Pardus 2009 Özel Sayısı - Tilkinin Dilinden - WordPress.com

sayı 16 - ağustos 2009özgürlükiçin.com e-dergiidenti.caBir özgür ağ servisiFrescobaldiKDE4’te bir müzisyenYenilenen YüzüyleXfceRöportaj: Onur KÜÇÜK“Pardus 2009’u dahaçıkmadan kurdum.”Pardus 2009 Özel Sayısı

içindekiler04-11.12.13-18.19-21.22-27.28-30.31-33.34-3940-44.45-47.48-49.50-51.52-53.54-55.56-58.59-61.62-65.66-67.68-76.77-79.80.HaberlerFelsefi Açısından Özgür Yazılım LisanslarıIdenti.ca: Bir Özgür Ağ ServisiWindows’ta Kurulum CD’si YazmakPardus Nasıl Kurulur?Pardus 2009’da İlk AyarlarPardus 2009’u Güncel TutunKDE4’te Masaüstü AyarlarıPardus 2009 KDE4 YenilikleriKDE4’te Görünüm AyarlarıSimge Setinizi DeğiştirebilirsinizEtkileşimli Resim KırpmaÖzel Karakterleri KullanmakResimlere Özgürlük: GwenviewInkscape Dersleri – 3Ave Caesar,Morituri te salutant!Yenilenen Yüzüyle XfceKDE4’te Bir Müzisyen: FrescobaldiRöportaj: Onur KÜÇÜKBir Bestecinin Eser YolculuğuSon SayfakünyeBu sayının editörü:Coşkun AKTAŞBu sayıda katkıda bulunanlar:Abdurrahman Olğaç, Ahmet Hiçyılmaz,Akın Ömeroğlu, Ali Erkan İmrek,Ali Işıngör, Aydın Gündüz,Deniz Ege Tunçay, Eyüp Ercan Kuru,Ersan Sülün, Fahri Dönmez,Gizem Belen, Gökmen Görgen,Gözde Orgun, Hakan Hamurcu,Kubilay Kocabalkan, Ömer Taban,Server Acim, Sezai YeniayTasarım:artistanbul(Pınar Eskikan ve Deniz Ege Tunçay)Özgürlükİçin e-dergisi,Creative Commons(by-nc-sa) 3.0 ile lisanslanmıştır.Pardus ismi ve logosu,TÜBİTAK UEKAE’nin tescilli markasıdırBu yayın, Özgürlükİçin topluluğu tarafındanhazırlanmaktadır.02

haberlerIntel ve Nokia’dan İşbirliğiIntel ve Nokia, Intel mimarisiyleyeniden temellendirilen bilgisayar veanakart cihazlarını geliştirmek içingerçekleştirdikleri uzun vadeli bir ortaklığıduyurdu. Anlaşma kısa vadede Linuxtabanlı Moblin ve Maemo arasındaişbirliğini, bununla birlikte Intel’eNokia’nın HSPA/3G modem IP lisansınısağlamasını içeriyor.Uzun vadede piyasadaki en büyük yarıiletken şirketiyle, en büyük taşınabilir cihazüreticisi arasındaki birleşmeyle “Linuxtabalı yeni bir mobil platformda güçlübilgisayarların performansıyla yüksekbant genişliği mobil iletişim ve geniş bantİnternet bağlantısının” bir araya getirilmesiöngörülüyor.Ortaklar ek olarak yeni mobil platformda“bugünün akıllı telefonları, dizüstübilgisayarları ve netbookları dışında,yenilikçi donanım, yazılım çeşitliliği vemobil İnternet servislerinin gelişimininsağlanacağını” ifade ediyorlar.Bu ortaklaşa geliştirilen geleceğincihazlarının kullanıcı dostu paketlenebilirform faktörü içereceği söyleniyor.Şirketler bugün piyasadaki ürünler vehizmetler için tasarım, materyal vegörüntüleme boyutunda yeni fikirlerüretip geliştirecekler. Diğer bir deyişleMicrosoft, Google, Apple, RIM gibidiğer mobil güçlere karşı piyasada yerinigüçlendirmeyi ve ilerlemeyi hedefliyorlar.Ortaklığın duyurulduğu basın toplantısındaNokia Mobil Telefonlar bölümü BaşkanıKai OISTAMO, şirketlere şu sözlerlebir Linux yolu önerdiğini belirtti: “Linuxşüphesiz mobil cihazlarla bilgisayarlarıbir araya getiren cesur bir dünya ve ikişirketin de bu alanda güçlü yeteneklerivar. Bizim için Linux alanında böylekoordine bir işbirliği yapmamız çokdoğal.”Nokia ve Intel, Linux İçin Birleşiyorİnternet aygıtlarını hedefleyen ikibüyük Linux projesi (Intel’in arkaçıktığı Moblin ve Nokia’nın sponsorolduğu Maemo) arasındaki işbirliği,Linux dünyası için müthiş bir haber. Buplatformların karşılıklı işbirliğiyle ve ceptelefonlarına aktarılmasıyla Apple, RIMve Microsoft Windows Mobile akıllıtelefon alternatiflerine karşı Linux tabanlıGoogle Android, LiMo Vakfı platformu vePalm’ın WebOS’u ile özgür yazılımlarınbu pazardaki rekabet gücüne müthiş birkatkıda bulunabilir.Ortaklık, geçen ay Moblin ve Maemotopluluklarının duyurduğu “oFono” ceptelefonunda gelişmeyi hedefleyen açıkkaynak projesi üzerindeki işbirliğiyletomurcuklanmaya başlamıştı. oFono, açıkkaynaklı Linux tabanlı yüksek seviye D-BusAPI karşılıklı bağlantısıyla GSM/UMTSuygulamalarını geliştirmeyi hedefleyen birplatform.Şimdi Intel ve Nokia, Moblin veMaemo’da kullanılabilecek oFono vediğer bazı Moblin ve Maemo’daki temelteknolojileri katılımcılarıyla geliştirmeyiplanlayan açık kaynak projelerininbir listesini çıkarıyor. Burada amacınonların mobil platformlar için geliştirdiğiLinux tabanlı teknolojilerin dağıtılmasınısağlamak olduğu söyleniyor.Ortaklar açık kaynaklı “oFono, ConnMan,Mozilla, X.Org, BlueZ, D-Bus, TrackerGstreamer ve PulseAudio” projelerininseçimi ve geliştirilmesi için yatırımkoordinasyonunu planlıyor. Her iki firma,açık kaynak geliştirme modelinin eniyi uygulamalarına sağladıkları gelişimdesteğinin devam edeceğini de belirtiyor.Nokia, Symbian’ı Yavaş Yavaş BırakabilirNokia yakında Linux tabanlı Maemo’luN900’ü duyurmayı planlıyor. Basıntoplantısında Kai OISTAMO: “Buduyurunun bazı ARM ortaklarına uzunvadeli hiçbir etkisi olmayacak ve ARMNokia’nın geleceğinde önemli bir parçaolmaya devam edecek.” dedi. Ancak“bazı” ifadesi birkaç ARM tedarikçisinikapı dışı edebilir. Nokia Linux tabanlıtablet işiyle ürün portföyünü, SymbianOS ile çalışan ARM tabanlı telefonlarada genişletiyor. Mevcut pek çok telefonmodeli, Intel’in Moorestown ya da Atommobil işlemcileri için uygun gözükmüyor.Ortaklık haberine ilaveten, Nokia MIDve akıllı telefon aygıtları için Linux ile yolalıyor. Görünüşe göre Nokia, geleceğinakıllı telefonları çalışmaları için, açıkkaynaklı Symbian ile yollarını yavaşçaayıracak gözükürken (sadece düşüknitelikteki özellikteki akıllı telefonlarda yoladevam edilecek), ağırlıklı olarak Linuxüzerinde odaklanacak.Moblin tahmin edileceği gibi yükseltilmişsesli telefon yeteneklerini destekleyecek.Maemo5’in alfa sürümünde sesli konuşmadesteklenmiyor, gelecek sürümdebu atılımın iyi bir şekilde yapılmasıbekleniyor. Moblin, Linux Vakfı tarafındanresmen destekleniyor. Moblin mevcutyapısıyla her ne kadar “patronsuz”gibi gözükse de, Intel açıkça Moblin’inarkasındaki temel oyuncu olmaya devamediyor.Kaynak: LinuxDevices09

haberler64 Bit Pardus GeliyorPardus 2009 ve Pardus Kurumsal2 sürümlerinin heyecanı bir yana,Çanakkale 18 Mart Üniversitesi’ndengelen bir haber hepimizi mutlu etti. ÇOMÜBilgisayar Mühendisliği Bölümü ÖğretimGörevlisi Necdet YÜCEL’in günlüğündeduyurduğu üzere, üniversitenin öğrencive mezunlarından oluşan bir ekip, 64bitPardus sürümü için düğmeye bastı.Sevgili hocamız Necdet YÜCEL ile kısa birsöyleşi yaptık.Özgürlükİçin: Hocam, cüretimizimazur görün, neden depo imzalamaya da daha basit bir iş değil de,64bit Pardus?Necdet YÜCEL: “64bit Pardus” başlıklıyazımda da bahsetmeye çalışmıştım.Bilgisayar Mühendisliği bölümlerineüniversiteye gelen en başarılı çocuklargeliyor. Çoğunun bilgiden çokyönlendirilmeye ihtiyaçları oluyor. Benelimden geldiği kadar her dönemden birgrup (4-5 kadar) öğrenciyle özel olarakilgilenip onlara kendilerini gerçekleştirmeleriiçin fırsatlar sunmaya, yapabildiğim kadaryol göstermeye çalışıyorum. Bugüne kadarher öğrenciyi kendi başına bir proje üzerineçalışmaya yönlendiriyordum. Bunun takımçalışmasıyla uğraşmama gibi bir kolaylığıvar. Bunun yanı sıra öğrencilerin güçlerinibirleştirememeleri sonucunda en fazla birkişilik iş yapabiliyorlardı.Aradan geçen yıllarla ilgilendiğim öğrencisayısı da arttı. Ben de (yaklaşık) 10bilgisayar mühendisliği öğrencisine tekerteker işler yaptırmak yerine 10 kaplangücünde çalışabilecekleri, “daha zor”bir işi yaptırabilirim diye düşündüm.Mezuniyetlerinden önce benimleçalışan öğrencilerin bir kısmının adlarınıduymuşsunuzdur. Onların yanındadoğrudan camiada adları bilinmeyen amabizi gururlandıran öğrencilerimizin de çokolması, bana bu “daha zor” işin altındankalkabileceğimiz güvenini verdi.Seçeneklerimizden biri bir özgür yazılımprojesine baştan başlamaktı. 10 kişi biryılda bir canlılık yaratabilirdik.İkinci seçeneğimiz ise zaten canlı olan birprojeye destek olmak olabilirdi. Pardus’tageliştirici, testçi, paketçi olarak çalışmış eskiöğrencilerimizin sayısının bu kadar fazlaolması ve Pardus projesine en başındanbu yana yakın durmaya çalışmamız biziPardus’la ilgili bir şey yapalım fikrine itti.Tam zamanlı Pardus çalışanlarının sayısınınbile 2 tane 10 olmadığını hesaba katınca,iyi bir destek olacağımızı düşündükPardus’un i386 dışında bir mimariyeportunu hazırlamak ilk düşüncemiz olduama bu mimari 64bit değil Sparc’tı. Bu fikriöğrencilerime açtığımda neredeyse hepsiağızbirliği etmiş gibi “Sparc da neymiş,64bit olsun” deyince, 64bit’te karar kıldık.Samimi olarak söyleyeyim; başlangıçta buişi nasıl yapacağımız konusunda bir fikrimizyoktu.Benim ekipten şahsen tanıdığım Ekin’edurumu yazdım. Ekin çok sıcak cevapverdi. Erkan Tekman da “birlikte çalışalım,biz de destek olalım” diye yazınca kalktıkGebze’ye gittik. Oradaki görüşmeler decesaret verici geçince “tamam” dedik.Özgürlükİçin: Bu arada bir yolharitanız ya da ayrıntılı takviminizvar mı, Pardus topluluğuylapaylaşabileceğiniz? Malum,topluluğun ilk sorusu hep “nezaman?” oluyor.Necdet YÜCEL: Bu projede çalışacaklarınönemli bir kısmı öğrenci. Çok azı bilgisayarmühendisliğinden bu yıl mezun oldu.Çalışmaya başlamak için okulun açılmasınıbekliyoruz. Aslında hepimiz bir an önceçalışmak için çok heyecanlıyız ama hemonların yaz stajları var hem de yoğungeçen bir yılın ardından hiç dinlenmedençalışmaya devam etmek önümüzdeki yıl içinde iyi olmaz diye düşündüm. Bu sebeplerekimde başlamayı uygun bulduk. Çalışmayabaşladıktan sonra bir ay içinde bir takvimhazırlamış oluruz. Resmi olarak en geçhaziran gibi bir sürüm çıkarırız diyebilirim.Özgürlükİçin: Bu süreçte çalışacakolan öğrenciler kimlerdir?Necdet YÜCEL: Şimdilik bu projedeçalışacağı kesinleşmiş olanlar şöyle:Mehtap TAMTÜRK (ÇOMÜ mezun)Serhat İrem ERSEL (ÇOMÜ mezun)Meltem PARMAKSIZ (ÇOMÜ 4. sınıf)Mete BİLGİN (ÇOMÜ 4. sınıf)Metin AKDERE (ÇOMÜ 4. sınıf)Abdurrahman DUMAN (ÇOMÜ 3. sınıf)Kemal KEFELİ (ÇOMÜ 3. sınıf)Aydan TAŞDEMİR (ÇOMÜ 3. sınıf)Özgürlükİçin: Bu projedenbeklentileriniz nelerdir? Buradayaptığınız çalışmayı ileride TÜBİTAKile ya da üniversiteniz içinde farklıbir boyuta taşımayı planlıyormusunuz?Necdet YÜCEL: Bu projeden en önemlibeklentimiz çok şey öğrenmek. Lisanseğitiminde görmedikleri pek çok şeyiöğrenme ve tecrübe etme fırsatları olacak.Benim ikinci büyük beklentim bölümdeyanan ateşi çok güçlendirmeleri olacak.Alt sınıflar “biz de yapabiliriz”i daha güçlüsöyleyebilecekler. Bu bir öğrenci için çokönemli.Bu çalışmayı okulumuz ve TÜBİTAKarasında bir protokolle resmileştirmek veortaya çıkaracağımız ürünün desteğinivermeye devam etmek istiyoruz. Seneyebelki onlarca geliştirici olabilir ÇOMÜ’den.10

haberlerMozilla Firefox 3.5 Duyuruldu!İndirilme rekorları kıran 3.0 sürümünden sonra MozillaFirefox topluluğu, 30 Haziran 2009 tarihi itibariyle Firefox3.5’i kullanıcıların beğenisine sundu. Daha hızlı, dahagüvenli ve tamamen özelleştirilebilir sloganı ile çıkan yenisürüm, özellikleri ve hızıyla dikkat çekiyor.Mozilla Firefox geliştiricileri, 3.5 sürümünün MozillaFirefox 3.0’dan iki, 2.0’dan ise tam 10 kat hızlıolduklarını belirtiyorlar.Mozilla Firefox 3.5, daha yüksek performans, kullanımkolaylığı ve artan güvenlik önlemleriyle birlikte pek çokyeniliği de kullanıcılarına sunuyor.Yeni sürüm 70’ten fazla dili destekliyor. Özel bilgilerinizingüvenliğini sağlayan araçlar geliştirilerek uygulamagüvenliği arttırıldı. Firefox artık HTML5 ve kodlarını destekliyor. TraceMonkey adındakiJavaScript motoruyla İnternet sayfaları çok daha hızlıaçılabilecek. Bulunduğunuz bölgeyi web siteleriylepaylaşarak daha özel aramalar yapabilmenizi sağlıyor.Ayrıca gizli gezinme modu sayesinde gezinilen sitelerinbilgisayara kalıntı bırakması da engellenebilecek.Yeni sürüm için Mozilla Firefox’un topluluk sitesiSpreadFirefox’un önderliğinde büyük bir gerillapazarlama kampanyası yürütülüyor.Televizyon, dergi, billboardlar gibi geleneksel ve pahalıreklam mecralarını kullanmak yerine; bloggerların vesosyal ağları oluşturan milyonların gönüllü desteğinialmayı hedefleyen gerilla pazarlama kampanyaları,Mozilla cephesinde uzun bir süredir kullanılıyor.Bugün Mozilla Firefox’a Destek Verin!Mozilla Firefox’un gerilla pazarlama kampanyalarındanen bilineninin adı, ShiretokoShock. Mozilla Firefox 3,5’ungeliştirilme süreçlerindeki kodadı olan “Shiretoko” adınınkullanıldığı bu kampanyada,kullanıcılardan içinde“Shiretoko” geçen bir cümleyiTwitter ya da Facebook içindekullanması isteniyor. Bununiçin tek yapmanız gereken, busayfadaki hazır mesajlardan birinetıklamak .Mozilla Firefox 3.5’un yeni banner ve düğmeleri de epeyeğlenceli. “VHS kullanmıyorsunuz... Peki neden InternetExplorer?” gibi esprili bannerlar, yakın bir gelecekte blogsitelerini süslemeye aday :) Mozilla Firefox 3.5’a destekolmanın çok fazla biçimi var. Bunlardan biri size uygunolabilir.11

özgürlük içinDr. Erkan TekmanPardus Proje Yöneticisitekman@pardus.org.trFelsefi Açısından Özgür YazılımLisanslarıGeçtiğimiz aylarda hoşgörülü ve copyleft özgür yazılım lisanslarını geliştiricilerve iş modelleri açısından karşılaştırıp irdelemiştik.Sırada daha derin bir konuvar, aynı lisansları felsefi ve “özgürlük” kavramı açısından karşılaştırmak.Özgürlük Nedir?Hep yararlı gördüğümüz şeyi yapalım ve TDK Güncel Türkçe Sözlük’e bakalım:“Özgürlük; herhangi bir kısıtlamaya, zorlamaya bağlı olmaksızın düşünme veyadavranma, herhangi bir şarta bağlı olmama durumu, serbestî.”Her lisans sözleşmesi bir dizi şart içerir, bu hali ile zaten lafzi anlamı ileçelişirler. Ufak bir araştırma ile “şarta bağlı olmama” kısmını ön planaçıkardığımızda “özgürlük”ten “başıboşluk”a gittiğimizi görebiliriz. Eğer busözcüğü kullanacaksak, yazılımı başıboş bırakmanın tek yolu herhangi bir telifişareti koymamaktır. Kimi yazılımcılar bu yolla eserlerini kamuya devrediyorlarve bunlardan türetilecek ürünler üzerinde herhangi bir söz hakları bulunmuyor.Başıboş yazılım çok tercih edilen bir lisanslama yöntemi değil. Çünküyazılımcılar ürettikleri ve kamu ile paylaşmaya karar verdikleri fikrimülkiyetlerinin ne şekilde kullanılacağı konusunda, özellikle özgürlükbağlamında söz hakkına sahip olmak istiyorlar. Bunun sonucu olarak dahoşgörülü ve copyleft özgür yazılım lisanslarından birini seçiyorlar.Geliştiricinin Özgürlüğü, Kodun Özgürlüğü, Kullanıcının ÖzgürlüğüHoşgörülü lisanslar, bir açıdan bakınca, en geniş özgürlüğü sunan özgürlisanslardır. Çünkü, adı üzerinde, bu lisanslar geliştiricilere özellikle türevürünler için son derece geniş bir hareket serbestisi sağlıyorlar. Hoşgörülübir lisansla yazılmış yazılımdan türeteceğiniz ürünü istediğiniz şekildesunabiliyorsunuz kullanıcıya, hatta kodunu kapatarak. Apple’ın BSD çekirdeğiüzerine inşa ettiği MacOS X’i örnek veriyoruz bu konuda, ama örneklersaymakla bitmez. Hoşgörülü lisanslar geliştiriciyi özgürleştiriyor. Bu özellikleriile kimi zaman “gerçek özgür lisanslar”ın hoşgörülü lisasnlar olduğu savlanıyor.Tabi bu noktada önemli bir soru ile karşılaşıyoruz: Özgürlüğü kimin için talepedeceğiz? Geliştiriciyi özgürleştiren lisanslar yazılımı da özgürleştiriyorlarmı gerçekten? Geliştiriciyi özgürleştirmek yönündeki her adım kullanıcıyıda daha özgür kılıyor mu? Özgür Yazılım Vakfı’nın buna yanıtıysa, önemliolan kullanıcının özgürleşmesidir. Bu uğurda geliştiriciler özgürlüklerindenfedakarlıkta bulunulabilir. Copyleft özgür lisanslar tam da bunu yapıyor, bir kezözgür kılınan yazılımın (aslen kaynak kodunun) her zaman özgür kalmasını şartkoşuyorlar. Örneğin GPL ile lisanslı bir yazılımdan türetilen ürün kapalı kaynakkodu ile dağıtılamıyor. En güzel örnek daha birkaç gün önce Microsoft’un Linuxçekirdeğine katkıda bulunmak için GPL lisansını kullanmak “zorunda kalması”.GPL lisansının (1991 tarihli sürüm GPLv2) kodun özgürlüğünü sağlarkenkullanıcıyı özgürleştirmek için her zaman yeterince etkili olamadığını geçenonbeş küsur yıl gösterdi. Özgür yazılımları kullanan donanım ürünleri (örneğinen meşhur vaka TiVo) ya da internet bazlı servisler (örneğin Google aramaaracı) kaynak kodlarını FSF’in amaçladığı kadar açmadan ve özgürleştirmedende çalışabiliyorlardı. Bu sıkıntıları da gidermeyi hedefleyen GPLv3 çalışması2007 yılında tamamlandı. Gittikçe daha fazla yaygınlık kazanan GPLv3 veAffero GPLv3 lisansları ile kullanıcılar biraz daha özgür olabilecek.Kişisel görüşüm ise, karmaşık sorunların yalnızca bir lisans metniyleçözülemeyeceği, yazılımın yeniden üretimi ve yenilikçi ürün geliştirimekonusunda cazip yeni iş modelleri oluşmadan yapılacak lisans metniiyileştirmelerinin sınırlı başarısı olacağı yönünde...12

paket tan›t›m›Gökdeniz KARADAĞgokdenizk@gmail.comIdenti.caBir Özgür Ağ ServisiTwitter’ın balinasını görmekten sıkıldınız mı?Identi.ca’yı keşfetmenin tam zamanı...13

paket tan›t›m›İnternet’in “her eve girdi” denecek kadar yaygınlaşmasından sonra sayıları hızlaçoğalan web günlükleri (bloglar) sayesinde, her isteyen sesini duyurabileceği,düşüncelerini aktarabileceği bir alana sahip oldu. Ancak web’de günlük tutmayıdeneyen çoğu kişinin fark ettiği üzere, orta boy ya da uzun bir günlük yazısınıhazırlamak oldukça emek isteyen zahmetli bir süreç; söylediklerinizle ilgili çeşitliweb sayfalarını arayıp bağlantılamak, yanlış bilgi aktarmamak için araştırmalaryapmak, günlük girdisindeki cümleleri ve paragrafları anlamlı bir bütünoluşturacak şekilde düzenlemek... Tabi çok sayıda günlük takip edenler için de birsürü uzun yazı okumak ayrı bir mesele.Günlük girdilerindeki kısalma eğilimi devam ettikçe ortaya “microblog”kavramı çıktı. Microblog, girdileri kısala kısala kuşa dönmüş bir blog :). O ankidüşüncelerini, yaptığı işi anlatan bir ya da birkaç kısa cümle yazmak, çektiği yada bulduğu bir fotoğrafın altına bir yorum eklemek de yeterli geliyor olmalı ki,microblog servisleri çok revaçta.Son zamanlarda yaygın olarak kullanılan microblog servislerinden Twitter, size“Şu anda ne yapıyorsunuz?” diye soruyor. Size bu yazıda tanıtacağımız identi.caise biraz daha genel bir soruya sahip “Ne var ne yok?”. Bu soruya vereceğinizcevap sizi takip eden herkese ulaştırılıyor, aynı zamanda identi.ca’nın anasayfasında yayınlanıyor. Microbloglarda bu sorulara cevabınız 140 harften uzunolamıyor. Bu kısıtlamanın sebebi, bu servislerin yazdıklarınızı kısa mesaj (SMS) iletelefonlara gönderebiliyor olması. Kullanıcı adınızla birlikte toplam mesajın 160karakterden kısa olması gerekiyor.Kayıt olmakidenti.ca’ya kayıt olmak için ana sayfadaki “Register” bağlantısınıkullanabilirsiniz. Burada kendinize bir kullanıcı adı ve parola belirleyerek biridenti.ca hesabı oluşturabilirsiniz.Dilerseniz, OpenID kimlik doğrulama yöntemiyle de identi.ca üzerinde bir hesapedinebilirsiniz. OpenID, bütün kullandığınız web sayfalarına merkezi bir yerdengiriş yapmanızı sağlayan bir yöntemdir. OpenID sayesinde her sitede ayrı birkullanıcı adı ve parola ikilisi kullanmanıza ve bunları hatırlamakla uğraşmanızagerek kalmaz. Bir OpenID sağlayıcısında (Wordpress, Blogger, Flickr, ...)hesabınız varsa, o sağlayıcıdan öğreneceğiniz bir web adresini identi.ca’nın kayıtekranında “OpenID” sekmesinin altına yazarak giriş yapabilirsiniz. OpenID iledaha fazla bilgi için http://openid.net web sayfasını ziyaret edebilirsiniz.Seçenekleriniz bununla da sınırla değil,“Facebook” sekmesine tıklayarak,facebook.com’daki hesabınızı kullanarakgiriş yapabilirsiniz.OpenID ya da Facebook girişyöntemlerinde, önce OpenID sağlayıcınızaveya Facebook’a yönlendirileceksiniz.O sitede karşınıza çıkacak olan sayfada identi.ca’yı onaylamanız gerekecek.Bu identi.ca’ya ilk girişiniz olduğu için kendinize bir isim seçmeniz gerekecek,bu işlemden sonra identi.ca’yı kullanmaya başlayabilirsiniz. Dikkatinizi çekmekistediğim bir nokta, çok uzun isimlerden kaçınmanız. Microblog servislerindeiletiler 140 karakterle sınırlı olduğu için, kullanıcı adınız çok uzunsa sizeyazılacak cevaplar kısa olmak zorunda kalacak.İlk ileti ve genel kullanımKayıt olup giriş yaptıktan sonra sayfanın üstündeki “What’s up” kutusunailetilerinizi yazmaya başlayabilirsiniz. Durmayın, hemen içinizden gelen bir“merhaba” mesajı yazın. Eğer bunu İngilizce yazarsanız kısa süre içinde identi.casakinlerinin birinden sıcak bir “hoş geldin” cevabı alacaksınız.“Home” bağlantısına tıkladığınızda gelen kişisel sayfanızda (“Personal”)gönderdiğiniz iletiyi görebilirsiniz. İletinizin sağında göreceğiniz düğmeleriaçıklayalım:Beğen: Bu iletiyi çok beğendiğinizi göstermek için tıklayabilirsiniz.Başkalarının iletilerini de beğenebilirsiniz, bunlara daha sonra “Favorites”altından ulaşabilirsiniz.Yanıtla: Bir iletiye yanıt vermek için tıklayabilirsiniz. Bunu yaptığınızda“What’s up” kutusuna yanıt verdiğiniz kişinin ismi “@kullanıcı” şeklinde çıkacak.Yanıtınızı bunun yanına yazabilirsiniz.Sil: Gönderdiğiniz iletileri silmek için tıklayabilirsiniz. Bu düğme sadece kendiiletilerinizde görünür.“Replies” altında size gelen yanıtları görebilirsiniz. Buradaki bir iletiye karşılıkvermek için yine yanıtlama düğmesine basmanız yeterli. Yanıtlarınız identi.14

paket tan›t›m›ca tarafından kaydedilecek ve“in context” yazan bağlantılarabastığınızda, bir iletiye gönderilenyanıtları alt alta görebileceksiniz. Bugörünüm bir forumda ya da tartışmagrubunda görebileceğiniz ilmekgörünümü (thread, nested) ile aynıdır.“Profile” sekmesinde kendinizebir kullanıcı resmi (“avatar”)yükleyebilirsiniz. Sizi temsil eden buresim her iletinizin yanında görünecekve yazdıklarınızı daha kişisel kılacak.Bu ekrandaki “edit” düğmesinetıklayarak kendinizle ilgili daha fazlabilgi verebileceğiniz “Profile settings”sayfasına yönlendirileceksiniz. Buradaprofilinize web sayfası adresi ve ilgi alanları gibi bilgiler eklemenin yanı sıra,sitede görünen kullanıcı adını değiştirme olanağına sahipsiniz.“Inbox” ve “Outbox” altında gönderdiğiniz ve aldığınız özel mesajlarıgörebilirsiniz. Özel mesaj göndermek için iki yolunuz var:• Inbox ve Outbox içindeyken, “what’s up” kutusunun yerini özel mesajkutusu alır; “To” kısmından mesajın gideceği kişiyi seçtikten sonra mesajıgönderebilirsiniz.sizin yerinize yapıyor. Son olarak, sayfanın üstündeki “Account” bağlantısındanhesabınızın ayarlarını yapabilirsiniz. Daha önce değindiğimiz “Profile settings”ve “Avatar” ayarlarının dışında e-posta adresinizi ve şifrenizi değiştirebilirsiniz.“Other” altından, adres kısaltma için kullanılan servisler arasından bir seçimyapabilirsiniz. “Design” altından ulaşabileceğiniz sayfadaysa profil sayfanızıntasarımını değiştirebilirsiniz: Bir arka plan resmi ekleyip, profilinizin renklerinidilediğiniz gibi seçebilirsiniz.Arkadaşlar, Gruplar ve EtiketlerGördüğünüz üzere microblog servisleri, normal web günlüklerinden daha sosyalbir ortam. Gönderdiği iletileri takip etmek istediğiniz kişilerin ismine tıklayarakprofil sayfalarına gidebilirsiniz. Buradaki “Subscribe” düğmesiyle onlara aboneolabilirsiniz. Böylelikle o kişilerin yazdıkları sizin “Home” sayfanızda görünecek.Ayrıca sizin profilinizde “Subscriptions” bölümü altında takip ettiğiniz kişinin resmiyer alacak. Benzer şekilde siz de takip ettiğiniz kişinin profilinde “Subscribers”altında görüneceksiniz.Sizin takip ettiğiniz kişi, size abone olursa birbirinize yukarıda bahsedildiği gibiözel mesaj gönderebileceksiniz.identi.ca’da tanıdıklarınızın yazdıklarını takip etmenin yanı sıra, ilgilendiğinizkonulardaki grupları da takip edebilirsiniz. Grupları bulmak için ana sayfadaki“Groups” sekmesini ya da sağ üstteki “Search” altındaki grup arama kısmını• Takip ettiğiniz birinin profil sayfasındaki “message” düğmesinikullanabilirsiniz.identi.ca’da iletilerinize dosya ekleme desteği de var. Ataç ikonlu düğmeyetıklayarak yüklediğiniz dosyalar http://ur1.ca servisi ile kısa bir URL’ye taşınıyorve iletinizin yanında ek olarak yer alıyor. Bu sayede önce bir web sayfasınadosya yüklemek, sonra adresi 140 karaktere sığdırmak için bir kısaltma servisinegitmek, son olarak iletinize bu kısa adresi yapıştırmak zorunda kalmıyorsunuz,dosya yüklemeyi identi.ca içinden tek adımla yapabiliyorsunuz. WAyrıca,iletinizin içine yazdığınız web sayfalarının adresleri de -eğer gerekirse- kısaltılarakyayınlanıyor, o yüzden adres kısaltma servislerini unutabilirsiniz, her şeyi identi.ca15

paket tan›t›m›kullanabilirsiniz. İlgilendiğiniz gruplara “Join” ile üye olabilirsiniz. Artık bugruplara gönderilen iletileri de kişisel sayfanızda, arkadaşlarınızın iletilerininyanında göreceksiniz. Üye olduğunuz gruplara yazı göndermek de çok kolay;iletinizin içinde herhangi bir yere “!grup_adı” yazmanız yeterli.Önceden oluşturulması ve üye olunması gereken grupların aksine etiketler çokdaha esnek bir gruplama sağlar. İletinizin içinde “#etiket” şeklinde yazılan herşey bir etiket olarak algılanacak. Bir etiketin üzerine tıkladığınızdaysa aynı etiketitaşıyan diğer iletileri görebileceksiniz. Etiketleri gruplarınıza ek olarak cümleiçindeki kelimeler olarak kullanabilirsiniz. Bir örnek:Hoş geldin !Pardus 2009, tebrikler #pardus ekibi, yaşasın !gnu ve #linux :)kutuları seçtikten sonra “Add” düğmesine tıklamanız yeterli. Yakın bir zamanda,identi.ca’ya twitter’daki yazıları çekme özelliği de eklenecek, böylelikle twitter’datakip ettiğiniz kişilerin iletilerini ve size twitter’da gelen cevapları identi.ca içindentakip edebileceksiniz.“Facebook” sekmesi altında identi.ca hesabınızla Facebook hesabınızıilişkilendirebiliyorsunuz. Ancak bu sadece “facebook connect” özelliği sayesindeFacebook hesabınızı kullanarak identi.ca’ya giriş yapmanızı sağlıyor. identi.ca iletilerinizin facebook durumunuz olarak kullanılmasını sağlamak için identi.ca facebook eklentisini yüklemelisiniz. Uygulamayı yüklemek için http://apps.facebook.com/identica adresini ziyaret edebilirsiniz.Ayrıca profilinizden ulaşacağınız “Subscribers” sayfasından arkadaşlarınızınisminin altındaki “Tags” bağlantısına tıklayıp onları etiketleyebiliyorsunuz. Buhem arkadaş listenizi gruplamaya yarıyor hem de “@#arkadas_etiketi” şeklindegönderdiğiniz iletiler, o etiketteki arkadaşlarınızın “Replies” sayfasında görünüyor.Diğer Servislerle Bağlantılaridenti.ca’nın diğer servislerle olan bağlantısını “Connect” sayfasındanayarlayabilirsiniz. Burada “IM” sekmesine kullandığınız bir Jabber ya da Gtalkhesabını ekleyebilirsiniz. “Preferences” altındaki dört kutuyu da seçmeniz halindeidenti.ca’da takip ettiğiniz kişilerin iletileri Jabber/Gtalk hesabınıza mesaj olarakgönderilecek, ayrıca Jabber/Gtalk üzerinde durumunuz kısmına yazdıklarınızsaidenti.ca’da yayınlanacak. Bunun yerine “Post a notice ....” kutusunu boş bırakıp,yayınlamak istediğiniz iletiyi update@identi.ca jabber hesabına göndermeyitercih edebilirsiniz. Herkesin değil de, sadece takip ettiğiniz bazı kişilerin iletilerinijabber mesajıyla almanız da mümkün. Profil sayfanızda yer alan “Subscriptions”bağlantısına tıklayıp “Jabber” kutularını istediğiniz gibi işaretleyebilirsiniz.Yine “Connect” ekranında yer alan “SMS” sekmesinden, takip ettiğiniz iletilerincep telefonunuza kısa mesajla gönderilmesini ayarlayabiliyorsunuz, ancak henüzTürkiye’de anlaşmalı bir telefon operatörü yok.“Twitter” sekmesindeyse, halihazırda twitter kullananları sevindirecek bir özellikvar: identi.ca’ya yazdıklarınızın twitter’a gönderilmesini sağlayabiliyorsunuz.Ayrıca twitter’daki arkadaşlarınız identi.ca üyesiyse onlara abone olabiliyorsunuz.Twitter kullanıcı adınızı ve şifrenizi yazıp “preferences” altından istediğiniz16

paket tan›t›m›Facebook uygulamasına identi.ca kullanıcı adı ve şifrenizi vermelisiniz. (Eğeridenti.ca hesabınızı OpenID veya Facebook kullanarak açtıysanız, önce“Account -> Password” sayfasından hesabınıza bir şifre eklemelisiniz.) Dahasonra çıkacak sayfadan da identi.ca facebook uygulamasının durumunuzugüncellemesine izin vermelisiniz.identi.ca Uygulamalarıidenti.ca’yı kullanmak için web sayfasına gitmek zorunda değilsiniz.Bilgisayarınızda kurulu bir programdan ya da web tarayıcınız içinden de identi.ca’ya ulaşabilirsiniz. Bu uygulamaların listesine identi.ca ana sayfasındaki “Find adesktop or mobile client” bağlantısından ulaşabilirsiniz. Bunları kullanabilmek içinhesabınıza bir şifre tanımlamanız gerektiğini unutmayın.Pardus 2009 depolarındabulabileceğiniz bir uygulama olana“choqok” ile identi.ca hesabınızabağlanabilirsiniz. Web sayfasıüzerinden yapabileceğiniz hemenher şeyi choqok ile masaüstünüzdenyapabilirsiniz. “Ctrl+alt+T” klavyekısayoluyla, choqok penceresini bileaçmanıza gerek kalmadan identi.ca’yaileti yollayabiliyorsunuz.Choqok aynı zamanda Twitter’ı dadestekliyor, yolladığınız iletilerihem identi.ca’ya hem twitter’agönderebilirsiniz.Benzer şekilde identi.ca ile uyumluçalışan Firefox eklentileri mevcut.“IdentiFox”: Bu eklenti Mozilla Firefoxdurum çubuğunun sağ alt köşesineidenti.ca simgesiyle (konuşma balonu)yerleşiyor. Öncelikle sağ tıklayıp“Preferences -> Add Account” ile identi.ca hesabınızı ekleyin, görebileceğinizgibi birden fazla identi.ca hesabı destekleniyor. Konuşma balonuna tıkladığınızdatakip ettiğiniz kişi ve grupların iletilerini görebilir, size gelen yanıtları ve özelmesajları bu sayfada okuyabilirsiniz.Mesaj kutusuna iletinizi yazıp gönderebilirsiniz. Zincir simgesiyle o anbulunduğunuz web sayfasının adresini iletinin içine yapıştırmanız mümkün.“Tweetlol”: Hem twitter’ı hem identi.ca’yı destekleyen bu eklenti, Firefoxpenceresinin sol tarafında bir panel olarak açılıyor. İleti gönderebiliyor, takipettiğiniz iletileri ve size gelen cevapları okuyabiliyorsunuz.“FireStatus”: Bu eklenti de durum çubuğuna yerleşiyor. identi.ca’nın yanısıra Twitter, FriendFeed, Facebook ve del.icio.us servislerini destekliyor. Alevsimgesine sol tıkladığınızda ileti gönderme seçeneği ortaya çıkıyor, buradanmevcut web sayfasının adresini ekleyebiliyor, yazdığınız iletinin hangi servisleregönderileceğini seçebiliyorsunuz. Bu eklenti, takip ettiğiniz iletileri tıpkı anındamesajlaşma programlarındaki gibi küçük kutularda sağ altta gösteriyor, bunlar birsüre sonra kayboluyor.“IdenticaBar”: Bu Mozilla Firefox eklentisiyle adres çubuğundan identi.ca’ya iletigönderebilirsiniz. Sıklıkla web sayfalarını paylaşıyorsanız kullanışlı olabilir, ancakbu ileti takip ettiğiniz kişilerin iletilerini size göstermiyor.17

paket tan›t›m›Özgür Ağ ServisiBütün bu özelliklerinin yanı sıra, identi.ca bir“özgür ağ servisi” (“free network service”).Linux’un, Mozilla Firefox’un ve Pardus’unbaşarısında “Özgür Yazılım” olmaları büyükbir etken. Programın işleyişini inceleyen, onayeni özellikler ekleyen, hatalarını düzeltenyüzlerce, hatta binlerce kişinin olması ortayaçok kaliteli ürünler çıkarıyor.Belki daha az göz önünde olan bir avantaj,hiçbir programa bağımlı kalmıyor olmanız.Bir programı kullanarak yıllar boyuncabiriktirdiğiniz verinizin olması,sizin o programı kullanmaktan hiçvazgeçemeyeceğiniz anlamına gelmemeli.Özgür yazılımların tüm işleyişi açık olduğuiçin, verilerinizi başka bir programataşımanın önünde teknik hiçbir engel yok. Ancak git gide web’e taşınan birdünyada verilerinizin bir sağlayıcının elinde “kilitli” kalması çok kolay. Sadeceweb sayfasının size sağladığı dışarı aktarma seçeneklerini kullanma şansınız var.Bunların her şeyi eksiksiz aktaramadığı durumlar da olabilir. Bir web servisindeedinilen arkadaşlarınızın, servisi kullanmıyor olması sağlayıcı değiştirmeyi dahada zorlaştırıyor.“Özgür ağ servisleri”, tıpkı özgür yazılımların programlara yaptığı gibi, webüzerinden sunulan hizmetlerin de açık ve özgür hale gelmesini amaçlıyor. Bununkoşulları da:•Web sayfasının kaynak kodlarının açık ve erişilebilir olması•Web sayfası kullanıcıları tarafından sağlanan verilerin “açık” olmasıBuradaki “verilerin açık olması” kavramı; kullanıcılar tarafından web sayfasınayüklenen verilerin (yazı, resim, müzik, video gibi) herkes tarafından erişilebilir,değiştirilebilir ve dağıtılabilir olması gerektiğini ifade ediyor. Bir özgür serviste,verilerin tamamına erişimde hiçbir sınırlama olmaması gerekiyor. widenti.ca,burada bahsedilen koşulları sağlıyor ve özgür ağ servisi ünvanını hak ediyor:Kaynak kodlar, http://laconi.ca websayfasında herkesin erişimine açık ve webservisleri için geliştirilen Affero GPLv3 ilelisanslı. identi.ca’ya kullanıcılarca gönderilenher içerik, “Creative Commons by 3.0”lisansıyla herkesin kullanımına açık.Bir şekilde identi.ca’yı artık kullanmakistemezseniz, sizi engelleyen hiçbir şey yok.“Open micro blogging” protokolüne uyanherhangi bir başka servis sağlayıcıya taşınma imkanınız var.Arkadaşlarınızın bundan haberi olmasına bile gerek yok, siz başka bir servisikullanıyor olsanız bile Open Micro Blogging protokolü sayesinde iletişiminizkesintisiz devam edecek. Bu protokolü merakediyorsanız http://openmicroblogging.orgadresinden web sayfasına ulaşabilirsiniz.Haydi identi.ca’yaEğer henüz bir micro blog servisikullanmıyorsanız, identi.ca ile buna ilk adımıatabilirsiniz. Bu sayede arkadaşlarınızlailetişim halinde olabilir, gruplar ve etiketlersayesinde dünyanın dört bir tarafındakiinsanlar ilgi duyduğunuz konularda ne diyorgöz atabilirsiniz.Halihazırda Twitter kullanıyorsanız identi.ca’nın sunduğu gruplar, dosya ekleme,arkadaş etiketleme, ilmekler (thread) gibiek özellikleri denemek isteyebilirsiniz.Üstelik yazdıklarınızın twitter’a gönderilmesisayesinde oradaki hesabınızdan tamamenvazgeçmek zorunda değilsiniz.identi.ca ile, özgür ağ servislerini kullanarakiletişim kurmanın ferahlatıcı etkisini siz detadabilirsiniz.18

pardus 2009Server ACİMserveracim@gmail.comWindows’taKurulum CD’si YazmakPardus kurulum dosyasının nasıl indirildiğini ve ImageBurn ileWindows ortamında CD’ye nasıl yazıldığını öğreneceğiz.Bu metin, Windows ortamından Pardus’a geçmeyi düşünenler için bir “ilk adım”yazısıdır. Bu yazıda, önce Windows ortamında açık kaynak kodlu indirmeyöneticisi olan “Free Download Manager” yazılımını indirmeyi, ardından “Pardus2009 ” kurulan sürümünün ISO dosyasını indirmeyi, ardından bir özgür CD/DVDyazma yazılımı olan ImgBurn yazılımını indirip kurmayı ve ISO dosyamızı CD’yeyazmayı anlatacağız.Bu işlemleri hangi ortamda yaptığımızı açıklamak gerekirse,bu işlemleri gerçekleştirdiğimiz işletim sistemi olarak Türkçe Windows XP HomeEdition ve ağ tarayıcı olarak Microsoft Internet Explorer 6 kullanıldı.19

pardus 2009İndirme Yöneticisini KurmaISO dosyamızı daha hızlı bir şekilde indirmek için, bir Özgür Yazılım olan FreeDownload Manager yazılımını kurmanızı tavsiye ederiz.Bunun için önce, Free Download Manager’ın web sayfasına gidip, sayfanınsağında yer alan “Download FDM Free” simgesine tıklamanız gerekiyor.Dosyayı özgürce indirip, özgürce kurduktan sonra artık “Pardus 2009” ISOdosyası dahil, İnternet üzerinden yapacağınız tüm dosya indirme işlemlerinizidaha hızlı yapabileceksiniz.Pardus 2009 ISO’sunu İndirmeAğ tarayıcımıza ftp://ftp.pardus.org.tr/pub/pardus/kurulan/2009/ adresinigirip, “Pardus_2009.iso” dosyasını indireceğiz. Bu dosyaya tıkladığımızda FDMaçılacak ve bize dosyayı hangi dizine indirmek istediğimizisoracak. Biz de bilgisayarımızda uygun bulduğumuz dizini seçip,“OK” düğmesine tıklayacağız ve indirme başlayacak.ISO dosyamız, bu yardımcı indirme yazılımı sayesinde, daha hızlı birşekilde bilgisayarımıza kaydedilmiş olacak. ISO dosyamızı indirdiktensonra sıra, bir özgür yazılım olan ImgBurn yazılımını indirmeye geldi.ImgBurn Yazılımını İndirmek ve KurmakYazılımın İnternet sayfasını açtığımızda karşımıza yatay olarak sıralanmışdüğmelerde, yazılım ile ilgili bilgiler (Info), haberler (News), indirme bağlantısı(Download), ekran görüntüleri (Screenshot), kullanım rehberleri (Guides),forum sayfası, görüşler (Reviews), bağlantılar (Links) gibi seçeneklere tıklayarakulaşabileceğimiz bir menü çıkıyor. Amacımız yazılımı indirmek olduğuna göre,soldan sağa ikinci sırada yer alan “Download” düğmesine tıklıyoruz.20“Download” düğmesine tıklayınca karşımıza yine farklı yansı seçenekleri çıkıyor.Bu farklı yansı adreslerinin konmasının sebebi, eğer indirme bağlantılarındanbirinde sorun varsa, diğer yansıları deneme şansını sunmaktır. “BetaNews-Download Now! ” yazılı düğmeye tıklayarak indirmeye başlıyoruz. İndireceğimizdosyanın boyutunun 2 MB’tan biraz daha küçük olduğu dikkatimizi çekiyor.Karşımıza yeni bir pencere açılıyor ve biz bu penceredeki “Dowload Now”düğmesine tıkladığımızda bize kaydetmeyi mi, yoksa çalıştırmayı mı istediğimizisoruyor. Eğer bilgisayarınıza kurulum dosyasını kaydetmek isterseniz “Kaydet-Save” seçeneğini; eğer kaydetmeden doğrudan indirip kurmayı tercih ederseniz,“Çalıştır-Run” seçeneğini tercih edebilirsiniz.İndirme tamamlanınca yüklemenin tamamlandığı haberi veriliyor. Bu kez, solbaştaki Run (Çalıştır) düğmesine tıklayarak kurulum dosyasını açmak istiyoruz.Bunun üzerine kurulum sihirbazı açılıyor ve bize “Hoş geldin” yazısı çıkıyor veçok sevilen (!) “Next” düğmesine tıklıyoruz. Bu aşamada bize hem masaüstünehem de hızlı başlatma paneline program simgelerini yerleştirmek isteyipistemediğimiz soruluyor. Hepsine yerleşsin istiyoruz ve “Next”e tıklıyoruz.Kurulum bitmeden önce bize bir detay soruluyor. ImgBurn yazılımınındüzenli olarak yeni bir sürümünün çıkıp çıkmadığını denetlemesiniisteyip istemediğimizi; eğer istiyorsak bunun yapılabilmesi için İnternetbağlantısının sağlanmış olması gerektiğini vurguluyor. Biz “Evet”düğmesine basıyoruz.

pardus 2009Gelen ekranda ImgBurn kurulumunun bittiğini, sihirbazı kapatmak için bitir (Finish)düğmesine basmamız gerektiği belirtilirken, bir yandan da tıklanmış bir minikkutucuk yanında “Run ImgBurn ” belirtisini görüyoruz. Bu belirti bize, “Finish”tuşuna bastığımızda sihirbazın kapanacağını ve ardından ImgBurn uygulamasınınbaşlayacağını anlatıyor. Uygulama başlar başlamaz, “Beni nereye kurdular?Hangi işletim sistemine? Nasıl bir RAM ortamına? Hangi CD/DVD yazıcılarvar burada?” sorularının cevabını arayıp buluyor. Bu bilgiler de ImgBurn logdosyasında sırayla yer alıyor.Pardus 2009 ISO’sunu YazdırmakSıra ISO dosyamızı yazmak üzere boş bir CD-R takmaya gelince yazılım bunu daalgılıyor ve taktığımız boş CD-R ile bilgileri bize gösteriyor. Bize “ne yapmamızıistediğimizi” soruyor ve biz de “Write image file to disc” seçeneğini işaretleyerek,ISO dosyası yazacağımızı bildiriyoruz.Biraz önce indirdiğimiz “Pardus_2009.iso” dosyasını seçiyorve “Open” düğmesine tıklıyoruz. Sıra, yazma hızımızı seçmeyegeldi. Sağ alt köşedeki “Settings” kısmından “Write Speed” yazmahızımızı “16x” olarak seçiyoruz.Yazma modunun DAO (Disc-At-Once) olması için ise programmenüsünden soldan dördüncü sıradaki “Tools” bölümüne gidip, en alttaki“Settings”i tıklıyoruz. Karşımıza bir sürü seçenekten oluşan yeni bir ekrangeliyor. Buradan da yine soldan dördüncü sırada yer alan “Write” kutusunuseçiyoruz. Soldaki “Options” seçeneklerinin altında yer alan “Write Type”mini kutucuğundaki seçeneğini “DAO/SAO” olarak ayarladıktan sonrasağ alt köşedeki OK düğmesine tıklıyoruz ve yazılımın ana penceresine geridönüyoruz.Programın ana ekranının altında, solda yazma simgesi var. Hatta bu simgeninüzerine tıklamak üzere faremizi getirdiğimizde, sarı yardım ekranında “Write”yazdığını görüyoruz. Böylece, bu simgeye tıkladığımızda “Yaz” emrinivereceğimiz anlaşılıyor. Simgeye tıklıyoruz ve yazma işlemi başlıyor.Yukarıda “verify” yani denetle seçeneği tıklandığı için, CD yazma işlemi bittiktensonra yazılan veri sınanıyor. Sınama işlemi sırasında “Verify” kutucuğununsolunda yer alan “Eject Tray” seçeneğini işaretliyoruz. Amacımız, sınama dahiltüm işlem bittiğinde, CD’nin çıkarılmasıdır.Şimdi, ISO dosyamızı yüklemek üzere “Source” yazan pencerenin hemen altındaki“Please select a file - Lütfen bir dosya seçin” yazısının hemen yanına gidiyor veaçma simgesini tıklıyoruz.İşlem tamamlanıyor, CD çıkarılıyor ve tekrar giriyor. “Verify” seçeneğiniseçtiğimiz için yazılan veri kontrol ediliyor. Yazılan veri kontrol edildikten sonraişlem tamamlanıyor ve CD dışarı çıkarılıyor. Artık elimizde Pardus 2009 kurulumCD’si var.21Biz kurulum CD’mizi 16x hızında ve DAO modunda yazdık.Bilgisayarınızdaki CD/DVD yazıcının hızı daha yüksek olsa da, işletim sistemikurulum CD’lerinin yazımında 16x üzeri hızlar tavsiye edilmez. Daha öncebilgisayarımın Windows bölümünde kurulu olan “Nero 7 Ultra Edition”uygulamasını hemen siliyorum.Silme işlemine başlamadan önce Nero’nun bilgisayarımda 252 MB yerişgal ettiğini görüyorum. Oysa ImgBurn yazılımı kurulumdan sonrabile sadece 2 MB civarında yer işgal ediyor. Üstelik özgür yazılım!

pardus 2009Fahri DÖNMEZfahridon@gmail.comPardus Nasıl Kurulur?Gelişmiş kurulum aracı YALI’nın yenisürümüyle birlikte Pardus 2009 kuruyoruz.22

pardus 2009Pardus kurulumu için kullanılan araç özgün bir Pardus teknolojisi olan YALI’dır.YALI adını “Yet Another Linux Installer” cümlesinin ilk harflerinden alıyor. YALI’nınamacı hızlı ve kolay bir şekilde Pardus 2009’u bilgisayarınıza kurmaktır.Kurulum işlemi için YALI öncelikle bilgisayarınıza ve yapılandırmanıza ilişkinbilgileri sizden alır ve daha sonra kurulum aşamasına geçer. YALI kurulumun heraşamasında ekranın sağ tarafında o adımla ilgili yardım bilgisini de sunuyor.Kuruluma başlamak için öncelikle bilgisayarınızı CD’den başlayacak şekildeayarlamanız gerekiyor. Bu ayar bilgisayarınızın BIOS’unda bulunur. Bu ayarbilgisayarınızın marka ve modeline göre değişebilir. BIOS’dan bu ayarı yaptıktansonra Pardus 2009 CD’nizi bilgisayarınıza yerleştirin ve yeniden başlatın.Giriş ekranı geçtikten sonra karşınıza gelen ekranda Pardus 2009 kurulumunageçebilirsiniz. Bu ekranda görülen seçeneklerse şunlardır:23Pardus 2009: YALI’yı çalıştırır ve kuruluma geçmenizi sağlarSistemi Sabit Diskten Aç: Sisteminizde yer alan ilk sabit diskin yükleme alanınıçalıştırır ve bilgisayarınızda bulunan işletim sistemi açılır.Bellek Testi: Bilgisayarınızda bulunan RAM belleği test etmeniz ve muhtemelhataları görmeniz için konulan bir test programıdır.Donanım Bilgisi: Bilgisayarınızın donanım bilgisini gösterir.Vurgu Pardus seçeneğinin üzerindeyken ekranın altında açılış seçeneklerinigörebilirsiniz. Eğer deneyimli bir kullanıcı değilseniz bu seçeneklerideğiştirmemenizi öneririz. Pardus 2009 ön yükleme ekranında klavye kısayollarınıkullanmanız mümkündür. F1 tuşu ile ön yükleme yardımını, F2 tuşu ile dil seçimini,F3 ve F4 tuşları ile grafik ekran ayarlarını ve çözünürlüğü son olarak F5 tuşu ile

pardus 2009beraber çekirdek parametrelerini ayarlayabilirsiniz. Tüm ayarları kendinize göreyaptıktan sonra -eğer özel ayar gerektiren bir donanımınız yoksa bu ayarlarıdeğiştirmenize gerek yoktur- enter tuşunu kullanarak kuruluma geçebilirsiniz.Bilgisayarınız hızına göre YALI’nın yüklenmesi birkaç dakika alacaktır. YALI’nınyüklenmesiyle beraber karşınıza ilk olarak lisans ekranı gelecektir. Bu ekrandasize yazılımla ilgili tüm özgürlükleri veren GNU GPL lisansını okuyabilir ve eğerbu lisans şartlarını kabul ediyorsanız Kabul Ediyorum seçeneğini işaretleyipkuruluma devam edebilirsiniz.Eğer yardımı görüntülemek isterseniz “Yardımı Göster” düğmesine tıklayın.Sürüm notlarını merak ediyorsanız “Sürüm Notları” düğmesiyle bu notlarıgörüntüleyebilirsiniz. “Geri” ve “İleri” düğmelerini kullanarak kurulumdailerleyebilir ya da değiştirmek istediğiniz bir konu olursa geri gidebilirsiniz.Sonraki ekranda CD doğruluğunu kontrol edebilirsiniz. Bu adım sorunsuz birkurulum için son derece önemlidir. “CD Doğruluğunu Kontrol Et” düğmesinebastıktan sonra YALI, CD’de bulunan her paketi kontrol edecektir. CD kontrolübittikten sonra “İleri” düğmesini kullanarak kuruluma devam edin.Sonraki ekranda klavye haritanızı seçebilirsiniz. Kullandığınız dil ile klavyefarklılık gösterebileceği gibi Türkçe klavye kullanan kullanıcılar Q ya da F klavyealışkanlıklarına göre klavye haritalarını seçebilirler. Klavye haritanızı seçtiktensonra seçim kısmının altında yer alan kutuyu kullanarak, klavyenizin doğruayarlanıp ayarlanmadığını kontrol edebilirsiniz.Sonraki ekran, tarih, saat ve zaman diliminizi ayarlayabileceğiniz ekrandır.Tarihi, saati ve bulunduğunuz yeri düzenleyebilirsiniz. Yaptığınız ayarlar donanımsaatinizin ayarlarını da güncelleyecektir.24Bir sonraki ekranda kullanıcılarınızı ayarlayabilirsiniz. Sisteme bir kullanıcıeklemek için ekranın üst kısmında bulunan ilgili kısımları doldurun. Gerçek adınızıve kullanıcı adınızı girdikten sonra parolanızı girin ve “Kullanıcı Ekle” düğmesinebasarak sisteme kullanıcınızı ekleyin.İsterseniz “Gelişmiş” düğmesiyle kullanıcı ayarlarında başka seçeneklerdeseçebilirsiniz. Kullanıcı adınız büyük küçük harfe duyarlıdır. Kullanıcı ismindeaksanlı harfler ve noktalama işaretleri kullanamayacağınız gibi kullanıcı adınızlaparolanız aynı olamaz.Eğer eklediğiniz kullanıcıya yönetici haklarını vermek istiyorsanız, kullanıcıyıeklemeden önce ilgili kutucuğu tıklayarak kutuya onay işareti koymayı unutmayın.Sisteme bir ya da daha fazla kullanıcı eklediğinizde bunlardan birinin otomatikolarak oturum açmasını istiyorsanız kullanıcıyı ekledikten sonra “Otomatik GirişKullanıcısı” listesinden bu kullanıcıyı seçebilirsiniz.Eğer eklediğiniz kullanıcılardan birinde herhangi bir hata yaptıysanız bukullanıcının bilgilerini düzenleyebilirsiniz. Kullanıcı listesinden eklediğinizkullanıcıyı seçin ve ekranın üstünde değiştirmek istediğiniz bilgiyi düzenlediktensonra “Kullanıcıyı Düzenle” tuşuna basın. Eğer eklediğiniz bir kullanıcıyı silmekisterseniz kullanıcı listesinden istediğiniz kullanıcıyı seçin ve “Seçili Kullanıcıyı Sil”tuşuna basın.

pardus 2009Eklediğiniz kullanıcıya parola sorulmamasını istiyorsanız “Bu kullanıcıya parolasorma” kutucuğunu işaretleyin. Tüm kullanıcılarınızı ve otomatik girişi ayarladıktansonra kuruluma devam etmek için “İleri” tuşuna basın.Sonraki ekran yönetici ayarlarını yaptığınız ekrandır. Her Linux sisteminde, osistem üzerinde tam yetkisi bulunan bir sistem yöneticisi hesabı vardır. Bu sistemyöneticisi hesabının kullanıcı adı root olup bu kullanıcının parolasına sisteminizleilgili önemli işlemleri gerçekleştirirken ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu yüzden buparolayı oluştururken unutmayacağınız ama kolaylıkla tahmin edilemeyecek birparola seçmeye özen gösterin.Parolanızı girdikten sonra sisteminizin adını da belirleyebilirsiniz. Makine adıkısmından verebileceğiniz isim sisteminizi bir ağ üzerinde konumlandırdığınızzaman bilgisayarınızın ismi olarak gözükecektir. Sonraki ekran diskbölümlendirme ekranıdır. Bu ekranda yapacağınız ayarlar diskinizin üzerindeyer alan verileri silebileceğinden yaptığınız ayarların doğruluğundan ve mevcutdiskinizde yer alan bilgilerin mutlaka bir yedeğini aldığınızdan emin olun.YALI bu yeni sürümüle Pardus 2009 kurulumu için size üç seçenek sunuyor.Bunlardan ilki, “Bölümleri yeniden boyutlandırmayı dene” ile boş alanı otomatikolarak biçimlendirmek ya da diğer alanların boyutlarını değiştirerek bir boşalan yaratmaktır. İkinci seçenek “Tüm disk bölümlerini sil” sabit diskinizintamamını Pardus kurmak için kullanmak ve son seçenekse “Hayır, diskimi kendimbölümlendireceğim.”.İlk seçenek olan “Bölümleri yeniden boyutlandırmayı dene”yi seçipbilgisayarınızda bulunan ve Pardus kurmak istediğiniz sabit diski seçin. İlerituşuna basarak kuruluma devam edebilirsiniz.25İkinci seçenek olan “Tüm disk bölümlerini sil” seçeneğinde ise kurulumuyapacağınız sabit disk Pardus tarafından otomatik olarak biçimlendirilir. Parduskuracağınız sabit disk üzerinde yer alan tüm bilgiler silineceği için bu seçeneğikullanırken dikkatli olmalısınız.“Hayır, diskimi kendim bölümlendireceğim.” seçeneğini seçip ileri tuşunabastığınız zaman elle bölümlendirme ekranı açılacaktır. Bu ekrandamevcut disklerinizi görüntüleyip bu disklerin üzerinde yer alan bölümleriayarlayabilirsiniz. Eğer bir bölümü silmek isterseniz o bölümü seçin ve Bölümü Sil’iişaretleyin. Aynı şekilde disk bölümünü yeniden boyutlandırabilirsiniz.Tüm disk bölümlerini de tek bir seferde silmeniz mümkündür. Bunun için ekranınüst tarafında yer alan tuşu kullanın. Diskinizde yer alan boş alanda ya damevcut bir bölümü Pardus kullanımı için biçimlendirmeniz mümkündür. Parduskurulumunda seçmeniz gereken ve seçimi ihtiyari olan bazı disk bölümleri vardır.Zorunlu disk bölümü olarak Pardus sistem dosyalarının konacağı bir bölümyaratmalısınız. İsteğe bağlı olarak kullanıcı dosyalarının da yer alacağı bir bölümyaratabilirsiniz. Bu sayede sisteminizde bir sorun meydana gelse bile kullanıcıdosyalarınız zarar görmez.Ayrıca yeni sistem kurulumunda yarattığınız bu alanı kullanıcı dizini olarakgösterip ayarlarınızın ve kişisel dosyalarınızın kurduğunuz yeni sisteme de

pardus 2009aktarılmasını sağlayabilirsiniz.İsteğe bağlı olarak yaratılabilecek bir diğer alansa takas alanıdır. Eğer 1 GBaltında bir RAM belleğe sahipseniz RAM’inizin iki katı kadar bir takas alanıyaratmanız tavsiye edilir.Son olarak YALI’nın bu son sürümü ile gelen bir yenilikten daha bahsedelim. Eğeristerseniz genel depolama ihtiyaçlarınız için bir alan yaratmanız mümkün. Bualanın biçimi ext4, ext3, ntfs ya da fat 32 olabilir. Bir disk bölümü ile ilgili seçimyaptığınızda bu seçimin onaylamak için Uygula düğmesine basmanız gerektiğiniunutmayın.Tüm disklerinizi bölümlendirip gerekli ayarlamaları yaptıktan sonra eğerhazırsanız ileri tuşuna basın. Sonraki ekrandaysa GRUB ön yükleyicisini nereyekurmak istediğiniz sorusuna cevap vermeniz gerekir. GRUB, Linux, Windows26ve diğer işletim sistemlerinin tek bir bilgisayarda olması durumunda kullanıcınınistediği işletim sistemiyle çalışabilmesine olanak sağlamak için yazılmış bir önyükleme yöneticisidir.Pardus 2009 ile beraber sisteminizde o anda kurulu olan diğer işletim sistemleritanınarak GRUB menüsüne otomatik olarak eklenecektir. Ancak eklenmesiniistemiyorsanız ilgili kutucuktaki işareti kaldırın. Kurulum ekranında ise cevapvermeniz gereken soru GRUB’ın hangi sabit diske kurulacağı şeklindedir.Eğer özel bir ayar yapmayı düşünmüyorsanız en mantıklı seçenek GRUB’u açılışdiskinin başına kurmaktır. Bu sayede bilgisayarınızı başlattığınızda otomatikolarak GRUB ile karşılaşırsınız. Bir diğer seçenek olarak GRUB’u Pardus yüklüolan diskin başına kurabilirsiniz. Bu durumda Pardus’u başlatmak için Pardusyüklü olan diskin açılış diski olarak atanması gerekir. Üçüncü seçenekse listedenseçilmiş disktir.

pardus 2009Kurulum sisteminizin hızına göre 15-30 dakika arasında tamamanlanacaktır.Kurulumun başından sonuna kadar devam eden süreçte kullanabileceğinizkısayollar:F1: Yardımı göster düğmesi ile aynı işlevi yerine getirir. Ekranın sağ tarafındakurulumun o adımı ile ilgili yardım bilgisini verir.F2: Hata ayıklama ekranını açar.F7: İmleç Pardusman olur.F8: Arkaplanı siyah yapar.F11: Terminal penceresini açar.Kurulum tamamlandıktan sonra karşınıza gelen ekranda ileri düğmesine tıklayın.Kurulum CD’si otomatik olarak çıkarılacak ve sizden bilgisayarınızı yenidenbaşlatmanız istenecektir.Bilgisayarınızı yeniden başlattıktan sonra Pardus 2009’un keyfini çıkarabilirsiniz.Eğer bilgisayarınızda birden fazla disk varsa ve GRUB’ı özel olarak bir diskekuracaksanız bu seçeneği kullanabilirsiniz.Son seçenekse GRUB’un kurulmaması yönündedir. Bu seçeneği eğer uzman birkullanıcı değilseniz ve ne yaptığınızı bilmiyorsanız seçmeniz önerilmez.Sonraki ekran kuruluma başlamadan önceki son adım ekranı. Bu ekrandabu aşamaya kadar kurulum için yapmış olduğunuz seçimlerin özeti yer alır.Seçimlerinizden emin değilseniz geriye giderek düzeltme işlemlerini yapabilirsiniz.B Eğer her şeyden eminseniz “Kuruluma Başla” seçeneğini işaretleyin. Sağlıklı vedoğru bir kurulum için bu listeyi gözden geçirmenizi tavsiye ederiz.Kurulumun geri kalanında Özgürlükİçin topluluğunun sizin için hazırladığı Pardusile ilgili bilgileri içeren mesajları okuyarak işletim sisteminizi yakından tanıyabilirve Pardus’un kullanıcılarına sunduğu desteklerle ilgili bilgi alabilirsiniz.27

pardus 2009Kubilay KOCABALKANhkubilayk@gmail.comPardus 2009’daİlk AyarlarPardus 2009’u bilgisayarımızakuruyor ve bilgisayarımızıyeniden başlatarak ilk defaaçıyoruz. Kaptan yenilenenarayüzü, güncellenen ve eklenenözellikleriyle bize hoşgeldiniz diyor.28

pardus 2009KDE 4 masaüstü eylemi için masaüstü tipini seçiyoruz. Tip olarak masaüstüseçerseniz, yeni KDE 4 masaüstü dünyasıyla tanışırsınız. Eğer ben alışkanlıklarımabağlıyım derseniz, size Dizin Görünümü tipini kullanmanızı tavsiye ederim. Busayede eski masaüstü alışkanlığınızı, yeni eklenen Plasma Teknolojisi ve onunyetenekli Programcıkları ile devam ettirebilirsiniz. Son olarak kullanacağımızmasaüstü sayısını da ayarlayıp ileri tuşuna basıyoruz. Sıra geldi KDE Menüsü içinbir stil seçmeye. Üç stilimiz var:1. Klasik: Basit bir menü stili.2. Kick-off: Gelişmiş bir menüdür. Tüm menü ve seçenekler beş ana sekme veonların içinde bulunan alt menülerde açılır. Menüler aynı sekme ve pencere içindeaçıldığı için ekranda az yer kaplar.3.Lancelot: Deneysel bir menü stilidir. Kick-off menü stilinin biraz daha gelişmiş veözelleştirilebilir halidir. İçinde bulunan e-posta ve anında mesajlaşma desteğiyleKmail ve Kopete ile uyumlu çalışır.Diğer ekranda, seçeceğimiz bir duvar kağıdıyla masaüstümüzü süsleyeceğiz.Pardus 2009’un bizlere sunduğu yeni duvar kağıtlarını denemek ve Pardus’unyeteneklerini arttırmak için “İleri” ile diğer ekrana geçiyoruz.“Kaptan Masaüstü” yapacağımız ayarlara ilk adımımızı faremizi yapılandırarakatıyoruz. Bu bölümde, dosya ve dizinleri açarken kullanacağımız tıklama sayısınıve sağ/sol el kullanımına göre faremizdeki düğmelerin sırasını ayarlayabiliyoruz.Bunlara ek olarak, eğer faremizde bir kaydırma tekerleğimiz varsa bu tekerleğinhareket yönünü de tersine çevirebiliyoruz. İleriye basarak diğer ekrana geçiyoruz.Bu ekranda, yenilenen KDE 4 masaüstümüz için kullanacağımız temayı, ardındanBu ekranda gelişmiş bir masaüstü arama özeliği olan Strigi masaüstü dosyaindeksleyicisini etkin hale getirebiliriz. Bu özellik sayesinde Alt+F2 ile açılanpencereden dilediğimiz kelimeyi içeren dosyayı kolaylıkla bulabiliriz. Bu ekrandaağ ayarlarımızı yapacağız. Pardus 2009 kullandığı en son kernel sürümü vesağladığı üstün donanım desteği sayesinde, eğer varsa, ethernet ve kablosuz ağkartınızı tanıyacaktır. Bağlantı oluşturmak istediğimiz donanımı seçip, ayarlarımızıyaptıktan sonra bağlantımız oluşacaktır. Artık bu bağlantıyı kullanarak İnternet’e29

pardus 2009girebiliriz. “İleri”ye tıkladığımızda ağ ayarlarımız kaydedilecek ve sonraki adımageçeceğiz. Pardus 2009’a eklenen SMOLT desteği sayesinde, isterseniz donanımbilgilerinizi SMOLT veritabanı sayesinde Pardus projesiyle paylaşabilirsiniz.Bilgilerinizi paylaşmadan önce Gizlilik Politikası’nı okumayı da ihmal etmeyin.Son adımımızda Paket Yöneticisi’nin temel ayarlarını yapacağız. Paketyöneticisinin sistem çekmecesi içine yerleşmesini isteyip istemediğimizive eğer istiyorsak ne kadar sıklıkla güncelleştirmelerin kontrol edileceğinibelirleyebiliyoruz. Bunlara ek olarak, katkı deposunu sistemimize eklemekistediğimize de bu ekranda karar verebiliyoruz. Bundan sonraki ekranda,yaptığımız ayarların bir özetini buluyoruz. Tüm ayarlar uygulandıktan sonrakarşılaşacağımız ekranla Kaptan bize veda ediyor. Bu ekranda bulunan diğerseçeneklerle Smolt sayfanıza ulaşabilir, yenilenen Sistem Ayarları ile daha detaylıayarlarınızı yapabilir ya da kullanıcı yardım grupları ile yardım sayfalarınaulaşabilirsiniz.Ekranı YapılandırmakKaptan ile sistemimizdeki gerekli ayarlamaları yaptıktan sonra sıra daha iyibir performans için ekran kartı sürücülerimizi kurmaya geliyor. UygulamamızaKDE Gelişmiş Uygulama başlatıcısında Bilgisayar > Sistem Ayarları > SistemYönetimi > Ekran yolu ile ulaşabiliyoruz. Ekran ayarlarında “Ekranlar” bölümüaltında, ekranlarımızı tanıtabilir; ayrıca ekranımızın çıkışı ve çözünürlüğügibi ayarları yapabiliriz. Eğer birden fazla monitörle çalışıyorsak “aynıgörüntü” seçeneğiyle ekranlarımızdaki görüntülerin birbiriyle aynı görünmesinisağlayabilir ya da bu seçeneğin işaretini kaldırarak her ekranı farklı durumdagöstermesi için ayarlayabiliriz. “Aygıtlar” bölümü altındaysa ekran kartımızı veekranımızı yapılandırabiliyoruz. Mesela ekran kartı sürücümüzü güncelleştirmekiçin yapmamız gereken tek şey, gerekli sürücü paketlerini yükledikten sonra,“Yapılandır” seçeneğini izleyerek donanımımıza uygun olan sürücüyü listedenseçmek ve bilgisayarımızı yeniden başlatmak.Diğer AyarlarTüm bu yeniliklerden başka Sistem Ayarları > Görünüm ya da Masaüstü yollarınıizleyerek de simge seti, pencere, stil, yazı tipi, 3 boyutlu pencere efektleri gibiayarları kişisel tercihlerimize göre özelleştirebiliriz.30

pardus 2009Eyüp Ersan SÜLÜNeyupersan@gmail.comPardus 2009’uGüncel TutunPardus 2009 ile İnternet’te site site dolaşıpgüncelleme aramaya son..31

pardus 2009Windows kullanıcıları, Windows’larını güncel tutmak için lisanslı ürün kullanmakzorunda. Bizim açımızdan asıl şaşırtıcı olansa, Windows üzerine kurulu diğerprogramların güncellemelerini İnternet üzerinde bulmak ve o yazılımın güncelsürümünü elle kurmak zorunda kalmaları!Pardus’ta bu işlem, Test Takımı ve geliştiricilerimizin onayından geçtiktensonra ilgili depolara alınan yazılımların, hata düzeltmelerinin, güvenlikgüncelleştirmelerinin ya da sürüm güncelleştirmelerinin Paket Yöneticisi aracılığıylakurulması sonucu gerçekleşir. Pardus kullanıcıları tek bir tıklamayla, sürekli güncelbir sistem ve sürekli güncel yazılımlar kullanmanın keyfini sürer.kurmak istediğiniz yeni paketleri seçebilir ya da sisteminizi ve diğer programlarıgüncelleyebilirsiniz.Güncelleme yapmadan ya da diğer programları kurmadan önce, PaketYöneticisi’ni yapılandırmakta fayda var. Bunun için:Pardus’u güncel tutmanıniki yolu var. Birincisi, PaketYöneticisi’ni kullanmak,diğeri konsol ve konsolkomutlarını kullanmak.Hangisine alışıksanız yada hangisi size dahakolay geliyorsa o yolukullanabilirsiniz.Pardus 2009’ da Tasma’nınyer almaması sonucu, PaketYöneticisi (Kick off menükullanıyorsanız) KMenüDüğmesi > Uygulamalar> Sistem altına “YazılımEkle ve Kaldır” ismiyleyerleştirilmiştir.Yazılım Ekle ve Kaldırsimgesine tıklarsanız, PaketYöneticisi açılır.Paket Yöneticisi’ninarayüzünden,bilgisayarınızda kurulubulunan paketleri görebilir,Paket Yöneticisi > Ayarlar > Paket Yöneticisi Uygulamasını Yapılandır seçeneğiylegerekli olan ayarları yapabilirsiniz. Paket Yöneticisi ayarlarında dört sekmevardır. Genel Ayarlar, Önbellek, Depolar ve Vekil Sunucu’dur.Genel Ayarlar sekmesinden Paket Yöneticisi’ninsimgesini sistem çekmesine yerleştirebilir,belirlenen sürelerde güncellemelerin kontroledilmesini sağlayabilir ve güncellemeleriotomatik olarak kurabilirsiniz.Önbellek sekmesinden, indirilen paketleribaşka bilgisayarlarda da kullanabilmekiçin önbelleği kullanabilir ya da sabitdiskinizde fazla yer kalmadığında önbelleğitemizleyebilirsiniz.32

pardus 2009• KMenü Düğmesi > Uygulamalar > Uçbirim• KMenü Düğmesi > Uygulamalar > Drop-Down Terminal (Yakuake)ile konsolu açabilirsiniz.Konsoldan güncelleme yapmak için aşağıdaki komutları girmelisiniz:• Su komutuyla yönetici parolanızı giriniz.• Pisi ur komutuyla depoların adreslerini güncelleyin.• Pisi up komutuyla güncellemeleri başlatın.Hep Pardus’ta kalın, hep güncel kalın...Depolar sekmesinden, Pardus ile öntanımlı gelen depodan başka Contrib(Katkı) deposu ve benzer depolar ekleyebilirsiniz. Depoların öncelik sırasınıdüzenleyebilir, işinize yaramayan depoları kaldırabilirsiniz.Vekil (Proxy) sunucu sekmesinden de eğer İnternet’e bir vekil sunucu arkasındançıkıyorsanız, depoları güncellemek için onunla ilgili ayarları yapabilirsiniz. Vekilsunucu kullanmıyorsanız, “Vekil Sunucu Yok” seçeneğini işaretlemeniz yeterliolacaktır.Bu ayarlamalardan sonra Pardus’u güncelleyebilirsiniz. Güncellenecek paketleritek tek seçebilir ya da tümünü seçili hale getirebilirsiniz. Pardus, güncellenecekpaketleri ve bağımlılıklarını gösterecektir.Güncelleme başlamadan önce Paket Yöneticisi sizden parola isteyecektir. Buparola sisteme giriş parolanızla aynıdır.Parolanızı girdikten sonra Paket Yöneticisi gerekli paketleri yükleyecek ve yüklemeişlemi bitince bu paketleri kuracaktır.Güncelleme işlemini konsoldan yapmak için ;33

pardus 2009Kubilay KOCABALKANkubilay@kocabalkan.netErcan KURUercankuru@ercankuru.com.trKDE4’te Masaüstü AyarlarıGelişmiş masaüstü ayarlarıyla KDE’yi özelleştirmek şimdi çok daha kolay.34

pardus 2009Pardus 2009’un masaüstü ortamı olan KDE 4’ün pencere yöneticisi KWin, artıkkendi özel efektleri ile birlikte geliyor. Yeni KWin sayesinde, Compiz ya dabenzeri bir yazılımı kurmadan da uçan, sallanan, dönen pencere efektlerine sahipolabileceksiniz.Ekran kartının 3B özelliği bulunan ve sorunsuz çalışan kullanıcılar için temelefektler, kurulum sonrası açık olarak geliyor. Eğer çalışan 3B özelliklerinde birsorun meydana gelirse, masaüstü efektleri otomatik olarak kapanıyor. Bu kullanımkolaylığının yanında, kullanıcı Shift+Alt+F12 tuşlarına birlikte basarak, 3Bözelliklerini istedikleri zaman kapatıp, açabiliyor. KDE 4.2 sonrasında eklenenbir özellikle tam ekran uygulamalar çalışırken, masaüstü efektlerinin pasifleşmesisağlanıyor. Şimdi temel ayarlardan başlayarak, KDE 4 ile gelecek KWinefektlerini ve masaüstü sistem ayarlarını biraz inceleyelim.• Çeşitli canlandırmalar seçeneğiyle masaüstü canlandırmalarını aktif halegetirebiliriz.Bu ekranda yapabileceğimiz üç önemli ayarımız daha var.• Pencere değiştirme efekti: Alt tuşuna basılıyken basacağımız her Tab tuşuylaçalışan dört temel pencere değiştirme efektinden hangisini kullanacağımızı bukısımdan seçiyoruz.• Kutu pencere seçici: Resimden de gördüğünüz üzere masaüstlerinde bunanpencereler, bir kutu içerisinde yer alır ve Alt tuşu basılıyken basılan her Tab tuşuile farklı bir pencere aktif edilir.Masaüstü efektleri ayarları için, önce Sistem Ayarları’nı açıp, Genel sekmesindebulunan Masaüstü simgesine tıklıyoruz ve istediğimiz tüm ayarları buradangerçekleştiriyoruz.Masaüstü EfektleriGenel SekmesiMasaüstü efektlerini, detaylarına girmeden etkinleştirebilir ya da kapatabiliriz.• Geliştirilmiş pencereyönetimi seçeneğiyle,yazının ilerleyenbölümlerinde bulunanGelişmiş sekmesindebulunan ayarlarıyapabileceğiz.• Gölgelerseçeneğiyle pencerealtında bulunangölgeleri aktif halegetirebiliriz. Gölgeayarlarınıysa Tümefektler sekmesindenyapabileceğiz.• Şimdiki Pencereler: Bu efektle tüm pencereler masaüstünü kaplar, Alt tuşunabasılıyken, Tab tuşuna her basışınızda da farklı bir pencere aktif edilir.• Kapak seçici: Kapak seçici efektiyle resimdeki gibi tüm pencereler arka arkayasıralanır ve Alt tuşuna basılıyken basacağınız Tab tuşuyla pencereler öne doğrusırasıyla değişirler.35

pardus 2009• Dönen pencereler: Dönen pencereler efektiyle tüm pencerelerimizimasaüstünde sırayla döndürebiliriz. Alt tuşuna basılı tuttuktan sonra basacağımızher tab tuşuyla pencereleri dans ettirebileceğiz.Ekran Kenarlıkları SekmesiAslında resim her şeyi çok iyi anlatıyor. Masaüstünüzün istediğiniz kenar ya daköşesine doğru yapacağınız fare hareketiyle belirlediğiniz efekt çalışacaktır.Toplam sekiz bölge bulunuyor. Kırmızı bölge, efekt olmadığını; yeşil bölge iseefekt olduğunu belirler. Bir efekt sadece bir bölgede bulunabilir. Eğer iki yereeklemeye çalışırsak efekt en son eklediğimiz bölgeye kayar. Efektten çıkmak içinistediğimiz masaüstüne gelip sağ tuşuna tıklamamız gerekir.• Masaüstü değiştirme efekti: Masaüstleri arasında gezinirkenkullanabileceğimiz iki efektimiz var• Masaüstü küpü: Masaüstü küpünü seçerseniz, bir masaüstünden diğerinegeçerken küp efekti kullanabilirsiniz.• Kaydır: Bu efekti seçtiğinizde masaüstlerinde gezerken açık pencereler,masaüstünden kayarak hareket ederler. Eğer sağdaki masaüstüne geçişyapıyorsak masaüstü sağdan sola, soldaki masaüstüne geçiyorsak soldan sağa,aşağıdaki masaüstüne geçiş yapıyorsak aşağıdan yukarı, yukarıdaki masaüstünegeçiyorsak yukarıdan aşağı şekilden bir kayma yapacaktır.• Canlandırma hızı: Bu ayar ile tüm efekt ve canlandırmaların hızını istediğinizgibi değiştirebilirsiniz. Toplam yedi tane hız seçeneği bulunuyor. Normal hızseçeneği en idealidir.Tüm Efektler SekmesiBu sekmede KDE 4 ile ilgi bütün efektler, açıklamaları ile beraber bulunuyor.Burada bulunan efektleri zevkimize göre seçip kaldırabiliriz. Efektler araçlar,erişebilirlik, görünüm, güzelleştirme, odaklama ve pencere yönetimi şeklinde altıbaşlık altında toplanmıştır.Efektlerin sonunda bulunan,İşareti efekt hakkında bilgi verir.İşareti ise efekt ile ilgili ayarları yapmamızı sağlar.36

pardus 2009• Negatifleştir: Masaüstleri ve pencerelerin renklerini tersine çeviren bir efekt.3.Görünüm: Görsel efektlerin bol olduğu KDE 4 efektlerinin en eğlenceli kısmıdır.Burada pencerelerimize değişik efektler vererek masaüstü kullanımımızı eğlencelihale getirebileceğimiz 16 adet efekt bulunuyor.• Açılan Pencereleri Canlandır: Yeni pencere açılışlarını canlandıran efekt.• Bulanıklaştır: Yarı şeffaf pencerelerin arka planını bulanıklaştıran bir efekt.• Fare izi: Fareyle masaüstünde çizgiler çizmenizi sağlayan bir efekt.• Giriş: Giriş yaparken masaüstünüzü pürüzsüzce belirginleştiren bir efekt.• Gölge: Pencerelerin altlarına belirlediğiniz renkte bir gölge ekler.• Görev Çubuğu Küçük Resim Ön izlemeleri: Masaüstünde yer alan pencerelerinküçük bir önizleme resmini görev çubuğu üzerinde görmenizi sağlayan efekt.1.Araçlar: Bu başlık altında iki efekt bulunuyor.• Boyamayı göster: Bu efektle masaüstünde güncellenen alanlar renklenecek.• FPS Göster: Bu efektle grafik başarımını ekranın sağ üst köşesinden takipedebilirsiniz.2.Erişilebilirlik: Masaüstüne erişimi daha kolay hale getirmemizi sağlayan altı adetefekt bulunuyor.• Büyüt: Meta (Windows tuşu) tuşu ile * / - tuşlarına basarak, masaüstünübüyütüp / küçülte bilirsiniz.• Büyüteç: Fare altında kalan bölümü büyüten, balık gözü büyüteç.• Fareyi izle: Etkinleştirdiğinizde farenin yerini belli edeceğiniz bir efekt.• Keskinleştir: Masaüstünüzü keskinleştirir.• Kaybolma: Pencereleri gösterirken pürüzsüz bir şekilde belirginleştirir.• Kaydır: Sanal masaüstleri arasında geçiş yaparken, pencereleri kaydırır.• Küçültme Canlandırması: Pencerelerin küçülüşünü canlandırır.• Parçalara Böl: Kapatılan pencereleri küçük parçalara bölerek kapatan bir efekt.• Patlama: Kapatılan pencereleri patlama efekti ile kapatır.• Sallanan Pencereler: Pencereleri taşırken şekillerini bozan efekt.• Sihirli Lamba: Kapatılan pencereleri küçülüşünü ve yükselişini bir sihirli lambayaçeviren efekt.• Yan Küçük Resimcik: Ekranın bir kenarında pencerenin küçük bir resminigösteren efekt.• Çıkış: Çıkış penceresi gösterilirsen ekranı solduran efekt.37

pardus 2009• Şeffaflık: Farklı durumlar için pencerelere şeffaflık özelliği sağlayan efekt.4.Güzelleştirme: Güzelleştirme seçeneğinde sadece masaüstüne kar yağdırmaefekti bulunuyor. Şimdilik...• Kar: Sıcak yaz günlerinde masaüstlerinize kar yağdıran bir efekt.5.Odaklama: Pencereleri belirli koşullarda koyulaştırmamızı sağlar.• Pasifleri Koyulaştır: Etkin olmayan pencereleri koyulaştıran bir efekt.• Yönetici Kipinde Ekranı Dondur: Yönetici hakları istendiğinde bulunduğunuzekranı koyulaştıran bir efekt.• İletişim Kutusu Sahibi: Etkin iletim kutularının sahibi olan pencereyi koyulaştıranbir efekt.6.Pencere Yönetimi: Pencereleri yönetirken kullandığımız efektleri aktif ya da pasifhale getirmemizi sağlar.• Dönen Seçici: Alt-Tab tuşlarıyla pencereleri çevirerek seçer.• Kapak Pencere Seçicisi: Alt-Tab tuşlarıyla pencereleri kapak akışı ile seçer.• Kutu Pencere Seçicisi: Alt-Tab tuşlarıyla pencereleri küçük resimlerden seçer.• Masaüstü Izgarası: Tüm masaüstlerini bir ızgara şeklinde yan yana dizerekseçmenize yardımcı olur.• Masaüstü Küpü: Sanal masaüstlerini bir küpün yanları olarak gösteren efekt.• Masaüstü Silindiri: Sanal masaüstlerini bir silindirin yanı olarak gösteren efekt.• Şimdiki Pencereler: Tüm açık pencereler yan yana gösterilene kadar küçültür.GelişmişMasaüstü efektlerinin gelişmiş ayarlarını yapabileceğiniz bu sekmede, gerekli tümayarlar öntanımlı olarak geliyor.Fonksiyonellik denetimlerini pasifleştir seçeneği ile 3B özelliklerinde birsorun ya da yavaşlama olduğunda, efektlerinin otomatik devre dışı kalmasınıengelleyebilirsiniz.Şimdi gelelim Masaüstü ince ayarlarına. Arka plan ayarlarında çoklu masaüstükullanıma kadar kullandığımız masaüstü ortamında, KDE 4 ile çok fazla değişiklikyapılmış.Çoklu MasaüstüBu menüden kaç tane masaüstü ile çalışacağımızı belirler ve masaüstlerine isimverebiliriz. Masaüstü sayısını klavye yardımıyla girebileceğimiz gibi sağındakiyukarı aşağı okları kullanarak fare yardımı ile de girebiliriz.Ekran KoruyucularıEkran koruyucularının esas amacı eskiden monitörlerin sabit renklerdenetkinlemesini önlemekti. Artık teknolojinin gelişmesiyle ekranlarda bu sorunkalmadı. Ekran koruyucularının şu andaki amacı, hem eğlencelik hem debilgisayar başında olmadığımız zaman ekran görüntülerini başkasından korumak.38

pardus 2009Başlatma SimgesiBu menü meşgul imlecinin ve görev çubuğu bildirimlerinin ayarlarınıyapabilmemize yardımcı olur. Meşgul imleci, açılan kutudan imleç hareketlerinipasif meşgul imleci, titreyen imleç ve hareketli imleç olmak üzere 3 farklı şekildebelirleyebiliriz. Aynı zamanda gecikme zamanını belirleyerek meşgul olmanınzamanını belirleriz.Görev çubuğu bildirimleri seçeneğiyse görev çubuğunda meydana gelen olaylarıbize bildiren bir bildirim sistemini aktif hale getirmemizi sağlıyor. Zaman aşımısüresinde bize olayları görev çubuğu bildirir. Zaman aşım süresini kendimizbelirleriz.Evet KDE 4 ile masaüstleri eskisinden daha canlı ve eğlenceli bir hale geliyor.Pardus 2009 ile öntanımlı kullanılacak olan KDE 4 henüz gelişim evresinin çokbaşında olmasına rağmen şimdiden sergilediği görsel şölen ile pek çok kullanıcıyıetkilemeyi başarmış görünüyor.Hoşçakalın...KDE 4’de bunun için çeşitli ekran koruyucuları bulunuyor. Bunların birkaç örneğiniresimde görebiliriz.Seçtiğimiz ekran korucu ayarlarını alttaki Ayarla... simgesinden ayarlayabiliriz.Hemen yanındaki simgeden ise ekran koruyucunun denemesini yapabiliriz. Ekrankoruyucuyu etkinleştirmek için otomatik başlat seçeneğini etkinleştirmemiz gerekir.Etkinleştirdikten sonra gecikme zamanı aktif hale gelecek ve gecikme zamanını enaz bir dakika olarak ayarlayabiliriz.Ekran koruyucudan çıkmak için parola istetebiliriz. Böylece bilgisayar başındanolmadığımızda ekran korucu belirlediğimiz sürede devreye girecek fakat çıkmakiçin bizden parola isteyecektir. Bu da biz yokken bilgisayarımızın ekranınıbaşkalarının görmesini engellemiş olur.Ekran koruyucu çalışırken bazı masaüstü programcıklarının çalışmasınıisteyebiliriz. Bunun için Ekran koruyucuda programcıklara izin ver seçeneğini aktifhale getirip ayarla ikonuna tıklayarak istediğimiz programcıkları seçmemiz yeterliolacaktır.39

pardus 2009Kubilay KOCABALKANkubilay@kocabalkan.netPardus 2009KDE4 YenilikleriKDE 4 ile gelen yenilikler, masaüstü kullanımınızıkolaylaştırmanın yanında daha keyifli hale getirecek40

pardus 2009Bu yazıyı bir kısmınız üçüncü defa okuyacak olabilir ama sanırım yazı içineeklediğim yenilikler sizlerin de farklı bir yazı okuyormuş gibi keyif almasınısağlayacaktır. Evet artık hepimiz biliyoruz, Pardus 2009 KDE 4 masaüstü ortamıile gelecek ve bize birçok görsel deneyim yaşatacak. Aşağıdaki yazıda sizlereKDE 4 ile masaüstümüze gelecek ve biz kullanıcıların alışkanlıklarını değiştirecekbazı yeniliklerden, bazı ayarların nasıl yapılacağından bahsetmek ve KDE4’üdaha rahat kullanmanızı sağlamak istiyorum. Umarım sizler içinde keyifli vebilgilendirici bir yazı olur.Yeniliğin ve İlerlemenin Adı: Plasma Çalışma AlanıKDE 4’ün tüm teknik yenilikleri ve değişikliklerini bir yana bırakın, bence bizmasaüstü kullanıcıları için en heyecan verici yenilik Plasma Çalışma Alanı’dır.İnanın bildiğiniz masaüstü deneyimlerinden çok öte bir deneyim yaşayacaksınız.Plasma Çalışma Alanı tüm masaüstü ortamınızı sağlayan ve üzerinde birçokprogramın çalışabildiği, birden fazla “Masaüstü Eylemi” ne sahip olabileceğinizbir uygulama. Emin olun, siz de artık alışkanlıklarınızı değiştireceksiniz...Plasma, sizi zengin ve göz alıcı temaları, şaşırtan efektleri, yeni ve farklı çoklumasaüstü deneyimleriyle çok etkileyecek. Tamamen kişisel zevkinize uygun veesnek bir masaüstünüz olacak. İsterseniz “dizin görünümü” ile klasik bir masaüstüortamını sağlayacak, isterseniz “masaüstü görünümü” ile daha şık, yenilikçi vealışılmadık bir çalışma alanınız olacak. Tüm bu uçan, sallanan, dönen pencereefektleri için Compiz gibi başka bir yazılım kurmayı gerektirmemesinin yanında,sistem kaynaklarını az tüketen, hızlı bir masaüstü deneyiminden bahsedebileceğiz.Evet şimdi de ayarlarından biraz bahsedelim, Plasma ayarlarına ulaşmanın birçokyolu bulunmaktadır. Benim tercihim ekranın sağ üst köşesinde yer alan Plasmamenüsü. Ama siz sağ tuş menüsüyle de aynı işlerin bir çoğunu yapabilir ya damasaüstünüze Plasma Kontrol Paneli programcığını ekleyebilirsiniz.Plasma menüsüne tıkladığınızda göreceğiniz;1. Programcık Ekle: Detaylarını aşağıda bulacağınız programcıkları buradanekliyoruz.2. Küçült: Plasma Masaüstü Eylemlerinizi bu seçenekle görebilir ve yeni eylemleriburadan ekleyebilirsiniz.3. Programcıkları Kilitle: Bu seçim ile Plasma yaptığınız ayarları ve eklediğinizprogramcıkları koruma altına alırsınız.4. Görünüm Ayarları: Sağ tuş menüsünde de bulunan bu seçenekle, PlasmaÇalışma Alanının eylem tipini, temasını ve duvar kağıdını değiştirebilir, istediğiniztema ve duvar kağıdını kolayca yükleyebilirsiniz.Geleneksel ya da Yenilikçi Ol: Masaüstü EylemleriEvet alışması ve kullanması belki de en zor Plasma yeniliği olan MasaüstüEylemlerini biraz açıklayalım. KDE4 Masaüstü Eylemleri özelliğiyle, KDE 3 vediğer Linux masaüstü ortamlarını kullananların çok iyi bildikleri çoklu masaüstükullanımına yeni bir soluk kazandırılmış. Eylemler ve onun “Dizin Görünümü” ile“Masaüstü” Eylem Tipleri sayesinde, iki ya da daha fazla masaüstü yanında,ayrı duvar kağıtları ile de farklılaştıracağınız, masaüstü kullanım özelliklerinesahip oluyorsunuz. Bu kullanım özellikleri sayesinde her masaüstü eyleminizdefarklı program kısayollar, farklı dizinler ya da Plasma programcıkları kullanıcınınemrinde oluyor.Birden fazla Eyleme sahip olmak için:1. Plasma menüsünden kilidi kaldırın.2. Küçült seçeneği ile Plasma Çalışma Alanını küçültün.41

pardus 2009duvar kağıdı ile süslü ve tamamen sizin zevkinize göre şekillenecek bir alandır.Pardus 2009 ön tanımlı ayarları sayesinde Masaüstü dizininiz Dizin GörünümüPlasma Programcığı ile kullanımınıza sunulmuştur.Her iki eylem tipinde de tüm programcıklar birçok defa kullanılabilir vemasaüstünüz şenlenebilir. Ayrıca bu eylemler arasında geçişi sağlama içinkullanabileceğiniz bir Plasma Programcığı da mevcut. Bu programcığı istersekmasaüstümüze istersek Panelimize ekleyebiliriz.Daha Özgür: PanelKDE4’ün Paneli artık bir Plasma uygulaması ve birçok Plasma Programcığınıüzerinde çalıştırabiliyor. Plasma teknolojisi sayesinde masaüstünüzdekullandığınız birçok program, panel üzerinde programcık olarak çalışabiliyor.Eğer bir şekilde Paneli silerseniz geri getirmek için Masaüstü eylem tipinde,programcıkların kilidini açın ve sağ tuş menüsünden yeni paneli ekleyin. Butamamen boş bir panel olacak ve sizin eklediğiniz Programcıklar ile kendinegelecektir.Paneldeki Ön tanımlı Programcıklarımız (soldan sağa sırayla):3. İlk Eylemin altında yer alan, Eylem Ekle seçeneği ile yeni Eylemi ekleyin.4. Geçmek istediğiniz Eylemin altında bulunan artı büyüteç “Büyüt” ile Eylemibüyütün.Eylemi ayarlamak için:1. Plasma ya da Masaüstünde açacağınız Sağ tuş menüsünde, GörünümAyarlarını seçin.2. Eylem tipi ve Duvar kağıdını değiştirerek özelleştirin. Tema tüm eylemlerdeortaktır.Masaüstü Eylem Tipleri1. Dizin Görünümü: Bu sayede masaüstünüz klasik görünümüne kavuşur.Masaüstü dizini ön tanımlı dizindir. İsterseniz farklı bir dizini de masaüstünüzolarak kullanabilirsiniz. Dizin görünümü ayaları için de Plasma ve Sağ tuşmenülerini kullanabilirsiniz.2. Masaüstü: Yeni nesil masaüstü görünümü olan bu seçenek ile masaüstünüz• Uygulama başlatıcısı: Bildiğiniz Başlat Menüsü.• Masaüstünü göster: Tüm pencereler gizlenir.• Aygıt Bildiricisi: Takılan aygıtları yönetir.• Sayfalayıcı: Masaüstleriniz arasındagezinmenizi sağlar.• Görev Yöneticisi: Tüm pencere ve görevlereburadan ulaşırsınız.• Sistem Çekmecesi: Sistem çekmecesindeçalışan uygulamaları listeler.• Ağ Yöneticisi Programcığı: Ağ bağlantılarınızaulaşırsınız.• Pil izleyicisi: Eğer dizüstü bilgisayarınız varsa,bilgisayarı pil durumunu izler ve güç yönetiminiyapar.• Dijital saat: Saati ve tarihi izlemenizi sağlar.Panelin ayarları içinde panel üzerinden sağ tuşya da Plasma menüsü kullanılabilir.42

pardus 2009• Taşıma Perdesi: Fare işaretçisi sol tuşu ile tutun ve paneli istediğiniz kenarataşıyın.• Yükseklik: Fare işaretçisi sol tuşu ile tutun ve paneli istediğiniz yüksekliğeayarlayın.• Programcık ekle: Panele programcık ekler.• Programcıkları kilitle: Paneli ve programcıkları kilitler.• Daha Fazla Ayar: Paneli istediğiniz yöne yaslar, otomatik gizlenir hale getirir,genişliğini arttırır ve paneli kaldırabilirsiniz.Eğlence ve Keşfetmek İçin: PlasmaProgramcıklarıPlasma Çalışma Alanı ile hayatımızagirecek bu küçük ama kullanışlıuygulamalar, bizlere birçok güzellikve kolaylığı bir arada sunacaklar.Beğenerek kullandığınız SuperKarambave Google Araçlarını da KDE 4 ilebirlikte rahatlıkla kullanabileceksiniz.Programcıklar temanızla kusursuz biruyum içinde, sizin istediğiniz boyut veaçıyla masaüstünüze yerleşebilecek.Bazı Pardus özel uygulamalarını damasaüstü programcıklarıyla her anizleyebileceğiz.Pardus 2009’da KDE sistem ayarları arayüzü, bizim Tasma arayüzünün yerinialacak. Eminim bu yeni arayüz ve Plasma programcıkları ile Pardus Yönetimaraçlarına ulaşmak sizin için daha çok keyifli olacak.Sisteminizin birçok ayarını Genel ve Gelişmiş sekmeleri altında bulunan araçlarile kolayca yapabileceksiniz. Masaüstü efektleri tek tıklamayla çalışır halegetirebilecek, temel davranış ayarları kolayca seçebileceksiniz. Pencere ve Simgeayarlarınızı yaparken hiçbir zorluk çekmeyeceksiniz, tüm ayar sayfaları size çoktanıdık gelecek. Bu yeni Sistem Ayarları arayüzü ile ayarlar içinde kolayca aramada yapabileceğiz.Dosya ve Dizinlere Ulaşmanın Adı: DolphinArtık hızlı ve yetenekli bir dosya yöneticimiz var: Dolphin. Asli görevi dosyayöneticisi olan Dolphin, umarım sizi de beni etkilediği kadar etkileyecektir.Dolphin ile ilgili detaylı bir yazıya E-Dergi 13.sayısından ulaşabilirsiniz.USB-CD/DVD Aygıtları İzle ve Yönet:Aygıt BildiricisiBilgisayarınıza taktığınız tümharici aygıtları artık tek bir yerdenyönetilebiliyorsunuz. Takılan aygıtlar aygıt bildiricisi tarafından size bildiriliyor.Çıkarmak istediğiniz aygıt içinde Aygıt bildiricisini kullanabilirsiniz. Sistemebağlanmış ama bir program tarafından kullanılmayan aygıtın satırınageldiğinizde, sağ tarafından yukarı ok şeklinde ayır/çıkart simgesi belirir. Simgeüzerine tıkladığınızda aygıt güvenli bir şekilde çıkar ya da Pardus’unuzdanayırmanız için sizi bekler.Bilgisayarınızın Hakimi Olun: KDE Sistem AyarlarıYeni arayüzü sayesinde sistem ayarlarınızı çok daha rahat yapabileceksiniz.43

pardus 2009Komut Çalıştır ve SistemSüreçleriProgram çalıştırmak için sürekliAlt+F2 tuşlarını kullanmayısevenler ya da sık kullandığımuygulamalara daha hızlı nasılulaşırım diyenler için müjde,Komut Çalıştır penceresiartık size daha çok yardımcıolacak.Yazmaya başladığınızanda istediğiniz programlailgili görsel sonuçlarısize sunuyor ve bir tıklaçalıştırabiliyorsunuz.Sistem Ayarları’ndan,Nepomuk ve Strigi servisleriniaktif eden kullanıcılar, KomutÇalıştır penceresini dosyalarıniçeriklerini de indeksleyenbir arama penceresi olarakkullanabilecek ve belirledikleri dizinler içinde arama yapabilecekler. Yenilenenyüzüyle Sistem Süreçleri daha şık ve daha kullanışlı olmuş.Süreçleri izlemek, sistem ya da bellek kullanımına göre listelemek daha kolayve anlaşılır bir hale gelmiş. Sorunlu olduğunu düşündüğünüz sistem sürecinisonlandırmak sadece tek tık uzağınızda. Ayrıca uygulama başlatıcısıylaulaşacağınız Sistem İzleyicisi ile özelleştirilmiş bir süreçizleme yapmanız da çok kolay.Evresel Belge Okuyucu: OkularPardus’ta PostScript ya da PDF dosyası açtıysanızbiliyorsunuz ki KPDF isimli bir program mevcut. İşteOkular da KPDF’nin varisi. KPDF sadece bir PostScriptve PDF okuyucusu iken KDE4 masaüstünün bir parçasıolan Okular ise PDF, PostScript, G3, DVI gibi neredeyseher çeşit belgeyi destekleyen bir belge okuyucusu. Aynı zamanda size metindüzeltmeleri, dipnotlar ve yer imleri ekleme imkanı da sunuyor. Yazının devamınaÖzgürlükİçin sayfaları ve E-Dergi13.sayısından ulaşabilirsiniz.Çevirilere Destek: LokalizeKbabel tahtına aday, çeviri yardımcınız. Artık çevrilmemiş hiçbir şey kalmayacak.Yazının devamına Özgürlükİçin sayfaları ve E-Dergi16. sayısından ulaşabilirsiniz.Yeni Medya Oynatıcısı: Dragon PlayerKaffeine kodlarını referans alan sadeliğiyle ön plana çıkan ve sade olduğu kadarda kullanışlı bir çoklu ortam oynatıcısı. DVD ve VCD izlemek gerçekten çok kolay.Efsane Yeni Oyuncakları ile Geri Döndü: Amarok 2Bildiğimiz Amarok ama artık daha yetenekli. Bence kolay kullanımı ve işlevselliğibir araya getirmişler. Şık tasarımıyla ile ve uyumlu Plasma programcıklarıyla enbeğendiğiniz müzik çalar olmaya devam edecek. Amarok 2 ile ilgili Özgürlükiçinsayfasına buradan ulaşabilirsiniz.“Başlat” mı dediniz? İşte daha fazlası: Lancelot Uygulama BaşlatıcısıLancelot, KDE Uygulama Başlatıcısı’na göre size daha özelleştirilebilir bir menüsunuyor. Lancelot’unPanel simgesi dahil birçoközelliğini değiştirebilmenizmümkün.Ayrıca Kopete ve KMail ileuyumlu kişiler sekmesi dehoşunuza gidecek diğerözelliklerinden biri.İlk kurulumdan sonraçalışacak Kaptan Masaüstüuygulamasıyla ya dadaha sonra Program Ekleseçeneğiyle Plasma ÇalışmaAlanına ekleyebileceğinizLancelot ile “Başlat” tariholuyor.44

pardus 2009Utku AYDINutkuaydin54@gmail.comKubilay KOCABALKANhkubilayk@gmail.com (Yenileyen ve düzenleyen)KDE4’te Görünüm AyarlarıYeni KDE’nin görünüm ayarları aracı, tam hayalinizdekimasaüstü yöneticisine kavuşmamızı sağlıyor.45

pardus 2009Pardus 2009 ile tanışacağımız KDE 4, diğer masaüstü yöneticilerine nazaranbizlere daha hoş ve esnek bir arayüz sunuyor. Gerek temaları gerek efektleriylebizi büyüleyen yeni KDE’nin görünüm ayarları aracı, tam hayalinizdeki masaüstüyöneticisine kavuşmamızı sağlıyor.“Sistem Ayarları > Görünüm” yolunu takip ederek ulaştığımız görünüm ayarları,kullanıcıyı Pardus 2008’den alışık olduğumuz bir düzenle karşılıyor. Sol taraftandüzenleme yapacağımız bölüme erişebiliyoruz. İsterseniz bu bölümleri tek tekinceleyelim.RenklerProgramlarımızın renklerini kolayca ayarlayabilmemizi sağlayan bu bölüme,görüntü ayarlarının en detaylı bölümü de diyebiliriz. Renkler bölümü sayesinde,aklınıza gelebilecek çoğu bileşenin rengini istediğiniz gibi değiştirebilirsiniz ya dasizler için hazırlanmış renk şemalarından yararlanabilirsiniz.BiçimKDE programlarının arayüzüyle oynayabileceğiniz bu bölümde, kurmuşolduğumuz parçacıkları seçebiliyor, onların ince ayarlarını yapabiliyoruz.Yaptığımız değişikliklerin önizlemesi de resimde görebileceğiniz gibi bizleresunuluyor.Yeni şemaları sağ taraftaki “Yeni Şemalar Yükle” düğmesi sayesinde, üstelik,üstteki sekmelere göz atarak ve programların durumlarına göre renk almasınısağlayabilirsiniz. Mesela programlarımızdaki aktif bölümleri mavi, pasifleştirilmişbölümleri ise kırmızı ağırlıklı renklere sahip olacak şekilde ayarlamak sizinelinizde.Oxygen şeması ve Wonton Soup şeması arasındaki farkı görünce KDE 4’üngerçekten esnek bir masaüstü yöneticisi olduğunu anlayacağınıza eminim.46

pardus 2009SimgelerSimgeler bölümü sayesinde masaüstünüzdeki dizinlerin, metin dosyalarınızın,müzik dosyalarınızın simgelerini kısaca aklınıza gelebilecek her türlü simgeyikolayca değiştirebilirsiniz. Yeni simge paketleri indirebilir ya da mevcut paketlerikaldırabilirsiniz.Yazı TipleriBu bölüm sayesinde araç çubuğundaki, menülerdeki, pencere başlıklarındaki,görev çubuğundaki ve sistemin diğer yerlerinde kullanılan yazı tiplerinideğiştirebiliyorsunuz. Ek olarak yazı tiplerinde yumuşatma kullanıpkullanmayacağınıza da karar verebiliyorsunuz.Açılış ekranıPardus’umuzu her açışımızda bizi karşılayan, kullanıcı adımızı ve parolamızısorarak sisteme giriş yapmamızı sağlayan KDM’nin görünümünü buradandeğiştirebilirsiniz. Diğer bölümlerde de olduğu gibi, buradan da yeni temalarindirebilir, bilgisayarınızda bulunan temaları yükleyebilir, mevcut temalarıkaldırabilirsiniz.Duygu simgeleriBilgisayarımızı kullanırken kendimizi en iyi şekilde ifade edebilmemizi sağlayanduygu simgelerini bu bölümden düzenleyebilirsiniz.GTK stil ve yazıtipleri“gtk-qt-engine” paketini kurduysanız, GTK arayüz kütüphanelerini kullananprogramların temalarını, yazı tiplerini ve görsel özelliklerini değiştirebilirsiniz.Kendi belirlediğiniz resimleri bir klavye tuşuna atayarak duygu ifadesi olarakkullanılmasını sağlayabilir, kendi temanızı oluşturabilir, yeni temalar indirebilir /kurabilir, mevcut temalarınızı silebilir ya da önizlemesini görebilirsiniz.47

pardus 2009Sezai YENİAYsezaiyeniay@gmail.comSimge SetiniziDeğiştirebilirsiniz!Sadece üç tıklamayla sisteminizdeki1.500 simgeyi değiştirebileceğinizi biliyormusunuz? Pardus 2009 ile bu çok kolay!48

pardus 2009Pardus’u özelleştirmenin yollarından biri de görsel yönden istediğiniz değişiklikleriyapabilmenizdir. Örneğin; simge seti eklemek.Yeni bir simge seti ekleyerek dosya ve dizinlerle Pardus menüsünde yer alanuygulamaların simgelerini değiştirebiliriz. Pardus’da öntanımlı olarak geleniki adet simge seti mevcuttur (Milky ve Oxygen). Bu simge setleri /usr/share/icons dizininde bulunuyor. Simge setlerini pek çok alternatifin bulunduğuwww.kde-look.org sayfasında bulunan “icons” menüsünden indirebilirsiniz.Anlatımda kullanacağımız Breathless simge seti dosyasını (BreathlessKDE4.tar.gz)masaüstüne indiriyoruz.Pardus menüsünden Bilgisayar -> Sistem ayarları -> Görünüm’ü seçiyoruz. Bubölümde Simgeler’i tıklıyoruz. Açılan pencerede sistemimizde kurulu olan simgesetleri görünüyor. Tema Dosyası Kur düğmesine tıklıyoruz.karşısındaki Yükle düğmesine tıkladığımızda simge seti sistemimize kurulacaktır.Tema Dosyası Kur düğmesine tıkladığımızda karşımıza gelen penceredekullanacağımız simge setinin bulunduğu dizini seçiyoruz. İndirdiğiniz arşivdosyasını açmanıza gerek yok. Pardus bu arşivin bir simge seti olduğunu tanıyıpsimgeleri gerekli dizinlere kendisi açacaktır.Kullanacağımız simge seti dosyasını seçip Tamam diyoruz.Arşivin otomatik olarak açılmasıyla birlikte yeni simge setimiz kullanıma hazır.Eğer simge setlerini doğrudan Kde-look sitesinden kurmak istersek, Yeni TemalarıAl düğmesine tıkladığımızda açılan pencerede, kurmak istediğimiz simge setininGelişmiş bölümündensimge boyutları ileilgili ayarlamalarıyapabilir, tümayarlarınızı yaptıktansonra uygula diyerekbilgisayarımızı yenisimge setimizle kullanabiliriz. Sistemimize yüklediğimiz simge setleri /home/Kullanıcıadınız/.kde4/share/icons dizininde yer alıyor.49

Openoffice.org TürkiyeÖmer TABANOpenOffice.org Türkiyetabanyazilim@gmail.comEtkileşimliResim KırpmaOpenOffice.org belgesi içindekiresimleri kırpmak için bir başkagrafik düzenleyicisini açmayagerek kalmıyor.50

Openoffice.org TürkiyeBu sayımızda OpenOffice.org Impress (Sunu) uygulamasında etkileşimli resimkırpma işleminin nasıl yapılacağını hep beraber inceleyeceğiz. Aslına bakarsanızetkileşimli resim kırpmayı Impress (Sunu) dışında Draw (Çizim) uygulamalarındada aynen kullanabilirsiniz.• Öncelikle bir Sunu ya da Çizim uygulaması açın.• Sayfaya bir resim ekleyin ve boyutu kafanıza göre ayarlayın.• Resim araç çubuğundan Resmi Kırp düğmesine tıklayın.Kırpma YöntemleriEtkileşimli kırpmaya alternatif olarak eski kırpma yöntemini kullanmak damümkün. Klavye ya da fareden herhangi birini kullanarak çalışabilirsiniz. Kırpmadiyaloguna ulaşmak için OpenOffice.org bize iki seçenek sunuyor:1.2.Resme sağ tıklayıp Resmi kırpResmi seçip Biçim menüsünden Resmi kırpBu kırpma işleminin nokta tabanlı resimlerde kullanılmasıdır. (.jpg, .png, .gif gibi)Kelime İşlemcide Kırpma İşlemiEtkileşimli resim kırpma işlemini Kelime İşlemci (Writer) uygulamasında dayapabiliriz. Adımlar şu şekilde:• Writer’dan resmi kopyala ve boş bir Draw sayfasına yapıştır.• Yukarıda anlatıldığı gibi Draw’da resmi kırp.• Draw’da kırptığın resmi kopyala ve yeniden Writer’a yapıştır.Aslına bakarsanız bu işlemler tüm OpenOffice.org bileşenleri için geçerlidir.Kalıcı Kırpma İşlemiKırpma İşlemini gördük. Peki, “Bunu nasıl kalıcı hale getireceğiz?” ya da “Kalıcıhale getirmek ne demek?” Şimdi bunları cevaplayalım.Lütfen dikkat edin, normalde yeşil olan boyut ayarlama noktaları şimdi mavimsi birrenk aldı.OpenOffice.org’un 3.0 ve üst sürümlerinde yaptığınız çalışma, bir çökmedurumunda ya da talihsiz bir olay sonucunda silinmez. OpenOffice.org’u tekraraçtığınızda çalışmanıza kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Yıkıcı ya da siliciolmama özelliği genel olarak iyidir, fakat yüksek güvenlik gerektiren durumlardakalıcı basım için uygunsuz denilebilir. Bu arada resmin gizli alanı disk alanıkaplar. Bu durumda kırpma işlemini kalıcı yapmak için:Gimp programından yararlanarak OpenOffice.org’a resim transfer edin.Dağıtım için son belgeyi PDF olarak dışa aktarın.Sun Microsystems sunu küçültme eklentisini kullanın ve silinmiş (kırpık) resim alanıkutusunu işaretleyin.Fareniz yardımıyla resminizi istediğiniz kadar kırpabilirsiniz.Bu arada unutmamanız gereken bir not daha: Etkileşimli kırpma işlemini,OpenOffice.org 2.2 ve üstü sürümleri destekliyor.51

Openoffice.org TürkiyeHakan HAMURCUOpenOffice.org Türkiyehakan@hamurcu.comÖzel KarakterleriKullanmakOpenOffice.org’da sıkkullandığınız özel karakterleremakrolarla ulaşmak çok kolay...52

Openoffice.org TürkiyeOpenOffice.org Writer (Kelime İşlemci) bileşeninde özel karakterleri kullanmakiçin neler yapmanız gerektiğini bu yazımızda anlatacağız. Özellikle mühendislikalanlarında gerekli olan bir takım semboller, edebiyat bölümlerinde lazım olanşapkalı harfler gibi tüm özel karakterleri OpenOffice.org’a nasıl ekleyeceğinizedeğineceğiz. Aşağıda anlattıklarımız Pardus 2009 üzerinde OpenOffice.org 3.1için yazılmıştır. Diğer işletim sistemleri ve OpenOffice.org’un farklı sürümlerindeufak değişiklikler olabilir.Dilerseniz lafı fazla uzatmadan adım adım işlemleri nasıl gerçekleştireceğimizebakalım. OpenOffice.org Writer (Kelime İşlemci) programını çalıştırın veaşağıdaki adımları uygulayın.Yeni bir makro oluşturun ve düzenleyinAraçlar > Makrolar > Makro kaydet menüsünden yeni bir makro kaydı başlatın.Ekle > Özel karakter menüsünü kullanarak eklemek istediğiniz özel karakteri bulunve çift tıklayarak dokümanınıza ekleyin.Kaydetmeyi durdur butonuna basarak kaydı sona erdirin. Kaydettiğiniz makroyabir isim verin. Kaydet butonuna basın.Şimdi makromuzu kaydettiğimize göre hemen içerisine girip gerekli düzeltmeyiyapalım. Araçlar > Makrolar > Makroları düzenle > OpenOffice.org Basicmenüsünü seçin. Biraz önce kaydettiğiniz makroyu seçin.Makronuzun içerisindeki args1(1).Name=”FontName” ve arsg1(1).Value=”DejaVu Sans” (bu argümanlar sizde farklı çıkabilir) olan 2 satırı silin. Busatırlar hangi font’u kullanacağınızı belirlemektedir. Oysa ki biz o anda hangifontu seçmiş isek o fontun geçerli olmasını istiyoruz. Bu yüzden makronun kendioluşturduğu kodlardaki sabit bir fontu istemiyoruz. Makro düzenleme penceresinikapatın. Otomatik olarak değişiklikler kayıt edilecektir.Şimdi sıra geldi bu makromuzu klavyeden herhangi bir kısayol tuşuna atamaya.Kısayol tuşu atayın;Araçlar > Özelleştir > Klavye menüsünü seçin ve Kategori bölümünden @PRODUCTNAME Makroları’nın içindeki User > Standart > Module1’i seçin.İşlev (Fonksiyon) bölümünden yeni oluşturduğunuz makroyu seçin. Kısayol tuşlarıbölümünden hangi kısayol tuşuna atama yapacaksanız onu seçin ve Değiştirbutonuna basın.Artık oluşturduğunuz makro istediğiniz kısayol tuşuna atanmıştır. Tamam butonunabasarak diyalog kutusunu kapatın.Şimdi atama yaptığınız kısayol tuşuna bastığınızda makronuz çalışacak veistediğiniz karakteri ekrana getirecektir.Konu ile ilgili soru, görüş ve eleştirilerinizi forumlarımıza bekliyoruz.53

paket tan›t›m›Kubilay KOCABALKANhkubilayk@gmail.comResimlere Özgürlük:GwenviewPardus 2009 ile yetenekleribüyük ölçüde değişen Gwenview’ıyeniden keşfetmeye hazır mısınız?54

paket tan›t›m›Bu yazıda sizlere KDE 4 ile daha yetenekli ve daha kullanışlı bir hale gelen,Gwenview resim gösterici uygulamasını tanıtmaya çalışacağım. Gwenview,kulanışlı bir resim görüntüleyici olmasının yanında, sağladığı eklentilerle sizeresimlerinizi düzenlemede ve paylaşmada büyük kolaylıklar sağlayan biryardımcıdır. Dosya Yöneticisi’nde bir resmi tıkladığınızda, öntanımlı olarakGwenview ile açılır ve size tüm yeteneklerini sunmaya başlar.Beğeni seçeneğiyle resimlerinize yıldız verebilirsiniz. Resimler, bu menüdebulunan seçeneklerle de çevirilebilir ve döndürülebilir.Şimdiki menümüz Görünüm, bu menüyle resimleri görüntülenmesiyle ilgiliseçeneklere ulaşabiliriz. Resimleri Tam Ekran Kipi veya Slayt Göstericisiylegörüntüleyebilirsiniz. Menüde bulunansıralama seçenekleriyle resimleri sıralar,Ayrıntı seçeneleri ile de Gözat Ekranı’ndakiküçük resimlerin altında görmek istediğinizayrıntıları seçersiniz. Menüden ya da anaaraç çubuğundan açacağınız yan çubuksayesinde, resimlerin detaylarına ve birçoközelliğe ulaşabilirsiniz. Unutmayın, Gwenviewile bir şeyi yapmanın birçok yolu vardır!Adı üstünde Git menümüzle de resimlerüzerinde ileri / geri gezebilir, üst dizinegeçebilir ya da Gwenview başlangıçsayfasına ulaşırsınız.Belki de en beğeneceğimiz ve en çok kullanacağımız menüye geldi sıra, Eklentilermenüsü. Bu menü içinde yer alan alt menüler sayesinde Gweview’in gerçekyeteneğini keşfedeceksiniz. Sürekli yenilenen ve güncellenen eklentiler sayesinderesimlerinizi kadar kolay ve hızlı bir şekilde güzelleştirecek, resimleriniziyazdıracak ya da dostlarınızla paylaşacak, birkaç tıklamayla beğendiğinizresimlerden takvim oluşturabileceksiniz.Gwenview ana araç çubuğunda bulunan Gözat düğmesiyle resmin bulunduğudizindeki tüm resimleri görebilirsiniz. Gözat düğmesi seçiliyken, fare işaretçisiyleresimler üzerinde gezerseniz, resimlerin üzerinde beliren küçük düğmelerleresimleri seçebilir, seçimleri kaldırabilir, resimleri sağa ya da sola çevirebilirsiniz.Göster düğmesine veya resim üzerine tıkladığınızda ise sadece seçtiğiniz resimgörüntülenir ve resimle ilgili düzenlemeler yapılabilir.Programın menülerinde gezerken, siz de benim kadar etkilenecek ve Gwenview’inyeteneklerini keşfedeceksiniz.Anlatacağım ilk menü Düzen, bu menü sayesindeResimlere Etiket düzenleyebilir ve resimleri daha sonra kolayca bulabilirsiniz.Yazımıza burada son vermeden önce Gözat penceresindeki iki küçük ama işinizikolaylaştıracak özellikten bahsetmek istiyorum. İlki pencerenin sol alt kısmındabulunan Filtre Ekle seçenekleriyle resimleri bulmanızı kolaylaştıracak bir araç.Göster penceresindeyse aynı araç, küçük resim çubuğunu açıp kapatan birdüğmeye dönüşüyor. İkincisiyse pencerenin sağ alt kısmında bulunan ve seçtiğinizresim ve küçük resimlerin boyutlarını değiştirmenizi sağlayacak araçlar. Buaraçlar sayesinde resimleri pencereye sığdırabilir ya da istediğiniz bir boyuttagörüntüleyebilirsiniz.Evet, KDE4 ile yenilenen Gwenview ile ilgili benim anlatacaklarım bu kadar...Bundan sonrası sizin keşfetme arzunuza bağlı.55

nas›lAli Erkan İMREKalierkanimrek@gmail.comInkscape Dersleri – 3Vektörel çizim programımız Inkscape ile bu dersimizdeyapraklar ve dal çiziyoruz56

nas›lÖnceki iki sayıyı takip eden okurlar, gerek SVGgerekse Inkscape yazılarıyla bu konuda epeybilgi sahibi oldular. Önceki yazılarda basitnesnelerle çalışarak; daha çok nesnelerinasıl kullanacağımızı öğrendik.Bu nedenle artık okurun nesnelerioluşturmayı, renk ve görünümayarlarını değiştirmeyi, çeşitliaçılarda döndürüp basitdeformasyonlarla birden çoknesneyi hizalayarak bir aradanasıl kullanacağını ve z-indeksiile çalışmayı, tüm bu işlemlerinkısayollarını bildiğini varsayıyorum.Bu nedenle önceki yazılarıokumadıysanız, mutlaka bir göz atın.Vektör grafiklerle çalışma yaparken hayal gücünün aslında işin temeli olduğunu,programın sağladığı olanakların ve özelliklerinin sadece bir araç olduğunu buserinin ilk yazısında belirtmiştim. Aslında en karmaşık eserlerin bile pek çokbasit şeklin yeniden biçimlendirilmesi ve bir araya getirilmesiyle oluşturulduğunugörmüştük.Bu yazıda da artık basit şekillerden nasıl karmaşık şekiller elde edeceğimiziöğrenmenin zamanı geldi. Yani yavaş yavaş işin şuraya tıklayın, burayatıklayın gibi çizim aşamasından tasarım ve hayal gücü kısmına doğru yolaçıkacağız. Elbette örnekler son derece basit olacak ve yine tekniği örneğin içindebulacaksınız.Yol göstermesi benden, bunları geliştirmek sizden.İkinci olarak, bu yaprağın en basit şekli nedir? diye kendime soruyorum ve birbaklava dilimi şeklinin iyi bir başlangıç olacağına karar veriyorum, baklavadilimini de bir kare çizerek oluşturabilirim, haydi başlayalım...Karenizi oluşturup rengini sevdiğiniz bir yeşil tonu olarak ayarlayın. Bu şeklibaklava dilimi haline getirmek için iki köşesinden biraz içeri doğru bükmemizgerekiyor. Ancak basit bir şekil oluşturduğunuzda Inkscape bunu kontrolnoktalarından oluşan ve biçimi bilinen bir nesne olarak oluşturur.Şu durumda oluşturduğumuz nesne üç kontrol noktasından oluşan ve dört köşelive köşeleri dik açılı bir nesne olarak işleniyor. Bu haliyle baklava dilimi yapmakolanaksız.Bunu görmek için artık çok kullanacağınız yol düzenleme aracını seçin, yeri araçkutusunda üstten ikinci (kısayolu F2). Bu üç kontrol noktasını kullanarak (1. kare)şekli düzenlemeye çalışınca ne demek istediğimi anlayacaksınız.İhtiyacımız olan şey nesnemizin tümköşelerini serbestçe hareket ettirebilmek,hatta yeni köşeler ekleyip çıkarabilmekve daha fazlasını yapabilmek. Bununiçin nesnemizi basit bir nesnedendüğümleri takip eden bir yoladönüştürmemiz gerekiyor.Nesneyi seçerek Ctrl+Shift+C kısayoluveya “Yol” menüsünden “NesnedenYola” seçerek bu işlemi yaptıktan sonrayol düzenleme aracını seçince şeklimizindört köşesinde de düğümler olduğunugöreceksiniz (2. kare).Bugün Ne Çizelim?Bugün canım güzel taze bir yaprak yapmak istiyor. (Bu cümleyi yazınca birdenBob Norman ROSS’un “Resim Sevinci” adlı TV programı aklıma geldi ve gülmeyebaşladım.) İlk yapacağımız şey, yaprağın biçimini gözümüzde canlandırmak.Benim hayal ettiğim yaprak, örneğin basit olması açısından limon yaprağı gibidüz kenarlı ve ince damarları var.57

nas›lArtık şeklimizin kontrol noktaları yok çünkü artık o bir kare değil, biz ne isterseko. Burada yol ve düğüm olarak iki farklı terimle karşılaşıyoruz. Düğümler nesneyioluşturan yolların (çizgilerin) bitiştiği noktalar ve bunları kontrol ederek şeklimizeistediğimiz biçimi verebiliriz. Yol düzenleme aracını seçince araç çubuğundadüğüm kontrol çubuğunu göreceksiniz.Konu aydınlandığına göre yaprağımızı yapmaya devam edelim. Şimdi karemizinsağ üst köşesindeki düğümü seçip araç çubuğundan “düğümü düzgünleştir”i seçinve biraz içeri doğru taşıyın (3. kare). Aynı işlemi karşı köşedeki düğüm için deyapın (4. kare). Düğümü düzgünleştir seçmezseniz köşeli bir baklava diliminizolur.Şimdi Ayrıntı ZamanıŞimdi yaprağımızın damarlarınıyapacağız. Tekrar düşünüyoruz,damarların en basit şekli nedir? Bu birazzor, çünkü çatallı yapısıyla pek basit birşekil gibi görünmüyor ilk bakışta amahemen pes etmeyin, alfabedeki Y harfine güne duruyor? Hemen bir Y harfioluşturup yola dönüştürün (5. kare). Yoladönüştürünce pek çok düğümü olduğunugöreceksiniz, yani hoş bir damar görüntüsüiçin çok uğraşmamıza gerek kalmayacaksanırım.Y harfi aynı zamanda bir şarap kadehine de benziyor. Kadehin iç kısmındaki ikidüğümü silin (6. kare), aynen simetrik düğümleri de silin ve damarların uçlarınıböylece inceltmiş olduk. Sonra inceltmenin biraz daha hoş görünmesi için kadehinortasındaki düğümü biraz aşağı alın (7. kare) ve son olarak kadehin ayağının ikitarafındaki düğümleri taşıyarak biraz daraltın (8. kare).Artık yaprağımızın damarı hazır, hemen büyük bir keyifle damarımızı yaprağınüzerine kopyala/yapıştır ile çoğaltarak yerleştirelim. Ben damar rengi olarak %50 şeffaf beyaz rengi tercih ettim (9 nolu detay).Yaprağımız biçim olarak hazır, daha gerçekçi görünmesi için biraz ışığa ihtiyacıvar, önceki yazıda yaptığımız şeffaf top örneğindeki teknikle ışık veriyorum.Yaprağın iki kopyasınıoluşturup düğümlerinitaşıyorum.Canlı bir yaprak olması içinbazı bölümlerde artırımlıgeçiş, şeffaflık ve bulanıklıkayarlarıyla oynuyorum. İştesize canlı bir yaprak (10 noludetay).Bu kadar uğraştıktan sonrayapraklarımızı küçük bir dalparçasına konduralım dasevinsinler (11 nolu detay).Dal parçasını da ince uzunbir dikdörtgenle çalıştım,şeffaf top ile ışık ve gölge ekledim. 9 ve 10 numaralı adımlar arasındakigörsellik farkına bakınca bu küçük ışık gölge oyunlarının ne kadar önemliolduğunu anlıyoruz, nesnelerimize canlılık ve ruh veriyor bunlar. Yakın planbir göz konusunu inkscape ile çalıştığınızda ne demek istediğimi çok daha iyianlayacağınıza eminim.Artık basit nesnelerden kendi nesnelerinizi oluşturmayı da öğrendiğinize göresizi kimse tutamaz diyebiliriz. Sonuçta yapacağınız şey çalışmak istediğinizkonunun hangi ayrıntıları barındıracağına karar vermek ve bu ayrıntıların en basitbiçimlerinden yola çıkarak bu basit biçimlerin düğümlerini kullanarak ihtiyacınızolan karmaşık şekillere dönüştürmek. Son olarak da tüm ayrıntıları birleştirip ışıkve gölge oyunlarıyla canlandırmak.Sanırım tüm bu işlemlerin Inkscape’i kullanmaktan daha farklı birşey olduğunugörmüşsünüzdür. Kendinizi geliştirmek için İnternet’te Inkscape hakkındabulacağınız “şuraya tıklarsanız şöyle olur“ gibi anlatımlar yerine belli bir konununnasıl oluşturulduğunu anlatan teknikleri gösteren örnekleri takip etmelisiniz.Sonuçta vektör grafiklerle çalışma yöntemleri genelde aynıdır.Inkscape ile özgürce çizmeye devam edin.58

oyun incelemeAbdurrahman OLĞAÇabdurrahmanolgac@bireczaci.comAve Caesar,Morituri te salutant!*Romalı Pretorian’lar, Galyalı Druid süvarileri,Germen mızrakçıları... Bu oyunda binlerce askerdenoluşturduğunuz ordular bir günde yok olabilir ya dabütün bir sunucuyu haraca bağlayabilirsiniz!59

oyun incelemeTürkiye’de birçok İnternet kullanıcısı tarafından bilinen; tarayıcı oyunlarındanen çok tercih edilen ve ciddi şekilde bağımlılık yapan oyunu, Travian’ı sizleriçin anlatmaya çalışacağım. Bu oyunun, oynayan oyuncuların aç susuz kalarakzayıflamasına, öğrenciyse sınıfta kalmasına, çalışansa işten kovulmasına, evliyseeşlerin ayrılmasına sebep olabildiği sıklıkla görülmektedir. Bunları göze alıyorve “kendi imparatorluğumu kuracağım” diyorsanız, bu oyun tam da size göredemektir.İnternet’te dolaşan şehir efsanelerinden birine göre, Travian ismi ve hikâyesininkaynağı yıllar, yıllar önce gerçekleşen ve 42 gün süren Romalıların; Germen veGalyalılara karşı giriştiği, büyük orduların çarpıştığı kanlı bir savaştan geliyormuş.Roma İmparatorluğu’nu en geniş sınırlarına ulaştıran imparator Traianus da (M.S.98-117) bu oyunun isim babası olabilir elbet...Travian farklı oyun dünyalarını bünyesinde bulunduran çok oyunculu, gerçekzamanlı bir strateji ve savaş oyunudur. Bu oyunda ücretsiz hesabınızı edindiktensonra kendi köyünüzün sahibi ve yöneticisi oluyorsunuz.Hesabınıza girdiğinizde sizi köyünüzün hammadde kaynaklarının gösterildiğiekran karşılamaktadır. Bu ekranda hammaddekaynaklarınızı geliştirerek oyun içerisindeyetiştireceğiniz askerlerinizin, köymerkezinde inşa edeceğiniz binalarınızınmasraflarını karşılayabilirsiniz.Market binasında başkaoyuncularla ticaretyaparak ihtiyaçlarınızıkarşılayabilir, elçilik binanızıkurduktan sonra birliklerekatılabilir, oyun içinde dostlaredinerek ortak stratejiler geliştirebilirve deneyimlerinizi paylaşabilirsiniz.Haritada kendi köylerinizi, komşularınızınköylerini ve vahaları inceleyebilirsiniz.Köşkünüzü kurup göçmeninizi basıp yeniköyler kurabilir, oyunun ileri aşamalarındabaşkalarının köyünü, askeri üstünlük sağlayarakoyunun başında seçtiğiniz ırka göre yetiştireceğiniz senatör(Romalı), reis (Germen) ya da kabile reisiyle (Galyalı) elegeçirebilirsiniz.Oyunu Kazanmak İçinAskerleriniz Kışla ve Ahır’da yaya ve atlı olmak üzereeğitilir. Silah dökümhanesinde saldırı özellikleri, zırhdökümhanesinde de savunma özellikleri geliştirilir.Turnuva Yeri’ni geliştirerek uzak köylere daha kısa süredeulaşabilirsiniz.Oyunda asıl amaç; dünya harikasının, ortaya çıkan yeni ırkNatarlar‘dan, oyuncuların ve birliklerin içine girdiği çetin60

oyun incelemesavaşlar sonucu alınmasıdır. İş bununla da bitmez, bu dünya harikasını başarılıbir şekilde savunarak yüzüncü seviyeye getirmelisiniz. Bunu başaran oyuncu veonun birliği, oyunu kazanmış sayılır.Pek çok tarayıcı oyununda olduğu gibi Travian’da da ekstra özellikler parakarşılığı elde edilebiliyor. Travian Plus ile hammadde üretiminizi arttırabilir, dahaçok inşaat emri verilebilir, inşaatlar anında tamamlandırılabilir, büyük haritapenceresi açılabilir ve bunlara ek olarak pek çok özellik kullanılabilir.Travian Plus özelliklerini kullanabilmek için para harcanılması şart değil. Oyunukendi aracılığınızla başkalarına oynattığınızda belirli seviyeye geldiklerinde altınkazanabiliyorsunuz. Bu altınlarla Travian Plus avantajlarından faydalanabilirsiniz.Önceleri Mozilla Firefox altında çalışan ve bir Greasemonkey eklentisi olanTravian Beyond, Travian Map Analyser ve başka birçok eklentiyle oyundaekstra avantajlar elde edilebiliyordu. Bu eklentilerin şirketin maddi kaynaklarınıkıstığı için yasaklandığını ve kullanmanız durumunda oyundan atılabileceğiniznoktasında sizi uyaralım.Speed Server’da Hızlı OyunOyun bir yıldan daha uzun bir dönemde sonlanıyor. Ancako kadar bekleyemem diyenler için ‘SpeedServer’da 3 kat hızla vebu hızla ters orantılı olarak daha kısa sürede bu oyunu oynayabilirsiniz, dahahızlı gelişmeyi ve daha çok çevrimiçi olmayı göze alabilecekseniz.Zaman zaman çok eğlenceli zaman zamansa stresli, gerilim dolu dakikalaryaşayacağınız bu oyuna www.travian.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.Sizlere madalya sahibi emekli bir Travian oyuncusu olarak tavsiyem,7x7’lik haritanızda başka oyuncu varsa o oyuncuyla ya aynı birlikteolun (bunun sonucunda çok ciddi dostluklar gelişebiliyor, bizzat benedindim ) ya da o oyuncunun köylerini mümkün olan ilk zamandayıkın (Bunu da yapmak zorunda kaldım çünkü bana düşman olması,beni bir gece gelip yıkabilmesi anlamına geliyor).Gece gündüz İnternet’e bağlı bir bilgisayar ya da telefon başındakalmak istemiyorsanız, bağımlılık yapan bu oyundan uzak durun!Özgür günlere..* Selam sana Sezar! Ölecek olanlar seni selamlar!61

xfceGökmen GÖRGENgkmngrgn@gmail.comYenilenen Yüzüyle XfceXfce Masaüstü Ortamı, 2009’a özel yeniayarlarıyla Pardus kullanıcılarıyla buluşuyor.62

xfcePardus 2009’a geçen kullanıcılarımızın en büyükbeklentileri, zannedersem daha yeni bir sürümü kullanıyorolmaktır. Elbette bu beklentiler boşa değil, yeni KDEmasaüstü ortamı, uygulamaların yeni sürümleri, yeniyardımcı araçlar ve yepyeni bir sistemle karşılaşacaklar.Yeniliklerin birçoğu gözle görülebilir yeniliklerolduğu gibi, sistem altyapısında da birçok yeniliklerlekarşılaşacaklar. Bunların bir paketçi olarak en önemlisibence paketleme sistemindeki yenilikler.Tabi ki konumuz bu yeniliklerden bahsetmek değil, nasılolsa şu an Pardus 2009 özel sayısını okuyorsunuz ve diğersayfalarda bu yeniliklerden yeterince bahsedilmiştir. Bizimkonumuz Pardus 2009’daki Xfce’de neler değişti, ne gibi yenilikler var ve nasılkatkıda bulunabileceğiniz üzerine birtakım alternatif çalışmalarla ilgili olacak.Paketlemede Yeni DüzenPardus 2009 ile beraber ldflags parametresi olarak –as-needed kullanmayabaşladık. Bu konu hakkında size verebileceğim çok güzel iki kaynak var:http://www.gentoo.org/proj/en/qa/asneeded.xmlhttp://wiki.mandriva.com/ru/2009-underlinking-overlinkingTabi kaynaklar bu kadar değil; ama İngilizce az çok biliyorsanız mutlaka buiki kaynağa göz gezdirmenizde fayda var. Eğer son kullanıcı olarak paketlemeve geliştirmeyle ilgilenmiyorsanız, şu kadarını bilmeniz yeterli: Pardus 2009’dasistemi bir nebze hızlandırmak için kullanılmayan direkt bağımlılıkları temizleyerekpaketlemede yeni bir düzenlemeye geçmiş olduk.Tabi –as-needed’in daha birçok konuda faydası olduğu söyleniyor; amaaçıkça söylemek gerekirse, küçük ve modüler yapıda olan masaüstü ortamı içinhızlandırma konusunda –as-needed parametresinin çok bir faydasını göremedim.Diğer taraftan, Xfce zaten hafif ve hızlı oluşu nedeniyle yeterince adından sözettirdiği için bizim için çok önemli bir ayrıntı değil. Bizim için önemli ayrıntı, birazdaha artan temel Xfce bileşen boyutu. Şimdi değişen bileşen yapısı hakkındabilgilere geçelim, daha sonra kurulum başlığı altında yeni paketleme düzeniyleilgili önemli bir konudan daha bahsedeceğiz.Yeni Bileşen YapısıEskiden bileşen yapımız şu biçimdeydi:• desktop.xfce4.base• desktop.xfce4.goodies• desktop.xfce4.themesPardus 2009’daysa bileşen isimlendirmede ve paketleridoğru yere taşımada çok ciddi değişiklikler yapıldı.Şimdi yeni bileşenlerimiz hakkında, ne tip paketlerbarındırdıklarıyla beraber bilgi verelim:• desktop.xfce.base: Temel Xfce kurulumu için gerekli olanpaketlerin yer aldığı bileşenimizdir. Önceki desktop.xfce4.base bileşenindenfarklı olarak, temel masaüstü ortamı ihtiyaçlarını karşılayacak Xfce eklentileri debu bileşende yer alıyor. Örneğin, Xfce’in öntanımlı resim görüntüleme uygulamasıRistretto, bir Xfce kurulumu için gerekli bir paket olmamasına karşın, resimlerigörüntülemek için gerekli öntanımlı uygulama olarak bu bileşende yer alıyor:http://svn.pardus.org.tr/contrib/2009/stable/desktop/xfce/base/• desktop.xfce.addon: Thunar, Xfce paneli ve benzeri temel Xfce uygulamalarınınözelliklerini geliştirmek amacıyla yazılan eklentilerin yer aldığı bileşendir. Eskibileşen yapısında desktop.xfce4.goodies olarak isimlendirilen bileşenle bu bileşenbenzerlik gösteriyor: http://svn.pardus.org.tr/contrib/2009/stable/desktop/xfce/addon/• desktop.xfce.admin: Genel olarak, Xfce’de Pardus’a özel olarak yazılmış,birtakım yönetim ve geliştirme araçlarının yer alacağı bileşen burası olacak.Örneğin KDE kitaplıkları kullanılarak yazılmış Paket Yöneticisi, Servis Yöneticisi,Ağ Yöneticisi gibi uygulamaların Xfce kitaplığı kullanılarak yazılmış sürümleriileride bu bileşende yer alacaktır. Şimdilik bu bileşen boştur: http://svn.pardus.org.tr/contrib/2009/stable/desktop/xfce/admin/• desktop.xfce.library: Temel Xfce kurulumu için gerekli olmayan kitaplıklar ve*-devel olarak isimlendirilmiş paketler burada yer alacak. Genelde bir paketinboyutunun küçültülmesi amacıyla ayrılan ikili paketler yer aldığı için, bu bileşendeşimdilik bir inşa dizini görülmüyor. Boş sanmayın: http://svn.pardus.org.tr/contrib/2009/stable/desktop/xfce/library/63

xfce• desktop.xfce.lookandfeel: Tahmin edebileceğiniz gibi, sadece Xfce’dekullanılan ve Xfce için yazılmış kişiselleştirmeler, temalar, pencere görünümleri vebenzeri unsurlar için hazırlanmış paketler burada yer alacak. Eski desktop.xfce4.themes bileşeninin daha geniş anlamlı ve kapsamlı hali bu bileşendir.İçeriği en az değişen iki bileşenimiz Base ile Library olacaktır. Bu iki bileşeninsınırları nete yakın bir şekilde çizilmiştir ve Xfce’de ciddi değişiklikler olmadığısürece (Ben bu satırları yazdığım sırada Xfce geliştirici listesinde libxfce4ui paketitanıtılıyordu, güzel tesadüf.) bu iki bileşen uzun bir süre değişmeyebilir. Addonbileşeninde bulunan paketlerin sayısı, Xfce geliştiricileri eklentiler yazdıkça ya daPardus geliştiricileri depoda olmayan Xfce eklentilerini paketledikçe, artabilir.Admin bileşeniyse, yine Pardus geliştiricilerinin Pardus’a özel uygulamalaryazmasıyla hareketlenebilir. Değişime en açık bileşenimizse Lookandfeel!Özellikle depoda durmasını istediğiniz Xfce’e has tema ve pencere temalarınızı,bugzilla’da hata raporu girerek ya da kendiniz paketleyerek review isteğindebulunabilirsiniz. Ben bu konuda gelişmeleri takip edeceğim ve gerektiğindeyardım edeceğim.Yeni Sürüm Xfce KurarkenBaşlıkta sürüm olarak kastettiğim şeyin pisi paket sürümü olduğunu önceliklebelirteyim. Bu paketlerin bir üst sürümünü hazırlarken, kişiselleştirmeyle ilgiliyapılandırmalar, resimler ve benzeri dosyaları bu paketlerden ayıklayıp ayrı birpaket olarak pardus-default-settings-xfce isminde güzel bir paket hazırlandı. EğerPardus 2009 dağıtımınıza Xfce kurarken, bu paketin kurulumunu es geçerseniz,Xfce oturumunu açtığınızda itici bir görüntüyle karşılaşmanız pek olası: sol üstköşede minik bir panel, itici ve klasik bir Xfce arkaplan resmi, garip bir simgeteması... Bu sebeple, Pardus’a özel olarak ayarlanmış kişiselleştirmeleri içerenpardus-default-settings-xfce paketini mutlaka ilk seferde yükleyin. Eğer ilk seferdebu paketi yüklememişseniz Xfce oturumunu kapatarak, uçbirimde ya da başka birmasaüstü ortamındayken ev dizininizde yer alan gizliconfig dosyasının içinde Xfce ile ilgili ne varsa silin.Böyle bir durumla karşılaşma olasılığınız şu şekildeolabilir; eğer Pardus 2009’u Alfa sürümlerinden berikullanıyorsanız ve o arada Xfce kurmayı denemişseniz,o zamanlar pardus-default-settings-xfce paketi henüzdepoda olmadığı için kuramamış olabilirsiniz.Şu andan itibaren Xfce kurmaya çalışırsanız, böylebir olasılıkla karşılaşmanız zaten çok düşüktür. Pardus2009 sisteminizin güncel olduğundan eminseniz, şimdigelelim kurulum aşamasına.En temiz ve güzel kurulum malesef uçbirimdenkurmaktır. İsterseniz Paket Yöneticisi’ni açıp, “xfce”diye aratıp çıkan sonuçları yükleyerek de Xfcekurulumunu gerçekleştirmeniz mümkün. Ama uçbirimdebileşen bazlı kurulum yaparsanız, hem hangipaketlerin kurulduğu konusunda gözünüzden bir şeykaçmaz (Elbette Paket Yöneticisi’nde de görebilirsiniz),hem de Pardus’ta Xfce oturumu için gerekli en minimalkurulumu gerçekleştirmiş olursunuz.64

xfceKurulum tek bir komut satırından ibaret:$ sudo pisi it -c desktop.xfce.base -yBu aşamadan sonra geriye, giriş yöneticisinde Oturumolarak Xfce4 oturumunu seçip tekrar giriş yapmakkalıyor. Eğer tüm Xfce eklentilerini de ayrıca kurmakisterseniz ayrıca şu komutu verin:$ sudo pisi it -c desktop.xfce.addon -yGiriş Yöneticisi Olarak GDM KullanmakPardus 2009’un öntanımlı giriş yöneticisi olan KDM’yikullanmak için artık eskiden olduğu gibi kdebasepaketini yüklemenize gerek yok. Dilerseniz, kdebasepaketini silerek, KDE’nizi sisteminizden kaldırmakmümkün ve bu şekilde de KDM kullanabilirsiniz. Diğertaraftan, giriş yöneticisi seçimini GNOME’un girişyöneticisi olan GDM’den yana yapanlar, sadece ikiadımda öntanımlı olarak kullanmaya başlayabilirler:1. Paket Yöneticisi ya da uçbirim kullanarak GDMpaketini kurun.2. /etc/conf.d/xdm dosyasını yetkili kullanıcı olarakaçın ve kdm yazan yeri gdm olarak değiştirin.İkinci adımda sözü geçen xdm dosyasında sadece DISPLAY_MANAGER=”gdm”satırını yazmak, GDM’nin açılışta çalışması için yeterli. GDM ile giriş yapmadanönce oturum yöneticisi olarak Xfce4 oturumunu seçmeyi unutmayın! Bu aradaşiddetle tavsiye ettiğim GDM teması için şuraya bir bakın: http://gnome-look.org/content/show.php/Arc-Colors+GDM-Walls?content=88305Bir Xfce Kullanıcısı OlarakBundan sonra artık bir Xfce kullanıcısı olarak günlük işlerinizde bilgisayarınızıkullanabilirsiniz. Yalnız, size çok önemli bir tavsiyem var. Lütfen ihtiyaçlarınızıdoğru bir şekilde belirleyin! Eğer amacınız;• Sadece işini yapan bir masaüstü ortamı kullanmak,• Hızlı çalışarak masaüstü ortamından kaynaklanan sıkıntıları aza çekmek,• Düşük donanıma sahip bilgisayarlarda bile rahatça müzik dinleyebilmek,resimleri görüntüleyebilmek, İnternet’e girebilmekse Xfce sizin için doğru terciholabilir.Eğer Xfce kullanırken, KDE’de olan birçok özelliği bulamıyorsanız ve onlarıkendiniz için gerekli görüyorsanız, bunu Xfce’in gelişmemiş bir masaüstü ortamıolarak algılamayın. Kullanıcıların bir masaüstü ortamından beklentileri çeşitçeşit olduğu için, masaüstü ortamları da genel olarak aynı amaca hizmet etsebile farklı alışkanlıklara sahip kullanıcıları hedef alırlar. O an siz belki de KDEkullanmalısınız ve Xfce’in size göre olmadığını düşünebilirsiniz. Xfce, GNOME’abenzeyen, fakat görsellikten çok fazla taviz vermeyecek biçimde, olabildiğincebasit ve hafif bir masaüstü ortamıdır, o sadece işini yapar. Bir hataylakarşılaşırsanız, Bugzilla’yı kullanmaktan çekinmeyin, hep beraber çözelim.Bol Xfce’li günler dilerim.65

paket tan›t›m›Server ACİMsacim@kde.org.trKDE 4’te Bir Müzisyen:FrescobaldiAdını 17. yüzyılın başında yaşamış bir İtalyanbesteciden alan Frescobaldi, müzik notalarınıbilgisayar ortamına kaydetmenizi sağlar.Frescobaldi yazılımı, bir müzisyen ve bir programcı olan WilliamBERENDSEN’in, önce KDE 3 masüstü ortamında yer alan bir metin düzenleyiciolan Kate uygulamasına bir “eklenti” olarak yazdığı “LilyKDE” eklentisinin,KDE 4 masaüstü ortamı için bağımsız hale getirilmiş halidir. Özgürlükİçine-Dergisi’nin geçmiş sayılarında ve Özgürlüİçin’de de yayınlanan “LilyPond”paket tanıtım yazılarını ve ardından hazırladığım “KATE için LilyKDEeklentisi” yazılarımı takip etmiş olanlar; ayrıca “LilyPond Kılavuzu” websayfamı izleyenler, LilyPond, LilyKDE ve Frescobaldi hakkında bilgilendirmeyazıları yazdığımı hatırlayacaklardır. Özgürlükİçin e-Dergisi’nin bu sayısındaokuyuculara Frescobaldi yazılımını tanıtmanın doğru olacağını düşünüyorum.66

paket tan›t›m›“LilyPond” için kısa bir tanımlama yapmaya çalışırsak, “Nota oluşturmayagiden yolda kullanılan tekniğin, daha çok matematikçilerin kullandıkları “LaTeX”yazılımda metin ve matematik formüllerini birlikte oluşturma yönteminin müziğeuyarlanmış halidir.” diyebiliriz. Bir nota sayfasında yer alması gereken her simgeiçin, latex dizgeleri müziğe uyarlanmıştır. Bunun için bir metin düzenleyiciyeihtiyaç vardır. Son eki “.ly” ile biten bir dosyayı oluşturmak için, “vim, emacs,gedit, kwrite, kate” gibi metin düzenleyicilerden herhangi birisi ya da hepsi dekullanılabilir. Çünkü bir “lilypond” dosyası, aynı bir “text” dosyası gibi derlenmeyibekleyen ham bir dosyadır. Konsolu açıp, “lilypond dosyaadi.ly” yazar veenter tuşuna basarsanız ve lilypond yüklüyse dosya derlenmeye başlayacaktır.Bu işlemin sonucunda elinizde “dosyaadi.pdf” ve “dosyaadi.ps” adını taşıyanve eğer dosyada oluşturduğunuz lilypond dosyasında belirtmişseniz bir de“dosyaadi.midi” adını taşıyan iki ya da üç adet dosyanız olacaktır.Kate için hazırlanmış olan LilyKDE eklentisiyle Kate uygulamasından çıkmadan,oluşturduğumuz lilypond dosyasının derleme işlemini, derlediğimiz dosyanın PDFçıktısını önizleme şansını yakalamaktaydık. Frescobaldi yazılımı da aslında, Katemetin düzenleyicisinin daha da geliştirilerek “müstakil-ayrı” bir hale getirilmişşeklidir.Frescobaldi ile, LilyKDE eklentisini kullanan Kate arasındaki dikkat çekici iki farkımadde halinde sıralayalım:1. Metin düzenleme sırasında komutları yazma sırasında girilebilecek komutseçeneklerinin “ipucu” olarak görünmesi.2. Uygulama penceresinin solunda, notalara yerleştirilen çeşitli işaretlerinseçilebilme olanağı.Bu yazının yazarı olan Server ACİM, ayrıca Frescobaldi yazılımının Türkçeçevirilerini LilyKDE eklentisi sürecinden beri yapmaktadır.Frescobaldi ile ilgili Türkçe ve İngilizce kaynak websayfaları:Server ACİM – LilyPond Kılavuzu:http://acim.name.tr/lp-dersler/Kate için LilyKDE eklentisi:http://acim.name.tr/lp-dersler/ilkadimlar_KateLilyKDE.htmlWilbert BERENDSEN’in web sayfası:http://www.wilbertberendsen.nl/Frescobaldi web sayfası:http://www.frescobaldi.org/Server ACİM – Frescobaldi tanıtım yazısı (LilyPondKılavuzu’ndan):http://acim.name.tr/lp-dersler/frescobaldi.html67

öportajÖzgürlükİçin TopluluğuPardus 2009 Sürüm YöneticisiOnur Küçük’le hayatı, hobileri vePardus 2009’a giden yolla ilgili keyiflibir röportaj yaptık.Pardus 2009’u DahaÇıkmadan Kurdum68Fotoğraf: Koray LÖKER

öportaj8088 PC ile başlayan bilgisayar hayatım, 1997’de Slackwareile kötü geçen ilk randevumuzla birlikte özgür yazılıma doğrukaymaya başladı. Aramıza adeta kara kedi gibi giren Lilo’yubir ay kadar uğraştıktan sonra çalışmaya ikna edip, ses kartınıtanıtmaktan, XFree ayarlarını yapmaya kadar bütün engelleriaşıp da herşeyiyle çalışan bir masaüstü ortamına geçtiğimdehissettiklerimi tarif edemem. Yine de bu başarı bile Linux ilesadece dost hayatı yaşamamıza engel olmadı.Basketbol ve tenis oynamak, üniversiteye devam etmek,profesyonel anlamda bilgisayar üzerine çalışmak vemotorsporları geçen hayatım Linux Kullanıcıları Derneği iletanışmamla beraber daha fazla Linux’a yöneldi. İlk LKDşenliğinin İnternet kafesininin sorumluluğunu almam ve aynışenlikte seminer vermemle başlayan LKD maceram, e-postalistelerinde, katkı verebildiğim açıkkodlu projelere destekolmakla, Türkiye’nin pek çok şehrinde Linux ve özgür yazılımseminerleri vermemle devam ederken LKD etkinlik çalışmagrubu ve şenlik çalışma gruplarında yürütme kurulu üyeliğive başkanlığıyla devam etti. 2004 yılından beri Pardusgeliştiricisiyim. Ayrıca LKD yönetim kurulu üyesi olarak görevyapıyorum ve çeşitli açıkkodlu projelere katkı veriyorum.Pardus’un sizce en eski geliştiricisi olarak Pardusprojesinde bugüne kadar neler değişti ve nelerdeğişmedi?Öncelikle Onur Küçük’ün hikayesini duymak istiyoruz. Onur Küçükkimdir, Pardus’a gelene kadar neler yaptı?Hayata Ankara’da gözlerimi açmamla başlayan maceram, okul çağınageldiğimde İzmir’de devam etti. Hakimiyeti Milliye İlkokulu, Bornova AnadoluLisesi ve ardından Ege Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği bölümüyleöğrenim hayatımın tamamını İzmir’de geçirdim. 1991 yılında CGA ekranlı birProjenin ilk zamanlarında, PiSi, ÇOMAR, YALI gibi araçlardaha tasarım aşamasındayken, Pardus’un geleceğininnasıl olacağını merak ediyorduk. Oysa bugün Pardus’unkendini kanıtladığını, birçok platformda kendine haklı bir yeredindiğini ve gelecekte çok daha yaygın bir şekilde beğeniyle kullanılacağınıbiliyoruz. Projenin ilk zamanlarından farklı olan bir başka şey de geliştiricikadrosu. İlk Pardus sürümünden önce hiç tanımadığımız birçok kişi bugün Pardusgeliştiricisi.Çok çalışmak, çalışırken eğlenmek, hep daha iyisi için çalışmak ve başarmak iseprojenin başından beri değişmedi :)69

öportajBoş zamanlarında Onur Küçük ne yapar, dinler, okur, izler?Müzik benim için vazgeçemeyeceğim bir tutku. Kendimi belirli bir tarzlasınırlamak yerine, pek çok farklı tarzı takip etmeyi, yeni sanatçılar ve tarzlarkeşfetmeyi seviyorum. Klasik müzikten Rock müziğe, New Age’den Psychedelic’ekaliteli bulduğum herşeyi dinlerim. Bu aralar en çok Atman, Khetzal, Vibe Tribe,Hilight Tribe, Cold House, Redd, Jehan Barbur dinliyorum. Farklı kültürleriincelemeyi seviyorum. Birkaç senedir özellikle Japon kültürünü takip ediyorum.Bol bol anime, dizi ve filmlerini izliyorum, müzik gruplarını dinliyorum vs. AyrıcaAmerika ve İngiltere’de yayınlanan pek çok dizinin de sıkı bir takipçisiyim.Yaklaşık 10 senedir eski adıyla Türkiye Otomobil ve Motor Sporları Federasyonubünyesinde gözetmenlik (hakemlik) yapıyorum. Türkiye şampiyonası bünyesinderalli, drag, tırmanma, pist vb. yarışların yanında Formula 1, Dünya RalliŞampiyonası, Avrupa Ralli Şampiyonası vb. uluslararası yarışmalarda FIAMarshall olarak görev aldım. Eskiden olduğu kadar vakit ayıramasam da boşvakitlerimde motorsporları ile ilgileniyorum.Basılı medya ile aram bir süredir pek iyi değil. Düzenli olarak bir iki mizahdergisini takip ediyorum, fırsat buldukça da genelde fantezi romanları okuyorumancak kitap okumaya istediğim kadar vakit ayıramıyorum.2008.2’den 2009’a geçiş nasıl olacak? 2008’den geçiş daha önceolduğu gibi bir betik ile mi yoksa güncellemeyle mi yapılacak?2007’den de geçiş mümkün olacak mı?2008 sürümünden 2009 sürümüne geçiş yaparken kullanıcılarımızın sıkıntıyaşamaması için tüm depo paketlerinin hazır olması gerekiyor, bu sebepleöncelikle depo paketlerinin tamamını 2009 aktarma çalışmalarına odaklandık. Birtaraftan da geçiş yöntemi ile ilgileniyoruz, ancak altyapıda çok fazla değişiklikolduğu için sadece depo adresi değiştirmenin yeterli olmadığını gözlemledik.Şu anda geçiş işlemini yapan ve geliştirme aşamasında olan basit bir betiğimizvar, ancak kullanıcılarımıza bu işi daha verimli yapacak bir araç hazırlamakda planlarımız arasında. Kullanıcılarımızı daha fazla bekletmek istemiyoruz, busebeple depo paketleri hazır olduğunda geçiş işlemi aracının hazırlanmasınınne kadar süreceğine bakıp yönteme karar vereceğiz. 2007 sürümünden 2009sürümüne geçiş için bir çalışmamız olmadı, şimdilik böyle bir çalışma yapmayıdüşünmüyoruz.70

öportajPardus 2009 için en hızlı Pardus sürümü diyebilir miyiz?Her Pardus sürümünde olduğu gibi 2009 sürümünde de daha hızlı, daha kararlı,daha gelişmiş bir Pardus hedefiyle yola çıktık. Temel bileşenlerde yaptığımıziyileştirmeler, paketlerin hazırlanma sistemindeki değişiklikler, yeni dosyasistemimiz EXT4 ve güncel çekirdeğimiz ile şu anda Pardus 2009’un en hızlıPardus sürümü olduğunu söyleyebiliriz. En kararlı sürüm dememiz için şu anda çokerken, kararlılık zamanla kullanıldıkça ölçülebilir, ancak kullanıcılarımızdan gelenbilgiler Pardus 2009’un da kararlılık açısından çok başarılı olduğunu gösteriyor.Pardus 2010’un çıkmasıyla da en kısa ömürlü sürüm Pardus 2009mu olacak?Bunu şu anda söylemek için çok erken. 2010 sürümü ile ilgili herhangi birçalışmamız olmadı, dolayısıyla herhangi bir tarih de belirlenmiş değil. 2009’unömrünü Pardus geliştiricilerinin öncelikleri ve özgür yazılım dünyasındakigelişmeler belirleyecek. Şu anda söyleyebileceğim, birçok büyük değişikliğin(altyapı değişiklikleri, KDE4 geçişi, paket derleme sistemi değişiklikleri) bir arada2009 sürümü oluşturulurken yapılması sayesinde 2010 sürümünün çıkarılması çokdaha kolaylaştı. Yeni sürümü 2009’a kıyasla çok daha rahat çıkarabileceğiz.Pardus 2009 daha güçlü donanımlar isteyecek mi?Bir önceki sürüme kıyasla 2009 daha güçlü donanım istemiyor, yavaş sistemlerdeyaptığımız denemelerde 2009’un çok daha hızlı çalıştığını gördük. Ancak 2009ile gelen masaüstü efektleri gibi yeni özelliklerin hepsini bir arada kullanmakistiyorsanız bu işi yapabilecek donanıma sahip olmanız gerekiyor. Tabi kien güncel en pahalı donanımın gerekli olduğunu düşünmememiz gerekiyor,günümüzün ortalama bir bilgisayarı, düzgün donanım bileşenleri kullanıyorsaPardus 2009’un bütün yeteneklerini rahatlıkla bir arada kullanabilir.Örnek vermek gerekirse ben şu anda efektlerin çoğunun açık olduğu plasmoidlerledolu masaüstümde, e-posta programım belli aralıklarla postalarımı çekerken, birtarafta Firefox ile Internet’te gezinirken, diğer tarafta müziğimi dinlerken ve dahapek çok yazılımı çalıştırıyorken Openoffice üzerinde sorularınızı yanıtlıyorum.Bu kadar çok işlemin bilgisayarıma etkisi %4 işlemci kullanımı ve 400MB kadarhafıza kullanımı. Kullandığım bilgisayar ise 2.5 sene önce aldığım ve zamanınınorta hallisi sayabileceğimiz bir dizüstü bilgisayar. Sanırım bu donanım desteğimiziçin yeterli bir örnek sayılabilir.Onur KÜÇÜK ve Doruk FİŞEKPardus 2009’un sizce en yenilikçi özelliği nedir? Delta paket mi,EXT4 mü yoksa yeni kernel mi?Bence Pardus 2009’un en dikkat çekici özelliği görsellik ve kullanışlılık alanındaoldu. Başta gömülü efekt desteği ile beraber yeni masaüstü ortamımız olmaküzere, KDE4 ile gelen yeni teknolojileri kullanarak hazırladığımız sistemaraçlarımız, kendi ikon setimiz Milky, sistem giriş ekranından yazılımların açılışekranlarına Pardus’a özel açılış ekranları birlikte düşünüldüğünde en çok dikkatiçeken değişiklik görsel ve kullanışlılık alanında görülüyor.2009 için tüm yapılmak istenenler final sürümüne yetişti mi?Yaklaşık %90 oranında yapıldı. Ancak hala hazırlamak istediğimiz sistemler,araçlarımıza eklemek istediğimiz özellikler mevcut.71

öportajBu yeni geçtiğimiz sistemin ya da telefonun kullanışsız olmasından değil, eskialışkanlıklarımıza fazlaca sıkı sıkıya bağlı olmamızdan kaynaklanıyor. Pek çokyenilikte olduğu gibi “yeni KDE ne kadar güzelmiş” yorumlarının kısa sürede hızlaartacağına inanıyorum.Pardus 2009’u CD’den kurduktan sonra, sisteminize ilk olarakhangi paketleri kuracaksınız?Pardus 2009’u daha çıkmadan kurmuştum :) Baştan kuracak olsaydım ilk olarakkendim için yaptığım özelleştirmelerle Sylpheed e-posta programını kurardım,daha sonra geliştirme ve güvenlik ile ilgili araçları kurardım (system.develbileşeninin tamamı, subversion, gdb, valgrind, strace, ltrace, nmap, iptraf, vs.)Pardus şu an Japonca dil desteğinde çok zayıf. İlerleyenzamanlardan değişik alfabe yapısına sahip dillerde bir iyileştirmedüşünülüyor mu?Serdar DALGIÇ ve Onur KÜÇÜKKDE 4 geçişten ötürü, bazı kullanıcıların yeni masaüstüne alışmasıkıntısı yaşayabileceğini öngörüyor musunuz? Bu nedenlePardus 2009’a geçme konusunda çekimser davranabilecek 2008kullanıcılarına ne tavsiye edersin?Bazı kullanıcıların KDE4’e alışma sürecinde sıkıntı çekeceğini tahmin ediyorum,ancak bu durum ister bir uygulamanın isterse bir işletim sisteminin yeni sürümüolsun, kullanıcılarının sık sık karşılaştığı bir durum. Değişikliklere kolay uyumsağlayamayabiliyoruz. Bilgisayar dünyası çok büyük bir hızla ilerliyor.Özellikle son kullanıcıya hitap eden arayüzlerde gerek donanımsal gerekyazılımsal olarak inanılmaz bir hızda ilerleyen bir değişim var ve bu teknolojilerikullanan bizler de bu değişimle birlikte değişiyoruz. 2-3 sene öncesine kadar“vaay ne kadar güzel özellikleri var, ama kullanması zor” dediğimiz telefonlarıbugün ezbere kullanabiliyor, hatta beğenmiyoruz ya da yıllardır kullandığımızbir işletim sistemini bırakıp Pardus’a geçtiğimizde alışmamız zaman alabiliyor.Değişik alfabe yapısına sahip pek çok dil için aslında altyapımız hazır, örneğinpek çok yazılımımız fribidi kitaplığı desteği ile sağdan sola yazılan dillerle bileuyumlu. Ancak bu dillerin kullanıcılarından yeterli talep ve katkı gelmediği sürecebu konularda bir çalışma yapmayı düşünmüyoruz. Pardus bünyesinde bir dilin tamdesteklenmesi için o dilin KDE çevirilerinin yaklaşık 3/4 den fazla olması, Pardusaraçlarının o diller için çevirilerinin yapılmış olması ve yapılmaya devam edilmesi,Pardus’un o dilde kullanımının test edilmesi gerekiyor. Ancak bu gerekliliklerinsağlandığı dilleri Pardus öntanımlı dilleri arasına ekleyebiliriz.Tasma’nın durumu Pardus 2009’da ne olacak?Eski Pardus sürümlerinde KDE denetim sistemini hem kullanışlılık hem de görselaçıdan yeterli bulmadığımız için Tasma’yı yazmıştık. KDE4 ile birlikte gelen sistemayarları aracı ise KDE3 aracına kıyasla çok daha başarılı, bu sebeple tekrardanoturup baştan Tasma yazmamaya karar verdik. Kullanıcılarımızın alıştığı Tasmaismini sürdürmek için de çok az katkımız olan bir yazılımın adını değiştirmeyi etikolarak uygun görmedik.KDE tarafında sistem ayarları aracı ile ilgili pek çok değişiklik yapılıyor. Budeğişiklikleri zamanla Pardus 2009 deposuna da ekleyip kullanıcılarımızaTasma’yı aratmayacak bir sistem ayar merkezi sunmayı planlıyoruz.72

öportajPardus projesinde çalışmak nasıl bir şey?Çok yorucu, ama bir taraftan da çok keyifli. Özgür yazılım üzerine çalışmak,hayatımı özgür yazılımlardan kazanmak, ürettiğim şeylerin bu kadar çok kişitarafından kullanıldığını bilmek, ayrıca çok eğlenceli, kafa dengi ve özgüryazılımcı insanlarla birlikte çalışmak benim en büyük motivasyonum. Yaptığım işiçok severek yapıyorum, bu kadar sevmesem Pardus için emek harcayamazdım.Pardus 2009 Final sürümü çıktıktan sonra yeni Pardus araçlarınınyazılmasına devam edilecek mi? Web filtreleme gibi farklı araçlaryazılacak mı?İhtiyaç duydukça yeni araçlar yazmaya devam edeceğiz. Ayrıca yeni KDEteknolojilerini kullanan başka ufak programcıklar da hazırlamayı düşünüyoruzama şu anda paketlere ve bu sürü için verdiğimiz sözlere odaklanmışdurumdayız. Bunları hallettikten sonra koşullara bakıp gerekli gördüğümüzaraçları hazırlamaya odaklanabiliriz.OCR programlarında Türkçe tanıma desteği görecek miyiz?Bu konuda şu anda yapılan çalışmalar var, ancak biraz zaman alacak.2009 sürümüne yetişemeyeceği Bilmök’de yaptığımız geliştirici toplantısındabelirlenmişti. Çalışmalar tamamlandığında Türkçe destekli OCR yazılımları daPardus deposuna eklenecekler.Özellikle 3GB üzerindeki RAM desteği (PEA) final sürümle birliktegelecek mi? Real Time OS’u görebilecek miyiz?Final sürümle beraber şu anda depomuzda PAE destekli çekirdek hazır durumda.Hatta kullanıcılarımızın bazılarının paketleri kurup kullanmaya başladığını dabiliyoruz. RT çekirdek için talep gelirse onu da sisteme ekleyebiliriz.KDE 4 sizce yeterli olgunluğa erişti mi? Daha önce KDE 3 içinyazılmış programlar 2009’da sorunsuz çalışacak mı?KDE3 programlarının büyük bir kısmı KDE4 sürümlerini çıkardıkları ya da KDEiçine girdikleri için önceki sürümlerde kullandığımız birçok KDE aracını KDE4teknolojileri ile kullanabiliyoruz, yeni KDE geçişi büyük bir adım olduğu için bazıaraçlar istenen tüm işlevselliği henüz sunamıyor olabilir. Kısa süre içerisinde73

öportajPardus’un KDE ile bütünleşmedeki başarısı hakkında nelerdüşünüyorsunuz?Bence KDE ile en çok bütünleşmiş Linux dağıtımı Pardus’dur. Geliştirdiğimiz17 sistem aracını ve bunların plasmoid parçası arayüzlerimizin hepsi KDE/Qt tabanlı olarak geliştiriliyor. Sadece temel kitaplıklarla yetinmeyip, yeni nesilKDE teknolojilerini sıkı sıkıya takip edip faydalanıyor, hatta ihtiyaç duyduğumuzyerlerde kendimiz yeni özellikler ekleyip KDE ana geliştirme sürecine de ekliyoruz.Özellikle 2009 sürecinde hazırladığımız araçlarımızı gören diğer KDEgeliştiricilerinden “KDE ile bunun yapılabileceğini bilmiyordum” ve benzeriyorumları sık sık duyuyoruz.Ayrıca KDE gelişim sürecini yakından takip edip, depolarımızdaki paketlerdesadece yayınlanan kaynak arşivlerle yetinmiyoruz, uygun gördüğümüz hatadüzeltmleri, iyileştirmeleri, yeni özellikleri paketlerimize ekliyor, ayrıca kendiyaptığımız değişiklikleri de KDE’ye iletiyoruz.KDE 4’ün Pardus’a getirdiği avantajlar ve dezavantajlar nelerdir?KDE4 görsel ve kullanım olarak çok daha farklı bir masaüstü deneyimi ile berabergeliyor. Yeni bir yaklaşım, farklı bir masaüstü ortamı, görsel olarak çok dahadoygun ve birbiri ile entegre araçseti isteyen kullanıcılar için çok güzel bir seçenekolması Pardus için de bir artı.Ayrıca KDE4 geçişi ile birlikte KDE’nin kaynakkodlarının da bahar temizliğinegirmesi ile daha hızlı ve kararlı bir KDE masaüstü ortamı yine Pardus için biravantaj.bu eksiklerin de kapatılacağını ve KDE3’e ihtiyaç duymayacağımızı tahminediyorum. Duruma KDE dışından bakarsak, kullanıcı tarafında hem görsel hemde işlevsel olarak iyi durumda olduğunu düşünmekle birlikte KDE’nin, özellikleplasma alanında geliştiricilere sunması gereken özelliklerin henüz yeteri kadarolgunlaşmadığını düşünüyorum. Sıkı bir Enlightenment’cı olarak KDE’nin görselanlamda esinlendiği kadar altyapı ve performans olarak da E’den örnek alacağıdaha çok şey olduğunu düşünüyorum. Ancak KDE tarafında geliştirme süreci çokhızlı bir şekilde ilerliyor, sorunlar çözülüyor, eksikler kapatılıyor, bu yüzden KDEiçin çok umutluyum ve KDE seçimimizden de çok memnunum.Değişiklik tercih etmeyen, alışkanlıklarından vazgeçmek istemeyen kullanıcılariçinse KDE4 geçişi Pardus için bir dezavantaj oluyor. Bazı programların KDE4altyapısını kullanan karşılıklarının değişmesi, bazı programların özelliklerininhenüz tamamlanmamış olması, “yeni” ya da “farklı” ya hızlıca geçmek istemeyenkullanıcıların da 2009 geçişinde daha temkinli olacağını tahmin ediyorum.Ancak KDE4 daha çok kullanıldıkça, olası sorunları çözüldükçe ve kendiniispatladıkça bu kullanıcıların da kısa sürede KDE4 kullanmaya başlayacağınainanıyorum.74

öportaj2009 bilindiği üzere KDE 4 kullanıyor. Ancak pek çok kullanıcı KDE4’e alışık değil. Bu alışma süresince bir süre daha 2008 sürümünedestek devam edecek mi? Yoksa 2008’e destek duracak, amadevamı olan kurumsal sürüm mü alışma süreci için önerilecek?Kurumsal sürümü 2008 sürümünün devamı olarak düşünmek doğru olmaz.Kurumsal sürüm, adı üstünde, kurumsal kullanıcılara hitap eden, 2008 ile pek çokbenzerlik gösteren, ancak hedef kitlesinin ihtiyaçları doğrultusunda paketlenmişbir Pardus dağıtımı olacak. Örneğin şu anda planlanan Kurumsal sürümde oyunpaketleri bulunmayacak.Pardus ekibi 2008 sürümüne destek vermeye devam ediyor. Eski KDE de kalmakisteyen kullanıcılar 2008 sürümü ile birlikte yola devam edebilirler. 2009 sürümüiçerisinde KDE3’ün durumunun ne olacağı şu anda kesin değil. Paket deposunun2009 altyapısına aktarılması tamamlandığında durumu netleştireceğiz.Yazılım’ın en sevdiğim özelliklerinden biri de budur :)Paket deposu dizin hiyerarşisini tekrar düzenlerken neyi temelaldınız, bu değişikliklerin ne gibi faydası oldu?Eski bileşen yapısı farklı zamanlarda, farklı kişiler tarafından, farklı önceliklergözetilerek yapılmıştı. Ortak bir dili yoktu, bazı bileşenler fazlaca kalabalıklaşıpneredeyse çöplüğe dönmüştü. Paketleri ayrıştırmak için geliştirici listesinde birkural seti oluşturmaya çalıştık. Bu yapıya bakarak bileşenlerin isimlerini belirleyipbinlerce paketin ait olacağı yeni bileşenlerini belirledik. Bu hem çok karışık, hemher pakette kesin olarak tanımlanamayan bir süreç olduğu için sık sık kararsızLDFLAG, CFLAGS ve benzeri değişkenlerin parametrelerine neyegöre karar verdiniz? Paketçiler yeni sistemde nelere dikkat etmekzorundalar? Undefined symbols ve unused direct deps isimleriylebilinen sorunların en pratik çözümü için ne önerirsiniz? --asneeded’inen büyük getirisi nedir?Bu parametrelere bol bol belge okuyarak, diğer dağıtımların kullandığı sistemlerebakarak ve 2009 altyapısını hazırlarken bolcana kararlılık ve hız testi yaparakkarar verdim. Özellikle as-needed desteği ile birlikte hem sistem açılışında hem deuygulamaların ilk açılış sürelerinde ciddi bir hız kazancımız oldu.Ancak bu desteğin açılması 2009 hazırlanması sürecinde paketlerle uğraşangeliştiricilere daha fazla iş yükü olduğu da bir gerçek. Yine de geliştirici listesindebu konuda defalarca konuşup birbirimize yardımcı olarak bu özellikleri kullananbir Pardus dağıtımı oluşturmayı başardık.Bu tarz özelliklerin paketlere yansımasında karşılaşılan sorunlar için malesefbir “altın anahtar” yok, bu sorunları düzeltmek için paketi iyi tanımak, derlemealtyapısını iyi bilmek, ne yaptığını bilmek gerekiyor. Ancak altın anahtara yakınbir çözüm olarak Internet arama motorları çok faydalı olabiliyor, genelde bu tarzözellikleri deneyen ve aynı sorunlarla karşılaşan başkaları da oluyor ve bazenbu sorunların çözümlerine de ulaşabiliyorsunuz. Özü “paylaşım” olan ÖzgürAli Ulvi TUNÇ, Bahadır KANDEMİR ve Onur KÜÇÜK75

öportaj76kaldığımız, üzerinde bolca düşünmemiz gerektiği durumlar oldu. Ancak bu kadarçok çabanın sonunda işlevin ön planda olduğu, çok daha anlaşılır bir bileşenyapısı ortaya koyduk. Bu yeni yapının sayesinde de Paket Yöneticisi aracımızdada Packagekit sistemi ile uyumlu bir bileşen listesine sahip olduk.2009’da yeni geliştiriciler yetiştirmek, onları teşvik etmek, ekibidaha da genişletmek için planlarınız var mıdır?Bu her zaman yapmak istediğimiz, ancak istediğimiz kalitede hayatageçiremediğimiz bir konu. Yeni geliştiriciler kazanmak ve bu geliştiricilere yönvermek için yapmamız gereken pek çok şey var, ancak mevcut yapımız ve işyükümüz ile buna yetişemiyoruz. 2009’da bu konulara daha fazla önem vermeyive Pardus’un insan /emek gücünün artmasını umuyorum.2009 ile birlikte olması planlanan temel sistem kurulumu neaşamada? Bu özellikle birlikte Pardus’u artık sunucu olarakkullanma imkanımız olacak mı?Bu özellik sessiz sedasız 2009 içerisine girdi, kurulum sistemimizi karışık bir halegetirmemek için çok ortalıkta olmayan bir özellik olarak CD içerisine koyduk,ancak ileride kurulum seçeneklerinin çeşitleri arttırıldığında daha göz önünde olanbir ayar ile kullanıcılarımız bu seçenekleri seçebilecekler.Kurulum CD’sinde açılış seçeneklerine yali4=baseonly yazarsanız YALI artıksadece temel sistem kurulumu yapıyor. Bir başka özellik de Yalı artık sistemkurtarma işlemleri yapabiliyor. Pardus kurulu bir sisteminizde CD’den kurtarmaseçeneği ile açılış yaparsanız Önyükleyici (grub) kurtarma, parola değiştirme veGeçmiş Yöneticisi işlemleri 2009 sürümünde yapılabiliyor.2009 ile birlikte teknik belgelendirme konusuna nasılbakıyorsunuz? Geliştirici adayları için Pardus teknolojileri ile ilgilikapsamlı Türkçe belgeler hazırlanacak mı, hazırlanıyorsa neaşamadadır?2009’un hazırlanma sürecinde geliştirici listesinde Türkçe olarak pek çok teknikkonu konuşuldu. Paketlerin hazırlanması, yeni geliştirme tabanı ile uyumluluğu,gibi. Sadece bu konuşulanların derlenip toparlanması ile bile pek çok Türkçebelge hazırlanabilir.

kültür / sanatServer ACİMserveracim@gmail.comBir Bestecinin Eser YolculuğuPardus üzerinde ve özgür yazılımlar kullanılarak yazılanbir kontrabas konçertosunun ilginç öyküsü...77

kültür / sanatBir bestecinin, eser yazacağı çalgıyı/çalgıları çok iyi tanıması gerekir. Ben de1978 yılında konservatuvarın “Kontrbas” dalına girip, bu çalgıyı altı yıl boyuncabizzat çalıştığım; kontrbas dağarını az-çok tanıdığım için, bu esere başlamadanönce, eser yazacak olduğum çalgıyı çok iyi biliyor olmanın rahatlığını taşıyordum.Konservatuvarın alt devresinden arkadaşım olan ve şu anda Anadolu Üniversitesi– Devlet Konservatuvarı’nda görev yapan Esra Gül ATALAY bana bir e-postagönderdi. Amerika’da bir “Kontrbas Festivali”ne gideceğini, burada önemli birKontrbasçı olan Volkan ORHON ile bir konser vereceklerini ve konserin sonparçası olarak da bir Türk bestecisinin eserini seslendirmeyi isteğini ve benim birşey yazıp yazamayacağımı soruyordu.Ben de uzun zamandır tanıtım yazıları yazdığım, üniversitede verdiğim yükseklisans dersinde öğrencilerime anlattığım ve onlara çeşitli uygulamalar yaptırdığımLilyPond ile bu eseri temize çekmeye karar verdim. Ama önce eseri yazmamgerekiyordu.Yolculuk Başlıyor!Ben bir bestecinin bir eseri yazmaya başlamasından önce beyninde o eseritasarlamasıyla başlayan süreci hep bir yolculuğa benzetirim. Bu bestecininkafasında, tek başına yaptığı bir yolculuktur. “FİKİRLER”i ara duraklara benzetirim.Hani bir yolculuğa çıktığınızda, çeşitli ara duraklarda mola verip dinlenirsiniz ya!Kafanızda eserin ezgisel yapısı, biçimsel yapısı, çalgının/çalgılarınkombinasyonuyla ilgili çeşitli fikirler dolaşmaya başlar. Bu fikirlerden bazılarınıbeğenirsiniz, bazılarınıysa daha ilk düşünceden sonra elersiniz. Bir eseri benönce “beynimde” çalışmaya bu şekilde başlarım. Kafamda tasarlamaya başlar,çeşitli ezgiler düşünürüm. Bu ezgilerden bazılarını, daha sonra değerlendirmek78

kültür / sanatüzere notaya geçiririm.Ve giderek, gün be gün,eserde hangi “ses dizilerini”kullanacağıma, bu dizilerin“Majör ve Minör” gibi birtonal yapısı mı olacağına;yoksa “Karciğar” makamdizisi gibi bir diziden miyola çıkacağıma; ölçübirimi yapısının 4/4’lükmü, 5/8’lik mi, 7/8’lik miolacağına karar vereceğimbir süreci yaşamayabaşlarım. Bu süreç, bir-ikigün sürer. Sürecin sonunda,her şey netleşmiş ve sıraeseri yazmaya gelmiştir.Yazım AşamasıYazım aşamasında “klasik” bir yol izledim. Bildiğimiz nota kağıdına, kurşunkalem ve silgi kullanarak notaları yazmaya başladım. Eserin tamamı “müsvedde”denilen “el yazması” ile bittikten sonra, LilyPond ile temize çekmeye başladım.Çünkü LilyPond yazılımının görevi bu. Yazılmış bir eseri, tüm çalıcılar (icracılar)tarafından okunabilir bir şekle dönüştürmek.Aslında bir “besteci” olarak eserin tasarlanma ve yazım aşamasındadüşündüklerimi “teknik bir dille” anlatmaya çalışırsam şunları söyleyebilirim:Eserin “biçimsel-formal” yapısını “3 Bölmeli Şarkı” biçiminde tasarladım. Yani“A-B-A”. Makam dizisi olarak “Saba” ve “Hicaz” makamlarını esas aldım.Yukarıda anlattıklarım “besteleme tekniği” açısından önemli bilgilerdir. Ama,genel bir okuyucu için anlaşılması epey zor şeylerdir. Bu yüzden kısa kestim.Okuyucunun aklına gelebilecek olan soruları tahmin ettiğimde şöyle bir sorugeliyor:“Bir eserin yazım süreci ne kadar sürüyor? Örneğin, her gün mü çalışıyorsunuz?”Böyle bir soruya şöyle cevap verebilirim: “Eseri yazmaya başladıktan sonra, hergün bir zaman ayırıyorum. Ama bu süre bazen günde 10 dakika, bazen 2 saatolabiliyor. Ayrıca, esere başladıktan sonra da, beyinde çalışma aşaması devamediyor.Eserde bir gün önce kaldığım noktayı hatırlayıp, nasıl devam edeceğimi, yoldayürürken, kendimle baş başa kaldığım herhangi bir anda sürekli düşünüyorum.Bazen insanlar beni çok dalgın buluyorlarsa bunun sebebi, kafada sürekli eserhakkında düşüncelerin gezmesidir.”Eseri LilyPond ile temize çekerken, eserde yazdığım bazı işaretlerin nasılyazılacağını, sürekli “manual-el kitabı”na bakarak çözümlüyorum. Çünkü elkitabının tamamını ezberimde tutamıyorum doğal olarak. Eserin temize çekmeişleminde de, “temkinli” davranmayı tercih ediyorum. Her gün eserin üzerindeçalışıyorum elbette. Fakat, kendimi fazla yormayacak bir yapıda çalışıyorum.Temize çekme aşaması sonunda, sürekli kontrol ederek çalıştığım için sonageldiğimde hem uygulaması hem de kontrolleri bitmişti. Web ortamında “InternetArchive” başlığını taşıyan bir web sayfası olduğunu, bu sayfalara insanların çeşitlibelgeleri, ses ve video dosyalarını “Creative Commons” lisansıyla yerleştirdiklerinibiliyordum. İşte bu web sayfasında bir hesap açmıştım. O hesabımla girişyaparak, eseri Creative Commons’ın lisans türlerinden biriyle lisanslayarak,sayfaya yükledim.Sonra, Esra’ya bu sayfanın linkini vererek bir e-posta gönderdim. Esra’nın cevabıbir acayip geldi. Teşekkür etmeye çalışmış, ama belli ki çok yoğun bir koşuşturmaiçinde e-posta cevaplamaya çalışmış, becerememiş.Bu eserin 12 Haziran 2009 tarihi civarında çalınacağını söylemişti. Ben de işimegücüme devam ettim. Nasılsa ondan haber gelir, diye içim rahattı. Bir süre sonrageldi de. Bana konser videolarının YouTube’da olduğunu söyledi. Ben de hemengirdim sayfaya ve eserimin icrasını dinledim. Sonra da oturdum, bu mutluluğumublog sayfamı takip edenlerle paylaşmak istedim. Ve şu girdiyi oluşturdum: http://pkb101.wordpress.com/2009/06/25/bir-bestecinin-gunlugune-dusen-yeni-birnotu/Evet, bir yolculuk daha bitmişti. Üzerimde de “mutlu bir yorgunluk” vardı. Yeni“eser yolculuklarına” çıkmak için, biraz nefeslenmeliydim.79

son sayfaPardus Kullanıcıları İçin Yararlı AdreslerPardus’u bilgisayarınıza nasıl kurabilirsiniz?http://www.ozgurlukicin.com/ia/pardus-nasil-kurulurNerede bu Pardus kullanıcıları?http://www.ozgurlukicin.com/kullanici/listePardus topluluğu neler yapıyor?http://www.ozgurlukicin.comPardus geliştiricileri hangi hatalara çözüm arıyor?http://hata.pardus.org.trDergimizin tüm sayılarını nereden bulabilirsiniz?http://www.ozgurlukicin.com/e-dergiPardus CD’lerini nasıl temin edebilirsiniz?http://www.ozgurlukicin.com/cdgonder/Pardus kullanıcılarının gezegeninde neler oluyor?http://www.ozgurlukicin.com/gezegenPardus ile ilgili teknik bilgiler için nereye bakmalısınız?http://tr.pardus-wiki.orgPardus geliştiriciler, neleri tartışıyor?http://liste.pardus.org.tr/mailman/listinfo/gelistiriciPardus kullanıcıları neleri tartışıyor?http://liste.pardus.org.tr/mailman/listinfo/pardus-kullanicilariPardus kullanıcıları www.linux.com’da ne yapıyor?http://www.linux.com/community/groups/viewgroup/36-Pardus+Linux+User+GroupPardus ile ilgili Sıkça Sorulan Sorularhttp://tr.pardus-wiki.org/Pardus:SSSWindows’tan Pardus’a nasıl geçebilirsiniz?http://tr.pardus-wiki.org/NASIL:Windows’tan_Pardus’a_geçişOpenOffice.org Türkiyehttp://www.openoffice.org.tr80