Süt Sığırcılığında Hassas Sürü Yönetim Uygulamaları*#

Hayvansal Üretim 51(2): 50-58, 2010DerlemeSüt Sığırcılığında Hassas Sürü Yönetim Uygulamaları *#Can Uzmay 1** , İbrahim Kaya 1 , Başat Tömek 21 Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Bornova 35100 İzmir2 Te-Ta Teknik Tarım Ltd. Şti. Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Çiğli İzmir** e-posta: can.uzmay@ege.edu.tr, Tel:+90 (232) 311 1445, Faks: +90 (232) 388 1867ÖzetSüt sığırcılığında hassas sürü yönetim uygulamalarının amacı, elektronik hayvan tanıma, algılama, ölçüm ve bilgi işlemteknolojilerini etkin biçimde kullanarak üretim sürecini sürekli denetim altında tutmak ve böylece karlılık, sağlık, kalite ve ürüngüvenliği, hayvan koruma ve çevre koruma alanlarında optimum sonuçlara ulaşmaktır. Bu makalede süt sığırcılığında verimin,ürün kalitesinin, yemlemenin, üremenin ve hayvan sağlığının hassas biçimde denetim ve yönetimi amacıyla geliştirilen ileriteknolojiler tanıtılmaktadır. Makalede ele alınan ileri teknoloji uygulamaları; elektronik hayvan tanıma sistemleri, sağımsistemine entegre otomatik süt ölçüm sistemleri (süt miktarı, sağım süresi, süt akış hızı, sütün elektrik iletkenliği, süt sıcaklığı),otomatik hayvan tartım platformu, aktivite ölçer, otomatik yoğun yem üniteleri, elektronik kantarlı kaba-yoğun yem karıştırıcı vedağıtıcıları, ultrasonografik görüntüleme cihazları, sürü yönetim yazılımları ve internet ağıyla bağlı veri tabanları gibiuygulamalardır.Anahtar kelimeler: Süt sığırcılığı, hassas sürü yönetimiPrecision Dairy Herd Management ApplicationsAbstractThe purpose of precision herd management applications in dairy cattle is to control production processes continuously byefficient use of electronic animal identification, sensation, measurement and information processing technologies, andconsequently to reach optimum outcomes in profitability, health, quality and product safety, animal protection, andenvironmental protection. In this study, advanced technologies developed for precision control and management of production,product quality, feeding, reproduction and animal health in dairy cattle are presented. Advanced technology applicationsexplained in this study are applications such as electronic animal identification systems, milkmeters integrated with milkingsystem (amount of milk, milking duration, milk flow rate, electrical conductivity of milk, temperature of milk), weighing systemsfor automated body weight measurement, activity meters, automats for concentrate feed, forage and concentrate mixer anddispenser with electronic weighing system, ultrasonographic imaging equipments, herd management software, and databasesconnected via internet network.Key words: Dairy cattle, precision herd managementGirişHassas tarım kavramı ilk kez 1980'li yıllarda ABD'deortaya atılmış ve gübre ve pestisit kullanımı gibitarımsal faaliyetlerden kaynaklanan çevre problemleriniçözme ihtiyacından doğmuştur. Bilgi teknolojisindekigelişmeyle birlikte hassas tarım son yıllarda özelliklegelişmiş ülkelerde hızlı bir ilerleme kaydetmiştir.Hassas tarım, sürdürülebilir tarıma uygun bir yaklaşımolarak kabul edilmektedir (Liu ve ark., 2003). Hassastarım uygulamaları gelişmeye devam ederken, hassastarımda gelecekteki eğilimler konusunda da tartışmalarsürmektedir (McBratney ve ark., 2005). Hassas tarımuygulamaları bitkisel üretimin yanı sıra hayvansalüretimde de kullanılmaktadır. Hassas hayvancılıksistemlerinden biri olan hassas süt sığırcılığı, genişanlamda, hem ekonomik hem de ekolojik açılardansürdürülebilir süt üretimine bir yaklaşım olaraktanımlanabilir. Çevre, hayvan ve tüketicinin yüksekdüzeyde korunması yanı sıra yüksek düzey kalitestandartları böyle bir sistemin özellikleridir (Doluschitz,2003). Hassas süt sığırcılığı kavramı; sürü yönetimi,gübre manejmanı, yemlik bitkisel üretim gibifaaliyetleri kapsamakla birlikte bu çalışmada hassassürü yönetim uygulamaları üzerinde durulmuştur.Süt Sığırcılığında Hassas Sürü YönetimUygulamalarıSüt sığırcılığı sektöründeki eğilim, sürülerin büyümesi,verimin artması, süt pazarındaki rekabetin kızışması veişgücü maliyetlerinin giderek artması yönündedir.Sektörü ilgilendiren bir diğer gelişme de tüketici* Bu makalenin hazırlanmasında Başat Tömek’in Yüksek Lisans tezinden kısmen yararlanılmıştır.# Bu çalışma, TKB Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde düzenlenen TAYEK 2007 Yılı Hayvancılık Grubu Bilgi AlışverişToplantısında sunulmuş olup bazı bölümleri revize edilmiştir. 50

52Süt Sığırcılığında Hassas Sürü Yönetim UygulamalarıŞekil 1. Bilgisayar destekli süt sığırcılığı (Doluschitz, 2003)Şekil 2. Radyo frekansı tanıma sistemlerinin temel ilkesi (AIM, 2000)Hayvansal Üretim 51(2), 2010

Uzmay ve ark.53• Boyun veya ayağa geçirilen kayış üzerine takılan tip,• Kulak numarası formunda kulağa takılan tip,• Bir cam veya seramik koruyucu içinde retikulumayerleştirilen kapsül şeklinde tip,• Deri altına enjekte edilen implante tip.Söz konusu elektronik tanıma künye tipleri Şekil 3 ve4’de görülmektedir.Sağım Sistemine Entegre Otomatik Süt ÖlçümSistemleriSağım sistemlerine entegre otomatik süt ölçümsistemleri ile ineklerin süt verimi, sağım zamanı, sağımsüresi, süt akış hızı, sütün elektrik iletkenliği vesıcaklığına ilişkin veriler ölçülerek doğrudan bilgisayarortamına kaydedilmektedir. Elektronik süt ölçümsistemlerinin süt sığırcılığı alanında uygulamayaaktarılmış hassas teknoloji uygulamaları arasındaönemli bir yeri vardır (Ordolff, 2001). GünümüzdeUluslararası Hayvan Kayıt Komitesi (ICAR) tarafındanonaylı, değişik firmalara ait yaklaşık 65 otomatik sütölçüm cihazı bulunmaktadır (ICAR, 2010). Bucihazlardan bazıları sadece süt miktarını ölçerken,bazıları aşağıda da belirtildiği gibi sağım ve sağılansütle ilgili çok daha kapsamlı ölçümlergerçekleştirebilmektedir.Şekil 3. Bir kayış ile boyun veya ayağa takılan tipte elektronik tanıma künyesi (WestfaliaSurge, 2003).Hayvansal Üretim 51(2), 2010

54Süt Sığırcılığında Hassas Sürü Yönetim UygulamalarıOtomatik süt verimi ölçüm ve kayıt sisteminin başlıcaavantajları aşağıda sıralanmıştır:• Süt verimi ölçüm ve kayıt işinde işgücünden önemlitasarruf sağlamaktadır.• Bu işin insan eliyle yapılmasına göre hata payı çokdaha düşüktür.• Süt verimi her sağımda ölçüldüğünden hayvanlarınverim düzeyi sürekli izlenebilmektedir. Süt verimdenetim programlarında normal uygulama sütveriminin aylık aralıklarla ölçülüp kaydedilmesidir.• Günlük süt verim bilgileri dikkate alınarak rasyonlarçok daha hassas biçimde ayarlanabilmektedir.• Süt verimindeki ani azalmalar anında saptanarakhayvanın normal fizyolojik durumunda bir değişim(hastalık veya kızgınlık) belirtisi olarakdeğerlendirmeye alınmaktadır.• Süt miktarı yanı sıra sağım süresi de otomatik olarakkaydedildiğinden ineklerin süt akış hızı da (ortalama,en yüksek ve en düşük akış hızı değerleri)belirlenebilmektedir. Sağım sürelerine göre hayvanlargruplandırılarak, özellikle gruplar halinde giriş çıkışolan sağımhanelerde (örneğin balık kılçığı tipi)toplam sağım süresini kısaltma olanağı doğmaktadır.Diğer yandan süt akış hızına göre inekler arasındaayıklama yapmak mümkün olmaktadır.• Sağım sırasında ölçülen bir diğer ölçüt olan sütsıcaklığı da hayvanlarda normal fizyolojik durumdansapmaları belirlemede kullanılmaktadır.• Sağım sırasında sütün elektrik iletkenliği deölçülebilmektedir. Elektrik iletkenlik ölçümüsubklinik mastitislerin teşhisinde kullanılan dolaylı biryöntemdir. Mastitis vakalarında iyonkonsantrasyonundaki değişime bağlı olarak sütünelektrik iletkenliği artmaktadır. Enfekte memedokusunda süt salgı hücrelerinin arası açılmakta, bunabağlı olarak kan plazma maddeleri alveol boşluğunasızmaktadır (Kleinschroth ve ark., 1994). Potasyumve laktoz içeriği düşmekte, Na + ve Cl - içeriği iseartmaktadır. Sütün elektrik iletkenliği sağımekipmanına yerleştirilen ölçüm sistemleri ile otomatikolarak ölçülebilmektedir. Elektrik iletkenlik ölçümügenelde inekten sağılan toplam sütte gerçekleşmeklebirlikte çeyrek bazında ölçüm yapabilen sistemler debulunmaktadır (Nielen ve ark., 1992). Aynı ineğinenfekte olan ve enfekte olmayan çeyreklerinin elektrikiletkenlik değerlerinin karşılaştırılması daha güvenilirtanı sağlamaktadır (Hamann ve Zecconi, 1998). Birinekte sütün iletkenlik değerindeki yükselme ve sütverimindeki düşüş birlikte mastitisin tanısı içinotomatik tanı kriteri olarak kullanılmaktadır (Maatjeve ark., 1997).Otomatik Hayvan Tartım SistemiBir hayvanın ağırlığı, hayvanın sağlık durumu ve değerihakkında önemli bir göstergedir. Ancak fazla işgücügerektirmesi ve uygun tartım ekipmanı olmayışı gibinedenlerle çok az sayıda yetiştirici hayvanlarını düzenliaralıklarla tartmaktadır (Frost ve ark., 1997).Önceleri araştırma çiftlikleri için kurulan elektroniktanıma sistemi ile entegre otomatik kantarlar, bugünçeşitli firmalar tarafından ticari amaçla üretilmektedir(Spahr, 1989). Bir platforma bağlı elektronik ağırlıkalgılayıcılarından (load cell) oluşan kantar, sağımhaneçıkışında oluşturulan bir geçiş koridorunayerleştirilmektedir (Şekil 5). İneklerin platformüzerinden geçişleri sırasında ölçüm gerçekleşmekte veölçüm bilgileri kablo bağlantısı ile bilgisayar üzerindekisürü yönetim yazılımına kaydedilmektedir.Şekil 5. Serbest geçişli otomatik kantar(WestfaliaSurge)Hayvanlar serbest geçiş sırasında tartıldıkları için tek birotomatik tartım sonucu elle tartım kadar güvenilirolmamaktadır. Ancak haftalık ortalama değer dikkatealındığında otomatik tartım sisteminde tartılan hayvanınhaftalık ağırlık ortalamasının, haftalık üç kez elletartımdan elde edilen sonuca eşit olduğubildirilmektedir. Serbest geçişli otomatik tartımsistemlerinde, sağmal sürünün yaklaşık % 90’ındahaftalık ortalama tartım değerleri elde edilebilmektedir(Frost ve ark., 1997).Hayvansal Üretim 51(2), 2010

Uzmay ve ark.55Otomatik tartım sistemlerinden elde edilen haftalık canlıağırlık değerleri ile özellikle otomatik yemlemesistemlerinde hayvanın tüketeceği günlük yem miktarıdaha hassas biçimde hesaplanabilmektedir. Diğeryandan haftalık ağırlık değeri ortalamasındaki anideğişimler hayvanın normal fizyolojik durumundaoluşan sapmanın bir göstergesi olarak hastalıkteşhisinde önemli bir göstergedir.Aktivite Ölçüm SistemleriHayvanlarda aktivitenin otomatik olarak ölçümüöncelikle kızgınlık belirlenmesi amacıylakullanılmaktadır. Gözleme dayalı olarak kızgınlıkbelirlenmesindeki etkinlik birçok işletmede % 50’ninaltındadır ve tohumlamaların %5 ile 30’u kızgınolmayan ineklerde uygulanmaktadır. Kızgınlıkdöneminde hayvanlarda hareketlilik artmaktadır. Bellibir zaman dilimindeki hareket sayısında önemli düzeydedeğişim yetiştirici için önemli bir kızgınlık belirtisidir.Bu belirtiden kızgınlık tanısında yararlanmak amacıylapedometre olarak bilinen otomatik hareket sayıcıelektronik cihazlar geliştirilmiştir. Bu cihazlar temeldehayvanın ani hareketlerinde kapanan bir elektrikdevresiyle aktivite sayımı yapan elektronik sayaçlardır.Pedometreler hayvanın boynuna veya ayağına geçirilenbir tasmaya takılmaktadır (Şekil 3). Pedometrelerelektronik tanıma künyesine entegre olabilmektedir.Pedometrelerle kızgınlık döneminde bulunan ineklerin%70-80’ini saptamak olanaklıdır (Kastelic, 2001).Genel olarak hayvanın boynunda kaydedilen hareketsayımları, ön ayakta kaydedilenlere göre daha fazlayanlış pozitif tanısına (kızgınlık göstermeyenhayvanların sistem tarafından kızgın olarak bildirilmesi)yol açmaktadır (Frost ve ark., 1997).Diğer yandan hayvanlarda ani hareketlilik değişimikızgınlık yanı sıra sağlık sorunu tanısı amacıyla dakullanılabilen bir kriterdir.Otomatik yoğun yem üniteleriBarınak içine yerleştirilen, bilgisayarlı sürü yönetimsistemine bağlı otomatik yemleme istasyonlarıylahayvanlar bireysel düzeyde yemlenebilmektedir.Otomatik yoğun yem üniteleri otomatik tanıma sistemiile birleşik çalışmakta ve bir bilgisayara yüklüyazılımlar tarafından kontrol edilmektedir. Yazılım,kullanıcının tanımladığı kriterler doğrultusundahayvanların günlük yoğun yem tüketim düzeyiniayarlamakta, bir öğünde verilecek miktarı ve öğünfrekansını (sıklığını) kontrol etmekte ve ayrıca herhayvan için belirlenen günlük toplam miktardantüketilmeyen miktarı saptamaktadır (Schmidt ve ark.,1988; Spahr, 1989; WestfaliaSurge, 2003). Hayvanbaşına günlük yoğun yem tüketim düzeyi 8-10 kgarasında olmak şartıyla, genelde 20-25 hayvan başınabir yemleme ünitesi hesaplanmaktadır (Spahr, 1989).Otomatik yemleme sistemleri ile farklı yemlerinbirbirinden bağımsız olarak dağıtımı da olanaklıdır.Otomatik yemleme sistemi elektronik süt ölçüm vehayvan tartım sistemi ile entegre edildiğinde, verimegöre yemleme daha hassas programlanabilmektedir. Budurumda yoğun yemin dengeli verilme düzeyi dahadoğru belirlenebilmekte ve böylelikle vücut ağırlığı sütüretim dönemi boyunca korunabilmekte, yemle alınanenerjinin süt üretiminde kullanım etkinliği en üstdüzeyde gerçekleşmektedir (Van Asseldonk ve ark.,1998).Bilgisayarlı otomatik yemlemede, yazılım, hayvanıntüketeceği günlük yem miktarını; süt verimi, laktasyondönemi, canlı ağırlık, vücut kondisyon puanı vekurudaki ineklerde buzağılama öncesi gün (laktasyonahazırlık beslemesi uygulanması durumunda) gibiölçütleri dikkate almak suretiyle otomatik olarakhesaplamaktadır. Ayrıca yazılım üzerinden yemdağıtımı ile ilgili aşağıdaki ayarlamalaryapılabilmektedir:• Günlük öğün sayısı (günlük toplam hakedişmiktarının kaç eşit öğüne bölüneceği)• Bir günün kaç eşit öğün aralığına bölüneceği• Bir öğün aralığında verilecek maksimum yem miktarı• Yemliklerin belirlenen saatlerde açılıp kapanmasıBu sistemlerde her hayvan için günlük hakediş miktarı,günlük tüketilen miktar ve günlük kalan miktar gibiölçümler de kaydedilmektedir. Günlük artan miktarınyüksek oranda oluşu hayvanda fizyolojik bir değişim(hastalık, kızgınlık) belirtisi olarakdeğerlendirilmektedir.Elektronik Kantarlı Kaba-Yoğun Yem Karıştırıcıve DağıtıcılarıElektronik kantarlı kaba-yoğun yem karıştırma vedağıtma vagonları, belli büyüklükte gruplamanınolanaklı olduğu büyük işletmelerde (örneğin 150 başınüzerinde sağmal ineğe sahip işletmeler) yemlemeninetkin ve hassas biçimde yapılmasını sağlamaktadır(Spahr, 1989). Bu vagonlar üzerinden yoğun ve kabayem ögeleri karışım halinde birlikte verilmektedir. Butür yemleme, "toplam karışık rasyon (TMR=total mixedration)" uygulaması olarak bilinmektedir. İşletmedebenzer fizyolojik durumdaki hayvanlar (cinsiyet, canlıHayvansal Üretim 51(2), 2010

56Süt Sığırcılığında Hassas Sürü Yönetim Uygulamalarıağırlık, süt verimi, gebelik vb.) ortak gruplarda birarayagetirilerek her gruba gereksinimleri doğrultusunda ayrıbir rasyon hazırlanmaktadır. Vagonun bağlı olduğuelektronik kantar sistemi rasyonu oluşturan yemögelerinin hassas biçimde karışıma girmesinisağlamaktadır. Yine kantar sayesinde her grup içinöngörülen toplam karışım miktarı hassas biçimde ilgiligrubun önüne dökülmektedir. Kapasiteleri 5 m 3 ’den 30m 3 ’e kadar değişen farklı tipte karıştırma dağıtmavagonları üretilmektedir. Bu vagonlarla, kapasiteyebağlı olarak 1750 kg ile 10500 kg arası kaba-kesif yemkarışımının (yaklaşık 350 kg/m 3 ) dağıtımı olanaklıdır.Ultrasonografik GörüntülemeBir sürüdeki tüm ineklerin doğumdan sonra 7. haftadanbaşlayarak en geç 100 gün içinde tohumlanması vegebelik tanısının olabildiğince erken dönemde veyanılgısız olarak konulması düzenli üreme bakımındanson derece önemlidir. İneklerde erken dönem gebelikteşhisinde kullanılan en yeni ve güvenilir teknikultrasonografik görüntülemedir. Veteriner hekimlikalanında yaygın olarak kullanılan gerçek zamanlı (realtime)ultrason; ineklerde erken gebelik tanısı,embriyonik ölümlerin belirlenmesi ve üremesorunlarının ortaya konmasında güvenilir olması,kolaylıkla uygulanabilmesi ve çabuk sonuç vermesinedeniyle geniş bir kullanım alanı bulmaktadır.Ultrasonografik görüntüleme ile gebeliğin 17. günündenitibaren gebelik teşhisi mümkün olmakla birlikte enyanılgısız saptama 30. günden itibaren olanaklıdır(Erdem, 2006).İşletme koşullarında kullanıma uygun portatif veterinerultrasonografi cihazları geliştirilmiştir (Şekil 6).İneklerde ultrasonografik görüntülemeyle gebelik tanısı5-7.5 MHz dalga boyunda ses dalgaları yayan bir rektalprob (başlık) ile rektuma girilmek suretiylegerçekleştirilmektedir. Ultrasonografik görüntülemeyleüreme sistemindeki çeşitli değişimlerin (olgun bir graaffollikülün, corpus luteumun veya yumurtalık kistlerinin)tanısı da olanaklıdır (Fricke, 2002).Sürü Yönetim Yazılımları ve İnternet AğıBilgisayarlı sürü yönetim sistemlerinde hayvanlarlailgili veri toplayan tüm donanımlar (elektronik hayvantanıma, hareketlilik ölçümü, sütölçer, hayvan tartımı,yoğun yem yemleme sistemleri gibi) bir uzman yazılımabağlıdır. Böylece gerçek zamanlı veri alışverişiyapılmaktadır. Sağımhane veya diğer otomatik algılamaünitelerinde yapılan ölçümlere ilişkin tüm değerler (sütverimi, sağım süresi, süt akış hızı, süt sıcaklığı, sütünelektrik iletkenliği, aktivite, canlı ağırlık, yem tüketimivb.) yazılıma aktarılmakta ve yazılım tarafından ilgilihayvanların bireysel kayıtlarına geçirilmektedir(Tömek, 2007).Sürü yönetim yazılımı, sistem tarafından otomatikolarak ölçülen bilgilerin yanı sıra, her bireyle ilgilikullanıcı tarafından girilen bilgileri de veri tabanındasaklamaktadır. Bunların başlıcaları bireyin kimlikbilgileri, soykütüğü bilgileri, tohumlama, buzağılama vekuruya çıkarmaya ilişkin bilgiler, gebelik kontrolü vesağlık kontrol sonuçları, teşhis edilen hastalıklar veuygulanan tedavilere ilişkin bilgilerdir. Diğer yandanişletme bilgisayarı üzerinden yetiştirici birliği, süt verimve kalite kontrol organizasyonu, yapay tohumlamaorganizasyonu, genetik değerlendirme merkezi, tarımbakanlığı, süt işleme tesisi gibi ilgili birçok kuruluşlainternet ağı üzerinden bağlantı kurulabilmekte ve veritabanları arasında kapsamlı bilgi alışverişigerçekleştirilebilmektedir (Bergfeld, 2006; Tömek,2007).Şekil 6. Veteriner Ultrasonografi cihazı ve rektal başlığı(Eickemeyer Magic-2000).Sürü yönetim yazılımları üzerinden, kayıtlı hayvanlarailişkin her türlü bilgi; pencere, çizelge ve grafik gibiçeşitli formlarda görüntülenebilmektedir. Örneğinbireyin o andaki durumuna ilişkin bilgiler (statüsü,grubu, laktasyon sırası, güncel süt verimi, sonbuzağılama tarihi, son tohumlama tarihi, beklenenHayvansal Üretim 51(2), 2010

Uzmay ve ark.57buzağılama tarihi vb.), bireyin soykütüğü bilgileri,yavrularına ilişkin bilgiler ayrıntılı biçimdeizlenebilmektedir. Güncel veya geçmiş laktasyonlarınaait çeşitli özelliklere (süt verimi, yem tüketimi,hareketlilik, sütün elektrik iletkenliği, canlı ağırlık vb.)ilişkin veriler sütun veya eğri formunda grafikleryardımıyla görüntülenmektedir.Sürü yönetimi amaçlı yazılımlar, sürü yönetimineyönelik izleme ve karar desteği sağlayan çok sayıdaolanak içermektedir. Günümüzde sağım sistemi üreticisibüyük firmalar ve tarımsal yazılım firmaları tarafındanpiyasaya sunulmuş çok sayıda yazılım bulunmaktadır.Bunlardan bazıları (DeLaval firmasına ait ALPRO, SAEAfikim firmasına ait AfiFarm, WestfaliaSurge firmasınaait DairyPlan 21) Türkiye’de de giderek yaygın biçimdekullanılmaya başlanmıştır. İlgili yazılımların tanıtım vekullanım kitapçıkları incelenerek bu yazılımlarınsunduğu olanaklar hakkında geniş bilgi edinilebilir(WestfaliaSurge, 2003; DeLaval, 2006; SAE Afikim,2006). Sürü yönetim yazılımlarının sunduğu olanaklaraşağıda ana başlıklar halinde sıralanmıştır (Tömek,2007):• Ayrıntılı sürü envanteri listeleri oluşturma (gereksürü, gerekse sürüdeki belirli gruplar için),• Zamana bağlı olarak envanterdeki değişimi ortayakoyma,• Sürünün verim düzeyi (süt ve döl verimi) ve verimdüzeyinde zamana bağlı değişime ilişkin analizleryapma,• Normal durumundan sapma gösteren hayvanların, busapmaya neden olacak sebepler (kızgınlık, hastalık)bakımından irdelenerek kullanıcıya bildirilmesi,• Kullanıcı tarafından sürüdeki hayvanlara ait istenenbilgilerin, istenen formda dökümünü sağlayan esnekraporlama fonksiyonu,• Üreme ve sağlıkla ilgili izlenecek günlük işleri (hiçkızgınlık göstermeyenlerin kontrolü, gebelik kontrolü,kuruya çıkarılacak hayvanlar, doğumu yaklaşanlarınizlenmesi, doğum sonrası dönem jinekolojik kontrol)kullanıcıya bildirme,• Sürü yönetim sistemine bağlı otomasyona dayalı tümdonanımların (sağım, süt ölçüm, aktivite ölçüm,otomatik tartım, otomatik yemleme sistemleri gibi)çalışmasının denetimi.Hassas sürü yönetim uygulamaları alanında geliştirilmeaşamasında olan otomasyon uygulamaları ise şunlardır(Tömek, 2007):• Sütün bileşimi (yağ, protein, laktoz, kuru maddedüzeyi), somatik hücre sayısı, üre, hormon (özellikleprogesteron), keton cisimcikleri (ß-hidroksibutirat,aseton) ve bakteri içeriğinin sağım sırasında otomatikölçümü• Hayvanlarda geviş getirme aktivitesinin otomatiksaptanması• Hayvanlarda ayak sorunlarının otomatik tanısı• Görüntü analizi tekniğiyle hayvanlarda otomatikvücut kondisyon puanlamasıSonuçHassas süt sığırcılığı uygulamalarının hedefleri genelolarak şu şekilde özetlenebilir (Bergfeld, 2006; Bewley,2008):• Yetiştiricinin fiziksel ve psikolojik yükününazaltılması,• İşletmenin başarı düzeyinin artırılması, riskinazaltılması,• İşletme kaynaklarının en etkin şekilde kullanımı,• Girdi faktörlerinin hayvanların gereksinimlerine enüst düzeyde uyumunun sağlanması,• Sürü yönetim işlerinde ve hastalıkların erkentanısında insana destek sağlanması,• Erken teşhis ve önlemler sayesinde ilaç kullanımınınen aza indirilmesi,• Hayvanların bireysel potansiyelinden en yüksekdüzeyde yararlanılması.Büyük işletmelerde çağdaş teknik çözümlerdenyararlanmadan genetik potansiyelin tam olarakdeğerlendirilerek karlılığın garanti altına alınmasıolanaklı görülmemektedir.İleri teknolojilerin sürü yönetimi alanındakullanılmasıyla gerçekleştirilebilecek olan hassas sütsığırcılığı uygulamaları, yetiştiriciye, hayvana vetüketiciye yararlar sağlamaktadır. Ancak busistemlerden istenen yararın elde edilebilmesi yalnızcaetkin kullanımları ile mümkündür. Hayvanlarla ilgilibirçok konuda elde edilen büyük miktarlardaki veriler,sürü yönetimiyle ve bireysel olarak hayvanlarla ilgilialınacak kararlarda sürekli olarak kullanılmadıkça,yoğun veri akışının sağlayacağı bir avantajolmayacaktır. Diğer yandan bu sistemlerden etkinşekilde yararlanmak için kullanıcıların donanım veyazılımı etkin şekilde kullanabilmeleri gerekmektedir.Hayvansal Üretim 51(2), 2010

58Süt Sığırcılığında Hassas Sürü Yönetim UygulamalarıKaynaklarAIM, 2000. Draft paper on the characteristics of RFIDsystems.The Association of the AutomaticIdentification and Data Capture Industry.http://www.aim-ned.nl/Frequenties.pdf (Erişim:07/2010).Artmann, R. 1999. Electronic identification systems:state of the art and their further development.Comput. Electron. Agric. 24: 5-26.Bergfeld, U. 2006. Precision Dairy Farming – einSchlagwort oder Basis zukunftsfähigerMilchproduktion? http://www.smul.sachsen.de/de/wu/Landwirtschaft/lfl/inhalt/download/Vortrag_BLS_Fachtag_6_12_2006.pdf (Erişim: 03/2007).Bewley, J. 2008. Precision dairy farming: What is it andwhen does it pay? Proc. Kentucky DairyConference, pp. 14-18.DeLaval, 2006. Alpro herd management.http://www.delaval.com/Products/Milking/HerdManagement/ALPRO/default.htm (Erişim: 11/2006).Doluschitz, R. 2003. Precision agriculture–Applications,economic considerations, experiences andperspectives. EFITA 2003 Conference, 5-9 July2003, Debrecen, Hungary. p. 541-546.Eradus, W.J., Jansen, M.B. 1999. Animal identificationand monitoring. Comput. Electron. Agric. 24: 91-98.Erdem, H. 2006. İneklerde ultrasonografik muayene ilegebelik tanısı. İneklerde Reprodüktif UltrasonografiKursu, 3-7 Nisan, Selçuk Üniv. Vet. Fak., Konya.Friecke, P.M. 2002. Scanning the future-Ultrasonography as a reproductive management toolfor dairy cattle. J. Dairy Sci. 85: 1918-1926.Frost, A.R., Schofield, C.P., Beaulah, S.A., Mottram,T.T., Lines, J.A., Wathes, C.M. 1997. A review oflivestock monitoring and the need for integratedsystems. Comput. Electron. Agric.17: 139-159.Hamann, J., Zecconi, A. 1998. Evaluation of theelectrical conductivity of milk as a mastitisindicator. Bull. Int. Dairy Fed. No. 334.Hogeveen, H., Noordhuizen-Stassen, E.N.,Schreinemakers, J.F., Brand, A. 1991. Developmentof an integrated knowledge-based system formanagement support on dairy farms. J. Dairy Sci.74: 4377-4384.ICAR, 2010. ICAR Approvals. Recording devices, listof approved milkmeters (cow).http://www.icar.org/pages/Sub_Committees/sc_recording_devices_approved_milkmeters.htm (Erişim:07/2010)Kampers, F.W.H., Rossing, W., Eradus, W.J. 1999. TheISO standard for radiofrequency identification ofanimals. Comput. Electron. Agric. 24: 27-43.Kastelic, J.P. 2001. Computerized heat detection.Advances in Dairy Technology 13: 393-402.Kaya, İ., Uzmay, C., Kaya, A. 1994. Süt sığırcılığındabilgisayara dayalı sürü yönetimi. Tarımda BilgisayarUygulamaları Sempozyumu, 5-7 Ekim 1994, İzmir.S.156-161.Kleinschroth, E., Rabold, K., Deneke, J. 1994. Mastitis-Euterkrankheiten erkennen, vorbeugen undbehandeln. Top Agrar Extra. Neuauflage.Landwirtschaftsverlag GmbH, Münster.Liu, J., Sun, S., Ninomiya, S., Cai, H. 2003. Threeprecision agriculture patterns based on technologyand resources in China. EFITA 2003 Conference, 5-9 July 2003, Debrecen, Hungary. p. 552-558.Maatje, K., de Mol, R.M., Rossing, W. 1997. Cowstatus monitoring (health and oestrus) usingdetection sensors. Comput. Electron. Agric. 16: 245-254.McBratney, A., Whelan, B., Ancev, T., Bouma, J. 2005.Future directions of precision agriculture. PrecisionAgriculture 6: 7-23.Nielen, M., Deluyker, H., Schukken, Y.H., Brand, A.1992. Electrical conductivity of milk: measurement,modifiers, and meta analysis of mastitis detectionperformance. J. Dairy Sci. 75: 606-614.Ordolff, D. 2001. Introduction of electronics intomilking technology. Comput. Electron. Agric. 30:125-149.Rossing, W. 1999. Animal identification and history.Comput. Electron. Agric. 24: 1-4.SAE Afikim, 2006. AfiFarm TM herd managementsoftware. http://www.afimilk.com/SiteFiles/1/83/1053.asp (Erişim: 09/2006).Schmidt, G.H., Van Vleck, L.D., Hutjens, M.F. 1988.Principles of dairy science. 2nd ed. Prentice Hall,Englewood Cliffs, New Jersey.Spahr, S.L. 1989. New Techniques in the mechanizationand automation of cattle production systems.Chapter 3 in New Techniques in Cattle Production.C.J.C. Phillips, ed. Butterworths, England.Tomaszewski, M.A. 1993. Record-keeping systems andcontrol of data flow and information retrieval tomanage large high producing herds. J. Dairy Sci. 76:3188-3194.Tömek, B. 2007. Süt sığırcılığında sürü yönetimialanında kullanılan çağdaş teknoloji uygulamalarıüzerine bir değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi, EgeÜniv. Fen Bil. Enst. Bornova-İzmir.Van Asseldonk, M.A.P.M, Huirne, R.B.M., Dijkhuizen,A.A., Tomaszewski, M.A., Harbers, A.G.F. 1998.Effects of information technology on dairy farms inthe Netherlands: an empirical analysis of milkproduction records. J. Dairy Sci. 81: 2752-2759.WestfaliaSurge, 2003. Effektives Herdenmanagementmit dem Dairy Management System 21. 9997-0958-000 / S+L: D+D / D: Stu / 12.03.Hayvansal Üretim 51(2), 2010