Sideritis - Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi

Bazı Dağ Çayı (Sideritis) Türlerinin In Vıtro ÇoğaltımıRodriguez (1982), cevizkotiledonlarıyla yaptığı bir çalışmada,kararmada büyüme düzenleyicilerinin miktarve çeşidinin etkili olduğunu bildirmiştir.TDZ konsantrasyonunun azalan değerinekarşılık sürgün sayısında artış gözlenmiştir.Sürgün rejenerasyonu ve sürgün sayısıbakımından en yüksek oranlar (% 88.87 ve 4adet) kontrol grubunda elde edilmiştir(Çizelge 2). Buna karşın, 0.5 ve 1 mg/l TDZdozlarında ise rejenerasyon oranı (% 66.63)aynı çıkarken, sürgün sayısı 0.5 mg/ldozunda 2.33 adet, 1 mg/l dozunda ise 3adet olarak çıkmıştır. En düşük rejenerasyonoranı (% 44.40) ve sürgün sayısı ortalaması(2 adet) ise 1.5 mg/l dozundagerçekleşmiştir.Çizelge 2. TDZ’nin Farklı Konsantras-Yonlarının Sürgün Ucu EksplantlarındaOluşturduğu RejenerasyonBitki BüyümeDüzenleyicisiTDZ (mg/l)Rejenerasyon(%)Sürgün sayısı(Petriortalaması)0 88.87 a* 4.00 a0.5 66.63 a 2.33 a1 66.63 a 3.00 a1.5 44.40 a 2.00 aLSD 0.05 LSD 53.8 LSD 3.16*Sütun içerisinde aynı harfle gösterilen ortamlararasındaki farklar önemsizdir.Elde edilen verilerin tesadüf parsellerideneme desenine uygun olarak istatistikianalizi yapılmıştır. Yapılan varyansanalizleri sonucunda besi ortamları arasındarejenerasyon %’leri ve sürgün sayısıyönünden önemli fark ortaya çıkmamıştır.Bundan dolayı Duncan testi yapılmamıştır.Papafotiou ve Kalantzis (2009)tarafından Sideritis athoa türünde MS (8 g/lagar ve 20 g/l sukroz) ortamında farklıbüyüme düzenleyicileri (BA, 2iP, TDZ,NAA, IBA) kullanılarak boğum kültürüyapılmış ve en yüksek sürgün sayısı (2.3-2.5 adet/eksplant) BA içeren (0.2, 0.5 or 1.0mg/l) ortamdan elde edilmiştir. TDZ içerenMS ortamında eksplantlar yoğun olarakkallus oluşturmuş ve deformasyonauğramışlardır. IBA (2 mg/L) veya NAA (1mg/L) içeren MS ortamında yetiştirilenmikro in vitro sürgünlerden en yüksekköklenme oranı (sırasıyla %46 ve %53) eldeedilmiştir.Andrade ve ark., (1999), Lavandulavera DC’nin boğum eksplantlarıyla yapmışoldukları çalışmalarında en yüksek çoğaltımoranının 1 mg/l TDZ ya da BA ilave edilmişMS ortamından elde edilmiş olduğunubildirmişlerdir.Tawfik ve Mohamed (2006), Salviaofficinalis bitkisinin sürgün ucueksplantlarını hiç hormon bulunmayankontrol grubu ve 1, 3 ve 5 mg/l TDZ içerenbesi ortamında kültüre almışlardır. En iyikallus oluşumunun 1 mg/l TDZ içerenortamda oluştuğunu belirtmişlerdir.Mirici (2004) geven (Astragaluspolemoniacus Bunge) bitkisinde yaptığı birçalışmada, TDZ’nin düşük dozlarının sürgüngelişimini olumlu yönde etkilediğinibelirlemiştir.4. SonuçBu çalışmada; yaprak, yaprak sapı,boğum ve boğum arasından alınaneksplantlar için MS0 kontrol grubu ve oksinolarak 0.5 mg/l NAA ile sitokinin olarak 1,2, 4 mg/l BAP’ın farklı konsantrasyonları vekombinasyonları kullanılmıştır. Ortamda sıksık oluşan kontaminasyonun önünegeçebilmek için antibiyotik (augmentin)kullanılmıştır. Ancak buna rağmen boğum,boğum arası ve yaprak sapı eksplantlarınınbakteri ve funguslardan arındırılmasının zorolduğu görülmüştür. Yaprakeksplantlarından bazıları ise; kontamineolmadan hayatta kalmayı başarmışlardır.Ancak ortalama bir hafta sonra canlıeksplantlarda kararmalar oluşmayabaşlamıştır. Kararan kısımlar, kesilerekalınmasına rağmen kararmanın önünegeçilememiştir. Kararmayı önlemek içinortama aktif kömür ilave edilmiş, ancakeksplantlarda kararma devam etmiştir.Bitki tohumlarının çimlendirmeçalışmasında; MS0 kontrol grubu ve 5, 10,15 mg/l GA 3 ün farklı konsantrasyonları ilehazırlanmış MS temel besi ortamıkullanılmıştır. S. perfoliata türünden 30tohumdan 1 tanesinde çimlenme görülürken,S. erythrantha türünün 30 tohumundan 2tanesinde çimlenme görülmüştür. Çimlenmeyeteneği türe göre farklılık göstermektedir.56