Tumer Akakin THBB Betonun Tarihcesi ve Yasanan Sorunlar
Tumer Akakin THBB Betonun Tarihcesi ve Yasanan Sorunlar
Tumer Akakin THBB Betonun Tarihcesi ve Yasanan Sorunlar
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Betonun</strong> Tarihçesi <strong>ve</strong> Yaşanan <strong>Sorunlar</strong>Dr. Tümer AKAKINTürkiye Hazır Beton BirliğiGenel Sekreter
<strong>Betonun</strong> Tarihçesi
MÖ 3000: Mısır’da samanlı çamur <strong>ve</strong>tuğlaları birleştirmek için kullanıldı.Ayrıca piramitlerde alçı harçları kullanıldı.
•Çinliler bağlayıcı malzemeleri Çin Seddi’ninyapımında kullandılar
Romalılar MÖ 800 ‘de kireç harçlarını kullanmayabaşladılar.MÖ 300-MS 476 puzolanik bağlayıcı Pozzuoli & kireçharçlarını Roma’daki Kolezyum <strong>ve</strong> Pantheon’ dakullandılar.
• O tarihlerde Orta <strong>ve</strong> Küçük Asya’da Türkler <strong>ve</strong> Perslertarafından “Horasan Harcı” denilen <strong>ve</strong> Avrupalılar’cabilinmeyen çok sağlam bir bağlayıcı kullanıyordu.• Suya dayanıklı yapılarda <strong>ve</strong> kubbe yapımında kullanılmış<strong>ve</strong> bu yapılar bugüne kadar ayakta durmuş.
Çağdaş Beton Kronolojisi1813 Fransa’da Louis Vicat ilk yapay çimentoyu üretti.1824 Bir İngiliz duvarcı ustası olan Joseph Aspdin “PortlandÇimentosu”nun patentini aldı.1836 Betonla ilk basınç <strong>ve</strong> çekme dayanımları deneyleriAlmanya’da yapıldı.1850 Joseph Monier, daha sağlam saksılar üretmek için betonademir çubuklar ekledi <strong>ve</strong> betonarmeyi buldu.1879 İskoçya’da ilk beton yollar yapıldı.1889 İlk betonarme köprü Fransa’da inşa edildi.1902 August Perret yük taşıyan duvarlar yerine kolon, kiriş <strong>ve</strong>döşemelerin kullanıldığı ilk yapıyı tasarladı.1903 İlk betonarme yüksek bina Cincinnati, ABD’de yapıldı.
Giriş – Sektöre Genel Bir Bakış• Hazır beton, dünyada ilk kez, 1903 yılındaAlmanya’da üretilmiştir,• Türkiye’de hazır beton, ilk kez yetmişliyılların sonuna doğru bazı inşaat firmalarıtarafından kendi inşaatları için üretilmeyebaşlanmış,• Ancak üretimin yaygınlaşması seksenliyılların ikinci yarısında olmuştur.
Bazı Ülkelerin Hazır BetonaBaşlangıç YıllarıAlmanya : 1903İngiltere : 1930Fransa : 1933İspanya : 1942Hollanda : 1948Belçika : 1956Avusturya : 1961İtalya : 1962İsrail : 1963Türkiye : 1974
Türkiye Hazır Beton Birliği♦ Kuruluş Yılı: 1988♦ Üye Şirket Sayısı : 78♦ Üye Şirketlere Ait Hazır Beton Tesisi : 340♦ ERMCO (Avrupa Hazır Beton Birliği)22.05.2012 11HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Türkiye Hazır Beton BirliğiMisyonu♦ Gü<strong>ve</strong>nli <strong>ve</strong> dayanıklı yapıların inşası içinstandardlara uygun <strong>ve</strong> kaliteli beton üretilmesi,♦ Standardlara uygun beton uygulamalarınınsağlanması♦ Kullanılan betonların çevre şartlarına dayanıklıuzun ömürlü olması22.05.2012 12HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Türkiye Hazır Beton Birliği• Üyelik Kriterleri• Meslek içi eğitimler,Faaliyetleri• Beton kullanıcıları için eğitimler: İnşaat MühendisleriOdası, Mimarlar Odası <strong>ve</strong> Belediyelerle birlikte ortakmühendis, mimar, müteahhit <strong>ve</strong> inşaat ustaları içinseminerler,• Teknik araştırmalar <strong>ve</strong> teknik yayınlar,• Kalite Gü<strong>ve</strong>nce Sistemi• Laboratuvar hizmetleri• Çevre <strong>ve</strong> İş Gü<strong>ve</strong>nliği Şartları22.05.2012 13HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Türkiye’nin Ekonomik Gelişimiİnşaat sektörünün GSYH içindeki payı %62009 İnşaat Sektörü -%16.32010 inşaat sektörü %172011 yılında ilk iki çeyrekte %14.7 <strong>ve</strong> %13.5 büyüme (inşaat sektörü)2011 yılı %11.6 olan birinci <strong>ve</strong> %8.8 olan ikinci çeyrek büyümeleri (GSYH)Avrupa’da ise inşaat sektöründeki küçülme devam etmektedir .2010 yılında Avrupa Ekonomileri %2oranında büyümesine rağmen inşaat sektörü yaklaşık olarak %10 civarında küçülmüştür.22.05.2012 14HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
İnşaat , Kamu , Özel <strong>ve</strong> Toplam Harcamaları milyon TLİstihdamdaki payı 2009’da %5.5 iken 2011’in ikinci çeyreğinde %7.5’a ulaşmıştır.22.05.2012 15HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
İnşaat sektöründeki konut <strong>ve</strong> kamu yatırımları• Hızlı Tren Projeleri 1700km (mevcut 500km)• Hidroelektrik santraller (13.700MW kurulu, 8.600 MW inşaat halinde, 22.700MW planda)• Rüzgar enerjisi santralleri (kurulu 1.500MW, lisans aşamasında 3.000MW)• Otoyollar( mevcut 2.000km, planlanan 5.000km)22.05.2012HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER16
Türkiye’deki Beton Üretiminin GelişimiYıllar Şirket Sayısı Tesis Sayısı Üretim Milyon m31988 25 30 1.51993 70 110 101998 166 341 26.52003 238 439 25.82008 462 825 69.62009 467 845 66.42010 500 900 79.7
Türkiye’deki <strong>ve</strong> Avrupa’daki Beton Üretimi22.05.20122008-2009 yılı arasında AB ortalama üretim düşüşü %212009-2010 yılı arasında AB ortalama üretim düşüşü %6HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER18
Günümüzde Dünya ile rakamlardan bahsederken sadece Avrupa’dan bahsetmek yeterli değildir.Avrupa <strong>ve</strong> Amerika dünya ekonomisinin %50’sini ellerinde tutarken beton üretiminin sadece%10’unu temsil etmektedirler. Çimento üretiminde Çin ,Hindistan <strong>ve</strong> Asya %75’ini temsiletmektedir . Türkiye üretimde 4. , ihracatta ise 3. sırada.22.05.2012 19HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Çimento <strong>ve</strong> Beton Üretiminde Türkiye’nin Projeksiyonu22.05.2012 20HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Türkiye’de <strong>ve</strong> Avrupa’daTesis Başı üretim <strong>ve</strong> Pompalama OranlarıAB pompalama ortalaması %40AB tesis başı üretim ortalaması 22.000m322.05.2012 21HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Türkiye’de beton dayanımlarının gelişimi22.05.2012 22HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Beton Kalitesi NedenÖnemlidir?
1) Deprem Ülkesiyiz!• 1900-1999 yılları arasında Türkiye’de 149 tanehasar yapan deprem meydana geldi.*• Bu depremlerde 578.544 bina yıkıldı <strong>ve</strong>ya ağırhasar gördü.*• Onbinlerce kişi bu depremlerde yaşamınıyitirdi.*2) Dürabilite - Servis Ömrü*Kaynak: Türkiye Deprem Vakfı
Deprem Yıkımlarının BaşlıcaNedenlerinden Biri Kalitesiz BetonKullanımıdır ...• ELAZIĞ• BİNGÖL• DÜZCE• MARMARA• ADANA• DİNAR• ERZİNCAN....................Yakın zamanda yaşadığımız bu depremlerkalitesiz beton kullanımının boyutunu bizegöstermiştir.
Deprem Şurası’nın Tespit <strong>ve</strong>Önerileri2004 yılında Bayındırlık <strong>ve</strong> İskan BakanlığıDeprem Şurası oluşturdu.Şura’nın sonuç bildirgesi’nden:• Yapı malzemelerinin AB müktesebatı kapsamındastandartları harmonize edilmeli <strong>ve</strong> yapıların çevresel etkisınıfları da gözönünde tutularak yapı malzeme kalitesiarttırılmalıdır.• Yapı malzemelerinin uygunluğu belgelenmeli; ürünbazında <strong>ve</strong> ülke genelinde denetim yapılmalıdır.
Deprem Şurası’nın Tespit <strong>ve</strong>Önerileri• Beton sınıfı belirlenirken sadece dayanım kriteriesas alınmakta, çevresel etki sınıfları dikkatealınmamaktadır.• Hazır beton kullanımında çoğu zaman şantiyedebetona su katılması talep edilmektedir.• <strong>Betonun</strong> yerleştirilmesi kriterine uyulmamakta <strong>ve</strong>vibrasyon uygulanmamaktadır.
Deprem Şurası’nın Tespit <strong>ve</strong>Önerileri• Betona döküm sonrası minimum kür şartlarıuygulanmamaktadır.• Beton dökümü, yerleştirilmesi, kürü <strong>ve</strong> hatta kalitetespiti için numune alınmasında yeterince sıklıkta <strong>ve</strong>ciddiyette denetim bir çok yerde yapılmamaktadır.• Hazır Beton üretiminin tümü Kalite Gü<strong>ve</strong>nce Sistemiiçinde değildir.
Deprem Şurası’nın Tespit <strong>ve</strong>Önerileri• Mesleki yeterliliği esas alan Yapı Denetimi Kanunudesteklenmeli <strong>ve</strong> sigorta unsurunu da kapsayacakşekilde yurt genelinde yaygınlaştırılmalıdır.• Yapı Denetim firmalarının betondan numunealmanın dışında, kalıp, donatı durumu, pas payınında projeye uygun olup olmadığının denetlemesiönemlidir.• Betonarme elemanlarda bırakılan pas payları TSEN 206’daki çevresel etki sınıfına göre belirlenmeli<strong>ve</strong> TS 500’deki pas payları yenidendüzenlenmelidir.• Taşıyıcı betonarme elemanların üretiminde ellebeton dökümü yasaklanmalıdır.
<strong>THBB</strong>’nin Kalite ÇalışmalarıA) <strong>THBB</strong> Üyelik Kriterleri KGS Denetim sistemine dahil olmak TS EN 206-1 standardına uygun üretim yapmak Hazır beton tesislerinde tam donanımlı laboratuvar, Personelin <strong>THBB</strong> ‘nin eğitimlerine katılarak sertifikaalmış olması, Teknik sorumlu mühendis, Hazır beton tesislerinde çevre <strong>ve</strong> iş sağlığı <strong>ve</strong>gü<strong>ve</strong>nliği kriterleri
<strong>THBB</strong>’nin Kalite ÇalışmalarıB) <strong>THBB</strong> Yapı Malzemeleri Laboratuvarı• 2007 yılında kurulan <strong>THBB</strong> Yapı MalzemeleriLaboratuvarı <strong>ve</strong> Kalibrasyon Birimi 2009yılında TÜRKAK tarafından akredite olmuştur.• Kaliteli beton üretimi için olmazsa olmaz olanmalzeme deneyleri (agrega,su,çimento,uçucukül, katkı),taze <strong>ve</strong> sertleşmiş betondeneyleri,beton tasarımı vb. yapılmaktadır.• Hazır beton sektöründe, yapı denetimlaboratuvarlarında <strong>ve</strong> inşaat şirketlerindeçalışan teknisyen, tekniker <strong>ve</strong> mühendislerekapsamlı eğitim <strong>ve</strong>rilmektedir.
Hazır Betonda Kalite Denetimi<strong>ve</strong> Belgelendirme
Betonda Kalite Denetimi• Kullanıcılar, gönderilen her betonudenetleseler bile beton sadece spotdenetimlerle yetinilebilecek bir üründeğildir.• TS EN 206-1 Standardı, betonun üretimyerinde (tesiste) sürekli kontrolünüöngörmektedir.
G İşareti Mevzuatı Gelişimi• 2001: 4703 sayılı Ürünlere İlişkin TeknikMevzuatın Hazırlanması <strong>ve</strong> Uygulanmasına DairKanun yayınlandı.• 2002: Yapı Malzemeleri Yönetmeliği(89/106/EEC) yayınlandı.• 2007: Yapı Malzemeleri Yönetmeliği yürürlüğegirdi.• 2009: Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı KriterlerHakkında Yönetmelik (G İşareti Yönetmeliği)yayınlandı.1 Temmuz 2010 tarihinden itibaren G İşaretiBelgesi alınması zorunlu olacaktır.
Beton Sektöründeki <strong>Sorunlar</strong>• Kalite denetiminin tam olarak sağlanamaması,• <strong>Betonun</strong>un kalitesinden çok fiyatın tercih sebebiolması,• İnşaat yapımcılarının <strong>ve</strong> inşaat kalfalarının yanlışuygulamaları ( ila<strong>ve</strong> su isteği, hatalı beton siparişi,beton yerleştirilirken vibratör kullanılmaması, betonunbakımının ihmal edilmesi ), standard dışı denetimler• Kalifiye eleman sıkıntısı22.05.2012 35HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
Alınabilecek Önlemler• Yapı malzemelerinin daha sıkı denetimisağlanmalı,• Özellikle dayanıklılık yönetmeliklerde daha çokgöz önüne alınmalı,• İnşaat sektöründe çalışan personelin hizmet içieğitimi sağlanmalı <strong>ve</strong> beton uygulamalarıkonusunda daha fazla bilgi <strong>ve</strong>rilmeli22.05.2012 36HAZIR BETON SEKTÖRÜ VE BETON KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER
TS EN 206 ULUSAL EK22.05.2012 Bildiri Başlığı 37
EN 206 REVİZYONU22.05.2012 Bildiri Başlığı 38
BETON TEKNOLOJİSİNDEKİGELİŞMELER• Dayanıklılık• EUROCODE & Beton• Mineral katkıların kullanımı• Yeni nesil akışkanlaştırıcılar• Mineral katkıların aktivasyonu22.05.2012 Bildiri Başlığı 39
BETON SINIFLARIEN 206• BİRİM HACİM KÜTLESİNE GÖRE 3• BASINÇ DAYANIMINA GÖRE 16• EN BÜYÜK AGREGA TANEBÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE 2• KIVAMINA GÖRE 5• Çevresel etki sınıfları 18
TS EN 206Basınç Dayanımı Sınıfları (N/mm 2 )SINIFI Fck , silindir Fck , küpC8 8 12C12 12 15C14 14 16C16 16 20C18 18 22C20 20 25C25 25 30C30 30 37C35 35 45C40 40 50C45 45 55C50 50 60C55 55 67C60 60 75C70 70 85C80 80 95C90 90 105C100 100 115TS 500
KIVAM SINIFLARIKuru S1 0≤Çökme (mm) < 50Plastik S2 50≤Çökme (mm) < 100Akıcı S3 100≤Çökme (mm) < 160Çok Akıcı S4 160≤Çökme (mm) < 220? S5 220≤Çökme (mm)
KIVAM SINIFI• S1 (0 – 5cm)• S2 (5-10cm)• S3 (10-16cm)• S4(16-22cm)• S5 (≥22cm)Vibrasyonlu mastarlı pist, yolbetonlarıKalıpsız eğimli çatı , sömel vb.betonlarBilinçli,bilgili, etkin vibrasyonuygulayabilen profesyonelşantiyelerVibratörlü şantiyede genelbetonlarkazık vb. elemanlar , vibratörsığmayan donatı sıklığı,....
<strong>Betonun</strong> En Büyük Agrega Tane Büyüklüğüne GöreSınıflandırılmasıKullanıcı <strong>ve</strong>ya şartname hazırlayıcı,TS 500 e göre agreganın en büyük dane büyüklüğü:Kalıp genişliğinin 1/5 inden,Döşeme kalınlığının 1/3 ünden,Iki donatı çubuk arasındaki uzaklığın 3/4 ünden büyükolamaz.
<strong>Betonun</strong> Çevre Koşullarına GöreSınıflandırılmasıÇevresel EtkiKarbonatlaşmaDeniz SuyuDeniz Suyu Haricinde klorürDonma ÇözülmeZararlı Kimyasal OrtamAşınma
KARBONATLAŞMACa(OH) 2 +CO 2 CaCO 3 + H 2 ONormal beton: pH= 12-13Karbonatlaşan beton: pH= 8-9PASİVASYON TAHRİP OLUR
SınıfX0XCÇevresel Etki Sınıfları (TS EN 206)AçıklamaKorozyon riski <strong>ve</strong>ya zararlı etki yokKarbonatlaşmaMaks.su/çim.oranı (w/c)Min. çimentodozajı (kg/m 3 )Min.dayanım sınıfıSınır yok Sınır yok C12/15XC1 Kuru <strong>ve</strong>ya sürekli ıslak 0,65 260 C20/25XC2 Islak, bazen kuru 0,60 280 C25/30XC3 Orta derecede rutubet 0,55 280 C30/37XC4 Tekrarlı ıslanma-kuruma 0,50 300 C30/37XDKlorür etkisi (deniz suyu hariç)XD1 Orta derecede nemli 0,55 300 C30/37XD2 Islak, bazen kuru 0,55 300 C30/37XD3 Tekrarlı ıslanma-kuruma 0,45 320 C35/45XSKlorür etkisi (yalnızca deniz suyu)XS1 Deniz suyu ile doğrudan temas etmeyen 0,50 300 C30/37XS2 Sürekli su içinde 0,45 320 C35/45XS3 Tekrarlı ıslanma-kuruma 0,45 340 C35/45
XFXF1XF2XF3XF4XADonma – Çözülme + tuzBuz çözücü madde içermeyen suya ortaderecede doygunBuz çözücü madde içeren suya orta derecededoygunBuz çözücü madde içermeyen suya yüksekderecede doygunBuz çözücü madde içeren <strong>ve</strong>ya deniz suyunayüksek derecede doygunKimyasal etki0,55 300 C30/370,55 a 300 C25/300,50 a 320 C30/370,45 a 340 C30/37XA1 Az zararlı kimyasal ortam 0,55 300 b C30/37XA2 Orta derecede zararlı ortam 0,50 320 b C30/37XA3 Çok zararlı kimyasal ortam 0,45 360 b C35/45XMAşınmaXM1 Orta düzeyde aşınma 0,50 320 C30/37XM2 Ağır aşınma 0,50 320 C30/37XM3 Çok ağır aşınma 0,45 340 C35/45a) Betonda en az %4 hava içeriği olmalıdırb) Sülfatlara dayanıklı çimento
Betonarme yolXC4, XD3, XF4, XM1BaşlıkXC4, XD3, XF4Donatısız beton yolXF4, XA1, XM1Üst yapıXC4, XD1, XF2Koruma duvarıXC4, XD2, XF2, XA1Köprü ayağı(ıslanma – kuruma)XC4, XD1, XF2Kanal duvarıXC4, XF3, XA1Kazık başlığıXC2, XA1, XF1Suya doygunKum tabakasıBetonarme temelXC2, XA1KazıkXC2, XA1
Tasarlanmış betonun kısa gösterilişi• Basınç dayanım sınıfı : Çizelge 7 <strong>ve</strong>ya Çizelge 8'detarif edilen basınç dayanım sınıfı,C 25/30 gibi.• Etki sınıflarına göre sınır değerler için : XD2 gibi.• Agrega en büyük tane büyüklüğü : Madde 4.2.2'detarif edildiği şekilde Dmax değeri,D max 22 gibi.• Kıvam : Madde 4.2.1'de tarif edilen sınıfkullanılarak <strong>ve</strong>ya hedef değer <strong>ve</strong> yönteme göre.
<strong>Betonun</strong> Yerleştirilmesi <strong>ve</strong>Sıkıştırılması
Yerleştirme- Sıkıştırma• Yerleştirme <strong>ve</strong> sıkıştırma yöntemlerinin enpratiği <strong>ve</strong> tek etkili olanı vibrasyonyöntemidir. Vibrasyonun esası betonukuv<strong>ve</strong>tli bir şekilde titreşime tabi tutmaktır.Şantiyelerde betonun vibrasyonu içinkullanılan vibratörler üç tiptir:
Yerleştirme- Sıkıştırma• İçten titreticiler: Bir diğer adıda dalıcı vibratör olan <strong>ve</strong> ençok kullanılan vibratör tipidir.Titreşimli iğne beton içindekien büyük agrega boyutu ,betonun kıvamı , kalıp <strong>ve</strong>donatı durumuna göre değişikçaplarda olabilir. Diğerkarışımlar için iç vibratörler9000-12000 devir/dakika <strong>ve</strong>ya150-200 Hz frekanslı olmalıdır.180 Hz çalışma için iyi birortalamadır.
İç vibrasyonVibratördR1½ REtki çapı
İç vibratörlerVibratörçapı,mmTavsiye edilenfrekans,dakikadakivibrasyonTahmini etkiçapı, mmYerleştirmehızı,m 3 /h20-40 9000-15,000 80-150 0.8Applicationİnce kesitli elemanlardaplastik beton kıvamında(laboratuvarlardakullanılan)30-60 8500-12,500 130-2502-8 İnce kesitli duvar, kolon,kiriş, döşemelerde plastikbeton50-908000-12,000180-3605-15Katı kıvamlı beton (80-mmden az çökmeliACI 309
Yerleştirme- Sıkıştırma• Dıştan titreticiler: Kalıpvibratörleri diye de adlandırılan<strong>ve</strong> kalıba dıştan monte edilerekkullanılan vibratörlerdir. Buvibratörler genellikle donatıyoğunluğunun fazlalığı nedeniyleiçten titretici uygulanamayansıkışık yerlerde , tünellerin kemerkaplamaları ile prefabrik elemanüretiminde kullanılırlar.
Yerleştirme- Sıkıştırma• Yüzey titreticiler: Satıh vibratörleri de denilen bu vibratörlertitreşen bir mala <strong>ve</strong>ya mastar şeklindedirler. Daha çokdöşeme <strong>ve</strong> yol kaplama betonlarında kullanılırlar. Yaklaşıkolarak 20 cm derinliğine kadar etkili olurlar. Şayet dahaderin kısımların vibrasyonu gerekiyorsa dalıcı vibratörlerlebirlikte kullanılmalıdırlar.
Vibrasyon Yaparken DikkatEdilecek Hususlar• Vibratör ucunu beton içerisine hızlıcadaldırmak gerekir.• Vibratör ucunu beton dışarısına yavaşça çıkarmakgerekir. Eğer çok hızlı çıkarılırsa betonda boşlukoluşabilir. Böyle bir durumda boşluğun yanındatekrar vibrasyon yapılması gerekir.• Kalıplara kesinlikle demir uç temas etmemelidir.Kalıp hasar görebilir.
Vibrasyon Yaparken DikkatEdilecek Hususlar• Vibratör betona düşey olarak daldırılmalı <strong>ve</strong>daldırma aralığı vibratörlerin etki yarıçağlarına bağlıolarak 45 – 50 cm’ yi geçmemelidir.• Kalıplara olduğu gibi demir donatıya vibratörekesinlikle temas etmemelidir. Donatı konumlarıbozulabilir.• Etki alanları birbirlerine çakışacak şekilde vibrasyonyapılmalıdır. Vibrasyon esnasından vibratörün herdefasında bir önceki tabakaya 10 cm kadar girmesitabakaların kaynaşmasını sağlar.• Demir çubuk alt tabakalarada etki edecek yeteriuzunlukta olmalıdır.
Vibrasyon Yaparken DikkatEdilecek Hususlar• Kullanılmadığı durumda vibratör çalışırbırakılmamalıdır.• Vibratör ucu ile betonu yatay hareket ettirmeyin.Bunun için kürek kullanın. Aksi halde ayrışmayaneden olursunuz.• Vibratörün motoru sarsıntılı çalışıyorsa bakımınıyapmak gerekir. Vibratör, esnek milindençekilerek taşınmamalıdır. Her iş bitiminde vibratörmuhakkak temizlenmelidir.
Yerleştirme- Sıkıştırma
Tabakalı dökümlerdeDOĞRUvibrasyonBeton dik olarak daldırılmalı <strong>ve</strong> birönceki tabakaya bir miktar girmelidirYANLIŞYeterli daldırılmaması, açılıdaldırılması
<strong>Betonun</strong> SıkıştırılmasıYetersiz sıkıştırma– Ayrışma– Hava boşlukları– Kum akması– Soğuk derz– Yerleştirme izleri– Çatlamalar
Aşırı Vibrasyon• <strong>Betonun</strong> uygun süre karıştırıldığından eminolunmalıdır. <strong>Betonun</strong> uygun hızda karıştırılması çokönemlidir. Transmikserde yüksek devir ayrışmayaneden olabilir• Beton olabildiğince kısa sürede yerleştirilmelidir.• Uygun vibrasyon yapılmalıdır. Vibrasyonun aşırı yada az uygulanması ayrışmaya neden olur. Ayrıcavibratörün kullanılma şekli de çok önemlidir.• Vibratör ile beton yatay doğrultuda itilerek hareketettirilmemelidir.
<strong>Betonun</strong> Bakımı• Yerine yerleştirilen betonun dayanımınınzaman içinde gelişimi , bünyesindekiçimentonun su ile yapacağı hidratasyonreaksiyonlarının sürekliliği ile mümkündür.Hidratasyon olayının normal bir şekildegelişmesini engelleyen saklama koşulları ileilgili faktörler sıcaklık <strong>ve</strong> nemderecesidir.Bunların yeterli derecedesağlanmasına betonun bakımı denir.
<strong>Betonun</strong> Bakımı <strong>ve</strong> Kürü• Hava sıcaklığının düşük olmasıhidratasyonu yavaşlatacak, buna bağlıolarak da beton yavaş dayanımkazanacaktır.• Yeterli nem bulunmazsa hidratasyonreaksiyonları gerçekleşmez.
Su ile kürün dayanıma etkisi
Dayanım-kür sıcaklığı ilişkisi
<strong>Betonun</strong> Bakımı <strong>ve</strong> Kürü• Bu durumda buharlaşmanın önlenmesi ,ancak betona yeterli bir rutubet kaynağısağlamakla mümkün olacaktır. Şayetbetonda bu gibi etkiler sonucu oluşan sukaybı önlenemez ise hidratasyonürünlerinin oluşmamasının yanı sıra anikurumadan dolayı betonda büzülme olacak<strong>ve</strong> çatlaklar meydana gelecektir.
<strong>Betonun</strong> Bakımı <strong>ve</strong> Kürü<strong>Betonun</strong> bakımı yapılmadan uygulanamaz.Karışım suyunu belli bir süre betonunbünyesinde tutabilmek için genelde ikiyöntem uygulanmaktadır.1. Betonu sık sık <strong>ve</strong> devamlı sulama, ıslakçuvallarla örtme , buhar <strong>ve</strong>rme, kum ,nemli toprak <strong>ve</strong>ya saman sererek sürekliıslatma.
<strong>Betonun</strong> Bakımı <strong>ve</strong> Kürü2. Kalıbı alır almaz beton yüzeyini piyasadanhazır olarak temin edilebilecek sıvı kürmaddeleri ile kaplama. Bu maddeler,püskürtme yoluyla <strong>ve</strong>ya fırça ile betonyüzeyine uygulanırlar <strong>ve</strong> yüzeydegeçirimsiz bir tabaka oluşturarak betonkarışım suyunun kaybolmasına engelolurlar.
Geçirgenlik, su çimento oranı <strong>ve</strong> ilk kürilişkisi
TerlemeTerleme hızı <strong>ve</strong> süresi sıkıştırma yöntemi,betonun derinliği <strong>ve</strong> beton dizaynınabağlıdır. Betonda genelde su/çimento oranıetken iken agregalar , kimyasal katkılar ,çimento <strong>ve</strong> sürüklenmiş hava miktarıterlemeyi etkiler. Artan vibrasyon ileterleme hızı artar. Derin elemanlardaterleme daha fazladır. Terleme miktarı azolan betonlarda erken yüzey kurumasıgörülür.
• Buharlaşma hızı hava <strong>ve</strong> beton sıcaklıları, bağılnem, rüzgar <strong>ve</strong> güneşten direkt olarak gelen ışılenerjidir.Buharlaşamaya neden olan kuv<strong>ve</strong>tyüzeydeki <strong>ve</strong> yüzeyin üzerindeki havaarasındajki basınç farkıdır. Bu basınç ne kadaryüksekse buharlaşma o kadar yüksek olur.Beton yüzeyindeki buhar basıncı suyunsıcaklığına bu da beton sıcaklığına bağlıdır.Beton yüzey sıcaklığı ne kadar yüksekse yüzeysu buharı basıncı o kadar yüksektir.
• Düşük su çimento oranına sahip betonlardayüzeydeki kuruma su geçirgenliğinin azolmasından dolayı daha hızlı olur.• Bu nedenle düşük su/çimento oranınabetonlarda aşınma dayanımı gibi özellikler ,dayanım özelliğine göre küre daha hassastır.
Plastik Rötreyi <strong>ve</strong> çatlaklarıazaltmak için alınacak önlemler• Betonu dökeceğin kalıbı <strong>ve</strong> donatıdemirlerini nemlendir, ıslat ki betonunsuyunu emerek kurumasınıhızlandırmasınlar.• Betonu güneşten(gölgelik yaparak <strong>ve</strong>yaakşam dökerek) , sıcaktan (akşam dökerek)<strong>ve</strong> rüzgardan (rüzgarlık yaparak) koru
Plastik Rötreyi <strong>ve</strong> çatlaklarıazaltmak için alınacak önlemler• Suyun buharlaşmasını önle(ıslak çuval,naylon örtü örterek <strong>ve</strong>ya kür maddesisürerek <strong>ve</strong>ya püskürterek)• Yeterli sayıda <strong>ve</strong> beceride işçi kullanarakbetonu hızlı dök , mastarla <strong>ve</strong> hemen kürebaşla, en az 7 gün boyunca kürü sürdür.
Bitirme• Taşıma , yerleştirme , sıkıştırma <strong>ve</strong> betondöşemelerde olduğu üzere yüzeyini malalamahepsi beton prizini almadan önce gerçekleşir.Priz alma süresi vibrasyon limiti olarak dabilinir. Bu limit betonun daha fazlasıkıştırılayamayacağı zaman olarak da bilinir.Beton yüzeyini şekillendirme betonun ilk prinialmasıyla başlayabilir ama son prizini almadanbitmelidir.
• Yüzey bitirme işlemleri (mala dışında) ilkprizden <strong>ve</strong> kusma suyu yok olmadan önceuygulanmamalıdır. <strong>Betonun</strong> oturmasınadan<strong>ve</strong>ya kusmasından önce işlenmesi yüzeydeişlenmiş tabakanın altında su tabakasıoluşmasına yani daha zayıf bir tabakaoluşmasına neden olur. Bu nedenle betonabitirme uygulanırken kuruması beklenir.
• Beton yerleştirildikten hemen sonra ilkmastarlama yapılır; daha sonra bir insanbetonun üzerine çıktığında 1-2 mmderinlikte iz kalınca, ikinci mastarlamaişlemi yapılır.
Soğuk Havada Beton Dökümü
Soğuk Havada Beton Dökümü• Önlem alınmayacaksa don riski olan hava koşullarında betondökümünden olabildiğince kaçınılmalıdır.• Yüksek hidratasyon ısısına sahip çimento, izin <strong>ve</strong>rilebilen en fazlaçimento dozajı <strong>ve</strong> düşük su/çimento oranı seçilmelidir.• Kalıp alma süresi uzatılabilir.• Priz hızlandırıcı <strong>ve</strong> suyun donma noktasını düşürücü katkılarkullanılmalıdır.• <strong>Betonun</strong> ilk sıcaklığının donma derecesine düşmemesi için agrega,çimento <strong>ve</strong> özellikle su ısıtılmalıdır.• Beton dökülmeden kalıplar denetlenmeli, buzlu kalıp yüzeylerinedöküm yapılmamalı, varsa buz parçaları temizlenmelidir.• Çimentonun hidratasyonu sonucu ortaya çıkan ısının beton dışınayayılması önlenmelidir. Bunun için kalıpların dış yüzeylerine uygunyalıtımlar yapılmalıdır.
Soğuk hava tarifi• Ortalama hava sıcaklığı 3 gün boyunca 10ºColmayacak.
• Ortalama SıcaklıkTanımlar• Ortalama sıcaklık, beton döküm yerindesaat 7.00'de, 10.00'da, 13.00'de, 16.00'da <strong>ve</strong>19.00'da ölçülen hava sıcaklıklarınınaritmetik ortalamasıdır• Aşırı Sıcak Hava• Aşırı sıcak hava, beton dökümü sırasındaortalama sıcaklığın ardarda üçgün süre ile +30°C'ın üstünde bulunduğu süredeki havadurumudur.
• Sonbaharda en düşük günlük sıcaklığın0°C'ın altına indiği ilk don gününden sonraortalama sıcaklığın ardarda bir günden fazlasüre ile +5°C'ın altına düşmesi halindebeton yerleştirildikten sonra en az 24 saatdona karşı korunmalıdır.• Ortalama sıcaklık peşpeşe üç gün süre ile+5°C'ın üstüne çıkıncaya kadar betona aynıkoruma ilk baharda da uygulanır
Taze betonun donması• Erken yaşta don sonucu beton %50oranında dayanım kaybına uğrayabilir:– İlk saatler çok önemlidir– Beton en az 3.5-4 MPa basınçdayanım değeri almalıdır.• Erken yaşta bir defa dona maruz kalmasonucu:– Dayanım düşer (C-S-H jellerioluşumu yavaşlar)– Aşınma direnci azalır– Geçirgenlik arta– Kalıp alma süresi artarAncak yeterli bir bakım sonucu betonunkayıpları azalabilmektedir.
Donmanın dayanıma etkisi
Dayanım kazanma hızını etkileyen unsurlar:• Çimento cinsi• Çimento miktarı• Priz hızlandırıcı• Mineral katkı
Tavsiye edilen beton sıcaklıklarıBETON TABAKASI KALINLIĞI (mm)DURUM300mm900mm1800mm123En düşüktaze betonsıcaklığı(karışımesnasında)> -1 o C 16 o C 13 o C 10 o C 7 o C> -18 o C
En yüksek beton sıcaklığı??????• Beton yerleştirme sıcaklığı Çizelge-1'de<strong>ve</strong>rilen en düşük sıcaklıklara olabildiğikadar yakın• bulunmalıdır. Fark 5°C'ı aşmamalıdır. Dahayüksek sıcaklıklarda betonu yerleştirmektenkaçınılmalıdır.• Aksi takdirde beton özelikleri bozulur <strong>ve</strong>termal çatlamalara maruz kalır.
• 2.3.2 - Hazırlıklar• Beton yerleştirilmeden önce kalıpların dökülecek betonadeğecek bütün yüzeyleri kar, buz <strong>ve</strong> donmuş kısımlardantemizlenmelidir. Bunun için sıcak hava jetleri kullanılabilir.• Donmuş olan <strong>ve</strong>ya içinde donmuş maddeler bulunan bir alttabaka üzerine hiç bir şekilde beton yerleştirilmemelidir.• Donuk durumdaki zemin üzerine beton dökülmesi gerekenhallerde, donuk zemin yeterli derinliği kadar ısıtılarakçözülmeli <strong>ve</strong>ya donuk zemin yeterli bir derinliğe kadaryerinden çıkartılarak, ev<strong>ve</strong>la kuru <strong>ve</strong> daneli bir malzeme iledoldurulduktan sonra bunun üzerine yerleştirilmesinebaşlanılmalıdır.
• 2.4.2 - Temeller <strong>ve</strong> Alt Yapılar• Erken yükleme altında kalmayacak bu gibi yapı kısımları, konumları sebebi ile donşartlarıyla hiç karşılaşmaz <strong>ve</strong>ya çok küçük ölçülerde karşılaşır. Bu durumda tabii küraltındadırlar. Bu gibi betonlar Çizelge-2'deki 1'inci hali oluşturur.• 2.4.3 - Kütle Betonları• Bu gruba baraj, rıhtım, köprü ayağı gibi yapıların betonlar dahildir. Bunlarınyüzeyleri donmaya <strong>ve</strong> hava şartlarına maruz kalırlar, fakat erken muka<strong>ve</strong>metkazanmazlar. İç kısımların kürü kendi kendine olur, dış kısımların kürü havaşartlarına göre devam eder. Betonda başlangıç kürünü temin etmek <strong>ve</strong> kenar ileyüzeylerin dayanıklılığını sağlamak için Çizelge-2'deki 2'inci halde belirtilenkoruma süresi• tatbik edilmelidir.• 2.4.4 - Hava Şartlarına Maruz Kalan Diğer Beton Kısımlar• Donma şartlarına maruz kalan <strong>ve</strong> tabii kür ile muka<strong>ve</strong>metlerinin tam olarakgelişmesini sağlamadan önce bir kısım yüklemeler karşısında kalacak beton yapıkısımları Çizelge-2'de 2'inci hali tüm yüklere maruz kalacak olanlar ise 3'üncü halioluşturur. Dolayısıyla buradaki koruma süreleri dikkate alınmalıdır.
Yalıtımlı kolon kalıplarıYüksekyoğunlukluplywoodRijitpolistrenKabaplywood
Sıcak Havada Beton DökümüSıcak Havada Oluşan Olumsuzluklar• Yüksek ortam sıcaklığı• Yüksek beton sıcaklığı• Düşük bağıl nem• Yüksek rüzgar hızıNeden olduğu olumsuzluklar?• Artan su ihtiyacı• Hızlanan kıvam kaybı <strong>ve</strong> şantiyede su eklenme riskininartması• Yerleştirme <strong>ve</strong> bitirmede hızlı priz alma nedeniyle yaşanansorunlar• Plastik rötre çatlaklarının olma riski• Artan beton sıcaklığının dayanımı düşürmesi• Termal çatlak oluşumu
Önlemler• Betonu soğut• Beton bileşenlerini soğut• Taşıma <strong>ve</strong> yerleştirmesüresini kısalt• Rüzgar engelleyeici,gölgeleyici kullan• Sulayarak (yağmurlama)kaybolacak beton neminiazalt
Beton sıcaklığının su ihtiyacına etkisi
Farklı sıcaklıklarda priz süreleri
Önlem Alınmazsa• Çatlamalardan dolayı daha düşükdayanıklılık• Artan geçirgenlik• Homojen olmayan yüzey görünümü• Artan kuruma bülümesi• Düşük aşınma dayanımı
Üretici Ne Önlem AlabilirBeton sıcaklığı düşürülebilirAgregalar gölgede saklanmalı,yeterli değilsesu ile ıslatılabilirSu tankları beyaza boyanabilir <strong>ve</strong>ya yeraltınasaklanabilirÇimento bekletilerek kullanılır
Sıcak Havada Şantiyede alınabilecekönlemler• Kalıplar ıslatılmalıdır• Beton dökümünün kısa sürede tamamlanmasısağlanmalıdır• Dökümden sonra ilk yarım saatten başlayarak 7 günboyunca su kürü uygulanmalı, yüzey sürekli nemlitutulmalı. Buharlaşma <strong>ve</strong> su kaybına karşı yüzeyler sugeçirmez örtüler ile örtülmelidir.• Rüzgara karşı da rüzgar koruyucularla örtülmelidir.Önlemler yeterli gelmiyorsa• Sisleme önlemi alınabilir• Gece beton dökümü tercih edilebilir.
Taze Beton Çatlakları:Oturma Çatlakları• Oturma çatlakları özellikle kirişlerde üstyüzeye yakın demirlerin (boyuna demirler<strong>ve</strong>ya etriyeler) hemen üstünde oluşurlar.Taze beton kalıba yerleştirildikten sonraoturma yapar , yani hafif olan su üst yüzedoğru ağır olan agrega taneleri dibe doğruhareket eder.
Taze Beton Çatlakları:Oturma Çatlakları• Örneğin 40cm derinliğindeki kirişte 1-2mmoturma olabilir. Derinlik 39.8-39.9cm’yeinebilir. Kiriş içindeki demirler , özellikleüst yüze yakın olanlar , bu hareketiengeller, oturmasını yapamayan betondemir boyunca çatlar. Döşemeler inceolduğu için oturma azdır, pek çatlamagörülmez. Kirişler daha derin olduğu içinoturma çok olabilir <strong>ve</strong> demirlerin haritasıbeton yüzeyine çıkar.
Taze Beton Çatlakları:Oturma Çatlakları• <strong>Betonun</strong> suyu arttıkça oturma artar. Betoniyi yerleştirilmez, sıkılanmaz, vibrasyonuygulanmazsa oturma yine artar. Dolayısıile çatlama da. Bu çatlakları önlemenin biryolu S3 kıvamda beton kullanıp aşırı sulubetonlardan kaçınmak <strong>ve</strong> betona iyivibrasyon uygulamaktır.
Yüksek Dayanımlı Betonlar• Yüksek dayanım nedir?• Basınç dayanım sınıfı C 50/60 ’dan daha yüksek olannormal beton <strong>ve</strong>ya ağır beton <strong>ve</strong> basınç dayanımsınıfı LC 50/55’ den daha yüksek hafif beton.• Çimento matrisi yükü taşır• Daha fazla ince malzeme (agrega oranında azalma <strong>ve</strong>rötre)• Daha düşük su/çimento oranı (hızlı terleme <strong>ve</strong> kolayyüzey çatlakları)• Daha yüksek çimento oranı (hidratasyon ısısı)• Priz süresi
22.05.2012 Bildiri Başlığı 119
22.05.2012 Bildiri Başlığı 120
22.05.2012 Bildiri Başlığı 121
Change language