوام ايتدى:‏- اولولر اولوسى رمب..‏ شونلرك بشىن اونىن اكسيك ياراتايدكده آرتديرديغك مالزمه ايله ناپخته20

3‏»يشيل كيجه«‏ دنتدريسات ابتدائيه برجنى شعبه مديرى نصرى بك قوص قوجا بر اعدادى مديرينك بوجهالتىن عقلنه صيغديرامادى.‏ قارا صاقالنك سريه ك قيللرى آراسندن آبالق ياناقلرينك قيزارديغىكورولويوردى.‏ پارماقلريىن پيانويه باشالر كىب بر وظعيتده يازخيانه سنك كنارينه دايايه رق باغرياباغريا اعرتاضه باشالدى:‏- نه بويورديكز نه بويورديكز؟ صاقني ياكلش ايشيتمش اوملامي!..‏ مسلم اوالن عرفانكزه رغماً‏بو قادار بسيط بر مسئله ده بو درجه عظيم ذهوله قاپيلماكزه دوغروسى حريت ايتدم..‏تعريفكز برقاچ جهتدن حمتاج تنقيددر.‏ أوال شوىن بيليكز كه أوسقومرو دوملاسى اصال وقطعا تازه باليقدن ياپيلماز..‏ ثانياً‏ أوسقومرونك ايچى بيچاقله اويوملاز...‏ قاباق مى بو ياهوبالق؟قولتوغنك يايلريىن صارصان قهقهه لرله كولدى،‏ كولدى.‏ صوكرا اوكنده كى اوراق ييغيننك19

مهنتلريىن اونوتدورويوردى.‏لكن ايكنجى سفرك هفته سنده،‏ يينه مركب آردنده دومنكه جمبور اولدى.‏ قاضى هنوز كلمه مشدى؛ژاندارمه چاووشى خوجايه چيقيشمش،‏ ‏»هودوك حريف،‏ عجله ك نه!«‏ دميشدى.‏ كويلولر،‏وقف ايديلمش بر حيوانك ايشده قولالنيلوب قولالنيلميه جغىن شبهه ايدييورلر،‏ بوز أشكهايلشميورلردى.‏اوچوجنى يوجليلغك عودتى،‏ ينه اويله،‏ مركب آرقه ده اولدى.‏ اوزاقدن كسكني كوزيله برىبوز أشكك كرى كلديكىن كورمش،‏ كويه ياميشدى.‏ خلق شيمدى متحري،‏ مراقلى بكله يوردى.‏حسمن داها اينمه دن فرحلى بر صدا ايله ‏»نه ايتدك به،‏ شاهد كوتوره جكدك«‏ دييه بر محله دهمسئله ىي آكالتدى؛ صحيح،‏ نصل دوشومنه مشلردى؟ زياىن يوق،‏ مركىب قاضى قبول ايده جك،‏حجتىن ياپاجقدى؛ هفته يه اوچ كيشى كيتدرلر،‏ اجياب ايدرسه ميني ده ايده رلردى...‏بوز أشك اراصريه ياپديغى يوكسز سياحتلره مقابل اوكونه دوكولن بول ميدن ييه ييه مسريييور،‏صويه كوتورولوركن قوشويور،‏ خريچينالشيوردى.‏ بويله ايكى بوچوق آى كچمشدى.‏هنايت صوك سفر حاضرالنيوردى.‏ دكرمنك اوكنده سالمتله نريلركن يكى دوغان كونش بوكوچوك قافله نك قالديرديغى توزلرى پارالتيور،‏ يالديزىل بر بولوط ايچنده يوقوشه طريمانانكويلولر كريده قاالنلره صانكه يوكسه ليور،‏ كوكلره قالقيور كىب كورونويوردى.‏بوز أشك بر دها دومنه دى.‏ كوى خلقى،‏ ياپيالن حجتلره،‏ باصالن مهرلره باقارق مركبكانعاملر،‏ اكراملر كوره كوره ياواش ياواش،‏ يوكسز و أذيتيسز تا حجازه قادار كيده جكنه،‏ اورادهزمزم طاشيه جغنه قانعديلر حىت حسمن،‏ كجه روياسنده أشكك پاالنىن يشيل بر قاديفه يهقاپلى كورمش،‏ بوسبوتون اينامنشدى.‏ذاتاً،‏ هپسى،‏ وظيفه لريىن ياپماقدن متولد بر سوجنله صيق صيق مركبك الفىن ايدييورلر،‏آخورده كندى كندينه قالنجه،‏ ايكى طرفه باشىن صالاليوب ذكره باشالديغىن آكالتيورلر،‏ بربرلريىنقانديرييورلردى.‏لكن وقعا نك ييلنده قصبه يه پرجنى صامتغه كيدن حسمن آبدلالمشش كىب دومنشدى:‏ پازاريرينك تام غلبه لق زماننده اوزاقدن بر ‏»صاوولك دكمسني!«‏ نداسى دويوملش،‏ خلق ايكى يهآيريلمش و قاباق قاضى،‏ آلتنده بوز مركب،‏ آرقه سنده معهود طوروجنى مشلح،‏ ايرى كوده سىنصارصان بر سرعتله أطرافه سالملر طاغيته رق كچوب كيتمشدى.‏رفيق خالد18

بر صو باشنه بيله اوغرامادن،‏ ايصسز،‏ قاوروق،‏ دوام ايدوب كيدييوردى.‏ صوكره ديك،‏ قاياىل بريوقوش،‏ قورقونچ بر بوغاز آشيليور،‏ تپه سنه ياقالشدقجه سرين بر روزكارله برابر لطيف بر منظرهباشاليوردى.‏قيصه،‏ بر قيلنج صريتى كىب پاراليان اينجه بر ده ره نك كنارنده،‏ آيوالقلر،‏ أملالقلر اورتاسندهمي يشيل،‏ صوالق و فيضلى كوزه كولويوردى؛ تلغراف ديركلرينك صرياالنديغى بياض،‏ دوز برشوسه قيوريله قيوريله دونه رك داغلره طريمانيوردى.‏حسمن،‏ خانده كچريديكى كيجه نك صباحى،‏ ايركندن حكومته يولالندى.‏ ميىن ميىن قصبه نكبالقونلى،‏ قله ىل،‏ غازينويه بكزه ين قوجامان بر قوناغى واردى.‏ لكن اكمال ايديله مه مشدى.‏صيواناميان كرپيچ ديوارلر ير ير آچيلمش،‏ قومرولره يووا اوملشدى.‏ اوست قات پنجره سز،‏ صيواسز،‏حتته اورتولرله بكليوردى،‏ كنارده بطال بر كريه چ اوجاغى،‏ برآز اوته سنده عمله نك چاليشديغىزماندن بقيه بر صوندورمه،‏ االن،‏ اويله حاليله دورويوردى.‏ بنا چوقدن خرابالمششدى.‏جاكتسز،‏ قالپاقسز بر ژاندرمه چاووشى نه ايسته ديكىن صوردى.‏ خوجا تا باشندن،‏ ايرمقدنصو طاشيان چوجوقلرك كلوب نصل خرب ويرديكلرندن طوتدوره رق آكالتيوردى.‏ حكايه سىداها يارى ىي بوملادن قارشيسنده كى القيدانه اوزاقالمشش،‏ دره ده يوزن اوردكلره اكمك آتيور،‏كوشه ده،‏ چارداغك آلتنده ناركوله سىن هوپورده تن بر صاريقلى يه ‏»نه او،‏ حاجى افندى،‏كيفيمى؟«‏ دييه سسله نيوردى.‏قاضينك اذنله استانبوله كيتديكىن اوكره نن حسمن،‏ بر دقيقه ده قائمقامه ايشىن آكالمتق ايسته دى.‏قوندورالريىن قاپيده چيقاروب پارماقلرىن ميدانده برياقان يريتق چورابلى آياقلريله،‏ چه كينه چه كينه،‏اللرى قارننده يورودى.‏ حكايه يه باشالدى.‏قائمقام،‏ آرقاسنده چيويدى دالغاالمنش بر كنت جاكت،‏ بيقلرى بوياىل،‏ ديش سز،‏ خيم خيمبر آدامدى.‏ ايشك متامىن ديكله مك حتملىن كوسرتمه دن چاغريك چاووشى دييه سسلندى.‏بش كوندر،‏ حسمن خوجا اوكونه كلن آدامه درديىن آكالتارق،‏ قصبه ده دوالشيوردى.‏ ژاندارمهچاووشى نه مركىب آليور،‏ نه ده كنديسىن براقيوردى.‏ هنايت حالنه آجيان برى چيقدى:‏ ‏»كيتسنيده ايكى هفته صوكره كلري،‏ ايشى قاضى يه برياقلم«‏ ديدى،‏ قانديردى.‏ ذاتاً‏ بورانك قاضيسىنامليدى؛ قاباق قاضى ديرلردى،‏ هر ايشى حل ايدر،‏ هر كور دوكومى چوزردى.‏ آرقاسنهطوروجنى بر مشلح كييه رك،‏ قريمزى مشسيه سيله چارشدن بر كچيشى،‏ قوجامان كووده سىنطوتارق اولور اوملاز شيلره بر كولوشى واردى كه خلق باييلريدى.‏عيىن يوللردن،‏ عيىن حالده بوز مركب تركه يه باغلى دونديلر.‏ حسمن خوجانك و أىيبسلنمسى اجياب ايدن أشكك بوغازينه اوراده قاتيغيك و آرپه نك هباىل اولديغى قضاده خيلىمصرف ايديلمشدى.‏ جملس قوران كويلولر بوىن ‏»مبارك يره باغلى،‏ باقمق بورمجز«‏ دييه چوقكورمه ديلر حسمن ده يورغونليغندن شكايت كتريمه يور،‏ حىت اوغورينه چاليشمق اوكا بو17

اكرام كيمك صرياسيسه اوكا خرب كونده رير،‏ كنديسى ده،‏ اوجاغندن ياز قيش،‏ سومنه مه جه سنهچريا كوتوكلرى آله وله نن مسافر اوداسنه يوجلى ىي يرلشترييردى.‏ كوى،‏ دنيا احوالىن بو كلوبكچيجى،‏ جاهل انسانلرك كتريدكلرى ياالن ياكلش خربله اوكره نريدى.‏خسته ساكنله مششدى.‏ « كوكس دييوردى،‏ بويله،‏ ايكيده بر طوتار«.‏ كويليلردن برى اوجاغكچه نكه لنه بر باقراچ آصدى.‏ چريالرك آله وى وورمش،‏ ايچنده كى بر صابون كوپوكى كىبرنكارنك قابارييوردى.‏ اينديرديلر؛ اختياره بر طاس ويرديلر.‏ اوفوره اوفوره ذوقله ايچيوردى.‏ سوتهنوز بيتمشدى كه عنادجى بر ايچقرييق طوتدى،‏ بوتون وجوديىن صارصيوردى.‏ او،‏ هر صدمهده بر ‏»احلمداهلل«‏ دييوردى.‏ كويليلر،‏ تا قارشيسنه باغداش قورمشلر،‏ قونومشغه فرصت آرايهراق صربسزجه بكله يورلردى؛ كنجلر قاپى اوكنده،‏ مريض مسافردن بر شى آكالياميورلردى.‏ايچقرييق كسلميور،‏ بالعكس صيقالشيور،‏ سرتله شيوردى.‏ خسته بر آرالق أللريله ‏»كليك،‏ياقالشك«‏ دييه اشارتلر ايتدى.‏ حسمن اوكده،‏ ديكر اختيارلر آرقه ده اطرافىن آلديلر.‏ كنجلرمراق ايچنده،‏ فقط ياقالمشغه جسارت ايده ميه رك قاپيده دورويورلردى.‏ غالبا يوجلى زورلقله برايش آكالتيوردى؛ بلكه ده وصيت ايدييوردى.‏ حسمنك ايكيده برده ‏»مراق ايتمه،‏ كوكلىن فرحطوت،‏ بز باقارز«‏ ديديكىن دويويورلردى.‏ بردن،‏ على العجله،‏ اختيارلر يره،‏ مندره اكيلديلر.‏صوكره سس سز قالقديلر.‏حسمن ‏»حقه قاوشدى«‏ دييه مرييلداندى.‏ اوجاقدن،‏ كوتوكلردن برى چارپيلدى،‏ كسكني برآيدينلقله اولونك يوزيىن پارالتدى،‏ سوندى.‏ ديشاريده بر اينك اوزون اوزون بوكورويوردى.‏يوجلى،‏ صوك آرزوسىن آكالمتغه وقت بوملشدى.‏ كمرنده ديزيلى سكز آلتونله آلتنده كىبوز مركىب حجازه وقف ايدييوردى.‏ مزارلقدن دونن كويلولر،‏ أللرنده قاالن بو لريالرله مركىب نهياپاجقلريىن،‏ بو أمرى يرينه ناصيل كتريه جكلريىن كسديرميورلر،‏ آصمه نك آلتنده برله شوب سويلهشيورلردى.‏ هنايت،‏ بر دفعه قضايه واروب حاكمدن دانيشمغه قرار ويرديلر.‏ هفته ايچنده حسمن،‏مركىب ياننه آلوب يوله چيقه جقدى.‏حيوان بر امهيت كسب ايتمشدى؛ اوكنه بول مي دوكولويور،‏ مصر صاپلرى ييغليوردى.‏ بو ديىنبر وظيفه كىب،‏ شكايتسزجه،‏ حرمتله ساعىت ساعتنه ياپيليوردى.‏ كويلولر صيق صيق خاطراليورلر،‏‏»بوز أشك صويه كوتورولدميى؟ آرپاسى دوكولدميى؟«‏ دييه بربرلرندن صورويورلردى.‏بر صباح،‏ حسمن خوجاىي آالجه قارانلقده هپ بردن دكرمنك اوكنه قادار كوتورديلر،‏ سالمتله ديلر.‏بوز أشك آرقه ده كيدييور؛ يكى دوغان صريما تللى بر كونش پاالننك صولوق كچه سىن قديفهكىب پارالتيوردى.‏بو نه اوزون،‏ نه جان صيقيجى بر يولدى.‏ دورغون صولردن فيشقريميش پرنچ باشاقلرييلهآرقلر بويينجه كيده ن كور قاميشلرك يشيللكى ياماچلر آردنده كورومنز اولوجنه قوراق،‏ دوز برطوپراق،‏ ايكى كون هيچ بر كويه،‏ هيچ بر دكرمنه،‏ حىت ايكى جيلز سوكودوك كولكه له ديكى16

تپينمش،‏ يامتش،‏ اويامنش،‏ شيمدى ممنون بر أدا ايله يان كلوب اوطورويور،‏ باتان كونشى القيدانهسري ايدييوردى.‏ خوجا ‏»هدى نرده سك يوجلى«‏ دييه سسلندى.‏ اوته ده،‏ آرقه سىن قورو برآحالطه دايامش،‏ اختيار،‏ جمالسز بر آدام،‏ صيق صيق صولويور،‏ كلنلره فرسز كوزلريله باقيور،‏أللريله كوكسىن كوسرته رك اشارتلر ايدييوردى.‏ ‏»نه ن وار،‏ نه اولدك داىي؟«‏ سؤاللرينه سسدنزياده نفسه،‏ صولوغه بكزه يه ن اوفوروكلو بر خرييلتيله آكالشلمايان جوابلر ويرييوردى.‏كويلولر،‏ اولويور صانه راق،‏ چومه ملشلر،‏ بكله شيورلردى.‏ لكن،‏ أييله شيور،‏ جانالنيوردى.‏آباىن صاريقلى،‏ مور جبه ىل،‏ فقرا قيليقلى بر اختياردى.‏ سرت،‏ قر بر صاقالك اورتديكى چهرهدن ميدانده دوران قسمى،‏ صيجاق اووالرك كونشيله قاوروملش،‏ بوروشوقلر،‏ قيورميلر ايچندهقاملشدى.‏ صارقيق،‏ شيش قاپاقلرينك آلتنده بياضه ياقني آچيق ماوى،‏ اوفاجق كوزلرىواردى كه انسانه بر چوجوق باقيشيله متصل،‏ دمي ديك باقيوردى.‏ ياواش ياواش بو چهره يه بررنك،‏ بو كوزلره بر فر كليوردى.‏ عيىن وضعيتده،‏ صرتى آخالطه داياىل،‏ اولكون صداسيله بر شيلرسويله يور،‏ غالبا اوزاقلردن كلديكىن،‏ اوزاقلره كيده جكىن آكالتيوردى.‏حسمن خوجانك ‏»اودايه كوتوروك،‏ ياتسني«‏ تكليفى اوزرينه ياردمي ايدوب،‏ مركبه بينديرديلر.‏ايكى طرفندن طوتارق دومشه سنه ميدان ويرميورلر،‏ طاشلر،‏ طوپراقلر قايديره رق،‏ بيك مشكالتلهاينيورلردى.‏كونش كيتمش،‏ آرقلرده كى صولر پارالمز اوملشدى.‏ اطراىف قاپاتان ديك،‏ سيورى داغلر دومانو بولوط صاريلى قوجامان باشلريىن بربرينه دايايارق چوقدن اويقويه وارمشلردى.‏ كوى،‏ قيالركقات قات كولكه لرينه كومولو،‏ نه پنجه ره لرنده بر ضيا،‏ نه يوللرنده بر سس،‏ قارنلقده بكلهيوردى.‏كلنلرك مشاطه سى اوزرينه قاپيلردن تك توك چهره لر اوزاندى،‏ آخورلرده اينكلر بوكوردى.‏حسمن باغرييور ‏»نرده سيكز به،‏ هله چيقيك،‏ مسافر كلدى!«‏ دييه خرب ويرييوردى.‏ شيمدى،‏أللرنده كى يانار چريالرله هر طرفدن،‏ بز دونلو بر چوق انسانلر چيقيور،‏ دومان و ايشيقدن مركببر هاله ايچنده،‏ كوشه لره آيدينلقلر داغيتارق كوبره ييغينلرينه خاره لر قوشدوره رق شاشقنيشاشقني مسافر اوداسنه دوغرو كليورلردى.‏بوراسى،‏ أك ياقني قصبه يه ايكى كون اوزاقده،‏ آنادولينك چيپالق،‏ يولسز،‏ ويران بر كوييدى.‏بر واليتدن ديكرينه كچن آراباسز يوجليلر،‏ بعضاً،‏ هوالر چوق قوراق كيدوب قيزيل ايرماق كچيدويرديسه شوسه ىي برياقريلردى.‏ ايشته،‏ سنه ده بو وسيله ايله بش،‏ اون كيشى،‏ بش اون فقري،‏بويله حزنلى بر ساعتده يورغون آرغني كلري،‏ قاپولرى ووروردى.‏ او زمان خمتار حسمن كويليلردن15

2بوز اشكايرماقدن صو طاشيان چوجوقلر داغ يولنده بر اختيار آدامك ياتديغىن حرب ويرديلر.‏ بر بوزأشك ده،‏ باشى بوش اورالرده دوالشيوردى.‏ حسمن خوجا ‏»واروب باقامل«‏ ديدى.‏آقشام ياقندى.‏ ايكى ده ره نك برلشديكى بو باتاق،‏ چوقور،‏ صيتماىل اراضى يه چه لتيكلردنقالقان قوقوىل،‏ آغري بر دومان ياييليور؛ كوده لرى ياريلمش،‏ يامنش،‏ بش اون ياشلى،‏ جانسزسوكود آرقاسنده كونش،‏ بوالنيق بر ايشيق اوزاته رق آرقلرك دورغون صولريىن ير ير پارالتيوردى.‏بو آيدنلق پارچه لر،‏ كول رنكلى،‏ رطوبتلى اووا اورتاسنده بولوطلو بر كوكك ياريقلرينه بكزييور،‏ياواش ياواش بوالنيور،‏ سونيور،‏ اورتولويوردى.‏اوچ كويلو،‏ عارضه ىل،‏ اوچورملى بر پاتيقه دن آغري آغري بر برى آرقاسندن چيقيورلردى؛ايچلرندن برى صاقاغيلى بر آت كىب،‏ فنا فنا اوكسورويوردى.‏اوال بوز مركىب كورديلر.‏ فوندالرك اورتاسنده،‏ توزلو طوپراقلى بر ير بوملش،‏ غالبا بر چوق14

قيييسنه قوشدى.‏ بر قاييغه آتالدى.‏ صدراعظمك قوناغنه كيتدى.‏ نامه ىي شاهه ويرديكىن،‏ هيچبر حقارته اوغراماديغىن،‏ شاهك مساعده سنه تنزل ايتمه دن خربسزجه قالقوب استانبوله دونديكىنسويله دى.‏ ذاتاً‏ صدراعظم اونك وظيفه سىن حقيله ايفا ايده جكندن صوك درجه امندى.‏ يوللره،‏ده ره بكلرينه،‏ عشريتلره دائر بعض شيلر صوردى.‏ چلىب قالقوب چه كيله جكى زمان:‏- بن صاتني آملق ايسته يورم اوغلم،‏ قافتانك بوراده مى؟ ديدى.‏- خايري كه تريمه دم.‏- عجمستانده مى صاتدك؟- خايري صامتادم.‏- چاالديردكمى؟- خايري.‏- يا،‏ نه ياپدك؟- هيچ!‏... -صدراعظم اصرار ايتدى.‏ تكرار تكرار صوردى.‏ قافتانك نه اولديغىن بر تورلو آكاليامادى.‏حمسن چلىب؛ ياپديغيله افتخار ايده جك قادار كوچوك روحلو ده كيلدى.‏ او آقشام اسكدارهدوندى.‏ ايرته سى كوىن يدى بيك آلتينه كرى آملق ايچني كنديسىن بوالن صريماكش طور اوغلنهده قافتاىن نه ياپديغىن سويله مه دى.‏ مراقلى استانبولده هيچ كيمسه مشهور پنبه اينجيلى قافتانك‏»ناصيل،‏ نه ره ده،‏ نيچني«‏ برياقيلديغىن اوكره نه مه دى.‏ تربيز سراينده كى ماجرا،‏ تارخيكقارانليغنه قاريشدى،‏ سر اولدى.‏ فقط اسكى زنكني حمسن چلىب،‏ بو قافتان ايچني كريديكىبورجلرى ويروب چيفتلكىن،‏ مانديراسىن،‏ ايرادلريىن رهندن قورتارامادى.‏ ايلچيلكدن يادكار قاالنآتيله مرصع طاقمىن صاتوب قوزغوجنقده ميىن ميىن بر باغچه آلدى.‏ اوىن اكوب بيچدى.‏چولوغنك چوجوغنك اكمكىن چيقاردى.‏ اولوجنه يه قادار اسكدار پازارنده سبزه جيلك ايتدى.‏پك فقري،‏ پك آجى،‏ پك حمروم بر حيات كه چريدى.‏ آما يينه نه كيمسه يه بويون اكدى،‏ نه دهبوتون ثروتىن بر آنده يره آمتقله كوسته رديكى فداكارلغه دائر كه وه زه لكلر ياپارق بوشى بوشنهپوهپوهالندى!..‏عمر سيف الدين13

حرمت وضعيتنده طومتق ايسته يورلر غالبا...«‏ ديدى.‏ بر آن دوشوندى.‏ بو حقارته ناصيلمقابله ايتمه ليدى؟ مهان صرتندن پنبه اينجيلى قافتاىن چيقاردى.‏ ختتك اوكنه يره سه ردى.‏ شاهامساعيل،‏ وزيرلرى،‏ قوماندانلرى آبدالالمششلر،‏ حريتله باقيورلردى.‏ صوكرا بو قيمتدار قافتانك اوزهرينه باغداش قوردى.‏ اينجه ديو،‏ اژدرها رمسلرى نقش اولومنش سيورى قبه ىي،‏ يالديزىل كمرلرىچينالتان كور صداسيله:‏- نامه سىن ويرديكم بويوك تورك ملتنك دولتيدر،‏ دييه هايقريدى.‏ دنيا ياراتيلديغيندن برىاونلردن كيمسه قول اوملامشدر.‏ خلقتدن اعتباراً‏ حاكم اوالن ملتمزك ايلچيسى،‏ هيچ براجنىب پادشاه قارشيسنده ديوان دورماز.‏ چونكه كنديلرى قادار دنياده اصيل بر كيمسهيوقدر.‏ چونكه...‏حمسن چلىب،‏ قابا توركچه نطقىن باغريدقجه فارسى بيلمه يه ن شاه قيزارييور،‏ صارارييور،‏مورارييور،‏ النده كى نامه،‏ هيجانندن تري تري تيرته يوردى.‏ ختتنك آرقاسنده كى جالدلر،‏ قيليچلريىنچه كمشلردى.‏ حمسن چلىب باغريدى،‏ چاغريدى.‏ مقربلر،‏ وزيرلر،‏ جالدلر،‏ حماربلر حكمدارلرينكصربينه،‏ حتملنه شاشيورلردى.‏ حىت ايچلرندن بر قاچى مرييلدامنغه باشالمشدى.‏ حمسن چلىب،‏سوزيىن بيتريجنه مساعده فالن ايسته مه دى؛ قالقدى.‏ قاپييه دوغرو يورودى.‏ شاه امساعيلدوكمش،‏ طاش كه سيلمشدى.‏ چالديرانده قرييالجق غرورى بوكون بو تك توركك آتشلى نظرىآلتنده ارميشدى.‏حمسن چلىب،‏ ديشارى يه چيقاركن،‏ كنديسى كيىب حريتدن دوكان ندميلرينه:‏- شونك قافتانىن ويريكز.‏ ديدى.‏حماربلردن برى قوشدى.‏ ختتك اوكنده سه ريلى قافتاىن طوپالدى.‏ تورك ايلچيسنه يه تيشدى:‏- بويوروك،‏ قافتانكزى اونوتويورسكز.‏حمسن چلىب دوردى چيقديغى قاپى يه دوغرو دونه رك شاهك ايشيده جكى يوكسك برسسله:‏- خايري اونومتايورم؛ اوىن سزه برياقيورم.‏ سرايكزده بويوك بر ملتك ايلچيسىن اوطورتاجق سجادهكز،‏ شيلته كز يوق...‏ ديدى .‏...كه چديكى يوللردن كيجه كوندوز دورت ناله دوندى.‏ اسكداره كريديكى زمان حمسنچلبينك جيبنده تك بر آقچه قاملامشدى.‏ سوسلو خدمه لرينه ديدى:‏- أوالدلرم!‏ بينديككز آتلرى،‏ خاشالرى،‏ طاقيملرى،‏ اوستكزده كى اثوابلرى،‏ بلكزده كىمرصع خنجرلرى سزه باغيشاليورم.‏ بكا حقكزى حالل ايدييورميسكز؟- ايدييورز،‏ ايدييورز.‏ آناكزك آق سودى كيىب.‏جوابىن آلنجه اونلرى باشندن صاودى.‏ كه نيش بر نفس آلدى.‏ أوينه اوغرامادن ده كيز12

يه مزسم،‏ وارسني بابامك يادكار برياقديغى مانديرام دولته فدا اولسون...‏ دولتدن هپآلنماز يا...‏ برآزده ويريلري!‏... -حمسن چلبييله قونوشدقجه صدراعظمك حريتى بويويوردى.‏ قلىب راحتالدى.‏ ايشته كستاخ،‏توره دى بر حكمداره حديىن بيلديرمك ايچني كونده ريله جك تام بر آدام بولومنشدى.‏ كولويور،‏آغري قاووغىن صالاليوردى.‏ ديوانك نازك،‏ قورقاق،‏ حساجبى چلبيلرى جانلريله ماللريىن چوق سهوه رلردى.‏ بونلردن برى ايلچى كونده ريلسه دولتنك حيثيتندن زياده آالجغى احساىن دوشونهجك،‏ حقنده روا كوروله ن هر حقارتى قبول ايده جكدى.‏ صدراعظم،‏ حمسن چلىب ىي ميكهآليقوميق ايسته دى.‏ موفق اوالمادى.‏ كيده ركن اوىن تا صوفايه قادار تشييع ايتدى.‏آلىت آى ايچنده حمسن چلىب،‏ بويوك چيفتلكىن،‏ مانديراسىن،‏ أويىن،‏ دوكانلريىن،‏ باغچه سىن،‏بوستانىن رهنه قويدى.‏ جتاردن پارا طوپالدى.‏ آتلريىن،‏ خدمه لريىن دوزدى.‏ بونلرك هپسى حقيقةً‏امثاىل كورومله دك درجه ده حمتشمدى.‏ دونوشده يدى بيك لريايه اعاده ايتمك شرطيله،‏ طوراوغلندن مشهور پنبه اينجيلى قافتاىن ده آلدى.‏ كنج قاريسيله ايكى كوچوك چوجوغىن اقرباسندنبرينك أوينه برياقدى.‏ آلىت آيلق نفقه لريىن اللرينه ويردى.‏ صوكرا امرنامه سىن قويننه قويارق يولهدوزولدى.‏ قوناق قوناق ايله رله دكجه بو يكى ايلچينك دبدبه سى،‏ داراتى هله اينجيلى قافتانكشهرتى بوتون آنادولودن كه چه رك شاه امساعيلك ديارينه طاشيوردى.‏ حمسن چلىب بركون تربيزقلعه سنه بويوك بر احتشامله كريدى . بو كوچوك پاى ختتك سوسه،‏ داراته،‏ رنكه،‏ زينته مفتونحلقى،‏ استانبول ايلچيسنك قافتانىن كوروجنه شاشريدى.‏ شهر،‏ سراى،‏ بوتون اجنمنلر،‏ قافتانكحكايه سيله دولدى.‏ شاه امساعيل « پنبه اينجيلى«‏ ىي يالكيز ماصاللرده ايشيتمش،‏ داها ناصيلشى اولديغىن كورمه مشدى.‏ كنديسنك داها كورمه ديكى شيئه صاحب اوالن بو زنكني ايلچييه قارشى نفسنده ده رين بر غرض دويدى.‏ اوىن حقارتى آلتنده ازمكه قرار ويردى.‏ حضورينهقبول امته دن أول ختتنك آرقاسنه جالدلريىن حضرالتدى.‏ ختتنك اوكنده كى ديبا شيلته لرى،‏ ايپكسجاده لرى قالديرتدى.‏ صاغنده وزيرلر،‏ صولنده حماربلرى دورويوردى.‏... حمسن چلىب،‏ كه نيش صوماكى كمرىل آچيق قاپيدن سربسرت آدميلرله كريدى.‏ يورودى.‏باشى هر وقتكى كيىب يوقاريده،‏ كوكسى هر وقتكى كىب ايله ريده ايدى.‏ قوينندن چيقارديغىمكتوىب اوپدى.‏ باشنه قويدى.‏ صوكرا آلتني ختتك اوستنه - آللى،‏ يشيللى،‏ ماويلى،‏ مورلو ايپكييغينلرينه صاريلمش،‏ صريمالرله،‏ طوغلرله،‏ ساجناقلرله،‏ باغالمنش كيىب-‏ غريب بر يريتيجى قوشسكونيله تونه يه ن شاهه اوزاتدى.‏ آياغى اوپومله يه ن شاه،‏ غضبندن صاپ صارى كه سيلدى.‏كوزلرينك بياضلرى قايب اولدى.‏ نامه ىي آلدى.‏ حمسن چلىب،‏ ختتك اوكندن چه كيلنجه شويلهبر اطرافنه باقدى.‏ اوطوراجق بر شى يوقدى.‏ كولومسه دى.‏ ايچيندن:‏ ‏»بني جمبوراً‏ آياقده،‏11

فداكارلغى قبول ايده جكسك؟حمسن چلىب،‏ هيچ دوشومنه دى:‏- ايتدمي افندمي،‏ فقط بر شرطله...‏ ديدى.‏- نه كيىب؟- مادام كه بو فداكارلقدر،‏ فداكارلق اجرتله اوملاز؛ حسىب اولور.‏ دولته قارشى اجرتله ياپيالجقبر فداكارلق،‏ نه اولورسه اولسون،‏ حقيقتده شخصى بر قازاجندن باشقا بر شى ده كيلدر.‏بن معاش،‏ منصب،‏ اجرت فالن ايسته مه م.‏ فخرى اوالرق بو خدمىت كورورم.‏ شرطمبودر!‏- فقط اوغلم،‏ بو نصيل اولور؟ اونك ايلچيسى غايت آغري كييينمشدى.‏ آتلرى،‏ خدمه لرىمكملدى.‏ بزم ايلچيمزك آتلرى خدمه لرى،‏ اثواىب داها حمتشم،‏ داها آغري اوملق اجياب ايدهر...‏ بونلر ايچني مطلقا خزينه دن سكا بر قاچ بيك آلتني ويره جكزحمسن چلىب دوردى.‏ اوكنه باقدى.‏ صوكرا باشىن قالديردى:‏- خايري،‏ ديدى،‏ خزينه دن بر پول آملام.‏ اجياب ايده ن حمتشم طاقملى آتلرى،‏ سوسلو خدمهلرى بن كندى پارامله دوزه جكم.‏ حىت...‏ صدراعظم،‏ كوزلريىن آچدى.‏ حىت صريمته شاهايسماعيلك عمرنده كورمه ديكى آغري بر شى كييه جكم.‏- نه كييه جكسك؟- صريما كش طور اوغلنده كى ديباسى هنددن خارجى ونديكدن كه مله ‏»پنبه اينجيلىقافتان«‏ ى آالجغم...‏- نه؟ ... او قادار پاراىي نه ره ده بوالجقسك،‏ اوغلم؟صدراعظمك شامشغه حقى واردى.‏ بر آى أول متامالنان،‏ اوزه رى اك نادر پنبه اينجيلرله ايشلهنه ن بو قافتانك نامىن استانبولده دوميايان يوقدى.‏ وزيرلر،‏ ايلچيلر طور اوغلنه مراجعت ايتدكجهاو،‏ فيئاتىن آرتديرييوردى.‏ حمسن چلىب،‏ بو مشهور قافتاىن ناصيل آالجغىن آكالتدى:‏- چيفتلكمله،‏ اوميى،‏ رهنه ويره جكم؛ جتاردن اون بيك آلتني بورج طوپالياجغم.‏ ايكى بيكآلتني آتلرله خدمه لره صرف ايده جكم.‏ كرى يه قاالن سكيز بني آلتينه ده بو قافتاىنآالجغم.‏صدراعضم،‏ بو حركىت معقول بوملادى:‏- كه لدكدن صوكرا بو قافتان،‏ سنك ايشكه ياراماز.‏ يالكز بر دبدبه آلتيدر.‏ ماللريكى الكدنچيقاراجقسك.‏ فقري دوشه جكسك.‏- خايري،‏ سكيز بيك آلتينه آالجغم قافتاىن آلىت آى صوكرا طور اوغلو بندن يدى بيك آلتينهكرى آلري.‏ يدى بيك آلتينله بن چيفتلكمى رهندن قورتاريرم.‏ كرى قاالن بورجلرميى اوده10

حدتله نه مه يوردى.‏ آما حدتله نديكى زمانلرده اولديغى كيىب ياناقلرينه بر تيرته مه كه لدى.‏وزيركن ده كيل،‏ حىت داها بكلر بكى ايكن بيله قارشيسنده اقرانلرندن كيمسه بويله دوم دوزالف سويله مه مشدى.‏ تكرار ‏»عجبا ده ليمى؟«‏ دييه دوشوندى.‏ ده ىل ده كيلسه...‏ بو نهكستاخلقدى؟ بو درجه كستاخلق،‏ ‏»نظام عامله«‏ خمالف ده كيلميدر؟ كوزلريىن داها بدتر سوزدى؛ايچندن ‏»شونك باشىن ووردورسام...«‏ ديدى.‏ قاپيجيلره باغريمق ايچني آغيزيىن آچاجقدى.‏آنسزين وجداننك-‏ نه ره سى اولديغى بيلنمه يه ن بر يردن كه له ن-‏ ده رين سسيىن ايشيتدى:‏‏»ايشته سنده تبصبص،‏ ريا،‏ تكاپو يوللرندن يوكسه له نلر كيىب سربست،‏ دوز بر الىف چه كه مهيورسك!‏ سنده قارشيكده مرد بر انسان ده كيل،‏ آياقلريكى يااليان بر كوپك،‏ ذلتنك آلتنده ايكىقات اوملش بر ماسقارا،‏ بر رذيل ايسته يورسك!«‏ سوزوك كوزلريىن آچدى.‏ آوجنده صيقديغىكاغدى ياننه قويدى.‏ تكرار حمسن چلىب يه باقدى.‏ اورتاسنده كه نيش بر قيليج ياراسنك ايزىپاراليان يوكسك آلىن..‏ آل ياناقلرى..‏ يكى تراشلى بياض،‏ قالني بويىن..‏ برآز بويوجك،‏ ايكرىبورىن،‏ اينجه صاريغى...‏ طيبقى شهنامه صحيفه لرنده كوروله ن اسكى قهرامانلرك رمسلرينه به كزهيوردى.‏ اوت بو،‏ آلننده ياراسى كوروله ن قيليجك يره دوشوره مه ديكى جانلى بر قهرماندى.‏انصافلى صدراعظم،‏ وجداننك روحنه عكس ايده ن سسىن غرورينك قارانلغيله بوغمادى.‏ ‏»تامبزم آراديغمز آدام ايشته...«‏ ديدى.‏ بو قادار پرواسز بر آدام دولتنه،‏ ملتنه ياپيالجق حقارتى دهچه كه مز،‏ اولومدن قورقارق،‏ كورديكى حقارتلره ايواهلل دييه مزدى.‏قاووغىن خفيفجه صالالدى:‏- سىن تربيزه ايلچى كونده ره جكز.‏حمسن چلىب صوردى:‏- قاتكزده بو قادار نشاجنيلر،‏ كاتبلر،‏ خوجالر وار.‏ نيچني اونلردن انتخاب ايتمه يورسكز؟- سن شاه امساعيلك كيم اولديغىن بيليورميسك؟- بيليورم.‏- دولتكى سه وييورميسك؟- سه وييورم.‏حكيم صدراعظم دوغرولدى.‏ آرقاسنه باقدى:‏- پك اعال اويله ايسه...‏ ديدى.‏ بو آدام،‏ ‏»ايلچى يه زوال يوق«‏ قاعده سىن قبول ايتمه ز.‏بزمله رقابت دعواسنده در.‏ ار ميداننده حقمزده ياپامادقلريىن بزم كونده ره جكمز ايلچىيه ياپمق ايسته ر.‏ احتمال اشكنجه ايله اعدام ايده ر.‏ چونكى اللهدن قورقوسى يوقدر.‏حال بوكه ايلچيمزه ياپيالجق حقارت،‏ دولتمزه دميكدر.‏ بزه اويله بر آدام الزم كه حقارتكوروجنه باشندن قورقماسني...‏ بو حقارتى عينيله اعاده ايتسني...‏ دولتكى سه ورسك بو9

آكالردى.‏ يكانه مفكوره سى:‏ ‏»اللهدن باشقا كيمسه يه سجده ايتمه مك،‏ قوال قول اوملامق«‏دى...‏ علمى،‏ كماىل هركسجه معلومدى.‏ ابن كمال،‏ اوندن حبث ايده ركن ‏»بىن اوقوتور...«‏ديردى.‏ شاعردى الكني عمرنده داها بر قصيده يازمامشدى.‏ حىت بويله مدحيه لرى اوقومازدىبيله...‏ ياشى قريقى كه چيوردى.‏ اوكنده آچيالن اقبال يوللرندن داها هيچ برينه صاپمامشدى.‏بو آلتني قالديرميلى،‏ ميىن چيچكلى،‏ جنىت آنديران نوراىن يوللرك هنايتنده دائما ‏»كريىل بر اته كحمراىب بولونديغىن بيلريدى.‏ انسانلق اونك نظرنده چوق يوكسك،‏ چوق بويوكدى.‏ انسان ارضكاوزرنده اللهك بر خلفيدى.‏ اهلل،‏ انسانه كندى اخالقىن ويرمك ايسته مشدى.‏ انسان،‏ هرموجودك فوقنده ايدى.‏ قويروغىن صالاليا صالاليا افنديسنك پاپوچلريىن يااليان كوپكه تبصبصپك ياقيشريدى؛ آما انسانه...‏ حمسن چلىب،‏ هر تورلو ذلىت هضم ايده رك اقبال ته په لرينه ايكىبوكلوم طريمانان ماسقارا حرصلردن،‏ عزتى نفسسز كوله لردن،‏ زاحفه لر كيىب يرلرده سورونه نملوث اسريلردن نفرت ايدره دى.‏ حىت بونلرى كورمه مك ايچني مردمكريز اوملشدى.‏ يالكيز حماربهزمانلرى غربا بولوكلرينه قوماندانلق ايچني ميدانه چيقاردى.‏ حضورده سربست طبيعى اوطوروشى،‏صدراعظمى چوق شاشريتدى.‏ آما قيزديرمادى:‏- تربيزه بر ايلچى كوندرمك ايسته يورز.‏ طرفمزدن سن كيده رميسك اوغلم؟- بنمى ؟- أوت.‏- نه مناسبت؟- آراديغمز كيىب بر آدام بوالمايورزده...‏- بن شيمدى يه قادار دولت منصبنه كريمه دم.‏- نيچني كريمه دك ؟حمسن چلىب،‏ برآز دوردى.‏ يوتقوندى.‏ كولومسه دى:‏- چونكه بن بويون اكمه م،‏ ال اته ك اوپمه م،‏ ديدى.‏ حال بوكه زمانك دولتليلرى،‏ موقعلرينههپ بويون اكوب،‏ ال اته ك،‏ حىت آياق اوپوب،‏ بيك تورلو تبصبصله،‏ رياله،‏ تكاپولهچيقدقلرندن اطرافلرينه دائما هپ بو ذليل ماضيلرينك چريكني حركتلريىن تكراراليانلرىطوپالرلر.‏ كوزده لرى،‏ ندميلرى،‏ محايه ايتدكلرى،‏ هپ دىن رياكارلر،‏ اخالقسز مداهنلر،‏ناموسسز ماسقارالر،‏ حيثيتسز دالقاوقلردر!‏ مرد،‏ دوغرو،‏ عزت نفس صاحىب،‏ حر،‏وجداننك سسنه قوالق ويره ن بر آدام كورديلرمى مهان غرض اولور،‏ حموينه چاليشريلر.‏كديك امحد پاشا نيچني خنجرله ندى،‏ پاشام؟... -صدراعظم،‏ ياواشجه ديشلريىن صيقدى.‏ كوزلريىن سوزدى.‏ طوتديغى كاغدى بوروشدوردى.‏8

- كه مله ز ايشته...‏ دنيايه منىت يوقدر.‏ شاهله كدا نظرنده بردر.‏- دولتىن سه ومه زمى؟- سه وه ر صانرمن.‏- او حالده بزده كندميز ايچني ده كيل،‏ دولتنه خدمت ايچني چاغرييرز.‏- جتربه بويوروك افندمي...‏صدراعظم،‏ او آقشام كتخداسىن حمسن چلبينك اسكدارده كى أوينه كونده ردى.‏- دولته،‏ ملته دائر بر ايش ايچني كنديسيله قونوشاجغىن،‏ يارين مطلقا تردد ايتمه يوب كه ملهسىن يازييوردى.‏صباح منازندن صوكرا سراينك سالملغنده،‏ هند قوماشندن آغري پرده ىل،‏ كوچوك،‏ لوش براوداده كاتبنك برياقديغى كاغدلرى اوقوركن حمسن چلبينك كه لديكىن خرب ويرديلر.‏- كه تريك بورايه...‏ ديدى.‏ايكى دقيقه كه مچه دن اودانك صدف قاقماىل جويز قاپيسندن پاال بييقلى،‏ ايرى،‏ لوند،‏شن بر آدام كريدى.‏ اينجه سياه قاشلرينك آلتنده ايرى كوزلرى پاراليوردى.‏ بلنده كى سالحلقبوشدى.‏ بوتون قوللرك تكاپوسنه،‏ سجده سنه آليشان صدراعظم،‏ برآن اته كنه قاپانيلماسىن بهكله دى.‏ اوطورديغى مور چوخا قاپلى سديرك دائما اوپوله ن آغري صريما صاچاغنده كى يوماق،‏آلتيندن ايچى بوش كوچوك بر قافا كيىب شاشقني دورويوردى.‏ صدراعظم،‏ سويله يه جك برشىبوالمادى.‏ بويله كوكسى ايله ريده،‏ قاباريق،‏ باشى يوقارى قالقيق بر آدام عمرنده ايلك دفعهكورويوردى.‏ قبه وزيرلرى بيله حضورنده،‏ ايكى بوكلوم دورورلردى.‏ حمسن چلىب،‏ غايت طبيع برسسله صوردى:‏- بىن ايسته متشسكز؛ نه سويله يه جكسكز افندمي؟- شى.‏- بويوروكز افندمي.‏- بويور اوغلم،‏ شويله بر اوطورده.‏حمسن چلىب چه كينمه دن،‏ صيقيلمادن،‏ ازيلوب،‏ بوزومله دن غايت طبيعى بر حركتله،‏ كندينهكوسته ريله ن شيلته يه اوطوردى.‏ صدراعظم،‏ حاال النده طوتديغى قيوريق كاغدلره باقارقايچيندن:‏ ‏»نه بيچم آدام؟ عجبا ده ليمى؟«‏ دييوردى.‏ حال بوكه...‏ خايري،‏ بو چلىب غايتعقللى بر انساندى!‏ مرده،‏ نامرده حمتاج اوملاياجاق قادار بر ثروتى واردى.‏ چامليجه اورماننكآرقاسنده كى بويوك مانديرا ايله بويوك چيفتلكىن ايشلتري،‏ ناموسيله ياشار،‏ كيمسه يه ايواهلل ايتمهزدى.‏ فقرايه،‏ ضعيفلره،‏ غريبلره باقار،‏ سوفراسنده هيچ مسافر اكسيك اوملازدى.‏ دينداردى.‏ آمامتعصب ده كيلدى.‏ دين،‏ ملت عشقىن قلبنده دويانلردندى.‏ دولتنك بويوكلكىن،‏ قدسيلكىن7

- هايدى اويله ايسه...‏ بر جسور آدام بولك،‏ ديدى؛ خواجكاندن،‏ اندروندن،‏ ديواندن،‏ بنمعقلمه بويله كوزى پك بر آدام كه مله يور.‏ سزده دوشونك باقامل.‏قوجا دولته سسز،‏ كوچوك بر دماغ اوالن ديوان،‏ دوشومنكه باشالدى.‏بو ايلچى،‏ يدى سنه صوكرا تقديرك ‏»ياووز!«‏ نامنده كى يامان سيلله سيله غرورينك،‏ جزاسىنبر آنده كوره ن امساعيل صفوى يه كونده ريله جكدى؛ بوتون شرقده جهانكريلكى قوران بوسرسرى،‏ قارشيسنده دولىت متثيل ايده جك آدامه قارشى شبهه سز برچوق مناسبتسزلكلر ياپمغهقالقيشاجق،‏ مناسبتسزلكلرينه مقابله ايده ىن احتمال قازيغه ووراجق،‏ ده ريسىن يوزه جك،‏عقله كه مله دك قابا بر وحشتله اولدوره جكدى.‏ صدراعظمك صاغنده كى،‏ ده ميندن برىبر مزار طاشى كيىب حركتسز دوران،‏ قريميزى طوغلو قاووق،‏ يرندن اوينادى.‏ ياواش ياواش صولهدوندى.‏- بن تام بو ايلچيلكه مناسب بر آدام بيليورم،‏ ديدى؛ باباسى بنم يولدامشدى؛ آما دولتمأموريىت قبول ايتمه ز.‏- كيم؟- حمسن چلىب.‏صدراعظم بو آدامى طانيمايوردى.‏ صوردى:‏- بوراده مى اوطورويور؟- أوت.‏- نه ايش ياپيور؟- برآز زنكيندر.‏ وقتىن اوقومقله كه چريير.‏ طانيمازسكز افندمي.‏ هيچ بويوكلرله الفت ايتمه ز.‏اقبال ايسته مز.‏- نه يه؟- بيلمه م آما ، بلكه ‏»زواىل وار«‏ دييه.‏- توخاف...‏- فقط چوق جسوردر:‏ دوغرودن آيريلماز؛ اولومدن چه كينمز،‏ برچوق دفعه غزا ايتمشدر؛يوزنده قيليج يارالرى واردر.‏- بزه ايلچى اوملازمى؟- بيلمه م.‏- بر كره كنديسىن كورسه ك...‏- بيلمه م ، چاغريجنه آياغكزه كه لري مى؟- ناصيل كه مله ز؟6

پنبه اينجيلى قافتانبويوك قبه ىل سه رين ديوان،‏ بو كون داها ساكن،‏ داها كولكه ليدى.‏ په جنره لرندن سوزولهن ماوى،‏ مور،‏ سنجاىب هبار ضيالرى،‏ چينيلرينك يشيل ده رينلكلرنده بريكيور،‏ قويوالشيوردى.‏يوكسك ايپك شيلته لره ديز چوكمش يورغون وزيرلر،‏ اوكلرنده كى خالينك رنكلى نقشلرينهباقيورلر،‏ اوزون،‏ بياض صاقالىن ضعيف اليله طوتان اختيار صدراعظمك سونوك كوزلرى،‏ غايتاوزاق،‏ غايت قارانليق شيلر دوشونويور كيىب موجود اوملايان نقطه لره داليوردى.‏- جسور بر آدام الزم،‏ پاشالر...‏ ديدى،‏ بز اونك صريمالره،‏ آلتينلره،‏ املاسلره غرق ايدره ككونده رديكى ايلچيسنه ال اوپدورمه دك؛ آجناق ديز اوپمه سنه مساعده ايتدك.‏ شبههسز اوده مقابله ايتمكه قالقاجق.‏- شبهه سز.‏- هيچ شبهه سز.‏- مطلقا...‏قبه آلىت وزيرلرينك متاميله كندى فكرنده اولديغىن آكاليان صدراعظم،‏ دوشونديكىن داها آچيقسويله دى:‏- او حالده بزدن ايلچى كيده جك آدامك چوق جسور اوملسى الزم!‏ اويله بر آدام كهاولومدن قورقماسني.‏ دولتك شاننه دوقوناجق حركتلره قارشى قويسون.‏ اولوم قورقوسيله،‏اوغراياجغى حقارتلره بويون اكمه سني...‏- أوت!‏- هاى هاى.‏- چوق دوغرو...‏صدراعظم،‏ صاقالندن چه كديكى الىن ديزينه دايادى.‏ دوغرولدى.‏ باشىن قالديردى.‏ پارالقطوغلرى اورپه ره ن وزيرلره آيرى آيرى باقدى:‏5

OKUMA METİNLERİ3

İÇİNDEKİLERاثر ‏)مؤلف(‏صحيفه اثر ‏)مؤلف(‏ صحيفه1. پنبه اينجيلى قافتان ‏)عمر سيفالدين(‏ 42. بوز اشك ‏)رفيق خالد(‏ 143. ‏»يشيل كيجه«‏ دن ‏)رشاد نورى(‏ 194. أفه نك حكايه سى ‏)خالده اديب(‏ 265. غمسزك أولومى ‏)رشاد نورى(‏ 316. أسكى رمضانلرى ياد ‏)رفيق خالد(‏ 357. ايپكلى منديل ‏)سعيد فائق(‏ 398. بر قاواق و انسانلر ‏)خلدون طاك أر(‏ 429. ‏,مساور ‏)سعيد فائق(‏ 4810. ‏»مسكينلر تكه سى«‏ ندن ‏)رشاد نورى(‏ 5111. ‏»كريپينك ديدكلرى«‏ ندن ‏)رفيق خالد(‏ 5312. پازار اوله ... ‏)امحد راسم(‏ 5413. ارنلرك باغندن ‏)يعقوب قدرى(‏ 5614. اوزوجمى)مفىت اوغلى امحد حكمت(‏ 4815. سس ‏)حيىي كمال(‏ 6216. كيت هبار ‏)خلده نصرت(‏ 6317. قالديرملر ‏)جنيب فاضل(‏ 6418. يوجلى ‏)فاروق نافذ(‏ 6619. ازمريه حتسر)‏ كمال الدين كامى(‏ 67بر يوجلى يه ‏)جنم الدين خليل(‏ 6820. مهلقا سلطان ‏)حيىي كمال(‏ 6921. برياق بىن حايقريامي ‏)حممد امن(‏ 7022. آال كييك ‏)ضيا كوك آلپ(‏ 7123. آننه م ايچون ‏)امحد محدى(‏ 7324. خان دووارلرى ‏)فاروق نافذ(‏ 7425. اوچك قوشلر ‏)رضا توفيق(‏ 7726. چوبان چشمه سى ‏)فاروق نافذ(‏ 7827. قار موسيقيلرى ‏)حيىي كمال(‏ 7928. غربت ‏)فاروق نافذ(‏ 8029. خسته ‏)حممد عاكف(‏ 8230. پك حزين بر مولد كيجه سى ‏)حممد عاكف(‏ 8431. كوزلرك ‏)رضا توفيق(‏ 8532. فرطينا و قار ‏)اورخان سيفى(‏ 8633. بر كيجه ‏)حممد عاكف(‏ 8834. اوتوز بش ياش شعرى ‏)جاهد صدقى طاراجنى(‏ 8935. حكايه ‏)جاهد كوله ىب(‏ 9036. سه ره ناد ‏)امحد حمب دراناس(‏ 9137. نرده سك ‏)امحد قتسى ته جه ر(‏ 9238. عطرى ‏)حيىي كمال(‏ 9339. ارنكوينده هبار ‏)حيىي كمال(‏ 942

OrtaöğretimOSMANLI TÜRKÇESİ10DERS KİTABIYAZARLARErcan DEMİRVildan KAYA ERBATURDEVLET KİTAPLARIBİRİNCİ BASKI.........................., 2012