yöresel mutfak |ŞANLIURFA MUTFAKKÜLTÜRÜ VE YEMEKLERİYazı ve Fotoğraflar: Sinan DEMİRZengin kültürel miraslarımızdan biri olan Urfa mutfağı geçmişten günümüze kadarzenginliğini korumaktadır. Kentin tarihsel ve kültürel çeşitliliği mutfağında da kendisinigöstermektedir. Tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapan Urfa mutfağında herkültürden izler bulmak mümkündür. “Tırıt” yemeği ve “Çiğköfte” Urfa’da yaşayan herkesinsofrasından eksik etmediği önemli bir mutfak kültürü olarak bilinmektedir.İbrahim sofrası deninceHalil akla cömertlik, bereketlisofralar ve misafirperverlik gelir.Şansımız, Anadolu gibi zengintoprakların bir parçası olmak, dünyanınbelki de hiçbir yerinde göremeyeceğinizmisafirperverliği yaşadığımız coğrafyadagörmek. Bu kültürün yaşadığıkentlerimizden birindeyiz.Şanlıurfa Güneydoğu Anadolumutfağının karakteristik özelliklerininhemen hemen hepsini taşıyan bir yöre.Bol salçalı, acılı ve baharatlı yemeklermutfak kültürünün temelini oluşturuyor.Baklagillerin yanı sıra yarma denilenbuğday, çorbalar ve soğuklardakullanılıyor. Urfalılar misafir ağırlamakve onlara çeşitli yemekler ikrametmekten büyük bir zevk alıyorlar.Mutfak kültürü geçmişten geleceğeaktarılarak gelen en zengin kültürelmirasımızdır. Bir ülkenin, bir coğrafyanınveya bir yörenin mutfak kültüründenbahsederken tarihin derinliklerine inerekbeslendiği kaynaklardan da bahsetmekgerekir. Dünyanın ilk beş mutfağıiçinde sayılan Türk mutfağı ve özeldeUrfa mutfağı, mutfak kültürümüzünen önemli temel taşlarından biridir.Urfa mutfağı genelde dünyada, özeldeTürkiye’de müstesna bir yere sahiptir.Urfa mutfağını böylesine müstesnahale getiren, sahip olduğu tarihsel vekültürel birikimidir. Şanlıurfa sahipolduğu tarihsel ve kültürel birikimiile dünya kültürel mirasına giren birşehirdir. Dünya coğrafyasında kuruluştarihi bilimsel olarak tespit edilemeyenbirkaç şehirden biridir. Yani kuruluş tarihikesin olarak tespit edilemeyen en eskişehirlerden biri... Neredeyse yapılan heryeni arkeolojik kazıda Urfa’nın tarihinin30temmuz <strong>2014</strong>
iraz daha eski olduğuna dairdeliller elde ediliyor. Görüleno ki zaman ileri doğru gittikçeUrfa’nın tarihi eskiye doğrugitmektedir.Urfa mutfağında; Müslüman,Hıristiyan, Yahudi, Süryani,Ermeni, Yezidi, Türk, Arap,Kürt vb. her milletten ve herkültürden izler bulabilirsiniz.“Tirit”, “Çiğköfte”, “Keşkek”,“Yahudi Köftesi”, “Şıllık” “KübüLebenı” “Boranı” bunlara engüzel örnektir. İnsan, hayatınıyemekle devam ettirmekmecburiyetindedir. İnsanınvar oluşuyla birlikte insanboğazı da var olmuştur. Onuniçin Urfa yemek kültürününtarihi, Urfa tarihi kadar eskidir.İnsanlık geliştikçe buna paralelolarak insan damak zevkinide geliştirmiştir. Urfa, dünya tarihininyazılmasında kaynak teşkil ettiği gibiinsanlığın damak zevkine, sofrasına,mutfağına da kaynaklık etmiştir.Sadeyağ, acı isot, bulgur, Frenk suyu(domates salçası) Urfa mutfağınınvazgeçilmezleridir. Baharat, un ve pirinçikinci planda; sebze üçüncü plandakullanılır. Sebze yemek çeşitlerimizsayıca çok olmasına rağmen Urfamutfağında et ağırlıklı yemekler ile köfteve kebap çeşitleri daha çok kullanılır.Urfa mutfağında, yemekleri geneldekadınlar yapar, yani mutfak kadınlaraaittir. Evde yapılan kebap çeşitlerinive misafir için yoğrulan çiğköfteyiise çoğunlukla erkekler yapar. Bazenerkekler kendi aralarında, bayanlarolmadan bağa veya dağa giderler.Bu durumda haliyle yemeği ve tatlıyıerkekler yapar. Kız çocukları küçükyaşlardan itibaren annelerinin eli altındaçalışarak her türlü ev işlerinin yanındayemek malzemesini hazırlama,servis yapma, sofra düzeninioluşturma, misafir ağırlama ve enönemlisi sofra adabını öğrenirler.Ramazanda iftar yemeklerihazırlanırken oruçlu anneleryemeğin tadını1, pişme kıvamınıçocuklara tattırarak ayarlarlar.Kız çocukları için böylece küçükyaşlardan itibaren kalite kontrol,diğer bir deyişle uzmanlık görevibaşlamış olur.Urfa mutfağında yemek pişirirkentuz, şeker, yağ, su ve diğermalzemelerin ölçüleri el ayarıgöz kararı metodu ile yapılır.Ölçü ayarı anlatılırken hep“yetecek kadar” “yeterince”, “gözkararı” ifadesini kullanırlar. Ölçüaleti olarak kullanılan kaşık,kâse, bardak, sahan vb. mutfakgereçlerinin ebatları farklılıkgösterdiği için el ve göz yordamınınkullanılmasını zorunlu hale getirmiştir.Örneğin: 1 yemek kaşığı salça, kaşığınve salçanın çeşidine göre 25 gr ile 75gr arasında değişebilmekte, kaşığınaz ya da çok doldurulması, salçanınkatılığı, salçanın cinsi (ev salçası veyakonserve salçası), ekşiliği, tuzu ölçüyüetkiler. Biberin acılığı veya tuzlulukoranı; tencerenin bakır, çelik, düdüklütencere olması; ocağın hızlı veya yavaşolması, tencerenin ağzının açık veyatemmuz <strong>2014</strong>31
- Page 1: Aylık Kültür, Sanat ve Yaşam De
- Page 6 and 7: magazin |Açılış Lana Del Rey’
- Page 9 and 10: Sultan’dan albümTürk Sineması
- Page 11 and 12: Dünya Medeniyetleriİstanbul’da
- Page 13 and 14: Aşk, aslında insanın kendi için
- Page 15 and 16: çünkü dünyanın ihtiyacı olan
- Page 17 and 18: temmuz 201417
- Page 19 and 20: “Çalıkuşu Ekibi”gibi birbiri
- Page 21 and 22: temmuz 201421
- Page 23 and 24: Tarihte Ibiza…Ibiza, İspanya’n
- Page 25 and 26: Ibiza’ya bazı Avrupa şehirlerin
- Page 27 and 28: geleneksel kostümler, çiftçi ale
- Page 29: Has Fırın’da kaç kişi çalı
- Page 33 and 34: İSOT (ŞANLIURFA’YAÖZGÜ PUL B
- Page 35 and 36: İÇLİ KÖFTEMALZEMELER:İçi içi
- Page 37 and 38: GAVUR DAĞI SALATASIMALZEMELER:3 ad
- Page 39 and 40: sınırlandırılmış kişiler, ya
- Page 41 and 42: Sirtaki veya benzeriorganizasyonlar
- Page 43 and 44: İstanbul, yerleşim tarihi300 bin,
- Page 45 and 46: derecede etkilemeyi başarmıştır
- Page 47 and 48: kaynakları oluşturabilirim?Doğru
- Page 49 and 50: aldıkları villalar ise şehir mer
- Page 51 and 52: Ülkemizde pek rastlanna bir durumd
- Page 53 and 54: Yeşilçam’da pek çok filmde rol
- Page 55 and 56: ve içinde beslediği taş gibi, k
- Page 57 and 58: Yazı&Fotoğraf: Kemal ŞamdanlıEf
- Page 59 and 60: Benim dikkatimi çeken kenti örten
- Page 61 and 62: güncel |Vanlı Çocukların Yüzü
- Page 63 and 64: EtimolojiBu terimdeki “Türk” v
- Page 65 and 66: Münir NurettinSelçuk Türkmûsık
- Page 67 and 68: çarşafını yatağın“Sabah ken
- Page 69 and 70: kim kimdir? |Genco ArıArı 1979 y
- Page 71 and 72: haftada 3 kez seks yapan çiftlerin
- Page 73 and 74: 2500 yıl öncesine dayananbu eşsi
- Page 75 and 76: görmüş, kulenin onarımı Yavuz
- Page 77 and 78: “Sosyal medyanın önemi artıyor
- Page 79 and 80: Barış Manço 1981 yılının sonu
- Page 81 and 82:
DİSKOGRAFİ:45’likleriTwistin US
- Page 83 and 84:
temmuz 201483
- Page 85 and 86:
Supertubes,Jeffrey’s Koyu,Güney
- Page 87 and 88:
Fuerteventura,İspanyaFuerteventura
- Page 89 and 90:
üstün yorumuyla öncüllerinden h
- Page 91 and 92:
Sizin için seçtiklerimizKİTAPCDB
- Page 93 and 94:
04.0712.0730.07Goran BregovicZAMANI
- Page 95 and 96:
Nokia Lumia 930Nokia, Windows Phone