solarbaba-gunesrehberi

TemizDünya Rehberi 

Günefl Enerjisi 

© Bu kitab›n içeri¤i GEF Küçük Destek Program›’n›n görüfllerini yans›tmayabilir.

TemizDünya Rehberi 


TemizDünya Ekoloji Derne¤i 

Editör: Hatice fien 

Redaksiyon: Merve Katipo¤lu 

Kapak Tasar›m›: Özgür Yücel 

ISBN: 978-975-6263-13-6 

© Her hakk› mahfuzdur. Bu kitap veya bir k›sm› TemizDünya Ekoloji 

Derne¤i’nin müsadesi al›nmaks›z›n k›smen veya tamamen 

hiçbir flekilde ve teknikle ço¤alt›lamaz yay›nlanamaz. 

Bask› ve Cilt: Altan Bas›m Ltd. 

Do¤a Yay›nc›l›k Ltd. fiti. 

Ali Naz›m Sk. No: 30 Kofluyolu 34718 Kad›köy/‹STANBUL 

Tel: 0216 327 80 10 • Faks: 0216 327 79 25 

www.dogayayin.com info@dogayayin.com

Önsöz 

Sevgili günefl enerjisi dostu, 

Bu sat›rlar› okudu¤unuz için sizi böyle tan›mlamak san›r›m çok yanl›fl de¤il. Elinizde tuttu¤unuz bu 

rehberin de temel amac› bu s›fata sahip olan kiflilerin say›s›n› h›zla art›rmak Türkiye’de. 

Günefl enerjisi milyonlarca y›ld›r dünya üzerindeki tüm canl›lar›n ve bunun en son zinciri olan 

insano¤lunun da temel yaflam kayna¤›. Ancak sanayi devrimi ile unutmaya bafllad›¤›m›z birçok konunun 

içinde maalesef bu da var. Benzin ile çal›flan arabalar›n üretilmeye bafllanmas› ile birlikte ucuz ve rahat 

kullan›labilir fosil yak›tlar hayat›m›z›n her aflamas›na egemen oldu. Burada göz ard› etti¤imiz en büyük 

nokta ise bunun bedeliydi. 

Do¤a da bu bedeli bizden geri istemekte çok da gecikmedi do¤rusu, küresel iklim de¤iflikli¤inin 

etkilerini hem toplum hem de birey olarak dünya genelinde hissetmeye bafllamam›z, bir yerlerde büyük 

hatalar yapm›fl oldu¤umuzu hat›rlatt› bize. 

Unutanlar ile hat›rlayanlar aras›nda bir ba¤ kurmay› hedefleyen ve temel olarak bunu uygulamal› temiz 

enerji projeleri ile gerçeklefltirmeyi kendine misyon edinmifl TemizDünya sivil toplum giriflimi de bu 

noktada farkl› kitapç›klardan oluflan bir TemizDünya rehberi yay›nlamaya karar verdi. 

Elinizde tuttu¤unuz Günefl Enerjisi Rehberi bu serinin ilk örne¤ini oluflturuyor. Son zamanlarda 

gazetelerde ve televizyonlarda günefl enerjisi ile ilgili s›kça haberler duymaya bafllad›k, ancak 

bu haberlerden gerçek bilgiye ulaflmak Türkiye’de pek de kolay de¤il. 

Bu ba¤lamda Günefl Enerjisi Rehberi’nin hem günefl enerjisinden yararlanmak isteyen birey ve kurumlar, 

hem de ticari olarak bu sektörün içinde yer almak isteyenler için bir ilk ad›m olaca¤›na inan›yoruz. 

Bu rehberin gerçeklefltirilmesinde çok büyük deste¤i olan baflta editörümüz Hatice fien’e olmak üzere, 

di¤er önemli katk› sahipleri Merve Katipo¤lu’na, Bengü ve Mercan Uluengin’e, Bartu Bugatur, 

Fatih Kavaslar, Ahmet Yurdayol, fienol Tunç, Burak Burç, Levent Yamantafl, Seyfi Y›ld›z, ‹brahim Ocak 

ve Yusuf Öztunç’a, Ufuk Keser’e, Ümit Sözbilici’ye, Senem Gencer’e, Ahu Binici’ye, Arda Tatl›’ya, 

Özge Gökçe’ye ve isimlerini burada tek tek sayamad›¤›m›z di¤er tüm günefl enerjisi destekçilerine 

teflekkür ederiz. 

Ayr›ca UNDP Küresel Çevre Fonu, Küçük Destek Program› Türkiye ve Do¤a Yay›nc›l›k ekiplerine de 

gösterdikleri kolayl›klar, verdikleri maddî ve manevi destekler için teflekkürü borç biliriz. 

Buradan hepsine sevgi ve sayg›lar›m›z› iletiyoruz. 

Atefl U¤urel, TemizDünya 

ates.ugurel@temizdunya.org 

www.temizdunya.org

‹çindekiler 

Günefl Enerjisine Girifl 

Küresel Is›nma ve Temiz Enerji 6 

Günefl Enerjisi 8 

Günefl Teknolojilerine Girifl 10 

Günefl Enerjisi Sözlü¤ü 11 

Kimler Nas›l Faydalan›r? 14 

Rakamlarla Günefl Enerjisi 18 

Günefl Enerjisi ve Küresel Is›nma 20 

Türkiye’de Günefl Enerjisi Potansiyeli 23 

Günefl Enerjisinde Yasal Düzenleme Örnekleri 25 

Yenilenebilir Enerji ve Türkiye’deki 

Yasal Düzenlemeler 30 

Fotovoltaikler 

Fotovoltaik Hücre Nedir? 34 

Fotovoltaiklerin Tarihçesi 36 

Hücre Yap›m Yöntemleri 38 

Yeni Nesil Hücreler 43 

Hücre Tiplerini K›yaslama 45 

Hücre Performanslar› 47 

Montaj Temelleri 49 

Fotovoltaik Sistemler 

Ada Sistemleri 52 

Aküler 60 

fiarj Kontrol Üniteleri 62 

Ada Sistemlerinde Eviriciler (‹nvertörler) 64 

fiebeke Ba¤lant›l› Sistemler 67 

fiebeke Ba¤lant›l› Eviriciler 74 

Fotovoltaik Uygulamalar 

Bir Konutta Ada Sistemi 78 

Günefl Enerjisi Santralleri 79 

Çat› ve Cephe Kaplama 81 

Su Pompalama 84 

Günefl Enerjisiyle Ayd›nlatma 87 

Telekom Uygulamalar› 89 

Su Ar›tma 92 

E¤risiyle Do¤rusuyla Fotovoltaikler 

Fotovoltaikler ve Uygulamalar› 94 

Fotovoltaik Endüstrisi 95 

Fotovoltaik Pazar› 96 

Enerji Dengesi 97 

Fotovoltaikler ve D›fl Maliyetleri 98 

Fotovoltaiklerin Maliyeti 99 

Fotovoltaiklerin Uygunlu¤u 100 

Fotovoltaik Teknolojileri 101 

fiebeke Entegrasyonu 102 

Ba¤›ms›z Uygulamalar 103 

Ekonomik Etki 104 

Termal Günefl Enerjisi 

Yo¤unlaflt›r›c› Sistemler 106 

Parabolik Oluk Santralleri 110 

Günefl Kuleleri 112 

Çanak/Stirling Sistemleri 114 

Di¤er Günefl Enerjisi Sistemleri 

Günefl Kolektörleriyle Is›tma 116 

Günefl Enerjisiyle So¤utma 123 

fiahmuratl› Köyü’nün Güneflli Yemekleri 125 

Pasif Günefl Mimarisi 126 

Gün Ifl›¤› ile Ayd›nlatma 131 

Ekler 

Elektrikli Aletler için Enerji Tüketim Tablosu 134 

Günlük Elektrik Yükünü Hesaplama 135 

Evsel Kullan›m için Pratik Formüller 137 

Bina Etüdü 138 

Fotovoltaik Sistem Listesi 139 

Elektrikli Aletlerde Enerji Verimlili¤i 141 

Firmalar ve Kurumlar 142 

Kaynaklar 144

Günefl Enerjisine Girifl


Küresel Is›nma ve Temiz Enerji 

Dünyada her geçen gün artan enerji 

talebi, teknik, ekonomik ve ekolojik 

sorunlar› da beraberinde getirmektedir. 

Uluslararas› Atom Enerjisi Ajans›’n›n (UAE) 

tahminleri, dünyadaki enerji talebinin 

2005-2030 y›llar› aras›nda % 55 oran›nda 

artaca¤› yönünde ve bu art›fltaki en büyük pay ise 

% 84 ile fosil yak›tlarda yani petrol, kömür ve 

do¤al gazda olacakt›r. S›n›rl› kaynaklar olan fosil 

yak›tlar›n h›zla tüketilmesi sadece enerji krizine 

de¤il ekolojik krize de yol açmaktad›r. Çünkü bu 

kaynaklar›n kullan›m› küresel ›s›nman›n sebebi 

olan sera gazlar›n›n atmosfere b›rak›lmas›na 

neden olmaktad›r. 

Dünyan›n ortalama s›cakl›¤› son yüzy›l içerisinde 

0,74 °C artt›. 1 Hayat›m›zda radikal de¤ifliklikler 

yapmazsak artmaya da devam edecek. Küresel 

›s›nmaya yol açan sera gazlar›n›n hat›r› say›l›r bir 

bölümü enerji sektörüyle do¤rudan ilgilidir. 

Geliflmifl ülkeler olarak da adland›rabilece¤imiz 

(‹klim De¤iflikli¤i Çerçeve Anlaflmas› Ek-I) 

ülkelerde, enerji sektörü kaynakl› sera gazlar›n›n 

oran› % 64 olarak tespit edilmifltir. Bu oran 

ulafl›m sektörünü de dahil ederseniz % 83’e 

kadar ç›kabilmektedir. 2 Bu nedenle enerji 

kaynaklar›m›z› daha ak›ll› kullanmam›z ve 

karbondioksit baflta olmak üzere sera gaz› sal›m› 

s›n›rl› olan kaynaklara yönelmemiz hayati önem 

tafl›maktad›r. 

Bilim insanlar›, ortalama s›cakl›k art›fl›n›n iki 

6 

dereceyi geçmemesi gerekti¤i konusunda 

hemfikir. Bu eflik de¤er afl›l›rsa, iklimsel 

de¤ifliklikler bir daha durdurulamayacak bir 

noktaya gelebilir. Bilindi¤i gibi Kyoto 

Protokolü’nün hedefi de, 2008-2012 y›llar› 

aras›nda sera gaz› sal›mlar›n› 1990 y›l› 

de¤erlerinin % 5,2 afla¤›s›na çekmektir. ‹ki 

dereceyi geçmemek içinse bundan daha 

fazlas›n›n yap›lmas› gerekir. 2030 y›l›na kadar 

% 50-60, 2050 y›l›na kadar ise % 80 oran›nda 

bir azaltma flart görünüyor. Bu hedefe ulaflmak 

için bir yandan artan enerji talebini karfl›lamak 

amac›yla yeni kaynak yaratmak ya da var olan 

kaynaklar› daha ak›ll› kullanmak, di¤er yandan da 

halihaz›rda kulland›¤›m›z sera gaz› sal›m› yüksek 

olan kaynaklar› daha az karbondioksit sal›m› 

yapan kaynaklarla de¤ifltirmek gerekecektir. Kald› 

ki, petrol gibi birçok s›n›rl› kaynak tükenme 

tehlikesiyle karfl› karfl›ya. Dünyada bilinen petrol 

1 IPCC, The AR4 Climate Change 2007: Synthesis Report, Summary for Policymakers. 17 Kas›m 2007 • 2 Annex I Fact Sheets, Malte Meinshausen 

TemizDünya Rehberi Günefl Enerjisi


rezervlerinin yaklafl›k 50 y›ll›k bir ömrünün kald›¤› 

belirtilmektedir. S›n›rl› kaynaklar tükendikçe de 

fiyat art›fl› kaç›n›lmaz hale gelmektedir; t›pk› 

petrol ve do¤al gazda oldu¤u gibi. 

Fosil yak›tlar›n kullan›m›n›n küresel iklim 

de¤iflikli¤ine yol açmas›n›n yan›nda, ayn› 

zamanda yo¤un hava kirlili¤i, asit ya¤murlar› ve 

termik santraller çevresinde biriken kül da¤lar› 

gibi onlarca çevre sorununa da neden oldu¤u bir 

gerçektir. Is›tma, so¤utma ve elektrik üretme 

amaçl› yak›lan fosil yak›tlar›n yerine temiz enerji 

ya da yenilenebilir enerji kaynaklar›n›n 

kullan›lmas› CO 2 seviyesini bölgesel ve küresel 

olarak düflürmenin yan› s›ra çevre kirlili¤ini 

önlemenin de en iyi yollar›ndan birisidir. Rüzgâr, 

günefl, biyokütle, jeotermal, küçük hidroelektrik 

santralleri ve dalga enerjisi gibi kaynaklar giderek 

dünya enerji üretiminde daha etkin bir role sahip 

olmaktad›r. Yine, UEA’n›n verilerine göre, 

hidroelektrik hariç yenilenebilir enerji kaynaklar›n›n 

bugün elektrik üretiminde % 2 olan pay›n›n, 

2030 y›l›nda % 6’ya ulaflmas› beklenmektedir. 

Sadece elektrik üretiminde beklenen bu temiz 

enerji kayna¤› art›fl›, gelecek y›llarda bunlar›n ne 

denli önemli roller üstlenece¤inin de bir 

göstergesi olarak kabul edilebilir. 

Dünyan›n birçok ülkesinde, yeni enerji üretim 

yat›r›mlar› art›k temiz enerji odakl› olmaktad›r. 

Örne¤in Alman hükümeti, ülkedeki tüm 

nükleer santralleri 2021 y›l›na kadar kapatma ve 

temiz enerjiye geçme karar› alm›flt›r. Dünyadaki 

rüzgâr kurulu gücü 2007 sonunda 100 GW’a 

ulaflm›flt›r. Türkiye’nin tüm enerji santrallerinin 

kurulu gücünün 41 GW oldu¤u düflünülürse bu 

h›zl› geliflme daha net anlafl›labilir. Dünya 

Bankas›’n›n tahminlerine göre, günefl enerjisi 

sektörünün ticari hacmi önümüzdeki 30 y›l içinde 

4 trilyon USD olacakt›r. 

Yenilenebilir olmayan fosil yak›tlar bak›m›ndan 

Petrolün yaklafl›k 42, do¤algaz›n 62 ve kömürün 224 y›l sonra tükenmeye bafllayaca¤› bilinmektedir. 

fakir bir ülke olan Türkiye, enerji bak›m›ndan 

% 70 oran›nda d›fla ba¤›ml› olup her y›l 

elektrik, do¤al gaz, petrol ve yüksek kalitede 

kömür al›m› için milyarlarca dolarl›k ithalat 

yapmaktad›r. Halbuki, Türkiye hem günefl hem 

de rüzgâr bak›m›ndan oldukça kuvvetli bir 

potansiyele sahiptir. Temiz enerji sistemlerini 

tercih etmenin en büyük avantajlar›ndan biri, 

yak›t sorunu olmamas› yani s›n›rs›z birer enerji 

kayna¤› olmalar›d›r. Enerji literatüründe temiz 

enerji kaynaklar› için, günefl var oldu¤u sürece 

var olacaklar›ndan, ‘s›n›rs›z kaynaklar’ tan›m› 

kullan›l›r. Bunun yan› s›ra, enerjide 

ba¤›ms›zl›k, do¤al afetlere karfl› güvenlik, 

bireylerin kendi enerji üretimlerini yapabilmesi, 

enerji kaynaklar›n›n çeflitlendirilmesi ve merkezî 

enerji üretiminden kurtulmak temiz enerji 

kaynaklar›n›n en önemli avantajlar› olarak 

s›ralanabilir. 

20 y›l önce, yenilenebilir enerji kaynaklar›n›n 

kullan›lma nedeni, daha çok, fosil yak›tlar›n 

fiyatlar›n›n yükselme beklentisiyle ilgiliydi. 

Günümüzde ise bu nedene, geçti¤imiz yüzy›l 

içerisinde s›n›rl› enerji kaynaklar›n›n bilinçsizce 

tüketilmesi, bunun sonucunda yaflanan küresel 

iklim de¤iflikli¤i ve ekolojik kriz de eklendi. 

Ekolojik dengeye verilen zarar›n telafi edilmesi ve 

daha sonraki nesillere, içinde bulundu¤umuzdan 

çok daha iyi flartlarda bir dünya b›rak›lmas› için 

yeni bir yaflam modeli yarat›lmas› kaç›n›lmaz 

görünmektedir. 

Temiz enerji kaynaklar›n›n yayg›n kullan›m› ile 

günlük yaflam›m›za daha de¤iflik bir dünya 

görüflü hâkim olacakt›r. S›n›rs›z ve sorumsuzca 

enerji tüketiminin yerini bilinçli, çevreye sayg›l› ve 

ihtiyac› karfl›lamaya yönelik enerji kullan›m› alacak 

ve böyle bir ortamda da refah düzeyini, en fazla 

enerji tüketen yerine en verimli enerji kullanan 

belirleyecektir. 

TemizDünya Rehberi Günefl Enerjisi 7



Bugün, insanlar›n kulland›¤› çeflitli enerji 

kaynaklar›na bakt›¤›m›zda bunlar›n 

neredeyse hepsinin günefl kökenli 

oldu¤unu görmekteyiz. Dünyan›n 

ayd›nlat›lmas›ndan, ya¤›fllar ile su döngüsünün 

sa¤lanmas›na ve rüzgârlar›n esmesine kadar her 

fley güneflin varl›¤›na ba¤l›d›r. 1 ‹nsanlar›n besin 

kaynaklar› da, insanlar d›fl›ndaki tüm canl›lar da 

yaflamlar›n› güneflten gelen enerjiye borçludur. 

Günefl enerjisi, bilinen enerji kaynaklar› aras›nda 

en temizi ve en tükenmez olan›d›r. Günefl 

radyasyonu çok yüksek miktarda enerji içerir ve 

do¤adaki süreçlerin neredeyse hepsinden 

sorumludur. ‹nsano¤lunun günefl enerjisine olan 

ihtiyac› tart›flmas›z olarak sonsuzdur. Dünyam›zda 

fosil yak›tlar›n kullan›m›n›n negatif etkileri 

nedeniyle insanlar›n yaflam tarzlar›n›n de¤iflmesi, 

konutlarda ve sanayideki enerji ihtiyaçlar›na yeni 

bir bak›fl aç›s› getirmifltir. Günefl enerjisi 

neredeyse s›n›rs›z bir kaynakt›r. Ancak insanlar 

günefl enerjisini do¤rudan kullanmaya son 

zamanlarda bafllam›flt›r. 

Günefl, kütlesindeki hidrojen atomlar›n›n 

çok yüksek bas›nçlar alt›nda helyum atomlar›na 

dönüfltürüldü¤ü füzyon reaksiyonlar› ile çok 

büyük miktarlarda enerji üretmektedir. 5.500 

santigrat derecelik yüzey s›cakl›¤› ile günefl, 

yaklafl›k 5 milyar y›ld›r bir nükleer füzyon 

reaktörü gibi çal›flmaktad›r. Güneflten gelen 

8 

Y›ll›k günefl ›fl›n›m› enerjisi 

Uranyum Gaz Petrol Kömür Dünya çap›ndaki 

y›ll›k tüketim 

Fosil ve nükleer kaynaklar ve dünya çap›nda y›ll›k enerji 

tüketimi ile dünya yüzeyine düflen y›ll›k günefl ›fl›n›m› 

enerjisinin k›yaslanmas› 

enerji, dünyam›za radyo dalgalar›na benzer 

biçimde, ama farkl› bir frekans aral›¤›nda 

elektromanyetik dalga olarak ulafl›r. Mevcut 

günefl enerjisi genelde W/ m 2 birimiyle yani alana 

düflen Watt cinsinden enerji olarak gösterilir. 

Dünyam›z› çevreleyen atmosferin d›fl›na ulaflan 

günefl enerjisi miktar› yaklafl›k 1367 W/m 2 ’dir. 

Bu enerjinin bir k›sm› dünyan›n yüzeyine 

ulaflmadan atmosferden geçerken so¤urulur, 

bir k›sm› ise yans›t›l›r. Ayr›ca toz parçac›klar›, gaz 

molekülleri ve kirlilik yüzünden bir k›sm› da 

saç›l›r. Bunun sonucunda aç›k bir günde güneflin 

yönünde dünya yüzeyine düflen mevcut enerji 

miktar› yaklafl›k 1000 W/ m 2 ’dir. Bu miktar, 

1 Enerji, Milli E¤itim Bakanl›¤›, s.19. 



Yans›yan 

radyasyon 

Direkt 

radyasyon 

Yans›ma 

Yayg›n 

radyasyon 

bulunulan co¤rafi konuma göre 650 ile 

2300 W/ m 2 aral›¤›nda de¤iflebilmektedir. 

Ekvator enlemlerindeki m 2 ’ye düflen ›fl›n›m 

miktar›, yaklafl›k 230 lt petrole eflde¤er enerji 

kapasitesine sahiptir. 

Atmosfer d›fl›na gelen günefl ›fl›nlar›n›n dalga 

boylar›, görünür tayf› da içerecek flekilde, mor 

ötesinden k›z›l ötesine dek uzanmaktad›r. Baflka 

bir deyiflle, günefl ›fl›n›mlar›n›n dalga boylar› 

0,1-3 µm (mikrometre) aras›ndad›r. Her dalga 

boyunun fliddeti ayn› de¤ildir. Güneflten gelen 

›fl›n›mlar›n da¤›l›m›na bak›ld›¤›nda, bunlar›n 

% 9’u mor ötesi, % 45’i görünür ›fl›k ve geri 

kalan % 46’s› k›z›l ötesi bölgesinde bulunur. 

Yeryüzüne ulaflan günefl ›fl›n›mlar›, do¤rudan ve 

yay›n›k olarak iki kesimde yeryüzüne çarpar. 

Yay›n›k ›fl›nlar, bulutlar ve tozlar nedeniyle 

saç›lmaya u¤ram›fl ›fl›nlard›r. Do¤rudan 

gelenler ise bu tür etkilere u¤ramam›fl ›fl›nlard›r. 

Güneflten gelen enerjinin yaklafl›k % 30’u 

yans›ma ve saç›lmalarla uzaya geri gider. Yaklafl›k 

% 20’si atmosferde so¤urulur. Geri kalan 

% 50’si ise yeryüzünde so¤urulur. 

Yeryüzüne ulaflan bu günefl enerjisi do¤al 

dönüflümlere u¤rar. Bu dönüflümlerden biri, 

Güneflten gelen ›fl›n›mlar›n % 9’u mor ötesi, % 45’i görünür ›fl›k ve geri kalan % 46’s› k›z›l ötesi bölgesinde bulunur. 

sular›n buharlaflt›r›larak dünyadaki su 

döngüsünün sa¤lanmas›d›r. Bu ifllem, gerek biz 

insanlar gerekse tüm canl›lar için çok önemlidir. 

Böylece derelerimiz akabilir, yer alt› sular›m›z 

kurumaz, ya¤mur ve kar ya¤›fllar› olabilir. Bugün 

sadece Türkiye üzerine bir y›lda düflen ya¤›fl 

miktar›n›n 500 milyar ton suya karfl›l›k geldi¤i göz 

önüne al›n›rsa, bu ifllemin ne denli önemli oldu¤u 

anlafl›labilir. 

‹kinci bir dönüflüm, fotosentezdir. Bu ifllem, 

dünyadaki canl›lar için yaflam anlam›na gelir. Bir 

saniyede gelen günefl enerjisinin yaklafl›k on 

binde ikisi bu ifllem için harcan›r. Di¤er bir 

deyiflle, bitkilerde toplan›r. Bitkiler, gelen günefl 

enerjisini kullanarak fotosentez yapmakta ve 

böylece biyokütle oluflturmaktad›rlar. Yani, gelen 

günefl enerjisinin bu k›sm›, biyokütleye 

dönüfltürülmektedir. Tüm canl›lar›n besin kayna¤› 

ise bu enerjidir. 

Günefl enerjisinin bir di¤er dönüflümü de 

rüzgârlar, deniz dalgalar› ve okyanus ak›nt›lar›d›r. 

Rüzgârlar›n oluflmas›nda, de¤iflik etkenler 

nedeniyle havan›n baz› bölgelerde di¤er bölgelere 

k›yasla daha s›cak ya da daha so¤uk olmas›ndan 

kaynaklanan bas›nç farkl›l›klar› etkin olmaktad›r. 

Bu ›s›nma ve so¤umalarda da günefl etkin rol 

oynamaktad›r. Deniz dalgalar› ve ak›nt›lar›, 

temelde rüzgâr›n etkisiyle ortaya ç›karlar. 

Dolay›s›yla, hem rüzgâr hem de deniz dalgalar› ve 

ak›nt›lar birer günefl enerjisi türevidir. 

Günefl enerjisinin kullan›labilirli¤i güneflin 

gökyüzünde ne kadar yüksekte oldu¤u yani 

günefl ›fl›nlar›n›n kat etti¤i yol, günefl ›fl›nlar›n›n 

düflme aç›s› ve bulutlanma durumuna ba¤l›d›r. 

Y›ll›k veya ayl›k bazda mevcut günefl enerjisinin 

miktar› ayn› zamanda co¤rafi konumla da 

iliflkilidir. Bunlara ek olarak, kullan›labilir günefl 

enerjisi, var olan günefl enerjisine, di¤er hava 

koflullar›na, kullan›lan teknolojilere ve yap›lan 

uygulamalar›n özelliklerine göre de¤iflmektedir. 



Günefl Teknolojilerine Girifl 

Günefl enerjisinin verimli kullan›lmas› için 

pek çok yol vard›r. Günefl enerjisi 

teknolojileri günefl ›fl›nlar›ndan gelen 

enerjiyi ya do¤rudan kullan›labilir elektri¤e ya da 

›s›ya dönüfltürür. Günefl enerjisi teknolojileri 

genelde ‘Is›l Teknolojiler’ ve ‘Fotovoltaik Sistemler’ 

olarak 2 bafll›k halinde incelenebilir. 

Is›l teknolojiler, s›cak su ›s›t›c›lar› ve havuz ›s›tma 

teknolojileri, günefl ›fl›¤›n›n herhangi bir flekilde 

odaklanarak yo¤unlaflt›r›lmas›na dayanan orta ve 

yüksek s›cakl›k uygulamalar› ile ›s›tma ve 

havaland›rmaya yönelik pasif günefl sistemi 

uygulamalar›n› içerir. 

Fotovoltaik sistemler ise günefl enerjisinden 

do¤rudan elektrik üreten sistemler olarak 

tan›mlanmaktad›r. Bu tür sistemlerin ana eleman› 

fotovoltaik hücrelerdir. Günefl panellerinin çal›flma 

ilkesi de fotovoltaik etki ilkesine dayan›r. Çok 

say›da materyal fotovoltaik etkiye sahip oldu¤u 

halde elektrik üretecek kapasiteye sahip olan grup, 

yar› iletken grubudur. 

10 

Dünyada günefl enerjisinin en genifl kullan›m 

alanlar›, su ›s›tma ve ›s›nmada günefl enerjisinden 

do¤rudan faydalanma fleklindedir. Termal hava 

sistemleri ile iklimlendirme yöntemlerinde günefl 

›s›s›ndan yararlanmak da yayg›nlaflmaktad›r. 

Yo¤unlaflt›r›c› günefl kolektörleri yüksek s›cakl›kta 

ve yüksek ›fl›n›m fliddetlerinde k›zg›n proses buhar› 

üretir. Bu buhar, so¤utma ve konvansiyonel 

yöntemlerle türbin çevrimli elektrik üretimi 

uygulamalar› için kullan›l›r. Fotovoltaik (PV) 

hücreler yukar›da da bahsedildi¤i üzere yar› iletken 

teknolojisini kullanarak ›fl›k enerjisini do¤rudan 

elektrik enerjisine çevirir. Bu elektrik enerjisi hemen 

kullan›labildi¤i gibi bir aküde depolan›p sonradan 

da kullan›labilir. Günefl panelleri, çok yönlü 

olmalar›, binalara ve di¤er yap›lara kolayl›kla 

monte edilebilmeleri sayesinde günümüzde yayg›n 

olarak kullan›lmaktad›r. Günefl panelleri, elektri¤in 

yerini alabilen, temiz ve yenilenebilir enerji sa¤lar. 

Bu paneller, ana enerji flebekesinden uzak olan 

yerlerde (elektrik da¤›t›m altyap›s› olmayan 

yerleflim merkezleri, acil durum telefonlar›, 

telekomünikasyon istasyonlar› gibi) elektrik 

ihtiyac›n› karfl›larlar. 

Biz, bu rehberde, henüz ülkemizde genifl 

çapl› bir uygulamas› bulunmayan yo¤unlaflt›r›c› 

kolektörlerle elektrik üretiminden ziyade günefl 

enerjisinden fotovoltaik yöntemlerle elektrik 

üretiminin detaylar›na odaklan›rken di¤er günefl 

enerjisi teknolojilerinden de temel olarak 

bahsedece¤iz. 

Güneflten yeryüzüne bir günde gelen enerji, dünyada bir y›lda tüketilen enerjinin 27,4 kat›d›r. 



Günefl Enerjisi Sözlü¤ü 

Günefl enerjisi ve ilgili terimleri, temel olarak 

yabanc› kaynakl› baz› kelimelerin yo¤un 

kullan›m› ile tan›nmaya baflland›. Ancak, 

son dönem geliflen sektör, daha fazla tüketici ve 

ilgili ile karfl› karfl›ya gelmektedir. Bu nedenle, 

sektöre iliflkin özel terminolojinin ana dilimiz olan 

Türkçe’ye do¤ru ve gerçek anlaml› çevirisi çok 

önem kazanmaktad›r. Bu terminoloji, ayn› 

zamanda evrensel enerji ve elektrikle ilgili 

kavramlar› ve birimleri yo¤unlukla kulland›¤› için 

burada yeniden hat›rlatmakta yarar görüyoruz. 

Enerji: En basit anlam›yla, ifl yapma yetene¤idir. 

Baflka bir deyiflle, maddede var olan ›s› veya ›fl›k 

olarak aç›¤a ç›kan güç olarak da tan›mlanabilir. 

Güç: ‹fl yapabilme oran› olarak tan›mlan›r. Yani 

belirli bir zamanda yap›lan ifle güç denir. 

Dalga Boyu: Dalga boyu, bir dalga örüntüsünün 

tekrarlanan birimleri aras›ndaki mesafedir. Yayg›n 

olarak, Yunanca lambda (λ) harfi ile gösterilmektedir. 

Dalga boyu frekans ile ters orant›l›d›r. Dolay›s›yla 

dalga boyu uzad›kça frekans azal›r. 

Frekans: Bir dalgan›n frekans›, dalga 

boyuyla iliflkilidir. Dalgan›n boyuyla 

frekans›n›n çarp›m›, o dalgan›n h›z›n› 

belirler. Dolay›s›yla dalga boyu bilinen 

bir dalgan›n frekans›, bu iliflki kullan›larak 

belirlenebilir. 

Di¤er bir deyiflle ; güneflten yeryüzüne bir y›lda gelen enerji, dünyada bir y›lda tüketilen enerjinin 10.000 kat›d›r. 

Elektromanyetik Radyasyon: Elektromanyetik 

›fl›n veya elektromanyetik radyasyon, atomlardan 

çeflitli flekillerde ortaya ç›kan enerji türleri ve 

bunlar›n yay›lma flekillerine verilen add›r. ‹çinde 

X ve α ›fl›nlar›n›n ve görülebilir ›fl›¤›n da bulundu¤u 

›fl›malar, dalga boylar› ve frekanslar›na göre 

elektromanyetik spektrumu olufltururlar. Bu 

spektrumun bir ucunda dalga boylar› en büyük, 

enerjileri ve frekanslar› ise en küçük olan radyo 

dalgalar› bulunur. Di¤er ucunda ise dalga boylar› 

çok küçük, fakat enerji ve frekanslar› büyük olan 

X ve α ›fl›nlar› bulunur. 

Watt, W (Vat) : Elektrik gücünün standart metrik 

ölçüm birimidir. Yap›lan iflin h›z›n›, yani birim 

zamanda yap›lan ifli tan›mlar. 

Watt= Volt X Amper 



Watthour, Wh (Vat-saat): Gücü, 1 Watt olan bir 

makinenin bir saat ifllemekle yapaca¤› ifli belirten 

birimdir. Elektrik da¤›t›m flirketleri, faturalardaki 

tüketim bedelini hesaplamak için bu birimi kullan›r. 

Amper (A): Bir elektrik devresinde bir noktadan 

geçen ak›m› gösteren birimdir. Bir iletkenden 

saniyede akan elektronlar›n miktar›n› gösterir. 

Volt (V): Bir elektrik kuvvetinde iki nokta 

aras›ndaki gerilim fark›n› ölçen birimdir. Bir telde 

elektronlar›n üzerindeki kuvvet ak›ma neden olur. 

Buradaki gerilimi borulardaki su bas›nc›na 

benzetebiliriz. 

AC (Alternatif Ak›m): Genli¤i ve yönü periyodik 

olarak de¤iflen ak›md›r. Evlerde kulland›¤›m›z 

elektri¤in gerilimi Türkiye için 220 Volt iken baz› 

ülkelerde 110 Volt’tur. Uzun mesafelerde 

da¤›t›m›n kolay olmas› nedeniyle AC tercih edilir. 

Depolanmas› mümkün de¤ildir. 

DC (Do¤ru Ak›m): Elektrik yüklerinin yüksek 

gerilimden alçak olana do¤ru sabit olarak 

akmas›d›r. Günefl panelleri ve küçük 

rüzgâr türbinleri do¤ru ak›m enerjisi üretir. 

Fotovoltaik (PV) Hücre, Günefl Gözesi (Solar 

Cell): Üzerine ›fl›k düfltü¤ünde elektrik üreten yani 

günefl enerjisini elektri¤e çeviren, genelde 100 x 

12 

100 mm (veya 125 x 125 mm veya 156 x 156 mm) 

boyutlar›ndaki çok ince elektronik plakalara 

fotovoltaik hücre veya günefl gözesi denir. 

Günefl Paneli (Photovoltaic (PV) Module): Çok 

say›da PV hücresinin seri ve/veya paralel 

ba¤lanmas› ile oluflturularak, güneflin ›fl›ma 

enerjisinden kullan›ma uygun elektrik enerjisi 

üreten üründür. Günefl panelleri, ‹ngilizce’de “PV 

module” olarak tan›mlan›r ve günefl hücrelerinin 

(solar cell) birlefltirilmesi ile oluflur. Ancak, 

Türkçe’ye çevrilirken “cell” yani hücre kelimesi, 

batarya hücresi gibi alg›lan›p pil olarak tercüme 

edilmifltir. Oysa, hiçbir enerji depolama kabiliyeti 

olmayan ve iki cam aras›na s›k›flt›r›lm›fl özel silikon 

ve katman tabakalardan oluflan bu ürünler, 

sektörde hatal› olarak günefl pili olarak 

an›lmaktad›r. Do¤ru olan›, “günefl paneli” dir. 

Evirici (‹nvertör): Do¤ru ak›m› alternatif ak›ma 

dönüfltüren elektronik ayg›tt›r. Yenilenebilir enerji 

kaynaklar› ile elektrik üretilirken elde edilen gerilim 

genel kullan›m gereksinimimize uygun de¤ildir. 

Ço¤unlukla, 12-24-48 Volt olarak üretilen bu 

gerilim, akülerin flarj edilmesi için kullan›lmakta ve 

gereksinim duyulan elektrik de kaynaktaki 

dalgalanmalardan etkilenmememiz için bu 

akülerden çekilmektedir. Aküden al›nan 

12-24-48 Volt elektri¤in, gereksinime göre 

110-220 Volta ç›kar›lmas› için arada evirici 

(invertör) kullan›lmaktad›r. Bu kelimenin iflaret 

etti¤i cihaz, hayat›m›z›n ayr›lmaz bir parças› 

olaca¤› için ‹ngilizce’de “inverter” olarak 

geçen bu kelimenin, “invertör” olarak dilimize 

kazand›r›lmas› kaç›n›lmazd›r. 

Karbon Emisyonu (Karbondioksit Sal›m›): 

Yaflam›m›z› derinden etkileyen küresel iklim 

de¤iflikli¤inin bafl aktörlerinden say›lan sera 

etkisinin nedeni, fosil yak›tlar›n kullan›lmas›ndan 

kaynaklanan CO 2 (karbondioksit) sal›m›d›r. 

‹ngilizce’de “carbon emission” diye geçen terimin, 

Fosil yak›tlar y›lda 25 milyar ton CO 2, CO, SO, NO x, O 2, is ve kül ç›karmaktad›r. Bunun 12 milyar tonu CO 2’dir. 



Türkçe teknik ifadeleri olarak, karbon emisyonu 

veya karbondioksit sal›m› fleklinde kullan›m› daha 

do¤ru olacakt›r. 

CSP, Yo¤unlaflt›r›c› Günefl Kolektörleri 

(Concentrated Solar Power): Günefl enerjisinin 

aynalar vb. odaklay›c› yüzeyler yard›m›yla 

kolektörde toplan›p yüksek s›cakl›klarda ›s› 

enerjisine çevrildi¤i ve daha sonra bu ›s›n›n 

türbinler kullan›larak elektri¤e dönüfltürüldü¤ü 

sistemlerdir. 

Yar› ‹letken: Düflük s›cakl›klarda metallere göre 

elektri¤i çok az ileten, yüksek s›cakl›klarda ise 

yal›tkan maddelere göre daha iletken olan 

maddelere “yar› iletken madde” ad› verilir. Veya 

baflka bir ifadeyle, yal›tkanlara göre daha iletken, 

iletkenlere göre daha yal›tkan maddelerdir. 

Periyodik cetvelde, IV. grup elementleri ile III. ve V 

veya II. ve VI. grup elementlerinin yapt›¤› bileflikler 

yar› iletken karakterdedir. Elektronikte en çok 

kullan›lan yar› iletken maddeler flunlard›r: 

Germanyum, Silisyum, Galyum Arsenür, ‹ndiyum 

Fosfür 

Piranometre (Pyranometer): Bir yüzeyin birim 

alan› üzerine birim zamanda gelen toplam günefl 

radyasyonunu ölçmekte kullan›lan araçt›r. 

GHI, (Global Horizontal Irradiance Values): 

Global Ifl›n›m De¤erleri, dünya üzerindeki yatay bir 

yüzeye düflen günefl radyasyonunu tan›mlar. 

DNI, (Direct Normal Irradiance Values): Direkt 

Ifl›n›m De¤erleri, güneflin yönünden gelen ›fl›n›m 

miktar›d›r. 

DIF, (Diffuse Irradiance Values): Yayg›n Ifl›n›m 

De¤erleri, güneflten direkt gelen ve güneflin 

çevresindeki ›fl›n›m› kapsamayan tüm günefl 

radyasyonunu tan›mlar. Atmosfere saç›lan günefl 

›fl›nlar›n›n bir k›sm›n›n yeryüzüne ulaflmas› da 

Karbondioksit emisyonunun; % 44’ü kömür, % 35’i petrol, % 21’i do¤al gaz yüzündendir. 

yayg›n ›fl›n›md›r. Yayg›n ›fl›n›m› ölçmek zordur 

çünkü piranometrenin dik aç›dan gelen ve güneflin 

çevresindeki ›fl›n›mdan uzak tutulmas›, 

gölgelenmesi gereklidir. 

Günefl Enerjisi Sabiti (Solar Constant): 

Dünyan›n d›fl›na, yani atmosferin d›fl›na, günefl 

›fl›nlar›na dik olan bir metrekarelik alana bir 

saniyede gelen günefl enerjisi, 1367 W/m 2 ’dir. 

Bu de¤er, tan›m gere¤i, y›l boyunca de¤iflmez 

varsay›labilir. Bu say› “günefl enerjisi sabiti” olarak 

bilinir. 

FIT (Feed-in Tariff): Yenilenebilir enerjinin yasalar 

arac›l›¤›yla benimsenmesini sa¤lamaya yönelik bir 

teflvik yap›s›d›r. Genelde bu yap›n›n oldu¤u 

ülkelerde, elektrik da¤›t›m flirketlerinin yenilenebilir 

kaynaklardan elde edilen enerjiyi ortalama pazar 

fiyat›n›n üzerinde bir fiyatla sat›n alma garantisi 

vard›r. 

Günefl Takip Sistemleri (Solar Tracking 

Systems): Bir ya da iki eksen etraf›nda dönerek 

günefli takip eden ve günefl panellerinin daha fazla 

enerji üretmesini sa¤layan sistemlerdir. Günefl 

enerjisi sistemlerinin verimlerini % 30 ile % 50 

aras›nda art›r›r. 

BIPV (Building Integrated Photovoltaics): 

Binaya entegre edilmifl fotovoltaik modüllerin 

k›saltmas›d›r. 



Kimler Nas›l Faydalan›r? 

Bireysel tüketiciler 

Bireyler, genelde konutlar›nda su ›s›tma, 

›s›nma, havaland›rma, paneller arac›l›¤›yla 

elektrik üretimi, pasif solar sistemler, gün 

›fl›¤›yla ayd›nlatma veya yemek piflirme gibi 

alanlarda günefl enerjisinden yararlan›r. 

Konutlarda tüketilen enerjinin % 90’› su ›s›tma ve 

ev ›s›tmada kullan›l›r. 

Her ne kadar evlerin ve kullan›lan suyun 

›s›t›lmas›nda günefl enerjisinden yararlanmak 

teknik olarak mümkün olsa da bu her zaman 

1973 petrol krizinden sonra Amerika’da, enerji tasarrufu için yap›lan araflt›rmalar sonras›nda, yaflam konforu de¤iflmeden bir y›lda enerji tüketimi %16 düfltü. 

14 

ekonomik olmayabilir. Yine de, Kuzey Avrupa 

ülkelerinde bile y›ll›k s›cak su ihtiyac› için gerekli 

olan enerjinin % 50’sini günefl enerjisinden 

sa¤lamak mümkündür. 

Günefl enerjisi kullanman›n ekonomik koflullar›, 

çeflitli teflviklerle veya yapt›r›m araçlar›yla siyasi 

otorite taraf›ndan sa¤lanmak zorundad›r. Bunun 

için en temel koflul, çevreyi kirletmenin 

s›n›rland›r›lmas› ya da daha s›k görüldü¤ü üzere 

cezaland›r›lmas›d›r. Böylece, çevreye zarar veren 

enerji kaynaklar›yla çevreyi kirletmeyen temiz 

kaynaklar eflit koflullarda rekabet edebilirler. 



Maliyetle ilgili rakamlar asl›nda tahmin edildi¤i 

kadar büyük de¤ildir. Örne¤in, ortalama bir evin, 

günefl enerjisi kullanarak s›cak su ve ev ›s›nmas›n› 

sa¤lamas› için gerekli tutar, evin anahtar teslim 

fiyat›n›n sadece % 1’ini oluflturur. 

Ayr›ca, karavan gibi kiflisel hobi amaçl› kullan›lan 

mobil araçlarda cihazlar›n enerjilendirilmesi ya da 

teknelerdeki akü sistemlerinin (yaflam aküsü) flarj› 

gibi uygulamalarda da günefl enerjisi çok verimli 

olarak kullan›lmaktad›r. 

Çiftçiler 

Tar›m ve hayvanc›l›kta; ürün kurutma, sera ›s›tma 

uygulamalar›, sulama ve derin kuyulardan su 

pompalama, sterilizasyon ve temizleme gibi pek 

çok alanda günefl enerjisinden yararlan›labilir. 

Günefl enerjili su pompalama sistemleri, günefl 

enerjisinin en verimli ve anlaml› kullan›ld›¤› 

alanlardan biridir. Kuyular›n ve di¤er su 

kaynaklar›n›n merkeze uzak, k›rsal bölgelerde 

bulunduklar› düflünülürse, geleneksel enerji 

kaynaklar›ndan yararlanmak için ya oldukça uzun 

kablolar ya da benzinli jeneratörler kullanmak 

gerekir. Her iki seçenek de hem pahal› ekipman 

ve bak›m hem de sürekli artan yak›t maliyetleri 

içermektedir. Günefl enerjisi çiftçiler için fiyat 

art›fl› kayg›s› olmaks›z›n daha ekonomik ve daha 

verimli sonuçlar verebilmektedir. 

Örne¤in, dünyan›n birçok ülkesinde pek çok 

besici, bu su pompalama sistemlerini hayvanlar›na 

su temin etme amac›yla kullanmaktad›r. 

Kurumlar 

Kurumlarda günefl enerjisinin kullan›m› inflaat, 

havac›l›k, telekomünikasyon, kamu, su ar›tma 

gibi çok çeflitli sektörlere yay›l›r. Hatta savunma 

sektörü de bu uygulamalar›n önemli bir k›sm›n› 

kullanmaktad›r. 

Genel olarak tüm kurumlar, bireylerin kulland›¤› 

Almanya’da 1973’teki krizde, konutlarda enerji korunumu amac›yla yap›lan tüm de¤iflikliklerin % 80’ ini karfl›lad› ve üç y›lda petrol tüketimini % 50 düflürdü. 



16 

flekilde, ayd›nlatma, ›s›nma, so¤utma alanlar›nda 

günefl enerjisinden yararlanabilir. Fakat, havac›l›k 

ya da savunma gibi özel sektörlerde ise hava 

trafik kontrolü, çevre güvenlik sistemleri, arazide 

hareket halinde veya bir yerde geçici karargâh 

kurma eylemleri için kullan›labilecek, sürekli ve 

güvenli enerji ihtiyac›n› karfl›layabilecek mobilize 

sistemler, giysilerin ve baz› ürünlerin üzerine 

monte edilmifl ince film bazl› fotovoltaik 

modüller gibi konuya özgü uygulamalar söz 

konusudur. 

Bunun yan› s›ra, turizm tesislerinde veya 

belediyeler vb. kamusal kurumlarda, su ar›tma ve 

denizden içme suyu elde edilmesi prosesindeki 

cihazlar›n enerjilendirilmesinde de günefl 

enerjisinden yararlan›l›r. 

Telekomünikasyonda ise daha çok GSM baz 

istasyonlar›nda, RF (radyo frekans›) vericilerine 

enerji sa¤lamak için birincil enerji kayna¤› olarak 

veya uygun lokasyonlarda rüzgâr türbini, dizel 

Ankara’daki bir binan›n enerji tüketimi Berlin’dekine göre %450 daha fazlad›r. 



jeneratör uygulamalar› ile kombine bir flekilde 

günefl enerjisi kullan›l›r. 

Ayr›ca, günefl enerjisi, kurumsal sorumluluk 

projelerinde, karbon sal›m›n› azaltarak enerji 

gereksinimini sa¤lamak, kamuda yenilenebilir 

enerjiler konusunda dikkat çekip, öncülük 

edebilmek amac›yla devletin mülkiyetindeki bina 

ve uygulamalarda da kullan›l›r. Örne¤in: yol 

ayd›nlatmalar›, trafik iflaretleri, ikaz lambalar›, 

demiryollar›ndaki sinyalizasyon uygulamalar› vb. 

Yap› sektöründe ise günefl enerjisinin kullan›m›, 

çok katl› rezidans, butik otel, al›flverifl merkezi 

yap›lar›nda d›fl cephe fotovoltaik modül giydirme 

(BIPV), günefl panelleri ile yap›lacak gölgeleme 

sistemleri, solar duvar ile k›fl›n ›s›tma ve yaz›n 

d›fl duvarda yarat›lacak hareketli hava katman› 

sayesinde ›s› izolasyonunun sa¤lanmas›, 

LED ile ayd›nlatma gibi uygulamalar yoluyla 

yayg›nlaflm›flt›r. 

Dünyaya her gün gelen günefl ›fl›¤›, 4-5 y›ll›k enerji tüketimimizi karfl›lamaya yetmektedir. 



Rakamlarla Günefl Enerjisi 

Günde 24 saatten, tüm dünya 

yüzeyinin ortalamas› al›nd›¤›nda, 

her metrekareye y›lda 

kabaca bir varil petrolden 

üretilecek enerjiye eflit ›fl›n›m düfler. 

Bu da günde, metrekare 

bafl›na ortalama 4,2 kWh 

enerjiye denk gelir. 

18 

1988 y›l›ndan itibaren 

kurulan fotovoltaik 

sistemler ile Amerika’daki 

250.000 evin ya da 

geliflmekte olan 

ülkelerdeki 8 milyon evin 

elektrik ihtiyac›n› 

karfl›layacak kadar 

enerji üretilmektedir. 1 

Güneflten dünyaya 

saniyede yaklafl›k olarak 

170 milyar MW enerji 

gelmektedir. Türkiye'nin 2007 

y›l›ndaki enerji üretiminin 191 

milyar kWh oldu¤u düflünülürse, 

bir saniyede dünyaya gelen 

günefl enerjisi, Türkiye'nin 

y›ll›k enerji üretiminin 

890 kat›d›r. 

Her gün yeryüzüne ulaflan günefl 

enerjisi miktar› çok büyüktür. 

Yeryüzünde bulunan 

tüm kömür, petrol ve do¤al 

gaz enerjisi, sadece 20 günlük 

günefl enerjisine eflittir! 

Tam güneflli bir havada, yaln›zca 

15 dk. içinde, dünyadaki herkesin 

1 senelik elektrik ihtiyac›n› 

karfl›layacak kadar enerji yeryüzüne 

düflmektedir. 

1 Photovoltaics Industry Statistics: Market Share 



Dünyada, 2 milyar 

insan henüz elektrik 

enerjisinden faydalanm›yor. 

Bu insanlar için en ucuz 

çözüm günefl panellerinden 

elektrik üretmek olabilirdi; 

fakat ne yaz›k ki gerekli 

ekipman› alabilecek güce 

sahip de¤iller. 

Fotovoltaik panellerin yap›m›nda 

kullan›lan silikon hücrelerin ana maddesi 

kumdur. Günefl paneli yaparken kullan›lan 

1 ton kum ile 500.000 ton kömür 

harcanarak üretilen elektri¤e eflit enerji 

üretilebilir. 

Günefl enerjisi üretiminin toplam›, küresel 

enerji talebi toplam›n›n yaklafl›k % 0,01’ini 

oluflturur. 

Amerika Kolorado’daki 

1 kW’l›k bir fotovoltaik 

sistem (ya da ayda 150 kwh 

üreten bir sistem) her ay, 

• yaklafl›k 75 kg kömürün 

ç›kar›lmas›n›, 

• atmosfere 150 kg CO 2 

sal›m›n›, 

• yaklafl›k 477 lt suyun 

harcanmas›n›, 

• NO ve SO 2 gazlar›n›n çevreyi 

kirletmesini engeller. 

Tüm sokak lambalar›n›n yar›s› söndürülse, yap›lacak tasarruf % 1,2 dir. 

Nükleer ve fosil kaynaklardan sa¤lanan 

yenilenebilir olmayan enerjinin toplam 

kapasitesi 10.800.000 terawatt olarak 

hesaplan›rken, güneflin mevcut 

enerjisi 350.000.000 terawatt›r. 

Güneflten gelen enerjinin % 1 ya da % 2'si 

rüzgâr enerjisine dönüflür. Bu, yeryüzündeki 

tüm bitkilerin biyolojik kütleye dönüfltürdü¤ü 

enerjinin 50-100 kat›d›r. 

Günefl enerjisi kullanan 

ortalama bir s›cak su 

sistemi, y›lda 11,4 varil 

petrol harcanmas›n› 

önler veya orta büyüklükte bir 

sedan araban›n 

20.000 km gitmek için 

harcayaca¤› yak›ta 

eflde¤er yak›ttan tasarruf 

edilmesini sa¤lar. 

Günefl enerjisinin asl›nda nükleer 

güce ba¤›ml› oldu¤unu biliyor muydunuz? 

Yaln›z, günefl enerjisinin nükleer gücü 

yaklafl›k 150 milyon km uzaktad›r. 

Yap›lan araflt›rmalar ›fl›¤›nda PV’yi 

destekleyen kurulufllar, 2020 y›l›nda 

enerji fiyat›n› 6 Cent / kWh olarak 

hedeflemektedir. 



Günefl Enerjisi ve 

Küresel Is›nma 

üresel ‹klim De¤iflikli¤i ve Temiz Enerji 

KKaynaklar› bölümünde ayr›nt›l› olarak 

bahsedildi¤i gibi, küresel ›s›nma bugün 

dünya üzerindeki en büyük tehditlerden biridir. 

Art›k, küresel ›s›nma diye bir fleyin var olup 

olmad›¤›n› tart›flm›yoruz bile. Çünkü, elimizde 

güçlü kan›tlar, gündelik yaflam›m›zdan örnekler 

var. Küresel ›s›nman›n bafll›ca sorumlusunun, 

enerji üretiminden kaynaklanan kirlilik oldu¤u 

düflünülmektedir.Ve yenilenebilir enerjilere geçifl 

yapmadan da, küresel ›s›nman›n önüne geçmek 

imkâns›z gibi gözüküyor. 

Günefl enerjisi, sera etkisine yol açan gazlar› 

azaltma ve yüksek enerji verimlili¤i sa¤lama 

potansiyeline sahiptir. Buna örnek olarak, 

fotovoltaik sistemlerin en önemli özelli¤ini, 

yani paneller çal›fl›rken CO 2 sal›m›na neden 

olmamas›n› gösterebiliriz. Yenilenebilir enerjilerin 

havay› temizleyebilece¤ini, küresel ›s›nman›n 

önüne geçece¤ini, fosil yak›tlara ba¤›ml›l›¤›m›z› 

azaltaca¤›n› art›k herkes biliyor. Bu bir hayal 

de¤il. Üstelik, günümüzde günefl enerjisinin 

maliyetini düflürebilecek politika de¤ifliklikleri, 

teflvikler ve yeni üretim yöntemleri gibi araçlar 

mevcutken kesinlikle de¤il. 

Fotovoltaikler, yaflam döngüleri boyunca, üretim 

gibi aflamalarda dolayl› CO 2 sal›m› yap›yor olsalar 

da, bu de¤erler kaç›n›lan emisyon de¤erlerinin 

çok afla¤›s›ndad›r. Buna kan›t olarak, Japonya’da 

1 Evaluation of CO2 emissions from photovoltaic energy systems, Electrotech. lab. Japonya 2 Solar generation V 2008, EP‹A ve Greenpeace 3 Advanced Solar Generation Scenario 

20 

yürütülen ve fotovoltaik 

sistemlerin CO 2 sal›mlar›n› inceleyen bir 

çal›flmada, kWh cinsinden üretim kapasitesine, 

geliflen teknolojilere ve hücre üretim boyutuna 

göre, sistemlerin ömürleri, modül üretimleri ve 

santral kurulumlar› da gözetilerek çeflitli 

hesaplamalar yap›ld›. Bu çal›flmaya göre, 

polikristal yap›l› silikon hücreler için y›ll›k üretim 

kapasitesi 10 MW kabul edilerek, 3 kW ve 1000 

kW’l›k iki sistem k›yasland›¤›nda sal›m de¤erleri 

s›ras›yla 17 gC/kWh ve 39 gC/kWh olarak 

belirlenmifltir. Amorf yap›l› silikon hücrelerde ise 

bu de¤erler ayn› parametreler için, s›ras›yla 10 

gC/kWh ve 47 gC/kWh olarak hesaplanm›flt›r 1 . 

Genel olarak, üretim metotlar›na ba¤l› olarak, 

PV’nin 2165 gC/kWh aral›¤›nda sal›m yapt›¤› 

kabul edilmektedir 2 . Avrupa’daki ortalama bir 

termik santral ise 900 gC/kWh sal›m 

yapmaktad›r. Termik santrallerden elde edilen 

güç yerine fotovoltaiklerden yararlanarak elektrik 

üretti¤imizde, sal›m de¤erlerindeki 835–879 

g/kWh’l›k fark aç›kça görülmektedir. Daha tutucu 

bir senaryoya göre ise günefl santralinde üretilen 

1 kWh’l›k enerji, yaklafl›k 600 g’l›k sal›m› 



engellemektedir. 2030 y›l›na kadar PV sistemler 

sayesinde y›ll›k küresel emisyonlarda 1,6 milyar 

tonluk azalma olabilir 3 . Bu azalma, kömürle 

çal›flan, ortalama 750 MW kurulu güçte, 450 

adet termik santralin sal›m›na eflde¤erdir. 2005 

ile 2030 y›llar› aras›nda toplam 9 milyar ton 

CO 2 sal›m›n›n engellenmesi sa¤lanabilir. 

Sonuç olarak, fotovoltaiklerin üretimi, kirletici 

emisyonlar ve konvansiyonel elektrik üretimi 

teknolojileriyle iliflkili çevre güvenli¤i sorunlar› 

yaratmaz. Baca gazlar› ya da gürültü kirlili¤i de 

yoktur. 

Günefl enerjisinin en büyük avantajlar›ndan biri 

de, elektri¤in, tüketilece¤i yerde üretilmesini 

sa¤lamas›d›r. Bu da, üretimin yayg›nlaflmas›n› 

sa¤lamaktad›r. Üstelik, günefl ›fl›¤›n›n oldu¤u 

saatler, enerji talebinin en fazla oldu¤u saatlerle 

çak›flt›¤›ndan, günefl panellerinin, elektri¤in en 

pahal› ve en k›t oldu¤u vakitlerde enerji üretmesi 

mümkün olmaktad›r. Talep tepe noktas›na 

ulaflt›¤›nda yeni elektrik santrallerinin üretime 

geçmesi gerekti¤inden, büyük çapta günefl 

enerjisiyle elektrik üretimine geçmek, hem 

havay› kirletmeden elektrik üretme olana¤› 

sa¤lad›¤›ndan hem de yeni santrallerin aç›lmas›n› 

gereksiz k›ld›¤›ndan havan›n kalitesini 

art›racakt›r. Günefl enerjisi, küresel ›s›nmaya 

karfl› elimizdeki en iyi, hatta belki de tek yayg›n 

çözümdür. Bugün, büyük iflletmelerin ço¤u 

sosyal sorumluluk projeleri kapsam›nda küresel 

›s›nmayla savaflmak ve yenilenebilir enerjilerin 

kullan›m›n› benimsetmek için bir fleyler yap›yor. 

Günefl enerjisinden yayg›n olarak yararlanmaya 

bafllamad›¤›m›z takdirde, gezegenimiz insanlar›n 

yaflamas› için uygunsuz hale gelecek. Çünkü fosil 

yak›tlar, dünya üzerindeki yaflam› büyük bir h›zla 

sürdürülebilir olmaktan ç›kar›yor. Günefl enerjisi 

teknolojileri pazar› ise küresel ›s›nman›n yaratt›¤› 

etkiyle büyüyor ve daha da önem kazan›yor. 

Günefl Enerjisini Neden 

Kullanmal›y›z? 

• Fotovoltaikler, sera gaz› sal›n›mlar›n› 

ciddi ölçüde düflürür ve yak›n 

gelecekte daha da düflürecektir. 

• Fotovoltaiklerin yak›t› olan günefl 

›fl›n›m› bedavad›r. 

• Fotovoltaikler, ne gürültü yapar ne 

de sa¤l›¤a zararl› ve kirletici gazlar 

üretir. 

• Fotovoltaikler, uzak, k›rsal alanlara 

elektrik götürür. 

• Fotovoltaikler, neredeyse hiç bak›m 

gerektirmez. 

• Fotovoltaikler, gelecekte, 

kulland›¤›ndan fazla enerji 

üreten binalar›n en önemli 

bileflenlerinden olacakt›r. 

• Fotovoltaiklerden elde edilen 

enerjinin geri ödeme süresi gittikçe 

daha da k›salmaktad›r. 

• Fotovoltaikler sayesinde yerel 

istihdam olana¤› do¤ar. 

• Fotovoltaikler, hem çok güvenli 

hem de güvenilir sistemlerdir. 

• Fotovoltaikler, enerji tedarik 

güvenli¤inin artmas›na katk›da 

bulunur. 

LED lambalar tasarruflu ampullerin ulaflt›¤› son noktad›r. Do¤ru ak›mla çal›fl›rlar. fiamanl› ampullere göre yaklafl›k 10 kat› az enerji kullan›rlar ve 100.000 saat ömre ulafl›rlar. 



22 

Elektri¤ini Güneflten Üreten ‹lk STK 

Baflta günefl ve rüzgâr enerjisi olmak üzere, tüm temiz enerji sistemlerini ve ekolojik yap› 

modellerini uygulamal› projelerle tan›tmay› hedefleyen TemizDünya Ekoloji Derne¤i bir ilke 

imza att› ve ‹stanbul Suadiye sahil yolundaki ofisinin önüne 1 kW kurulu gücünde bir günefl 

a¤ac› dikerek, Türkiye'nin kendi elektri¤ini günefl enerjisinden kendi üreten ilk sivil toplum kuruluflu 

(STK) oldu. 

‹stanbul Büyükflehir Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlü¤ü ile FORE Enerji'nin ortak katk›lar› 

sayesinde kurulan bu fotovoltaik sistem, y›lda en az 2 MWh elektrik üretmekte, bu da yaklafl›k 

olarak bir evin y›ll›k toplam elektrik tüketimine denk gelmektedir. Ayn› zamanda, elektrik üretim 

kayna¤›n›n günefl olmas›ndan dolay› da bir günefl a¤ac› y›lda 1.700 kg CO2 emisyonunu 

engellemekte ve üzerinde bulunan sensörleri sayesinde gün do¤umundan gün bat›m›na kadar bir 

ayçiçe¤i gibi günefli takip etmektedir. 

Dünyadan Büyük Çapl› Uygulamalar 

Günefl enerjisi kervan›na büyük flirketler de kat›ld›lar. General Motors’un Avrupa’daki 

tesislerinde, dünyan›n lider çevre hizmetleri ve enerji flirketleri ile ‹spanya Aragon 

hükümetinin ortaklafla kurdu¤u bir konsorsiyum, 183.000 metrekarelik dünyan›n en büyük 

günefl panelli çat› kaplamas›n› kurmaya haz›rlan›yor. Bu projeyle, y›lda 6.700 ton karbondioksit 

sal›m›n›n engellenmesi hedefleniyor. 

2008’in son aylar›nda, tamamland›¤›nda Amerika’n›n en büyük günefl enerjisi üreten çat› sistemi 

olacak Atlantic City Kongre Merkezi’nde ise günefl panellerinin büyük bir k›sm› yerlefltirildi. Çat›daki 

sistemin kurulumu tamamland›¤›nda yaklafl›k 13.321 panel yerleflmifl olacak. 2,36 megawatt’l›k bu 

çat› üstü günefl enerjisi sistemi, merkezin ana çat›s›n›n üçte ikisini, yani yaklafl›k 27.000 metrekarelik 

bir alan› kaplayacak. Atlantic City Kongre Merkezi Günefl Enerjisi Projesi’nde, üretilen yenilenebilir 

enerji, her y›l atmosfere 2.349 ton karbondioksit sal›m›n› engelleyecek. 

Cep telefonu tufllar›nda ve ›fl›¤›nda, trafik lambalar›nda LED kullan›lmaktad›r. Bir otomobilde 300’den fazla LED vard›r. 



Türkiye’de Günefl Enerjisi 

Potansiyeli 

Türkiye Günefl Enerjisi Potansiyeli Atlas› 

Ülkemiz, co¤rafi konumu nedeniyle günefl 

enerjisi potansiyeli aç›s›ndan birçok ülkeye 

göre oldukça flansl› durumdad›r. Devlet 

Meteoroloji ‹flleri Genel Müdürlü¤ü’nde (DM‹) 

bulunan 1966-1982 y›llar›nda ölçülen günefllenme 

süresi ve ›fl›n›m fliddeti verilerine dayanarak E‹E 

taraf›ndan yap›lan çal›flmaya göre, Türkiye'nin 

ortalama y›ll›k toplam günefllenme süresinin 

2640 saat (günlük toplam 7,2 saat), y›ll›k ortalama 

toplam ›fl›n›m fliddetinin 1311 kWh/m 2 (günlük 

toplam 3,6 kWh/ m 2 ) oldu¤u tespit edilmifltir. 

Bu çal›flmay› takiben, 2008 y›l›nda Türkiye’nin 

günefl enerjisi potansiyeli atlas› (GEPA) çal›flmas› 

tamamlanarak, sonuçlar›n tematik harita görüntüleri 

EIE web sitesinde yay›nlanm›flt›r. Güncellenmifl 

ölçümlerin sonucunda, yatay yüzeye gelen 

ortalama günlük radyasyon de¤eri 4,17 kWh/ m 2 

ve y›ll›k ortalama günefllenme süresi de 2740 saat 

olarak hesaplanm›flt›r. 

Bu çal›flmada ›fl›n›m fliddeti topo¤rafyaya göre sabit 

y›ll›k metrekare bafl›na 1.650 kWh ‘ten fazla olan 

yerler en iyi alanlar olarak kabul edilmektedir. 

GEPA verilerine göre yap›lan çal›flmada, Türkiye'de 

toplam 4.600 km 2 günefl enerjisi yat›r›mlar›na 

uygun kullan›labilir alan belirlendi¤i EPDK 

yetkililileri taraf›ndan bildirilmifltir. 

Modern bir elektrik santralinin verimi % 40’›n alt›ndad›r. Hem elektrik hem de ›s› üreten bir santralin toplam verimi ise % 70’in üzerine ç›kabilmektedir. 



Türkiye Global Radyasyon De¤erleri (KWh/m 2 -gün) 

Türkiye Günefllenme Süreleri (Saat) 

Türkiye PV Tipi-Alan-Üretilebilecek Enerji (KWh-Y›l) 

Danimarka’daki, saman dahil her fleyi yakan Avedore Santral› % 94 verime ulaflm›flt›r. Çevresindeki 80.000 evin elektri¤ini sa¤larken 110.000 evi de ›s›tabilmektedir. 

24 

Ayn› çal›flmada Türkiye’nin günefl enerjisi ile 

elektrik üretecek teknik potansiyelinin y›ll›k 

380 milyar oldu¤u tespit edilmifltir. Türkiye’nin 

teknik günefl enerjisi potansiyeli ile bugüne kadar 

iflletmeye geçirilen kapasite aras›ndaki büyük 

farkl›l›k di¤er tüm yenilenebilir enerji kaynaklar› 

için de ne yaz›k ki söz konusudur. 

Türkiye'nin Ayl›k Ortalama Günefl 

Enerjisi Potansiyeli 

Aylar Ayl›k Toplam Günefl Enerjisi Günefllenme 

Süresi 

(Kcal/cm 2 -ay) (kWh/m 2 -ay) (Saat/ay) 

Ocak 4,45 51,75 103,0 

fiubat 5,44 63,27 115,0 

Mart 8,31 96,65 165,0 

Nisan 10,51 122,23 197,0 

May›s 13,23 153,86 273,0 

Haziran 14,51 168,75 325,0 

Temmuz 15,08 175,38 365,0 

A¤ustos 13,62 158,40 343,0 

Eylül 10,60 123,28 280,0 

Ekim 7,73 89,90 214,0 

Kas›m 5,23 60,82 157,0 

Aral›k 4,03 46,87 103,0 

Toplam 112,74 1311 2640 

Ortalama 308,0 3,6 7,2 

cal/cm 2 -gün kWh/m 2 -gün saat/gün 

Kaynak: E‹E web sitesi 

Y›ll›k Toplam Günefl Enerjisi Potansiyelinin 

Bölgelere Göre Da¤›l›m› 

Bölge Toplam Günefl Günefllenme 

Enerjisi süresi 

(kWh/m 2 -y›l) (Saat/y›l) 

G.Do¤u Anadolu 1460 2993 

Akdeniz 1390 2956 

Do¤u Anadolu 1365 2664 

‹ç Anadolu 1314 2628 

Ege 1304 2738 

Marmara 1168 2409 

Karadeniz 1120 1971 

Kaynak: E‹E web sitesi 



Günefl Enerjisinde Yasal 

Düzenleme Örnekleri 

Baflta Avrupa Birli¤i olmak üzere birçok 

devlet yenilenebilir enerji kaynaklar›n› 

gelifltirmek ve teflvik etmek için çeflitli 

önlemler almakta ve hedefler koymaktad›r. 

Avrupa Birli¤i; 

• 2020 y›l›nda tüketilen enerjinin % 20’sinin 

temiz enerji kaynaklar›ndan sa¤lanmas›, 

• 2020 y›l›nda tüm petrol ve dizel tüketiminin 

% 10'unun biyoyak›tlardan elde edilmesi, 

• 2020 y›l›nda tüketilen elektri¤in % 34'ünün 

temiz enerji kaynaklar›ndan üretilmesi, 

• 2020 y›l›nda ›s› üretiminin % 25’inin temiz 

enerji arac›l›¤›yla sa¤lanmas› konusunda 

mutabakata vard›. 

Bu hedeflere ulafl›lmas›, % 17 oran›nda CO 2 

azalt›m›, 443 milyar Avro de¤erinde yeni yat›r›m, 

115 milyar Avro yak›t bedelinden tasarruf, yaklafl›k 

300 milyar Avro'luk d›flsal maliyetten tasarruf ve 

2 milyon tam zamanl› yeni ifl yarat›lmas› anlam›na 

gelecektir. Her ülkede bu hedeflere ulaflmak için 

de¤iflik ekonomik modeller uygulanmaktad›r. 

Örne¤in, Almanya’n›n güneflli bir ülke olmamas›na 

ra¤men sistemin geliflmesi için dinamik bir pazar 

yaratma çabas› ve geliflmekte olan PV endüstrisi 

birçok insan› flafl›rtmaktad›r. Peki, bu nas›l 

gerçeklefliyor? Geçmiflten beri birçok farkl› 

program birçok farkl› ülkede uyguland› fakat 

hiçbiri bu kadar k›sa sürede Almanya’n›n 

“flebekeye elektrik sat›fl› modeli” kadar baflar›l› 

Elektri¤in da¤›t›m› s›ras›nda hatlarda oluflan ›s›nma; dünya genelinde 1,3 terawatt saat karfl›l›¤› olan 60 milyar dolar kayba ve 700 milyon ton sera gaz›na neden olmaktad›r. 



olamad›. Günefl enerjisinde bir köfle tafl› görevi 

üstlenen “Almanya modeli” Avrupa Fotovoltaik 

Endüstrisi Birli¤i taraf›ndan günefl elektri¤inin 

geliflmesi için bir strateji olarak kullan›lmaktad›r. 

“fiebekeye elektrik sat›fl› modeli” günefl elektri¤i 

üreticilerine; 

• Günefl enerjisini kullanarak ürettikleri elektri¤i 

tekrar flehir flebekesine sat›fl hakk›, 

• Üretilen her kWh bafl›na fosil ya da nükleer 

kaynaklardan elde edilmifl elektri¤e göre 

ücretlendirmede birinci önceli¤e sahip olma, 

• Belirli bir zaman diliminde teflvik fiyat 

tarifesinden yararlanma avantajlar› 

sa¤lamaktad›r. 

Geçmiflte, günefl elektri¤ini teflvik için birçok 

program devlet bütçesi taraf›ndan finanse 

edilmekteydi. Fakat devletin bütçesinde azalma 

yafland›¤›nda program›n da kesilmesi bu 

mekanizman›n en büyük dezavantaj›n› 

oluflturuyordu. Bu nedenle, baz› modeller 

tamamen farkl› bir yaklafl›m içeriyor. 2008 y›l›nda 

Almanya’da, yeni kurulmufl PV sistemlerden elde 

edilen günefl elektri¤i, sistemin büyüklü¤üne ve 

tipine ba¤l› olarak 0,35 ile 0,47 Avro/kWh 

aras›nda vergilendirilmekteydi. Elektrik 

kullan›c›lar›n›n düzenli elektrik faturalar› sayesinde 

vergilendirmede ekstra ücretlere geçilebildi ve 

sistem eflit bir flekilde yay›ld›. Bu sayede, devlet 

ekonomisinden ba¤›ms›z olarak program›n 

geliflmesi sa¤lanabildi ve her elektrik kullan›c›s› 

taraf›ndan ödenen ekstra ücretler ulusal elektrik 

portföyündeki yenilenebilir enerji pay›n› art›rd›. 

Almanya’da güneflten üretilen elektri¤in ekstra 

fiyat vergilendirmesi, her ev için ayl›k 1,25 

Euro’dur. Sonuç olarak, bütün elektrik kullan›c›lar›, 

ulusal elektrik arz› a¤›n›n fosil kaynaklar› 

kullanmadan, sürdürülebilir ve ba¤›ms›z bir flekilde 

tekrar yap›land›r›lmas›na katk›da bulunmaktad›r. 

Bu teknoloji, piyasada tan›t›lmaya baflland›¤›ndan 

beri günefl elektri¤inin fiyat› tutarl› olarak 

düflmektedir. Buna ra¤men, baz›lar› halen günefl 

26 

elektri¤inin flebekeyi besleyebilecek yeterlilikte 

olamayaca¤›n› ve bu yüzden fosil kaynaklardan 

elde edilen elektrikle yar›flamayaca¤›n› 

savunmaktad›r. Fosil yak›tlar›n fiyatlar›ndaki art›fla 

ra¤men günefl elektri¤inin fiyat›n›n güçlü bir 

ivmeyle düflmesinin sürdürülebilmesi önemlidir. 

Bu nedenlerden dolay› “Almanya sistemi” 

sayesinde, PV sistemlerinin kurulum maliyeti y›ll›k 

% 5 oran›nda azalmaktad›r. 2009’dan itibaren bu 

indirim oranlar›n›n % 8-10 aras›nda artaca¤› 

savunulmaktad›r. 20 y›l›n› tamamlayana kadar, 

flebeke ba¤lant›l› PV sistemine ayn› vergilendirme 

sistemi uygulanmaktad›r. 

Sistemin süreklili¤i için “flebekeye elektrik sat›fl›” 

modelinin devaml›l›¤› yasalarla garanti alt›na 

al›nmakta ve tüketici bankalar›yla finansal 

güvenli¤i sa¤lanmaktad›r. Bu garanti süreleri, 

Almanya’da 20 y›l olarak belirlenmifltir. Bu, bazen 

bankalar› “flebekeye elektrik sat›fl›” modeline dahil 

edene ve PV sistemlerle tan›nmas›n› sa¤layana 

kadar sürmektedir. 

Almanya: Avrupa Toplulu¤u’na üye ülkeler 

aras›nda rüzgâr, günefl enerjisi, biyoyak›t kullan›m› 

ve solar termal uygulamalar› konusunda lider 

konumdad›r. Geçmifli 1990’lara dayanan teflvik 

politikalar› sayesinde temiz enerji kaynaklar›n›n 

tercih edilmesi hem cazip hem de ekonomiktir. 

Yenilenebilir enerjilere verilen al›m garantisi, 

sektöre sunulan teflvikler ve vergi indirimleri 

dinamik bir temiz enerji pazar›n›n oluflmas›nda 

etkili olan baflar›l› karma politikalard›r. Özellikle de 

Yenilenebilir Enerji Kaynaklar› Kanunu (EEG) 

kapsam›nda, pazara yönelik ve temiz enerji 

kullan›m›n› gelifltirme amaçl› teflvikleri içeren ve 

yukar›da bahsi geçen program, bu kaynaklar›n 

kullan›m›na ivme kazand›ran ana faktör kabul 

edilmifl ve pek çok ülkede bu kanunun temel 

özellikleri örnek al›nm›flt›r. 2007 Haziran’›nda, 

Alman Parlamentosu, EEG’nin yükümlülüklerini 

düzeltmeye ve 2009’dan itibaren uygulanmak 

üzere y›ll›k indirim oranlar›n› art›rmaya karar 

vermifltir. 

Dünyada kullan›lan tüm enerjinin % 17’si ayd›nlatma amaçl› tüketiliyor.Yüksek verimli ampuller 8 kat fazla ayd›nlat›yor ve 29 kat daha uzun ömürlü. 



Almanya’n›n 2007 y›l›n›n sonunda toplam kurulu 

PV sisteminin kümülatif gücü 3,8 GW de¤erine 

ulaflm›fl durumdayd›. Bunun 1100 MW’l›k k›sm› 

2007’de devreye girdi. Almanya, bu rakamlarla 

küresel kurulumun yar›s›na sahiptir. 2007 y›l›nda 

PV sistemlerinin % 30’u konutlara (110 kW), 

% 53’ü çiftliklere, kamu yap›lar›na ve ticari 

iflletmelere kuruldu (10-100 kW). % 7‘lik k›sm› çok 

genifl ticari çat› sistemlerine (100 kW’tan büyük) ve 

% 10’luk k›sm› da çok genifl arazilere monte 

edilmifltir. % 0,6’l›k k›sm› da zaten uzun y›llard›r 

elektri¤ini güneflten sa¤layan k›s›md›r. 

Alman hükümeti taraf›ndan 2007 y›l›n›n 

sonlar›nda uyarlanan Enerji ve ‹klim Entegre 

Program›’n›n özünde de yenilenebilir enerji ve 

enerjinin verimli kullan›m› yer al›r. Birkaç aflamadan 

oluflan bu iklim program›n›n amac›, ekonomik 

kalk›nmay› karbon sal›m›n› azaltarak ilerletmek, 

enerji verimlili¤ini gözle görülür biçimde art›rmak 

ve güvenilir enerji kaynaklar›n› garanti alt›na almak 

olarak belirlenmifltir. Bu iklim paketi, CO 2 

emisyonlar›n› 2020 y›l›na kadar 1990’lardaki 

seviyesinden % 40 oran›nda azaltmay› taahhüt 

etmektedir. Bu taahhüt, Almanya’y› uluslararas› 

liderler kurulunda en üst noktaya tafl›m›flt›r. 

Bu kadar somut ve azimli bir programa sahip, 

endüstriyel geliflimini tamamlam›fl baflka bir ülke 

yoktur. 

Ayr›ca, Yenilenebilir Enerji Kanunu ile 5 kW’tan 

küçük kapasiteli tesisler için 50.62 Euro 

Cent/kWh al›fl fiyat› garantisi verilmektedir. 

‹spanya: ‹spanya’da, 2000-2010 Yenilenebilir 

Enerji Eylem Plan› çerçevesinde yenilenebilir enerji 

kaynaklar›n›n teflviki ve önündeki engellerin 

kald›r›lmas›na yönelik bakanl›klar aras› bir 

komisyon kurulmufltur. Ulusal bazda bir 

“flebekeye elektrik sat›fl›” modeli bulunmakta ve 

bu da her y›l 2 MW’l›k bir büyüme ile flebeke 

elektri¤ini besleme avantaj› sa¤lamaktad›r. 

‹spanya, “2011-2020 Yenilenebilir Enerji Plan›” 

için 2009’da gerçeklefltirilmek üzere ciddi 

Tasarruf ampulleri üretmek için kurulacak bir fabrika 7,5-10 milyon dolara mal olur. 

hedefler belirlemifl durumdad›r. Toplam kurulu 

PV gücünün % 95’inin 2007 y›l›nda infla edilmifl 

olmas› da hedeflerine olan inanc› art›rmaktad›r. 

Di¤er bir önemli çal›flmalar› ise, yüzeye monte ve 

çat› sistemlerinin yan›nda gelifltirdi¤i BIPV (yap›ya 

entegre PV) sistemidir. Bu sistem sayesinde, 

konut sektörüne üretim sa¤layacak küçük PV 

kurulumcular da desteklenecek ve büyük üretim 

santrallerine karfl› oluflacak sosyal tepki de 

azalt›lm›fl olacakt›r. Ayr›ca, evlerdeki s›cak suyun 

% 30 ile % 70 aras›nda güneflten sa¤lanmas› 

beklenmektedir. 

Günefl enerjisinden elektrik üretimine iyi bir 

örnek olarak, Seville flehrinin bat›s›nda yer alan 

yo¤unlaflt›r›c› termik günefl santrali verilebilir. 

Santralin geliflmifl teknolojisi sayesinde 2013 

y›l›na kadar 300 MW’l›k kurulu güce ulafl›lmas› 

planlanmaktad›r. Bu santrali kuran flirkete 

5 milyon Avro de¤erinde yat›r›m deste¤i 

sa¤lanm›flt›r. ‹spanya, 2004 y›l›nda düzenledi¤i 

27 Euro Cent/kWh’lik al›m garantili teflvik 

tarifesiyle, 50 MW kadar kurulu gücü olan 

yo¤unlaflt›r›c› termal günefl santrallerinden 

üretilen elektri¤e dünyada ilk destek veren ülke 

olmufltur. Bu oran, 25 sene boyunca ödenecek ve 

her y›l enflasyon yüzdesinin % 1 eksi¤i kadar da 

artacakt›r. 

‹talya: 20 sene için 3646 Euro Cent/ kWh 

aras›nda sabit bir teflvik sa¤l›yor ve bina 

planlar›nda 2009 y›l›ndan itibaren yenilenebilir 

enerji kaynaklar›n›n entegre edilmesini flart 

kofluyor. Bu flarta göre, ev bafl›na en az 1 kWp ve 

100 m 2 ’den az yer kaplayan endüstriyel binalar›n 

da en az 5 kWp enerji üretmesi bekleniyor. 

Ayr›ca, normalde % 20 olan KDV oranlar›nda 

günefl enerjisi sistemleri için % 50 indirim 

yap›lm›flt›r. Ayr›ca ‹talyan hükümeti do¤al gaz 

flirketlerinin, cirolar›n›n % 2’si ile % 3’ü oran›n› 

yenilenebilir enerji üretimine ay›rmalar›n›n zorunlu 

k›lmaktad›r. “fiebekeye elektrik sat›fl›nda” geri 

ödemeler GSE (Gestore dei Servizi Elettrici) 



taraf›ndan yap›lmaktad›r. Ekonomi Bakanl›¤›, 

2010 y›l›ndan sonra uygulanmak üzere, yeni 

tarife yasalar›yla ilgili çal›flmaktad›r. Bu yeni 

yasaya göre, okul ve kamu yap›lar›nda kullan›m, 

nüfusu 5.000’den küçük belediyelerde kullan›m, 

k›rsalda kullan›lan konut entegre PV sistemleri ve 

konutlara entegre asbestos çat› uygulamalar› ile 

“flebekeye elektrik sat›fl” modeli uygulamas›n›n 

% 5 oran›nda artmas› sa¤lanacakt›r. 

Fransa: 2011 y›l› hedefi, 1.1 GW’l›k kümülatif 

kurulum kapasitesidir. 2020’ye kadar da bu 

rakam› 5,4 GW’l›k kapasiteye ulaflt›rmay› 

hedeflemektedir. Fransa’n›n 2008 y›l› 

çal›flmalar›ndan sonra “flebekeye elektrik sat›fl›” 

modeli, konut sektöründe yap›ya entegre 

sistemler (BIPV) için 57 Euro Cent/kWh, di¤er 

sistemler için 31 Euro Cent’lik ödeme fleklinde 

tan›mland›. Yar› entegre sistemler için de di¤er 

ülkelerden farkl› olarak “flebekeye elektrik sat›fl” 

modeli gelifltirildi. Ayr›ca, 2009 Aral›k ay›na kadar 

bireylerin donan›m maliyetlerindeki vergilere 

% 50 muafiyet getirilmifltir. Bununla birlikte, 

%19,6 olan KDV oran› da 2010 y›l› sonuna kadar 

% 5,5 olarak azalt›ld›. 

Yunanistan: Yenilenebilir enerji kaynaklar› 

kullan›larak üretilen elektri¤e 40-50 Euro 

Cent/kWh aras›nda teflvik vermektedir. Üstelik 

ulusal yat›r›m kanununa göre, bu alandaki 

yat›r›mc›lara % 20-40 aras›nda hibe deste¤i 

sa¤lanmaktad›r. Kurulum maliyetlerinin % 20’si 

gelir vergisinden düflülebilmektedir. fiebeke 

ba¤lant›s› olmayan ada sistemlerinde de 

maliyetlerin % 20’sinden muafiyet söz 

konusudur. 

Portekiz: Günefl enerjisi uygulamalar›nda 5 

kW’tan büyük tesisler için 28,4 Euro Cent/kWh, 

küçükler için ise 49,9 Euro Cent/kWh destek 

sa¤lamaktad›r. 2005 y›l›ndan bu yana, yat›r›m 

maliyetlerinin % 30’u gelir vergisinden 

düflülmektedir. 

Amerika: ABD’de PV pazar›, 2007’de % 48’lik 

bir büyüme yaflad› ve toplam kurulum 190 

MW’›n üzerinde gerçekleflerek toplam kapasite 

750 MW de¤erine ulaflt›. Kaliforniya, % 60’l›k 

de¤erle hala liderli¤ini sürdürmekle beraber, 

di¤er eyaletlerde de % 83’lük bir art›fl söz 

konusudur. 

Baz› eyaletlerde gayet kuvvetli Yenilenebilir 

Portfolyo Standartlar› (RPS) kanunlar› kabul edilip 

varolan RPS programlar› daha fazla günefl 

enerjisini teflvik eder biçimde optimize edilmifl 

olsa da federal düzeyde haberler pek de iç aç›c› 

de¤ildi. Özellikle de 2007’de kongreden 

geçmeyen bir günefl Yat›r›m Vergisi Kredisi, 

pazar› bir belirsizlikle karfl› karfl›ya b›rakt›. Neyse 

ki, 2008’de sonlanmas› gereken Yat›r›m Vergisi 

Kredisi’nin (ITC) 8 y›l daha uzat›lmas› yat›r›mc›ya 

büyük rahatl›k sa¤lad›. Bu uzatman›n sonucunda, 

hem konutlar hem de ticari uygulamalar % 

30’luk vergi kredisinden yararlanabilecek ve 

günefl enerjisinden elektrik üreten konutlara 

getirilen 2000 dolarl›k bütçe limiti yeni 

konutlarda kald›r›lm›fl olacak. Da¤›t›m 

flirketlerinin bu krediden yararlanmas›n› 

engelleyen madde de yürürlükten kalkm›fl oldu. 

ITC sayesinde, toplam gücün gelecek 5 y›l için 

y›ll›k % 65’lik art›flla 2013’te 10 GW’a ulaflmas› 

bekleniyor. Solar Amerika Giriflimi, PV 

fiyatlar›ndaki düflüflle paralel olarak, 2015 

hedeflerinin geleneksel kaynaklarla fiyat birli¤i 

sa¤lamak oldu¤unu belirtmektedir. 

ABD, PV pazar›nda ince film teknolojisi ile büyük 

geliflme göstermekte ve dünya liderli¤ini elinde 

tutmaktad›r. Baz› yasalar ve teflvikler eyalet 

baz›nda da de¤ifliklik göstermekle beraber 

genelde günefl sistemleri kurmak isteyenlere 

yat›r›m deste¤i sa¤lanmaktad›r. 

Japonya: Japonya’n›n PV sektörünü ilgilendiren 

enerji politikalar› 2002 y›l›nda uygulanmaya 

bafllanan ‘Enerji Politikas› Üzerine Temel Yasa’ 

kapsam›nda yer almaktad›r. Bu yasa, 3 temel 

Toyota’n›n öncülük etti¤i teknolojide frenin yaratt›¤› sürtünme kuvvetiyle düflük h›zlarda benzin devreden ç›k›yor ve hibrit motor kendi üretti¤i enerjiyi kullan›yor. 

28 



prensibi flart koflmaktad›r; kararl› bir tedarik 

süreci, çevresel uygunluk ve pazar 

mekanizmalar›n›n kullan›m›d›r. 

1994-2006 aras›nda 12 y›l boyunca Japon 

devleti, hanelerde günefl enerjisi kaynakl› elektrik 

kullan›lmas›n› özendirmek amac›yla, gerekli 

yat›r›m›n yar›s›n› sübvansiyon olarak sa¤lam›flt›r. 

2006 mali y›l›n›n sonunda, yaklafl›k 350.000 

konutta toplam kurulu güç 1,277 MW’a 

ulaflm›flt›r. Ancak, son y›llarda gerekli donan›m 

maliyeti azald›¤› için sübvansiyona gerek 

kalmam›flt›r. Ve evlerde de günefl kaynakl› enerji 

kullan›m› giderek yay›lmaktad›r. 

Japon hükümeti taraf›ndan, “Temel Enerji 

Plan›”n›n 2007’den itibaren gelecek 10 y›l› 

kapsamas› öngörüldü. Bu plan›n ana direkleri 

afla¤›daki maddelerden oluflmaktad›r; 

• fosil yak›tlar›n sabit arz›n› savunan diplomasi 

kaynaklar›na karfl› politikalar, 

• enerji koruma stratejilerinin art›r›lmas› ve 

küresel iklim de¤iflikli¤ini engelleyecek 

uluslararas› çerçeve çal›flmalar›n›n 

oluflturulmas›, 

• teknolojik yeterlili¤in güçlendirilmesi. 

Japonya'da günefl enerjisinin elektrik 

üretimindeki pay›, flimdilik sadece % 0,1 

düzeyindedir; fakat 2030 y›l›nda bu pay % 10'u 

bulacakt›r. Günefl enerjisinden üretilen elektri¤in 

maliyetinin önümüzdeki 5 y›l içinde di¤er enerji 

kaynaklar›ndan elde edilen elektrikle rekabet 

edebilecek düzeye gelmesi beklenmektedir. 

RPS (Yenilenebilir Portfolyo Standartlar›) 

Kanunlar›, da¤›t›m flirketleri taraf›ndan da yeni 

enerjinin kullan›lmas›n› zorunlu k›lmak için, 

hükümet taraf›ndan tekrar gözden geçirildi ve 

2011-2014 y›llar› aras› için yeni hedefler 

belirlendi. Son hedef, y›ll›k toplam 950 milyon 

kWh’lik bir art›flla 2014 sonunda 16 milyon 

kWh’lik toplam kurulu güce ulaflmak olarak 

belirlendi. Bunlar›n yan›nda, 2050 y›l›nda sera gaz› 

emisyonunu flimdiki de¤erlerin yar›s›na indirme 

hedefini uygulamak için “Cool Earth 50” Enerji 

‹novasyonu Teknoloji Plan› hayata geçirildi. 

Bu plan›n önemli bir aya¤› olan “Yenilikçi PV 

Teknolojileri” çal›flmalar› ile % 10-15’lerde olan 

günefl hücrelerinin verimlili¤inin % 40’lara 

ç›kar›lmas› ve flimdiki fiyat› 46 Yen/kWh olan 

hücrelerin fiyatlar›n› 7 Yen/kWh de¤erine 

düflürülmesi için çal›fl›lmaktad›r. 

Çin: 2007 y›l› sonunda Çin’deki kurulu PV gücü 

100 MW’a ulaflm›flt›r. Bunun % 6’s› flebekeye 

ba¤l›, geri kalan› ise k›rsal sistemlerdir. 2010 y›l› 

için hedef, 300 MW’l›k PV gücüdür. 2006 

Yenilenebilir Enerji Kanunu’na göre, hem binaya 

entegre sistemler hem de büyük boyutlu çöl 

santralleri için teflvikler sa¤lanacakt›r. K›rsal 

uygulamalar için ilk yat›r›m maliyeti hükümet 

taraf›ndan karfl›lanacak ve elektrik üretiminden 

sa¤lanan geliri aflan iflletme ile bak›m maliyetleri 

ulusal elektrik da¤›t›m flebekesindeki tarife 

art›r›larak desteklenecektir. 

Güney Kore: 2007 y›l› sonunda Güney Kore’deki 

kurulu PV gücü 77,6 MW’a ulaflm›flt›r. Bunun 

42,9 MW’l›k k›sm› 2007 y›l›nda kurulmufltur. 

2012 y›l›nda ulafl›lmak istenen hedef, 1,3 GW 

olarak belirlenmifltir. 100.000 çat› program› 

kapsam›nda Kore PV pazar› h›zla geliflmifltir. 

Teflvik fiyatlar›, 30 kW’tan küçük sistemler için 

kWh bafl›na 711,25 KRW ve büyük sistemler için 

ise 677,38 KRW olarak belirlenmifltir. Bu tarifeler, 

3 kW’tan büyük uygulamalar için 15 y›ll›k garanti 

kapsam›na al›nm›flt›r. 

Bu program›n çat›s› alt›nda devlet, müstakil evler 

için toplam sistem fiyat›n›n % 60’›n› ve kiral›k 

daireler için ise % 100’ünü karfl›lamaktad›r. 

Ayr›ca, yeni bir programa göre, yeni yap›lan ve 

3000 m 2 ’den büyük devlet binalar›nda, toplam 

inflaat maliyetinin % 5’inin günefl panellerini de 

içeren yenilenebilir enerji harcamalar›na ayr›lmas› 

zorunludur. 

Hibrit motorlu araçta yak›t tüketimini % 50’ye kadar azaltmak mümkün. Orta boyutlu bir binek otomobil bu yolla 100 km’de sadece 3 lt benzin harc›yor. 



Yenilenebilir Enerji ve 

Türkiye’deki Yasal Düzenlemeler 

Avrupa Birli¤i ülkeleri, 2020 nihai hedefini 

belirledi: “Varolan toplam enerjideki pay› 

% 8,5 olan yenilenebilir enerjinin pay›n›, 

2020 tarihine kadar % 20’ye yükseltmek.” Yine 

toplam elektrik tüketiminin yaklafl›k % 35’ini, ›s› 

ihtiyac›n›n % 25’ini ve ulafl›m›n % 10’unu 

yenilenebilir kaynaklardan sa¤lamak ana hedefler 

30 

aras›nda s›ralanmaktad›r. Tüm bu rakamlardan 

güneflin pay›na düflen ise fotovoltaikler için 52.000 

MW olarak belirlendi. 

Dünyada yaflanan geliflmelerin paralelinde 

ülkemizde de 2003 y›l›ndan itibaren yenilenebilir 

enerji alan›nda çeflitli yasal düzenlemeler yap›lmaya 

baflland›. 10 May›s 2005 tarihinde kabul edilen 

Hat kay›plar›nda ve kaçaklarda dünya ortalamas› % 5,5-6 iken, bizde bu oran % 23’tür. Yani 4 kat› fazla! 



“Yenilenebilir Enerji Kaynaklar›n›n Elektrik Enerjisi 

Üretimi Amaçl› Kullan›m›na ‹liflkin” 5346 say›l› 

kanun, kimi çevreler taraf›ndan birçok Avrupa ve 

dünya ülkesinde uygulanan teflviklere göre yetersiz 

bulunsa da bu alana ilgi duyan yat›r›mc› ve 

üreticilere çeflitli teflvikler sunmaktad›r. Bu kanun 

metninin tamam› 18 May›s 2005 tarihinde 

yay›nlanan 25819 say›l› Resmi Gazete’den 

ulafl›labilir. 

Gerek uluslararas› birtak›m sözleflmeler nedeniyle 

gerekse geleneksel enerji kayna¤›n›n azalmas› ve 

ters orant›l› olarak enerji ihtiyac›n›n artmas› 

nedeniyle bu alanda çok h›zl› geliflmeler 

yaflanmaktad›r. Bu yasan›n yat›r›mc›ya ve üreticiye 

sa¤lad›¤› avantajlar afla¤›da s›ralanmaktad›r. 

Fakat yaflanan h›zl› geliflmeler nedeniyle yasal 

düzenlemeler sürekli olarak güncellenmektedir. 

5346 Say›l› Yenilenebilir Enerji Yasas› bu alanda 

yer alacak gerçek ya da tüzel kiflilere yat›r›m 

deste¤i sa¤lamakta ve devlet taraf›ndan sat›n 

al›nan elektrikte yenilenebilir enerji kaynaklar›ndan 

üretim yapan kiflilere öncelik tan›maktad›r. Fakat 

tüm bu avantajlara sahip olmak için kurumlar›n ya 

da kiflilerin EPDK taraf›ndan verilecek olan 

“Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesi”ne (YEK) sahip 

olmalar› gerekmektedir. Bu belge, iflletmede 

10 y›l›n› tamamlamam›fl tüzel kiflilerden, EPDK 

taraf›ndan belirlenen elektrik toptan sat›fl fiyat› 

üzerinden saptanan bir fiyatla elektrik sat›n al›m›n› 

sa¤lamaktad›r. 

Varolan yasa ile bu fiyat 5-5.5 Euro Cent/kWh 

karfl›l›¤› Türk Liras› olarak belirlenmekte fakat 

serbest piyasada 5.5 Euro Cent/kWh s›n›r›n›n 

üzerinde sat›fl imkân› bulan lisans sahibinin de bu 

olanaktan yararlanabilece¤i öngörülmektedir. 

Kas›m 2008 tarihinde düzenlenen yeni kanun 

teklifi ile yürürlükte olan yasada yer alan fiyatlar›n 

daha da art›r›lmas› öngörülmektedir. Örne¤in, 

Bakanl›k yetkilileri sivil toplum örgütlerinin ve 

sektör temsilcilerinin kat›ld›¤› toplant›larda en son 

rakam›n 25 Euro Cent/kWh olaca¤› konusunda 

bilgilendirme demeci vermifltir. 

Gerçek ya da tüzel kifliler taraf›ndan sadece kendi 

enerjisini karfl›lamak amac›yla kurulmufl ve en fazla 

1000 kW’l›k kurulu güce sahip tesislerin kesin 

projesi, planlamas›, master plan›, ön incelemesi 

veya ilk etüdü DS‹ veya E‹E taraf›ndan haz›rlanm›fl 

ise bu projeler için hizmet bedeli al›nmamaktad›r. 

Yasada, günefl pilleri ve odaklay›c›l› üniteler 

kullanan elektrik üretim sistemleri kapsam›ndaki 

ArGe ve imalat yat›r›mlar›n›n bu kapsama girdi¤i 

belirtilmektedir. 

31 Aral›k 2012 tarihine kadar devreye girecek bu 

tesislerden, ulafl›m yollar›ndan ve flebeke ba¤lant› 

noktas›na kadar olan enerji nakil hatlar›ndan, 

yat›r›m ve iflletme dönemlerinin ilk on y›l›nda izin, 

kira, irtifak hakk› ve kullanma izni bedellerine 

% 85 indirim uygulanmaktad›r. 

Son birkaç y›lda yaflanan geliflmeler yasa ile 

desteklenirken EPDK taraf›ndan May›s 2007 

tarihinde haz›rlanan ve yat›r›mc›lara yol gösterici 

nitelik tafl›yan “Yat›r›mc›n›n El Kitab›” raporunda 

yer alan destekler ise; 

• Yerli do¤al kaynaklar ile yenilenebilir enerji 

kaynaklar›na dayal› üretim tesisi kurmak üzere 

lisans baflvurusunda bulunan tüzel kiflilerden, 

lisans alma bedelinin % 1’i d›fl›nda kalan tutar 

tahsil edilmemektedir. 


kaynaklar›na dayal› üretim tesisleri için tesisin 

tamamlanma tarihinden itibaren ilk sekiz y›l 

süresince y›ll›k lisans bedeli al›nmamaktad›r. 


kaynaklar›na dayal› üretim tesislerine, TE‹Afi 

ve/veya da¤›t›m lisans› sahibi tüzel kifliler 

taraf›ndan, sisteme ba¤lant› yap›lmas›nda 

öncelik tan›nmaktad›r. 

• Perakende sat›fl lisans› sahibi tüzel kifliler, 

5 nükleer santral en az 25 milyar dolara mal olacak ve tüm tüketimimizin ancak % 3’ünü karfl›layacak. % 20 kayb› düflerseniz geriye yaln›zca % 2,4 kal›r. 



serbest olmayan tüketicilere sat›fl amac›yla 

yap›lan elektrik enerjisi al›mlar›nda, yenilenebilir 

enerji kaynaklar›na dayal› bir üretim tesisinde 

üretilen elektrik enerjisi sat›fl fiyat›, TEDAfi’›n 

sat›fl fiyat›ndan düflük veya eflit oldu¤u ve daha 

ucuz baflka bir tedarik kayna¤› bulunmad›¤› 

takdirde, öncelikli olarak, söz konusu 

yenilenebilir enerji kaynaklar›na dayal› üretim 

tesisinde üretilen elektrik enerjisini sat›n almakla 

yükümlü k›l›nm›flt›r. 

fleklinde s›ralanmaktad›r. 

Dünya ve AB ülkeleri karfl›laflt›rmalar› ve ülkemiz 

standartlar› gere¤i birçok sivil toplum örgütünün de 

belirtti¤i gibi madde 6(c)’ye göre sat›n al›nacak 

elektrik enerjisi için uygulanacak fiyat; her y›l için 

EPDK’n›n belirledi¤i bir önceki y›la ait ‘Türkiye 

Ortalama Elektrik Toptan Sat›fl Fiyat›’d›r. Biz, 

TemizDünya Ekoloji Derne¤i olarak, günefl 

enerjisinde 5 kW’a kadar olan bireysel kullan›m için 

bu fiyat›n 20 senelik al›m garantisi ile en az 0,25 

Euro Cent/ kWh olmas› gerekti¤ine inan›yoruz. 

fiu an günefl panellerinin ülkeye giriflinde ödenen 

KDV tutar› hala % 18’dir. Temiz enerji üretiminin 

yayg›nlaflmas› için at›labilecek en somut ad›m, bu 

oran›n % 1’e düflürülmesi ile gerçekleflir. 

9/7/2008 tarihli Resmi Gazete’de yay›nlanan 5784 

say›l› Kanun 3. maddesinde ‘Yenilenebilir enerji 

kaynaklar›na dayal›, kurulu gücü azami befl yüz 

kilovatl›k üretim tesisi ile mikro kojenerasyon tesisi 

kuran gerçek ve tüzel kifliler, lisans alma ve flirket 

kurma yükümlülü¤ünden muaft›r. Bu tüzel kiflilerin 

ihtiyaçlar›n›n üzerinde ürettikleri elektrik enerjisinin 

sisteme verilmesi halinde uygulanacak teknik ve 

mali usûl ve esaslar Kurum taraf›ndan ç›kart›lacak 

bir yönetmelikle belirlenir." cümleleri yer 

almaktad›r. Her ne kadar bu kanun maddesinde, 

gerçek kifliler de kapsamda görünüyorsa da, 

uygulama için haz›rlanmakta olan yönetmelik 

yaln›zca tüzel kiflileri kapsayacak gibi 

görünmektedir. Bu noktada kanun maddesindeki 

ifadelerde flöyle bir kar›fl›kl›k oldu¤u söylenebilir; 

tüzel kifliler için düzenlenecek kurallar gerçek 

kiflileri de kapsayacak m›, ya da gerçek kifliler için 

ayr› teknik ve mali duzenlemeler yap›lacak m› veya 

yap›lmayacak m› konular› bizim yorumlar›m›za 

göre çok aç›k de¤ildir. Bu hususun özellikle 

aç›kl›¤a kavuflmas› ve bireysel kullan›mla ilgili 

gerekli düzenlemelerin mümkün olan en k›sa 

zamanda yap›lmas› gereklidir. 

TemizDünya Ekoloji Derne¤i olarak yenilenebilir 

enerji kaynaklar›n›n yayg›n ve verimli kullan›m›, bu 

konudaki istihdam olanaklar›n›n art›r›lmas› ve 

‘Günefl Enerjisi’ sektörünün geliflimi için ilgili 

yasan›n belirtilen noktalarda revize edilmesi 

gerekti¤ini hat›rlat›r›z. 

*Sektörde yaflanan son hareketler, geçerli yasalar ve teflvikler özetlenmeye çal›fl›lm›flt›r. Daha güncel bilgiler için www.enerji.gov.tr, www.epdk.org.tr adreslerini ziyaret ediniz. 

32 


Fotovoltaikler


Fotovoltaik Hücre Nedir? 

Fotovoltaik hücre ya da günefl hücreleri, 

günefl ›fl›¤›n› do¤rudan elektrik enerjisine 

çeviren ve bu süreçte silikon, galyum 

arsenit, kadmiyum tellürid ya da bak›r indiyum 

diselenid gibi yar› iletkenleri kullanan ayg›tlard›r. 

Genelde, yüzeyleri kare, dikdörtgen veya daire 

fleklinde biçimlendirilen günefl hücrelerinin alanlar› 

100 / 156 / 243 cm 2 civar›nda, kal›nl›klar› ise 0,2- 

0,4 mm aras›ndad›r. 

En yayg›n olan›, kristal silikon yap›l› günefl 

hücresidir ve günümüzde günefl hücrelerinin 

% 99’u temelde silikondan yap›lm›flt›r. Silikon, 

oksijenden sonra dünyam›zda en çok bulunan 

34 

Günefl Ifl›¤› 

Fotonlar 

Ak›m 

N tipi silikon 

Ba¤lant› 

P tipi silikon 

Elektron ak›fl› 

Boflluk ak›fl› 

Yük 

2. elementtir. Asl›nda silikon, kimyasal element 

formunda de¤il, toprakta silikatlar halinde ve en 

yayg›n bilefli¤i SiO 2 olarak bulunur. Ayr›ca, kuartz 

ve ametist benzeri mineral çeflitlerinde de silikon 

vard›r. 

Günefl hücrelerinin çal›flma prensibini kristal silikon 

hücreyi ele alarak k›saca flöyle özetleyebiliriz. Her 

bir silikon atomu, en d›fl tabakas›nda 4 de¤erlik 

elektrona sahiptir ve komflu atomlar›n de¤erlik 

elektronlar›yla ba¤ kurup d›fl tabakay› 8 elektrona 

tamamlayarak soy gaz düzenine geçer. Güneflten 

gelen ›fl›k ya da ›s›n›n etkisiyle bu ba¤dan bir 

elektron kopabilir ve serbest olarak dolaflarak 

kristal örgüde bir boflluk yarat›r. Bu durum, tek 

bafl›na enerji yaratmak için yeterli de¤ildir ama 

silikona bir tarafta bor, di¤er tarafta da fosfor 

eklendi¤inde yani katk›lama yap›ld›¤›nda, 

bakt›¤›n›z yöne göre, ya elektron fazlal›¤› ya da 

Günefl hücrelerinin kullan›ld›¤› ilk uygulama Amerikan Vanguard uydusudur. 



1- Negatif elektrot 

2- Pozitif elektrot 

3- n tipi silikon 

4- p tipi silikon 

5- S›n›r tabakas› 

Günefl Hücresinin Yap›s› 

elektron eksikli¤i meydana gelecektir. Elektronikle 

ilgili olanlar›n transistörlerden de aflina olduklar› bu 

durum, P ve N tabakalar› ile gösterilir. Günefl ›fl›¤› 

hücreye düfltü¤ünde, protonlar fazla elektronlardan 

kurtulmaya çal›flacak ve yonga plakas›n›n iki 

yan›nda boflluklar› doldurmak isteyen elektron 

fazlal›klar› bir gerilim yaratacakt›r. Silikon hücrede 

bu gerilim fark›, yar›m volttan biraz daha azd›r. 

Yongan›n iki ucuna metalik ba¤lant› noktalar› 

eklenir. Bu noktalara dahili bir devre ba¤land›¤›nda 

elektronlar silikonun içinde hareket etmektense 

metal iletkenleri takip ederek devrede yol almay› 

tercih edecektir. Böylece, kapal› bir devre ve bu 

devreden geçen ak›m söz konusu olur. 

Günefl hücreleri, elektron pompas› gibi çal›fl›r ve 

enerji depolama yetenekleri yoktur. Ak›m miktar›n› 

art›rmak için ya daha büyük ve verimli hücreler 

kullanabiliriz ya da hücreleri daha fazla gün ›fl›¤›na 

maruz b›rakabiliriz. Yine de bir hücrenin 

büyüklü¤ünün, veriminin ve günefl ›fl›¤›na ne 

kadar toleransl› olabilece¤inin pratik s›n›rlar› vard›r. 

Günefl hücreleri, yap›lar›na ba¤l› olarak % 5 ile 

Günefl hücresinin temel ifllevi radyoaktif enerjiyi elektrik enerjisine dönüfltürmektir. 

% 20 aras›nda bir verimle günefl enerjisini elektrik 

enerjisine çevirebilir. 

Sonuçta, 0.5 Voltluk hücreler pratikte çok ifle 

yaramayaca¤›ndan, daha fazla gerilim elde etmek 

için hücreleri seri ba¤layarak fotovoltaik modülleri 

ya da günefl panellerini olufltururuz. ‹lk olarak, 

36 günefl hücresinin seri ba¤lanmas›ndan oluflmufl 

ve 17-18 Volt civar›nda gerilim üreten paneller, 

endüstri standard› olarak ortaya ç›km›flsa da, 

günümüzde 72 hücreli 24 Volt sa¤layan daha 

büyük paneller ve sistemler de kabul görmektedir. 

Bu paneller, ön yüzünde temperli cam ile arka 

yüzünde koruyucu ve suya dayan›kl› bir malzemeyle 

kaplanm›flt›r. Köfleler ve ba¤lant› noktalar› 

da tüm hava koflullar›na dayanacak flekilde 

yal›t›lm›fl ve s›zd›rmazl›k sa¤lanm›flt›r. 

Günefl enerjisini kullanan pek çok uygulamada tek 

bir panel yeterli olmayacakt›r. Bu yüzden, 

amac›m›za ve gerilim/ak›m gereksinimine ba¤l› 

olarak birkaç panel, seri veya paralel ba¤lanarak 

bir panel dizisi oluflturulur. Bir dizi, birkaç tane 

panelden oluflabilece¤i gibi binlerce hektarl›k alan› 

da kaplayabilir. 

Sonraki bölümlerde hem günefl hücresinin tarihini 

hem de farkl› tiplerdeki hücrelerle ilgili bilgileri 

bulabilirsiniz. 



Fotovoltaiklerin Tarihçesi 

Fotovoltaik etkiyi ilk keflfeden, 1839 y›l›nda, 

19 yafl›ndaki Frans›z Fizikçi Edmund 

Bacquerel’dir. 1876 y›l›nda, William Grylls 

Adams ve ö¤rencisi Richard Evans Day, selenyum 

gibi kat› bir maddenin ›fl›¤a tutuldu¤unda elektrik 

üretti¤ini görmüfllerdi. Fakat, selenyum günefl 

hücreleri 5 Watt/m 2 enerji ürettikleri için yaln›zca 

% 0,5 verime sahipti. 1883 y›l›nda ise, Amerikal› 

Charles Fritts, selenyum maddesini alt›n ile kaplayarak 

%1 verimli ilk günefl hücresini imal etti. Bu 

icad› daha sonra kameralarda ›fl›k sensörü olarak 

kullan›ld›. Albert Einstein ise, ›fl›¤›n do¤as› ve 

fotoelektrik etkiyi çal›flt›¤› mekanizma teoremleri 

ile bu çal›flmalar› ilerleterek, 1905 y›l›nda Nobel 

ödülüne lay›k görüldü. Bu dönemde, yüksek 

maliyetleri ve düflük verimlilikleri yüzünden pek 

kullan›lmayan fotovoltaik hücreler, daha sonra Bell 

36 

Laboratuvarlar›’n›n 1930’lu y›llarda Russell Ohl 

taraf›ndan US2402662 numaral› ‘Ifl›¤a duyarl› alet’ 

ad› alt›ndaki patent baflvurusunun ard›ndan 

piyasaya girdi. 

Fotovoltaiklerin as›l keflfi, 1950’lerin bafl›nda Bell 

Laboratuvarlar›’nda transistör teknolojisinin yan 

ürünü olarak bafllad›. Daryl Chapin’in 

önderli¤indeki araflt›rma ekibi, Bell telefonlar›n›n 

ücra köflelerde çal›flabilmesi için, kurak ve nemli 

koflullarda çok güvenilir olmayan kuru akü 

teknolojilerinden farkl› yöntemler ararken rüzgâr 

ve termoelektrik güç kaynaklar›n› ele ald›. Kendisi 

de bir günefl enerjisi fanati¤i olan Chapin, II. 

Dünya Savafl› sonras›nda yak›t s›k›nt›s›na ba¤l› 

olarak geliflen pasif günefl tasar›mlar›na olan 

ilgisinden, fotovoltaik fikrinin incelenmesini önerdi. 

Çal›flmalar›n verim sorunlar› yüzünden sonlanmas› 

olas› iken Chapin’in ifl arkadafllar›ndan Calvin Fuller 

ve Gerald Phearson, silikonun kristal matriksine 

galyumdan katk›lar yaparak ve sonra da galyumca 

zengin bu matriksi s›cak lityum banyosuna 

dald›rarak iyi bir elektrik iletkeni olabilece¤ini 

keflfetti. Bunun üzerine Chapin, selenyumdan 

5 kat daha verimli silikon günefl hücresini üretme 

konusunda cesaretlendi. Her ne kadar teoride, 

günefl hücresinin tuttu¤u günefl enerjisinin 

% 25’ini elektri¤e çevirebilece¤ini hesaplad›ysa da 

hedefiyle ilgili daha ulafl›labilir bir oran olan 

% 6’da karar k›ld›. 

Baz› Hücre Üreticileri: Al-Afandi, BP Solar, Deutsche Cell, Ersol, Eurosolar, GPV, Kwazar JSC, Kyocera, Ever Q, Evergreen Solar, Sunways, Unisolar. 



Bu çal›flmalar sürerken RCA laboratuvarlar›ndan 

atom pilinin bulundu¤u keflfi haberi geldi¤inde, 

günefl ekibi herhangi bir yar› iletkenin temeli olan 

p-n ba¤lant›lar› için en uygun yeri ar›yordu. p-n 

ba¤lant›s› hücrenin üzerinde olunca iletkenli¤in 

artt›¤›n› farkeden ekip, bu ba¤lant›n›n kal›c› olarak 

sabitlendi¤i maddelerle deneylerine devam etti. 

Silikona arsenik ekleyip çok ince bir bor tabakas› 

ile kaplay›nca istenilen ba¤lant› sa¤land› ve 

% 6’l›k verime ulafl›ld›. 

1954’ün Nisan ay›nda, bu geliflme halka 

duyuruldu¤unda bir gazeteci flöyle yazm›flt›: 

‘Birbirine elektriksel olarak ba¤l› Bell günefl 

hücreleri metrekare bafl›na 42 Watt güç 

üretti. Oysa RCA flirketinin buldu¤u atom pili 

ancak 1 Watt’›n milyonda biri kadar enerji sa¤lad›.’ 

New York Times ise bu haberi, ‘‹nsano¤lunun en 

çok istedi¤i hayallerden biri gerçekleflti. Güneflin 

sonsuz enerjisini uygarl›k için kullanmaya bafllad›k.’ 

cümlesiyle duyurdu. ‹flte günefl devrimi böyle 

bafllad›. 

1950’lerin sonlar›na do¤ru fotovoltaik 

teknolojisinin yeryüzünde ilk kullan›ld›¤› alan, 

k›rsal iletiflim sistemleriydi. 1958’lerden beri ise 

neredeyse her uydu sisteminde ve uzay arac›nda 

güç üretimi için fotovoltaikler kullan›lmaktad›r. 

Günümüzde, Uluslararas› Uzay ‹stasyonu ve Mars 

Explorer ile Phoenix Mars Arac›, uzay deneylerinin 

sürebilmesi için gerekli elektri¤i sa¤layan 

fotovoltaiklerden elde ettikleri güce ba¤›ml›d›r. 

1970’lerde yaflanan petrol krizi ve Arap 

petrolüne konulan ambargo, özellikle Amerika’da 

fotovoltaikleri çok önemli bir konuma yükseltti. ‹lk 

kullan›lmaya bafllan›lmas›ndan bu yana, y›llard›r 

süren çal›flmalar fotovoltaiklerin üretiminde 

yenilikleri ve ürünlerde teknolojik geliflmeleri 

beraberinde getirdi. Bunun da en iyi yans›mas›, 

günefl sistemlerinin Watt bafl›na maliyetinin 

durmadan düflmesiydi. Dünya çap›nda gittikçe 

çarp›c› bir biçimde artan enerji maliyetlerine ve 

çevreye dair kayg›lara karfl›l›k, fotovoltaik 

sistemlerin hem üretimi hem de kullan›m› h›zla 

artmaktad›r. Tahminlere göre, hem fotovoltaik 

günefl uygulamalar› hem de di¤er yenilenebilir 

enerji kaynaklar›n›n kullan›m› artarak, enerji üretim 

ve tüketiminin büyük bir oran›n› oluflturacakt›r. 

Baz› Hücre Üreticileri: Maharishi, Mitsubishi, Motech, Photovoltech, Photowatt, Q-Cells, Sharp, RWE Schott Solar, Sanyo, Shell, Solartec,Solterra, Suntech. 



Hücre Yap›m Yöntemleri 

Kristal Silikon Hücreler: 

Kristal silikon hücrelerin en önemli ana 

maddesi silisyumdur. Silisyum, oksijenden 

sonra en bol bulunan element olmas›na 

ra¤men, saf kimyasal madde formunda bulunmaz 

ve silisyumun silikondioksit bilefli¤inden yüksek 

s›cakl›klar gerektiren proseslerle ayr›lmas› gerekir. 

Oluflan metalürjik silikonun safl›¤›, elektronik 

uygulamalar için yine yeterli olmad›¤›ndan kimyasal 

bir proses yard›m›yla safl›¤› art›r›l›r ve istenen safl›¤a 

ulafl›ld›¤›nda bu yüksek kalitedeki silikon, günefl 

hücreleri üretiminde kullan›l›r. 

Monokristal Hücreler 

En eski ve en pahal› üretim tekni¤ini içermesine 

ra¤men, varolan hücreler aras›nda ticari olarak en 

38 

Monokristal yap›l› 

Günefl Hücreleri Tipleri 

Kristal silikon hücreler 

Polikristal POWER hücreleri 

Polikristal bant hücreleri (EFG, 

string ribbon, dentriticweb) 

Polikristal ince film 

hücreler (Apex) 

Hücre Tipi 

‹nce film hücreler 

Polikristal yap›l› fiekilsiz silikon 

Bak›r-‹ndiyum Kadmiyum Tellürid 

diselenid CIS Hücreler CdTe 

Mikrokristal ve 

mikromorf 

DSSC 

Boyal› hücreler 

verimlileridir. Modüllerde verim, güneflten kabloya 

yaklafl›k olarak ortalama % 15 ile % 18 

aras›ndad›r. Laboratuvar koflullar›nda % 22’lik 

hücre verimlerine ulafl›lm›fl olsa da bunlar ticari 

olarak kullan›mda ekonomik olmayan de¤iflik 

bileflenlerin kullan›ld›¤› hücrelerdir. 

Yeryüzündeki uygulamalara uygun monokristal 

Monokristal Hücreler 

Fotovoltaik sistemlerin tesisindeki art›flta, % 44 ile Japonya birinci, AB ülkeleri özellikle Almanya y›ll›k % 43 art›flla ikinci s›radad›r. 



silikon üretiminde, potada çekme metodu olan, 

Czochralski metodu gelifltirilmifltir. Bu metotla, 

0,3 m çap›nda tek kristalli ve birkaç metre 

boyunda silindirler oluflturulabilir. Bu silindir saf 

kristaller sekizgen bir flekilde pahlan›r ve 0,3 mm 

kal›nl›¤›nda dilimlenir, yani silikon plakalar kesilir. 

Bu plakalar, halihaz›rda p katk›l›d›r ve n tabakas› 

da fosfor difüzyonuyla oluflturulur. Arka kontaklar 

da ba¤land›ktan sonra plakalar›n elektrik yollar› 

oluflur ve ön yüzey de antireflektif yüzeyle 

kaplan›nca hücrelerin üretimi tamamlanm›fl olur. 

Bu metot, transistörler ve entegre devrelerin 

üretiminde de kullan›ld›¤› için geliflmifl, verimli ve 

temiz bir üretim metodudur. 

Monokristallerin yap›lar› homojendir ve renkleri 

karakteristik olarak koyu maviden siyaha do¤ru 

de¤iflir. Pahlama miktar›na ba¤l› olarak yuvarlak, 

karemsi ya da kare fleklinde olabilirler. Daire olan 

hücreler üretimlerinde az kay›p söz konusu 

oldu¤undan ucuz olmalar›na karfl›n kullan›m 

alan›nda yaratt›klar› kay›p yüzünden standart 

panellerde tercih edilmezler. 

Polikristal Hücreler 

Bu teknikte, saf erimifl silikon, silindir ya da blok 

fleklinde kal›ba dökülür. Sonra, so¤utulan 400 mm 

x 400 mm boyutlar›nda ve 300 mm 

uzunlu¤undaki bu çoklu kristal yap›daki bloktan, 

Polikristal Hücreler 

plakalar dilimlenir. Monokristale k›yasla elektri¤e 

dönüfltürme verimlili¤i az miktarda düfler, fakat 

üretim metodundaki hassasiyet azald›¤› için 

maliyetler de düflüktür. Modül verimlili¤i, güneflten 

kabloya % 13 ile % 16 aras›ndad›r. Kristallerin 

büyüklü¤ü yaklafl›k 1 cm’dir ve koyu mavi yüzeyde 

aç›kça görülebilirler. Katk›lama ve montaj yukar›da 

aç›kland›¤› biçimdedir. 

Polikristal hücrelerin yap›lar› çok kristallidir ve ›fl›¤›n 

yans›mas›nda bu kristaller rahatl›kla görülebilir. 

Renkleri antireflektif kaplamayla mavi iken 

kaplamas›z gümüfli gri tonlar›ndad›r. 

‘Power’ Silikon Hücreleri 

Bu hücreler, ingot döküm sonucu üretilmifl 

polikristal plakalardan yap›l›r. Bunun yan› s›ra, 

mekanik flekillendirme ifllemlerinden de geçerler. 

Silikon plakalar›n ön ve arka yüzüne, h›zla dönen 

bir freze b›ça¤› yard›m›yla minik çukurlar ifllenir. 

‹fllenmifl bu parçalar dik aç›l› bir flekilde yerlefltirilir 

ve de kesiflme noktalar›nda küçük boflluklar 

oluflturulur. Bu boflluklar, hücrenin geçirgenli¤ini 

sa¤lar. Bu geçirgenlik, boflluklar›n büyüklü¤üne 

ba¤l› olarak % 0 ile % 30 aras›nda de¤iflir. 

Verimlilik, % 10 oran›nda geçirgen bir hücrede 

yine % 10 civar›ndad›r. fiekilleri 100 mm x 100 

mm boyutunda karedir. Renkleri polikristal 

hücrelerle ayn›d›r. 

Japonya’da 1990 y›l›ndan bafllayarak, y›ll›k % 43 art›flla 2010 y›l›na kadar 4820 MW e fotovoltaik sistemi kurulmufl olacakt›r. 



Anti Reflektif Uygulanm›fl Hücreler 

‘Ribbon Drawn’ (fierit Çekme) Silikon Hücreler 

Geleneksel hücre üretim metotlar›nda neredeyse 

hammaddenin yar›s› kesme ifllemleri s›ras›nda 

kayba u¤rar. Bu kayb› önlemek ve kullan›m› 

art›rmak için farkl› flerit çekme ifllemleri 

gelifltirilmifltir. Bu ifllemler, erimifl silikondan 

do¤rudan folyolar›n üretilmesini sa¤lar. Bu 

folyolar, istenen plaka kal›nl›¤›na sahiptir ve 

yaln›zca flerit parçalara ayr›lmas› için lazerle 

kesilirler. Bu teknikle daha az enerji ve malzeme 

harcan›r. Ayr›ca, ingot döküm ya da kristal çekme 

proseslerinden maliyet bak›m›ndan çok daha 

hesapl›d›r. Seri ve ticari üretim için afla¤›daki üç 

teknoloji gelifltirilmifltir. 

• Polikristal yap›l› EPG Silikon Hücreler 

Verimlilikleri % 14 olan ve dikdörtgen ya da 

kare yap›l› ortalama 0,28 mm kal›nl›¤›ndaki bu 

hücreler Edge-defined Film-fed Growth (EPG) 

adl› bir ifllem sonucunda üretilir. Renkleri 

mavidir. 

40 

• Polikristal yap›l› String Ribbon Silikon 

Hücreler 

Verimlilikleri % 12 olan dikdörtgen formda ve 

ortalama 0,3 mm kal›nl›¤›ndaki bu hücreler, 

EFG’lere benzeyen yap›s›yla mavi ya da gümüfli 

gri renge sahiptir. 

• Monokristal yap›l› DendriticWeb Silikon 

Hücreler 

Verimlilikleri % 13 olan ve dikdörtgen formda 

0,13 mm kal›nl›¤›ndaki hücrelerin yap›lar›, 

monokristal silikon hücreler gibi homojendir. 

Asl›nda yap›lar›, çift kristallidir. 

Polikristal yap›l› Apex Hücreler 

Apex hücreler, ince film teknolojisinin seri üretime 

haz›r kristal silikon için yap›lm›fl ilk uygulamalar›d›r. 

Silikon içeren iletken bir seramik substrat, kal›n 

silikon plakas›n›n yerine geçer ve seri bir prosesle 

0,03-0,1 mm kal›nl›kta ince bir polikristal yap›l› 

silikon filmle kaplan›r. Bu metotla, özellikleri 

bak›m›ndan geleneksel polikristal hücrelere 

benzeyen ama daha büyük ölçekli günefl hücreleri 

üretilir. Bu metot sayesinde, yüksek kalitedeki yar› 

iletkenlerin üretimi için daha düflük s›cakl›klar›n 

yeterli olmas› ve üretimin daha h›zl› gerçekleflmesi 

maliyet avantajlar› sa¤lamaktad›r. 

Bu hücrelerin verimlilikleri % 9,5 civar›ndad›r. 

Hücreler 208 mm x 208 mm boyutunda, kare 

biçiminde ve küçük kristallere sahip polikristal bir 

yap›dad›r. 

‹nce Film Hücreler 

1990’lardan itibaren günefl hücresi üretiminde 

ince film teknolojilerinin geliflimi çok önemli rol 

oynam›flt›r. Bu teknolojide, ço¤unlukla cam olan 

bir substrat›n üzerine, fotoaktif yar› iletkenler ince 

tabakalar halinde uygulan›r. Kullan›lan metotlar 

elektrolitik banyo ve katot tonlanmas› gibi 

kimyasal prosesleri içermektedir. Yar› iletken 

malzemeler olarak genelde flekilsiz silikon, bak›r 

indiyum diselenid (CIS) ve kadmiyum tellürid 

Dünyada hiçbir endüstri yok ki, ürününe 25 y›l garanti versin. Ne otomotiv sanayi ne de bilgisayar teknolojileri, bu iddial› sorumlulu¤u üstlenmez. 



(CdTe) kullan›l›r. Bu malzemelerin yüksek ›fl›k 

so¤urma yetene¤i yüzünden, günefl ›fl›¤›n› 

elektri¤e çevirmek için teoride 0,001 mm kal›nl›k 

bile yeterlidir. Ayr›ca, bu malzemeler farkl› 

atomlardan kaynakl› kirlili¤e daha toleransl›d›r ve 

yaln›zca 200-500 ºC aras› s›cakl›klarda üretim 

yap›labilir. Kristal silikon teknolojisiyle 

k›yasland›¤›nda, daha az kullan›lan hammadde ve 

enerjiye ra¤men daha makineleflmifl seri üretim ve 

daha fazla ç›kt› olanaklar› bu teknolojiyi cazip 

k›lmaktad›r. 

‹nce film hücreler, plaka boyutlar›yla s›n›rlanmaz ve 

teorik olarak substrat, istenilen boyutta kesilip yar› 

iletken malzemeyle kaplanabilir. Bununla 

birlikte, sadece eflit büyüklükteki hücreler, 

aralar›nda seri ba¤lanabileceklerinden, asimetrik 

bir form için elektriksel olarak verimli olan alan 

mümkün olan en büyük dikdörtgen aland›r. Bu 

alan›n d›fl›ndaki bölgeler elektriksel olarak aktif 

de¤ildir ama optik olarak aktif alandan ay›rt 

edilemez. 

Kristal silikon hücrelerden farkl›laflt›¤› bir di¤er 

nokta da iç ba¤lant›lar›d›r. Kristal hücrelerde, 

hücreler aras› ba¤lant› lehimle d›fltan sa¤lan›rken, 

ince film hücreler monolitik olarak yani içten 

yekpare birbirlerine ba¤lan›r. Hücreler, 

elektriksel olarak, birbirlerinden üretim 

safhas›ndaki flekilllendirme aflamalar›nda ayr›l›r ve 

birlefltirilir. Bu, hücrelerin aras›nda saydam 

oluklar›n oluflmas›na neden olur. Enerji verimini 

art›rmak için bu oluklar olabildi¤ince incedir ve 

ç›plak gözle görmek zordur. 

Elektrik ba¤lant›lar›, arka yüzeyde opak bir metal 

kaplamayla yarat›l›r. Ifl›¤› gören ön yüzeyde bu 

ifllev, saydam iletken oksit tabaka (TCO, 

transparent conductive oxide) denen ve ad›ndan 

da anlafl›ld›¤› üzere oldukça saydam ve iletken bir 

metal oksit tabakayla.sa¤lan›r. En çok kullan›lan 

metal oksitler, çinko oksit (ZnO), kalay oksit (SnO 2 ) 

Günefl panellerinin verimli çal›flma ömürleri 20-25 y›l aras›ndad›r. 

Power Hücreleri 

ve indiyum kalay oksit (ITO)’tir. 

‹nce film hücrelerin göreceli düflük verimliliklerine 

ra¤men enerji rand›man› baz› koflullarda kesinlikle 

dikkate de¤erdir. Yay›n›k ve az ›fl›k koflullar›nda, 

ayr›ca yüksek s›cakl›klarda performanslar› di¤er 

hücrelere göre daha iyidir. Bulutlu ve kapal› 

havalarda da enerji üretimine devam ederler. ‹nce 

uzun fleritler halindeki hücre flekilleri yüzünden 

gölgelenmeye karfl› daha az hassasiyet 

gösterirler. 

fiekilsiz (Amorf) Silikon Hücreler 

fiekilsiz silikon, düzenli bir kristal yap› oluflturmak 

yerine düzensiz bir a¤ oluflturur. Sonuç olarak, 

doyma noktas›na kadar hidrojen tutabilen aç›k 

ba¤lar meydana gelir. Bu hidrojene silikon, gaz 

halindeki silan›n (SiH 4) kimyasal buhar kaplama 

(CVD, chemical vapor disposition) ifllemiyle 

plazma reaktöründe üretilir. Katk›lama, 

ilgili maddeleri içeren gazlar›n kar›flt›r›lmas›yla 

gerçeklefltirilir. 



Amorf hücrelerin en büyük dezavantaj› düflük 

verimlilikleridir. Hatta, verimlilikleri kullan›mlar›n›n 

ilk 6 ile 12. aylar› aras›nda ›fl›¤a ba¤l› olarak sabit 

bir seviyede dura¤anlaflana kadar da azal›r. Bunu 

önlemek için istiflenmifl hücreler üretilmifltir. Bu 

hücrelerin her bölümü, spektrumdaki farkl› renk 

band›na göre optimize edilerek toplam verimlilik 

art›r›l›r. Üstelik, ›fl›¤a duyarl›l›k azalt›ld›¤› için ›fl›k 

kaynakl› y›pranma etkisi de azal›r. 

Hücrelerin flekilleri istenilen biçimde olabilir. 

Modüllerin stabil durumda verimlilikleri % 5 ile 

% 8 aras›nda de¤iflir. Standart modül boyutu, 

maksimum 0,77 m x 2,44 m olmakla beraber özel 

olarak 2 m x 3 m’lik modüller de üretilebilir. 

1-3 mm aras›ndaki substrat kal›nl›¤›na ek olarak 

yaklafl›k 0,001 mm’de amorf silikon kaplama 

kal›nl›¤› vard›r. Yap›lar› homojendir ve renkleri 

k›z›l›ms› kahverengiden siyaha do¤ru de¤iflir. 

Bak›r ‹ndiyum Diselenid (CIS) Hücreler 

Bu hücrelerin aktif yar› iletken malzemesi ad›ndan 

da anlafl›ld›¤› üzere bak›r indiyum seleniddir. Bu 

CIS bilefli¤i, s›kl›kla galyum ve sülfür ile alafl›m 

oluflturur. Hücreler üretilirken, cam substrat ilk 

olarak ince bir molibdenum tabakas›yla kaplanarak 

arka yüzey ba¤lant›s› oluflturulur. P tipi CIS 

so¤urucu tabaka ise vakumlu bir bölmede 

500 ºC s›cakl›kta arka arkaya bak›r, indiyum ve 

selenyumun buharlaflt›r›lmas›yla üretilir. 

CIS hücreler, flekilsiz hücrelerde oldu¤u gibi ›fl›¤a 

ba¤l› verim kayb›na u¤ramaz. Bununla beraber, 

s›cak ve nemli koflullarda kararl›l›k sorunlar› bafl 

gösterir. Bu nedenle, nemli ortamlarda yal›t›ma 

çok önem verilmelidir. CIS hücreler, flu anda en 

verimli ince film teknolojisidir. Seri üretimle birlikte, 

üretim maliyetlerinin kristal silikon hücrelerden 

hat›r› say›l›r oranda düflük olmas› beklenmektedir. 

Bir dezavantaj olara,k CdS tampon katman›nda 

kullan›lan kadmiyumdan vazgeçmek için daha 

fazla araflt›rma yap›lmas› gereklidir. Selenyum 

42 

miktar›, toplamda çok düflük olmas› nedeniyle, 

herhangi bir tehlike oluflturmaz. 

Modül verimlilikleri % 7,5 ile % 9,5 aras›ndad›r. 

fiekilleri istendi¤i gibi olabilir. Hücreler maksimum 

1,20 mm x 0,60 m 2 boyutundad›r. 3 mm substrat 

(sertlefltirilmemifl cam) ile 0,003 mm kaplama 

kal›nl›¤›na sahiptir. Homojen bir yap›lar› vard›r ve 

renkleri siyaht›r. 

Kadmiyum Tellürid (CdTe) Hücreler 

CdTe hücreler, cam substrat üzerine genellikle 

indiyum kalay oksit (ITO) gibi, saydam bir iletken 

tabakayla üretilir. Bu ön ba¤lant›, mümkün olan en 

ince n tipi bir CdS tabakas›yla kaplan›r. Daha sonra 

da p tipi CdTe so¤urucu tabakas› eklenir. Serigrafi, 

galvanizleme ya da sprey proliz gibi basit üretim 

metotlar› kullan›l›r. Büyük ölçekli modüller ve 

yüksek verimler, substrat›n buhar maddelerine çok 

yak›n tutuldu¤u buhar faz›nda kaplama 

prosesiyle elde edilir. Vakumlama iflleminde CdS ve 

CdTe tabakalar› yaklafl›k 700 ºC s›cakl›kta kaplan›r. 

CdS tabakas›, spektrumun mavi bölümündeki 

görünen ›fl›¤›n bir k›sm›n› so¤uran, pencere tabaka 

gibi çal›fl›r. Geri kalan ›fl›n›m›n aktif CdTe tabakaya 

geçmesini sa¤lar. 

CIS teknolojisinde oldu¤u gibi bu teknolojide de 

maliyetler seri üretimle düflmektedir. Burada da 

problem olan etken, pazar pay›n› ve pazarda 

kabuliyeti etkileyebilecek kadmiyum kaynakl› 

kirliliktir. CdTe, kirlilik yaratmayan kararl› bir 

bilefliktir. Yaln›zca, gaz faz›nda yani kapal› üretim 

koflullar›nda, sa¤l›k bak›m›ndan tehlike 

yaratabilecek riskli koflullar oluflmaktad›r. 

Modüllerin verimlilikleri % 6 ile % 9 aras›ndad›r. 

Hücrelerin flekilleri yine istendi¤i gibi olabilir. 

Hücreler, 3 mm substrat kal›nl›¤›na ek olarak 

0,008 mm kaplama kal›nl›¤›na sahiptir. Maksimum 

boyut 1,20 mm x 0,60 m 2 ’dir. Yap›lar› homojendir, 

renkleri de reflektif koyu yeflilden siyaha do¤ru 

de¤iflir. 

Tüm dünyada 1975 y›l›nda, 2 milyon dolardan az olan fotovoltaik endüstrisinin sat›fl rakam›, 2001 y›l›nda 2 milyar dolar seviyelerine kadar ç›km›flt›r. 



Yeni Nesil Hücreler 

Yeni nesil hücreler, ilk nesil silikon hücrelere 

göre hem düflük maliyetli hem de düflük 

verimli olan ince film teknolojisine alternatif 

olarak yap›lan çal›flmalar› kapsamaktad›r. 

Nanoteknolojiler gibi ince film teknolojisinden de 

ileri metotlar› içerir. Geleneksel silikon 

hücrelerden daha verimli ve ucuz alternatiflere 

odaklanan araflt›rmalar kapsam›nda, yeni hücre 

tipleri ve fotovoltaik teknolojileri yak›n zamanlarda 

keflfedilmifl ve önerilmifltir. 

Bu hücrelerin yap›m›nda, polimer ve organik 

hücrelerde oldu¤u gibi yar› iletken teknolojisi 

içermeyen ya da kuantum dot, tandem ve çok 

ba¤lant›l› hücreler, termofotonikler gibi farkl› 

teknolojiler kullan›lmaktad›r. Silikon nanoyap›lar, 

gelen ›fl›k spektrumunun de¤ifltirilmesi, UV 

kaynakl› fazla ›s›n›n gerilimi art›rmak için kullan›m›, 

k›z›l ötesi spektrumun gece ›fl›¤›nda da elektrik 

üretmesi gibi teknikler de çal›fl›lan konular 

aras›ndad›r. Bütün bu çal›flmalar sonucunda 

nanoteknoloji ile ilgilenen bilimadamlar› ucuz, 

esnek, hafif ve az yer kaplayan üstelik de kesintisiz 

verim sa¤layan çözümler gelifltirmektedir. Bu 

çözümleri, çal›flmalar›n› farkl› kimyasallar› ya da 

günefl enerjisini tutabilecek farkl› maddeleri 

keflfetmeye odaklayarak bulurlar. 

Yeni nesil hücrelerin bu esnek ve hafif fiziksel 

özellikleri sayesinde, giysilere entegre edilen 

hücrelerle elektrik üretmek ve kendi kablosuz 

enerji kayna¤›m›za sahip 

olmak dahil bile 

mümkündür. Hatta, bir 

baflka akla yatk›n uygulama, 

polimer günefl hücreleriyle 

üretilen bir araba boyas› 

sayesinde, güneflle çal›flan 

arabalar›n hafifli¤inden ödün 

vermeden enerji üretmesi 

fikri olabilir. 

1998 y›l›ndan itibaren, 100 milyon dolar bedelindeki her modül sat›fl›ndan 3000 kifliye ifl imkan› sa¤lanm›flt›r. 

Gratzel (Dye sensitized nanokristal) hücreleri 

1991 y›l›nda ‹sviçreli profesör Michael Graetzel’in 

buldu¤u bu hücreler silikon teknolojisine alternatif 

olarak daha da gelifltirilebilir. Graetzel hücresinin 

temel malzemesi, bir yar› iletken olan titanyum 

dioksittir (TiO 2 ). Bu yar› iletken, p-n ba¤lant›s› 

prensibiyle çal›flmaz. Bunun yerine, bitkilerin 

fotosentezi s›ras›nda klorofilin günefl ›fl›¤›n› 

kullanmas› gibi, günefl ›fl›¤›n› bir organik boya 

sayesinde so¤urur. 

Nanokristal yap›l› boyarmadde uyar›ml› hücreler, 

temel olarak geleneksel hücrelerden çok farkl›d›r. 

Boyal› titanyum dioksit tabaka ve elektrolit olarak 

iletken tuzlu solüsyon, iki saydam iletken elektrot 

(saydam iletken oksitlerle kapl› cam tabaka) 

aras›na yerlefltirilir. Titanyum dioksit, serigrafiye 

benzer bir yöntemle üstteki elektrota macun 

fleklinde uygulan›r. Bu tabaka, 450 ºC s›cakl›kta 

10 µm kal›nl›¤›nda bir kat› film oluflturacak flekilde 



f›r›nlan›r. Bu ifllem sonras›nda kaba ve 10-30 mm 

kal›nl›¤›ndaki parçac›klardan oluflan mikro 

gözenekli bir yap› ortaya ç›kar. Sonuç olarak, bu 

›fl›k süngerinin içi, yass› düzgün bir filmden 1000 

kat büyüktür. TiO 2 yaln›zca mor ötesi ›fl›¤› 

so¤urdu¤u için, titanyum dioksit yüzey çok ince bir 

rutenyum tabanl› boya ile kaplan›r. Gözeneklere 

ulaflabilen s›v› elektrolit sayesinde, boyan›n alttaki 

elektrotla elektriksel ba¤lant›s› kurulmufl olur. 

Hücreye ›fl›k çarpt›¤›nda boya aktifleflir ve titanyum 

dioksite bir elektron iletir. Bu elektron, partiküllerin 

içinden üst elektrota ulafl›r. Alt elektrota ise d›fl 

devre sayesinde eriflir. Bu elektron, platin katalizör 

sayesinde elektrolit solüsyona transfer edilir. 

Elektrolit ise elektronu yeniden boyaya ileterek 

devreyi tamamlar. 

Bu teknolojide kullan›lan malzemeler zehirsizdir. 

Üstelik üretimleri ucuz ve kolayd›r. Platin ve stabil 

boyalar gibi pahal› olan malzemelerden çok az 

miktarda kullan›l›r. Yine de, endüstriyel üretim için 

uzun dönem kararl›l›¤› gibi çözülmesi gereken 

konular vard›r. Laboratuvar ortam›nda küçük 

hücrelerle % 12 verime ulafl›lm›flt›r. Avustralyal› 

STA firmas› taraf›ndan yap›lan ilk s›n›rl› seri 

üretimde verim % 5 olmufltur. Bu hücreler, 

gölgeye ve verimsiz düflme aç›lar›na karfl› iyi 

tolerans gösterir. Kristal hücrelerin tersine, yüksek 

s›cakl›klarda verimleri artar. Bu yüzden, iç 

mekanlarda kullan›lan küçük aletler ve yap›lara 

entegre edilen sistemler için çok uygundurlar. 

Mikrokristal ve Mikromorf Günefl Hücreleri 

Silikon, tamamen zehirsiz ve neredeyse hiç 

tükenmeyecek kadar çoktur. Gelecek vaat eden bir 

teknoloji de, hücrelerin kristal silikondan ince film 

fleklinde üretimidir. Bu teknolojide, silikonun 

malzeme olarak avantaj›n›n yan› s›ra, ince film 

üretim teknolojisinin nimetlerinden de yararlan›l›r. 

Araflt›rmalar iki yönde ilerlemektedir. Daha önce 

bahsi geçen Apex hücrelerdeki üretim metodu ilk 

44 

yöndür. Burada yüksek s›cakl›klarda elde edilen 

yüksek kaliteli silikon film, ucuz substrat yüzeye 

kaplan›r ve polikristal hücrelerdeki gibi büyük 

granüllü yap›lar elde edilir.‹kinci tipte ise daha 

düflük s›cakl›ktaki ifllemler söz konusudur. Bu 

düflük s›cakl›klar sayesinde, cam, metal ya da 

plastik malzemeden ucuz substratlar kullan›labilir. 

Bu ifllemin sonucunda üretilen silikon filmler, 

mikrokristal yap›l›d›r ve flekilsiz silikon 

teknolojilerine benzer ifllemlerle üretilir. 

Mikrokristal hücrelerin ulaflt›¤› maksimum tutarl› 

verimlilik % 8,5’tur. Daha iyi sonuçlara ise 

mikrokristal yap›l› ve flekilsiz silikonun birleflik 

kullan›lmas›yla oluflan tandem hücrelerle ulafl›l›r. 

Bu tandem hücrelere, mikrokristal ve amorf 

kelimelerinin bilefliminden oluflan mikromorf 

hücreler denir. Bu hücrelerde ulafl›lan maksimum 

kararl› verimlilik ise %12’dir. ‹lk ticari modül, Japon 

Kaneka firmas› taraf›ndan piyasaya sürülmüfltür. 

Hibrit (HIT) Hücreler 

HIT günefl hücreleri konvansiyonel kristal ve ince 

film günefl hücrelerinin kombinasyonundan oluflur. 

HIT (Hetero-junction with Intrinsic Thin Layer) 

terimi, bu melez hücrelerin yap›s›n› tan›mlar. 

HIT’leri oluflturan yap›, katk›s›z ek bir ince film 

tabakayla ba¤ yapan kristal ve amorf silikon 

içermektedir. fiekilsiz ince film hücrelerinde oldu¤u 

gibi, ›fl›¤a ba¤l› olarak verimlilikte azalma yoktur. 

Kristal hücrelerle k›yasland›¤›nda HIT hücreleri 

yüksek s›cakl›klarda daha verimlidir. Ayr›ca, üretim 

sürecinde hem daha az enerji hem de daha az 

hammadde tüketir. Gerekli ifllem s›cakl›¤› yaln›zca 

200 ºC’dir. Bunun sonucunda, plakalar fazla termal 

strese maruz kalmaz ve kal›nl›klar› 

0,2 mm’e kadar düflürülebilir. 

Hücre flekilleri, 104 mm x 104 mm boyutunda 

pahlanm›fl karedir ve verimlilikleri % 17,3’tür. 

Hücre yap›s›, homojen ve hücreler koyu mavi, 

hatta neredeyse siyah renktedir. 

Ankara’da 1 y›lda , 1 kW sistemin optimum e¤imde üretece¤i elektrik enerjisi miktar› yaklafl›k 1400 kWh’d›r. 



Hücre Tiplerini K›yaslama 

fiebeke ba¤lant›l› sistemlerde genelde ya 

monokristal ya da polikristal yap›l› silikon 

hücreler kullan›lmaktad›r. Polikristal 

hücrelerin daha düflük olan verimi, üretim 

maliyetlerinden kaynakl› fiyat avantaj›yla 

dengelenir. fiekilsiz yani amorf yap›l› hücreler ise 

kampç›l›kta, teknelerde kullan›m gibi küçük 

uygulamalarda yani daha çok hobiyle iliflkili 

faaliyetlerde kullan›l›r. Çok yak›n zamanda 

tamamlanan bir araflt›rman›n sonuçlar›na göre, 

amorf hücrelerin uzun dönem performanslar› ve 

y›pranma süreleri ile ilgili kayg›lar›n yersiz oldu¤u 

anlafl›lm›flt›r. Bu nedenle, bu hücrelerin daha 

büyük sistemlerde de kullan›laca¤› öngörülmektedir. 

Piyasada olan hücreler aras›nda HIT yani Hibrit 

modüller en çok verimlili¤e sahiptir. CIS ve CdTe 

ince film modüller ise seri üretime geçmifltir ve 

önemli referans projelerde kullan›lmaya 

bafllanm›flt›r. III-V yar› iletkenleri diye bilinen ve 

periyodik tabloda III. ve V. grupta yer alan 

elementlerden oluflan galyum arsenid (GaAs) gibi 

maddeler ise en verimli günefl hücrelerinin 

üretiminde kullan›l›r. Fiyat bak›m›ndan di¤er 

hücrelerle rekabet edemedikleri için bu 

hücrelerden yaln›zca uzay araflt›rmalar›nda ve de 

GaSb ile GaInP gibi di¤er III-V grubu bileflikleriyle 

beraber yo¤unlaflt›r›c› sistemlerde yararlan›l›r. 

Tandem ve üçlü hücreler, verimlilik aç›s›ndan 

dünya rekoru k›rma yolunda ilgi çekici 

araflt›rmalara konu olmaktad›r. Boyalarla duyarl› 

hale gelen organik hücreler ise gelece¤i çok 

parlak, oldukça ilginç ve de¤iflik bir aland›r. Hem 

40 MWatt’l›k bir PV santrali, Ankara’da, 56 GWh enerji üretir ve yaklafl›k 20.000 evin enerji ihtiyac›n› karfl›lar. 

renk seçenekleri hem de fleffafl›klar›yla özellikle 

binalara entegre edilen sistemler için yeni bir trend 

yaratacaklar› kesindir. Bir sonraki sayfada yer alan 

tabloda hücre tiplerine göre modül ve hücrelerin 

maksimum verimlilikleri özetlenmifltir. 

Yar› fleffaf modül kullan›m›nda gerekli alan, 

kabaca fleffafl›k faktörü yüzdesine göre artar. 

Bir sonraki sayfada yer alan tabloda, hücre 

malzemesine göre ayn› enerjiyi üretebilmek için 

gerekli alanlar karfl›laflt›r›lm›flt›r. Tasar›m sürecinde, 

PV panellerin montaj› ve mimari çözümler önemli 

rol oynar. 

PV modüllerin ömürlerini de¤erlendirdi¤imizde, 

çok uzun süreler boyunca verimli olduklar›n› 

söyleyebiliriz. Genelde 25 sene garanti süresi 



Günefl hücresi malzemesi Hücre verimi Hücre verimi Modül verimi 

(Laboratuvarda) (Üretimde) (Seri üretimde) 

% % % 

Monokristal silikon 24,7 18 14 

Polikristal silikon 19,8 16 13 

Ribbon silikon 19,7 14 13 

Kristal ince film silikon 19,2 9,5 7,9 

fiekilsiz (Amorf) silikon a 

13,0 10,5 7,5 

Mikromorf silikon a 

12,0 10,7 9,1 

Hibrit HIT hücre 20,1 17,3 15,2 

CIS, CIGS 18,8 14 10 

Kadmiyum tellürid 16,4 10 9 

III-V yar› iletkenleri 35,8 b 

27,4 27 

Boyaya duyarl› hücre 12 7 5 c 

a Kararl› halde - b Yo¤unlaflt›r›lm›fl ›fl›n›m alt›nda ölçülen - c Az miktarda üretim 

biçilse de, 45 y›ld›r kullan›lan ve hala da güçlü bir 

flekilde çal›flan paneller de vard›r. Onlarca y›l 

süren testler sonras›, olgun bir ürün olan kristal 

silikon yap›l› hücrelerde y›lda % 0,25 ile % 0,50 

aras›nda bir verim kayb› görülmektedir. ‹lk nesil 

flekilsiz modüllerde bu kay›p fazla olmuflsa da, 

günümüzde sürekli geliflen teknolojilerle beraber 

neredeyse kristal yap›l› hücrelerle ayn› de¤erler 

yakalanmaktad›r. 

PV teknolojileri, temelde transistör teknolojisine 

benzer ve transistörlerin sürekli kullan›m sonras› 

20 y›l rahatl›kla verimli çal›flt›klar› düflünüldü¤ünde 

üreticilerin panellere 25 y›l garanti süresi vermesi 

kolayca anlafl›l›r. Üstelik panellerin gün boyunca 

yaln›zca 6-8 saatlik bir aktif çal›flma süresi oldu¤u 

göz önünde tutulursa, fotovoltaikler için 60-80 y›la 

kadar uzayan yaflam süreleri hayal etmek do¤ald›r. 

1960’lar›n sonunda, uzay›n zorlu koflullar›na 

b›rak›lan hücreler hala gayet iyi çal›flmaktad›r. 

Sonuç olarak, panellerin ömrünü onlarca sene 

sonra hep beraber kullanarak ölçebilece¤iz. 

46 

Hücre malzemesi 

Monokristal 7-9 m 2 

Polikristal 8-11 m 2 

Bak›r indiyum diselenid 

ince film (CIS) 11-13 m 2 

Kadmiyum Tellürid 

ince film (CaTd) 14-18 m 2 

Amorf silikon 16-20 m 2 

1 kW p için Gerekli Alan 

Bugün ABD PV endüstrisinde 50,000 kifli istihdam edilmektedir. 



Hücre Performanslar› 

fiüpheci ve kötümser kiflilerin tam da 

önceden tahmin ettikleri gibi fotovoltaikler 

bu kadar basit ve bu kadar da mükemmel 

olamazd›. En geliflmifl ve fl›k teknolojilerin bile 

nihayetinde bir kusuru vard›r. Tabi ki günefl 

panelleriyle de ilgili dikkat edilmesi gerekli birtak›m 

noktalar bulunmaktad›r. Sonuçta, modüllerin güç 

de¤erlendirmeleri laboratuvardaki ideal koflullarda, 

yani gölgelenme faktörünün olmad›¤› ortamlarda 

yap›l›yor. Oysa gerçek dünyada durum 

bambaflkad›r. Panellerin performans›n› en çok 

etkileyen 2 ana faktör olan gölgelenme ve çal›flma 

s›cakl›¤›, verim de¤erlerini belirler. 

Gölgelenme 

Günefl panellerinde, do¤rudan bir fiziksel zarar›n 

d›fl›nda, panelin çal›flmas›n› etkileyecek en kötü 

durum, üzerinde oluflacak büyük bir gölgedir. 

Küçük bir gölge bile panelin enerji üretim 

miktar›nda çok etkili olacakt›r. Elektronlar› suyun 

ak›fl›na benzetebiliriz. Elektronlar, yüksek 

gerilimden alçak gerilime do¤ru akar. Genelde PV 

modülünde gerilim yüksektir ve ba¤l› olan yük ya 

da akü ise alçak gerilimi temsil eder. Bir panel 

serisinde ya da modülde, elektronlar akü yerine 

gölgelenmifl olan düflük voltajl› alana do¤ru 

akmay› tercih edecektir. Dolay›s›yla bu elektronlar 

elektrik üretmek yerine ›s› ortaya ç›karacak ve 

bizim iflimize yaramaz hale gelecektir. ‹flte bu 

yüzden, kufl pislikleri, panele düflen yapraklar veya 

toprak, toz benzeri di¤er fleyler bizim için bu kadar 

Almanya’da PV endüstrisinde 42,000 kifli istihdam edilmektedir. 

önemlidir. Bir yumruk büyüklü¤ündeki gölge 

bile neredeyse panelin çal›flmas›n› rahatl›kla 

durdurabilir. Bu yüzden, panellerin, en çok üretim 

yapacaklar› zaman olan gün ortas›nda yani saat 

10 ile 15 aras›nda kesinlikle üzerine gölge 

düflmeyecek flekilde yerlefltirilmeleri gereklidir. 

Günün erken ya da geç saatlerinde günefl oldukça 

yatay aç›lardayken zaten çok az enerji üretilir, bu 

nedenle de gölge durumu bu saatler için ihmal 

edilebilir. Teknelerde, gölgeyi önlemek çok zor 

olabilir ama verimi art›rmak için mümkün 

oldu¤unca panellerin ön yüzeyinin günefle tam 

maruz kalabilecek flekilde yerlefltirilmesi gereklidir. 

Büyük sistemlerde gölgeye ba¤l› verim düflmesi 

y›lda % 5 ile % 10 aras›nda hesaplanm›flt›r. 

Gölgelenme, geçici ve konuma / binaya ba¤l› 

olarak iki biçimde olabilir. Geçici gölgelenmeye 

örnek olarak kufl pislikleri, düflen yapraklar veya 

kurum, toz, kar, çamur gibi di¤er kirleticiler 

verilebilir. Panelin üzerinde biriken bu fleyler paneli 

kirletecek ve gölgelenmeye neden olacakt›r. 

Panelin kendini temizleme kabiliyeti yani ya¤murla 

pisliklerin akabilme potansiyeli ne kadar iyiyse 

kirlenme de o kadar az olur. Bu koflul 12 º’lik bir 

e¤imle sa¤lanabilir. Daha büyük aç›larla panel 

daha rahat ve do¤all›kla temiz kalacakt›r. 

Dolay›s›yla, geçici gölgelenme, panelin e¤iminin 

ona göre düzenlenmesiyle azalt›labilir. Ayr›ca, 

panellere yap›lan tek bak›m olan süngerle 

temizleme ya da hortumla y›kama yoluyla da 



paneller, üzerlerindeki maddelerden ar›nd›r›labilir. 

Burada dikkat edilmesi gereken en önemli 

noktalar, termal floka neden olup kaplama cam›n›n 

k›r›lmas›n› önlemek için, panellerin s›cakken 

y›kanmamas› ve deterjan kullan›lmamas›d›r. Sabah 

ya da akflama do¤ru yap›lan bir temizlik bak›m› 

uygun olacakt›r. 

Konuma ba¤l› gölgelenme ise binan›n çevresindeki 

her tür gölgeyi kapsar. Komflu binalar, a¤açlar, 

hatta uzaktaki yüksek binalar panellerin 

gölgelenmesine neden olur. Yüksekten geçen 

elektrik kablolar› bile küçük ama etkili bir hareketli 

gölge yaratarak verimi düflürebilir. Ama en çok da, 

do¤rudan düflen gölgeler, verim için çok kritiktir. 

Antenlere, bacalara, uydu çanaklar›na, 

paratonerlere, çat› ve cephe uzant›lar›na, ç›k›nt›l› 

bina formlar›na özellikle dikkat edilmelidir. Baz› 

gölgelenmeler, ya gölgeye neden olan nesnenin ya 

da panelin yer de¤ifltirilmesiyle önlenebilir. 

Bu flekilde önlenemeyen gölgeler için hücre ve 

modüllerin sistem tasar›m›nda nas›l ba¤lanaca¤› 

göz önünde bulundurulmal›d›r. 

Konuma ba¤l› gölgelenmeler için günefl 

panellerinin orta noktas›na göre çevredeki 

48 

nesnelerin gölge analizi yap›lmal›d›r. Büyük 

sistemlerde hata pay›n› azaltmak için bu analiz 

birden fazla noktaya göre yap›l›r. Bu analiz için 

fotografik yöntemlerden, güneflin yörüngesinin bir 

saydamda çizilmesi ya da alan›n plan› ve güneflin 

izledi¤i yolun krokisinden yararlan›l›r. 

S›cakl›k 

Neredeyse her tip günefl panelinde artan s›cakl›kla 

birlikte üretim kapasitesi de düfler. Ortam 

s›cakl›¤›n›n 26-27 ºC’yi aflmad›¤› durumlarda bu 

faktör çok önemli de¤ildir. Fakat tam günefllenme 

koflullar›nda, ortam›n rahatl›kla bu s›cakl›klar›n 

üstüne ç›kmas› mümkündür. Bu nedenle, 

panellerin arka yüzeyleri olabildi¤ince havadar 

b›rak›lmal›d›r. S›cak havalarda panellerin üretiminin 

düflmemesi için panellerin arka yüzünde yeterince 

aç›kl›k kalmal›d›r. Bu faktörün tek olumlu yan›, 

aç›k ve so¤uk k›fl günlerinde elektri¤e ihtiyaç 

duyulabilirken üretimin belirlenen de¤erlerden 

% 30 ya da % 40 üzerinde olmas›d›r. 

Pratik bir kural olarak, çok s›cak iklim koflullar›nda 

flebeke ba¤lant›l› sistemlerde, günefl paneli 

üreticilerinin belirtti¤i spesifikasyonlardan % 25 ile 

% 30, akülü sistemlerde ise % 40 ya da % 50 

daha az üretim gerçekleflir. Solar pompalar gibi 

akü kullanmadan do¤rudan panele ba¤l› 

sistemlerde ise, pompan›n s›cak günlerde de 

yeterince güçlü çal›flmas›n› sa¤lamak için, verilen 

de¤erlerden % 20 daha az üretim yapaca¤› 

hesaba kat›lmal›d›r. 

Tam günefllenme koflullar› kolayl›kla sa¤lanamaz. 

Tam, parlak ve gölgeden ar›nm›fl bir günefl ›fl›n›m› 

yoksa üretim de az olacakt›r. Güneflli bir günde 

genellikle % 100 de¤il de % 80 ya da % 85’lik bir 

›fl›n›ma maruz kal›r›z. Yüksek yerlerde, çöllerde ya 

da çukur bölgelerde ›fl›n›m % 100’e yak›nd›r. 

Hatta, yüksek çöl platolar›nda % 105’lik bir orana 

ulaflmak bile mümkündür. Böyle co¤rafi bölgeler 

boflu bofluna günefl kufla¤› diye adland›r›lmam›flt›r. 

Almanya’da kurulumcular da dahil olmak üzere PV sektöründe 10,000 firma çal›flmaktad›r. 



Montaj Temelleri 

Paneller, günefle dik bir aç›yla 

yerlefltirildiklerinde gelen ›fl›¤› tamamen 

yakalay›p maksimum üretim yapabilir. 

Bu, flu anlama gelir; günefli do¤udan bat›ya do¤ru, 

gökyüzündeki konumuna göre takip edersek daha 

fazla elektrik üretebiliriz. Fakat ne yaz›k ki, günefli 

takip eden sistemler hem maliyetlidir hem de 

elektriksel ya da mekanik ar›zalara çok daha 

yatk›nd›r. Özellikle, günefl panellerinin maliyetlerinin 

sürekli düfltü¤ünü hesaba katarsak, e¤er yaz›n su 

pompalama gibi enerji tüketimi yüksek bir ifl söz 

konusu de¤ilse, bireysel uygulamalarda günefl takip 

sistemlerine yat›r›m yapmak çok makul 

görünmeyebilir. Bu sistemler, daha çok üretim 

yapan günefl santralleri gibi büyük yat›r›mlarda, 

üretimi maksimum düzeye ç›karmak amac›yla 

kullan›l›r. Daha önce de belirtti¤imiz gibi fotovoltaik 

modüllerin en verimli oldu¤u yerleflim flekli, ö¤le 

saatlerinde günefl ›fl›nlar›n› dik olarak ald›¤› 

konumdur. Genelde, paneller için y›l boyunca en 

uygun olacak aç›, yaklafl›k olarak bulunulan yerin 

enlem aç›s›yla ayn›d›r. Tabi ki günefl ›fl›nlar›n›n 

gelme aç›s› mevsimlere göre de¤iflece¤i için, 

panellerin konumu, içinde bulunulan mevsime göre 

de¤ifltirilirse daha iyi verim al›n›r. K›fl aylar› için 

kabaca, bulunulan enlemin aç›s›na 10 ° daha 

ekleyerek aç›y› art›rabiliriz. Yaz›n ise benzer bir 

Almanya’daki firmalardan % 80’i hücre ya da modül gibi parça üreticileridir. 

yaklafl›mla, panelleri 10 ° daha e¤ik konuma 

getirmek ideal olacakt›r. Türkiye örne¤inde, panel 

e¤im aç›s› de¤erleri k›fl koflullar›nda 25 °, baharda 

40 °, yaz için ise 55 ° olarak verilmektedir. 

Bu aç› ayarlar›, panellerin ba¤›ms›z olarak 

oturtuldu¤u montaj üniteleri için kolayl›kla 

uygulanabilirken, çat› gibi sabit e¤imli yüzeylere 

monte edilen panellerde ne yaz›k ki mümkün 

olmayabilir. Asl›nda, e¤imi büyütmek, yani paneli 

kald›rmak için çözüm üretilebilir. Ancak, e¤imi 

küçültmek fiziksel k›s›tlardan dolay› mümkün 

olmayacakt›r. Konutlarda, pratik olarak, yaz›n 

enerji üretimini azami düzeye ç›karacak 

ayarlamalar yap›l›r. Sonuç olarak, panel dizileri, 

genelde, sabit duran bir çerçeve ya da düzenek 

üzerine monte edilir. Çat› üstünde, çat›ya entegre 

veya düz yüzey, cephe ve zeminlerde her ne 

flekilde olursa olsun, panellerin montaj›nda estetik 

ve özel çözümler bulmak mümkündür. Mimari 

gerekliliklere uygun ve göz zevkine hitap eden 

montaj yöntemleri uygulamak hiç de zor de¤ildir. 

Çat› Üstü Montaj 

Bu montaj yönteminde, günefl panelleri, çat›n›n 

10-15 cm yukar›s›nda bir alt-strüktür üzerine 

yerlefltirilir. S›rtta kalan bu boflluk sayesinde, 

panellerin so¤umas› için gerekli hava ak›m› 



sa¤lan›r. Hücre verimi konusunda bahsedildi¤i 

üzere, panellerin s›cakl›¤› ne kadar düflük olursa 

üretim verimi de o kadar artar. Çat› üstüne 

montaj, hem basit, hem ekonomik hem de 

neredeyse her çat› için uygundur. 

50 

Çat› üstü montaj 

Cephe montaj› 

Çat›ya entegre montaj 

Düz çat› montaj› 

Zemin montaj› 

Çat›ya Entegre Montaj 

Günefl panellerinin, mimari bir bak›flla çat› 

altyap›s›na entegre edilmesi, çat› üstü montaja 

göre daha detayl› ve karmafl›kt›r. Bu varyasyonda 

paneller, çekici görünüfllerine ek olarak, çat›n›n 

baz› ifllevlerini üstlenerek maliyet avantaj› da 

sa¤layabilir. Yeterli havaland›rma koflullar› bu 

yöntemde de mutlaka sa¤lanmal›d›r. Bu 

uygulamalar konusunda, uzman mimari çözüm 

merkezleri ve pek çok farkl› marka 

bulunmaktad›r. 

Düz Çat› Montaj› 

Günefl panelleri, düz çat›larda güneye do¤ru ve 

azami düzeyde üretim için optimum aç›da kolayca 

monte edilebilir. Bu yöntemde kullan›lan tafl›y›c› 

yap›, maliyet bak›m›ndan çok uygundur ve günefl 

enerjisi sektöründe ‘tafl›y›c› sehpa’ olarak bilinir. 

Özellikle, çevresinde bariyer olmayan endüstriyel 

tesislerdeki gibi genifl düz çat›larda bu sehpalar 

çok kullan›fll›d›r. Sadece, montaj öncesi, statik 

analiz hesaplar›n›n yap›lmas› iyi olur. 

Cephe Montaj› 

Günefl panellerinin bina cephelerine montaj›nda, 

cephenin so¤uk ya da s›cak olmas›na göre 

getirilen mimari çözümler farkl›d›r. So¤uk 

cephelerde, özel paneller kullan›larak, hem enerji 

üretimi hem de binan›n so¤uktan korunmas› 

sa¤lan›r. Binan›n bütün bir d›fl duvar›n›n özel 

panellerle kaplanmas› ve bu kaplaman›n tüm 

duvar ifllevlerini yerine getirmesi durumu s›cak 

cephe uygulamas›na tekabül eder. 

Zemin Montaj› 

Zeminde yap›lan montajlar sayesinde bir çiftçi bile 

enerji üreticisi konumuna gelebilir. Yerel 

belediyeler ya da mahalleler, bir alan› örne¤in eski 

bir çöplü¤ü panellerle donatarak günefl santraline 

dönüfltürebilir. Modern zemin uygulamalar›n›n 

ço¤unda, günefli takip eden sistemler, mükemmel 

bir havaland›rma ve kolayca eriflim imkanlar› 

bulunur. 

Sadece 2007 y›l›nda Almanya’da 842 MW’l›k hücre üretildi. 


Fotovoltaik Sistemler


Ada Sistemleri 

Günefl enerjisinden elektrik üreten 

sistemlerin esas olarak iki ana uygulama 

alan› vard›r. Bunlar, flebeke d›fl› depolamal› 

(akülü) ada sistemleri ve flebeke ba¤lant›l› 

fotovoltaik elektrik üretim sistemleri olarak 

tan›mlan›r. fiu an dünyada baz› ülkelerde 

uygulanan günefl elektri¤i sat›fl tarifeleri ve sat›n 

alma garantileri nedeniyle flebeke ba¤lant›l› sistem 

uygulamalar› flebeke d›fl› akülü sistemlere göre 

ciddi bir a¤›rl›k ve h›z kazanm›fl olsa da, günefl 

enerjisinden elektrik üretimi ile ilgili ilk uygulamalar 

akülü sistemlerle ve flebekenin olmad›¤› alanlarda 

bafllam›flt›r 

fiebekeden ba¤›ms›z bir ada sisteminin tipik fotovoltaik 

enerji üretim ve tüketim profilleri 

fiekilde görüldü¤ü gibi akülü sistemler bize günefl 

›fl›nlar›n›n olmad›¤› zamanlarda, örne¤in geceleri, 

ihtiyac›m›z olan elektri¤i veya günefl elektri¤inin 

yetersiz kald›¤› baz› aletleri geçici olarak 

çal›flt›rmam›z› sa¤layan sistemlerdir. Bu 

sistemlerin ayn› zamanda ‘ada sistemleri’ olarak 

52 

an›lmas›, flebekeden ba¤›ms›z olarak enerji 

sa¤layabilmelerinden kaynaklan›r. ‹flte bu özellikleri 

nedeniyle, bu sistemlerin planlanmas›nda dikkate 

al›nan ana kriter, enerji tüketiminin üretilen 

enerjiyle dengelenebilmesidir. Günefl enerjisinin 

s›n›rl› ve de zaman zaman kesintili oldu¤u hesaba 

kat›l›rsa bu sistemlerin tasarlanmas›nda günlük 

elektrik tüketimi, ›fl›n›m seviyesi ve akü kapasitesi 

gibi parametrelerin gerçek de¤erlerinin bilinmesi 

ve gerekli bileflenlerin birbirleriyle uyumlu 

efllefltirilmesi çok önemlidir. Üstelik bu durum y›l 

boyunca elektrik üretimi talep edildi¤inde daha da 

karmafl›k bir hal al›r. Kuzeydeki enlemlerde, 

örne¤in ‹ngiltere’deki sistemler için yaz aylar›ndaki 

›fl›n›m de¤erleri, k›fl aylar›ndaki de¤erlerden 

neredeyse 9 kat daha fazlad›r. Avustralya, 

Amerika’n›n güneyi veya Güney Afrika gibi 

yerlerde ise bu fark faktörü 2 oran›na kadar düfler. 

Türkiye’yi ele ald›¤›m›zda, yaz ile k›fl aras›ndaki 

›fl›n›m fark› bölgeye göre 3 ile 4 kat aras›nda 

de¤iflmektedir. Oysa kuzey ülkelerinde k›fl 

aylar›nda enerji talebi daha fazlad›r ve bu talebe 

göre tasarlanan sistemlerde, y›l›n geri kalan 

zamanlar›nda enerji fazlal›¤› oluflacakt›r. Bu da hiç 

de ekonomik ve ekolojik olmayan durumlar›n 

ortaya ç›kmas›na yol açar. Yaflam ömrünün çok 

k›sa bir oran›nda kullan›lan bir PV sistemin 

üretiminde kullan›lan enerjinin geri ödemesi de 

çok uzun zaman alacakt›r. Böyle koflullarda 

jeneratör ya da rüzgâr türbini gibi baflka enerji 

kaynaklar›n› da içeren çözümleri düflünmek daha 

faydal›d›r. 

Almanya’da PV endüstrisi cirosu flu anda 5,7 milyar Euro’ya ve ihracat gelirlerinin toplam› ise 2,5 milyar Euro’ya ulaflm›flt›r. 



fiebekeden ba¤›ms›z sistem tasar›m› için afla¤›da 

listelenen ad›mlar izlenir. 

1. Günlük tüketimin, mevcut elektrikli 

aletlerin tüketim de¤erlerinin Watt (W) ve 

kullan›m sürelerinin saat birimleri göz önüne 

al›narak Wh biriminde hesaplanmas›. 

2. Sistemin kurulaca¤› konumdaki y›ll›k 

efektif günefllenme süresinin ve günefl paneli 

kapasitesinin belirlenmesi. 

3. Sistemin montaj yerinin ve buna uygun montaj 

konstrüksiyonunun seçilmesi (Çat› montaj›, sabit 

aç›l› bahçe montaj›, direk üzerine montaj, günefl 

izleme sistemi kullan›lmas› vb.). 

4. Montaj alan›n›n etraf›nda gün içerisinde gölge 

yapmas› muhtemel yap›lar›n ve günün ilgili 

saatlerindeki gölge miktar›n›n, gün boyu 

güneflin hareketinden kaynaklanan gölge 

miktar›n›n belirlenmesi ve hesaplanmas›. 

5. Sistemin kurulaca¤› konumda halihaz›rda baflka 

yenilenebilir kaynaklar varsa ve hibrit bir sistem 

tasarlanmas› düflünülüyorsa, di¤er enerji 

kaynaklar›ndan hangilerinin destek sistem olarak 

kullan›laca¤›n›n belirlenmesi (küçük/orta rüzgâr 

türbini, mikrohidro uygulamalar, jeneratör). 

6. Akü flarj kontrol ünitesi (regülatör) kapasitesinin 

belirlenmesi. 

7. Evirici (invertör) kapasitesinin hesaplanmas›. 

8. Kablolama altyap›s›n›n oluflturulmas›. 

9. Tasarlanacak sistemde daha sonra kullan›lmak 

üzere (uygun olmayan hava koflullar›nda, 

gece vb.) enerjinin depolanaca¤› akü grubunun 

tipinin ve kapasitesinin belirlenmesi. 

fiimdi biz de ad›m ad›m ilerleyerek birlikte bir 

sistem tasar›m örne¤i yapal›m ve ada sistemlerini 

daha yak›ndan tan›yal›m. 

Günlük enerji tüketimi hesaplamas›: 

PV sistem ile enerjilendirilecek elektrikli aletler ve 

tükettikleri enerji de¤erlerinden oluflan bir tablo 

haz›rlayarak bafllang›ç yapmak sistem tasar›m› için 

en önemli noktad›r. Rehberimizin Ekler 

A: Günefl paneli 

B: ‹nvertör 

DC Ba¤lant›l› fiebekeden Ba¤›ms›z Sistem 

Jeneratör 

AC Ba¤lant›l› fiebekeden Ba¤›ms›z Hibrit Sistem 

bölümünde, Elektrikli Aletler için Enerji Tüketim 

Tablosu’ndan bu hesaplamada yard›mc› olabilecek 

ortalama de¤erler görülebilir. Ayr›ca yine ayn› 

bölümdeki, burada yap›lan örnek tasar›m 

yaklafl›m›ndan farkl› bir biçimde sistemin çekece¤i 

ak›m de¤eri üzerinden yola ç›kan alternatif bir 

hesaplama yöntemi de kullan›labilir. Yine de 

kullanaca¤›n›z aletlerin gerçek tüketim de¤erlerini 

üzerindeki etiketlerden, kullan›m k›lavuzlar›ndan 

veya modeline ba¤l› üretici internet sayfalar›ndan 

edinmek, daha kesin sonuçlar için tavsiye 

edilmektedir. 

Almanya’da fotovoltaiklerin modernizasyonuna ve üretime 1,8 milyar Euro, araflt›rma ve gelifltirmeye ise 175 milyon Euro ayr›lm›flt›r. 

C: fiarj kontrol ünitesi 

D: Akü 

Akü Gruplar› Günefl Panelleri 

TemizDünya Rehberi Günefl Enerjisi 53 

Rüzgâr 

Türbini


Örnek olarak afla¤›daki gibi bir tablo oluflturabilir 

ve sonraki ad›mlar için bunu temel alabiliriz. 

54 

Cihaz ismi Çekti¤i elk. Günlük Toplam 

enerjisi öngörülen enerji 

(Watt) çal›flma süresi ihtiyac› 

(saat) (Wh) 

KFL* 1 15 6 90 

KFL 2 15 5 75 

KFL 3 15 5 75 

KFL 4 15 4 60 

KFL 5 20 3 60 

KFL 6 20 2 40 

Buzdolab› 80 24 1920 

TV 150 5 750 

DVD 120 0.5 60 

Bilgisayar 

Mikrodalga 

200 4.5 900 

F›r›n 2000 0.5 1000 

Elektrik 

Süpürgesi 

Çamafl›r 

1800 0.3 540 

Makinas› 

Paket 

800 0.4 320 

Hidrofor 740 4 2960 

Ütü 2000 0.3 600 

Di¤er 100 3 300 

TOPLAM GÜNLÜK ENERJ‹ GEREKS‹N‹M‹ 9.750Wh 

Panel seçimi 

Fotovoltaik paneller etiketinde belirtilen de¤erde 

nominal güç üretir. Örne¤in 1 adet 100 W p günefl 

paneli ile 2 adet 50 W p’lik günefl paneli eflde¤er 

güç üretecektir. Bu noktada üretilecek olan 

günlük enerjinin miktar›n› belirleyen iki önemli 

etken ilgili konumdaki günlük verimli günefllenme 

süresi ve günefl radyasyonu miktar›d›r. Ayr›ca 

günefl panellerinin W p olarak nominal gücü 

standart test koflullar›nda (IEC 9043 standard›na 

göre 1000 W/m 2 günefl radyasyonunun üzerine 

düfltü¤ü, panelin hücre s›cakl›¤›n›n 25 ºC oldu¤u 

durum) belirlenmifltir. Bu nedenle günefl paneli 

dizisinden günlük olarak üretilecek enerjiyi 

etkileyen ikincil unsurlar ise s›cakl›k, kirlilik ve toz, 

gölgelenme, günefl paneli eflleflme kay›plar›, 

Maksimum Tepe Güç ‹zleme (MPPT) kay›plar›, akü 

flarj deflarj kay›plar›, kablo kay›plar› ile DC-DC, 

DC-AC çevrim kay›plar› olacakt›r. Tasar›m› yap›lan 

yer için aylara ba¤l› günefllenme süresi, Elekrik 

‹flleri Etüt ‹daresi’nin web sitesinde yeralan 

Günefl Enerjisi Potansiyeli Atlas›ndan 

(http://repa.eie.gov.tr/MyCalculator/Default.aspx) 

faydalan›larak elde edilebilir. 

Sistemin Antalya’da kurulaca¤›n› varsayal›m ve 

üstteki tablodan yararlanal›m. Bu grafik yatay 

yüzeyler üzerine bir günde düflen ›fl›n›m miktar›n› 

kWh/m 2 birimi ile göstermektedir. Günefl panelleri 

Antalya ilimiz için yataya 33 ° aç›yla 

yerlefltirildi¤inde y›lboyunca optimum miktarda 

elektrik üretir. 33 ° e¤imli yüzeye düflen ›fl›n›m 

de¤erleri ise yan sayfadaki tabloda verilmifltir. 

Bununla birlikte kristal silikon günefl panelleri 

* KFL, ’Kompakt Floresan Lamba’n›n k›saltmas›d›r. 



s›cakl›k nedeniyle yaz aylar›nda etiket 

de¤erlerinden yaklafl›k % 17,5, k›fl aylar›nda ise 

yaklafl›k % 9 daha az elektrik üretir. ‹nce film 

günefl panelleri ise yaz aylar›nda etiket 

de¤erlerinden yaklafl›k % 7, k›fl aylar›nda ise 

yaklafl›k % 3,6 daha az elektrik üretir. Bu tabloda 

Antalya, 33 ° aç›l› fotovoltaik elektrik üretim 

sisteminin ›fl›n›m ve elektrik üretim de¤erleri 

AYLAR Yüzeye düflen 1 kW kristal 1kW ince film 

›fl›n›m miktar› PV elektrik PV elektrik üretimi 

günlük kWh/ m 2 üretimi kWh/gün kWh/gün 

OCAK 3.76 3.43 3.63 

fiUBAT 4.39 3.94 4.21 

MART 5.45 4.80 5.19 

N‹SAN 5.79 5.04 5.49 

MAYIS 6.14 5.16 5.75 

HAZ‹RAN 6.43 5.31 5.98 

TEMMUZ 6.39 5.24 5.93 

A⁄USTOS 6.37 5.22 5.91 

EYLÜL 6.30 5.26 5.88 

EK‹M 5.37 4.59 5.06 

KASIM 4.10 3.62 3.91 

ARALIK 3.34 3.03 3.22 

söz konusu s›cakl›k kay›plar› da göz önünde 

tutulmufltur. 

Bu noktada Mart ile Ekim aras›nda kullan›m 

oldu¤u varsay›l›p, en az elektrik üretilen ay olan 

Ekim ay› de¤erleri göz önünde tutularak 

kristal günefl paneli seçersek, 

9.75 kWh/gün / 4.59 kWh/gün = 2124 W 

günefl paneli gücüne gereksinim oldu¤u 

hesaplan›r. 

‹kinci bir yöntem olarak, konumun güncel 

Kristal panellerden oluflmufl 3 kW’l›k bir sistem için, güneye bakan e¤imli bir çat›da 23 m 2 alana ihtiyaç vard›r. 

meteorolojik verileri girilmifl baz› özel PV 

yaz›l›mlar› (PVWatt, PVDesingPro, PVSOL, PVSYST 

vb.) kullan›lmas›yla daha hassas hesaplar 

yap›labilir. 

Yukar›da da de¤inildi¤i üzere s›cakl›k d›fl›nda 

sistem verimine etki eden di¤er faktörler (kirlilik, 

gölgelenme, panel eflleflme kay›plar›, Maksimum 

Tepe Güç ‹zleme (MPPT) kay›plar›, flarj deflarj 

kay›plar›, kablo kay›plar›, evirici kay›plar›) göz 

önüne al›nd›¤›nda, günefl 

panelinden elde edilen gücün 

genel bir yaklafl›mla % 30-40 

kadar bir k›sm›n›n›n 

kaybolaca¤› unutulmamal›d›r. 

Bu kay›plar› da hesaba kat›nca 

güç gereksinimi 

2124 W p / (1-0.35) = 

3268 W p 

de¤erine gelecektir ki bu çok 

daha gerçekçi bir sonuçtur. 

Kullan›lacak PV modül 

gücünün en az 3268 W p 

olmas› gereklidir. 

Kullan›lacak günefl paneli tipi 

ve birim kapasitesinin 

belirlenmesinde, birim W p 

bafl›na maliyet ve varolan alan gözetilerek seçimin 

yap›lmas› do¤ru bir yaklafl›m olacakt›r. ‹nce film 

günefl panellerinin W p maliyeti daha düflük ve 

s›cakl›k kay›plar› daha azd›r, ancak kristal PV 

modüllere göre daha fazla yer kaplar. Di¤er bir 

gözden kaç›r›lmamas› gereken nokta ise sistem 

akü bankas›n›n geriliminin kaç Volt öngörüldü¤ü 

ile ilgilidir. Genellikle evde kullan›lan elektrikli 

aletlerin gücü 2 kW üzerinde ise akü bankas›n›n 

gerilimi yükseltilerek 48 Volt’a ç›kart›l›r. Daha 

sonra günefl panelleri seçilirken ve konfigure 

edilirken bu gerilim göz önünde tutulur. Günefl 

paneli gerilimi üreticiden üreticiye de¤iflir. Standart 



olmamakla birlikte 5 W p -130 W p aras› kristal 

günefl panelleri 17 V mpp , 160 W p -250 W p aras› 

kristal paneller ise 34 V mpp gerilimi üretirler. ‹nce 

film panellerde ise daha yüksek gerilimler söz 

konusudur. Solar panelleri seri/paralel ba¤layarak 

12-24-48 V DC ve daha yüksek DC gerilimli 

sistemler yarat›labilir. 9750 Wh/gün enerji ve 4 kW 

tepe güç gereksinimi olan standart bir ev için 

yayg›n yaklafl›m 48 Volt DC akü bara gerilimi olan 

bir sistem tasar›m› yapmakt›r. Gerilimin 

yükselmesi ak›m›n azalmas›n› sa¤lar ve kablo 

kay›plar›n›n düflmesine olanak tan›r. 

Burada 175 W p x 20 adet kristal günefl paneli 

seçilmifltir. 

Bu noktada 175 W p ’lik günefl panellerimizin 24 V 

temelli sistem için uygun olmas›, sistemimizin ise 

48 V olarak tasarlanmas›ndan ötürü, 20 adet 

panelin 2‘li seri gruplar halinde 10 paralel grup 

oluflturularak ba¤lanmas› gereklidir. 

Tipik bir Kristal PV Modül 

fiarj Kontrol Ünitesinin Seçimi 

fiarj kontrol ünitesinin seçimi sistem verimlili¤ini 

belirlemede önemli bir kriterdir. Birkaç panelden 

oluflan küçük kapasiteli flebekeden ba¤›ms›z PV 

sistemleri için tek bir regülatör yeterli olmaktad›r. 

Daha büyük PV sistemleri için sistemi birden fazla 

alt sisteme bölüp her birini ayr› flarj kontrol cihaz› 

ile kontrol etmek en uygun çözümdür. fiarj kontrol 

56 

üniteleri ile ilgili daha detayl› bilgiler bu bölümde 

ayr› bir bafll›k alt›nda verilmifltir. Burada ise 

piyasada varolan ürünler gözetilerek seçim mant›¤› 

anlat›lmaktad›r. 

Piyasada en çok talep edilen ve bulunan 

kapasiteler 6A, 8A,10A, 20A, 45A, 60A’dir. 

Burada kullan›lacak olan flarj regülatörünün do¤ru 

tayin edilebilmesi için iki parametreye ihtiyaç vard›r. 

Bunlar: 

• PV sisteminin W p de¤eri 

• Akü grubunun gerilim de¤eridir. 

Örne¤imize geri dönersek; 

Ak›m = Güç/ Gerilim 

= 3500 W p / 48 V = 66 A 

Yani en az 66 A de¤erinde bir regülatör 

kullanmak gerekti¤i hesaplan›r. Genel bir 

yaklafl›mla ç›kan de¤erin %15 üstü al›n›r. Bunu 

piyasada bulunan en yak›n üst de¤ere yuvarlamak 

en do¤rusu olaca¤›ndan 2 adet 45 A’lik flarj 

kontrol cihaz› kullan›lmas› gereklidir. ‹ki seri PV 

panelden oluflan befl paralel grup birinci flarj 

kontrol cihaz›n›n girifline, iki seri PV panelden 

oluflan di¤er befl parallel grup ise ikinci flarj 

kontrol cihaz›n›n girifline ba¤lan›r. fiarj kontrol 

cihazlar›n›n ç›k›fllar› ortaklanarak 48V DC akü 

(batarya) baras›na ba¤lan›r. 

‹nvertör Seçimi 

‘Evirici’nin do¤ru ak›m› alternatif ak›ma çeviren 

cihaz oldu¤unu yeniden hat›rlat›p, eviricilerle ilgili 

daha detayl› bilgilerin ayr› bir bafll›k alt›nda 

incelendi¤ini belirtelim. Evirici kapasitesini 

belirlemede temel yaklafl›m ayn› anda çal›flmas› 

muhtemel cihazlar› belirleyip, bu cihazlar›n çekmifl 

oldu¤u kümülatif gücü alt alta toplamaktan geçer. 

Örnek evdeki cihazlar›n toplam çekmifl oldu¤u 

elektrik gücü 8060 W olmas›na karfl›n, hepsinin 

Dünya ile Günefl aras›ndaki mesafe 150 milyon km’dir. 



ayn› anda çal›flmas› çok düflük bir ihtimaldir. Zaten 

tamam›yla flebekeden ba¤›ms›z tasarlanan bir 

sistemdeki tüketici de bu flekilde bir kullan›m›n 

gerektirdi¤i bilince sahiptir. Sistemde yüksek enerji 

tüketimi olan cihazlar›n bir k›sm›n›n kullan›m›n› 

gündüz, di¤er k›sm›n›n kullan›m›n› gece olarak 

ikiye ay›rmak, ihtiyaç olan evirici kapasitesini ve 

yat›r›m maliyetini azaltan bir unsur olacakt›r. 

Burada CFL1 – CFL6 ayd›nlatma armatürlerinin 

hepsi, buzdolab›, TV, DVD, bilgisayar, mikrodalga, 

paket hidrofor ve di¤erlerinden oluflan grup 

muhtemelen gece kullan›lacakt›r. Di¤er grup da 

gündüz kullan›m› için ayr›l›rsa bu durumda ihtiyaç 

olan evirici kapasitesi 3490 Watt olmaktad›r. 

Di¤er gözden kaçan yükler ve baz› cihazlar›n 

(elektrik motorlar› gibi) ilk çal›flt›¤› andan kararl› 

seviyeye gelene kadar etiket de¤erinin üzerinde 

güç çekmesi (demeraj ak›mlar›) gibi unsurlar› göz 

önüne almam›z gereklidir. Bu durumda piyasada 

bulabilece¤imiz bir üst anma gücü de¤erindeki 

5000 VA 4000 W 48 V DC/220 V AC tam sinüs 

eviriciyi (invertör) seçmemiz uygun olur. 

Akü Grubu Seçimi ve Boyutland›r›lmas› 

Bir veya birkaç panelden oluflan küçük sistemler 

için detaylar›n› ‘Aküler’ bafll›¤› alt›nda 

bulabilece¤iniz 12 V kuru tip kurflun asit akü veya 

12 V jel tipi akü seçimi yapmak kendini kan›tlam›fl, 

ekonomik ve yayg›n bir yaklafl›md›r. Örne¤imizdeki 

gibi 48 V sistem tasar›mlar›nda ise 6 V’luk veya 2 

V’luk stasyoner tip kurflun asit aküler (OPzS) ile 

bak›m gereksinimini ortadan kald›rma amaçl› jel 

tipi OPzV aküler yayg›n olarak tercih edilmektedir. 

Günefl Evi Sistemi 

Sa¤lam verilere dayanan teorilere göre, Günefl, 5 milyar y›l sonra tükenecektir. 

Mevcut sistemimizde günlük enerji gereksiniminin 

9750 Wh ve sistem tasar›m›m›z›n 48 V oldu¤unu 

göz önüne alarak akü grubu kapasitemizi 

hesaplayal›m. 

9750 Wh / 48 V = 203 Ah 

Akü kapasitesini etkileyen s›cakl›k, kullan›m s›kl›¤›, 

deflarj seviyesi gibi unsurlar› göz önüne alarak 

derin deflarj (deep cycle) edilebilen solar 2 V OPzS 

akü tipini seçip, akünün maksimum deflarj 

seviyesini de % 50 öngörürsek alttaki de¤ere 

ulafl›l›r. 

203 Ah x 2 = 406 Ah. 

Buna göre minimum 400 Ah kapasitesinde kurflun 

asit akü kullanmak gerekmektedir. Yaln›z bulutlu 

günlerde sistemin yeterli enerji üretemeyece¤i 

unutulmamal›d›r. Bu durumda, 2 gün bulutlu hava 

koflullar› alt›nda dahi, sistem evin rutin enerji 

ihtiyac›n› karfl›layabilmelidir. O halde: 

406 Ah x 2 gün = 812 Ah – 48 V 

Üstteki de¤erlere sahip akü grubu seçilir 

Ada Sistemlerinin Türleri ve Ekonomisi 

Ada sistemleri ba¤land›klar› ortak nokta gerilimine 

(AC veya DC) göre s›n›fland›r›lmaktad›r. Piyasada 

bulunan sistem uygulamalar› afla¤›da özetlenmifltir. 

Günefl Evi Sistemi 

Afla¤›daki flekilde görüldü¤ü gibi günefl evi 

sisteminde tüm tüketiciler ve jeneratörler DC 



gerilime ba¤lanmaktad›r. Günümüzde Asya, Afrika 

ve Güney Amerika’n›n k›rsal kesimleri baflta olmak 

üzere dünyan›n çeflitli yerlerinde yüz binlerce 

günefl evi sistemi 200 W tan bafllayan güçlerde 

kurulmufltur. Ayr›ca bu tip evlerde ek küçük bir 

evirici deste¤i ile tüketiciler standart AC cihazlar› 

da DC bara üzerinden besleyebilmektedir. 

DC Bara Ba¤lant›l› Küçük AC fiebeke Sistemi 

DC Bara Ba¤lant›l› Küçük AC fiebeke Sistemi 

fiekilde görüldü¤ü gibi bu tip sistemlerde, daha 

yüksek güçlerdeki AC yüklerin DC bara üzerinden 

beslenmesi sa¤lanmaktad›r. DC bara sistemi dizel 

jeneratör gibi bir enerji kayna¤› ile ayn› zamanda 

akü flarj devresini de içermektedir. Genellikle 

güçler 1 ila 5 kW düzeyinde ve DC bara gerilimi 

de 12 ila 48 Volt aral›¤›ndad›r. 

AC Bara Ba¤lant›l› Modüler Hibrit Sistemler 

AC bara ba¤lant›l› modüler hibrit sistem yap›s›nda 

tüm tüketici ve jeneratörler flekilde görüldü¤ü gibi 

110 V ya da 220 V AC barada birlefltirilmektedir. 

Günümüzde bu teknoloji 5 kW üzeri güçlerde 

daha fazla uygulama alan› bulmaktad›r. Farkl› tipte 

yenilenebilir enerji kaynaklar› ve geleneksel 

jeneratörler bu uygulamada hibrit olarak bir arada 

kullan›labilmektedir. Tüm üreticiler, dönüfltürücüler 

58 

AC Bara Ba¤lant›l› Modüler Hibrit Sistemi 

ve enerji depolama üniteleri AC formda ve 

da¤›t›lm›fl a¤ üzerinde olup, istenirse AC flebekeye 

de ba¤lanabilmektedir. Ayr›ca, bu yap› artan enerji 

talebini karfl›lamak üzere ek bileflen ve jeneratör 

eklenmesiyle kolayca geniflletilebilmektedir. Bu 

yap›, özellikle elektrik, su pompalama ve su ar›tma 

gibi baz› temel ihtiyaçlar› s›n›rda olan geliflmekte 

olan ülkelerin k›rsal kesimlerindeki elektrik 

tüketicileri için kullan›labilmektedir. Bu tip 

sistemlerin güçleri 3-100 kW aras›nda de¤iflmekte 

ve bir veya üç fazl› olarak yap›labilmektedir. 

Ekonomik aç›dan incelendi¤inde, tek bafl›na (Ada) 

fotovoltaik elektrik üretim sistemlerinin kWh 

maliyeti, tek bafl›na dizel jeneratör sistemlerinden 

daha düflüktür. Uzun süreli batarya depolama 

sisteminden kaç›nmak için dizel jeneratör 

gruplar›n› içeren fotovoltaik hibrit sistemler 

(5-30 kW) sadece dizel ile iflletilen sistemlerden 

daha düflük maliyetlerle iflletilebilmektedir. Dizel 

jeneratör gruplar›n›n (10-30 kW) kWh maliyetleri 

0,4-1,0 Euro / kWh dolay›ndad›r. Elektrik 

flebekesinin bulunmad›¤› yerlerde fotovoltaik elektrik 

üretim sistemlerinin kullan›lmas› dizel jeneratör 

sistemlerinin kullan›lmas›ndan daha ekonomiktir. 

‹spanya’da sadece 2007 y›l›nda PV teknolojilerine 5 milyar Euro’dan fazla yat›r›m yap›ld›. 



Ada Sistemlerinin Karfl›laflt›r›lmas› 

Özellik Günefl Evi DC Bara AC Bara Bara 

Ba¤lantili Sistem Ba¤lantili Sistem 

Tipik Sistem Gücü 0,2-2 kW 1-5 kW 3-100 kW 

AC Ç›k›fl ‹ste¤e ba¤l› Bir Fazl› Bir ya da Üç Fazl› 

AC Ç›k›fl Gerilimi Tam Sinüs Olmal›d›r. 

Dalga fiekli Benzeflimli Sinüs ya da Kare Dalga fleklinin 

15 dakikadan uzun süre kullan›lmas› tavsiye edilmez. 

AC fiebeke ya da AC 

Jeneratör Ba¤lant›s› Yok ‹ste¤e ba¤l› Var 

fiebeke Olmadan Çal›flma Evet Evet Evet 

fiebekeye Güç Aktarma Hay›r Hay›r Evet 

Akü Deste¤i Var Var Var 

Akü Kapasitesi Arka arkaya güneflsiz günlerde enerji ihtiyac›n› karfl›layacak kadar büyük olmal› 

Akü Çevrim Say›s› Akünün günlük doldur boflalt çevrimi nedeniyle, yüksek çevrim 

say›l› tip akü ya da afl›r› yüksek kapasiteli akü kullan›m› zorunludur. 

Akü fiarj Kayb› Günlük enerji üretiminin % 10-% 20 si 

Fotovoltaik Modül Sabit Sabit 

Gücü Günlük enerji ihtiyac›n› Di¤er enerji kaynaklar›n› 

karfl›layacak kadar büyük. tamamlayacak kadar büyük. 

Günefl Gücü Aktar›m› fiebeke ba¤lant›s› olsa dahi E¤er flebeke ba¤lant›s› 

enerji sadece akülere ya da yüke aktar›labilir. varsa akülere, yüke ya da 

E¤er aküler doluysa ve yük flebekeye enerji daima 

küçükse enerji bofla gider. aktar›l›r. 

MPPT Maksimum Ço¤u uygulamada yok Ço¤u uygulamada yok Var 

Güç ‹zleme % 15-% 25 daha fazla güç 

fiebeke Güç Kalitesi 

Bozulmalar›ndan Koruma fiebeke ba¤lant›s› yok. fiebeke ba¤lant›s› varsa Korumaz. 

baz› güç kalitesi 

bozulmalar›ndan korur. 

Kay›plar Sadece DC ç›k›fl Yüksek Yüksek 

varsa düflük, AC ç›k›fl Düflük DC bara gerilimi Düflük DC bara gerilimi 

varsa yüksek 

Bu miktar›n 2,5 milyar Euro’su yeni elektrik üretim ünitelerine, 2 milyar Euro’su stok borsas› ve 500 milyon Euro’su da yeni üretim santrallerinin ekipman yat›r›mlar›na aktar›ld›. 



Aküler 

Pozitif plaka seti 

Akü, enerjiyi kimyasal konumda depolayan 

elektrokimyasal bir cihazd›r. Bir elektrik 

devresiyle ba¤lant› kuruldu¤unda, kimyasal 

enerji, elektrik enerjisine dönüflür. Her hücre bir 

pozitif, bir negatif elektrot ve bir ay›raçtan 

(seperatörden) oluflur. Akü deflarj edilirken, iki 

elektrotun içinde bulunan farkl› malzemeler 

aras›nda elektrokimyasal bir de¤iflim meydana 

gelir. Elektronlar, pozitif ve negatif elektrotlar 

aras›nda hareket ederken, bir d›fl devreyi de 

faaliyete geçirir. 

Akü Tipleri 

Enerjiyi depolamak için farkl› materyaller 

kullan›labilir ve aküler genellikle o akünün 

yap›s›nda aktif olarak kullan›lan materyalle 

tan›mlan›r (Nikel/kadmiyum, nikel/demir veya 

lityum/iyon vb.). Baz› aküler ise elektrotlarda 

bulunan di¤er materyallerle ve kullan›lan elektrolit 

tipine göre adland›r›l›r. En yayg›n olanlar›, kurflun 

asit akülerdir. Kullan›lan aktif materyal, hücrelerin 

voltaj›n› belirler ve hücrelerin say›s› da akünün 

60 

Negatif ›zgara 

Pozitif levha 

Gümüfl alafl›ml› pozitif ›zgara 

Akü kutusu 

Terminal 

Levha blo¤u 

Cepli ayraçta pozitif levha 

toplam voltaj›n› belirler. Bir kurflun asit akü 

hücresinin nominal voltaj› 2V civar›ndad›r. 

Starter Aküler 

Starter aküler motorlu kara tafl›tlar›, deniz tafl›tlar›, 

hava tafl›tlar› ve motorsikletlerde motorlar›n ilk 

hareketini sa¤lamak amac›yla çekilen yüksek ak›m 

de¤erlerini sa¤layabilecek flekilde gelifltirilmifl ve 

üretilmifl akülerdir. 

Stasyoner Aküler 

Stasyoner aküler, ani güç kesintilerinin sebep 

olabilece¤i durufllar› engellemek için kullan›lan, 

kesintisiz güç sistemlerinde enerji kayna¤› olarak 

haz›rda duran ve gerekti¤i an devreye girerek 

kesintiyi sisteme hissettirmeyecek flekilde özel 

tasarlanm›fl akülerdir.Yüzdürme gerilimiyle sürekli 

flarjl› halde tutulan bu tip aküler, minimum bak›m 

ve düflük enerji maliyeti özellikleri sayesinde 

telefon santrallerinde, kesintisiz güç sistemlerinde, 

kontrol panellerinin sinyalizasyon ifllemlerinde, 

alarm ve güvenlik sistemlerinde, günefl enerjisi ya 

da rüzgâr enerjisi gibi alternatif enerji 

kaynaklar›nda yayg›n olarak kullan›lmaktad›r. 

Kuru Tip Aküler 

Teknoloji gelifltikçe insan yaflam›n› kolaylaflt›rmak, 

kesintiye u¤ratmamak ve güvenli¤ini sa¤lamak 

ad›na çeflitli cihazlar üretilmektedir. Üretilen bu 

cihazlar, insanlar›n hayatlar›n› geçirdi¤i tüm 

yerlerde kullan›lmakta (evler, iflyerleri, oteller, 

hastaneler, okullar vb.) ve bu cihazlar elektrik 

kesintilerinde aküler vas›tas›yla beslenebilmektedir. 

Kuru aküler, içinde elektrolit bulunmad›¤› ve bu 

yüzden de gaz ç›k›fl› olmad›¤› için insanlar›n 

yaflad›¤› tüm alanlarda rahatl›kla kullan›lmaktad›r. 

‹spanya’da 2007 y›l›nda hücre üretimi 145 MW (360 MW kapasiteli), modül üretimi ise 195 MW (700 MW kapasiteli) civar›nda gerçekleflti. 



Tamamen kapal› ve bak›m gerektirmeyen bu 

aküler, çok genifl bir ›s› yelpazesinde çal›flabilir. 

Özel alçak bas›nçl› emniyet valfleriyle teçhiz 

edilmifltir. Tampon flarjda çal›flmaya müsaittir. ‹ç 

dirençleri düflük oldu¤undan bekleme esnas›nda 

kay›plar› çok düflüktür. ‹çlerinde elektrolit olmad›¤› 

için yatay veya dikey her pozisyonda kullan›labilir. 

Solar Aküler 

Genel olarak bak›ms›z aküler tercih edilir. Bunlar, 

kendi içinde de kullan›m alan› ve kullan›m amac›na 

göre çeflitlenir. En çok kullan›lanlar olarak OPzS, 

OPzV, Jel ve Sulu Stasyoner aküler say›labilir. 

Jel Aküler 

Jel akülerin sulu akülerden teknik aç›dan fark› 

yoktur ve çal›flma flekli neredeyse ayn›d›r. Jel 

akülerin özelli¤i kapal› ve bak›ms›z olmas›d›r. Bunu 

elde etmek için elektrolit kar›fl›m›, sülfürik asit ile 

silik asitten oluflmaktad›r. Silik asit ve sülfürik asit 

kar›flt›r›ld›¤›nda elektrolit jel halini al›r. Jel aküler 

neredeyse hiç bak›m gerektirmez ve tamamen 

kapal›d›r. Jel aküler, yüksek iç dirence sahip 

olduklar› için yüksek elektrik ak›m› sa¤layamaz ve 

marfl motorunun çal›flt›r›lmas› için uygun de¤ildir. 

Genelde jel aküler gaz yapmaz ama k›sa devre 

sonucu akülerin çok fazla ›s›nmas›ndan dolay› jel 

çözülür ve gaz oluflabilir. Buna karfl›n, jel akülerde 

valf entegre edilmifltir ve yüksek iç bas›nc› 

ayarlar. Jel akülerin flarj edilmesi için kullan›lacak 

flarj regülatörlerinin, jel aküleri desteklemesi 

gerekmektedir. 

OPzS ve OPzV Aküler 

Akümülatörlü bir sistem, tüm y›l boyunca her gün 

flarj ve deflarj edilecek bir flekilde kullan›lacaksa ve 

bu akülerin çok uzun süreyle dayanmas› 

isteniyorsa, OPzS ve OPzV akümülatör seçimi en 

uygunudur. Bu tip akülerin maliyeti, di¤er 

akülerden ortalama 2-3 kat fazla olsa da bu tip 

akülere yap›lan yat›r›m›n sonucunda daha kazançl› 

olunur. OPzS sulu ve OPzV jel tipi akülerdir. 

Hücrenin gerilimi 2 V olup 3000 Ah kapasite 

gücünde olan aküler vard›r. Bu tip aküler ile küçük 

bir alanda büyük güç kayna¤› kurma imkan› 

sa¤lanabilir. OPzS ve OPzV akülerin döngü say›s› 

(charge-recharge capacity) di¤er akülerden daha 

yüksektir ve çok a¤›rd›rlar. OPzS/V aküler çok a¤›r 

oldu¤undan sabit olarak kurulmas› ve 

kurulduklar› taban›n bunlar› tafl›yabilecek güçte 

olmas› gerekir. Bu tip akülerin kuruldu¤u yerin 

tafl›ma gücünü yükseltmek için tabana metal levha 

konulur. 

Akümülatörler Aras›ndaki Farklar 

Genel olarak akümülatörlerin aras›ndaki fark, 

kullan›m alanlar›na göre yap›lm›fl olan 

tasar›mlar›d›r. Marfl akümülatörleri (otomobillerde 

kullan›lan), yüksek ak›m sa¤layabilmek ve marfl 

motorunu çal›flt›rabilmek için tasarlanm›flt›r. Bu tür 

aküler, k›sa zaman içinde yüksek oranda ak›m 

sa¤lar. Levhalar› ince, levha say›s› çok ve döngü 

say›s› düflüktür. Solar akümülatörler düflük ak›m 

için tasarlanm›flt›r. Levhalar› kal›n, levha say›s› 

düflük ve döngü say›s› yüksektir. Günefl panelleri 

ile kurulmufl olan bir sistemde, bu sistemin 

elektrik enerjisini marfl aküleri ile gerçeklefltirmek 

istedi¤iniz takdirde, marfl akümülatörlerin döngü 

say›s› düflük oldu¤undan ve ortalama % 50 deflarj 

yap›ld›¤›ndan, bu aküler çok k›sa bir süre içinde 

kullan›lamaz hale gelir. Bu tip aküleri fotovoltaik 

sistemlerde daha uzun bir süre kullanabilmek için 

yap›lmas› gereken, maksimum % 10 deflarj 

olmalar›n› sa¤lamakt›r. Bunun için ise akü say›s›n› 

45 kez art›rmak gerekir ki bu da ekonomik 

olmad›¤› gibi akülerin ömrü, düflük olan döngü 

say›s› nedeniyle yine de 1 seneyi geçemeyecektir. 

Döngü Say›s›n›n Önemi 

Döngü say›s›, bir akümülatörün kaç defa deflarj ve 

flarj edilebilece¤ini belirten bir de¤erdir. 

Akümülatörlerin döngü say›s› özellikle, günefl 

panelli sistemler için çok önemlidir. Bunun nedeni, 

akülerin sistem taraf›ndan gündüz saatlerinde flarj 

edilmelerine karfl›n, ço¤unlukla geceleri tüketiciler 

taraf›ndan deflarj edilmesidir. 

‹spanyol PV Endüstrisi Birli¤i’ne göre, 2007 y›l›nda % 25’i üretimde, % 65’i kurulum ve montajda, % 10’u di¤erleri olmak üzere toplam 26.800 kifli sektörde istihdam edilmifltir. 



fiarj Kontrol Üniteleri 

Ada sistemlerinde PV panel dizisinin gerilimi 

akü bankas›n›n gerilimine uydurulmal›d›r. 

Tipik olarak kullan›lan akü bankas› gerilimleri 12 V, 

24 V , 48 V DC de¤erlerindedir. Örne¤in 12 V DC 

gerilimli kurflun asit bir akümüz oldu¤unu 

varsayal›m. Günefl panelleri tipik olarak 17 V mpp, 

21 V aç›k devre gerilimi üretmektedir. Bu gerilim 

seviyeleri 12 V aküyü flarj etmek için gerekli 13,8 V 

kayan flarj gerilimi de¤erinden yüksektir. Di¤er 

taraftan yükselen s›cakl›kla günefl paneli gerilimi 

azalmakta, azalan s›cakl›kla ise artmaktad›r. 

Dolay›s›yla yüksek s›cakl›klarda aküyü flarj etmek 

için gerekli gerilimi üretememe ve düflük 

s›cakl›klarda aküyü afl›r› flarj ederek kaynamas›na 

ve s›v› kaybetmesine yol açarak aküyü bozma riski 

vard›r. fiarj kontrol ünitelerinin birincil görevi 

akünün afl›r› flarj olmas›na engel olmakt›r. 

Afla¤›da flarj kontrol ünitesi tipleri ve çal›flma flekli 

aç›klanm›flt›r: 

• Seri kontrol üniteleri: Akü gerilimi flarj sonu 

gerilimini afl›nca akü devresini ay›r›r. 

• fiönt kontrol üniteleri: Akü gerilimi flarj sonu 

gerilimini afl›nca PV devresini k›sa devre eder. 

• MPPT kontrol üniteleri: Akü flarj sonu gerilimine 

ulaflmad›¤› sürece gerilimi ve ak›m› 

maksimum güç noktas›nda çal›flacak flekilde 

ayarlar, flarj sonu gerilimine ulafl›nca akü 

devresini ay›r›r. MPPT* üniteler panelden 

% 15- % 25 daha fazla güç elde eder. 

Buna ek olarak modern bir flarj kontrol ünitesi akü 

62 

ömrünü maksimize eden geliflmifl flarj kontrol 

algoritmalar›yla donat›lm›flt›r. Ayr›ca s›cakl›k 

konrollü kayan flarj, y›ld›r›m koruma, istenmeyen 

deflarjlar›n engellenmesi, derin deflarj korumas›, 

akü flarj durumu ile ilgili bilgilerin kaydedilmesi, 

afl›r› gerilim korumas›, k›sa devre korumas›, aküye 

geri besleme korumas›, rüzgâr türbinleri ve günefl 

panellerinden gelen tüm verileri kaydetme, oluflan 

alarmlar› ve verileri uzaktan iletiflim ile merkeze 

yollama gibi ifllevlere sahiptir. Günefl enerjili 

ayd›nlatma sistemlerinde kullan›m› rahatlatan gece 

fonksiyonu da mevcuttur. Bu fonksiyon sayesinde, 

bu özelli¤e sahip regülatörlere ba¤l› herhangi 

12 veya 24 V DC ak›mla çal›flan bir elektrikli alet, 

istenilen saatlerde otomatik olarak aç›l›p 

kapanabilmektedir. 

Günefl enerjili ayd›nlatmalarda kulan›lan bir baflka 

uygulama ise günefl paneli yüzeyinin bir sensör 

olarak kullan›ld›¤› uygulamalard›r. Bu uygulamalarda 

günefl paneli üzerindeki voltaj de¤erine göre 

kontrol ünitesi sistemi aç›p kapatmaktad›r. Buna 

göre gündüz saatlerinde günefl panelleri havan›n 

ayd›nl›k olmas›ndan dolay› enerji üretirler yani 

panelde bir gerilim oluflur. Bu durumda regülator, 

sistemin ucuna ba¤l› lamban›n sönük kalmas›n› 

sa¤lar. Fakat saatler ilerledikçe ve gün bat›m›na 

do¤ru yaklaflt›kça panel gerilimi azal›r. Bu de¤er 

bir s›n›r de¤erin alt›na düfltü¤ünde ise regülator 

otomatik olarak lamban›n yanmas›n› sa¤lar. Ta ki 

gün do¤up panel gerilimi s›n›r de¤erin üzerine 

yeniden ç›kana kadar... 

*MPPT: Maximum Peak Power Tracking, Maksimum Tepe Güç ‹zleme 



fiarj kontrol cihazlar›n›n birçok özelli¤i kullan›c› 

taraf›ndan programlanabilmektedir. Örne¤in akü 

voltaj› belirlenen de¤ere ulaflt›¤› an flarj kesilebilir. 

Akü ve yük sistemine zarar› önlemek amac›yla akü 

voltaj› belirli bir de¤erin alt›na düflünce yük 

ba¤lant›s› kesilebilir ve voltaj›n art›fl göstermesiyle 

birlikte akünün güç vermeye devam etmesi 

sa¤lanabilir. Buna alternatif olarak regülatörlere 

zaman ayar› yap›larak sistemin istenilen saatler 

aras›nda çal›flt›r›lmas› da sa¤lanabilir 

T-Charger: Ülkemizden Yenilikçi Bir fiarj Kontrol Ünitesi 

Yeni nesil ince film günefl panelleri düflük fiyatlar›, yüksek s›cakl›k ve düflük ›fl›n›m koflullar› 

alt›nda yüksek enerji üretmeleri nedeniyle kristal günefl panellerine göre gittikçe daha fazla 

popülerlik kazanmaktad›r. Fakat yeni nesil ince film günefl panellerinin uygulamas› 150 

Voltun üzerindeki yüksek panel gerilimleri nedeniyle sadece flebeke ba¤lant›l› sistem 

uygulamalar› ile s›n›rl›d›r. Gerek mevcut flarj kontrol ünitelerinin 120 V DC’den 

yüksek gerilimleri kabul etmemeleri, gerek 120 Volt üzeri gerilimlerin mevcut standartlar 

do¤rultusunda elektrik flok riski yaratmas›, gerekse özellikle 

telekom uygulamalar›nda akü bankas›n›n pozitif 

kutbunun topra¤a ba¤lanmas› fakat ince film panellerin 

pozitif kutbunun topraklanmas›n›n sak›ncal› olmas› 

nedenleriyle bugüne kadar yeni nesil ince film paneller flebeke 

d›fl› akü flarj uygulamalar›nda kullan›lamam›flt›r. Mavisis’in 

gelifltirdi¤i T-Charger MPPT flarj kontol ünitesi dünyada ilk 

defa yukar›da say›lan zorluklara bir çözüm getirerek yüksek 

gerilimli ince film günefl panellerinin akü flarj uygulamalar›nda 

kullan›lmas›na olanak sa¤lam›flt›r. 

Mavi Solar T-Charger 

T-Charger ve di¤er yenilikçi yerli mal› ürünler için www.mavisis.com.tr adresini ziyaret edebilirsiniz. 



Ada Sistemlerinde Eviriciler 

(‹nvertörler) 

Günlük hayat›m›zda elektrik enerjisini 12 V, 

24 V , 48 V akülerde depolar›z ve baz› 

yükleri do¤ru ak›m (DC-Direct current) ile 

akülerden besleyebiliriz. E¤er çamafl›r makinesi, 

buzdolab›, televizyon gibi 220 V 50 Hz alternatif 

ak›m (AC- Alternative current) ile çal›flan aletleri de 

akülerden beslemek istiyorsak akü gerilimini AC’ye 

çeviren eviricileri (invertör) , di¤er ad›yla DC-AC 

çeviricileri, kullanmam›z gereklidir. Ada sistemleri 

için eviriciler 12 V, 24 V veya 48 V' luk bir akü 

bankas›ndan ald›klar› do¤ru ak›m›, evlerde 

kulland›¤›m›z 220 V alternatif ak›ma çevirerek her 

türlü elektrikli cihaz› çal›flt›r›rlar. 

Birçok eviricinin üzerinde akü flarj cihaz›n›n da 

entegre edilmifl olmas› sayesinde, flebekeden ya da 

dizel jeneratörden gelen elektrik akülerin flarj›nda 

kullan›labilir. Transfer h›zlar›n›n oldukça yüksek 

olmas› yüzünden bu sistemler Kesintisiz Güç 

Kayna¤› (KGK, UPS) olarak da kullan›labilir. 

Ada sistemlerinde kullan›lan eviricilerde afla¤›daki 

nitelikler aran›r: 

• Ç›k›fl geriliminin fleklinin ideal sinüs dalga flekline 

yak›n olmas›, baflka bir deyiflle ç›k›fl gerilimi 

Toplam Harmonik Bozulmas›n›n (THD) küçük 

olmas›. 

• Ç›k›fl geriliminin genlik ve frekans›n›n kararl› 

olmas›, baflka bir deyiflle ç›k›fl geriliminin statik 

regülasyonunun iyi olmas›: 220 V 50 Hz 

de¤erini korumas›. 

64 

Modifiye Sinüs Yüksek THD’li 

Sinüs Dalga 

‹deal Sinüs 

• Ç›k›fl geriliminin yük de¤iflimlerinde 

kararl›l›¤›n› sürdürmesi, baflka bir deyiflle 

dinamik regülasyonunun iyi olmas›, yük 

de¤iflimlerinde 220 V de¤erinden küçük 

sapmalar göstermesi ve çok k›sa sürede ç›k›fl 

geriliminin 220 V de¤erine toparlanmas›. 

• Ç›k›fl geriliminin akü gerilim de¤iflimlerinde 

kararl›l›¤›n› sürdürmesi, dinamik regülasyonun iyi 

olmas›. Akü gerilim de¤iflimlerinde ç›k›fl 

geriliminin küçük sapmalar yapmas› ve h›zla 

220 V de¤erine do¤ru toparlanmas›. 

• Özellikle biliflim teknolojileri cihazlar› ve 

elektronik cihazlar›n çekti¤i yüksek harmonikli 

ak›mlar› ve tepe ak›mlar›n› karfl›layabilmek için 

yüksek tepe faktörlü (Crest Factor) ak›m 

verebilme yetene¤i. 

• Motor ve kompresör içeren cihazlar›n ilk çal›flma 

(demeraj) ak›mlar›n› karfl›layabilmek için k›sa 

‹talyan PV pazar›n›n kümülatif kapasitesi 2007 y›l›nda 100 MW’ a ulaflm›flt›r ve bunun 50 MW’ l›k k›sm› 2007 y›l›nda kurulmufltur 



süreli afl›r› yükleme (overload) yetene¤i. 

• Tam ve k›smi yüklerde yüksek çevirme verimi: 

çok pahal› olan günefl elektri¤inin bofla 

harcanmas›n› azalt›r. 

• Yüksüz durumda az güç tüketen haz›r 

bekle (stand-by) durumuna geçme. 

• Yüksek gerilim ve y›ld›r›m korumas›. 

• K›sa devre korumas›. 

• Elektromanyetik emisyonlar›n s›n›rland›r›lmas›. 

• Güneflsiz günlerde jeneratörden flarj etmek için 

akü flarj devresi. 

Eviriciler güçlerine, faz say›s›na, çal›flma 

gerilimlerine ve ç›k›fl dalga flekillerine göre 

s›n›fland›r›lmaktad›r. Genellikle 5 kW alt›ndaki 

güçlerdeki eviriciler tek fazl› olarak üretilir, 10 kW 

üzeri güçlerde üç fazl› eviriciler karfl›m›za ç›kar. 

Eviricinin gücü artt›kça DC girifl gerilimi 

yükselmektedir. 5 kW üzeri güçteki eviriciler 

genellikle tam sinüs dalga flekli üretmekle birlikte, 

daha küçük güçlü eviricilerde modifiye sinüs 

dalga ve kare dalga gibi dalga flekillerine 

rastlanmaktad›r. Modifiye sinüs ve kare dalga 

flekillerinin, beslenen elektrikli cihazlar›n ömrü 

üzerinde olumsuz etkileri vard›r ve IEC 62040-3 

standard›na göre bir eviricinin tam sinüs dalga 

fleklinden farkl› dalga flekilleri üretmesi 

durumunda, bu dalga flekli ile herhangi bir 

elektrikli cihaz› 15 dakikadan uzun besleyebilmek 

için o elektrikli cihaz›n üreticisinden onay al›nmas› 

tavsiye edilmektedir. Aksi halde bozulan elektrikli 

cihaz›n garanti kapsam› d›fl›na düflmesi dahi söz 

konusu olabilir. Modifiye sinüs ya da kare dalga 

üreten eviriciler daha yüksek verimli ve çok daha 

ucuz olmalar›na ra¤men haftada bir defadan 

fazla ve 15 dakikay› aflan sürelerle kullan›lmalar› 

tavsiye edilmez. 

Kullan›lan eviricinin verimi de bir baflka önemli 

parametredir. Aküden ald›¤› DC gücün yüzde 

kaç›n› AC güce çevirdi¤i, verimi belirleyen 

unsurdur. Bu verim de¤erinin % 90 dan yüksek 

olmas› tavsiye edilir. 

‹talyan pazar›ndaki tüketiminin % 40’› bireysel müflterilerden, % 38’i ticari müflterilerden oluflmaktad›r. 

Mavi Solar Pompa Eviricisi 

fiebeke d›fl› su pompalama 

uygulamalar›ndaki ana zorluk, 3 kW’› 

aflan güçlerde kullan›lan üç fazl› dalg›ç 

pompalar›n ilk kalk›fl› s›ras›nda ortaya ç›kan 

demeraj ak›mlar›n› karfl›lamak için anma 

gücünün çok üzerinde üç fazl› eviricilere 

olan gereksinim ve bu eviricilerin bir akü 

bankas› ile desteklenmesi zorunlulu¤udur. 

Mavi Solar Pompa Eviricisi frekans kontrolü 

ile k›smi güçlerde çal›flabilmekte ve 

yumuflak frekans de¤iflimi ile demeraj 

ak›mlar›n› engellemektedir. Böylece üç fazl› 

dalg›ç pompalar›n akü deste¤i olmadan ve 

büyük güçlü eviriciler gerekmeden 

çal›flt›r›lmas› mümkündür. 

PV Modüller 

Mavi Solar Pompa Eviricisi 

MPPT Evirici 

Su Deposu 

Kuyu 

3 Fazl› Dalg›ç 

Pompa 

Eviricilerin boyutland›r›lmas› konusunda dikkat 

edilmesi gereken bir husus da eviriciye ba¤lanacak 

olan yüklerin tipleridir. Eviricilerin kataloglar›nda 

belirlenmifl teknik de¤erler onlar›n sürekli bir 

durumda çekti¤i güç miktar›n› gösterir. Örne¤in 

tungsten lambalar›n çekti¤i güç sabittir. Bu 

nedenle tungsten lambalar›n çekti¤i güç baz 

al›narak ona uygun güçte bir evirici seçilebilir. 

Fakat baz› yükler ise tungsten lambalar gibi her 

zaman sabit güç çekmezler. Mesela buzdolab› ya 

da klimalar›n içerisinde bulunan kompresör 

motorlar› özellikle ilk kalk›fl anlar›nda üç saniyeye 



Fransa’da 2007 y›l›nda PV hücre ve modül üretim ve kurulumunda 3000 tam zamanl› çal›flana do¤rudan, 500 kifliye de dolayl› olarak istihdam olana¤› sa¤land›. 

66 

T-Inverter: 

Ülkemizden Yenilikçi Bir 

Evirici Örne¤i 

Yeni nesil ince film 

günefl panelleri düflük 

fiyatlar›, yüksek s›cakl›k 

ve düflük ›fl›n›m koflullar› 

alt›nda yüksek enerji 

üretmeleri nedeniyle 

kristal günefl 

panellerine göre 

Mavi Solar T-Inverter 

gittikçe daha fazla 

popülerlik kazanmaktad›r. Fakat yeni nesil ince 

film günefl panellerinin uygulamas› 150 Volt’un 

üzerindeki yüksek panel gerilimleri nedeniyle 

sadece flebeke ba¤lant›l› sistem uygulamalar› ile 

s›n›rl›d›r. fiebeke d›fl› ada sistemlerinde 

kullan›lan 12 V, 24 V, 48 V gibi gerilimler bu 

tip panellerin gerilimlerinin oldukça alt›nda 

kalmaktad›r. Mavisis’in gelifltirdi¤i T-Inverter 

eviricisi içerisinde dahili olarak bulunan MPPT 

flarj kontrol ünitesi ile yüksek PV Panel 

gerilimini, yüksek bir akü bankas› gerilimine 

çevirmektedir. Bu yüksek akü geriliminden 

220 V AC gerilime çevirme ifli ise trafo 

kullanmadan son derece düflük bir çevirme 

kayb› ile gerçeklefltirilmektedir. PV ve akü 

devresinin gerilimlerinin yüksek olmas› 

nedeniyle sistemin toplam kablo kay›plar› da 

oldukça düflüktür. T-Inverter, al›fl›lm›fl günefl evi 

sistemine göre % 29 daha az panel gücü ile 

ayn› miktarda enerjiyi üretebilmektedir. 

PV Modüller 

MPPT Evirici 

DC-DC 

Aküler 

kadar uzayabilen sürelerle anma de¤erlerinin 4-8 

kat› güç çekerler. Bu durumda evirici 

boyutland›r›l›rken bu yüksek çekilen güçlerin bu 

süre boyunca beslenebilmesi göz önüne 

al›nmal›d›r. Eviricinin afl›r› yükleme (overload) 

yetene¤i hesaba kat›lmal›d›r, gerekiyorsa evirici 

gerekenden biraz büyük seçilmelidir. Di¤er 

taraftan TV ya da bilgisayar gibi elektronik aletler 

ise ilk kalk›fl an›nda 20 ms boyunca anma 

de¤erlerinin 8-16 kat› kadar güç çekerek eviriciyi 

ak›m s›n›r›na sokabilir ve ç›k›fl gerilimini adeta bir 

k›sa devre oluflmufl gibi s›f›r Volta kadar 

çökertebilirler. IEC-62040-3 standard›nda bu tip 

yüklere lineer olmayan (non-lineer) yükler denir. 

Ayn› standarda göre e¤er evirici % 33 non-lineer 

yük s›çramalar›nda ç›k›fl geriliminin % 30’dan fazla 

çökmesine izin vermiyor ve 100 ms içerisinde ç›k›fl 

geriliminin toparlanmas›n› sa¤l›yorsa, eviricinin ç›k›fl 

gerilimi performans s›n›f› bire karfl›l›k gelmektedir. 

Genellikle tepe faktörü (Crest Factor) üç ve 

üzerinde olan eviriciler performans s›n›f› bir 

flartlar›n› daha kolay yerine getirebilmektedir. 

Afl›r› yük ve tepe faktörünün yetersiz kald›¤› 

durumlarda evirici gerekenden biraz büyük seçilir. 

Di¤er taraftan k›sa süreli ve geçici olan kalk›fl 

durumlar› göz önünde tutularak gerekenden 

büyük seçilen eviriciler, normal çal›flma s›ras›nda 

k›smi yük alt›nda daha küçük bir eviriciye oranla 

daha yüksek çevirme kayb›yla çal›flarak çok de¤erli 

olan günefl elektri¤inin bir k›sm›n›n ziyan olmas›na 

yol açacakt›r. 

Bu nedenle eviriciyi büyütmek yerine, önce 

elektrikli ve elektronik aletlerin daha tasarruflu 

olan tipleri ile de¤ifltirilmesi (örne¤in tungsten 

lambalar›n yerine LED armatürlerin, tüplü 

televizyonun yerine LCD televizyonun ve tasarruflu 

beyaz eflyalar›n kullan›lmas›), su ve ortam ›s›tma / 

so¤utmada elektrik yerine, solar termal 

yöntemlerin ve ›s› pompalar›n›n tercih edilmesi 

daha etkin bir yoldur. 



fiebeke Ba¤lant›l› Sistemler 

Yazan: Fatih Kavaslar 

1- Fotovoltaik Paneller, 

2- fiebeke Ba¤lant›l› Evirici, 

3- Elektrikli Ev Aletleri, 

4-Elektrik Sayaçlar› 

Tipik fiebeke Ba¤lant›l› Fotovoltaik Elektrik Üretim Sistemi 

fiekilde görüldü¤ü gibi, dünyada en popüler 

fotovoltaik elektrik üretimi uygulamas› 

binalar›n çat›lar›ndaki ve cephelerindeki PV 

panellerden elde edilen gücün elektrik flebekesine 

aktar›lmas›d›r. Bu uygulamada fotovoltaik elektrik 

üretim sistemi adeta bir mini elektrik santrali gibi 

çal›fl›r. Fotovoltaik panellerden üretilen elektrik ayr› 

bir sayaç üzerinden ayr› bir tarifeden flebekeye 

sat›l›r. Bu uygulamaya flebeke ba¤lant›l› fotovoltaik 

elektrik üretim sistemi uygulamas› ad› verilir. Her 

ne kadar baz› ada sistemlerinde de flebeke 

ba¤lant›s› olsa da, bu ba¤lant› flebekeden al›nan 

güç ile akülerin flarj edilmesi amac›yla 

kullan›lmaktad›r. Burada bahsedilen flebeke 

ba¤lant›l› sistem, ada sisteminden farkl› olarak 

fotovoltaik gücü flebekeye aktarmakta ve flebeke 

ba¤lant›s› terimi, flebekeye do¤ru bir güç ak›fl› 

oldu¤unu anlatmak için kullan›lmaktad›r. Bu 

flekilde da¤›lm›fl yap›da mini günefl elektri¤i 

santralleri kurman›n ana avantajlar›, elektri¤in 

tüketildi¤i yere yak›n olarak üretilmesi sonucunda 

enerji iletim kay›plar›n›n azalmas› ve özellikle 

güneflli bölgelerde iklimlendirme cihazlar›n›n yol 

açt›¤› tepe güç ihtiyac›n› telafi etmesidir. Son 

y›llarda petrol fiyatlar›ndaki art›fl ve yaflanan 

küresel ›s›nma, ülkeleri bu sorunlara çözümler 

üretme yolunda yeni aray›fllara yöneltmifltir. Bunlar 

aras›nda, yenilenebilir enerjilere do¤ru bir yönelim 

art›fl› öne ç›kmaktad›r. Yenilenebilir enerjilerin ilk 

yat›r›m maliyetlerinin yüksek olmas› yüzünden, bu 

sistemlerin yayg›nlaflt›r›lmas› için çeflitli yasal 

düzenlemeler yap›lmaktad›r. fiebeke ba¤lant›l› 

günefl enerjisi sistemlerinin dünya pazar›n›n % 85’i 

oran›nda yayg›nlaflmas›n›n temel nedeni baz› 

geliflmifl ülkelerde uygulanan yüksek fiyatl› günefl 

elektri¤i sat›n alma tarifeleri ve garantileridir. Özet 

olarak flu an Almanya, ‹spanya ve Amerika gibi 

ülkelerde bu flebeke ba¤lant›l› fotovoltaik 

elektrik üretim sistemlerini kuran kifliler, güneflten 

ürettikleri elektri¤i varolan alçak gerilim (AG) 

flebekesi üzerinden, üstelik de elektri¤i sat›n 

ald›klar› fiyattan daha yüksek fiyatlarda 

Fransa pazar›n›n 2012 y›l›nda 2,4 milyar Euro’luk hacme ulaflmas› ve 13,000 kifliye do¤rudan, 6,000 kifliye dolayl› olarak istihdam olana¤› sa¤lamas› bekleniyor. 



satmaktad›r. Bir fotovoltaik elektrik üretim 

sisteminin yirmidört saatlik enerji üretim profili 

afla¤›daki flekilde görüldü¤ü gibi süreksiz bir 

karakterdedir. Günefl enerjisi depolanarak sürekli 

bir hale getirilebilse de, elektrik flebekesinin 

bulundu¤u yerlerde enerji depolama sisteminin 

yat›r›m ve yaflatma maliyetlerinden kaç›n›larak 

daha ucuz ve güvenilir olan flebeke ba¤lant›l› 

tipteki fotovoltaik elektrik üretim sistemleri 

kullan›lmaktad›r. 

fiebekeye ba¤l› bir konutun tipik fotovoltaik enerji 

üretim ve tüketim profilleri 

fiebeke ba¤lant›l› sistem tasar›m› 

1- Sistemin gücü ihtiyaçla de¤il, PV panellerin 

kurulabilece¤i alan büyüklü¤ü ile ya da bu 

sistemin kurulmas› için ayr›lm›fl bütçe ile 

s›n›rl›d›r. Üretilen elektrik yüksek fiyatl› bir tarife 

ile sat›laca¤› için mümkün mertebe büyük bir 

sistem kurulmaya çal›fl›l›r. 

2- PV Modül teknolojisinin seçilmesi: Farkl› PV 

teknolojilerinin verimleri, s›cakl›k kay›plar› ve 

düflük ›fl›n›m flartlar›ndaki verimleri farkl›d›r. 

Tüm parametrelerin de¤erlendirilmesi gereklidir. 

3- Sistemin montaj yerinin ve buna uygun 

montaj konstrüksiyonunun seçilmesi (Çat› 

montaj›, sabit aç›l› aç›k alan montaj›, cephe 

montaj›, günefl izleme sistemi kullan›lmas› vb.). 

4- Montaj alan›n›n etraf›nda gün içerisinde gölge 

yapmas› muhtemel yap›lar›n ve günün ilgili 

saatlerindeki güneflin hareketinden kaynaklanan 

68 

gölge miktar›n›n belirlenmesi ve hesaplanmas›. 

5- Evirici (invertör) konseptinin belirlenmesi 

6- Evirici (invertör) gücünün hesaplanmas›. 

7- Evirici geriliminin hesaplanmas›. 

8- Paralel PV dizi gruplar›n›n say›s›n›n belirlenmesi. 

9- Kablolama altyap›s›n›n oluflturulmas›. 

fiimdi biz de ad›m ad›m ilerleyerek birlikte bir 

sistem tasar›m örne¤i yapal›m ve flebeke ba¤lant›l› 

sistemleri daha yak›ndan tan›yal›m. 

fiebeke ba¤lant›l› sistem için ay›rd›¤›m›z bütçenin 

30.000 Euro oldu¤unu ve PV panellerin kurulumu 

için 250 m 2 serbest alan›m›z oldu¤unu varsayal›m. 

Küçük sistemler için Watt bafl›na sistem maliyetini 

6 Euro kabul edersek kabaca 5 kW gücünde bir 

sistem kurabilece¤imiz ortaya ç›kar. 

Kurulumu Antalya ilimizde yapt›¤›m›z› varsayal›m, 

ideal panel aç›s› 33 ° olmal› ve panellerin 

birbirini gölgelememesi için paneller aras›nda 

yeterli miktarda boflluk b›rak›lmal›d›r. 

250 m 2 alan›m›z bütün PV teknolojilerinde 5kWp 

PV Teknolojisi 1 kWp için 

gerekli 

5 kWp için 

gerekli 

PV yüzeyi kurulum alan› 

Monokristal 6-9 m 2 

60-90 m 2 

Polikristal 7-10 m 2 

CIS 9-11 m 2 

CdTe 12-17 m 2 

Amorf Silisyum 14-20 m 2 

70-100 m 2 

90-110 m 2 

120-170 m 2 

140-200 m 2 

güç kurulumu için yeterlidir. Antalya ilimizde 

s›cakl›¤›n yüksek olmas› yüzünden düflük s›cakl›k 

kayb› ve maliyeti nedeniyle ayn› fiyata 

5 kW p yerine 6 kW p Amorf Silisyum PV panel 

kurulumu yapmaya karar vererek yola devam 

edelim. 

Fransa’da 2012 y›l›nda günefl enerjisinden elde edilecek elektri¤in 1 TWh de¤erine ulaflaca¤› hesaplan›yor. 



Fotovoltaik Sistem Konsepti 

Araflt›rmalar ayn› fabrika taraf›ndan üretilen PV 

panellerin birarada kullan›lmas›nda dahi % 5’e 

varan eflleflme kay›plar› oluflabilece¤ini 

göstermektedir. Bu panellerin farkl› aç›larda 

yerlefltirilmesi, farkl› derecede kirli olmalar›, farkl› 

s›cakl›klarda olmalar› ve bir bölümünün k›smen 

gölge alt›nda kalmas› gibi durumlarda eflleflme 

kay›plar› artmaktad›r. PV panel eflleflme kay›plar› 

göz önünde tutuldu¤unda afla¤›da verilen evirici 

yap›lar›n›n herbirinin di¤erine göre avantajlar› ve 

dezavantajlar› vard›r: 

a. Merkezî (Central) Evirici 

b. Dizi (String) Evirici 

c. Çoklu Dizi (Multi-String) Evirici 

d. Modül Tümleflik (Module Integrated) Evirici 

Merkezî Evirici 

Büyük güçlü fotovoltaik elektrik üretim 

sistemlerinde (>10 kW) örne¤in GES*’lerde, çok 

say›da günefl modülü dizi fleklinde ve bu dizi 

gruplar› birbirine paralel ba¤lanarak merkezî bir 

eviricinin girifline beslenmektedir. 

Yandaki flekilde merkezî evirici ile fotovoltaik 

elektrik üretim sistemi yap›s› görülmektedir. 

Merkezî evirici devresi yüksek verimli ve en düflük 

maliyete sahiptir. Bununla birlikte PV panel 

eflleflme uyumsuzluklar›na karfl› en duyarl› evirici 

tipi merkezî eviricidir. 

Merkezî eviricide tüm fotovoltaik modül 

dizileri tek bir eviriciye ba¤l› oldu¤u için bu 

eviricinin ar›zalanmas› tüm sistemin devre d›fl› 

kalmas›na yol açar. Bu nedenle sistemin 

güvenilirli¤i ve sürdürülebilirli¤i s›n›rl›d›r. Merkezî 

eviricinin ç›k›fl›ndan AG flebekeye olan kablo 

uzunlu¤u düflük oldu¤u için, AC kablo kay›plar› 

azd›r. Buna karfl›l›k e¤er fotovoltaik dizi gerilimi 

yüksekse, DC kablo kay›plar› da azal›r. Toplam 

kablo kay›plar› en düflük evirici yap›s›n›n, yüksek 

DC girifl gerilimli merkezî evirici oldu¤u söylenebilir. 

Merkezî evirici yap›s› 

* GES Fotovoltaik Uygulamalar Bölümü’nde inceleyece¤iniz Günefl Enerjisi Santralleri’nin k›saltmas›d›r. 

Dizi Evirici 

Dizi eviricide, merkezî evirici tipinde oldu¤u gibi 

fotovoltaik modüller dizilere bölünmektedir. Her 

bir fotovoltaik dizi flekilde görüldü¤ü gibi kendine 

ait bir eviriciye ba¤lanmaktad›r. Böylece her bir 

fotovoltaik modül dizisinin kendine ait bir 

maksimum güç izleme devresi olur. Dizi evirici 

teknolojisi, diziler aras›ndaki yanl›fl eflleflmeyi 

azaltmakla birlikte, ayn› dizi içerisinde oluflabilecek 

eflleflme hatalar›na karfl› bir çözüm getiremez. 

Bu nedenle dizi içerisinde uyumsuzluk olmas›n› 

engelleyecek tüm önlem al›nmal›d›r. Buna karfl›l›k 

bu teknolojide diziler aras› uyumsuzluklar fazla 

önemli de de¤ildir. 

Dizi evirici yap›s› 


Evirici 

Evirici


Dizi eviricide, merkezî eviriciye göre DC kablo boyu 

k›sal›r ve AC kablo boyu uzar. Fotovoltaik modül 

geriliminin yüksek oldu¤u uygulamalarda kablo 

kay›plar› merkezî eviriciye oranla daha fazlad›r. 

Yerleflim genellikle merkezî bir iç mekân yerine 

da¤›lm›fl d›fl mekânlarda yap›l›r. Bu özellikler dizi 

eviriciyi kurulu gücün fotovoltaik modül dizisi 

gücünden olufltu¤u uygulamalarda tercih nedeni 

haline getirir. GES uygulamalar›nda dizi evirici 

kullan›m› da¤›lm›fl yap› nedeniyle bak›m ve izleme 

maliyetlerini art›rmaktad›r. Buna karfl›l›k 

dizi eviricilerden birisinin devre d›fl› kalmas›, tüm 

sistemin devre d›fl› kalmas›na yol açmad›¤› için 

tekrarl›l›k (redundancy) artmakta fakat dizi evirici 

genellikle d›fl mekân flartlar›na maruz kald›¤› için 

tek tek eviricilerin güvenilirli¤i azalmaktad›r. Dizi 

evirici gücü dizinin gücü ile üstten s›n›rl›d›r. 

Genellikle 1-5 kW aras› güçlerde kullan›l›r. 

Çoklu Dizi Evirici 

fiekilde görülen çoklu dizi evirici teknolojisi, çok 

say›da dizinin ayr› ayr› MPPT (Maksimum Peak 

Power Tracking), Maksimum Güç Noktas› ‹zleme 

sistemiyle DC-DC dönüfltürücü devreleri üzerinden 

tek bir ortak eviriciye ba¤lanmas› yoluyla daha 

kompakt ve ucuz bir çözüm sunmaktad›r. Böylece 

merkezî ve dizi eviricinin tek parça ve düflük 

maliyetli çözüm avantajlar› sa¤lanmaktad›r. Bu 

yap›da farkl› dizi teknolojileri ve farkl› aç›larda 

yerlefltirilmifl fotovoltaik elektrik üretim sistemleri 

birbirine entegre edilebilmektedir. Çoklu dizi 

eviriciler 3-10 kW aras› güçlerde s›kl›kla kullan›l›r. 

Çoklu dizi evirici yap›s› 

70 

MPPT 1 

MPPT 2 

MPPT 3 

Ortak Evirici 

Modül Tümleflik Evirici 

fiekilde görülen modül tümleflik evirici devresinde 

her bir modül için bir devre kullan›lmaktad›r. 

Her bir modülün kendine ait MPPT devresi olmas› 

sayesinde bu tipte eviricinin PV karakteristi¤ine 

uyumu optimize edilmektedir. Bu evirici yap›s› 

enerji kazan›m›n› optimize etmekle birlikte dizi 

eviriciye göre daha düflük verimlidir. Ayr›ca daha 

yüksek maliyetli ve bak›m gereksinimi de fazlad›r. 

Bu yap› daha çok 200 – 400 W tepe güçlerde 

uygulama alan› bulmufltur. 

Evirici 

Evirici 

Evirici 

Modül tümleflik evirici yap›s› 

Sistem konseptini belirlemek için yukar›daki 

tabloyu göz önünde tutarak 100 W p 175 V 

Amorf Silisyum PV panellerin kullanmaya karar 

verelim. Bu durumda, paneller ile üç panelden 

oluflan diziler oluflturuldu¤unda 20 paralel 

grup, 2 panelden oluflan diziler 

oluflturuldu¤unda 30 paralel grup ve 

1 panelden oluflan diziler oluflturuldu¤unda 

60 paralel grup olmas› gerekmektedir. Her 

durumda paralel grup say›s› çok yüksek, paralel 

gruplar›n gücü çok düflüktür. E¤er tüm PV paneller 

ayn› aç›da ayn› yöne do¤ru yerlefltirilecekse ve 

k›smi gölge sorunu olmayacaksa merkezî evirici ya 

da dizi evirici yap›s› kullan›labilir. E¤er paneller evin 

3 cephesine farkl› yönlere bakacak flekilde 

10 kW’l›k akü destekli bir PV sisteminin ilk yat›r›m maliyeti yaklafl›k 70.000 Euro civar›ndad›r. 



da¤›t›lacaksa, üç giriflli çoklu dizi evirici yap›s› 

seçilmelidir. E¤er paneller üzerinde gün boyu yer 

de¤ifltiren k›smi ve tam gölgelenmeler söz konusu 

ise modül tümleflik evirici yap›s› düflünülmelidir. 

Evirici (invertör) Say›s›n›n Tespit Edilmesi 

Faz bafl›na 16 A üzerindeki güçlerde üç fazl› 

eviricilerin kullan›lmas›n› ya da tek fazl› eviricilerin 

üç faza paylaflt›r›lmas›n› düflünmek gereklidir. PV 

panel gücü 6 kW oldu¤u için bu güç bir fazl› 

sistemde 27 A ak›m de¤erine karfl›l›k 

gelmektedir. Bu de¤er tek fazl› sistem için çok 

yüksektir. Üç fazl› bir evirici seçilmesi durumunda 

faz bafl›na 9 A düflmektedir. Alternatif olarak 

üç küçük evirici seçilip fazlara da¤›t›labilir. 

Evirici Gücünün Tespit Edilmesi: 

Evirici gücünün tespitinde evirici boyutland›rma 

katsay›s› göz önünde bulundurulur. 

Evirici Boyutland›rma Katsay›s› = 

PV Gücü / Evirici AC Gücü 

Evirici boyutland›rma katsay›s›n›n 0,83 ile 1,25 

aras› de¤erler almas› istenir. Evirici ortam 

s›cakl›¤›n›n çok yüksek oldu¤u bir yere kurulduysa 

katsay› birden küçük seçilir. Katsay› büyüdükçe 

evirici verimi yükselir. Burada eviricinin 

iklimlendirilmifl bir iç mekânda bulundu¤unu ve 

verimi art›rmak için katsay›n›n 1,2 seçildi¤ini 

varsayal›m. Bu durumda evirici gücü afla¤›daki gibidir. 

Evirici AC Gücü = PV Gücü / Katsay› = 

6000 W / 1,2 = 5000 W 

Panellerin Maksimum ve Minimum Geriliminin 

Tespit Edilmesi: 

Panel dizisi içerisinde yer alabilecek maksimum 

panel say›s›n›n hesaplanmas›nda -10 °C s›cakl›kta 

PV panelin aç›k devre gerilimi göz önüne al›n›r. 

Panel katalo¤undan bu gerilimi 241 V DC 

okudu¤umuzu kabul edelim ve evirici 

10 kW’l›k akü destekli bir PV sisteminin y›ll›k bak›m maliyeti 1500 Euro civar›ndad›r. 

katalo¤undan maksimum evirici gerilimini 800 

V DC okudu¤umuzu kabul edelim. 

En Çok Modül Say›s› = 

Maksimum Evirici Gerilimi / Panel 

Aç›k Devre Gerilimi (-10 ºC) 

= 800 V DC / 241 V DC = 3,32 

Modül say›s› afla¤›ya yuvarlanarak 3 adet bulunur. 

Eviricinin minimum MPPT gerilimini 250 V DC ve 

70 °C MPPT gerilimini 155 V DC okudu¤umuzu 

kabul edelim. Bu durumda 

En Az Modül Say›s› = Evirici 

Minimum MPPT Gerilimi / Panel 

MPPT Gerilimi (70 ºC) 

= 250 V DC / 155 V DC = 1,61 

en az modül say›s› yukar› yuvarlanarak 2 bulunur. 

PV Optimum Geriliminin Tespit Edilmesi: 

Modül say›s›n›n en az iki en çok üç olaca¤› daha 

önce bulunmufltu. ‹ki modül olmas› durumunda 

evirici girifl gerilimi de¤iflik s›cakl›klarda . 310 V mpp 

ile 375 V mpp de¤erleri aras›nda yeral›r. 

Üç modül olmas› durumunda ise 465 V mpp ile 

563 V mpp de¤erleri aras›nda yeral›r. Eviricinin 

gerilim verim grafi¤ine bak›larak 500 V üzeri 

gerilimlerde verimin % 1 yükseldi¤i görülebilir 

ve dizi bafl›na üç modüllü sisteme karar verilir. 

Paralel PV Grup Say›s›n›n Tespiti: 

Öncelikle 

Paralel Kol Say›s› = Toplam PV 

Gücü / (Dizi Modül Say›s› x 

Modül Gücü) 



=6000 W / 300 W = 20 adet 

hesaplan›r. 

72 

PV Sistem Ak›m› = Paralel Kol 

Say›s› x PV Panel Ak›m› 

Daha sonra sistem ak›m›n›n evirici maksimum 

ak›m›n› afl›p aflmad›¤› kontrol edilir. 

= 20 x 0,57 A = 11,4 A 

E¤er evirici maksimum ak›m› 11,4 A’den yüksek 

ise tasar›m onaylan›r. 

Tasar›m›n Y›ll›k Elektrik Üretiminin Tahmini 

Daha önce ada sistemlerinin anlat›ld›¤› bölümde 

Antalya’da PV panellerin en verimli yerlefltirme 

aç›s›n›n 33 ° oldu¤u söylenmiflti. Buna göre 33 ° 

e¤imli yüzeye düflen ›fl›n›m miktar› ve s›cakl›k 

kay›plar› göz önünde tutularak 1 kW ve 6 kW 

Antalya, 6kW ince film PV elektrik üretim sisteminin y›ll›k üretimi 

Yüzeye düflen 

›fl›n›m miktar› 

günlük kWh/m 2 

AYLAR 1 kW ince film 

PV elektrik 

üretimi kWh/gün 

gücünde ince film panellerin elektrik 

üretimi afla¤›daki tabloda verilmifltir. 

Bilindi¤i gibi s›cakl›k kay›plar›n›n yan›s›ra yaklafl›k 

% 2 kirlilik, % 2 gölgelenme, % 2 modül eflleflme 

kayb›, % 1 DC kablo kayb›, % 1 MPPT kayb›, % 5 

evirici kayb›, % 3 AC kablo kayb› oldu¤u 

varsay›l›rsa toplam kay›plar % 15 olur. (toplam 

kay›p, toplama de¤il çarp›m ifllemi ile bulunur) 

Söz konusu kay›plar›n etkisi göz önüne al›narak 

hesaplanan AC elektrik üretimi afla¤›daki tabloda 

en sa¤daki sütunda yeralmaktad›r. Toplam AC 

elektrik üretimi 9338 kWh gerçekleflmektedir. 

Ayr›ca panellerin üretim performanslar› 

kullan›ld›kça azalmaktad›r. Panel üreticileri 

10 sene için etiket güç de¤erinin % 90’›n›, 20 

sene için % 80’ini garanti etmektedir. Panellerin 

20-25 sene boyunca güvenilirli¤i ve performans›n› 

güvence alt›na almak için IEC 61215 ya da IEC 

61646 standartlar›na göre onay sertifikalar› olup 

olmad›¤› araflt›r›lmal›d›r. 

6 kW ince film PV 

elektrik üretimi 

kWh/gün 

AC elektrik 

üretimi 

kWh/gün 

OCAK 3,76 3,63 21,78 18,51 

fiUBAT 4,39 4,21 25,26 21,47 

MART 5,45 5,19 31,14 26,47 

N‹SAN 5,79 5,49 32,94 28,00 

MAYIS 6,14 5,75 34,5 29,33 

HAZ‹RAN 6,43 5,98 35,88 30,50 

TEMMUZ 6,39 5,93 35,58 30,24 

A⁄USTOS 6,37 5,91 35,46 30,14 

EYLÜL 6,30 5,88 35,28 29,99 

EK‹M 5,37 5,06 30,36 25,80 

KASIM 4,10 3,91 23,46 19,94 

ARALIK 3,34 3,22 19,32 16,42 

TOPLAM YILLIK AC ELEKTR‹K ÜRET‹M‹ = 9338 kWh 

10 kW’l›k flebeke ba¤lant›l› bir sistemin ilk yat›r›m maliyeti 50.000 Euro civar›ndad›r. 



Evirici konseptlerinin karfl›laflt›r›lmas› 

Özellikler 

Tipik Sistem 

Gücü 

Tipik Uygulama 

Verimi 

Maliyet 

Fotovoltaik 

Diziler Aras› 

Uyuflmazl›k 

Sorunlar›na 

Karfl› Ba¤›fl›kl›k 

Fotovoltaik 

Modüller Aras› 

Uyuflmazl›k 

Sorunlar›na 

Karfl› Ba¤›fl›kl›k 

Bak›m ve ‹zleme 

Kolayl›¤› ve 

Maliyeti 

Güvenilirlik 

Tekrarl›l›k 

MERKEZ‹ EV‹R‹C‹ 

10 kW-500kW 

Günefl Elektri¤i 

Santralleri 

En Yüksek 

En Düflük 

Yok 

Tüm diziler ayn› 

tip ve toleransta 

modüllerden 

oluflmal›, s›cakl›k, 

k›smi gölge, aç› 

farklar› 

olmamal›d›r. 

Yok 

Büyük güçlerde 

bak›m ve izleme 

daha kolay ve 

ucuzdur. Evirici 

say›s› azd›r. 

Yüksek 

Evirici genellikle iç 

mekânlarda 

bulunur, d›fl 

ortam koflullar›n›n 

iklimsel stresleriyle 

karfl›laflmaz. 

Kötü 

Merkezî evirici 

bozulursa, girifline 

ba¤l› tüm diziler 

devre d›fl› kal›r 

D‹Z‹ EV‹R‹C‹ 

1-5 kW 

Çok Yüksek 

Düflük 

Eviriciye 

tek bir dizi 

ba¤lanabilir. 

Yok 

Güç art›fl› evirici 

say›s›n› art›rarak 

yap›ld›¤› için 

bak›m ve izleme 

daha zor ve 

maliyetlidir. 

Kurulum da¤›lm›fl 

yap›da d›fl 

mekânlarda 

yap›l›rsa iklimsel 

stres nedeniyle 

güvenilirlik düfler. 

Tek bir dizi evirici 

varsa merkezî 

evirici ile ayn›, 

birden fazla dizi 

evirici varsa 

merkezî eviriciden 

daha iyidir. 

10 kW’l›k flebeke ba¤lant›l› bir sistemin y›ll›k bak›m maliyeti 250 Euro civar›ndad›r. 

ÇOKLU D‹Z‹ 

EV‹R‹C‹ 

3-10 kW 

Yüksek 

Çok Düflük 

Var 

Diziler aras›ndaki 

farklar 

önemsizdir. 


Yok 

Merkezî eviriciden 

daha pahal›, dizi 

evriciden daha 

ucuzdur. 

Kurulum da¤›lm›fl 

yap›da d›fl 

mekânlarda 

yap›l›rsa iklimsel 


güvenilirlik düfler. 

Tek bir çoklu dizi 

evirici varsa 

merkezî evirici ile 

ayn›, birden fazla 

çoklu dizi evirici 

varsa merkezî 

eviriciden 

daha iyidir. 

MODÜL 

TÜMLEfi‹K EV‹R‹C‹ 

200-400 W 

fiebekeye ba¤l› ve Güç Kalitesi sorunlar› bulunmayan 

evler ve iflyerleri 

Düflük 

Yüksek- 

Var 

Modüller aras›ndaki 

farklar önemsizdir. 

Yüksek güçlerde 

evirici say›s› çok 

artt›¤› için bak›m ve 

izleme çok zor ve 

pahal›d›r. 

Kurulum modül 

üzerinde 

d›fl mekânda 

yap›lmak 

zorundad›r. ‹klimsel 


düflük. 

En iyi 

Her modüle ba¤l› 

bir evirici 

mevcuttur.


fiebeke Ba¤lant›l› Eviriciler 

fiebeke ba¤lant›l› eviriciler (invertörler), daha 

önce ele al›nan ada sistemlerinde kullan›lan 

tek bafl›na eviricilerle kar›flt›r›lmamal›d›r. 

Ada sistemlerinde kullan›lan eviricilerin baz› 

tiplerinde akü flarj devresi vard›r ve bu tip eviriciler 

de flebekeye ba¤lanabilmektedir. Fakat ada 

sistemlerinde eviricilerde güç ak›fl› daima 

flebekeden eviriciye do¤ru gerçekleflir. Buna karfl›l›k 

bu bölümün konusu olan flebeke ba¤lant›l› 

eviricilerin görevi panellerden gelen gücü ba¤l› 

bulunduklar› AC flebekeye aktarmakt›r. Bu sayede 

güç ak›fl› daima eviriciden flebekeye do¤ru 

gerçekleflmektedir. Paneller ve flebeke ba¤lant›l› 

eviriciden oluflan fotovoltaik elektrik üretim sistemi 

adeta bir mini elektrik santrali gibi çal›flmaktad›r. 

fiebeke ba¤lant›l› eviricinin AC flebekeye aktard›¤› 

güç öncelikle lokal yükler taraf›ndan tüketilmektedir. 

Artan güç elektrik flebekesine verilir ve daha 

uzaklarda bulunan yükler taraf›ndan tüketilir. 

Genellikle 5 kW alt›ndaki güçlerde tek fazl› flebeke 

ba¤lant›l› eviriciler, daha yüksek güçlerde ise üç 

fazl› flebeke ba¤lant›l› eviriciler kullan›l›r. Çok 

say›da tek fazl› eviricinin üç fazl› flebekede 

eflit say›da fazlara bölüfltürülerek kullan›lmas› da 

oldukça yayg›n bir uygulamad›r. 

fiebekeye olabilecek en yüksek günefl gücünü 

aktarmak için eviriciler MPPT (Maksimum Power 

Point Tracking- En yüksek Güç Noktas› ‹zleme) 

modunda çal›fl›r. Bu mod, mevcut s›cakl›k ve ›fl›n›m 

74 

koflullar›nda en yüksek gücün elde edildi¤i panel 

gerilimi ve ak›m›n› saptayarak eviricinin panel 

dizisinden ayn› gerilim ve ak›m de¤erlerini 

çekmesini sa¤lar. Eviriciler bu flekilde elde ettikleri 

gücü alternatif ak›ma (AC) çevirerek minimum 

harmonik bozulma ve faz kaymas› ile AC 

flebekeye aktar›r. fiebekeye aktar›lan ak›m›n 

harmonik bozulumunun düflük olmas› ve faz 

kaymas› olmamas›n›n göstergesi, eviricinin ç›k›fl 

güç faktörünün 0,99 de¤erine yak›n bir de¤erde 

bulunmas›d›r. 

Modern bir flebeke ba¤lant›l› evirici afla¤›daki 

niteliklere sahiptir: 

• Do¤ru ak›m panel gücünün alternatif ak›ma 

çevrilerek flebekeye aktar›lmas›. 

• Evirici çal›flma noktas›n›n panel dizisinin MPP 

noktas›na ayarlanmas›. 

• Afl›r› gerilim, ters gerilim, afl›r› ak›m gibi koruma 

ifllevleri. 

• fiebeke kesintisi durumunda eviricinin çal›flmay› 

durdurarak flebekeden yal›t›lmas›. 

• Veri kayd›, verilerin uzaktan ve cihaz üzerindeki 

göstergeden sorgulanabilmesi. 

fiebeke Ba¤lant›l› Evirici Yap›lar› 

50 Hz Trafolu Eviriciler 

Bu çeflit eviricilerde panel dizisi gerilimi bir tam 

köprü MOSFET ya da IGBT devresini takip eden 

trafo üzerinden flebekeye ba¤lan›r. Trafo panel 

10 kW’l›k akü destekli bir PV sisteminin kWh bafl›na enerji maliyeti 0,22 Euro’dur. 



dizisi gerilimini flebeke gerilimine uydurmak ve 

flebekeden galvanik yal›t›m sa¤lamak amac›yla 

kullan›l›r. Özellikle panel dizisi geriliminin elle 

dokunulabilecek kadar düflük (120 Volt alt›) 

oldu¤u uygulamalarda tercih edilir. Di¤er yandan 

trafolar›n manyetik ve iletim kay›plar› 

verimi düflürür. Eviricinin a¤›rl›¤›n›, hacmini ve 

maliyetini art›r›r. 

Yüksek Frekans Trafolu Eviriciler 

Bu çeflit eviricilerde PV panel dizisi gerilimi bir tam 

köprü MOSFET ya da IGBT devresini takip eden, 

yüksek frekansl› trafo ve do¤rultma devresi 

üzerinden geçirilerek DC ara gerilim elde edilir. 

Elde edilen DC ara gerilim bir baflka MOSFET ya da 

IGBT köprüsü üzerinden AC’ye çevrilerek flebekeye 

aktar›l›r. 

Buradaki trafo 50 Hz trafoya oranla daha yüksek 

frekansta (10 kHz-100 kHz) çal›flt›¤› için boyutlar›, 

a¤›rl›¤› ve maliyeti daha düflüktür. Buna karfl›l›k 

eklenen tam köprü devresinin maliyeti ço¤u 

durumda trafo maliyetindeki tasarrufu ortadan 

kald›r›r. Ayn› flekilde panel dizisi geriliminin elle 

dokunulabilecek kadar düflük (120 Volt alt›) 

oldu¤u uygulamalarda tercih edilir. Di¤er yandan 

trafonun ve ekstra köprü devresinin yüksek 

frekans ve iletim kay›plar› verimi düflürür. Eviricinin 

a¤›rl›¤› ve hacmi 50 Hz trafolu eviriciden daha 

düflüktür. 

Tek Çevrimli Trafosuz Eviriciler 

Bu çeflit eviricilerde panel dizisi gerilimi bir tam 

köprü MOSFET ya da IGBT devresi üzerinden 

flebekeye ba¤lan›r. Trafo kullan›lmad›¤› için 

eviricinin kay›plar›, a¤›rl›¤›, boyutlar› ve maliyeti 

azal›r. Buna karfl›l›k sistemin sa¤l›kl› çal›flmas› için, 

panel dizisi geriliminin flebekenin tepe 

geriliminden daha yüksek olmas› gereklidir. fiebeke 

ile panel dizisi aras›nda yal›t›m olmad›¤› için 

emniyet ile ilgili ekstra tedbirler al›nmal›, hiçbir 

canl› iletkene elle dokunulmamal›d›r. 

10 kW’l›k flebeke ba¤lant›l› bir sistemin kWh bafl›na enerji maliyeti 0,11 Euro’dur. 

Çifte Çevrimli Trafosuz Eviriciler 

Bu çeflit eviricilerde yukar›da anlat›lan tek çevrimli 

trafosuz evirici devresinin girifline gerilimi 

yükselten tipte bir DC-DC çevirici eklenerek daha 

düflük panel dizisi gerilimlerinin yükseltilerek 

flebekeye aktar›labilmesi sa¤lan›r. Böylece tek 

çevrimli trafosuz eviricilerde söz konusu olan 

flebeke tepe geriliminden daha yüksek PV panel 

dizisi gerilimi flart› ortadan kalkar. Buna karfl›l›k 

eklenen DC-DC çevirici devresinin yol açt›¤› güç 

kay›plar› ve maliyet dezavantajlar› ortaya ç›kar. 

Çifte çevrimli trafosuz eviriciler, trafolu eviricilerden 

daha hafiftir ve az yer kaplamaktad›r. Ayr›ca daha 

yüksek verim de¤erlerine ulafl›rlar. fiebeke ile panel 

dizisi aras›nda yal›t›m olmad›¤› için emniyet ile ilgili 

ekstra tedbirler al›nmal›, hiçbir canl› iletkene elle 

dokunulmamal›d›r. 

fiebeke Ba¤lant›l› Eviricilerin Nitelikleri: 

Evirici Verimi: 

a-Çevirme Verimi: 

Çevirme verimi hesaplan›rken sadece DC den AC 

çevirme iflleminde ortaya ç›kan kay›plar göz önüne 

al›n›r. 

Çevirme Verimi = fiebekeye Aktar›lan AC Güç 

/ PV Panellerden Çekilen DC Güç 

b-MPPT Verimi: 

E¤er evirici ideal MPPT noktas›n› bulmada hata 

yap›yorsa, bu hatan›n yol açt›¤› güç kay›plar› göz 

önünde tutularak MPPT verimi hesaplanabilir. 

MPPT Verimi = PV Diziden Çekilen Güç / 

PV Diziden Çekilebilecek Maksimum Güç 

c-Toplam Verim: 

Toplam verim hesab›nda hem çevirme verimi hem 

de MPPT veriminin de¤erlendirilmesi daha 

gerçekçidir. 

Toplam Verim = Çevirme Verimi x MPPT Verimi 



d-Euro Verimi: 

Bir evirici düflük ›fl›n›m flartlar›nda daha az güç 

üretti¤i gibi, çevirme verimi de anma gücüne göre 

daha düflük olmaktad›r. Orta Avrupa ikliminde 

eviriciler ço¤unlukla anma gücünün yar› de¤eri 

civar›nda çal›flt›¤› için, EURO verim tan›mlamas›nda 

afla¤›daki a¤›rl›kl› ortalama formülü 


76 

EURO Verimi = 0,03 x Verim (% 5) + 0,06 

x Verim (% 10) + 0,13 x Verim (% 20) 

+ 0,1 x Verim (% 30) + 0,48 x Verim 

(% 50) + 0,2 x Verim (% 100) 

Halen üreticiler evirici verimlerini en uygun dizi 

geriliminde bildirmektedir. En verimli gerilimden 

farkl› dizi gerilimlerinde beyan edilen verim 

de¤erlerinden daha düflük verim de¤erlerinin 

geçerli olaca¤› göz önünde tutulmal›d›r. 

Afl›r› Yüklenme (Overload) Davran›fl›: 

Panel dizi gücü standart test koflullar›nda 

tan›mlanmaktad›r. Gerçek çal›flma koflullar›nda 

panel dizi gücünün daha düflük oldu¤u 

varsay›lmaktad›r. Bu nedenle pek çok flebeke 

ba¤lant›l› fotovoltaik elektrik üretim sisteminde 

panel gücü evirici gücünden daha büyük 

seçilmektedir. Bu durum baz› özel koflullarda 

eviricinin afl›r› yüklenmesine yol açabilmektedir. 

Afl›r› yüklenme durumunda eviriciden beklenen 

davran›fl MPPT modunu terkederek PV panel 

dizisini maksimum noktadan daha düflük güç elde 

etti¤i düzeyde çal›flt›rmas›d›r. Böylece afl›r› 

yüklenmenin yol açabilece¤i h›zl› yafllanma ve 

güvenilirlik azalmas› sorunlar› ortadan kald›r›labilir. 

Afl›r› S›cakl›k Davran›fl›: 

Afl›r› s›cakl›klarda evirici ayn› flekilde MPPT modunu 

terkederek panel dizisini maksimumdan daha 

düflük güç elde etti¤i bir noktada çal›flt›rmal›d›r. 

Artan s›cakl›kla birlikte üretilen güç k›s›larak afl›r› 

s›cakl›¤›n yol açabilece¤i h›zl› yafllanma ve termal 

stres ortadan kald›r›lmal›d›r. 

Veri Kayd›: 

Veri kayd› genellikle PV gerilimi, PV gücü, flebeke 

gerilimi, flebeke gücü, DC ya da AC enerji miktar›, 

engellenen CO 2 sal›m› miktar›, cihaz durumu ve 

alarmlar› kapsamaktad›r. Enerji miktarlar› genellikle 

günlük, haftal›k, ayl›k ve y›ll›k olarak kaydedilir. 

Veri kayd› eviricinin üzerinde, harici bir veri kay›t 

cihaz›nda ya da harici bir bilgisayar üzerinde 

tutulabilir. 

Eviricinin Güvenilirli¤i: 

Eviricinin sahip oldu¤u CE sertifikas› 

elektromanyetik yay›n›m ve emniyet konular›nda 

ilgili standartlara uygunlu¤u ispatlasa da, saha 

deneyimleri sistem ar›zalar›n›n % 60 gibi yüksek 

bir oran›n›n evirici ar›zalar›ndan olufltu¤unu ve 

eviricilerin sorunsuz çal›flma periyodunun sekiz 

y›ldan daha k›sa oldu¤unu göstermektedir. 

Genellikle 10 y›ll›k çal›flma periyodunun ard›ndan 

eviricinin de¤ifltirilmesi gerekmektedir. Ar›zalar 

genellikle evirici boyutunun daha küçük seçilmesi 

ya da afl›r› yüksek ortam s›cakl›klar› nedeniyle 

elektronik bileflenlerin yo¤un stres alt›nda 

çal›flmas›, flebeke dalgalanmalar› ya da y›ld›r›m 

düflmesi nedeniyle y›ld›r›m koruma ve afl›r› gerilim 

koruma devrelerinin hasar görmesi, sigortalar›n 

atmas›, elektrolitik kondansatör ve fanlar›n 

ömrünün tükenmesi fleklinde ortaya ç›kmaktad›r. 

Ortam koflullar›n›n, evirici daha düflük s›cakl›klarda 

çal›flacak flekilde uygun hale getirilmesi güvenilirli¤i 

oldukca yükseltmektedir. 

fiebeke Ba¤lant›l› Eviriciler 

Almanya PV pazar›n›n 2012’de 2400 MW’l›k bir kurulu güce sahip olaca¤› beklenmektedir. 


Fotovoltaik Uygulamalar›

Fotovoltaik Uygulamalar› 

Bir Konutta Ada Sistemi 

fiebekeye ba¤l› olmayan bir temiz enerji 

sistemi temelde iki elemandan oluflur: 

Birincil kaynaktan elektri¤i üreten rüzgâr 

türbini veya günefl paneli ve bu enerjiyi 

depolamaya yarayan akü bankas›. Müstakil bir 

konutta veya çiftlik evinde temiz enerji sistemi 

kurman›n ekonomik olup olmad›¤›n› anlamak için 

öncelikle evin elektrik hatt›na uzakl›¤›n› bilmeliyiz. 

Zira temiz enerji sisteminin ekonomik olmas› için 

en yak›n flebeke hatt›ndan en az ortalama 800m 

uzak bir bölgede kurulmas› iyi olur. Bu flartlarda 

flebeke elektri¤i tafl›mak için kurulacak trafo, direk 

ve kablolama masraflar› göz önünde tutulursa 

temiz enerji sistemi kurmak maliyet, kurulum 

süresi ve güvenilirlik aç›s›ndan çok daha 

avantajl›d›r. Temiz enerji sistemi tasar›m›nda ikinci 

önemli faktör de beslenecek yükün, yani evde 

kullan›lacak elektrikli cihazlar›n kurulu gücü ve 

günlük kullan›m sürelerinin belirlenmesidir. 

Montajda Dikkat Edilmesi Gerekenler: 

• Rüzgâr türbini montaj›ndan önce saha fizibilitesi 

yap›lmal›, türbinin monte edilece¤i alan›n uygun 

olup olmad›¤› araflt›r›lmal›d›r. 

• Türbin ve sistem montaj›ndan yaklafl›k bir hafta 

önce türbin dire¤i için beton çal›flmas› 

yap›lmal›d›r. Bu ifllem bir inflaat ustas› 

taraf›ndan, belli kurallar ve basit bir proje 

do¤rultusunda kolayl›kla yap›labilir. 

• Günefl panelleri iste¤e ba¤l› olarak çat›ya veya 

bahçeye monte edilebilir. Ancak panellerden 

yüksek verim alabilmek için yaz ve k›fl aç›lar› 

78 

Fore Enerji, Assos 

ayarlanabilir bir konstrüksiyonda montaj yap›lmas› 

en uygunudur. Paneller genellikle güney cepheye 

bakacak flekilde monte edilir. 

• Günefl panellerinin montaj sahas› seçilirken 

çevrede gün boyu gölge yapacak cisim veya 

binalar olmamas›na dikkat edilmelidir. 

• Temiz enerji sistemlerinde DC ak›m› (voltaja ba¤l› 

olarak) yaklafl›k 10 metreden uza¤a tafl›mak 

verimi büyük oranda düflürmektedir. Bu yüzden 

akü bankas›, flarj kontrol cihazlar› ve eviricinin 

(invertörün) monte edilece¤i mekân, türbin veya 

panellere uzak olmamal›d›r. Rüzgâr türbini ile ev 

aras›ndaki mesafe çok ise arada küçük bir kulübe 

yap›larak elektri¤in kay›ps›z flekilde 220 V AC 

gerilime ve eve iletilmesi sa¤lanabilir. 

• Akü bankas›n›n, flarj kontrol ünitelerinin ve 

invertörlerin monte edilece¤i mekân iyi 

havaland›r›lmal›, gün içinde çok büyük s›cakl›k 

de¤iflimlerine u¤ramamal›d›r. Aksi takdirde 

akülerin ömrü k›sal›r ve performanslar› düfler. 

Fore Enerji A.fi’nin yapt›¤› uygulamalar ile ilgili detayl› bilgilere www.foresolar.com adresinden ulafl›labilir. 



Günefl Enerjisi Santralleri 

Günefl enerjisinin en önemli özelli¤i, 

sistemlerin istenilen büyüklükte tasarlan›p 

kurulabilmesine olanak tan›mas›d›r. ‹ster 

bir evin çat›s›, isterse dönümlerce bir tarla olsun, 

bu alanlar panellerle tamamen kaplanabilir. 

Daha önceden ev tipi uygulamalardan 

bahsedilmiflti. Bu bölümde ise çok büyük günefl 

enerjisi sistemlerini inceleyece¤iz. Asl›nda kurulan 

büyük ölçekli bu sistemlerle, evlerde kurulan küçük 

sistemler aras›nda çok büyük fark yoktur. Örne¤in 

1 kW’l›k bir çat› uygulamas› ile 1 MW’l›k bir 

PV Modül Dizileri 

DC 

GES Evirici 



DC AC 

DC 

GES Evirici 

GES Evirici 

AC Da¤›t›m 

Tipik Günefl Elektri¤i Santrali Uygulamas› 

Transformatör 

Orta Gerilim 

fiebekesi 

santral uygulamas›n› karfl›laflt›ral›m. Kullan›lacak 

temel ekipmanlar her ikisinde de günefl panelleri 

ve evirici (invertör) lerdir. Bir ev uygulamas›nda 8 

adet 120 W p gücünde günefl paneli kullan›l›rken, 

santral uygulamas›nda ayn› panelden 8.000 adet 

kullan›l›r. Ba¤lant› flekillerinde de hiçbir fark 

yoktur. Ayn› flekilde evirici için de bu geçerlidir. 

1 kW’l›k bir sisteme 1 kW’l›k evirici yerlefltiriliyorsa; 

1 MW (1000 kW)’l›k sisteme de 1 MW’l›k evirici 

yerlefltirilecektir. Büyük sistemlerin tek fark› enerji 

arz güvenli¤ini sa¤lamak aç›s›ndan evirici say›s›n›n 

daha çok olmas›d›r. 

1 MW kurulu gücünde bir PV sistemi için, 1 adet 

1000 kW’l›k evirici (invertör) kullanmak yerine, 

10 adet 100 kW p’l›k evirici (invertör) kullanmak bu 

aç›dan daha uygun olur. Böylece eviricinin 

ar›zalanmas› ya da PV ba¤lant›lar›nda bir sorun 

olmas› durumunda, sadece o eviriciye ba¤l› 

panellerden üretilen enerji flebekeye aktar›lamaz. 

Yani 900 kW’l›k enerji flebekeyi beslemeye devam 

eder. Bu da toplam sistem % 90 verimle çal›fl›yor 

anlam›na gelir. Di¤er durumda ise yani tek bir 

evirici kullan›ld›¤›nda ise, sistem tamamen 

çal›flmaz hale gelir. 

Dünyada büyük ölçekli PV uygulamalar› giderek 

artmaktad›r. 2007 y›l› sonu itibar›yla dünya 

çap›nda büyük ölçekli PV sistemlerinin 

kurulu gücü 955 MW p’› bulmufltur. Ortalama 

santral kurulu gücü ise 1,24 MW p civar›ndad›r. 

Bu konuda bafl› çeken ülkeler Almanya, Amerika 

ve ‹spanya’d›r. 

Günefl enerjisi santralleri uygulaman›n yap›ld›¤› 

yere göre çeflitli tiplere ayr›lmaktad›r. 2007 sonuna 

kadar yap›lan büyük ölçekli uygulamalar›n % 70’i 

60 MW’l›k kurulu gücüyle en büyük fotovoltaik santral olan Parque Fotovoltaico Olmedilla de Alarcon ‹spanya’dad›r ve 2008’de tamamlanm›flt›r. 



80 

Beneixama Power Plant 

Dünyan›n en büyük 

fotovoltaik enerji 

santrallerinden birisi de 

‹spanya’n›n Beneixama 

kasabas›nda kurulmufltur. 

Alicante eyaletinin iç 

kesimlerinde yer alan 

kasabadaki her biri 100 kW p gücünde 

200 ba¤›ms›z fotovoltaik sistemden oluflan 

bu santralin yap›m›na A¤ustos 2006’da 

bafllanm›flt›r ve 2007 y›l›n›n yaz aylar› 

sonunda santral kurulumu gerçekleflmifltir. 

500.000 metrekarelik bir alan üzerine 

kurulan bu santral, 71 futbol sahas› 

büyüklü¤ünde yer kaplamaktad›r. 

Santralde 200 W p gücündeki City-Solar 

polikristal günefl panellerinden 100.000 

adet kullan›lm›flt›r. Santralde üretilen enerji 

(30 GWh / y›l), 12.000 ailenin enerji 

ihtiyac›n› karfl›layacak miktardad›r. 

Panellerin kurulmufl oldu¤u alanda birim 

panel bafl›na düflen yaklafl›k y›ll›k radyasyon 

miktar› 1.934 kWh / m 2 ’dir. Toplam modül 

yüzey alan› 160.000 m 2 ’dir. Senelik 

engellenen CO 2 sal›m de¤eri ise 30.000 

ton civar›ndad›r. 

Beneixama Power Plant, ‹spanya 

yere monte edilmifl uygulamalard›r. Geriye 

kalanlar›n % 29’u çat› uygulamas› iken % 1’lik 

k›s›m ise binaya entegre sistemler, ses bariyerleri 

olarak kurulan sistemler gibi uygulamalardan 

oluflmaktad›r. 

Büyük ölçekli günefl enerjisi sistemleri panellerin 

yerlefltirildi¤i konstrüksiyonlar aç›s›ndan, tek ya da 

çift eksenli günefli takip eden sistemler ve sabit 

aç›l› sistemler olarak ikiye ayr›l›r. Tek eksenli 

sistemler günefli sadece do¤u-bat› yönünde takip 

ederken çift eksenli sistemler ise do¤u-bat› ve 

kuzey-güney do¤rultusunda takip özelli¤ine 

sahiptir. Bu sistemlerin % 73’ü sabit sistemlerden 

oluflurken; % 27’si ise günefl takip etme özelli¤ine 

sahiptir. 

Yap›lan santrallerin kuruldu¤u alanlara 

bak›ld›¤›nda, sistemlerin % 81’inin Avrupa’da 

oldu¤u gözlenmektedir. Avrupa’daki toplam 

kurulu güç 770 MW p ’d›r. Avrupa’y› % 14 ile 

Amerika (148 MW p ) ve % 4’den az bir de¤er ile 

Asya (34 MW p ) izlemektedir. 

Ülkeler baz›nda kurulu güçler göz önüne al›n›nca 

hemen hemen dünyadaki günefl enerjisi 

santrallerinin yar›s› Almanya’da kurulmufltur. 

‹spanya ise en dinamik pazar özelli¤i tafl›maktad›r. 

Amerika ve Almanya pazarlar› son on y›l içerisinde 

her sene sabit de¤erlerde bir art›fl gösterirken, 

‹spanya pazar› son üç sene içerisinde afl›r› h›zl› bir 

flekilde büyümüfltür. 

2008 y›l› bafl› itibar›yla Avrupa’da kurulu olan 

büyük ölçekli günefl enerjisi santrali 

uygulamalar›n›n hemen hemen % 60’› 

Almanya’dad›r. 451 MW p ’l›k Almanya kurulu 

gücünü % 35 ile ‹spanya (266 MW p ) ve % 2,3 ile 

‹talya (18 MW p ) izlemektedir. Ayn› h›zl› büyümenin 

‹talya, Fransa, Yunanistan ve Kore’de de yaflanaca¤› 

beklenir. Yukar›da bahsedilen ülkeler haricinde 

kalan yerler (Afrika, Güney Amerika, Avustralya) 

ise kurulu güç olarak % 1’lik bir paya sahiptir. 

Bir invertör için verimlilik de¤eri kadar, bekleme modunda tüketti¤i enerji miktar› da çok önemlidir. 



Çat› ve Cephe Kaplama 

Günefl enerjisi ile ilgili elefltirilerden biri de, 

panellerin kaplad›¤› alandan kaynaklanan 

arazi veya yer problemi olmufltur. Geliflen 

teknolojilerle beraber yap›lar›n çat›lar›na ve 

cephelerine uygulanan çeflitli entegre ya da 

portatif PV modülleri sayesinde, bu sorun da uzun 

vadede çözüme kavuflmufltur. Merkezî olmayan bu 

sistemler uzun mesafeli iletimlerde ortaya ç›kan 

enerji kay›plar›n› en aza indirerek önemli avantaj 

sa¤lar. 

Avrupa’da binaya entegre fotovoltaik sistemlerin 

(BIPV) popülaritesi gittikçe artmaktad›r. Bu 

sistemler ayn› zamanda daha yarat›c› tasar›mlara 

da olanak sa¤lamaktad›r. Birçok mimar, entegre 

cephe sistemlerini tasarlad›klar› yap›larda 

kullanmaya bafllam›flt›r. Halihaz›rda bireysel 

uygulamalarda ve hatta kamusal alanda bu 

sisteme örnek gösterilecek pek çok yarat›c› tasar›m 

öne ç›kmaktad›r. 

Mimari cephe tasar›mlar›nda kullan›lan saydam 

modüller ve çeflitli teknolojiler kendi pazar›n› 

flimdiden yaratt›. fieffaf kristal hücreler ve siyah 

yüzeyli standart kristal modüller cephelerde yayg›n 

olarak kullan›lmaya bafllad›. Di¤er ilginç bir çözüm 

ise fleffaf ince film modülleriyle yap›lan 

uygulamalard›r. Saydam modüller pencerelere, 

cam bölmelere, günefl gören alanlara ve çat›, yan 

cephe gibi yüzeylere kaplanmaktad›r. Ayn› 

zamanda “shadow-voltaic” olarak adland›r›lan bu 

CIS Tower, Manchester 

Bu yaz› www.epia.org adresinde Publications- Yay›nlar bölümünde yeralan BIPV broflüründen derlenmifltir. 

gölgeleme sistemleri sayesinde, kullan›c›lar hem 

güneflin rahats›z edici etkilerinden korunur, hem 

de kendi enerjilerini üreterek yapt›klar› yat›r›m›n 

geri dönüflünü h›zl› bir flekilde sa¤lar. 

Renkli arka yüzeylerle yap›lan çözümler, ayn› 

zamanda tarihi ve kültürel miraslar›n korunmas›na 

da olanak tan›yan ilginç görsel mimari ö¤elerdir. 

Bu yap›larda fotovoltaikler, çat› ve yüzey kaplama 

malzemesi olarak kullan›labilmekte, hatta ince film 

modüller çeflitli form ve ölçülerde tasarlanarak 

yap›n›n özgünlü¤ünü bozmayacak flekilde yap›yla 

bütünleflebilmektedir. 

Bu amaçla üretilen 1500 Watt’l›k güce sahip bir 



modül 2005 Haziran ay›nda düzenlenen 

Uluslararas› ‹ntersolar Fuar›’nda görücüye 

ç›kar›lm›flt›r. Avusturyal› Ertex Solar GmbH firmas› 

taraf›ndan üretilen üst üste yerleflmifl cam plakalar 

fleklindeki bu entegre cephe modülü, gölgelik ve 

avlularda kullan›ma uygun olarak tasarlanm›flt›r. 

Gölgeleme sistemleri karma ve portatif olarak 

kurgulanabilir. Gölge amaçl› günefl panelleri, 

kullan›c›n›n iste¤ine göre manüel ya da otomatik 

82 

TOYOTA Türkiye 

Toyota Türkiye Sakarya Fabrikas› giriflinde 

kurulan 14 kW flebeke ba¤lant›l› sistemde 

176 adet 80 W yüksek verimli günefl 

paneli kullan›ld›. fiebeke ile paralel 

çal›flan sistemde özel cephe entegrasyonu 

yap›larak bina estetik bir görünüme de 

kavufltu. Özel bir Türkçe yaz›l›m ile 

internete ba¤lant› sa¤land› ve anl›k üretim 

de¤erleri, engellenen CO 2 miktar› gibi 

veriler LCD ekranlara aktar›ld›. 

Ayn› zamanda yine 80 W günefl panelleri 

ve özel regülatörler kullan›larak, binan›n 

önündeki otopark alan›n›n günefl enerjili 

ayd›nlatma direkleri ile gece ayd›nlat›lmas› 

sa¤land›. 

Fore Enerji, Adapazar› 

takip sistemleri sayesinde kullan›m özgürlü¤ü 

sa¤lar. Ayn› zamanda yatay ve dikey olarak 

güneflliklerde, panjur ve storlarda da pratik 

biçimde kullan›l›r. 

Tekli veya çiftli (düflük U de¤erli) kristal yal›t›m 

camlar›n›n yan›s›ra, çeflitli saydam modüller de 

yap›larda tercih edilmektedir. Saydam entegre 

modüller ve birlefltirilmifl cam fleklindeki tasar›mlar 

ayn› zamanda çerçevesiz kullan›m imkân›n› da 

beraberinde getirir. "Makrolon®" gibi özel 

malzemelerden haz›rlanm›fl e¤imli plastik 

camdan tasar›mlar kullan›c›lara farkl› seçenekler 

sunmaktad›r. 

Türkiye’de silikon kristal panel cephe 

tasar›mlar›yla bu alanda hizmet veren birçok firma 

bulunmaktad›r. ‘Sinerji cephe ve çat›’ olarak 

adland›r›lan bu uygulamalarda ilk olarak evin 

elektrik ihtiyac› ilgili firma taraf›ndan hesaplan›r. 

Daha sonra konutun özgün tasar›m›n› bozmayacak 

biçimde özel konstrüksiyon ve c›vatalarla cephe 

sistemi montaj› gerçeklefltirilir. 

E¤imli çat›larda da rahatça uygulanabilen montaj, 

çat› üzeri sistemi ve çat› içi entegre sistemler 

fleklinde iki farkl› kategoriye ayr›lmaktad›r. 

Çat› üzeri sistemler, alüminyum gibi güçlü 

malzemelerden yap›lm›flt›r ve her türlü çat› 

kaplama malzemesinin üzerine monte 

edilebilmektedir. Çat› içi entegre sistemler ise, 

çeflitli çat› yüzeylerine estetik bir biçimde 

rahatl›kla uygulanabilen sistemlerdir. 

Bu sistemler, çat› ve cephe kaplaman›n d›fl›nda 

teras çat›lara da kolayca yerlefltirilebilir. Teras gibi 

düz yüzeylerde panel montaj› çelikten veya 

alüminyumdan yap›lan e¤imli tafl›y›c› sehpalarla 

yap›lmaktad›r ve çeflitli s›zd›rmazl›k uygulamalar›yla 

birlefltirilmektedir. Firmalar, günefl kolektörleri ile 

bütünleflik ve ayn› zamanda bir konutun ›s›nma ile 

elektrik ihtiyac›n›n tamam›n› karfl›layacak hibrit 

Farkl› hücre ve modülleri test edebilmek ve karfl›laflt›rmak için IEC 60904 / DIN EN 60904 standartlar› kullan›l›r. 



Mu¤la Üniversitesi’nde Günefl Enerjisi 

Türkiye’nin günefl enerjisinden elektrik üreten binaya entegre ilk fotovoltaik cephe 

kaplamas› olma özelli¤ini tafl›yan uygulama Mu¤la Üniversitesi Rektörlü¤ü Bilimsel 

Araflt›rma Projeleri Birimi ve Sunset Energietechnik GmbH Innovative Energy System 

ortakl›¤›nda hayata geçirildi. 

Toplam 40 kW p gücündeki sistemde binan›n iki yan›ndaki kulelerde toplam 136 m 2 . 

alanda, 160 adet amorf silisyum panel ile bina cephesinde 541 m 2 . alanda 220 adet 3 

eklemli amorf silisyum panel kullan›ld›. Bina cephesinde kullan›lan panellerin 210 adeti 

140 W p, 10 adeti ise 75 W p güce sahip ve 4 adet 6 kW kapasiteli invertör ile flebekeye 

entegre edildi. Kulelerde kullan›lan paneller ise 64 W p gücünde ve 2 adet 5 kW kapasiteli 

invertörle flebeke entegrasyonu sa¤land›. Sistemin 48 bin KW/h elektrik enerjisi üretmesi 

bekleniyor. 

Türkiye’de binaya entegre en büyük flebeke 

ba¤lant›l› PV sistem uygulamas› olan bu çal›flma 

Mu¤la Üniversitesi Rektörlük binas› cephe kaplamas› 

olarak gerçeklefltirildi. Mu¤la Üniversitesi Yerleflkesi 

toplam 94 kWp fotovoltaik enerjisi gücüyle 

Türkiye’deki en büyük fotovoltaik park durumundad›r 

ve elektrik enerjisi ihtiyac›n›n % 3,5’luk k›sm›n› 

fotovoltaik sistemlerden karfl›lamaktad›r. 

Mu¤la Üniversitesi Rektörlük Binas› 

çözümler de sunar. Çat› uygulamalar› bir yandan 

›s› izolasyonu sa¤larken, di¤er yandan da her y›l 

bak›m gerektiren çat› sistemlerine s›f›r bak›m 

avantaj› getiren uygun bir alternatiftir. 

Mimaride estetik çözümler sunan PV sistemleri, 

dünyan›n çeflitli yerlerindeki birçok ifl merkezinde 

yan yüzeylerde kaplama malzemesi olarak 

kullan›lmaktad›r. Bu uygulaman›n ilk örneklerinden 

biri de ‹ngiltere Manchester’daki CIS Tower 

binas›d›r. Yan üç yüzeyinde bulunan 7244 günefl 

paneliyle yap›, ayn› zamanda Avrupa’n›n en uzun 

dikey fotovoltaik sistemi olma özelli¤ini 

kazanm›flt›r. 

Türkiye’de bu konudaki çal›flmalar Mu¤la 

Mu¤la Üniversitesi’ndeki uygulamalarla ilgili daha detayl› bilgilere http://mutek.mu.edu.tr adresinden ulafl›labilir. 

Üniversitesi Temiz Enerji Kaynaklar› AR&GE 

Merkezi ile Ege Üniversitesi Günefl Enerjisi 

Enstitüsü liderli¤inde sürdürülmektedir. Ege 

Üniversitesi Günefl Enerjisi Enstitüsü’nde 

55.000TL’lik elektrik faturas›n› çok bulan bilim 

adamlar› halihaz›rda varolan fotovoltaik 

çal›flmalar›n› daha da geniflleterek binalar›n›n 

günefl alan her cephesinden elektrik üretebilmek 

amac›yla yola koyuldu. Enstitü, organik günefl 

hücrelerinden yap›lacak olan ve gelecekte 

gökdelenlerin yüzey kaplamas›nda kullan›lmas› 

beklenen cam›n üretimi için, cam üreticileri ile 

protokol imzalayarak rasyonel çal›flmalar› bafllatm›fl 

oldu. Üretilmesi planlanan 50 ve 100 cm’lik 

organik plakalarla befl y›l içerisinde seri üretime 

geçilmesi planlanmakta. 



Su Pompalama 

Günefl enerjili su pompalama sistemleri, 

günefl enerjisinin en verimli ve anlaml› 

kullan›ld›¤› alanlardan biridir. Kuyu ve 

di¤er su kaynaklar›n›n merkeze uzak, k›rsal 

bölgelerde bulunduklar› düflünülürse, geleneksel 

enerji kaynaklar›n› kullanman›n ya oldukça uzun 

kablolama ya da sahada benzinli jeneratör 

kullan›m› gerektirece¤i bilinmektedir. Bu metotlar 

hem pahal› ekipman ve bak›m, hem de sürekli artan 

yak›t maliyetleri içerir. Günefl enerjisi ise 

genellikle hem daha ekonomik hem de daha 

verimli sonuçlar vermektedir. 

Solar su pompalar› pek çok tar›msal amaçla 

kullan›labilir: Örne¤in Amerika, Avustralya ve 

Güney Afrika’daki pek çok besici, kablolaman›n 

zor ve maliyetli oldu¤u arazilerde hem kolayca 

tafl›nabilir hem de kendi enerjisini üreten bu 

sistemleri hayvanlar›na su temini amac›yla 

kullanmaktad›r. Küçük çiftliklerde, seralarda, 

bahçelerde sulama amaçl› olarak, yine çiftlik 

evlerinde su temini için son derece uygunlard›r. 

Bu sistemde kullan›lan pompalar, normal dalg›ç 

pompalama sistemleridir. Farklar› ise motor için 

gereken enerjinin, paneller taraf›ndan do¤ru ak›m 

(DC) olarak sa¤lanmas›d›r. Dolay›s›yla da bu 

pompalar›n do¤ru ak›mla çal›flmalar› gerekmektedir. 

AC motorlu pompalarda DC’yi AC’ye çevirmek için 

bir evirici (invertör) gerekir. Bu ekstra maliyet ve 

dönüflümden kaynakl› güç kayb› demektir. Bu 

1974 petrol krizinin ard›ndan kurulan Uluslararas› Enerji Ajans›, Fotovolatik Güç Sistemleri Program›yla (IEA-PVPS) araflt›rma ve gelifltirme çal›flmalar›na bafllam›flt›r. 

84 

yüzden günefl enerjili pompalama sistemlerinde 

DC motorlu pompalar kullan›l›r. 

Bir solar su pompalama sistemi 4 ana parçadan 

oluflur: Pompa, pompa konrol ünitesi, solar 

paneller ve (iste¤e ba¤l› olarak) depolama ünitesi, 

yani akü. Sistem, su kayna¤›n›n (depo ya da kuyu) 

derinli¤ine ve gereken su miktar›na ba¤l› olarak 

tasarlan›r. Pompa, gücünü günefl panellerinden 

elde edilen enerjiyle sa¤lar. Kullan›lacak günefl 

paneli say›s› gereken güce (yani yüksekli¤e) ba¤l› 

olarak de¤iflmektedir. Örne¤in, basit bir sistem ile, 

2 adet 12 Watt’l›k günefl paneli sayesinde 20 m’ye 

kadar olan yüksekliklerde (çekilecek olan suyun 

derinli¤iyle depo yüksekli¤i toplam›), derinli¤e 

ba¤l› olarak saatte 44 ila 106 m 3 debi elde etmek 

mümkündür. Daha güçlü bir sistem ile, 70 m’ye 

kadar olan yüksekliklerde saatte 310 ila 445 m 3 

debi elde etmek mümkündür. Baz› günefl enerjili 

dalg›ç pompalar› ise 240 metreye varan 

derinliklerden bile su çekebilmektedir. 

Paneller ve pompa aras›ndaki ak›m bir “kontrol 

ünitesi” arac›l›¤›yla kontrol edilir. Kontrol ünitesi, 

kuyuda/depoda su kalmad›¤› zaman pompay› 

kapatarak yanmas›n› engeller. 

Peki hava kapal›ysa ne olur? Tüm günefl enerjisi 

sistemleri en iyi sonucu elbette güneflli havalarda 

verir. Kapal› havalarda sistem çal›flmaya devam 

etmekle beraber, çekilen su verimi azalacakt›r. 



PV Modüller 

‹nvertör 

Kablo Uzunlu¤u 

Su Çekim Boru Çap› 

Su pompalama sistemi 

Tank Yüksekli¤i 

Kuyu A¤z›ndan 

Depo Taban›na 

Statik 

Seviye 

Transfer Boru Çap› 

Eksiltme 

Pompa Çekme 

Derinli¤i 

Kuyu Çap› Kuyu Derinli¤i 

Bu nedenle de günefl enerjili pompalama 

sistemlerinde iki farkl› aç›dan depolama yap›labilir. 

En ekonomik ve güvenilir metot, rezervuar görevi 

yapacak olan genifl bir su deposu kurmakt›r. 

Gündüz depoya dolacak olan ihtiyaç fazlas› su, 

geceleri yahut günefl ›fl›¤›n›n az oldu¤u günlerde 

su temininde s›k›nt› çekilmemesini sa¤layacakt›r. 

Bu yüzden de depolu bir sistem kuracaksan›z, 

deponuz günlük ihtiyac›n›zdan biraz fazlas›n› 

karfl›layacak büyüklükte olmal›d›r. Di¤er bir 

alternatif ise, günefl panellerinin gündüz üretti¤i 

enerjiyi akülerde depolayarak, gece veya havan›n 

kapal› oldu¤u günlerde suyu çekmek için rezerv 

olarak kullanmakt›r. Bu sistem güvenilir olmakla 

birlikte fazladan maliyet ve bak›m gerektirecektir. 

Transfer Boru Uzunlu¤u 

Solar su pompalama sistemlerinin en önemli 

avantajlar›ndan biri de kullan›m› basit ve dayan›kl› 

olmalar›d›r. Buradaki hareketli tek parça olan 

pompalar, (günefl panellerine göre) toplam 

maliyetin daha küçük bir k›sm›n› oluflturur. Sistem 

çok tozlu bir bölgede kurulmad›¤› sürece, 

kablolar›n ve ba¤lant›lar›n ara s›ra kontrol edilmesi ve 

panellerin tozunun al›nmas› yetecektir. 

Bu sayfadaki foto¤raflar Lange Twins Ba¤lar› ve IEA Fotovoltaik Enerji Sistemleri Program› web sitelerinden al›nm›flt›r. 

Kurulumlar› kolay olan bu 

sistemler, kullan›c› taraf›ndan 

da rahatça monte edilebilir. 

Bununla birlikte sat›n ald›¤›n›z 

ürünün, sistemin çal›flmas› için 

gereken tüm parçalar› ve 

ba¤lant› flemalar›n›, kurulum ve 

çal›flt›rma k›lavuzlar›n› 

içerdi¤inden emin olmakta 

yarar vard›r. Sat›n ald›¤›n›z 

paneller için kuvvetli rüzgârlara 

dayan›kl› montaj ayaklar› 

gerekecektir, çünkü bu paneller 

güneflten en iyi verimi almalar› 

için belirli bir aç›yla ve güneye 

bakar flekilde kurulur. “Solar 

tracker” denen sistemler kullanarak panellerin gün 

boyunca günefli takip etmelerini sa¤lamak, böylece 

% 15–20 daha fazla verim elde etmek 

mümkündür. Ancak elbette bu da ekstra maliyet 

anlam›na gelir. 

Su Depolama 

Tank› 

Türkiye’de günefl enerjili su pompalama sistemi 

kullan›m› Akdeniz Bölgesi’nde yayg›nlaflmakta, 

Ege Bölgesi’nden gelen taleplerse 

yo¤unlaflmaktad›r. Bu sistemin ilk 

uygulamalar›ndan biri de Ankara Elmada¤’da 

yap›lm›fl, bir köyün ortak su deposuna kaynaktan 

su getirilmesi sa¤lanm›flt›r. Di¤er bir proje ise 

Diyarbak›r’da Dicle Üniversitesi Kampüsü’nde 

damla sulama sistemine destek amaçl› olarak 

hayata geçirilmifltir. 



86 

Emirler Köyü’nde Sulama 

Mersin’in Emirler Köyü’nde 25 dönüm 

zeytinli¤i sulamak için, 90 metre 

derinlikteki kuyuda 70 metreye indirilen 

solar pompa ve 4 adet 180 W p gücünde 

24 V’luk panel kullan›lm›flt›r. Bu projedeki 

dinamik su seviyesi 46 metredir. Ç›kar›lan 

su 135 metre yatayda tafl›narak 85 ton 

kapasitesindeki su deposunda toplanm›flt›r. 

Bu projede elektri¤i akülerde depolamak 

yerine su depolamas› yapmak tercih 

edilmifltir. Günlük sulama için yaklafl›k 

18-20 ton su kullan›lmaktad›r. Bu tarlan›n 

sahibi alana elektrik enerjisi getirmek için 

da¤›t›m flirketinin 70.000 TL civar›nda katk› 

pay› istemesi üzerine jeneratör de dahil 

olmak üzere tüm alternatifleri incelemifltir. 

Bu karfl›laflt›rma sonras›nda her ay 

ödenecek fatura ile hatlar ve trafoda 

yaflanacak kay›plar› da hesaba kat›nca, 

günefl enerjisinin en uygunu olaca¤›na 

karar vermifltir. Sistem yaklafl›k 7500 

Euro’luk maliyetle tamamlanm›flt›r. 

Öztunç Mühendislik, Mersin 

Diyarbak›r’da Damla Sulama 

Yurdumuzdaki ilk “Günefl Enerjisi ile 

Damla Sulama Projesi” Diyarbak›r’da 

Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde 

uygulanm›flt›r. 

10 dekarl›k bir alan›n damla sulama sistemi 

için 12 adet 80 W p gücünde polikristal 

günefl paneli, bir adet günefl enerjisi ile 

çal›flan pompa sistemi, flarj regülatörü ve 

bir adet otomatik damla sulama sistemi ile 

boru a¤lar› kullan›lm›flt›r. 

Bu sistem 6 metre dikey ve 150 metre 

yatay mesafeden günde 45 m 3 su 

pompalamakta olup, sadece panel gücü 

art›r›ld›¤›nda günlük debinin 60 m 3 

mertebesine kadar ç›kmas› mümkündür. 

Tarlaya ilk olarak ekilen m›s›rda çok verimli 

bir ürün al›nm›flt›r. Almanya Federal 

Cumhuriyeti Büyükelçisi, Dicle Üniversitesi 

Rektörü ve çok say›da davetlinin kat›l›m›yla 

21 Ekim 2008 tarihinde gerçeklefltirilen 

aç›l›fl töreninde, bu tarlan›n ürünü olan 

m›s›rlar “günefl oca¤›nda” hafllanarak 

davetlilere sunulmufltur. 

TEMEV ve Ekosolar, Diyarbak›r 

UEA’na üye ülkeler: Avustralya, Avuturya, Kanada, Danimarka, Fransa, Almanya, ‹srail, ‹talya, Japonya, Kore, Meksika 



Günefl Enerjisiyle Ayd›nlatma 

Genel olarak kullan›lan elektri¤in % 20’si 

ayd›nlatma için harcanmaktad›r ve 

ayd›nlatman›n toplam elektrik tüketimi 

içindeki oran› da her y›l artmaktad›r. Günefl enerjili 

ayd›nlatma sistemleri günefl panellerinin en çok 

kullan›ld›¤› alanlardan biridir. Günefl enerjili 

ayd›nlatma uygulamalar›n›n dünya üzerinde on 

binlerce örne¤i bulunmakta ve her geçen gün de 

bunlar yayg›nlaflmaktad›r. 

Günefl enerjili sistem ilke olarak hayat›m›z›n en 

önemli enerji kullan›m alanlar›ndan olan 

ayd›nlatma ihtiyaçlar›m›z için temiz, sürekli, verimli 

ve sonsuz bir çözümdür. Elektrik flebekesinin uzak 

oldu¤u bölgelerde vazgeçilmez olmas›n›n yan› s›ra, 

yüksek elektrik maliyeti getiren flebekeye ba¤l› 

sistemler yerine, s›f›r tüketim harcamas› olan bir 

sistem olarak tercih edilmektedir. Bu sistemlerde 

gündüz günefl enerjisi ile flarj olan aküler gece 

otomatik olarak 12 Volt’luk özel kompakt 

flüoresan günefl ampüllerini veya LED’li ampülleri 

çal›flt›rarak ayd›nlatma sa¤lamaktad›r. Bu basit 

ama etkili sistemler enerjinin oldu¤u yerlerde kaz› 

ve kablo hatt› gerektirmedi¤i için, enerjinin 

olmad›¤› yerlerde ise en acil, uygun ve kesin 

çözüm olmalar› nedeniyle tercih edilmektedir. 

Sistemin ayd›nlatma de¤erleri park, bahçe ve 

sokak ayd›nlatmas›nda gerekli olan uluslararas› 

standart lüks de¤erlerini sa¤lad›¤›ndan bu 

alanlarda da kullan›ma uygundur. fiebekeye 

ba¤lant› içermedi¤inden kablo çürümesi, kablo 

UEA’na üye ülkeler: Hollanda, Norveç, Portekiz, ‹spanya ‹sveç, ‹sviçre, ‹ngiltere ve Amerika Birleflik Devletleri 

ar›zalar›, elektrik kesintisi gibi sorunlar oluflmaz. 

Portatif günefl enerjili ayd›nlatma ünitelerinde 

üniteye ba¤l› günefl panelleri kullan›lmaktad›r. 

Merkezî günefl enerjili ayd›nlatma sisteminde ise 

oluflturulan merkezî bir sistemden çok say›da 

ayd›nlatma dire¤inin elektrik ihtiyac› 

karfl›lanmaktad›r. 

Daha özel projelerde ise günefl ve rüzgâr enerjisi 

(hibrit sistemler) birlikte kullan›lmaktad›r. Günefl 

enerjili güvenlik ayd›nlatmas› da son zamanlarda 

çok ra¤bet görmektedir. Genelde ayd›nlatma 

sistemleri ile kompakt bir flekilde tasarlanan bu 

cihazlar iflletmeye haz›r flekilde pazarlanmaktad›r. 

Gündüz günefl panelinin üretti¤i elektrik özel 

akülerde bir flarj kontrol ünitesi (regülatör) 

sayesinde depolanmakta, akflam oldu¤unda ise 

özel otomasyon sistemiyle sokak lambas› istenilen 

saatte aç›l›p, istenilen saatte kapat›labilmektedir. 

Türkiye’de çeflitli ölçekte yap›lm›fl olan günefl 

enerjili ayd›nlatma örneklerine Toyota, Kent, ve 

fiiflecam fabrikalar›nda, Isparta, Etimesgut, Esenler 

ve Avc›lar Belediyelerinde tasarlanan ve kullan›lan 

uygulamalar verilebilir. 

Bafll›ca Uygulama Alanlar› 

• Belediye park ve bahçe ayd›nlatmalar›, 

• Tatil köyleri ve otellerin d›fl mekân 

ayd›nlatmalar›, 

• Site çevre ayd›nlatmalar›, 

• Organize sanayi bölgeleri d›fl ayd›nlatmalar›, 



• Üniversitelere ait çevre ayd›nlatmalar›, 

• Genifl arazi ayd›nlatmas›, 

• Benzin istasyonlar› ayd›nlatmas›, 

• Fabrika ve iflyeri çevre ayd›nlatmas›, 

• Totem, reklam panolar› ve flantiye ayd›nlatmas› 

• Sinyalizasyon, güvenlik sistemleri v.b. 

uygulamalar›. 

Sistemi Oluflturan Temel Cihazlar 

Günefl paneli (PV=fotovoltaik modül) 

Ayd›nlatma direklerinde elektrik ihtiyac›n› 

karfl›layacak 20-120 Watt’l›k paneller 


fiarj kontrol ünitesi 

Günefl panelinin üretti¤i elektrikle aküleri kontrollü 

bir flekilde flarj eden ve akülerin deflarj durumunu 

kontrol eden cihazd›r. 

Armatür 

‹stenen ›fl›k de¤erinde ayd›nlatma veren ürünlerdir. 

Armatürler istenen peyzaja göre özel çözümler 

olabilir. Dire¤in yüksekli¤ine ve istenen ›fl›k 

de¤erine göre üretilmektedir. 

Akümülatör 

Üretilen enerjiyi depolayan ve ihtiyaç 

duyuldu¤unda sisteme veren cihazd›r. ‹htiyaca 

göre 12-24 Volt, 24-125 Amper aras›nda aküler 


Evirici (‹nvertör) 

Alternatif ak›mla çal›flan armatürler kullan›ld›¤›nda 

Do¤ru Ak›m› (DC) Alternatif Ak›ma (AC) çeviren 

elektronik devredir. 

Ampuller 

Özel tip AC ampuller, solar sisteme uygun DC 

ampuller ve uzun ömürlü LED ampuller 


88 

Avantajlar› 

• Montaj ve tafl›ma kolayl›¤› sa¤lar. 

• Panel ömrü yaklafl›k 25 y›ld›r. 

• ‹flletme maliyeti di¤er sistemlerle 

karfl›laflt›r›ld›¤›nda neredeyse s›f›rd›r. 

• ‹flletme aç›s›ndan fosil kaynaklara göre d›fla 

ba¤›ml›l›k yoktur. 

• Mobilize olabilir, ba¤lant›s›zd›r. 

• En uzun ömürlü kaynaktan beslenir. 

• Çevreye, atmosfere ve insana zararl› etkisi yoktur. 

• Faturas›zd›r. 

• 220 Volt 50 Hz tam sinüs ç›k›fl stabilizasyon 

sa¤lar. 

Bahçeflehir Üniversitesi’nde günefl 

enerjili ayd›nlatma 

TemizDünya Ekoloji 

Derne¤i’nin temiz enerji 

odakl› projelerinden biri de 

‘Günefl Enerjili Ayd›nlatma 

Dire¤i’dir. Bu dire¤in 

üzerinde, nas›l çal›flt›¤›na ve 

enerjiyi nereden elde etti¤ine 

dair aç›klay›c› bir afifl ve plaket 

bulunur. Bunlar sayesinde 

direk, kamuoyunu bilinçlendirme amac›n› yerine 

getirir. Tasar›m› Bahçeflehir Üniversitesi Mimarl›k ve 

Tasar›m Fakültesi ö¤retim üyesi Yrd. Doç. Dr. 

Mehmet Bengü Uluengin taraf›ndan derne¤imiz 

ad›na yap›lan ayd›nlatma dire¤i malzeme kullan›m›yla 

oldukça dikkat çekicidir. Ayr›ca gövdesinde 50 x 70 

cm boyutlar›nda tan›t›c› bir pano içermektedir. 

Direkte kullan›lan ana malzemeler, gövdede sertifikal› 

ahflap ve paslanmaz çelik, panoda ise pleksiglas 

olarak say›labilir. Boyu 380 cm olan direk 25 cm x 25 

cm’lik bir taban alan›na oturtulmufltur. Enerjisini 

80 W gücünde bir fotovoltaik günefl panelinden alan 

direk, 14 W yüksek verimli LED ayd›nlatma eleman›n› 

kullan›r. Üretilen enerji 75 Ah bak›ms›z aküde 

depolan›r. 

Türkiye’deki toplam kurulu fotovoltaik sistem gücü 2007 y›l› itibar›yla 3 MWp civar›ndayd›. 



Telekom Uygulamalar› 

Günefl enerjisi, uzak ve eriflilmesi zor 

alanlarda güvenilirli¤i, az bak›m ihtiyac› ve 

rüzgâr enerjisiyle birlikte kesintisiz enerji 

sa¤layabilme potansiyeli sayesinde her tip ve 

büyüklükteki telekomünikasyon sistemi için 

vazgeçilmez bir kaynakt›r. Elektrik hatt›n›n 

olmad›¤› yerlerde, elektrik flebekesine ba¤l› 

vericilere alternatif olarak do¤ru konumda kurulan 

bir verici sistemi, ço¤unlukla daha düflük bir 

maliyet ve daha genifl bir kapsama alan› 

sa¤lamaktad›r. Ülkemizde de elektrik flebekesinden 

uzak ücra bölgelerde, telekomünikasyon 

firmalar›na ait pek çok GSM baz istasyonu ya da 

verici istasyon bulunmaktad›r. 

Telekomünikasyon sistemlerinin, günümüzde 

günefl panellerinin en s›k kullan›ld›¤› alanlardan biri 

olmas›n›n nedenleri afla¤›daki gibidir: 

Türkiye’de flebekeye ba¤l› en büyük sistem, Mu¤la Üniversitesi’ndedir ve 54 kW p kurulu güce sahiptir. 

• Fotovoltaik sistemler tam bak›ms›zd›r. Y›ll›k rutin 

bak›m d›fl›nda hiçbir bak›m ihtiyaçlar› yoktur. 

• Fotovoltaik sistemler modülerdir. ‹htiyaca göre 

ekleme veya eksiltme yap›l›r. 

• Fotovoltaik sistemlerde inflaat süresi k›sad›r. 

2-3 hafta içinde elektrik üretimine bafllanabilir. 

• Fotovoltaik sistemleri tercih etmek, elektrik hatt› 

çekmekten çok daha ekonomiktir ve süreci 

h›zland›r›r. 

• Fotovoltaik sistemler çok uzun ömürlüdür. 

• Fotovoltaik sistemlerin mazot, benzin gibi hiçbir 

hammadde ihtiyac› yoktur. 

• Fotovoltaik sistemler kullan›ld›¤›nda devlet 

bürokrasisi ile u¤raflmak zorunda kal›nmaz. 

• Fotovoltaik sistemler, telekom vericilerine giden 

elektrik hatt›ndaki k›sa devrelerden kaynaklanan 

orman yang›n› ihtimalini ortadan kald›r›r. 

Genelde telekom enerji sistemleri ‘Yedekleme 



Gerektirmeyen Fotovoltaik Sistemler’ ve ‘Dizel 

Jeneratör ve/veya Rüzgâr Türbin Destekli 

Fotovoltaik Sistemler’ olarak ikiye ayr›lmaktad›r. 

Yaln›zca panellerden oluflan sistemlerde enerji 

üreten baflka bir kaynak yoktur. Gündüz vericilerin 

elektrik ihtiyac› günefl panellerinden sa¤lan›rken, 

kapal› havalarda ve akflamlar› günefl panellerinin 

flarj etti¤i aküler üzerinden karfl›lan›r. Enerjinin 

depolanmas› için bu sistemlere uygun olarak 

seçilmifl aküler kullan›l›r. Akü dizisinin gerilim 

de¤eri telekomünikasyon sektöründeki standart 

olan 24 veya 48 Volt’tur. 

En az günefl alan ay›n meteorolojik verilerine göre 

tasarlanan sistemlerde yaz›n üretim fazlas› oluflur. 

Buna ra¤men bu sistemler, kullan›m süreci 

boyunca tüm di¤er fosil yak›t çözümlerinden daha 

ucuza gelir. Üretim, benzer güce sahip termal 

elektrik sistemlerinden daha ekonomiktir. Ayr›ca 

konvansiyonel elektrik sistemleri devaml› olarak 

yak›t tüketmektedir ve afl›nan birçok mekanik 

aksam› oldu¤u için sürekli bak›m masraf› 

ç›karmaktad›r. 

Günlük tüketimin fazla oldu¤u verici sistemlerinde 

ve k›fll›k günefllenme süresinin k›sa oldu¤u 

bölgelerde sadece günefl panelleri, enerji kayna¤› 

olarak çok pahal›ya gelebilir. Bu flartlar alt›nda 

sisteme entegre edilecek ek enerji kaynaklar›yla 

oluflturulan hibrit sistemlerin hem maliyeti azalacak 

hem de iflletme masraf›n›n düflük olmas›na paralel 

teknik güvenilirlik katsay›s› da artacakt›r. 

Günefl panellerinin kapasitesi, bir dizel jeneratörün 

veya rüzgâr türbininin sisteme entegrasyonu 

durumunda, genelde k›fl›n bir bölümünde, di¤er 

mevsimlerin ise hemen hemen tamam›nda tüm 

elektrik ihtiyac›n› sa¤layacak flekilde boyutland›r›l›r. 

Uzun süren bulutlu günlerin ard›ndan fotovoltaik 

sistemlerin yetersiz gelmesi durumunda, dizel 

jeneratör/rüzgâr türbini gerekli elektri¤i üreterek, 

90 

aküleri flarj edecektir. Havan›n açmas› ve akülerin 

dolmas› ile birlikte dizel jeneratör tekrar otomatik 

olarak kapan›r. Bu sayede hibrit sistemin içinde, 

rüzgâr türbini ve günefl panellerinin optimum 

kullan›m› sa¤lanabilir. Telekom sistemlerinde son 

geliflmeler, dizel jeneratörlerin ve özellikle de 

rüzgâr enerjisi gibi di¤er yenilenebilir kaynaklar›n 

optimum kullan›m›, uzaktan kontrolü, otomasyonu 

ve sistem optimizasyonu üzerinde yo¤unlafl›r. 

Bu tip teknolojik geliflmelerin adapte edildi¤i hibrit 

sistemlerde günefl panellerinin say›s› ve gerekli akü 

bankas› büyüklü¤ü de minimumda tutularak 

ekonomik avantaj sa¤lan›r. ‹yi tasarlanm›fl bir hibrit 

sistemde dizel jeneratör günde ortalama bir 

saatten fazla çal›flmamal›d›r. Bu kadar az bir 

çal›flma yükü alt›nda kaliteli bir dizel jeneratör 

ancak y›lda bir kez yak›t eklemesi ve bak›m ihtiyac› 

duyacakt›r. Böyle bir sistemin çal›flma ömrü ise 

10-20 y›l aras›ndad›r. Ek günefl panelleri sisteme 

her zaman rahatl›kla ilave edilebilir ve böylece dizel 

jeneratörün çal›flma süresi daha da azalt›labilir. 

Türkiye’de toplam 300 kW gücündeki günefl 

enerjili sistemler, 28 de¤iflik ildeki, 324 ayr› SDH 

merkezine Türk Telekom için kurulmufltur. Bu 

sistemler flebekeye ba¤l› olup, güneflin oldu¤u 

durumlarda yükü beslemektedir ve aküleri 

doldurmaktad›r. fiebekenin kesildi¤i durumlarda 

da yük aküden beslenir. 

Dünya üzerindeki örneklerden biri ise Arjantin 

Telecom’un Tucuman Eyaleti’nde kurdu¤u günefl 

enerjili verici istasyonudur. ‹stasyonun 

yüksekli¤i deniz seviyesine göre 4200 m’dir ve San 

Miguel flehrine 140 km. uzakl›kta bulunmaktad›r. 

Bölgede s›cakl›k -20 ºC'nin alt›ndad›r ve rüzgâr h›z› 

120 km/saate ulaflmaktad›r. Sistem 188 adet 

50 W’l›k günefl paneli ve uzun süreli güneflsiz 

havalara karfl› tedbir olarak yerlefltirilmifl 3 adet 

dizel jeneratörü ile Calchaquies vadisindeki 10’dan 

Ege Üniversitesi Günefl Enstitüsü, üniversite bünyesindeki 22,4 kWp kurulu gücünde flebekeye ba¤l› sistemi 2005 y›l›nda kurmufltur. 



fazla yerleflim biriminin iletiflimini sa¤lamakta ve 

Salto Eyaleti’nden Tucuman Eyaleti’ne kadar tüm 

iletiflim trafi¤ini tafl›maktad›r. 

Network Planlama Avantajlar› 

Günefl ve rüzgâr enerjili telekom sistemlerinin en 

büyük avantajlar›ndan biri de, verici sistemlerini, 

elektrik kayna¤›n›n (flebekenin) fiziksel veya 

ekonomik olarak ulafl›labilir olup olmad›¤›n› 

düflünmeksizin en uygun yere kurma özgürlü¤ünü 

getirmesidir. 

Rüzgâr› kesen özel bir engel veya gölgeleme 

yaratacak çok a¤açl› bir ortam olmad›¤› takdirde 

optimum flekillerde tasarlanacak rüzgâr/günefl 

Çeflme’de GSM ‹stasyonu 

hibrit sistemi her güçteki vericiye kesintisiz 

elektrik sa¤layacakt›r. 

Böylece da¤l›k bölgelerde veya çok girintili ç›k›nt›l› 

deniz kenarlar›nda, koyluk mevkilerde flebekeye 

ba¤l› birçok verici yerine günefl ve rüzgâr 

enerjisinden elektri¤ini üreten tek ve daha büyük 

kapasitede bir verici ile söz konusu bölgeyi 

kapsama alan› içine almak mümkün olur. Ayr›ca 

bahsi geçen yerler genelde ormanl›k alanlar 

oldu¤u için, telekom vericilerine flebeke hatt›ndan 

çekilen elektrik kablolar›nda veya ba¤lant› 

noktalar›nda meydana gelen k›sa devreler 

nedeniyle ortaya ç›kan orman yang›n› riski de s›f›ra 

indirilmifl olacakt›r. 

Çeflme Özpamir Sitesi, Çeflme Yar›madas›’nda, dolay›s›yla hem rüzgâr hem de günefl bak›m›ndan 

oldukça flansl› bir co¤rafyada yer almaktad›r. Önde gelen bir mobil operatör firmas› burada bir 

GSM baz istasyonu kurmak istedi. Bu istek üzerine bölgenin günefllenme süreleri, rüzgâr h›zlar› 

ve sistemin güç ihtiyac› belirlenerek projelendirme safhas›na geçildi 

Yukar›daki veriler ›fl›¤›nda hibrit sistemin kurulu gücü, 6400 W p ’l›k k›sm› PV sistemden ve 

2000 W rüzgâr türbininden karfl›lanmak üzere toplam 8400 W olarak hesapland›. Bu de¤erleri 

sa¤layabilmek için 32 adet 200 W p monokristal tip panel ile 2 adet 1 kW güçte 7 metre direk 

üzerine kurulu, donmaya karfl› korumal› bir türbin seçildi. 180 cm çaptaki bu türbin, 

17,5 kg a¤›rl›¤a ve özel kanat yap›s›na sahip. Enerji depolama çözümü olarak özellikle günefl 

enerjisinden elektrik üreten sistemlerde kullan›lan OPzS tipi 2400 Ah ak›ma sahip aküler ve 

akülerin flarj›nda verimi art›rmak amac›yla MPPT’li flarj kontrol üniteleri tercih edildi. 

Aneltech, 

Çeflme 

Ege Üniversitesi Günefl Enstitüsü, Türkiye’de üniversiteler aras›nda türünün tek örne¤i olan Fotovoltaik Panel Üretim Laboratuvar›’n› 2006 y›l›nda kurmufltur. 



Su Ar›tma 

Amerika’n›n baz› eyaletleri ve ‹srail, 

Hindistan, ‹spanya gibi kurak iklime sahip 

ve su s›k›nt›s› çeken birçok ülkede bugün 

günefl enerjisinden yararlan›larak, deniz suyundan 

kullanma suyu elde edilmektedir. % 60’› körfez 

ülkelerinde, % 30’u Suudi Arabistan’da olmak 

üzere Ortado¤u ülkelerinde bu amaçla iflletilen 

toplam 7500’den fazla tesis bulunmakta ve 48 

milyar m 3 ’lük dönüflüm sa¤lanmaktad›r. 

Deniz suyundan kullan›m suyu elde etmek için 

esas olarak iki yöntem kullan›l›r. Bunlardan 

geleneksel olan›nda, tuzlu su aç›k havuzlarda 

günefl enerjisiyle buharlaflt›r›l›r, sonra da rüzgâr 

enerjisiyle suyun dam›t›lmas› sa¤lan›r. Bu sisteme 

alternatif olan di¤er yöntem, kullan›m suyunu 

tuzlu su çözeltisinden elektrodiyaliz, ekstraksiyon 

ve iyon de¤iflimi gibi kimyasal ifllemlerle ay›ran 

sistemleri kullanmakt›r. Sera prensibiyle çal›flan 

geleneksel sistemlerden uzun y›llard›r 

yararlan›lmaktad›r. Fakat fazla alana ihtiyaç 

duymalar› ve pratik olmamalar› nedeniyle daha az 

yer kaplayan alternatif modeller gelifltirilmektedir. 

Yeni gelifltirilen bu modellerin en büyük 

dezavantaj› ise dönüflümün sa¤lanabilmesi için 

çok fazla enerjiye ihtiyaç duyulmas›d›r. Temiz su 

kaynaklar› bak›m›ndan yeterli olmayan, fakat 

zengin petrol kaynaklar›na sahip Arap ülkelerinde 

enerji ihtiyac› petrolden karfl›lanabilmektedir. 

Yeterli enerji kayna¤›na sahip olmayan ülkeler için 

ekonomik bir model olmamas› nedeniyle, 

bu sistemin yap›lanmas›nda günefl enerjisinden 

92 

yararlan›lmaya bafllam›flt›r. 

Asl›na bak›ld›¤›nda günefl enerjisi ile tatl› su elde 

etme sistemleri do¤ada var olan döngülerden 

esinlenerek oluflturulmufltur. Çeflitli yöntemlerle 

dam›t›lan su ters ozmoz yöntemiyle kullan›labilir 

duruma getirilir. Ters ozmoz yöntemi, 60 bar 

bas›nç alt›nda dam›t›lm›fl deniz suyunun, içindeki 

istenmeyen maddelerden ar›nd›r›lmas›n› sa¤layan 

membran filtrasyon yöntemidir. 

Yeni gelifltirilen birçok uygulamada hem enerjinin 

temiz kaynaklardan elde edilmesini sa¤layacak, 

hem de arazi problemi yaratmayacak ar›tma 

sistemi modelleri kullan›lmaktad›r. Amerika’da 

gelifltirilen bir modelde su s›cakl›¤›n› yaln›zca 

10-15 °C art›rmak yeterli gelmektedir. Bu sayede, 

suyun kaynat›lmas›na gerek kalmad›¤› için, sadece 

günefl enerjisiyle çal›flan bir motordan ›s› ihtiyac›n›n 

karfl›lanmas› mümkündür. 

Maliyetleri nedeniyle tercih edilemeyen deniz 

suyundan tatl› su elde etme sistemleri, bugün 

maliyetlerin neredeyse tankerle su tafl›ma bedelinin 

alt›na inmifl olmas› nedeniyle iflletmeler taraf›ndan 

kullan›lmaya bafllam›flt›r. Deniz suyunun tuzluluk 

oran›na ba¤l› olarak 1 m 3 tatl› suyun maliyeti 

yaklafl›k 1 Dolar civar›ndad›r. 

Tahmin edilen de¤erlere göre teknolojinin 

ilerlemesiyle ve gereken ek maliyetlerin günefl 

enerjisi gibi yenilenebilir kaynaklardan 

karfl›lanmas›yla, güncel maliyetlerin daha da 

düflmesi beklenmektedir. Buna karfl›l›k klasik su 

ar›t›m›nda kullan›lan mikrofiltrasyon, 

Tübitak taraf›ndan düzenlenen Üniversiteleraras› Formula-G Günefl Arabas› Yar›fllar ilk kez 2005 y›l›nda yap›lm›flt›r. 



ultrafiltrasyon, ozonlama ile dezenfeksiyon gibi 

ileri ar›tma teknolojilerinin maliyetleri 

yükselmektedir. Böylece deniz suyu ar›t›m 

maliyetleri, nehirlerden su tafl›ma maliyetleri ile 

karfl›laflt›r›labilir seviyeye ulaflmaktad›r. 

Ülkemizde özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde 

bu teknolojiye yat›r›m yapan turizm iflletmesi say›s› 

2008 itibar› ile 60’a ulaflm›fl durumdad›r. 

Türkiye’de sistemin litre maliyeti 70 Cent 

civar›ndad›r. Bu da tatil köylerinde sat›lan 1 litre 

pet flifle su maliyetine neredeyse eflde¤erdir. Ters 

Fethiye Hillside Uygulamas› 

ozmoz teknolojisi ile 1 m 3 su ar›t›m› için gerekli 

olan enerji miktar› ise 22,4 kWh seviyesindedir. 

Denizin tuzluluk oran›na göre maliyetlerin de¤iflti¤i 

sistemler yak›n gelecekte önemli bir hacme sahip 

olacak. Fakat var olan teknolojilerle 45 ton temiz 

su elde etmek için 100 ton deniz suyu 

kullan›lmaktad›r. Bu nedenle büyük yerleflim yerleri 

yerine, yüklü debisi olmayan 100.000-500.000 

kiflilik yerleflim alanlar›nda ihtiyac› karfl›layacak 

sistemlerin kurulmas› uzmanlar taraf›ndan 

önerilmektedir. 

Türkiye’de bu uygulaman›n ilk örneklerinden biri olan ve 2006 y›l›nda Fethiye Hillside 

Tatil Köyü’nde yap›lan model, 5,6 kilowatt’l›k PV sistemi sayesinde, ters ozmoz 

yöntemiyle deniz suyundan kullan›m suyu elde etmektedir. Bu sistem günde 2 m 3 temiz 

su üretecek flekilde tasarlanm›flt›r. Sistem, bölgede plaj yak›n›ndan çekilen ac› suyu 

kullanmaktad›r. 

Ac› su, ön ar›tmadan sonra ters ozmoz sistemiyle tuzdan ar›nd›r›l›r ve dezenfekte edilir. 

Sistemde üretilen temiz su, WHO sa¤l›k 

örgütünün içme suyu standartlar›na 

uygundur. 

Fore Enerji, Fethiye 

PV sistemi 72 adet 80 W p gücünde 

polikristal PV paneli, flarj kontrol ünitesi, 

evirici (invertör), aküler ve flebeke 

sigortalar› içermektedir. Bütün ar›tma 

sistemi PLC taraf›ndan kontrol edilmektedir. 

Kontrol ünitesinden toplanan veriler 

bilgisayarda görüntülenebilmekte ve 

kaydedilmektedir. 

Türkiye’nin ilk PV, rüzgar ve dizel jeneratöründen oluflan hibrit sistemi, 2007 y›l›nda Fethiye K›z›lada’da Girasolar Ltd. taraf›ndan kurulmufltur. 



Fotovoltaikler ve Uygulamalar› 

Fotovoltaik (PV), iki kelimenin birlefliminden 

oluflur. “Foto” yani ›fl›k ve “voltaik” yani 

elektrik. Fotovoltaik teknolojiler, günefl 

enerjisini (›fl›¤›n›) elektri¤e çevirmekte 

kullan›l›r. 

ünefl ›fl›¤› alt›nda elektronlar› aç›¤a 

Gç›karmak için özel yar› iletken 

malzemeler kullan›l›r. En çok kullan›lan 

yar› iletken malzeme silikondur. Silikon, 

dünya üzerinde en bol bulunan ikinci 

malzemedir. Burada, ›fl›k kullan›larak do¤ru 

ak›m (DC) yarat›l›r. Genellikle, bu ak›m, 

invertörler yard›m›yla daha yayg›n olarak 

kullan›lan alternatif ak›ma (AC) çevrilir. 

Fotovoltaik paneller pek çok alanda kullan›labilir. 

Genel olarak, kullan›m alanlar›, flebekeye ba¤l› ve 

flebekeden ba¤›ms›z uygulamalar olarak ikiye 

ayr›l›r. 

fiebekeye ba¤l› uygulamalar, ya yaln›zca üretici 

taraf›ndan tüketilmeyen fazla elektrik enerjisini ya 

da üretilen enerjinin tümünü flebekeye besler. 

Tipik flebekeye ba¤l› uygulamalara örnek olarak 

konutlar›n çat›lar›ndaki sistemler (ortalama 

3 kilowatt büyüklükte) verilebilir. Bu uygulamalar 

birkaç megawatt büyüklükteki daha büyük 

tesislerde de yap›labilir. 

94 

AC yükler 

‹nvertör 

Günefl ›fl›n›m› 

Akü 

Günefl paneli 

fiarj kontrol 

ünitesi 

DC yükler 

fiebekeden ba¤›ms›z sistemlerin ise elektrik 

flebekesiyle ba¤lant›s› yoktur (Bkz. fiekil). Bu 

sistemler, geliflmekte olan ülkelerde, k›rsal 

bölgelerdeki elektrik üretimine katk›da bulunur. 

Fotovoltaikler, ayr›ca flebekeyle ba¤lant›n›n 

mümkün olmad›¤› pek çok endüstriyel 

uygulamada da (telekomünikasyon vb) 


Fotovoltaiklerin kullan›ld›¤› bir di¤er alan da 

hesap makineleri gibi tüketici ürünleridir. 

E¤risiyle Do¤rusuyla Fotovoltaikler sayfalar›, Avrupa Fotovoltaik Teknoloji Platformu web sitesinden, gönüllümüz Mercan Uluengin taraf›ndan çevrilmifltir. 



Fotovoltaik Endüstrisi 

2006 y›l›nda, PV endüstrisi yaklafl›k 10 milyar 

Euro ciro yapt›. PV hücre üretiminde Japon 

flirketleri önde gelse de, Avrupal› flirketler de 

giderek pazar pay› kazanmaktad›r. 

V’nin ömrü boyunca, üretilen her bir 

Pmegawatt, 50 ifl imkân› yaratmaktad›r. 

Küresel PV endüstrisi bugüne kadar 

50.000’den fazla istihdam yaratt› bile. 

Endüstride beklenen büyüme göz önüne 

al›nd›¤›nda, potansiyel istihdam art›fl› 

oldukça çarp›c›d›r. 

Halihaz›rda farkl› formlardaki (monokristal, poli 

kristal, flerit) kristal silikon (c-Si) günefl 

hücrelerinin % 90’l›k bir pazar pay› mevcuttur. 

Gerisi ise ince film (TF) teknolojilerine (amorf 

Si, Cl(G)S, CdTe) ait. Dünyan›n dört bir taraf›nda, 

PV katma de¤er zincirinin her bir halkas›nda 

üreticiler (silikon, hücre katman›, hücre, modül) 

mevcuttur ve bu endüstriler, ulusal ekonomilere 

büyük katk› sa¤lamaktad›r. 

Bunlar›n aras›nda, ince film teknolojileri, en h›zl› 

geliflenidir. Uzun vadede de belli özelliklere sahip 

çeflitli PV teknolojileri farkl› uygulamalar›n ve 

ihtiyaçlar›n hizmetinde olacakt›r. 

Kaynak: Avrupa Fotovoltaik Teknoloji Platformu 



Fotovoltaik Pazar› 

Fotovoltaik (PV) pazar, dünya çap›nda en 

dinamik sektörlerden biridir. Y›ll›k büyüme 

h›z›, son y›llarda % 35’in üzerindedir. 2006 

y›l›ndaki silikon k›tl›¤›nda bile, önceki y›ldan 

daha çok sistem kurulmufltur. 

üresel PV pazar›na bugün, her ne kadar 

KAlmanya, ABD ve Japonya hâkim olsa 

da potansiyel pazarlar geliflmektedir. 

‹talya, ‹spanya, Yunanistan ve Fransa, 

PV sektörünü büyütecek ülkelerden baz›lar›. 

Son on y›lda PV sektörü pek çok ülkede 

önemli bir endüstri haline geldi. PV 

endüstrisine bakt›¤›m›zda istihdam art›fl› ve 

endüstriyel büyüme önemli göstergelerdir. 

Yeterli destek mekanizmalar› oldu¤u takdirde 

(üretti¤i elektri¤i flebekeye besleyenlere 

uygulanan özel tarifeler, teflvikler) 2010’a kadar 

küresel olarak y›ll›k 5-6 GW’l›k bir pazara 

ulafl›labilir. PV sistem fiyatlar› önümüzdeki yirmi 

y›l boyunca y›lda en az % 5 düflecektir. Bu, 

günefl enerjisini daha çekici hale getirip pazar›n 

büyümesini teflvik ederken ayn› zamanda 

fiyatlardaki düflüfl, önümüzdeki on y›l içinde 

PV’nin farkl› sayaç tarifeleriyle rekabet 

edebilmesini de sa¤layacakt›r. 

96 

Di¤er yenilenebilir 

enerji kaynaklar› 

Termal günefl santralleri 


Rüzgâr 

Biyokütle 

Hidroelektrik 

Nükleer enerji 

Gaz 

Günefl Enerjisi ve 2100’e kadar Enerji Geçifli 

Kömür 

Petrol 

2000 2010 2020 2030 2040 2050 

Kaynak: Alman Devleti Küresel Is›nma Bilimsel Dan›flma Kurulu (2003) 


TemizDünya Rehberi Günefl Enerjisi 

[EJ/a] 

1.600 

1.400 

1.000 

800 

600 

400 

200 

0


Enerji Dengesi 

Kimileri PV sistemlerin enerji dengesinin 

negatif oldu¤unu, yani bir PV sistemi 

üretmenin, o sistemin ömrü boyunca 

üretece¤i enerjiden daha fazlas›n› 

harcad›¤›n› iddia ediyor. 

flin do¤rusu, fotovoltaik (PV) sistemler de 

‹ bütün ürünler gibi üretimleri s›ras›nda 

enerji harcamaktad›r. Ancak, PV sistemler, 

hücre türlerine ve yerlerine ba¤l› olarak bu 

enerjiyi 1 ila 3 y›l içinde amorti ediyor. Bu 

nedenle, PV sistemler, tahmini ömürleri 

olan 30 y›l içinde üretimlerinde harcanan 

enerjinin 10 ila 30 kat›n› üretmifl olmaktad›r. 

Birkaç y›l içinde uygulanabilecek yeni teknolojiler 

sayesinde, Güney Avrupa’da belli bafll› hücre 

türlerinde, bu sistemlerin üretimlerinde harcanan 

enerjiyi amorti etme süresi bir y›l›n alt›na 

düflecektir. 

Bu nedenle flöyle demek daha do¤ru 

olur: “PV panellerin enerji dengesi, 

bugün bile aç›kça pozitiftir ve 

teknoloji ilerledikçe daha da iyiye 

gidecektir. 

“Bugün kullan›lan PV sistemlerinde enerjiyi 

amorti etme süresinin, Güney Avrupa’daki 

ortalama bir kurulumda en fazla 2 y›l 

oldu¤unu bulduk.” 

Erik Alsema, K›demli Araflt›rmac›, Utrecht 

Üniversitesi, Hollanda 


fiekilde, farkl› hücre teknolojilerini kullanan ve Orta 

veya Güney Avrupa’da kurulan PV sistemlerin 

üretimlerinde kullan›lan enerjiyi amorti etme süresi 

görülmektedir. 



Fotovoltaikler ve D›fl Maliyetler 

Kimileri PV elektri¤in harici maliyetinin di¤er 

yenilenebilir kaynaklar›nkinden çok daha 

yüksek oldu¤unu iddia ediyor. 

flin do¤rusu, fotovoltaik (PV) sistemler, 

‹ üretimlerinde hâlâ fosil yak›tlar kullan›ld›¤› 

için ömürleri süresince atmosfere bir 

miktar sal›mda bulunuyor. Bu sal›mlar›n 

sa¤l›k ve çevre üzerindeki etkileri “harici 

maliyet” olarak adland›r›labilir. Güney 

Avrupa’da halihaz›rdaki sistemlerin harici 

maliyeti kWh bafl›na yaklafl›k 0.15 Euro 

Cent’tir ve salt fosil yak›t kullanan 

teknolojilerin harici maliyetlerinden çok 

daha düflüktür. 

Birkaç y›l içinde uygulanabilecek yeni teknolojiler 

sayesinde, PV teknolojilerin olumsuz etkileri daha 

da azalacakt›r. 


olur: “PV elektri¤in harici maliyeti, 

bugün di¤er yenilenebilir enerjilerin 

harici maliyetleriyle ayn› düzeydedir ve 

teknoloji ilerledikçe daha da 

düflecektir.” 

“Bugün kullan›lan PV sistemlerin harici 

maliyetinin, yerini ald›klar› teknolojilerin 

harici maliyetinden çok daha düflük 

oldu¤unu belirledik.” 

Prof. Vasilis Fthenakis, Yaflam Döngüsü 

Analiz Merkezi, Columbia Üniversitesi ve 

Brookhaven Ulusal Laboratuvar›, NY, ABD 

98 

fiekilde, Orta veya Güney Avrupa’da kurulan PV 

sistemlerin harici maliyeti ve di¤er elektrik üretim 

seçenekleri görülmektedir. Yüksek tahminler 

polikristal silikona, düflük tahminler de ince film 

kadmiyum tellürid PV sistemlere aittir. Fosil yak›tlarla 

çal›flan elektrik santrallerinin harici maliyeti ise PV 

elektrik santrallerininkinden 10 ila 40 kat fazlad›r. 




Fotovoltaiklerin Maliyeti 

Kimileri, PV elektri¤in maliyetinin di¤er 

seçeneklerle rekabet etmeye engel 

oldu¤unu iddia ediyor. 

flin do¤rusu, fotovoltaik (PV) enerji, 

‹ teknolojiden güç alan bir endüstridir. 

Fiyat e¤risi, yirmi y›ldan uzun zamand›r 

masraflar›n sürekli düfltü¤ünü ve daha da 

düflece¤ini göstermektedir. Di¤er yandan, 

al›fl›lagelmifl enerji masraflar› çeflitli 

nedenlerle sürekli artmaktad›r. Fotovoltaik 

enerjinin çeflitli uygulamalarda di¤er 

seçeneklerle rekabet etti¤ini bundan sonra 

daha da s›k görece¤iz. 

Çat›ya yay›lm›fl fotovoltaik bir sistem, enerjiyi tam 

ihtiyaç duyulan noktada üretir. Fotovoltaik bir 

sistemin üretti¤i elektrik, yaz günleri ö¤leden 

sonra tüketilen elektri¤in tepe noktas›yla uyumlu 

flekilde örtüflür. Fiyatlar› karfl›laflt›r›rken bunu 

dikkate almak gerekir. 


olur: “PV elektrik, di¤er seçeneklerle 

bütünüyle rekabet edebilecek 

duruma gelmek üzeredir.” 


Pazar›n bugünkü büyüme h›z›yla, fotovoltaik 

elektrik fiyatlar›, Güney Avrupa’da 2015’e kadar 

di¤er seçeneklerle rekabet edebilir hale 

gelecektir. Orta ve Kuzey Avrupa’da ise bu 5-10 

y›l daha sonra olacakt›r. Al›fl›ld›k enerji 

kaynaklar›n›n harici maliyetlerinin hesaba 

kat›lmas›yla fotovoltaik elektri¤in fiyat 

verimlili¤i daha da artacakt›r. 

“PV elektrik, konvansiyonel yak›tlarla 

rekabet edecek hale geliyor. 2030’da elektrik 

ihtiyac›m›z›n büyük bir k›sm›n› PV karfl›l›yor 

olacak.” 

Dr. Winfried Hoffmann, Uygulamal› 

Malzemeler Bafl Teknisyeni, Avrupa 

Fotovoltaik Endüstri Derne¤i Baflkan› 



Fotovoltaiklerin Uygunlu¤u 

Kimilerinin güneflten elektrik üretmenin 

zengin ülkelerin harc› oldu¤unu, dolay›s›yla 

k›rsal uygulamalar için uygun olmad›¤›n› 

söyledi¤i kula¤›n›za gelmifltir. 

flin do¤rusu, 25 y›l önce fotovoltaik (PV) 

‹ enerji üretimine baflland›¤›nda, bu 

sistemler ilk olarak flebekeden ba¤›ms›z, 

k›rsal alanlarda konvansiyonel sistemlerle 

rekabet etmifltir. fiebekeden ba¤›ms›z, 

profesyonel ve konutsal PV sistemler dünya 

üzerindeki ilk uygulamalard›r. 


olur: “Geliflmekte olan pek çok 

ülkede fotovoltaikler, temel k›rsal 

enerji ihtiyaçlar›n› en düflük 

maliyetle karfl›layan seçenektir.” 

Japonya, ABD ve Almanya gibi geliflmifl 

ülkelerdeki seri üretim ve pazarlar, üretim 

masraflar›n›n düflmesini sa¤lamaktad›r. Bunun 

sonucunda, geliflmekte olan ülkeler de yak›n bir 

gelecekte PV sistemlerin masraflar›n› 

karfl›layabilecek hale gelecektir. 

“Biz petrol ve su için savafllar yaparken, 

dünya nüfusunun giderek büyüyen bir k›sm› 

temiz sudan ve elektrikten mahrum. Bu 

konudaki sorumlulu¤u üstlenmemiz laz›m.” 

Ord. Prof. Dr. Joachim Luther, Fraunhofer 

Günefl Enerjisi Sistemleri Enstitüsü (ISE), 

Fotovoltaik Alan›nda Üstün Baflar›lar ‹çin 

Verilen Becquerel Ödülü Sahibi 

100 

fiekilde, PV endüstrisi taraf›ndan beklenen, geliflmekte 

olan ülke pazarlar›ndaki trendler görülmektedir. Dünya 

nüfusunun üçte biri k›rsal alanlarda, elektriksiz, 

dolay›s›yla da temiz sudan yoksun ve modern hayattan 

kopuk yaflamaktad›r. PV elektri¤in modüler özelli¤i 

sayesinde bu insanlar›n kalk›nmas›, e¤itim ve iletiflim 

olanaklar› için temiz elektrik kullan›labilir. 




Fotovoltaik Teknolojileri 

Kimileri fotovoltaiklerin önemli bir 

teknolojik bulufl yap›lana dek laboratuvarda 

kalmas› gerekti¤ini savunuyor. 

flin do¤rusu, fotovoltaik (PV) teknolojisi, 

‹ hem laboratuvar araflt›rmalar› hem de 

pazardan elde edilen deneyimler 

sayesinde sürekli ilerliyor. Bu alandaki 

25 y›ll›k araflt›rma geçmifli, teknolojik 

bulufllar›n bir anda ortaya ç›kmad›¤›n› 

gösteriyor. Sonuçta, pek çok alanda oldu¤u 

gibi teknolojik ilerleme de bir süreçtir. 

PV teknolojisindeki ilerleme, teknolojiyle pazara 

dengeli bir yaklafl›mla mümkündür. Bu iki döngü 

aras›ndaki etkileflim, optimal teknoloji ö¤renim 

süreci için gereken geri beslemeyi sa¤lar. 


olur: “PV teknolojisinin baflar›l› bir 

biçimde uygulanmas›, Ar-Ge ile 

endüstri stratejilerini iliflkilendirmekle 

mümkündür.” 

PV modül teknolojisinde 1980’den beri süregelen 

geliflme, hem hücre ve malzeme teknolojisinde, 

hem geliflmifl üretim yöntemlerinde, hem de 

endüstriyel ölçekli seri uygulama alanlar›nda 

giderek h›zlanm›flt›r. Bu da verimlilik art›fl›n› ve 

fiyatlar›n düflmesini sa¤lar. 


“Fotovoltaik teknolojilerdeki ilerleme 

evrimseldir, devrimsel de¤il. Sürekli Ar-Ge 

çal›flmalar›n›n ve uygulamalar›n sonucudur.” 

Dr. Jef Poortmans, IMEC SOLAR+ Stratejik 

Program› Yöneticisi 



fiebeke Entegrasyonu 

Kimileri fotovoltaiklerin mevcut elektrik 

flebekesine entegre edilemeyece¤ini 

iddia ediyor. 

flin do¤rusu, Avrupa’daki yaklafl›k 

‹ 3 GW’l›k fotovoltaik (PV) kapasite 

flebekeye ba¤l›d›r. Bugüne kadar edinilen 

deneyimlere göre bu teknolojiyi mevcut 

elektrik a¤›n›n içinde kullanman›n 

hiç de zor olmad›¤› söylenebilir. 

Tüm enerji sistemlerinde, elektri¤in üretimi ile 

tüketimi daima örtüflmelidir. Araflt›rmalar, rüzgâr 

enerjisinde 0,15’lik bir korelasyon ortaya 

ç›karm›flt›r. Yani rüzgâr türbinlerinin, enerji 

talebinin ancak % 15’ini karfl›lamas› beklenebilir. 

Bu oran düflük olmakla birlikte, Danimarka’da 

rüzgâr enerjisi, talebin % 32’sini karfl›lamaktad›r. 

Ayn› araflt›rmaya göre, PV elektrik üretiminin 

korelasyonu 0,21’dir. Yani PV, elektrik talebini 

karfl›lamada rüzgârdan daha iyi durumdad›r. 

Elektrik üretimi tahminlerine bak›ld›¤›nda, 

flebekeli bir elektrik sisteminde veya rüzgâr 

enerjisinin hâkim oldu¤u bir sistemde, PV elektrik, 

bir güç kayna¤› olarak çekici hale gelecektir. 


olur: “PV’nin tan›ml› bir üretim profili 

vard›r ve genellikle di¤er flebeke 

veya merkezi elektrik kaynaklar›n› 

tamamlay›c› niteliktedir.” 

102 

Bir PV elektrik santrali, günün ve y›l›n elektrik 

talebinin en yo¤un oldu¤u saatlerinde (klimalar›n 

sonuna kadar aç›ld›¤› gündüz saatlerinde), 

üretimde tepe noktas›n› yapar. 

Çat› üzerine yerlefltirilen flebekeye ba¤l› PV 

sistemler, kullan›c›n›n gündüz elektrik ihtiyac›n›, 

dolay›s›yla da genel elektrik talebini azaltacakt›r. 

“fiebeke elektri¤i üreten bir sistem 

operatörü için esas sorun üretimin kendisi 

de¤il, üretim süreklili¤ine çözüm 

getirmektir.” 

Lise Nielson, PV Teknoloji Platformu’nun 

ayna grubu üyesi ForskEL program› 

koordinatörü, Energinet.dk 




Ba¤›ms›z Uygulamalar 

Kimileri flebekeden ba¤›ms›z fotovoltaik 

sistemlerin, ticari gereksinimlere cevap 

verecek yeterlilikte olmad›¤›n› iddia ediyor. 

flin do¤rusu, fotovoltaik (PV) sistemler 

‹ ço¤u zaman ba¤›ms›z uygulamalar için en 

uygun çözüm oluyor. Ayr›ca, günefl 

enerjisi, merkezden uzak noktalarda enerjiye 

ihtiyaç duyulan endüstriyel enerji hizmet 

uygulamalar› için her geçen gün daha 

verimli çözümler sunuyor. Büyük elektrik 

yükleri gerekti¤inde, fotovoltaikler baflka 

yenilenebilir enerji teknolojileriyle veya 

küçük bir dizel jeneratörle bir arada 

kullan›larak bir hibrit sistem oluflturulabilir. 

Hibrit sistemlerin parças› olan PV sistemler, 

merkezden uzak noktalardaki çeflitli uygulamalar 

için uygun çözümler sunmaktad›r. PV hibrit 

sistemler, konutlar ve atölyeler gibi tek tek 

kullan›c›lardan, MW mertebesindeki mini 

flebekelere kadar uygulama imkân› bulur. Buralarda 

PV, rüzgâr türbini, mikro-hidroelektrik ve di¤er 

üretim yöntemleriyle birlefltirilerek kullan›l›r. Böylece 

PV sistemler, çiftlik, su pompas›, dükkân, küçük 

iflletme ve endüstriyel tesisler ile e¤itim tesisleri gibi 

yerlerde gelir elde etmeye katk›da bulunabilir. 


olur: “Günefl enerjisi, çeflitli ticari 

uygulamalarda tercih edilen elektrik 

kayna¤›d›r. Daha büyük elektrik 

yükleri gerekti¤inde, PV içeren hibrit 

sistemler kurmak, fiyat verimlili¤i 

sa¤lar.” 


Fotovoltaikler s›kl›kla, di¤er enerji üretim 

biçimleriyle en rekabetçi olabildikleri bir alanda, 

yani merkezden uzak noktalarda kullan›l›r. 

2005’te flebekeden ba¤›ms›z PV uygulamalar›, 

96 MW kurulu güçle PV pazar›n›n % 8’ini 

oluflturuyordu. 

Günefl enerjisinin ticari uygulamalar› aras›nda 

flunlar bulunur: 

• ‹letiflim sistemleri 

• Navigasyon sistemleri 

• Katodik koruma 

• Sokak ayd›nlatmas› 

• Güvenlik uygulamalar› 

“fiebekeden ba¤›ms›z uygulamalar pek çok 

durumda en rekabetçi çözümlerdir.” 

Prof. Jürgen Schmid, ISET-Institut für Solare 

Energieversorgungstechnik 



Ekonomik Etki 

Kimilerinin fotovoltaik enerjinin ekonomi 

üzerinde bir etkisinin olmad›¤›n› söyledi¤i 

kula¤›n›za gelmifltir. 

flin do¤rusu, 2006’da 50.000’den fazla 

‹ çal›flan›n PV endüstrisinde ifl bulmufl 

oldu¤u ve bu sektörde 10 milyar Euro’luk 

ciro yap›ld›¤›d›r. Gelece¤i parlak bu yüksek 

teknolojili endüstride yeni ifl imkânlar› 

yaratmaya devam edilmektedir. 

Yüksek teknolojili PV endüstrisi, halihaz›rda 

dünya çap›nda yeni üretim kapasitesine yat›r›m 

yapmaktad›r. Tesisler MW ölçe¤inden GW 

ölçe¤ine geçmektedir. Finans sektöründeki çeflitli 

analizlerin de destekledi¤i gibi PV, yat›r›mc›lar 

aç›s›ndan ümit vaat eden bir ifl koludur. 


olur: “PV elektrik, güçlü bir büyüme 

potansiyeli olan stratejik bir ifl 

alan›d›r.” 

10 y›ld›r y›ll›k ortalama % 35’lik büyüme oran›yla, 

PV en h›zl› büyüyen endüstrilerden biridir. 

Temkinli davran›p y›lda % 25’lik bir büyüme 

oran› varsayd›¤›m›zda bile, 2030’da PV ifl kolu, 

dünya çap›nda 175 milyar Euro’yla yar› iletken 

endüstrisini geçmifl olacakt›r. 

104 

“Alman EEG, PV endüstrisine yat›r›m alan›nda 

olumlu bir yol açt›. Bu sayede, binlerce yeni ifl 

yarat›ld›.” 

Gerhard Stryi-Hipp, Alman PV ‹flletmeler 

Derne¤i Yöneticisi, Bundesverband 

Solarwirtschaft (BSW) 



Termal Günefl Enerjisi


Yo¤unlaflt›r›c› Sistemler 

Yazan: Bartu Bugatur 

Bugüne kadar günefl enerjisi ile elektrik 

üretiminde bafll›ca iki sistem kullan›lm›flt›r. 

Birincisi, günefl enerjisini do¤rudan elektrik 

enerjisine dönüfltüren fotovoltaik sistemlerdir. 

‹kinci sistem ise, günefl enerjisinin yo¤unlaflt›r›c› 

sistemler kullan›larak odaklanmas› sonucunda 

elde edilen k›zg›n buhardan, konvansiyonel 

yöntemlerle elektrik üretimidir. 

Termal günefl enerjisi sistemleri, birincil enerji 

kayna¤› olarak günefl enerjisini kullanan elektrik 

üretim sistemleridir. Bu sistemler temelde ayn› 

yöntemle çal›flmakla birlikte, günefl enerjisini 

toplama yöntemleri yani kullan›lan kolektörler 

bak›m›ndan farkl›l›k gösterir. Günefl enerjisi 

uygulamalar›nda, düzlemsel günefl kolektör 

sistemlerinin yan› s›ra, daha yüksek s›cakl›klara 

ulaflmak için yo¤unlaflt›r›c› kolektör sistemleri 

kullan›lmaktad›r. Günlük s›cak su temininde 

kullan›lan termal günefl enerjisi sistemlerinden 

elde edilen s›cakl›k göreceli olarak düflüktür. 

Bu sistemlerin tasarlanma amac›, 200 ºC alt›ndaki 

uygulamalarda en düflük fiyat/performans oran›n› 

yakalamakt›r. Öte yandan, proses ›s› veya 

genifl çapta elektrik üretimi gibi endüstriyel 

uygulamalar için bu s›cakl›klar›n üzerinde s›cakl›klara 

ulaflman›n gereklili¤i, yo¤unlaflt›r›c› günefl 

enerjisi sistemlerinin gelifltirilmesini sa¤lam›flt›r. 

Düzlemsel günefl kolektörleri için kullan›lan 

kavram ve tarifler, yo¤unlaflt›r›c› kolektörler için 

106 

de geçerlidir. Bununla birlikte, yo¤unlaflt›r›c› 

kolektör teknolojisinin daha karmafl›k olmas› 

nedeniyle, yeni tariflerin yap›lmas› gereklidir. 

Kolektörlerde günefl enerjisinin düfltü¤ü net alana 

“aç›kl›k alan›” ve günefl enerjisinin yutularak ›s› 

enerjisine dönüfltürüldü¤ü yüzeye de “al›c› 

yüzey” denir. Düzlemsel günefl kolektörlerinde 

aç›kl›k alan› ile al›c› yüzey alan› birbirine eflittir. 

Yo¤unlaflt›r›c› kolektörlerde ise günefl enerjisi, 

al›c› yüzeye gelmeden önce optik olarak 

yo¤unlaflt›r›ld›¤› için al›c› yüzey, aç›kl›k alan›ndan 

daha küçük olmaktad›r. 

Günefl enerjisini yo¤unlaflt›ran kolektörlerde en 

önemli kavramlardan biri “yo¤unlaflt›rma 

oran›”d›r. Yo¤unlaflt›rma oran›, aç›kl›k alan›n›n 

al›c› yüzey alan›na oran› fleklinde tarif edilir. 

Yo¤unlaflt›rma oran›, iki boyutlu yo¤unlaflt›r›c›larda 

(parabolik oluk) 300, üç boyutlu olanlarda ise 

(parabolik çanak) 40.000 mertebesindedir. Bu tür 

kolektörlerde günefl enerjisi, yans›t›c› veya ›fl›n 

k›r›c› yüzeyler yard›m› ile do¤rusal ya da noktasal 

olarak yo¤unlaflt›r›labilir. 

Bu sistemlerde günefl ›fl›¤›, tek veya iki aksl› takip 

sistemlerine monte edilmifl yüksek yans›tma 

özelli¤ine sahip yüzeyler taraf›ndan yo¤unlaflt›r›larak 

odaklan›r ve odaklanan enerji bir so¤urucu 

taraf›ndan so¤urularak verimli termal enerjiye 

dönüfltürülür. 

Avrupa’da termal günefl santralleri için en uygun ve en çok günefl ›fl›n›m›na sahip olan ülke ‹spanya’d›r. 



Toplama eleman› olarak parabolik oluk 

kolektörlerin kullan›ld›¤› güç santrallerinde, 

çal›flma s›v›s› kolektörlerin odaklar›na yerlefltirilmifl 

olan absorban boru içerisinde dolaflt›r›l›r. Daha 

sonra, ›s›nan bu s›v›dan eflanjörler yard›m› ile 

k›zg›n buhar elde edilir. Parabolik çanak 

kolektörler kullan›lan sistemlerde de, ya ayn› 

yöntem kullan›l›r ya da merkeze yerlefltirilen bir 

motor (Stirling) yard›m› ile do¤rudan elektrik 

Yans›t›c› 

Absorban boru 

Yans›t›c› 

Parabolik Oluk Kolektör 

Çanak/Stirling 

Al›c› / Motor 

Günefl tarlas› 

boru hatt› 

üretilir. Merkezî al›c›l› sistemlerde ise, günefl 

›fl›nlar› düzlemsel aynalar (heliostat) yard›m›yla 

al›c› denilen ›s› eflanjörüne yans›t›l›r. Al›c›da 

Heliostat 

Günefl Kulesi 

Merkezî Al›c› 

›s›t›lan çal›flma s›v›s›ndan konvansiyonel yollarla 

elektrik elde edilir. Teorik olarak, 46.211 

konsantrasyon ölçe¤ine ve güneflin yüzey ›s›s› 

olan 5500 ºC’ye ulaflmak mümkün olmakla 

birlikte, pratikte bu de¤erlere ulafl›lmas› ne 

mümkündür ne de gereklidir. Birçok uygulama 

250 – 1500 ºC aral›¤›nda seyretmektedir. 

Tipik olarak kimya, ka¤›t, tekstil, g›da iflleme, 

yüzey iflleme, kurutma gibi birçok endüstri 

80-250 ºC aral›¤›nda enerji tüketmektedir. 

Bu aral›kta kullan›lan en yayg›n kolektör tipi 

“Parabolik Oluk Kolektör (POK)”lerdir. 

Bu kolektörlerde yans›t›lan ›fl›n›m, odakta 

bulunan ve içinde termal transfer ortam› olarak 

su, hava veya termal ya¤ içeren, üzeri özel 

so¤urucu bir madde ile kapl› ve tercihen ikinci bir 

zarf içerisinde muhafaza edilen bir boru üzerine 

yo¤unlaflt›r›l›r. So¤urulan enerji ya bir ›s› eflanjörü 

arac›l›¤› ile do¤rudan proses taraf›ndan kullan›l›r 

ya da daha sonra kullan›lmak üzere depolan›r. 

Elektrik üretimi amac› ile kurulan termal günefl 

enerjisi sistemlerinden farkl› olarak, proses ›s› 

üretmek amac›yla kurulan POK sistemleri, ›s› 

kay›plar›n› minimize etmek için prosese yak›n 

olarak kurulmal›d›rlar. Dolay›s›yla, sadece uygun 

‹spanyol Ibereólica firmas›, Andalucia, Castilla-La Mancha ve Castilla y León bölgelerinde toplam 1000 MW kurulu güce sahip termal günefl santralleri infla etmektedir. 



Parabolik Oluk Kolektör 

›fl›n›m fliddetlerinin ve yeterince alan›n bir arada 

bulunabildi¤i lokasyonlar için uygun olabilirler. 

1000 m 2 ve üzerindeki kurulumlarda toplam 

sistem yat›r›m›n›n yaklafl›k % 80’ini POK’lar ve 

bileflenleri oluflturmaktad›r. Proses ›s› 

sistemlerinde, arazi hariç toplam kurulum 

maliyetleri 250-1000 Euro/ kW th (kilowatttermal) 

aral›¤›nda de¤iflebilmektedir. Böylesi bir sistemin 

düflük s›cakl›k enerji üretim maliyeti 0,02-0,05 

Euro, orta s›cakl›k enerji üretim maliyeti ise 0,05 

– 0,15 Euro/ kW th aras›nda de¤iflebilmektedir. 

Termal günefl sistemleri yak›n gelecekte enerji 

üretiminde önemli bir rol oynayacakt›r. Çanak/ 

Stirling sistemleri, 10 kW’l›k güç mertebelerinde 

flebekeden ba¤›ms›z ada sistemleri için çok 

uygunken, parabolik oluk kolektörlü santraller 

günümüzde bile 50-200 MW mertebelerinde ve 

elektrik flebekelerinde tüketimin yo¤un oldu¤u 

yüklerde maliyet aç›s›ndan rekabet edebilir 

flekilde kullan›lmaktad›r. 

108 

Ayr›ca termal günefl sistemlerinin maliyetini 

düflürmek amac›yla oluflturulmufl ‘Yo¤unlaflt›r›c› 

Günefl Enerjisi Küresel Pazar ‹nisiyatifi (GMI), bu 

pazar›n kapasitesini 2015 y›l›na kadar 5000 MW 

düzeyinde art›rmay› hedeflemektedir. 

Halihaz›rda, Nevada, Kaliforniya, Hindistan ve 

Fas’ta yeni santral projeleri planlanmaktad›r. 

Emerging Energy Research firmas›n›n raporuna 

göre, 2012 y›l›n›n sonuna kadar toplam 7010 

MW kurulu gücünde yeni projeler aç›klanacakt›r. 

Bu projelerin % 85’i, dünyadaki iki ana 

pazarda yani ‹spanya (% 41) ve Amerika 

(% 44)’da planlanm›flt›r. Geri kalanlar›n ise 

% 10’u M›s›r’da, % 3’ü Afrika’da ve %2’si de 

Asya Pasifik bölgesinde gerçeklefltirilecektir. 

Termal Günefl Santralleri ‹lkeleri 

Termal günefl güç santrallerinin tasar›m›nda 

dikkate al›nmas› gereken en önemli parametreler 

flunlard›r; 

• Bölge seçimi 

• Günefl enerjisi ve iklim de¤erlendirmesi 

• Parametrelerin optimizasyonu 

Bölge Seçimi 

Santralin tesis edilece¤i ideal bölge seçilirken 

afla¤›daki kriterler göz önünde bulundurulmal›d›r. 

• Y›ll›k ya¤›fl miktar›n›n düflük olmas›, 

• Bulutsuz ve sissiz bir atmosfere sahip olmas›, 

• Hava kirlili¤in olmamas›, 

• Ormanl›k ve a¤açl›k bölgelerden uzak olmas›, 

• Rüzgâr h›z›n›n düflük olmas›, 

Günefl Enerjisi ve ‹klim De¤erlendirmesi. 

Santralin tesis edilece¤i bölgenin, y›lda en az 

2000 saat günefllenme süresine ve metrekare 

bafl›na y›ll›k 1500 kWh'l›k bir günefl enerjisi 

de¤erine sahip olmas› gereklidir. Ayr›ca, 4 saatlik 

günefllenme süresine sahip gün say›s›n›n da 

‹spanyol Ibereólica firmas› toplam 400 MW kurulu gücündeki ilk 8 termal günefl santralini 2011 y›l›n›n ortas›nda tamamlamay› planl›yor. 



150’den az olmamas› gereklidir. Yukar›daki flartlar› 

sa¤layan bir bölgede santral tasar›m› için afla¤›daki 

çal›flmalar yap›lmal›d›r. 

Uzun Dönem Performans De¤erlendirmesi 

Yo¤unlaflt›r›c› kolektörlerin uzun dönem 

performans de¤erlendirmesi için saatlik do¤rudan 

günefl enerjisi de¤erleri kullan›l›r. Bu de¤erler, 

ölçümlerden elde edilemedi¤i zaman, bir model 

yard›m› ile günlük toplam günefl enerjisi 

de¤erlerinden elde edilmelidir. Co¤rafi bölge ve 

kolektör seçiminin yap›lmas›nda uzun dönem 

y›ll›k günefl enerjisi de¤erlerinden faydalan›l›r. Bu 

de¤erler, ayn› zamanda ekonomik analiz için de 

gereklidir. 

‹zleme Modülünün Seçimi 

Do¤rusal yo¤unlaflt›r›c› kolektörler, Kuzey-Güney 

veya Do¤u-Bat› do¤rultusunda yerlefltirilebilir. 

Yön seçilirken, maksimum günefl enerjisinin 

hangi do¤rultuda al›nd›¤› göz önünde 

bulundurularak yerlefltirme yap›l›r. Genelde 

Kuzey-Güney do¤rultusunda yerlefltirmekle en iyi 

sonuç elde edilir. 

Parametrelerin Optimizasyonu 

Do¤rusal yo¤unlaflt›rma yapan ve ›s› transfer 

ak›flkan› olarak termal ya¤ kullan›lan sistemlerde, 

çal›flma parametrelerinin optimizasyonu için 

afla¤›daki kriterler dikkate al›nmal›d›r. 

Is› Transfer Ya¤›n›n Seçimi: Günefl termal güç 

santralinin verimli çal›flmas› büyük ölçüde, uygun 

›s› transfer ak›flkan›n›n seçimine ba¤l›d›r. Bu 

ak›flkan›n dolaflt›¤› sistem parçalar›, 0 ºC ile 300 

ºC aras›nda de¤iflen s›cakl›k dalgalanmalar›na 

maruz kal›r. Bu nedenle, güç santrallerinde 

kullan›lan ›s› transfer ak›flkan›nda, yüksek yanma 

noktas› (500 °C'›n üstünde), düflük buharlaflma 

bas›nc›, düflük s›cakl›klarda yüksek ak›flkanl›k, 

yüksek yo¤unluk, yüksek s›cakl›klarda (300 °C) 

sürekli çal›flabilme gibi özellikler aran›r. 

Bu kriterlerin hepsini sa¤layan bir ya¤da ayr›ca 

0 °C ve 300 °C aras›nda bas›nç düflmesinin 

minimum olmas› gerekir. 

Bas›nç Düflmesi: ‹flletme bas›nc›, santralin 

önemli çal›flma parametrelerinden biridir. ‹flletme 

bas›nc›n›n maksimum ve minimum de¤erleri, 

iflletme s›cakl›¤›n›n maksimum ve minimum 

de¤erleri ile s›n›rlan›r. Bu bas›nc›n alt limiti ›s› 

transfer ak›flkan›n›n buharlaflmas›n› engelleyecek 

bir de¤erde olmal›d›r. 

Boru Boyutland›rmas›: Sistemdeki s›v›n›n 

sirkülasyonu için kullan›lan boru flebekesi, 

absorban borulardan ve esnek hortumlardan 

oluflur. Kolektörlerdeki absorban borular sabittir. 

Fakat kolektörler aras›ndaki ba¤lant›y› sa¤layan 

esnek hortumlar hareketli oldu¤u için, uygun 

olarak boyutland›r›lmas› önem tafl›r. Borular›n 

çap›n›n art›r›lmas›, ak›flkan h›z›n› ve bas›nc›n› 

düflürür. H›z›n düflmesi ile artan ›s› kay›plar› 

maliyeti olumsuz yönde etkiler. Bunun için, boru 

çap› belirlenirken, sistem bas›nç düflüflünün 

minimum olmas›na ve çal›flma bas›nc›n›n iflletme 

maliyetini minimum seviyeye getirmesine dikkat 

edilmelidir. 

Kapasite Seçimi: Kolektör girifl ve ç›k›fl 

s›cakl›klar› aras›ndaki fark maksimum olmal›d›r. 

Bu durumu sa¤lamak için, ›s› transfer ak›flkan›, 

günefl tarlas›ndan ald›¤› enerjiyi mümkün 

oldu¤unca buhar üretim sistemine b›rak›p, 

minimum s›cakl›kta geri dönmelidir. Ayr›ca ›s› 

eflanjörü, buhar üreteci gibi ekipmanlar›n 

verimlili¤i art›r›lmal›d›r. 

Korozyon: Sistemin ›s› kay›plar›n› minimum 

seviyeye getirirken prosesin oldu¤u k›s›mlar ve 

kolektörler korozyondan korunmal›d›r. Örne¤in, 

ekipman içinde yo¤unlaflmas›na izin verilen 

buhar›n, eflanjörde ›slak buhar korozyonuna 

neden olmamas› için, süper ›s›t›c›larda k›zg›n 

buhar haline getirilir. 

Bu sayfadaki termal günefl santrallerinin tasar›m ilkeleriyle ilgili bilgiler, Elektrik ‹flleri Etüt ‹daresi web sitesinden derlenmifltir. 



Parabolik Oluk Santralleri (POS) 

110 

‹lki, 1906 y›l›nda ABD’de gelifltirilen parabolik 

oluk santraller, I. ve II. Dünya Savafllar› gibi 

kesintiler nedeniyle 1968 petrol krizine dek 

yayg›nl›k göstermedi. ‹lk defa Güney Kaliforniya 

Edison (SCE) Elektrik Firmas›’n›n flebekeye 

beslenen elektri¤i sübvanse ederek sat›n almas›, 

POS’lar› ticari olarak ilginç hale dönüfltürdü. Ticari 

olarak iflletilebilen ilk santral, 1984 y›l›nda LUZ 

firmas› taraf›ndan kuruldu. 1984 ve 1991 

aras›nda Mojave Çölü’ne kurulu toplam 6 km 2 ’lik 

alana yay›lm›fl, 2,3 milyon m 2 ’lik yans›t›c› alan› 

bulunan, 354 MW kapasitede, 9 adet POS 

kuruldu. 800 milyon kWh y›ll›k üretimi bulunan 

bu santrallerde 0,26 USD / kWh ile bafllayan 

birim maliyet, 0,12-0,14 USD aral›¤›na kadar 

düflürüldü. 

POS’lar›n kuruluflu ve iflletimi karmafl›k olmakla 

birlikte iflleyifl prensipleri oldukça basittir. 

Parabolik biçimli yans›t›c›lar, ›fl›n›m›, odak 

noktas›nda bulunan ve içerisinde ›s› transfer 

ortam› bulunan bir tüpe yans›t›rlar. Bu tüp günefl 

enerjisini yüksek oranda so¤urabilen ve etraf› 

Kaynak:E‹E 

2008’de üretime bafllayan Andasol 1, ‹spanya Granada’dad›r ve 50 MW kurulu güce sahiptir. 



Parabolik Oluklu Santral Çal›flma Prensibi 

ikinci bir cam zarf ile kapl› bir tüptür. Tüpün 

içerisinde yaklafl›k 400 ºC‘lere ›s›t›lan ortam 

(termal ya¤) enerjisi, eflanjörler arac›l›¤› ile 

su/buhar çevrimine aktar›l›r. Bas›nc› art›r›lan 

besleme suyu, ön ›s›t›c›lar taraf›ndan ›s›t›l›r, 

buharlaflt›r›l›r ve tüp içerisindeki yüksek 

s›cakl›ktaki ortam arac›l›¤› ile yüksek s›cakl›klara 

ulaflt›r›l›r. Yüksek bas›nç ve s›cakl›ktaki buhar, 

geleneksel buhar türbinlerine aktar›larak elektrik 

enerjisi elde edilir. Fosil yak›tlar ile birlikte de 

kullan›labilen POS’lar, tutarl› elektrik enerjisi 

üretiminde PV sistemlere bir alternatif 

olabilmektedir. 

Maliyetleri daha da düflürebilmek aç›s›ndan, 

“Do¤rudan Buhar Eldesi” prensipli santraller 

konusunda araflt›rmalar sürmektedir. Bu 

sistemlerde, POK’lar taraf›ndan oluflturulan 

yüksek bas›nç ve s›cakl›ktaki buhar, do¤rudan 

türbinlere aktar›lmakta ve eflanjör gibi 

bileflenlerde tasarrufa gidilerek birim üretim 

maliyetlerinin düflürülmesine çal›fl›lmaktad›r. 

Hedef, 0,05 Euro / kWh mertebeleridir. ‹nflas› 

2011 y›l›nda tamamlanacak, 7,7 km 2 ’lik alana 

toplam 285 MW kapasite ile kurulacak olan ve 

bitti¤inde bugün için bilinen münferit en büyük 

PO santrali olacak “Solana” santralinde bu 

rakamlar›n elde edilmesi mümkün olabilecektir. 

Yine ‹spanya’da 2008 y›l›nda tamamlanm›fl olan PS10 termal günefl santrali dünyada ticari boyuttaki ilk günefl kulesi uygulamas›d›r. 



Günefl Kuleleri 

Termal günefl enerjisi sistemlerine bir 

alternatif de günefl kuleleridir. Bu 

sistemlerde yüzlerce hatta binlerce yans›t›c› 

günefli takip ederek, ›fl›n›m› bir kule üzerine 

yerlefltirilen merkezî so¤urucuya yans›t›r. 

1000 ºC mertebelerine kadar ›s›t›lan hava veya 

eriyik tuz kar›fl›m› taraf›ndan so¤urulan ›s›, gaz 

veya buhar türbinlerine aktar›larak elektrik elde 

edilir. 

Aç›k hacimsel al›c› sistemlerde, bir fan yard›m› ile 

so¤urucuya çekilen d›fl ortam havas›, seramik 

köpü¤ü veya pete¤i gibi yüksek s›cakl›k 

dayan›kl›l›¤› bulunan so¤uruculara yans›t›lan 

›fl›n›m taraf›ndan ›s›t›l›r. D›fl ortam havas›, 

so¤urucuyu ayn› zamanda so¤uturken, arka 

Abengoa Firmas› 2008 fiubat’›nda, Arizona’n›n önde gelen da¤›t›m flirketi APS Co. ile 280 MW’l›k Solana santralini kurmak ve iflletmek için bir anlaflma imzalad›. 

112 



Günefl Kulesinin Çal›flma Prensibi 

bölümde oluflan yüksek s›cakl›klar nedeniyle 

radyasyona ba¤l› kay›plar› da minimize eder. 

650 ºC ile 850 ºC aral›¤›nda ›s›t›lan hava, kapal› 

eflanjörlü bir boyler içerisinde bulunan suyun 

buharlaflt›r›larak, yüksek s›cakl›klara ulaflt›r›lmas›n› 

sa¤lar. Bu buhar da bir buhar türbinine 

aktar›larak elektrik üretimi gerçeklefltirilebilir. 

Dünyan›n ilk ticari günefl kulesi PS10, Abengoa 

Solar firmas›n›n y›llar süren araflt›rma ve 

gelifltirme faaliyetleri sonras›nda 11 MW güç ile 

‹spanya’n›n Sanlúcar la Mayor, Sevilla flehrinde 

kurulmufltur. Ticari olarak flebekeyi besleyen ilk 

günefl kulesidir. Bu günefl santralinde, günefl 

olmad›¤›nda 30 dakika boyunca üretime tam 

verimle devam etmeyi sa¤layacak bir ›s› 

depolama sistemi de projeye dahil edilmifltir. Bu 

›s› depolama sistemi ayn› zamanda düflük ›fl›n›m 

koflullar›nda güç üretimini destekler. Ek olarak, 

PS10 santralinde, elektrik üretiminin % 12 ila 

2011’de bitmesi hedeflenen Solana Santrali, Arizona Phoenix’in güneybat›s›ndad›r 

% 15’i aras›nda do¤al gaz da kullan›labilir. Y›lda 

üretilen 24,3 GWh‘lik temiz enerji, 5.500 evin 

ihtiyac›n› karfl›layabilecek yeterliliktedir. 



Çanak/Stirling Sistemleri 

114 

Çanak/Stirling sistemleri, nispeten daha 

düflük kapasiteli ve flebeke elektri¤inin 

ulaflt›r›lamad›¤› veya ulaflt›rma 

maliyetlerinin yüksek oldu¤u segmentler için 

önerilebilir. Bu sistemlerde, günefl ›fl›n›m›, iki 

eksende takip sistemi üzerine kurulu yans›t›c› 

çanak taraf›ndan odakta bulunan özel bir motor 

olan Stirling motorlar›na yönlendirilir. Bu 

motorlar, kapal› devre gazlar›n s›cakl›k ve bas›nç 

de¤iflimlerine göre faz de¤ifltirme prensibiyle 

çal›flan, ›s›n›n mekanik enerjiye dönüfltürülebildi¤i 

motorlard›r. Bu motor taraf›ndan üretilen kinetik 

enerji do¤rudan elektrik üretebilen kinetik bir 

jeneratöre aktar›l›r. Sistem, at›k ›s› üretebilen 

baflka enerji kaynaklar›yla da beraber çal›flt›r›labilir. 

Parabolik çanak kolektörler ile elde edilen 

elektrik, di¤er yöntemlerle elektrik üreten 

santrallere destek amac›yla ve maden ocaklar›, 

radar istasyonlar› ya da uzak köylerin elektrik 

ihtiyac›n›n karfl›lanmas›nda kullan›l›r. Ayr›ca, 

endüstride buhar üretimi, yer alt› enjeksiyonu, 

petrol ç›kart›lmas› gibi ifllemler için de kullan›l›r. 

Di¤er termal günefl enerjisi ile elektrik üretebilen 

teknolojilere nazaran birim maliyetleri hala 

oldukça yüksek olan bu sistemler ile ilgili Ar-Ge 

çal›flmalar› devam etmektedir. NASA’ya ba¤l› 

Ulusal Sandia Laboratuvarlar›’nda % 31 oran› ile 

güneflten flebekeye verimlilik seviyesi elde 

edilebilmifltir. 

Solana Santrali’nde üretilen elektrik 30 y›l boyunca toplam yaklafl›k 4 milyar dolar gelir beklentisiyle APS flirketine sat›lacak. 


Di¤er Günefl Enerjisi Sistemleri


Günefl Kolektörleriyle Is›tma 

Günefl kolektörlü ›s›tma sistemleri, günefl 

enerjisini ›s› enerjisine dönüfltüren s›cak 

su veya hava üretme sistemleridir. Bu 

sistemler günefl enerjisini toplayan düzlemsel 

kolektörlerden, ›s›nan suyun topland›¤› depo ve 

boyleyler ile iki k›s›m aras›nda ba¤lant›y› sa¤layan 

yal›t›ml› borulardan, pompa ve kontrol cihaz› gibi 

sistemi tamamlayan elemanlardan oluflmaktad›r. 

Bugün ticari olarak pazarlanan termal günefl 

enerjisi sistemleri, kolektör matrisine düflen enerji 

miktar›n›n % 30 ila % 60’›n› termal enerjiye 

dönüfltürebilmektedirler. ‹yi tasarlanm›fl ve kaliteli 

bileflenlere sahip sistemlerin kullan›m ömürleri 

20-25 y›l, ilk yat›r›m geri dönüflleri ise 3-5 y›l 

aras›ndad›r. Dolay›s›yla termal günefl enerjisi 

sistemleri oldukça uygun alternatif enerji 

yat›r›mlar› olarak konumlanabilir. 

2005 y›l›nda AEE Intec taraf›ndan yap›lan bir 

çal›flmada, dünyada toplam 111 GW th eflde¤er 

kolektör kapasitesi oldu¤u belirlendi. 52 GW th 

kapasite ile Çin birinci, 22 GW th kapasite ile ABD 

ikinci ve yaklafl›k 7 GW th kapasite ile Türkiye 

üçüncü olarak konumland›. Ülkemiz 3,5-4 milyon 

yerleflkesinde, yaklafl›k 17 milyon m 2 kurulu 

kolektör alan› ile Avrupa ölçe¤inde en büyük 

kuruluma sahip ülkelerden biri olmas›na ra¤men, 

maalesef kullan›lan bileflenlerin belirli bir kalite ve 

standard›n alt›nda olmas› dolay›s› ile ciddi 

istatistiklerde yer almamaktad›r. Örne¤in 

116 

Avusturya, Almanya ve Yunanistan gibi ülkeler, 

ülkemizin yar›s› kadar kurulu kolektör alan› ile 

ayn› seviyede termal enerji kapasitesine sahiptirler. 

Ülkelerin Kolektör Kapasitesi 

Temel Termal Günefl Enerjisi Sistemleri: 

Genel olarak termal s›v› ve mekân ›s›tma destekli 

günefl enerjisi sistemleri iki ana tipten oluflur; 

• Do¤al Sirkülasyonlu Termosifon Sistemler (Aç›k 

veya Kapal› Devre), 

• Cebri Sirkülasyonlu Sistemler (Kapal› Devre). 

Do¤al sirkülasyonlu sistemler, kolektör tafl›y›c› 

borular› içerisindeki termal s›v›n›n, kolektör 

kanatlar› ile so¤urularak transfer edilen ›s› 

sonucu genleflmesi ve yükselmesi esas›na dayal› 

sistemlerdir. Bu sistemlerde kullan›m suyu boyleri 

Mart 2007’de Pamukkale Üniversitesi’nde 5 kW p ’l›k PV sisteme sahip Temiz Enerji Evi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl›¤› taraf›ndan törenle aç›ld›. 



veya su tank›, kolektör üst seviyesinin daha 

üzerinde bir noktaya yerlefltirilir. Genleflen termal 

s›v›, kolektör matrisinin üst bölümünden matrisi 

terkederek bünyesindeki ›s›y›, boyler içerisindeki 

kullan›m suyuna aktar›r ve yer çekimi marifeti ile 

tekrar kolektörün alt k›sm›ndan matrise geri 

döner. Bu sistemler saatte 15 lt mertebesinde 

düflük ak›ml› ve düflük bas›nçl› sistemler olarak, 

sirkülasyonlar›n› tamamlamak için belirli bir enerji 

seviyesine ihtiyaç duyar. Bu nedenle kullan›m 

alanlar› k›s›tl›, verimlilikleri nispeten düflük ve 

dönemsellikleri daha k›sad›r. Geliflmifl termosifon 

sistemlerde, termal s›v› kullan›m suyu ile asla 

kar›flmaz. Bu tip devrelere kapal› devre ad› verilir. 

Ülkemizde, özellikle evsel kullan›mda aç›k veya 

kapal› devre do¤al sirkülasyonlu termosifon 

sistemler kullan›lmaktad›r. Bu yüzden kurulu 

kolektör alan› büyüklü¤üne k›yasla elde edilen 

termal enerji, özellikle ülkemiz potansiyeli göz 

önüne al›nd›¤›nda oldukça düflüktür. Geliflmifl 

ülkelerde bu sistemler, hem estetik hem de verim 

k›s›tlar› dolay›s› ile kullan›lmamaktad›r. fiekilde 

basit bir do¤al sirkülasyonlu sistem flemas› 

görülmektedir. 

Cebri sirkülasyonlu sistemler, sirkülasyonun 

harici bir pompa ile sa¤land›¤› sistemler olarak 

kurgulan›r. Bu sistemlerde belirli diferansiyel ›s› 

senaryolar›na göre, pompa veya pompalar bir 

kontrol cihaz› taraf›ndan yönetilir. Büyük 

sistemlerde, su hatlar›ndaki direncin artmas› 

sonucu tabii dolafl›m›n olmamas› ve büyük bir 

deponun yukar›da tutulmas›n›n zorlu¤u nedeniyle 

pompa kullanma gereklili¤i oluflur. Saatte 

ortalama 80 ile 100 lt ak›m h›zlar›na ulaflabilen 

bu sistemler uygun bileflenler ile tasarland›¤›nda 

birim zamanda ayn› kolektör matris alan›ndan 

2-3 kat daha fazla enerji üretebilir. Sistem 

bileflenlerinin birbirinden ayr› olarak 

konumlanabildi¤i bu sistemler daha estetik ve 

yüksek verim gerektiren uygulamalarda tercih 

edilmektedir. Pompal› sistemler otomatik 

kontrol devresi yard›m› ile çal›fl›rlar. Depo 

taban›na ve kolektör ç›k›fl›na yerlefltirilen 

diferansiyel termostat›n sensörleri, kolektörlerdeki 

suyun depodaki sudan yaklafl›k 10 ºC daha s›cak 

olmas› durumunda pompay› çal›flt›rarak s›cak 

suyu depoya al›r, bu fark yaklafl›k 3 ºC 

oldu¤unda ise pompay› durdurur. 

Do¤al Dolafl›ml› Sistemler Pompal› Su Is›tma Sistemleri 

TUBITAK-MRC projesiyle PV, rüzgâr ve yak›t hücresi gücünden oluflan yenilenebilir hidrojen demonstrasyon park› 2007’de Gebze’de kuruldu. 



Pompal› Su Is›tma Sistemleri 

Kapal› devreler olarak kurgulanan bu sistemler, 

sadece kullan›m suyu ›s›tmas›nda de¤il, klasik 

yak›t tiplerine destek olarak mekân ›s›tma 

amac› ile de kurgulanabilir. Cebri sirkülasyonlu 

sistemlerde, do¤al sirkülasyonlu sistemlere göre 

daha küçük kesitli tesisat borular› kullan›labilir. 

Temel Termal Günefl Enerjisi Sistem 

Bileflenleri: 

So¤utma, desalinasyon, proses buhar vb. çok 

özel amaçlara hitap eden termal günefl enerjisi 

sistemleri haricinde, klasik su ›s›tma ve ›s›nma 

destekli sistemlerin ana bileflenleri; 

• Termal Günefl Kolektörleri, 

• Depo, Akümülasyon Tanklar› ve Boylerler, 

• Sirkülasyon ‹stasyonlar› (Pompa / 

Primer-Sekonder Devre Vanalar›), 

• Kontrol Cihazlar›, 

• Termokopl ve Rezistans Is› Duyargalar›, 

• Is› Eflanjörleri, 

• Genleflme Tanklar›, 

• Purjörler 

olarak s›n›fland›r›labilir. Bu bileflenlere iliflkin baz› 

temel bilgiler ve tasar›m ilkeleri flu flekilde 

s›ralanabilir. 

118 

Termal Günefl Kolektörleri, zincirin ilk halkas›n› 

teflkil eder. Kolektörlerin amac› üzerlerine düflen 

günefl ›fl›n›m›n› so¤urmak ve ›s› transferinde 

kullan›lan termal s›v›ya aktarmakt›r. Dolay›s›yla, 

birim alanda so¤urulabilen enerji miktar›, bu 

enerjinin termal s›v›ya aktar›m h›z› ve biçimi, 

so¤urulan ›s›n›n korunumu için kolektörün 

izolasyonu, kullan›lan malzemelerin ekstrem d›fl 

ortam koflullar›na dayan›kl›l›¤›, cam›n geçirgenlik 

seviyesi gibi kriterler kolektörün ve sistemin 

verimi için önemli parametreleri teflkil eder. 

Bir kolektörün en önemli bilefleni ve dinamosu ›s› 

so¤uran yüzeyidir. Geliflmifl kolektör tipleri 

“selektif/seçici” ad› verilen özel yüzey 

kaplamalar›ndan oluflan plakalar› bar›nd›r›r. Bu 

yüzey tipi, yeryüzüne ulaflan 2,5 nm ve alt›ndaki 

dalga boylu günefl enerjisinin maksimumunu 

so¤urmak, minimumunu yans›tmak üzere 

gelifltirilmifl özel kaplamalard›r. San›lan›n aksine, 

birim alanda, yurdumuzda yayg›n olarak 

kullan›lan siyah boyal› yüzeylerin 2-3 kat› daha 

fazla enerji so¤urabilme yetene¤ine sahip 

yüzeylerdir. Yüksek verim gerektiren termal 

Bak›r plaka Siyaha boyal› yüzey Siyah krom Selektif yüzey 

Selektif Yüzey 

Türkiye’de fotovoltaik sektöründe hizmet veren yaklafl›k 40 civar›nda firma bulunmaktad›r. 



uygulamalarda bu tip yüzeyleri bar›nd›ran 

kolektörler kullan›l›r. Tipik bir selektif yüzey 

üzerine düflen günefl ›fl›n›m›n›n % 90-95’ini 

so¤urabilme yetene¤ine sahiptir. En az bu kriter 

kadar, so¤urulan enerjinin nas›l bir tafl›y›c› kanat 

kesidi ile transfer s›v›s›na aktar›ld›¤› da önemlidir. 

Çünkü amaç, yüzeyi ›s›tmak de¤il, kolektör 

matrisi içerisinde sirküle olan termal s›v›y› 

›s›tmakt›r. 

Tek Noktadan Is› Transferi= 166 W/m 2 /s 

Çoklu Yüzeysel Is› Transferi= 343 W/m 2 /s 

Yüzeye Göre Is› Transferi 

Lineer Ak›ml› 

Tafl›y›c› Boru 



Türbülans Ak›ml› 

Entegre Tafl›y›c› Boru 

Depo, Akümülasyon Tanklar› ve Boylerler, 

belirli bir süre güneflsizlik durumuna ve tüketim 

miktar›na ba¤l› olarak s›cak su biriktirmek veya 

üretmek için kullan›lan kapal› hacimlerdir. 

Kullan›m suyu ile do¤rudan temasta olan 

hacimler oldu¤u için dayan›kl›, s›hhi 

malzemelerden üretilmesi, düflük ›s› kay›p faktörü 

ile izolasyonu, yüksek bas›nçlara dayanabilmesi 

önemli kriterlerdendir. Yat›k veya dik tipte 

olabilirler. Dik olanlar, “stratifikasyon” olarak 

Kombi 

Çift Serpantin 

Tek Serpantin 

Çift Cidarl› Yat›k 

tan›mlanan, su s›cakl›klar›n›n tank yüksekli¤ine 

ba¤l› olarak de¤iflkenlik gösterdi¤i ve genellikle 

yatay tiplere göre üst bölgelerde daha yüksek 

s›cakl›klara ulaflabilen tiplerdir. Yatay olanlarda, 

ortalama su s›cakl›¤› tank›n farkl› noktalar›nda 

birbirine eflit olarak yay›l›r. Her iki tip de 

depolama ve dahili serpantin yap›s› ile termal 

s›v›n›n enerjisinin kullan›m suyuna aktar›ld›¤› 

eflanjörleri bar›nd›rabilir. Küçük uygulamalarda, 

depo ve boyler tek bir hacim içerisinde yer al›r. 

Büyük uygulamalarda, depo (akümülasyon tank›) 

ve boyler hacimleri birbirinden ayr›labilir. Mekan 

›s›nma destekli uygulamalarda, birden fazla kapal› 

devreyi destekleyecek serpantin boyler yap›s› 

bulunabilir. 

Türkiye’de fotovoltaik sektöründeki firmalar genellikle distribütör, sistem entegratörü ya da perakende sat›fl yapan kurumlar olarak hizmet verir. 



Pompa ve Vanalar 

Sirkülasyon ‹stasyonlar› (Pompa / Primer- 

Sekonder Devre Vanalar›), cebri sistemlerde, 

diferansiyel ›s› senaryolar›na ba¤l› olarak termal 

s›v› ve kullan›m suyunun sirkülasyonunu sa¤layan 

pompa, gelifl ve gidifl devresi ›s› ve bas›nç 

ölçerleri, güvenlik vanalar›, genleflme tank› 

ç›k›fllar› ve debi ölçerlerden oluflan kombine bir 

sistemdir. Hareketli parçalardan olufltu¤u ve 

kapal› devrelerde termal s›v› ile do¤rudan 

temasta oldu¤u için, ›s›, bas›nç ve korozyon 

dayan›kl›l›¤› önemlidir. Sistemdeki ani bas›nç 

de¤ifliklikleri, istasyona ba¤lanan bir genleflme 

tank› arac›l›¤› ile dengelenebilir. ‹stasyonlar, AC 

veya DC pompalar bar›nd›rabilir. Alternatif ak›ml› 

Kontrol Cihazlar› 

120 

pompalar genellikle birkaç güç kademesinden 

oluflur ve sistemin gereksinimine göre 

ayarlanabilir. 

Kontrol Cihazlar›, diferansiyel ›s› senaryolar›n›n 

tan›mlanabildi¤i elektronik veya elektromekanik 

kumandalard›r. Basit su ›s›tma devre 

senaryolar›n›n tan›mlanabildi¤i tiplerden, 

büyük ölçekli, ›s›nma destekli, farkl› kolektör 

matrislerinin kumanda edilebildi¤i tiplere kadar 

genifl bir ölçekte üretilirler. Senaryo girifl verilerini 

ve parametrelerini, kolektör, depo gibi bileflenlere 

monte edilen termokopl ›s› duyargalar›ndan 

do¤rudan alabilir ve tan›mlanan de¤erlere ba¤l› 

olarak pompalar›, vanalar› kontrol edebilirler. 

Kontrol cihaz›n›n do¤rudan sirkülasyon 

istasyonlar›na entegre modelleri de vard›r. 

Termokopl 

Termokopl ve Rezistans Is› Duyargalar›, 

termal günefl enerjisi sisteminin belirli yerlerine 

yerlefltirilen ve hassas ›s› ölçümü de¤erlerini, 

tan›mlanan sirkülasyon senaryolar›n›n 

gerçeklefltirilebilmesi için kontrol istasyonuna 

yollayan duyargalard›r. Genellikle ›s›ya ba¤l›, 

ölçülebilen hassas direnç de¤iflikli¤i gösteren 

platin veya nikel esasl› olarak üretilirler. 

Duyargalar, koruyucu birkaç kat k›l›f alt›nda 

TS 4801, TS 3680 ve TS3817 nolu standartlar günefl enerjisi ile s›cak su üretimi temel al›narak haz›rlanan standartlard›r. 



bulunur ve özel ba¤lant› aparatlar› ile 

kolektör, depo gibi diferansiyel ›s› farklar›n›n 

ölçümünün arzuland›¤› noktalara yerlefltirilirler. 

Kontrol cihaz› ile duyargalar›n aras›ndaki 

mesafelerin uzun oldu¤u uygulamalarda, ölçüm 

de¤erlerinin hassasiyeti için özel kablolar 

kullan›l›r. Do¤rudan termal s›v› veya kullan›m 

suyu ile temas eden uygulamalarda, korozyon ve 

›s› dayan›kl›l›¤› yüksek modeller kullan›l›r. 

Is› Eflanjörleri, termal s›v›da toplanan enerjinin 

kullan›m suyuna aktar›ld›¤› kapal› yap›lard›r. 

Genellikle plaka ve serpantin tipli olmak üzere iki 

flekilde üretilirler. Plaka tipliler, yüksek verim ve 

Plakal› Tip Harici Eflanjör 

Serpantin Tip Dahili Eflanjör 

kapasite gerektiren uygulamalarda haricen 

kullan›l›rlar. Serpantin tipliler ise boylerlerin 

içerisinde yer al›rlar. Is› eflanjörleri termal s›v› ve 

kullan›m suyu ile do¤rudan temasta olduklar› için 

korozyon, ›s›, bas›nç ve kimyasal dayan›kl›l›klar› 

önem arzeder. Amaç, ›s› transferini maksimize 

etmek ve h›zland›rmak için mümkün olan en 

büyük yüzey alan›na ulaflan tasar›mlar› 

oluflturmakt›r. Dolay›s›yla ince ve birçok plakadan 

oluflan yüzeyler olarak tasarlan›rlar. Plakalar 

aras›ndaki ›s› ve bas›nç farklar›n›n düflük olmas› 

idealdir. Çift cidarl› yat›k depolarda ise ›s› 

eflanjörü olarak aradaki geçirgen metal tabaka 

kullan›l›r ve emaye, galvaniz veya paslanmaz çelik 

gibi malzemeler seçilir. Özellikle havuz 

›s›tmas›nda kullan›lan eflanjörlerde plakalar havuz 

suyuna dayan›kl› bir yöntem ile birlefltirilmifl 

olmal›d›r. 

Is› transferi ortam› 

Termal s›v›s› 

olmayan bofl 

sistem 

Ifl›n›m olmayan 

dolu sistem 

Maksimum 

bas›nç ve s›cakl›k 

alt›ndaki sistem 

Genleflme Tanklar›, termal günefl enerjisi 

sistemlerinde oluflan bas›nç de¤iflikliklerini 

dengelemek için kullan›l›r. Genellikle ortalama 

sistem bas›nc›n›n 0,5 bar kadar üzerinde bas›nç 

ile sisteme ba¤lan›rlar. Sistemin afl›r› ›s›narak, 

termal s›v›n›n buharlaflt›¤› ve bas›nc›n artt›¤› 

durumlarda, fazla bas›nç, tank taraf›ndan 

dengelenebilir. Ayr›ca termal s›v›n›n güvenlik 

vanalar›ndan kaçmas› önlenerek, sistemin su 

Bahsi geçen TSE standartlar› günefl enerjisi toplay›c›lar› ile ilgili ›s› performans› deneylerini, düz toplay›c›larla ilgili bilgileri ve su ›s›t›c›lar› ile ilgili genel kurallar› kapsar. 



Genleflme Tank› 

eksiltmesi bertaraf edilebilir. ‹ki ayr› bölümden 

oluflur ve ortada genellikle termal s›v›ya dayan›kl› 

bir lastik diyafram bulunur. Genleflme tank› en az 

toplam sistem hacmine eflde¤er büyüklükte 

seçilmelidir. 

Purjörler, termal günefl enerjisi sistemlerinde 

oluflan havan›n d›flar›ya at›lmas› için gerekli 

bileflenlerdir. Genellikle sistemler hava giriflini 

engellemek için bulunulan noktadaki atmosferik 

bas›nc›n bir miktar üzerinde termal s›v› ile 

doldurulur. Yine de operasyon esnas›nda, küçük 

kaçaklar veya ›s›nan termal s›v›n›n içerisinde 

çözünmüfl durumda bulunan havan›n tekrar 

formasyonu gibi sebepler nedeniyle sistemde 

zaman içerisinde hava birikebilir. 

Kilitlenebilir Otomatik Purjör 

122 

Kilitlenebilir Manuel/Otomatik 

Pasifizasyonlu Purjör 

Bu at›lamad›¤› zaman, sirkülasyonu durduracak 

bir noktaya ulaflabilir ve tüm sistemin 

durmas›na, kolektörlerin afl›r› ›s›nmas›na yol 

açabilir. Bunu önlemek için sistemin en yüksek 

noktas›na (kolektörlerin tepesine), otomatik veya 

manuel bir hava purjörü eklemek gerekir. 

Baz› sirkülasyon istasyonlar› kendi üzerlerinde 

otomatik hava tahliyesi purjörü bar›nd›r›r. 

Yukar›da s›n›fland›r›lan bileflenlerin birço¤u, 

ülkemizde dünya standartlar›nda üretilmektedir. 

Termal günefl enerjisi sistemleri tüm dünyada 

kabul görmüfl olan EN12975-76 ve 77 

standartlar›na tabiidir. Ülkemizde, belirli bir 

kalite ve verimlilik güvencesi ile üretim yapan 

kurulufllar bu standartlar›n tan›mlad›¤› 

kriterler uyar›nca ba¤›ms›z kurulufllar 

taraf›ndan test edilmekte ve yurt d›fl› pazarlar›na 

aç›labilmektedir. 

Günefl havuzlar› günefl enerjisinin do¤rudan depolan›p korunabildi¤i en basit yöntemlerden biridir. 



Günefl Enerjisiyle So¤utma 

Mekan ve süreçlerin iklimlendirme 

ihtiyac› ve insanlar›n 24 ºC üzerindeki 

s›cakl›klarda çal›flma kapasitelerinin 

oldukça düflmesi gibi nedenlerden so¤utma 

ifllemleri de en az ›s›tma kadar önem 

kazanmaktad›r. Günümüzde kullan›lan 

kompresyon yöntemiyle so¤utma teknolojilerinin 

Aylar baz›nda Ifl›n›m ile Is›tma ve So¤utma 

Yüklerini k›yaslama 

Absorbsiyon So¤utma 

pahal› ve afl›r› elektrik tüketimleri, kullan›lan 

so¤utma gazlar›n›n olumsuz etkileri nedeniyle, 

termal so¤urma teknolojileri 

kullanarak so¤utma konusunda geliflmeler 

kaydedilmifltir. Genellikle, minimum ›fl›n›m 

seviyeleri ve mekân ›s›tma destekli projelerin 

ölçeklendirilmesinde, ›fl›n›m fliddetlerinin yüksek 

oldu¤u aylarda, kullan›lamayan fazla enerji 

ortaya ç›kmaktad›r. Ifl›n›m fliddetlerinin en yüksek 

oldu¤u aylarda, so¤utma ihtiyac›n›n da yüksek 

olmas›, termal günefl enerjisi sistemlerinin belirli 

tekniklerle so¤utmada kullan›lmas› için çok 

uygun bir senaryo ortaya koymaktad›r. 

So¤utma için temel olarak üç ana termal 

so¤utma prosesi kullan›l›r; 

• Absorbsiyon, 85-110 ºC 

• Adsorbsiyon, 55-90 ºC 

• Desikant - Kurutucu So¤utma Sistemleri, 

45-90 ºC 

Her üç yöntemin de birçok varyasyonu 

vard›r. Afla¤›da, bu yöntemler ana 

ay›r›c› özellikleri bak›m›ndan 

incelenmektedir. 

Absorbsiyon so¤utma, kapal› devre 

bir so¤utma sistemidir. So¤utucu 

ortam›n çevre ile do¤rudan temas› 

yoktur. Çevrimin ç›kt›s› so¤utulmufl 

sudur. Bu so¤uk su birçok so¤utma 

Günefl enerjisiyle ›s›tma ve so¤utma konular›nda rehberimizde sunulan bilgiler An›tcam - Sunstrip firma katalo¤undan derlenmifltir. 



Adsorbsiyon So¤utma 

sistemi içerisinde de¤erlendirilebilir. Basitçe 

çevrim, bir önceki sayfadaki flekille özetlenebilir. 

Adsorbsiyon so¤utma da kapal› devre bir 

so¤utma sistemidir. Daha yeni ve karmafl›k bir 

termal süreç içerir. Kolektör ve jeneratör 

bölümleri, çiller (Chiller) taraf›ndan s›ras› ile ›s›t›l›p 

so¤utulduklar› için kesintili olarak çal›fl›r. 

Dolay›s›yla süreç, çözeltinin kristalleflme limitine 

ba¤l› de¤ildir. Süreç daha karmafl›k olmakla 

birlikte, daha düflük operasyon s›cakl›klar›nda 

çal›flma imkan›, teknolojiyi ilginç hale 

getirmektedir. Çevrim, basitçe üstteki flekilde 

özetlenebilir. 

Desikant - Kurutucu So¤utma Sistemleri, 

yukar›da bahsedilen sistemlerin aksine aç›k 

Desikant - Kurutucu So¤utma 

124 

Örnek So¤utma Sistemi 

devreli bir süreçtir. So¤utucu ortam çevre ile 

do¤rudan temasta olabildi¤i için, so¤utma 

haricinde nem alma ve kondisyonlama özelli¤ine 

de sahiptir. So¤utma ortam› olarak su 

kullan›ld›¤›ndan çevre aç›s›ndan son derece 

uygundur. 

Çevrim, basitçe afla¤›daki flekilde özetlenebilir. 

Özetle flu söylenebilir; iyi tasarlanm›fl termal 

süreçli bir so¤utma sisteminin, kompresyon bazl› 

bir so¤utma sisteminden daha az elektrik 

enerjisine (veya eflde¤er primer enerjiye) ihtiyaç 

duymas› beklenir. Aksi takdirde kurulmamal›d›r. 

Üstte, her üç sistemin bir arada kullan›ld›¤› bir 

so¤utma sistemi flemas› görülmektedir. 

Tüketilen toplam primer enerjiye k›yasla, günefl 

enerjisi oran› ne kadar büyük ise, tasarruf edilen 

enerji miktar› da o denli büyük olacakt›r. Bu 

oran›n, günefl enerjisi 

lehine büyük olmas›, 

termal sürecin verimlili¤ine 

ba¤l›d›r. Bu nedenle, 

tasarruf miktar›n›n büyük 

olabilmesi için, tüketilen 

günefl enerjisi oran› en az 

% 50 olmal›d›r. ‹deal 

so¤utma sistemlerinin 

% 70-80 günefl enerjisi 

katk› oran› ile tasarlanmas› tavsiye edilmektedir. 

Absorbsiyonlu kapal› so¤utma çevrimlerinde en çok amonyak-su, su-lityum bromür veya amonyum-sodyum tiyosiyonat ak›flkan çiftleri kullan›l›r. 



fiahmuratl› Köyü’nün Güneflli Yemekleri 

G üneflin oldu¤u yerde yemek 

piflirmek ve sebze kurutmak için 

baflka bir enerjiye ihtiyac›n›z olur 

mu? fiahmuratl› Köyü ve Kerkenes'i 

Tan›tma Derne¤i’yle (Yozgat) ODTÜ 

Kerkenes Proje Ekibi’nin ortak olarak 

gerçeklefltirdikleri projede, günefl 

ocaklar› ve günefl kurutma f›r›nlar›n›n 

etkinli¤i köyde denendi ve gösterildi. 

Günefl ocaklar›n›n çal›flma prensibi, 

güneflin tencere üzerine odaklanmas›; 

kurutma f›r›nlar›n›n çal›flma prensibi ise 

güneflle ›s›nan havan›n ünite içindeki raflar 

aras›nda dönmesi olarak özetlenebilir. 

ODTÜ ö¤retim görevlisi Güner Mutaf’a ait 

ocak ve f›r›n tasar›mlar›nda ilke, kolay 

yap›labilirlik ve kullan›labilirlik oldu. Günefl 

ocaklar›nda temel malzeme ise, alüminyum 

kaplanmak üzere bir hurdac›dan temin 

edilen merkez odakl› bir çanak anten. 

Günefl oca¤›nda tencere, çana¤›n 

hareketinden ba¤›ms›z olarak bir flasi 

taraf›ndan tafl›n›yor. Makaralar›n üzerine 

kurulan kavisli destek ile güneflin gelifl 

aç›s›na göre çana¤›n hareketi sa¤lan›yor. 

Günefl ocaklar›nda oldu¤u gibi, kurutma 

f›r›nlar›n›n da yap›m› yerel flartlarda 

gerçeklefltirildi. Bu sayede, köyde gelifltirilen 

uzmanl›k ile hem ifl imkân› yarat›lmas›, hem 

de bilginin kolay yay›m› amaçland›. 

Kurutma ünitesinin alt girifline ba¤lanan 

bir s›cak hava toplay›c› sayesinde, ünite içine 

alttan s›cak hava pompalanmas›, ünitenin 

üstüne yerlefltirilen bir rüzgâr f›r›lda¤› 

yard›m›yla da ünite içindeki havan›n üstten 

at›lmas› sa¤lan›yor. Her bir 

kurutma ünitesinde 120 x 120 cm 

boyutlar›nda raflar ile toplam yaklafl›k 

16 m 2 ’lik kurutma alan› temin ediliyor. 

Günefl oca¤›nda haz›rlanan reçeller ve 

kurutma f›r›n›nda kurutulan sebzeler köyde 

çeflitli etkinliklerde pazarlan›yor. 

Bu sayfadaki bilgiler UNDP Küresel Çevre Fonu, Küçük Hibeler Program› Türkiye’nin (www.gefsgp.org) web sitesinden derlenmifltir. 



Pasif Günefl Mimarisi 

Yazan: Yrd. Doç. Dr. Mehmet Bengü Uluengin 

Bahçeflehir Üniversitesi 

mimari’, ‘sürdürülebilirlik’, 

‘günefl mimarisi’ ve benzeri terimler son 

‘Ekolojik 

zamanlarda s›kça duyulur oldu. Bu 

terimlerin bir anda popülerleflmesi, bir yandan 

yeni kavramlar olduklar› izlenimini yarat›rken, 

di¤er yandan da kimilerince “gelip geçici bir 

moda” fleklinde alg›lanmalar›na yol açt›. Asl›nda 

her iki izlenim de yanl›fl. 

Genel anlamda ekolojik mimarinin, özellikle de 

günefl mimarisinin tarihi binlerce y›l geriye 

uzan›yor. Asl›nda, belki de flu flekilde ifade etmek 

gerekli: Endüstri Devrimi öncesi yap›lan binalar›n 

tümüne yak›n› ekolojik mimari ürünleridir, 

bunlar›n büyük ço¤unlu¤unda da pasif günefl 

prensipleri uygulanm›flt›r. Özetle, geleneksel 

mimari zaten ekolojiktir ve günümüzde yap›lacak 

örneklere büyük ölçüde örnek teflkil eder. 

Bu konuda kayda geçmifl en erken örneklerden 

biri M.Ö. 4. yüzy›la dayan›r. Ünlü Romal› mimar 

Vitruvius’a göre, M.Ö. 470-399 y›llar›nda yaflayan 

Sokrat, pasif günefl enerjisinden faydalanan bir ev 

tasvir eder. Sokrat, tasvirinde, evin as›l cephesinin 

güneye bakmas› gerekti¤ini, böylece güneflin 

›s›s›ndan faydalan›labilece¤ini yazar. Çat›ya genifl 

bir saçak ekleyerek hem yaz güneflinden 

korunulabilece¤ini hem de k›fl›n güneflin içeri 

al›nabilece¤ini kaydeden Sokrat, ayn› zamanda 

da so¤uk rüzgârlardan korunabilmek için kuzey 

cephesinin alçak yap›lmas›n› önerir. 

1 Rüzgâr, nehir ve okyanus, gel-git ak›nt›lar› vs. de kimi zaman yenilenebilir enerji kaynaklar› olarak an›l›r. Gerçekte tüm bu do¤a olaylar› için gereken enerji yine güneflten gelir. 

126 

Afla¤›da detayl› biçimde inceleyece¤imiz gibi, 

pasif günefl mimarisi M.Ö. 4. yüzy›ldan bu yana 

oldukça geliflti. Ama mimaride güneflten 

yararlanman›n temel prensiplerinde önemli bir 

de¤ifliklik olmad›. Esas olan, dünyan›n yegâne 

yenilenebilir enerji kayna¤› olan günefl enerjisinin 1 , 

kendi arazimize düflen k›sm›n› en verimli flekilde 

toplamak, toplanan enerjiyi mümkün oldu¤unca 

uzun süre depolamak ve yine mümkün 

oldu¤unca verimli kullanmakt›r. 

Yukar›daki paragraf›n son cümlesinde, pasif 

günefl mimarisinin temel tan›m› yap›lm›fl oldu. 

Afla¤›da bu tan›m› geniflletece¤iz. Ancak 

öncelikle tan›m›n son k›sm›n›, yani “verimlilik” 

maddesini biraz daha derinlemesine ele alal›m. 

Pasif günefl mimarisi uygulanacak bir binan›n 

öncelikle enerji kay›plar›n›n en aza indirgenmifl 

olmas› flartt›r. Çünkü günefl, asl›nda çok bol 

miktarda enerji sa¤lamakla birlikte, bu enerjiyi 

sürekli olarak sa¤lamaz. Güneflin az oldu¤u 

dönemlerde de, eldeki enerjiyi mümkün 

oldu¤unca verimli kullanmak, pasif günefl 

mimarisi uygulamas›n›n baflar›s›n› belirler. 

1 Kas›m 2008 tarihli Binalarda Is› Yal›t›m› 

Yönetmeli¤i uyar›nca, ‹stanbul’un da bulundu¤u 

2. Bölge’deki bir binan›n d›fl duvarlar› en fazla 

0,6 W/m 2 K’lik bir ›s› iletkenlik (U) de¤erine sahip 

olmal›d›r. Bu, bir metrekarelik duvar yüzeyinden, 

iç-d›fl s›cakl›k fark› bir derece Kelvin oldu¤unda, 



0,6 Watt’l›k ›s› kayboldu¤u anlam›na gelir. 

Oysa, iyi yal›t›lm›fl bir binada bu de¤er rahatl›kla 

0,2 W/m 2 K mertebelerine indirilebilir. 

Bu, yönetmeli¤in öngördü¤ü yal›t›m de¤erinden 

3 kat daha fazlad›r! Böyle bir evde, güneflten 

elde etti¤imiz de¤erli enerjiyi üç kat fazla süre 

koruma flans›na sahip oluruz. 

Enerji verimlili¤ini etkileyen di¤er faktörler 

aras›nda, binan›n ne denli kompakt oldu¤u 

(hacmine k›yasla ne kadar yüzey alan›na sahip 

oldu¤u), bina içinde ›s› bölgelemesi (zonlamas›) 

uygulan›p uygulanmad›¤› ve ›s› kayb›n›n fazla 

oldu¤u cephelerde (genellikle kuzey cephesi) ne 

kadar kap› ve pencere oldu¤u say›labilir. 

fiimdi s›ras›yla, yap›lan tan›mdaki di¤er iki temel 

kavram›, yani günefl enerjisinin nas›l topland›¤›n› 

ve toplanan enerjinin nas›l depoland›¤›n› 

örneklerle inceleyelim. 

Günefl Enerjisini Toplama Yöntemleri 

Günefl enerjisini toplamak için kullan›lan en 

önemli ö¤e camd›r. Cam›n pasif günefl mimarisi 

bak›m›ndan en önemli özelliklerinden biri, 

görünen ›fl›¤› geçirmesine ra¤men, k›z›l ötesi 

›fl›nlar› büyük ölçüde bloke etmesidir. 

Güneflten gelen ›fl›nlar, camdan neredeyse hiç 

engellenmeden iç mekâna geçerler. Çeflitli 

nesnelere çarpan bu ›fl›nlar so¤urulup, farkl› bir 

›fl›n›m türü olan k›z›l ötesi ›fl›n›ma dönüflürler. 

K›z›l ötesi ›fl›n›m›n bir di¤er ad› “›s›”d›r. ‹çeride 

biriken bu k›z›l ötesi ›fl›n›m, yani ›s›, camdan pek 

kolay geçmedi¤inden mekân›n içinde hapsolur. 

Afla¤›da, cam›n ne tür mimari elemanlar 

bünyesinde kullan›ld›¤›n› görece¤iz. 

Güneye Bakan Pencere 

En basit ›s› toplama eleman›, bildi¤imiz 

penceredir. Güneye bakan pencereler, gün boyu 

güneflten gelen ›s›y› toplay›p, mekân›n içinde 

Günefl enerjisini toplamak için kullan›lan en önemli ve basit ö¤e camd›r. 

hapsederler. Güneye bakan pencerelerin en 

önemli dezavantaj›, yaz aylar›nda iç mekân›n 

fazla ›s›nmas›na yol açmalar›d›r. Bunu engellemek 

için, Sokrat’›n 2.500 y›l önce de belirtti¤i gibi, 

saçaklardan faydalan›labilir. Yaz günefli, k›fl 

günefline k›yasla daha dik bir aç›yla geldi¤inden, 

pencerelerin üzerindeki saçaklar, yaz güneflinin 

mekâna giremeyece¤i flekilde boyutland›r›lmal›d›r. 

Daha etkili bir yöntem de pencerenin kepenklerle 

örtülmesidir. Söz konusu kepenklerin ›s› yal›t›m 

de¤erleri yüksek tutulursa, ayn› zamanda k›fl 

mevsimi günefl olmayan vakitlerde pencereden ›s› 

kaybedilmesini de hat›r› say›l›r derecede 

yavafllat›r. 

Güneye bakan pencere say›s›n› art›rd›kça, 

güneflten elde edebilece¤imiz enerji miktar› da 

artar. Bu yüzden, pasif günefl mimarisi 

prensiplerini uygulayan binalar, genellikle uzun 

kenarlar›ndan biri güneye bakacak flekilde, 

dikdörtgen veya benzeri formlarda tasarlan›rlar. 

Günefl Sobas› 

Günefl sobas›, temelde güneye bakan pencereye 

benzer. Ancak burada günefl ›fl›n›m› daha verimli 

biçimde ›s›ya dönüfltürülür. Soba, bir çift cam 

katman›n›n arkas›na yerlefltirilmifl koyu renkli bir 

metal plakadan ve bu ö¤eleri bar›nd›racak iyi 

yal›t›ml› bir kutudan ibarettir. Söz konusu kutu, 

binan›n güney cephesine düfley konumda veya 

günefl ›fl›nlar›n› dik olarak görecek flekilde e¤imli 

yerlefltirilir ve iki adet hava kanal›yla binan›n iç 

mekân›na ba¤lan›r. Soban›n içindeki hava, 

güneflin etkisiyle ›s›n›r ve yukar›daki hava 

kanal›ndan binan›n içine akar. Bu, alttaki hava 

kanal›ndan serin havan›n soban›n içine dolmas›n› 

sa¤lar. Serin hava ›s›n›r ve tüm ifllem tekrarlan›r. 

Yaz aylar›nda günefl sobas›n›n hava kanallar› 

kapat›larak binay› gereksizce ›s›tmas› 

engellenebilir. Ya da soba, mekân›n 

havaland›r›lmas› amac›yla kullan›labilir. Soban›n 

üst k›sm›ndaki bir kapak, ›s›nan havan›n mekân 



Günefl Sobas› K›fl Bahçesi 

içine de¤il, d›flar› at›lmas›n› sa¤lar. Soba içindeki 

havan›n bu yukar› do¤ru hareketi de, alttaki hava 

kanal›nda bir negatif bas›nç oluflturur. Bu negatif 

bas›nç, binan›n içindeki havan›n emilmesini 

sa¤lar. E¤er binaya, nispeten serin bir noktadan 

temiz hava girifli sa¤lanabiliyorsa (örne¤in kuzey 

cephesindeki bir pencereden) bina serinletilebilir. 

K›fl Bahçesi 

K›fl bahçesi, yukar›da bahsi geçen ›s› bölgelemesi 

kavram›n› içerdi¤inden ve k›smen günefl enerjisini 

depolama ifllevini de yerine getirdi¤inden, günefl 

enerjisini toplaman›n en etkili yöntemlerinden 

biridir. K›fl bahçesinin ›s› toplama özelliklerinden 

bahsetmeden önce, ›s› bölgelemesi kavram›n› ele 

alal›m. Is› bölgelemesi için anahtar kelime 

“tampon bölge”dir. Amaç, binan›n yaflanan 

mekânlar›yla d›fl mekân aras›nda bir geçifl 

mekân›, yani tampon mekân yaratmakt›r. Her 

zaman kullan›lmad›¤›ndan, k›fl bahçesinin içindeki 

s›cakl›k, insan konforu için gereken s›n›rlar›n 

d›fl›nda kalabilir. Örne¤in, gece d›fl s›cakl›¤›n›n 

0 °C’ye düfltü¤ü bir ortam› düflünelim. Bu 

durumda, k›fl bahçesinin s›cakl›¤› 10 °C bile 

128 

kalsa, esas yaflam mekânlar›ndan buraya 

“kaçacak” ›s› miktar› daha az olacakt›r. 

K›fl bahçeleri, binan›n güney cephesinde infla 

edilirler. Yüzeylerinin mümkün oldu¤unca fazlas› 

(duvarlar, çat›) ›s› yal›t›ml› camdan (çift cam) 

olmal›d›r. K›fl bahçesi, t›pk› güneye bakan 

pencerede ya da günefl sobas›nda oldu¤u gibi, 

güneflten gelen ›fl›n›m› ›s›ya çevirir ve hacmi 

içinde hapseder. Dolay›s›yla bahçenin içindeki 

s›cakl›k , özellikle ö¤len saatlerinde, insan 

konforu için gereken s›n›rlar›n üstüne ç›kar. 

Bu yüzden, k›fl bahçesi binan›n iç mekân›yla 

bütünleflik yap›lmamal›, arada muhakkak duvar 

ya da en az›ndan pencereler bulunmal›d›r. 

Bahçede biriken ›s›, binayla aras›ndaki 

pencerelerin ve/veya hava kanallar›n›n aç›lmas›yla 

binan›n içine al›nabilir. Fazla ›s›, afla¤›da aç›klanan 

depolama yöntemlerinden biriyle depolan›p, daha 

sonrada kullan›labilir. 

Yaz›n da kullan›lacaksa k›fl bahçesinde mutlaka 

gölgeleme elemanlar› ve aç›labilen pencereler 

olmal›d›r. Böylece, yaz›n fazla ›s›nmas› önlenmifl 

Günefl enerji sistemlerinin kullan›m› için ilk ad›m enerji tasarrufu ve yal›t›md›r. 



olur. Aç›labilen pencereler ayn› zamanda binan›n 

havaland›r›lmas› için de kullan›labilir. Buradaki 

prensip, günefl sobas›ndakiyle ayn›d›r (k›fl 

bahçesinde ›s›nan hava pencerelerden d›flar› at›l›r, 

d›flar› at›lan hava yerine evin içinden hava emilir 

ve binaya nispeten serin bir noktadan temiz 

hava girifli sa¤lan›r). 

Günefl enerjisini depolama yöntemleri 

Trombe duvar›, kullan›m›n› yayg›nlaflt›ran 

Frans›z mühendis Felix Trombe’un ad›yla an›l›r. 

Trombe, mimar Jacques Michel’in 1964’te 

Odeillo, Fransa’da tasarlad›¤› bir pasif günefl evinde 

kulland›¤› ›s› depolama sistemi sayesinde 

tasar›m›n› dünya kamuoyuna duyurmufltur. Söz 

konusu tasar›m daha sonra, özellikle de 1970’li 

y›llarda infla edilen pasif günefl evlerinin “olmazsa 

olmaz” ö¤esi haline gelmifltir. En yal›n flekliyle 

Trombe duvar›, günefl gören çift caml› bir 

pencerenin arkas›na yerlefltirilen, ›s› depolama 

kapasitesi yüksek malzemeden infla edilmifl bir 

duvardan ibarettir. Söz konusu duvar, özellikle 

koyu bir renge boyanm›flsa, gün boyunca 

güneflten gelen enerjiyi so¤urur ve depolar. 

Akflam, günefl çekildikten sonra da bu ›s›y› 

Trombe Wall 

yavafl yavafl iç mekâna verir. Bu esnada, bina 

cephesindeki cam›n bir ›s› yal›t›m malzemesiyle 

örtülmesi, duvardaki ›s›n›n d›flar›ya kaçmas›n› 

engeller. Trombe duvar›, malzemesi ve kal›nl›¤›na 

ba¤l› olarak farkl› miktarda ›s› depolar ve bu 

depolad›¤› ›s›y› belirli bir gecikmeyle (›s›n›n d›fl 

yüzeyden iç yüzeye kadar ulaflmas› için gereken 

süre) iç mekâna iletir. Afla¤›da, de¤iflik 

kal›nl›klardaki tu¤la Trombe duvarlar›n ›s›y› ne 

kadar sürede iç mekâna ilettikleri ve duvar iç 

yüzey s›cakl›¤›n›n gece-gündüz aras›nda ne kadar 

oynad›¤›n› gösteren bir grafik bulunmaktad›r. 

Yukar›da aç›klanan flekilde infla edilen Trombe 

duvarlar›, gayet etkin ›s›tma sa¤larlar, ancak ufak 

bir detayland›rma fark›yla duvar›n etkinli¤i hat›r› 

say›l›r biçimde art›r›labilir. T›pk› günefl sobas›nda 

oldu¤u gibi, Trombe duvar›na iki adet hava kanal› 

aç›l›rsa, mekândaki hava, ›s› yay›m› (konveksiyon) 

yoluyla da ›s›t›l›r. Günefl çekildikten sonra hava 

ak›fl›n›n tersine dönmemesi için hava kanallar› 

kapat›l›r. 

Faz de¤iflim maddeleri (FDM) 

Faz de¤iflim maddeleri ya da ‹ngilizce karfl›l›¤›yla 

phase change materials (PCM) gizli ›s›l enerji 

depolama (GIED) ad›yla an›lan ›s› depolama 

yönteminin kullan›lmas›na olanak tan›r. Bilindi¤i 

gibi, herhangi bir maddeye ›s› enerjisi 

verildi¤inde, bu enerji maddede ya hissedilebilir 

bir s›cakl›k art›fl›na (örne¤in, 20 °C’deki suya ›s› 

uygulad›¤›n›zda, su yavafl yavafl ›s›n›r) ya da 

maddenin faz de¤ifltirmesine sebep olur (su 100 

°C’ye ulaflt›¤›nda, fazladan uygulayaca¤›n›z ›s›, 

suyun s›cakl›¤›n› art›rmaz; suyun buhara 

dönüflmesini sa¤lar). Faz de¤iflimi s›ras›nda 

madde fazladan enerjiyi depolar, ancak 

hissedilebilir s›cakl›¤›nda bir de¤ifliklik olmaz. 

‹flte bu faz de¤iflikli¤ini, oda s›cakl›¤›na yak›n 

mertebelerde gerçeklefltiren maddeler, bina 

ölçe¤inde gizli ›s›l enerji depolama uygulamas› 

için elverifllidirler. 

Eski Yunan medeniyetinden beri günümüze ulaflan pasif bina yöntemleri kullan›lmadan yap›lacak fotovoltaik sistemler eksik olacakt›r. 



Söz konusu maddeler aras›nda, örne¤in bir 

parafin türü olan oktadekan bulunur. Oktadekan, 

27 °C’de kat›lafl›r. Bu s›cakl›¤›n üzerinde, s›v› 

haldedir. Dolay›s›yla, s›cakl›¤›n rahatl›kla 

27 °C’nin üzerine ç›kt›¤› k›fl bahçelerinde ›s› 

depolamak için kullan›labilir. Daha sonra günefl 

gitti¤inde oktadekan, bu flekilde depolad›¤› ›s›y› 

ortam hep 27 °C’de kalacak flekilde mekâna 

yayar. Geliflmifl uygulamalarda FDM’ler, 

polimerlerle kapl› küçük kürecikler halinde (çap < 

1 mm) s›va ya da alç›pan yap›m›nda kullan›lan 

alç›n›n içine kat›l›rlar. Bu flekilde, mekân›n tüm 

yüzeylerine uygulanabilir ve çok etkin biçimde ›s› 

depolamak için kullan›labilirler. 

Günefl Enerjisinin So¤utma Amac›yla 

Kullan›lmas› 

Pasif günefl mimarisi dendi¤inde öncelikle akla 

binan›n günefl ›fl›nlar›yla ›s›t›lmas› gelir ki 

do¤rudur da. Ancak günefl, binay› serinletmek 

130 

için de kullan›labilir. Bu baflta akla ters gelse de, 

günefli ›s› de¤il de enerji kayna¤› olarak 

düflünürsek, konuyu kavramak kolaylafl›r. Nas›l 

klimalar elektrik enerjisi kullanarak binalar›m›z› 

so¤utuyorlarsa, ›s› enerjisi kullanarak da ayn› ifl 

yap›labilir. Tabii bunu pasif günefl mimarisi 

s›n›rlar› içinde yapmak her zaman kolay 

olmayabilir. Ama bu imkâns›z oldu¤u anlam›na 

da gelmez. 

Günefl Bacas› 

Günefl bacas›, binan›n çat›s›na yerlefltirilmifl ufak 

bir Trombe duvar›ndan ibarettir. Ancak, söz 

konusu duvar ›s›tma için de¤il, salt havaland›rma 

için kullan›l›r. T›pk› hava kanall› Trombe 

duvar›nda oldu¤u gibi, duvar ›s›n›r ve 

çevresindeki havay› ›s›t›r. Is›nan hava yükselir ve 

havaland›rma menfezinden d›flar› at›l›r. D›flar› 

at›lan havan›n yerine serin bir noktadan temiz 

hava girifli sa¤lan›r 

Toprak Alt› Hava Kanallar› 

(Kanatlar) 

Topra¤›n 5-6 m. alt›na inildi¤inde, 

s›cakl›k yaz k›fl 12-16 °C civar›nda 

kal›r. Bu, yaz›n binalar› serinletmek 

için müthifl bir olanakt›r. Söz 

konusu serinletme yöntemi o kadar 

etkilidir ki, özellikle Mezopotamya’da 

bin y›llarca kullan›lm›flt›r. Farkl› 

co¤rafyalarda kanat, karez, galeria, 

falaj gibi de¤iflik isimlerle an›lan bu 

kanallar, bafllang›çta yer alt› 

suyunun yer üstüne ç›kart›larak 

sulama amaçl› kullan›lmas› için infla 

edilmifltir. Ancak zamanla kanada 

inen düfley kanallardan (kanad›n 

kaz›lmas› s›ras›nda bunlar›n aç›lmas› 

zorunludur) serin hava elde 

edilebildi¤i fark edilince, kanatlar 

binalarda serinletme amac›yla da 

kullan›lm›flt›r 

‹lk önce enerjiyi kaybetmemek için gerekli önlemleri almal› ve gerekli mimari düzenlemeleri yapt›ktan sonra minimal enerji ile ihtiyaçlar› karfl›lamal›y›z. 



Gün Ifl›¤› ile Ayd›nlatma 

Yazan: Hülya Okutan 

Gün ›fl›¤›, yüzy›llard›r ayd›nlatman›n 

temel kayna¤›d›r. Gün ›fl›¤› ile do¤al 

ayd›nlatmay› sa¤layan yöntemlerden en 

çok bilineni ve kullan›lan› da pencerelerdir. 

Pencerelerden gelen ›fl›kla ayd›nlatma, evlerde 

yeterli olabilmektedir. Ancak, sanayide ve çok 

katl› ya da genifl oturum alanl› binalarda gün ›fl›¤› 

pencere bölgesine yak›n k›s›mlarda kalmakta, 

odan›n derinliklerine ›fl›k aktar›lamad›¤› için 

homojen bir ayd›nlatma sa¤lanamamaktad›r. 

Dolay›s›yla, gündüz saatlerinde yapay 

ayd›nlatman›n kullan›lmas›na sebep olmaktad›r. 

Ayr›ca s›cakl›k sebebiyle de, günefl ›fl›¤› her 

mekânda istenmemekte yine depo gibi genifl 

hacimli alanlarda yapay ayd›nlatma 


Gün ›fl›¤› ayd›nlatma sistemleri, pencereden 

gelen ›fl›¤›n homojen olmamas›n›n yan› s›ra 

s›cakl›k, kamaflma gibi olumsuz özellikleri de 

beraberinde getirmesinden dolay› ‘geliflmifl’ ve 

‘yenilikçi’ bir çözüm olarak ortaya ç›km›flt›r. Bu 

sistemler, pencerelere ek kombinasyonlarla ve 

pencerelerden ba¤›ms›z olarak gün ›fl›¤›n› iç 

mekâna al›r. Geliflmifl olarak adland›r›lsa da her 

koflulda sistemin olumlu bir flekilde çal›flaca¤› 

garanti edilemez. Bu sistemler, karanl›k bir 

mekâna gün ›fl›¤›n› tafl›mak, ayd›nlatma seviyesini 

homojenlefltirmek, görsel konforu art›rmak, 

gölgelendirme kontrolü ve s›cakl›k kontrolü 

sa¤lamak, daha az enerji harcayarak enerji ve 

Do¤al olarak pasif günefl sistemi uygulamalar› iyi bir mimari tasar›m ile bafllar. 

maliyet tasarrufu elde etmek amac›yla 

uygulanmaktad›r. 

Bir yap›da hangi gün ›fl›¤› ayd›nlatma sisteminin 

kullan›laca¤› tasar›m aflamas›nda belirlenmelidir. 

Sonradan binalara entegre edilen sistemler uygulama 

zorlu¤u, detay hatalar› ve daha fazla maliyet 

getirmektedir. Projenin yap›s›, tasar›m aflamas›nda 

veya sonraki aflamalarda hangi sistemin 

kullan›laca¤›n› belirler. Bu belirleyiciler afla¤›da 

s›ralanm›flt›r. 

• Konum: Her binan›n bulundu¤u enlem ve 

boylam flartlar›na göre günefllenme süreleri ve 

iklimsel flartlar birbirinden farkl›d›r. Baz› 

binalarda daha fazla gün ›fl›¤› iç mekâna 

aktar›l›rken, baz›lar›nda ise s›cakl›k ve termal 

flartlar sebebiyle gölgeleme ön plandad›r. 

• Binan›n gün ›fl›¤› alma hali: Yap›laflman›n 

do¤al getirisi olarak binalar di¤er binalarla ve 

çevresindeki gölge verici flartlarla iliflki içindedir. 

• Mimari tasar›m: Tasar›m, bir binan›n d›fl 

kabu¤unu dolay›s›yla ayd›nlanma kararlar›n› 

etkiler. Manzara, pencerelerin konumu ve 

aç›kl›klar› gün ›fl›¤› ayd›nlatma sistemlerinin 

seçiminde belirleyicidir. 

• ‹fllev: Bina içindeki ifllevler ortamlar›n 

ayd›nlanma seviyesini ve tasar›m ilkelerini 

belirler. Örne¤in sinema, konferans salonlar›, 

müzeler gün ›fl›¤›na az ihtiyaç duyarken ofisler, 

marketler, evler daha fazla gün ›fl›¤›na ihtiyaç 

duyan mekânlard›r. 



Tesco Kipa Hipermarketi 

• Ayd›nlanma: Konutlarda pencerelere yak›n 

olan k›s›mlar daha yüksek ayd›nl›k 

seviyesindeyken iç k›s›mlar karanl›kta kal›r. Bu 

ayd›nlanma fark› ve ortamda pencerelere yak›n 

k›s›mlardaki s›cakl›k rahats›z edici olur. Kontrol 

gerektirir. 

• Binadan beklenilen enerji verimlili¤i: Son 

dönemde gündemde önemli bir yer tutmakta 

olan enerji verimlili¤i ülkemizde de enerji 

verimlili¤i yasa tasar›s›n›n kabulü ile h›z 

kazanm›fl ve büyük binalar, iflletmeler bu konu 

hakk›nda daha duyarl› hale gelmifltir. Enerji 

132 

Gün ›fl›¤› tüpü boru çap› ve performans özellikleri iliflkisi 

sarfiyat›ndaki en önemli kalemlerden biri 

ayd›nlatmad›r. Do¤ru bir gün ›fl›¤› ayd›nlatma 

sistemi ile enerji tasarrufu sa¤lanabilir. 

• Ekonomik flartlar: Geliflmifl gün ›fl›¤› 

ayd›nlatma sistemleri standart bir pencere 

sistemiyle karfl›laflt›r›ld›¤›nda maliyetli 

sistemlerdir. Do¤ru sistem tasar›m aflamas›nda 

devreye girmezse, sonradan yap›lacak olan 

sistemler bu maliyetleri daha da art›rmaktad›r. 

Gün Ifl›¤› Tüpü Uygulamalar› 

Yanda örne¤i görülen geliflmifl gün ›fl›¤› 

ayd›nlatma sistemi, gün ›fl›¤› tüpü diye 

adland›r›lan ve d›fl mekândaki gün ›fl›¤›n› iletim 

katsay›s› çok yüksek bir metal boru ile tafl›y›p 

hacme homojen da¤›tan bir sistemdir. 

D›fl mekânda bulunan fleffaf fanus üzerindeki 

optik k›r›lmalar ile gün ›fl›¤› boru içine 

yönlendirilir. Yans›tma katsay›s› % 99’un üzerinde 

bulunan özel film tabakas› kapl› borular ile gün 

›fl›¤› tafl›narak en alt k›s›mda bulunan ›fl›k yay›c› 

kapak ile homojen bir ayd›nlatma sa¤lan›r. 

Sistemin en önemli avantajlar›ndan biri de UV’yi 

% 99 oran›nda engellemesi ve s›cakl›¤› 

iletmemesidir. Bu sayede gün ›fl›¤›ndan 

faydalanmak isteyen fakat s›cakl›k sebebiyle 

kullan›lamayan mekânlar için uygundur. 

BORU ÇAPI AYDINLATMA ALANI POTANS‹YEL TOPLANAN IfiIK 

MAKS‹MUM UZUNLUK AKIfiI (LÜMEN) 

Ortalama-max 

250 mm 14-19 m 2 

350 mm 23-28 m 2 

530 mm 38-40 m 2 

6 m 3.000 – 4.600 

9 m 6.000 – 9.100 

15 m 13.500- 20.850 

Do¤al ayd›nlatmada farkl› uygulamalara www.gunisigiaydinlatma.com adresinden ulafl›labilir. 


Ekler 

Ekler

Ekler 

Elektrikli Aletler için Enerji Tüketim Tablosu 

Cihaz W (Watt) Cihaz W (Watt) Cihaz W (Watt) 

Su ›s›t›c› 200 Elektrikli battaniye 2000 Sarfiyats›z ampullerin denkli¤i 

Kahve makinesi 800 Saç kurutma makinesi 1000-1500 40W dengi 11 

Ekmek k›zartma makinesi 800-1500 T›rafl makinesi 15 60W dengi 16 

Patlam›fl m›s›r makinesi 250 WaterPik 100 75W dengi 20 

Blender 300 Bilgisayar 100W dengi 30 

Mikrodalga f›r›n 600-1700 Dizüstü 50-75 Tavan pervanesi 10-50 

Tost makinesi 1200 PC 200-600 Masa pervanesi 10-25 

Elektrikli ocak 1200 Yaz›c› 100-500 Elektrikli çim biçme makinesi 1500 

Fritöz 1200 Sistem (CPU, 1500’e Elektrikli budama 

monitör, lazer yaz›c›) kadar makinesi 450 

Bulafl›k makinesi 1200-1500 Faks 35 Misinal› çim biçme makinesi 450 

Çöp ö¤ütücü 450 DVD oynat›c› 25 1/4” matkap 250 

Çamafl›r makinesi Televizyon 1/2” matkap 750 

Otomatik 500 25” renkli 150+ 1” matkap 1000 

Manuel 300 19” renkli 70 9” dairesel z›mpara 1200 

Elektrikli süpürge 12” siyah-beyaz 20 3” z›mpara makinesi 1000 

Normal 200-700 Video oynat›c› 40-100 12” elektrikli testere 1100 

El süpürgesi 100 CD-çalar 35-100 14” flerit testere 1100 

Dikifl makinesi 100 Stereo 10-100 7 1/4” tepsi testere 900 

Ütü 1000 Radyolu saat 1 8 1/4” tepsi testere 1400 

Çamafl›r kurutucu AM/FM araba radyosu 8 Buzdolab›/dondurucu- 

Energy Star 

Elektrikli* 4000 Uydu çana¤›/‹nternet 30-65 368 m 3 

540 kWh/y›l 

Gazl› 300-400 CB radyo 5 320 m 3 

390 kWh/y›l 

Is›t›c› Elektrikli saat 3 256 m 3 

370 kWh/y›l 

Motor bloklu* 150-1000 Uydu telefonu Sun Frost marka buzdolab› 

Tafl›nabilir* 1500 Al›m 5 256 m 3 DC (7) 112 

Su yata¤›* 400 Yay›n 40-150 192 m 3 DC (7) 70 

Su deposu* 100 Ifl›k Dondurucu-Normal 

Brülör fan› 300-1000 100W ampul 100 224 m 3 (15) 440 

Klima* 25W sarfiyats›z ampul 28 224 m 3 (14) 350 

Oda 1500 50W DC ampul 50 Sun Frost marka dondurucu 

Merkezi sistem 2000-5000 40W DC halojen 40 304 m 3 (10) 112 

Garaj kap›s› kumandas› 350 20W DC sarfiyats›z ampul 22 Daktilo 80-200 

*Elektri¤ini günefl panellerinden elde eden konutlarda, bu cihazlar genellikle elektrik harici enerji kaynaklar› kullan›rlar. 

Bu liste Amerika’daki ortalama de¤erlerden oluflturulmufltur. 

Kaynak: Solar Living Source Book, Real Goods 

134 


Ekler 

Günlük Elektrik Yükünü Hesaplama 

AC Cihaz Gücü x Günlük kullan›m x Kullan›lan gün say›s› ÷ 7 = Ortalama günlük 

Watt (saat) (haftal›k) enerji kullan›m› 

Wh 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

1 Toplam AC Wh/gün 

2 x 1.1 = Toplam düzeltilmifl DC Wh/gün 

DC Cihaz Gücü x Günlük kullan›m x Kullan›lan gün ÷ 7 = Ortalama günlük 

Watt (saat) say›s› (haftal›k) enerji kullan›m› 

Wh 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

x x ÷ 7 = 

3 Toplam DC Wh/gün 

3 Toplam DC Wh/gün 

4 Sat›r 2’den toplam düzeltilmifl DC Wh/gün + 

5 Evin toplam DC Wh/gün de¤eri = 

6 Sistemin nominal voltaj› (genellikle 12 veya 24) ÷ 

7 Toplam DC amper-saat/gün = 

8 Akü kay›plar›, tesisat kay›plar›, güvenlik faktörü x 1.2 

9 Toplam günlük amper-saat gereksinimi = 

10 Sistemin tahmini günefllenme süresi ÷ 

11 PV dizisinin amper cinsinden toplam ak›m› = 

12 Sisteminiz için bir fotovoltaik modül seçin 

13 Modülün nominal amper gücü ÷ 

14 Gereken paralel modül say›s› = 

15 Sistemin nominal voltaj› (yukar›da, 6. sat›r) 

16 Modülün nominal voltaj› (genellikle 12) ÷ 

17 Seri ba¤lanmas› gereken modül say›s› 

18 Gereken paralel modül say›s› (yukar›da, 14. sat›r) x 

19 Gereken toplam modül say›s› = 

Akü Büyüklü¤ünü Belirleme 

20 Günlük toplam amper-saat gereksinimi (9. sat›r) 

21 Gün cinsinden rezerv süresi x 

22 Kullan›labilir akü kapasitesi yüzdesi ÷ 

23 Amper-saat cinsinden minimum akü kapasitesi = 

24 Sist.için bir akü seçin, amper-saat kapasitesini girin ÷ 

25 Paralel akü say›s› = 

26 Sistemin nominal voltaj› (6. sat›r) 

27 Seçti¤iniz akünün voltaj› (genellikle 12 veya 24) ÷ 

28 Seri ba¤lanan akü say›s› = 

29 Paralel akü say›s› (yukar›da, 25. sat›r) x 

30 Gereken toplam akü say›s› 


Ekler 

Ad›m Ad›m Günlük Yükü Hesaplama 

1. Sat›r: Yukar›daki sütundaki toplam ortalama 

Wh/gün. 

2. Sat›r: AC cihazlarda, evirici(invertör) verimsizli¤ini 

(genellikle % 90’l›k verim) hesaba katmak için Wh 

toplam›n› 1,1’le çarp›n. Bu, aküden çekilecek 

olan gerçek DC Wh miktar›n› verir. 

3. Sat›r: DC cihazlar do¤rudan toplan›r, düzeltme 

gerekmez. 

4. Sat›r: Yukar›da, 2. sat›rdaki toplam› girin. 

5. Sat›r: Toplam DC Wh/günü bulmak için AC ve DC 

Wh toplamlar›n› toplay›n. 

6. Sat›r: Akü sisteminin voltaj›n› girin; bu genellikle 

12 veya 24 Volttur. Daha yüksek voltajla çal›flacak 

kontrol ve izleme donan›mlar›n› bulmak bazen güç 

oldu¤undan, yüksek voltajda karar k›lmadan önce 

teknik olarak bir yetkiliye dan›fl›n. 

7. Sat›r: 5. sat›rdaki toplam› 6. sat›rdaki voltaja bölün. 

8. Sat›r: Bu, tesisat ve akülerden kaynaklanan 

kay›plar› hesaba katarak ufak bir güvenlik marj› 

sa¤layan 

yuvarlama faktörümüzdür. 7. sat›r› 1,2’yle çarp›n. 

9. Sat›r: Bu, her gün aküye verilmesi gereken 

ortalama enerji miktar›d›r. 

10. Sat›r: Günde kaç saat günefl göreceksiniz? Aylara 

ba¤l› günefllenme süresi, Elekrik ‹flleri Etüt 

‹daresi’nin web sitesinde yer alan Günefl Enerjisi 

Potansiyeli Atlas›ndan 

(http://repa.eie.gov.tr/MyCalculator/Default.aspx) 

faydalan›larak elde edilebilir. 

Muhtemelen sisteminizi en kötü koflullara göre 

tasarlamayacaks›n›z. F›rt›na s›ras›nda enerji 

tasarrufu veya yedek bir güç kayna¤›, bu sat›rda 

daha yüksek bir rakam›n kullan›labilmesini ve 

dolay›s›yla sistemin kurulum masraflar›n›n 

azalmas›n› sa¤layabilir. 

11. Sat›r: 9. sat›r› 10. sat›ra bölün; bu, gereken toplam 

PV ak›m›n› verir. 

12. Sat›r: Sisteminizde hangi günefl panelini kullanmak 

istedi¤inize karar verin. Bu hesaplar› farkl› panellerle 

yapman›z iyi olur. ‹htiyaçlar›n›z› karfl›lamak için 

yukar› m›, afla¤› m› yuvarlaman›z gerekti¤ine bak›n. 

13. Sat›r: Seçti¤iniz panelin nominal gücüne göre 

amper ç›kt›s›n› girin. 

14. Sat›r: 11. sat›r› 13. sat›ra bölüp, gereken paralel 

modül say›s›n› bulun. Mutlaka bir küsurat kalacak. 

12 Volt’luk bir sisteminiz varsa, burada durup 14. 

sat›rdaki yan›t›n›z› 19. sat›ra geçirebilirsiniz. 

Nominal sistem voltaj›n›z 12 volttan yüksekse, 

devam edin. 

136 

15. Sat›r: Sistemin akü voltaj›n› girin. Bu, genellikle 

12 veya 24’tür. 

16. Sat›r: Modülün nominal voltaj›n› girin. Bu, özel 

durumlar haricinde 12 olacakt›r. 

17. Sat›r: 15. sat›r› 16. sat›ra bölün. Bu, akülerinizi flarj 

etmek için kaç modülü seri ba¤laman›z gerekti¤ini 

gösterir. 

18.Sat›r: 14. sat›rdaki rakam› girip 17. sat›rdakiyle 

çarp›n. 

19. Sat›r: Bu, elektrik ihtiyac›n›z› karfl›lamak için 

gereken toplam günefl paneli say›s›d›r. Çok mu 

yüksek? Ya elektrik tüketiminizi azalt›n, ya da 

rüzgâr veya su gibi ikincil bir enerji kayna¤› ekleyin. 

Bunu pek önermesek de bir alternatif de gürültülü, 

bafla bela, fosil yak›t içen bir jeneratörün sisteme 

eklenmesidir. 

Akü Büyüklü¤ünü Belirleme 

20. Sat›r: 9. sat›rdaki toplam günlük amper-saat 

de¤erini girin. 

21. Sat›r: Gün cinsinden rezerv akü kapasitesi. Biz 

genellikle üç ila yedi günlük yedek kapasite tavsiye 

ediyoruz. Daha az rezerv, aküyü her gün doldurup 

boflaltman›za neden olacak, bu da akünün ömrünü 

k›saltacakt›r. Yedi günden fazla kapasite de 

pahal›ya mal olaca¤›ndan yedek bir güç kayna¤› 

aranmal›d›r. 

22. Sat›r: Akü kapasitesinin % 100’ünü 

kullanamazs›n›z (yeni akü al›rsan›z, o baflka). 

Bunun maksimumu, % 80’dir. Biz de genellikle 

% 50-60 tavsiye ederiz. Bu, akülerinizin ömrünü 

uzatt›¤› gibi, ufak bir acil durum rezervi de b›rak›r. 

Bu sat›ra 0,5 ile 0,8 aras›nda bir de¤er girin. 

23. Sat›r: 20. sat›r› 21. sat›rla çarp›p 22. sat›ra bölün. 

Bu, size gereken minimum akü kapasitesidir. 

24. Sat›r: Bir akü türü seçin. Evde kullan›lan 

sistemlerde en s›k jel tipi aküler kullan›l›r. Daha 

fazla ayr›nt› için Aküler bölümüne bak›n. Seçti¤iniz 

akünün amper-saat kapasitesini bu sat›ra girin. 

25. Sat›r: 23. sat›r› 24. sat›ra bölün; bu, size gereken 

paralel akü say›s›d›r. 

26. Sat›r: Sisteminizin 6. sat›rdaki nominal voltaj›n› 

girin. 

27. Sat›r: Seçti¤iniz akü türünün voltaj›n› girin. 

28. Sat›r: 26. sat›r› 27. sat›ra bölün; bu, istenen sistem 

voltaj› için kaç aküyü seri ba¤laman›z gerekti¤ini 

gösterir. 

29. Sat›r: 25. sat›rdaki paralel akü say›s›n› girin. 

30. Sat›r: 28. sat›r› 29. sat›rla çarp›n. Bu, sisteminize 

gereken toplam akü say›s›d›r. 


Ekler 

Evsel Kullan›m için Pratik Formüller: 

Günlük Üretilen Enerji 

Fotovoltaik Panel Büyüklü¤ü (W) x Günefllenme Süresi 

(saat/gün) x Sistem Verimi = Sistem Üretimi (Wh/gün) 

Ada Sistemi: 

Ortalama Günlük Elektrik Tüketimi (Wh/gün) ÷ 

Günefllenme Süresi (saat/gün) ÷ % 55 Sistem Verimi = 

Gerekli PV Gücü (W) 

Tahmini Hesaplama: 

PV Panel Büyüklü¤ü (W) x 3 = Üretim Miktar› (Wh/gün) 

Üretim Miktar› (Wh/gün) x (1/3) = PV Panel Büyüklü¤ü (W) 

fiebeke Ba¤lant›l› Sistem: 

Ortalama Günlük Elektrik Kullan›m› (kW-saat/gün) ÷ 

Günefllenme Süresi (saat/gün) ÷ % 70 Sistem Verimi = 

Gerekli PV gücü kW olarak 

Tahmini Hesaplama: 

PV Panel Büyüklü¤ü (W) x 4 = Üretim Miktar› 

(kWh/gün) 

Üretim Miktar› (Wh/gün) x (1/4) = PV Panel 

Büyüklü¤ü (kW) 

1 kW’l›k güç = 75 m 2 PV Panel alan› 

1 MW’l›k kurulu PV Sistemi, Amerika Birleflik 

Devletleri’nde 31 kWh/gün’lük tüketime sahip yaklafl›k 

130 konutun ihtiyac›n› karfl›layabilmektedir. Türkiye’de 

dört kiflilik bir ailenin ayl›k ortalama elektrik tüketimi 

230 kWh civar›ndad›r. 1 MW’l›k kurulum, ülkemizde 

yaklafl›k 520 evin ayl›k ihtiyac›n› karfl›layabilir. 

Elektrik Üretiminin Toptan Sat›fl› 

(Dünya Genelindeki Ortalama Rakamlar): 

Kömür = 4 Euro / kWh 

Do¤al Gaz = 6 Euro / kWh 

Rüzgar = 7 Euro / kWh 

PV = 14 Euro / kWh (Bireysel üretim) 

Hidroelektrik = 11 Euro / kWh 

Jeotermal = 11 Euro / kWh 

Nükleer = 14 Euro / kWh 

Merkezi PV Santralleri = 15 Euro / kWh 

Ülkemizde yo¤unluklu kullan›lan enerji 

çeflitlerinin maliyetleri ise 2008 sonu itibariyle; 

• 1 m 3 do¤al gaz›n her fley dahil tüketiciye sat›fl fiyat›: 

107, 87 kr’tur. 

(4 kiflilik bir ailenin y›ll›k ortalama do¤al gaz tüketimi: 

1500 m 3 ’tür.) 

• 1 kWh elektri¤in konutlardaki sat›fl fiyat› her fley 

dahil 24,9 kr’dir. 

Batarya Boyutu: 

kWh/gün ÷ 3-5 Depolama Günü x 3 = Gerekli kWh 

Batarya Boyutu 

fiarj Kontrol Ünitesi Boyutu: 

PV Devre Ak›m›, amp x 1,56 = Toplam Amper Boyutu 

fialter Boyutu: 

Devre Ak›m›, amp x 1,56 = fialter Amper Boyutu 


Ekler 

Bina Etüdü 

Bu bölümde, tek veya iki ailenin yaflad›¤› bir binan›n 

çat›s›na konacak bir PV sistem için bir liste sunuyoruz. 

‹nflaat belgelerinin kopyalar› (zemin plan›, kesit, çat› 

plan› ve vaziyet plan›) mevcutsa müflteriden al›nmal›d›r. 

Daha büyük PV sistemlerde daha ayr›nt›l› bir 

incelemeye ihtiyaç vard›r. Gerekirse, bu modele 

dayanarak kendi listenizi oluflturabilirsiniz. Sistem 

k›smen gölgeli olacaksa, ilave listeler de kullan›labilir. 

Gölge unsurlar›n›n PV sistem üzerindeki etkisini 

de¤erlendirmek için, fiekil 3.14’teki gibi kaba bir eskiz 

yapmak iyi olur. Bu, listenin üzerine, yönleri gösteren 

alana veya vaziyet plan›n›n üstüne yap›labilir. Yeni bir 

binada, etrafta baflka bina ve a¤açland›rma yap›l›p 

yap›lmayaca¤› ve a¤açlar›n büyümesi de göz önüne 

al›nmal›d›r. 

Eskizin veya vaziyet plan›n›n üzerine afla¤›dakiler 

iflaretlenmelidir (gerekti¤i takdirde foto¤raflar da 

eklenmelidir). 

• Çat› alan› (yönler de dikkate al›narak). 

• PV sistem için kullan›labilecek alan. 

• Baca, anten, uydu çanaklar›. 

• Civardaki binalar (yaklafl›k mesafe ve yükseklik). 

• A¤açlar (yaklafl›k mesafe ve yükseklik, yapraklar›n› 

döken ve kozalakl› a¤açlar iflaretlenir). 

• PV sistemi gölgeleyeceklerse, tepeden geçen hatlar 

(elektrik, telefon). 

• Di¤er gölge unsurlar›: Binalar›n düflen gölgeleri, çat› 

pencereleri vs. 

Gölge silüetleri, ilgili günefl yolu diyagram›n›n üzerine 

iflaretlenebilir. Bu, ilk alan ziyaretinde yap›l›rsa, 

gölgeleme konusunda müflteriye bir ön 

tahmin verilebilir. 

138 

Etiketler (gerekiyorsa yükseklikleriyle): 

PV için kullan›labilir alan = PV 

Çat› penceresi = 

Anten = 

Baca = 

Kozalakl› a¤aç= 

Yaprak döken a¤aç= 

Bina ‹ncelemesi Örnek Eskizi (fiekil 3-14) 

Çat› geniflli¤i 

Çat› uzunlu¤u 

Çat› e¤imi 

Saçak yüksekli¤i 

PV Sistem Listesi – Gerekli Ölçüler (fiekil 3.15) 

Tepe yüksekli¤i 


Ekler 

PV Sistem Listesi 

Müflterinin ismi: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Sokak, numara:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Posta kodu, flehir: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Telefon (özel): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Telefon (ifl): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

fiu saatler aras›nda:....................... -............................. 

Faks: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

‹nflaat alan›n›n adresi (Farkl› bir adres ise): . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Mimar: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Elektrikçi: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Çat› ustas›: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Müsait çat› alan›: 

Uzunluk =................... m x genifllik= 

.................................... m = .................................. m 2 

Di¤er çat› elemanlar›: 

Baca Tepe penceresi 

Paratoner Çat› penceresi 

Di¤er 

Faydal› Belgeler 

‹nflaat planlar›: 

Vaziyet plan› Zemin plan› Çat› plan› 

Cepheler Kesitler Binan›n tan›m› 

Foto¤raflar: 

Çat› Evin seçilen çat› alan›yla görünüflü 

Saatin yeri Gölgeleme: Gölge durumu 

Müflterinin ‹stekleri ve Beklentileri 

PV modül türü: 

Çat›ya monte Çat›ya entegre 

Di¤er 

Monokristal Polikristal 

Amorf ‹nce film 

PV güç (yaklafl›k) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kWp 

Maksimum yat›r›m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

‹stenen enerji üretimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kWh/y›l 

Maksimum alan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . m 2 

Di¤er. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Çat› 

Çat› flekli: 

Beflik çat› Düz çat› Tek e¤imli çat› 

K›rma çat› Topuz çat› Mansart çat›s› 

Testeredifli çat› Beflik-topuz karma çat› 

Di¤er. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Çat› kaplamas›: 

Arduvaz Oluklu Eterni Bitümlü membran 

Kiremit Çak›l Zift 

Alaturka (oluklu) kiremit Düz kiremit 

Marsilya kiremidi 

Di¤er. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Çat› inflaat›: 

Is› yal›t›m›? Evet Hay›r 

Çat› alt strüktürü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Kirifllerin aras›ndaki mesafe= . . . . . . . . . . . . . . . . . . m 

Çat›n›n eriflilebilirlik durumu: 

Vinç gerekli ‹skele gerekli 

Araç eriflimi Evet Hay›r 

Kablo döflerken kullan›labilecek çat› aç›kl›klar› 

Evet Hay›r 

Havaland›rma kiremitleri Di¤er çat› aç›kl›klar› 

PV jeneratör, invertör ve elektrik saati 

PV jeneratörün yönü: 

Güney yönü 0° kabul edilerek (-90° (do¤u) +90° (bat›)): 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ° 

PV jeneratörün e¤ilme aç›s› 0°den (yatay) 90°ye (dikey): 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ° 

Paratoner var m›? Evet Hay›r 

PV jeneratör nerede topraklanabilir? . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Jeneratör buat›n›n yeri? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Elektrik saati nerede? 

Bodrum Koridor Salon 

Depo Binan›n d›fl›nda: Mesafe...........m 

Di¤er . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 


Ekler 

Saat ba¤lant›s›? 

Saate yer kal›yor mu? Evet Hay›r 

‹nvertöre de yer var m›? Evet Hay›r 

‹nvertörün yeri? 

DC ana anahtar›n›n yeri? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Hatlar ve kurulum 

Yaklafl›k kablo uzunlu¤u: 

PV jeneratörle buat aras›ndaki mesafe:. . . . . . . . . . . m 

PV jeneratörle eflgerilimli da¤›t›m hatt› aras›ndaki 

mesafe: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . m 

Jeneratör buat›yla invertör aras›ndaki mesafe: . . . . . . . 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . m 

‹nvertörle flebeke ba¤lant›s› aras›ndaki mesafe: . . . . m 

DC ana kablosunun yeri ve tesisat türü: . . . . . . . . . . m 

AC ba¤lant› kablosunun yeri ve tesisat türü: . . . . . . m 

Çat› k›r›lmal› m›? Evet Hay›r 

Kaç kez?: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

140 

Di¤er 

Y›ll›k elektrik tüketimi? kWh / y›l 

Yeni binada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Civardaki a¤açland›rma ve yeni bina projelerini araflt›r. 

Gölgeleme için . . . . . . . . . . gölgeleme listesini kullan! 

Ev tescilli mi ya da sit alan›nda m›? 

Evet Hay›r 

Gölgeleme listesi 

Çizin (ya da gerekiyorsa foto¤raf çekin) 

• Çat› alan› (yönünü belirtin) 

• PV sistemi için kullan›labilecek alan (PV sistemin 

merkezini koordinatlar›n orijinine yerlefltirin) 

• Baca, anten, uydu çanaklar› 

• Civardaki binalar (yaklafl›k mesafe ve yükseklik) 

• A¤açlar (yaklafl›k mesafe ve yükseklik). Yapraklar›n› . 

döken a¤açlarla kozalakl› a¤açlar› iflaretleyin 

• Tepeden geçen hatlar (elektrik, telefon) 

• Di¤er gölge unsurlar›: Binalar›n düflen gölgeleri 


Ekler 

Elektrikli Aletlerde Enerji Verimlili¤i 

Enerji S›n›f› Etiketi: 

Ürünün ne kadar enerji tüketece¤i bilgisini vermekte 

ve harflendirme sistemi ile enerji s›n›fland›rmas› 

yapmaktad›r. Tüketicilerin dikkat etmesi gereken, 

A++’ya do¤ru s›ralanmakta olan yüksek enerji 

verimlili¤ine sahip ürünleri tercih etmek olmal›d›r. 

Enerji performans etiketi d›fl›nda, tüketicinin elektrikli 

ev aleti al›rken dikkat etmesi gereken ikinci bir nokta 

ise ihtiyaçtan büyük hacimde cihaz tercih etmemesi 

olmal›d›r. 

Elektrikli alet sat›n al›rken ve kullan›m› esnas›nda 

dikkat edilmesi gereken, enerjinin etkin kullan›m›n› 

sa¤layan yöntemler flöyle s›ralanmaktad›r. 

Buzdolab›: 

Günün yirmidört saati çal›flt›¤› ve günlük tüketilen 

enerjinin üçte birini tüketti¤i için buzdolab› seçiminde 

daha fazla dikkat etmek gereklidir. Sat›n al›rken kap› 

s›zd›rmazl›¤›, çal›flma s›cakl›¤›n›n ayarlanabilir olmas›, 

yal›t›m ve enerji s›n›f›na dikkat edilmelidir. F›r›n, günefl 

›fl›¤› gibi ›s› kaynaklar›ndan uzak tutulmal›d›r. Hava 

sirkülasyonunu önleyecek tozlanmalar engellenmelidir. 

Fazla enerji tüketimine neden olan afl›r› buzlanma 

önlenmelidir. 

Klima: 

Do¤rudan günefl ›fl›¤›na maruz kalmamal› ve hatta 

a¤aç, tente, cam filmleri gibi pasif gölge sistemleri ile 

desteklenmelidir. 

Çamafl›r ve Bulafl›k Makinesi: 

Tam dolu çal›flt›r›larak en ekonomik y›kama program› 

tercih edilmelidir. Daha az deterjan kullan›lmal›d›r ve 

kullan›lan deterjana göre en düflük s›cakl›kta y›kama 

sa¤layan program tercih edilmelidir. Bulafl›k makinas› 

için 55° y›kama s›cakl›¤› yeterli olmaktad›r. Bulafl›klar, 

bulafl›k makinas›na yerlefltirilmeden önce s›yr›larak 

temizlenmelidir. Çamafl›rlar›n kurutmas›, makine ile 

de¤il rüzgar, günefl gibi do¤al enerji kaynaklar›ndan 

sa¤lanmal›d›r. 

Ocak ve F›r›nlar: 

Küçük kapasiteli f›r›nlar tercih edilmeli ve ön ›s›tma 

gerekli olmad›¤› sürece yap›lmamal›d›r. Donmufl 

yiyecekler f›r›na do¤rudan yerlefltirilmeden d›flarda 

çözünmesi sa¤lanmal› ve piflirmeden birkaç dakika 

önce kapat›lmal›d›r. Mikrodalga f›r›nlar piflirme 

ifllemini 2-10 dk, ›s›tma ifllemini 10-30 sn’de 

gerçekleflti¤i için % 66 tasarruf sa¤lar. 

Di¤er Ev Aletleri: 

Bu aletlerin ço¤u k›sa süreli çal›flma gerektirmelerine 

ra¤men fazla enerji tüketimine neden olmaktad›r. 

Örne¤in bir saç kurutma makinas›n›n 10 dakika 

çal›flmas› ile harcad›¤› enerji, 60 W’l›k bir lamban›n 

3 saatte harcad›¤› enerjiye efl de¤erdir. 

Elektronik birçok alet stand-by (uyku) modunda 

bekletilmemeli, kullan›lmad›¤› durumlarda fiflleri 

mümkün oldu¤u kadar prizden çekilmelidir. Büyük 

ekranlar yerine daha az enerji tüketen küçük ekran 

televizyonlar ya da bilgisayarlar tercih edilmelidir. 

Elektronik cihazlarda ses düzeyinin düflüklü¤ü de yine 

enerji tüketimini azaltmaktad›r. 

S›cak Su Üretimi: 

Mümkün oldu¤u kadar günefl enerjisi ile su ›s›tma 

sistemleri kullan›lmal›d›r. En yüksek 45-50° ’lere kadar 

›s›tma sa¤lanmal›d›r. S›cak suyu depolayan üreteçler 

(termosifon vb.) yerine anl›k su ›s›t›c›lar (flofben, kombi 

vb.) kullan›lmal›d›r. Is› kayb›n› önlemek için depolar ve 

tesisat›n yal›t›m› yap›lmal›d›r. 

Ak›ll› sayaçlar kullan›larak, elektrik tüketimi mümkün 

oldu¤unca indirimli saatlere göre yo¤unlaflt›r›lmal›d›r. 


Kurumlar ve Firmalar 

142 

Sponsor Firmalar 

Kurumlar 

BMD SOLAR 

Faaliyet Alan›: Günefl enerjisinden elektrik üretimi ile ilgili proje ve uygulamalar askeri ve resmi kurumlara elektronik, 

makine, techizat, malzeme tedari¤i 

‹letiflim Bilgileri: G.M.K. Bulvar› 53/3 Maltepe/Ankara 

Tel: 312 232 3437 Fax: 312 232 6597 www.bmdsolar.com, www.solarmarketim.com, info@bmdsolar.com 

EKOGÜNEfi Yenilenebilir Enerji Sistemleri 

Faaliyet Alan›: Günefl ve rüzgar enerjisinden elektrik üretimi, LED ayd›nlatma 

‹letiflim Bilgileri: Ihlamur Sokak No: 12 / 9 Göztepe/‹stanbul 

Tel: 216 467 4157 Fax:212 310 2459 www.ekogunes.com, senem@ekogunes.com 

EKOSOLAR 

Faaliyet Alan›: Günefl ve rüzgar enerjisinden elektrik üretimi, LED ayd›nlatma 

‹letiflim Bilgileri: ‹lkbahar (Sancak) Mahallesi, 600. Sokak, No: 7 Çankaya/Ankara 

Tel: 312 491 6453 - 54 Faks: 312 491 6455 www.ekosolar.com, admin@ekosolar.com 

FORE SOLAR 

Faaliyet Alan›: Günefl ve rüzgar enerjisinden elektrik üretimi, günefl santralleri, profesyonel telekom 

uygulamalar›, enerji üreten çat› modelleri, kendi enerjisini kendi üreten ekolojik binalar 

‹letiflim Bilgileri: Suyan› Sokak. Yal› Apt. No: 17 / 1 Suadiye/‹stanbul 

Tel: 216 372 0380 Fax: 216 372 0688 www.foresolar.com, info@foresolar.com 

MEKAN‹K TASARIM 

Faaliyet Alan›: Günefl enerjisi entegreli yap› projeleri, çevre dostu mekanik sistemler, her tür iklimlendirme çözümleri 

‹letiflim Bilgileri: Dereboyu Caddesi, Musahip Sokak, No: 21 Ortaköy/‹stanbul 

Tel: 212 259 3825 Fax: 212 259 4736 www.halukderya.com, halukderya@gmail.com 

ONTEK Endüstriyel Mutfak ve Temiz Enerji Sistemleri 

Faaliyet Alan›: Klima, havaland›rma, ›s›tma, so¤utma sistemleri, günefl ve rüzgar enerjisi, LED ayd›nlatmalar 

‹letiflim Bilgileri: Uzun Çay›r Caddesi, Küme Sokak No: 5/1 Hasanpafla Kad›köy/‹stanbul 

Tel: 216 340 2663 Fax: 216 327 1569 www.ontekklima.com, www.gunespil.net; info@gunespil.net, info@ontekklima.com 

Bilkent Üniversitesi Ulusal Nanoteknoloji Enstitüsü 

www.nano.org.tr 

D›fliflleri Bakanl›¤› Enerji, Su ve Çevre Genel Müdürlü¤ü 

www.mfa.gov.tr 

Dicle Üniversitesi Günefl Enerjisi Uygulama ve Araflt›rma 

Merkezi www.dicle.edu.tr 

Diyarbak›r Günefl Evi 

www.gunesevi.org 

Ege Üniversitesi Günefl Enerjisi Enstitüsü 

www.eusolar.ege.edu.tr 

Elektrik Mühendisleri Odas› 

www.emo.org.tr 

Enerji ‹flleri Etüt ‹daresi 

www.eie.gov.tr 

Enerji Piyasas› Denetleme Kurulu 

www.epdk.gov.tr 

Eurosolar Türkiye, Avrupa Yenilenebilir Enerji Birli¤i Türkiye 

www.eurosolar.org.tr 

Gazi Üniversitesi TEMENAR 

www.temenar.gazi.edu.tr 

Hacettepe Üniversitesi YETAM 

www.yetam.hacettepe.edu.tr 

‹TÜ AR‹BA Ekibi 

www.ariba.itu.edu.tr 

‹TÜ Enerji Enstitüsü 

www.energy.itu.edu.tr 

Makine Mühendisleri Odas› 

www.mmo.org.tr 

Mu¤la Üniversitesi Temiz Enerji Kaynaklar› Ar-Ge Merkezi 

http://mutek.mu.edu.tr 

ODTU Fizik Bölömö 

www.physics.metu.edu.tr 

ODTU-Günefl Enerjisi Araflt›rma Merkezi 

Kurulum aflamas›nda. 

ODTU-MEMS 

www.microsystems.metu.edu.tr 

ODTU-MATPUM 

http://matpum.metu.edu.tr 

Pamukkale Üniversitesi Temiz Enerji Evi 

http://tee.pau.edu.tr 

Sakarya Üniversitesi 

www.entek.sakarya.edu.tr 

Süleyman Demirel Üniversitesi 

http://yekarum.sdu.edu.tr 

Tübitak-MAM Enerji Enstitüsü 

www.mam.gov.tr 

Tübitak Ulusal Metroloji Enstitüsü 

http://www.ume.tubitak.gov.tr 

Ulusal Fotovoltaik Teknoloji Platformu 

http://www.trpvplatform.org 


Kurumlar ve Firmalar 

Dernekler 

Enerji Ekonomisi Derne¤i 

www.traee.org 

GÜNDER- (Uluslararas› Günefl Enerjisi Derne¤i-Türkiye) 

www.gunder.org.tr 

Günefle Derne¤i 

www.gunese.org 

Firmalar 

Acer Enerji / Kayseri 

✆ 0352 691 47 00 

www.acerenerji.com 

Al Enerji / ‹stanbul 

✆ 0212 219 98 94 

www.alenerji.com.tr 

Anel / ‹stanbul 

✆ 0216 528 50 00 

www.anel.com.tr 

An›tcam-SunStrip / Konya 

✆ 0332 239 01 78 

www.anitcam.com 

BMD Group / Ankara 

✆ 0312 232 34 37 

www.bmdgroup.net 

Da¤san Solar / Konya 

✆ 0332 239 09 06 

www.dagsan.com.tr 

DCD Enerji / ‹stanbul 

✆ 0216 330 87 13 

www.dcdenergy.com 

Demir Solar / Denizli 

✆ 0258 263 76 80 

www.demirsolar.com.tr 

Denba Telecom / ‹stanbul 

✆ 0242 324 39 61 

www.denba.com 

Depar Solar / Ankara 

✆ 0312 397 72 36 

www.deparsolar.com 

e Sistem / ‹stanbul 

✆ 0216 528 50 00 

www.esistem.com.tr 

Efsun Solar / Antalya 

✆ 0242 258 11 53 

www.efsunsolar.com 

Ekogünefl / ‹stanbul 

✆ 0216 467 41 57 

www.ekogunes.com 

Ekosolar / Ankara 

✆ 0312 491 64 54 

www.ekosolar.com 

Eksen Enerji / Bal›kesir 

✆ 0266 385 07 14 

www.eksenenerji.com 

Enisolar / ‹stanbul 

✆ 0212 291 13 73 

www.enisolar.com 

Eren Solar Grup / Ankara 

✆ 0312 354 09 92 

www.eren-solar.com 

Erk Solar / Adana 

✆ 0256 316 27 27 

www.erksolar.com 

Euro Solar / ‹stanbul 

✆ 0216 680 44 50 

www.eurosolar.com.tr 

Ezinç Metal / Kayseri 

✆ 0352 321 13 21 

www.ezincmetal.com 

Ferhat Elektronik / Ankara 

✆ 0312 309 16 11 

www.ferhat.com.tr 

Fore Enerji / ‹stanbul 

✆ 0216 372 03 80 

www.foresolar.com 

Form Endüstri Ürünleri / ‹stanbul 

✆ 0212 286 18 38 

www.formgroup.com 

Ges Enerji / ‹stanbul 

✆ 0212 438 45 92 

www.gesenerji.com 

Gira Solar / Mu¤la 

✆ 0252 613 41 38 

www.girasolar.com.tr 

Günefl Pili / Konya 

✆ 0332 342 73 43 

www.gunes-pili.com 

Gün›fl›¤› Ayd›nlatma / ‹stanbul 

✆ 0212 356 45 03 

www.gunisigiaydinlatma.com 

‹nform A.fi. / ‹stanbul 

✆ 0216 622 58 00 

www.inform.com.tr 

IPC / ‹stanbul 

✆ 0216 317 4142 

www.ipc.com.tr 

Kuzey Makina / Mersin 

✆ 0324 444 44 88 

www.kuzeymak.com 

Laterna / ‹stanbul 

✆ 0212 293 88 78 

www.laek.com.tr 

GETSID - Günefl Enerjisi Tekno. Sanayici ve ‹fladamlar› Derne¤i 

www.getsid.com 

TemizDünya Ekoloji Derne¤i 

www.temizdunya.org 

Temiz Enerji Vakf› 

www.temev.org.tr 

Merk Solar / ‹stanbul 

✆ 0212 233 82 91 

www.merkenerji.com 

Net Enerji Ltd. fiti. / Diyarbak›r 

✆ 0412 257 16 61 

www.netenerji.net 

Norm Enerji / ‹stanbul 

✆ 0212 231 47 99 

www.normenerji.com.tr 

Ostim Enerjik / Ankara 

✆ 0312 385 50 90 

www.ostimenerjik.com 

Ouraset Solar / Adana 

✆ 0322 346 49 00 

www.ouraset.com 

Öztunç Mühendislik / Mersin 

✆ 0324 320 38 39 

Semai Günefl Enerji Sistemleri / ‹stanbul 

✆ 0212 699 88 93 

www.semai.com.tr 

Ser-Gün Günefl Enerji Sistemleri / Antalya 

✆ 0242 444 07 01 

www.sergun.com 

Schüco / ‹stanbul 

✆ 0212 465 68 80 

www.schueco.com.tr 

Solen / ‹stanbul 

✆ 0216 302 33 73 

www.solenenerji.com.tr 

Solis Enerji / ‹stanbul 

✆ 0212 264 17 17 

www.hizmark.com 

Sunset Enerji / Antalya 

✆ 0242 323 11 95 

www.sunsetenerji.com.tr 

Sunstrip / Konya 

✆ 0332 239 01 78 

www.sunstrip.com.tr 

Tunçmatik / ‹stanbul 

✆ 0216 314 51 51 

www.tuncmatik.com 

Yesa Enerji / ‹stanbul 

✆ 0212 855 36 98 

www.yesaenerji.com 


... 

...

Kaynaklar 

Kitaplar: 

PHOTOVOLTAICS Design and Installation Manual, SOLAR ENERGY INTERNATIONAL 

Planning and Installing Photovoltaic Systems, The German Solar Energy Society, Ecofys 2005 

Photovoltaics & Solar Thermal Power Plants, Dena German Energy Agency 

Solar Living Source Book, Real Goods 

Enerji Verimlili¤i Fark›ndal›k Broflürü, Heinrich Böll Stiftung Derne¤i 

‹nternet Kaynaklar›: 

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl›¤›, www.enerji.gov.tr 

T.C. Enerji Piyasas› Denetleme Kurulu, www.epdk.gov.tr 

Elektrik ‹flleri Etüt ‹daresi, www.eie.gov.tr 

Avrupa Birli¤i Enerji Portal›, www.energy.eu 

Avrupa Fotovoltaik Teknoloji Platformu, www.epia.org 

Hükümetleraras› ‹klim De¤iflikli¤i Paneli, www.ipcc.ch 

Real Goods, www.realgoods.com 

Uluslararas› Enerji Ajans› Fotovoltaik Güç Sistemleri Program›, www.iea-pvps.org 

Sharp, www.sharpusa.com 

Dünya Yenilenebilir Enerji Dergisi, www.renewableenergyworld.com 

Fotovoltaik Teknolojiler ve Uygulamalar, www.pvresources.com 

www.thesolarguide.com 

144

solarbaba-gunesrehberi

PDF'lerinizi Online dergiye dönüştürün ve gelirlerinizi artırın!

Delete template?

Save as template ?