İnovatif Kimya Dergisi Sayı 43

Kimya 

Dergisi 

İNOVATİF 

Kimya Dergisi 

YIL:5 SAYI:43 ŞUBAT 2017 

PİGMENTLER 

HAVACILIKTA ALTERNATİF YAKIT 

KONUŞULDU 

3 BOYUTLU GRAFEN, ÇELİKTEN 

10 KAT DAHA GÜÇLÜ

KURALLARIMIZ 

1. İnovatif Kimya Dergisi yazılarını herhangi bir 

makalenizde veya yazınızda kullanmak için yazısını 

aldığınız kişiye mail atarak haber vermek, kullanmış 

olduğunuz yazıların kaynağını ise dergi olarak 

belirtmek durumundasınız. 

2. Dergide yazılan yazıların sorumluluğu birinci 

derece yazara aittir. Bu konu hakkında bir sorun 

yaşıyorsanız ilk olarak yazara ulaşmalısınız. 

3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak başınıza 

gelebilecek felaketlerden ya da işlerden dergi 

sorumlu değildir. 

4. Dergide yazarların kullanmış olduğu resimlerde, 

yazılarda kesinlikle kaynak belirtilmek zorundadır. 

Aksi durum olduğu zaman bunu yazarın kendisine 

ulaşarak sormalısınız. Çünkü bize yazı gönderen 

yazarlarımızdan ricamız telif haklarına riayet 

ederek fotoğrafları dökümanlarına eklemeleri. 

Buradan çıkacak problemlerden doğrudan yazarlar 

sorumludur. Dergi sorumlu değildir. 

5. Dergide benim de yazım olsun diyen yazarlarımız 

var ise yazılarınız için Yavuz Selim KART ile 

konuşabilirsiniz. Dergi ile iletişim kurmak için ise 

iletisim@inovatifkimyadergisi.com adresine 

mail atabilirsiniz. 

6. Dergimizde yayınlanmasını istediğiniz yazıları 

info@inovatifkimyadergisi.com mail adresine 

göndermelisiniz. Bu mail adresine gönderdiğiniz 

yazılarda bir eksiklik var ise editör tarafından 

incelenecektir. Eksik kısımları var ise size geri 

dönüş yapılacaktır. Düzeltmeniz için tavsiyelerde 

bulunulacaktır. Lütfen geri dönüş yapılınca bunu 

kendinizi küçümsemek olarak görmeyin. Amaç 

daha güzel bir yazı ve daha güzel bir dergi. 

7. Tarafımıza çok yazı gelmediği takdirde her yazıyı 

yayımlamaya gayret edeceğiz lakin başkalarının 

yazılarını kendi yazmış gibi gönderenler, kaynaksız 

yazı gönderenler, çok kısa yazı göndenlerin 

yazılarını maalesef yayımlamayacağız. 

8. Dergide dini ve siyasi içerikli yazılar yayımlanmaz. 

Herhangi bir dini grubu temsil eden ya da herhangi 

bir siyasi grubu temsil eden söz ve kelimeler 

yazınızda olursa dergi o kısımları değiştirmeniz 

konusunda sizi uyarır. Değiştirmezseniz dergi 

yayımlamama hakkını ya da yazının o kısmını 

değiştirme hakkını elinde tutar. Bu konuda son söz 

dergi yöneticisine aittir. 

9. Bu dergide kimya ilmi üzerine okuyan, kimya 

ilmine meraklı, kimya ilmi ile ilgili araştırma 

yapmayı seven herkes yazabilir. 

10. Dergi ekibimiz gönüllü kişilerden oluşmuştur. 

Bu dergi ilk kurulduğu zamandan beri böyledir. 

Dergi ekibinde olan herkes bu kuralı kabul etmiş 

sayılır. Gelen kişilere en başta bu kural söylenir. 

Görevini yapmayan, dergide anlaşmazlık çıkaran, 

huzur bozan, dergi yöneticisini dinlemeyen kişiler 

ekipten çıkarılır. 

11. Dergi tasarım ve yönetiminden sorumlu kişi 

buraya ek maddeler koyup değiştirme yetkisine 

sahiptir. 

12. Dergiyi okuyanlar ve dergi ekibi bu kuralları 

kabul etmiş sayılırlar. 

SOSYAL MEDYA 

http://www.inovatifkimyadergisi.com 

https://www.facebook.com/InovatifKimyaDergisi 

https://twitter.com/InovatifKimya 

https://instagram.com/inovatifkimyadergisi 

http://inovatifkimyadergisi-blog.blogspot.com.tr 

https://www.youtube.com/channel/UCmIkYbQtd8LtCP6GVL0tVGQ 

https://plus.google.com/+Inovatifkimyadergisi 

https://www.linkedin.com/profile/view?id=AAIAABHWzAYBk8n_O2Xp0LJgn9bB-aLM6w0-3pw

Ekibimiz 

YAVUZ SELİM KART 

KİMYA MÜHENDİSİ 

KURUCU-YÖNETİCİ 

PELİN TANTOĞLU 

KİMYAGER 

FACEBOOK EDİTÖRÜ 

EBRU APAYDIN 



TUĞBA NUR AKBABA 

KİMYAGER 

ÇEVİRİ EDİTÖRÜ 

GÜLŞAH TİRENG 

KİMYA TEKNİKERİ 


PEMBE ÖZÇAKMAK 



ZEHRA ORUÇ 



BURÇİN AKSARAY 

KİMYAGER 


DERYA İNCELİ 

KİMYAGER 


TARIK BERCAN SARI 

KİMYA VE BİYOLOJİ MÜHENDİSİ 


ÖZLEM ÖZDEN 

KİMYAGER 


HATİLE MOUMİNTSA 

KİMYA 


GİZEM AYVERDİ 

KİMYAGER 


ASLIHAN YILDIZ 

KİMYA TEKNİKERİ 


BEGÜM MENEVŞE 

KİMYAGER 

INSTAGRAM EDİTÖRÜ 

CANAN KULA 

KİMYAGER 


ELİF TUNA 



AYŞENUR YAPRAK 



DAMLA ÖZTÜRK 

KİMYAGER 


DİLEK İNSEL 



NİLAY ÇABUK 



ÖZNUR ÇALIŞKAN 

KİMYA VE SÜREÇ MÜHENDİSİ 


SİZ DE EKİBİMİZE KATILIN

Ekibimiz 

SAFİYE DEMİRCİOĞLU 



SİNAN YENER 



SİZ DE EKİBİMİZE KATILIN

EDİTÖRDEN 

43. Sayıdan Herkese Merhaba, 

Öncelikle bize olan ilgi ve alakanız için çok teşekkür ederiz. 

2017 yılında web sitemiz ile e-dergimizde kimya ve kimya 

sektörüne dair haberler artık daha fazla yer alacak. 

Bize her zaman kimya sektörü ya da kimya ile ilgili bir konuda 

yazıp gönderebilirsiniz. 

Ekibimizde yer almayı düşünenler ise web sitemizden bize 

ulaşabilir. 

İyi okumalar dileriz 

YAVUZ SELİM KART

REKLAM 

İÇİN 

iletisim@inovatifkimyadergisi.com 

BİNLERCE KİŞİNİN OKUDUĞU DERGİMİZE 

ONBİNLERCE KİŞİNİN ZİYARET ETTİĞİ WEB SİTEMİZE 

REKLAM VERİN 

BİNLERCE KİŞİYE ULAŞIN

İÇİNDEKİLER 

DÜNDEN BUGÜNE ELEKTRİĞİN 

GELİŞİMİ 

ÇİN, HİDROJEN ENERJİSİYLE 

ÇALIŞAN HAVA ARACINI TEST ETTİ 


KONUŞULDU 

ÇOCUKLARDA ASPİRİN TEDAVİSİNİN 

ASİT BAZ DENGESİ ÜZERİNE 

12 

OLAN ETKİSİ 

MADDENİN GENETİĞİNİ 

DEĞİŞTİREN TÜRK’E OBAMA’DAN 14 

ANLAMLI ÖDÜL 

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ’NDEN 

MÜTHİŞ BULUŞ: ALTINDAN 5 KAT 16 

DEĞERLİ BOR KİMYASALI 

PİGMENTLER 18 

3 BOYUTLU GRAFEN, ÇELİKTEN 10 26 

KAT DAHA GÜÇLÜ 

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ FENOLSÜZ 

MİKRO BESİN GÜBRESİ ÜRETTİ 27 

UV - UV VİS GÖRÜNÜR BÖLGE & MOR 

ÖTESİ SPEKTROSKOPİSİ 

29 

YENİ NANOTEKNOLOJİ SAYESİNDE 

İNSAN HAREKETLERİNDEN ENERJİ 

ELDE EDİLEBİLECEK 

8 

11 

10 

35 

BİTKİ ÇAYININ 

“AZI KARAR ÇOĞU ZARAR” 

36

BURAK TEKİN 

YÜKSEK KİMYA MÜHENDİSİ 

CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ 

DOKTORA ÖĞRENCİSİ (19 Mayıs Üniversitesi Araştırma Görevlisi) 

burak.tekin@omu.edu.tr 

Dünden Bugüne Elektriğin 

Gelişimi 

Şüphesiz son 300 yılın en büyük buluşu olan 

elektrik, bugün hayatımızın vazgeçilmez bir 

parçası haline gelmiştir. Peki, artı veya eksi 

yüklü statik ( durgun) veya mobil ( hareketli ) 

parçacıkların neden olduğu fiziksel bir olgu olan 

elektriği hangi bilim adamı ve hangi şartlar altında 

bulmuştur? 

Tarihte pek çok uygarlıkta elektriksel uğraşlara yer 

verildiğine rastlanılmaktadır. Ancak, Elektriği ilk 

olarak ciddi anlamda inceleyen bilim adamı William 

Gilbert olmuştur. 16. yüzyılın sonlarında, kehribarı 

kullanarak statik elektrikle magnetizma arasındaki 

ilişki üzerinde araştırmalar yapar ve kehribar 

Yunan dilinde elektron anlamına gelmektedir. Bu 

nedenle Gilbert durağan elektriğin etkisini elektrik 

kuvveti olarak isimlendirmeye karar vermiştir. İlk 

elektrik ölçen aleti, elektroskopu, versorium adını 

verdiği dönel bir ibre şeklinde icat etmiştir. Gilbert, 

elektrik ve manyetizmanın aynı şeyler olmadığını 

ileri sürdü. Kanıt olarak elektriksel çekim ısı ile yok 

olurken manyetik çekimin yok olmadığıydı. William 

Gilbert’ın statik elektrik üzerine yapmış olduğu 

çalışmalar neticesinde, artı/eksi yüklerin isimleri 

konulmuş oldu. 

18. yüzyılın başına kadar hep statik (durgun) 

olarak incelenen elektrik. 18 yüzyılda İtalyan 

fizikçi Alessandro Volta tarafından gümüş ve çinko 

mataryeller arasına tuz karışımlı sıvı koyarak 

hareketli elektrik akımı elde etmiştir. Volta, yapmış 

olduğu çalışmaları daha da geliştirir ve 1800’lü 

yılların başlarında ilk ticari pil üretmeyi başarır. 

1774 yılında Royal okulunda fizik profösürü olarak 

görev alan Volta, aynı yıllar içerisinde kapasitans 

üzerine çalışmalar yapmış ve bu deneyleri sonucunda 

elektrik potansiyeli ile elektrik yükleri arasında bir 

ilişkinin olduğunu keşfetmiştir. Bu yüzden elektrik 

potansiyelinin birimi, volta’nın ismini anımsatan 

‘volt’ olarak adlandırılır. 

8

Şekil 1: Voltaik Pil 

Elektriğin kullanımı ile bazı ilkleri kısaca özetleyecek olursak eğer: 

• İlk trafik ışığı 1868'de Londra'ya konmuştur. 

• İtalya’nın Milano şehri, tümüyle LED aydınlatmaya geçen ilk büyük şehirdir. 

• 1857 yılında Fransa'nın Lyon şehrinde bulunan Imperiale Caddesi Dünya’nın elektrikle aydınlatılan ilk 

caddedir. 

• Kristof Kolomb’un Amerika’yı keşfinin 400. yıldönümünü kutlamak üzere 1893 Chicago’da Michigan gölü 

kıyısında açılan Columbia fuarı, elektrikle aydınlatılan ilk fuar’dır. 

Kaynaklar : 

http://www.mailce.com/elektrigi-kim-icat-etti.html 

http://www.bilgesokak.com/elektrigin-icadi-mucidi-2063.html 

http://www.elektrikrehberiniz.com/elektrik/elektrigin-tarihcesi-5062/ 

https://tr.wikipedia.org/wiki/Alessandro_Volta 

https://tr.wikipedia.org/wiki/William_Gilbert 

http://zetamar.com/tr/component/content/article?id=97:sokak-aydinlatmasi 

http://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/dunyanin-elektrik-enerjisi-ile-aydinlatilan-ilkcaddesi/15276#ad-image-0 

http://www.teias.gov.tr/eBulten/makaleler/2011/fuarlar/elektronikteknikfuarlar.htm 

9

Haber 

Yabancı 

ÇİN, HİDROJEN ENERJİSİYLE 

ÇALIŞAN HAVA ARACINI TEST ETTİ 

Çin, hidrojen enerjisiyle çalışan hava aracını 

başarıyla test etti. 

ST Daily gazetesinin aktardığına göre, ABD ve 

Almanya’dan sonra Çin hidrojen enerjisiyle çalışan 

hava aracını başarıyla test eden 3. ülke oldu. 

RX1E isimli iki kişilik hava aracı baz alınarak ülkenin 

kuzeyindeki Lieaoning eyaletinde geliştirilen hava 

aracının test uçuşu ise Shenyang’da gerçekleştirildi. 

20 kilovat enerji üretme kapasiteli hidrojen yakıt 

hücresine sahip uçak testler sırasında 320 metre 

irtifada seyretti. 

10

Yerli 

Haber 


KONUŞULDU 

Anadolu Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri 

Fakültesinin düzenlediği “Sürdürülebilir Havacılık 

İçin Alternatif Yakıtların Değerlendirilmesi” 

semineri, 29 Aralık Perşembe günü Havacılık 

ve Uzay Bilimleri Fakültesi Doç. Dr. Mustafa Öç 

Toplantı Salonu’nda gerçekleştirildi. Kanada Ontario 

Üniversitesi Öğretim Üyesi ve İstanbul Yıldız Teknik 

Üniversitesi Misafir Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim 

Dinçer’in verdiği seminere öğretim elemanları ve 

öğrenciler katıldı. 

söyledi. En kısa sürede karbonsuz çözümlerin 

hayata geçirilmesi gerektiğinin altını çizen Dinçer, 

insanoğlunun dönemsel yakıt tüketimini ve 

kullanılan materyalleri açıkladı. Gelecek projeleri 

hakkında da bilgiler veren Prof. Dr. Dinçer, 

geliştirdikleri yakıt teknolojilerini otomobillerden 

uçaklara kadar her türlü araçta kullanmak 

istediklerini ve çevre dostu her türlü çözümü hayata 

geçirmeyi hedeflediklerini belirtti. 

Havacılık sektörünün öneminden bahseden Prof. 

Dr. İbrahim Dinçer, “Havacılık sektöründe gerekli 

hamlelerin yapılması ve alandan başlayarak 

sektörle ilgili her türlü teknolojinin geliştirilip 

takip edilmesi lazım. Ayrıca alternatif yakıtlar 

konusunda da araştırma ve geliştirme yapılması 

önemli bir konu. Dolayısıyla bu alternatif 

yakıtların da en uygun şekilde kullanımına yönelik 

çalışmaların yapılıp hayata geçirilmesi gerekiyor.” 

dedi. 

Prof. Dr. Dinçer, amonyak kullanımı üzerine 

çalışmalarını katılımcılara aktararak, bu yakıt 

sayesinde araçlarda alternatif enerjiyi ve çevreye 

karbon salınımını düşürmeyi hedeflediklerini 

11

ECE ÖZTEN 

YÜKSEK KİMYAGER 

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ 

MEZUN 

eceozten@gmail.com 

ÇOCUKLARDA ASPİRİN 

TEDAVİSİNİN ASİT BAZ DENGESİ 

ÜZERİNE OLAN ETKİSİ 

ASİT BAZ DENGESİ 

Yaşamsal olayların normal sürmesi için, vücut 

sıvılarının asit baz dengesinin korunması 

gerekir. Vücudumuzda meydana gelen 

biyokimyasal reaksiyonların çoğu fizyolojik hidrojen 

iyonu konsantrasyonunun sürdürülmesine bağlıdır. 

H konsantrasyonu değişiklikleri, yaygın organ 

disfonksiyonları oluşturduğundan bu durum hemen 

regüle edilir. Asit-baz bozuklukları başlıca plazma 

HCO 3- 

, pH veya PCO 2 

düzeylerindeki değişiklikler 

sonucunda ortaya çıkar. Ayırt etmek için ise anyon 

ÇOCUK VE İLAÇ İLİŞKİSİ 

Çocuk, bebeklik ve ergenlik çağları arasındaki yaş 

profilidir. Birleşmiş millet raporlarında 0-18 yaş 

arasındaki insanlar çocuk kabul edilir. Bu aralığın 

içinde bazı dönemler vardır. 

Çocuklarda akılcı ve güvenli ilaç kullanımı için, 

gelişim fizyolojisi ve farmakolojinin temel kuralları 

açıcı ve serum osmaliltesi gibi çok hassas teşhis 

araçları kullanılır. Belirlenen bir durum yoksa, venöz 

kan gazları, arteriyel analizinde farklı bulgulara 

dayanarak asit-baz dengesinin ve farklı hastalıkların 

patofizyolojisinin kısa bir özetini vermek genellikle 

günlük klinik uygulamada ilk adımdır. İkinci adım 

ise, özellikle çocuklarda asit baz denge bozukluğu, 

buna neden olan durumlar, bunların içinden aspirin 

tedavisi ve çocuklara zararı hakkında detaya inilir. 

iyi bilmek gerekir. Çocuğun hem fizyolojik yaşı hem 

de psikososyal gelişim durumu, uygulanacak tedavi 

yolunun seçimi, doz aralıklarının belirlenmesi ve 

tedavi sonuçları ile ilgili parametrelerin izlenmesinde 

önem taşır. Fizyolojik faktörler özellikle yeni 

doğanlar ve süt çocuklarında ilaç seçimini etkiler. 

12

ÇOCUKLARDA GÜNLÜK VEYA DOZ BAŞINA İLAÇ MİKTARLARININ HESAPLANMASI 

İki parametreden yararlanılır. Vücut ağırlığı ve vücut 

yüzeyi. Bu parametrelere göre, çeşitli drogların 

çocuk dozları, ilaç rehberinde ve pek çok 

pediatri kitabında özel tablolarda gösterilmiştir. İki 

parametreyi birleştirirsek aşağıdaki formül ortaya 

çıkar. 

ÇOCUKLARDA AĞRI DEĞERLENDİRMESİ VE İLAÇ KULLANIMI 

Çocuklarda ağrı çeşitli hastalıklar, travma ve medikal 

girişimlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Çocuklarda 

ağrı genellikle yetersiz olarak değerlendirilir ve 

tedavi edilir. Ağrı çocukta fizyolojik stres cevabının 

aktivasyonuna neden olur. Kardiyovasküler sistem, 

solunum, metabolik, renal ve immun sistem gibi 

birçok organ sisteminde belirgin değişiklikler 

meydana gelir. Vücutta yolunda gitmeyen olayların 

oluştuğunu haber vermesi nedeniyle ağrı, özellikle 

yakınmalarını tam olarak dile getiremeyen küçük 

çocuklarda oldukça önemlidir. Çocuklar tam ifade 

edemeseler bile bakışları ve tavırlarıyla ağrıyı belli 

ederler. Fizik muayene sırasında çocuğun kasılması, 

yüzünü buruşturması ağrıya işaret eder. Ağrının 

çeşitli kişisel ve çevresel faktörlere bağlı sübjektif bir 

algı olduğu göz önüne alınarak değerlendirilmeli ve 

tedavisi yapılmalıdır. Ağrının değerlendirilmesinde, 

kişisel ifadeleri ve davranışları gözlem veya 

fizyolojik ölçümler kullanılarak çocuğun yaşına ve 

kooperasyonuna göre değerlendirilir. 

Özellikle 0-7 yaş arası çocuklar ve yoğun bakım 

ünitesinde izlenen çocukların ağrıyı tanımlaması 

daha zordur. Ağrının değerlendirilmesi için birçok 

yöntem vardır. 

Erişkin ve çocuklarda ağrı ve buna bağlı 

semptomların değerlendirilmesinde belirli 

skalalar kullanılır. Bunlar hastadaki bazı özellikler 

veya değişimlerin bir gözlemci tarafından 

değerlendirilmesine veya ölçülmesine ya da ağrının 

hastanın kendisi tarafından değerlendirilmesine 

dayanır. 

4 yaş ve üstündeki Çocuklarda aspirin 

intoksilasyonunda respiratuar alkaloz ve artmış 

anyon gap’li metabolik asidoz görülür. Normal 

şartlarda sağlıklı bir çocukta her 100 kalorinin 

yakılması sırasında 115 ml su, 3.2 mEq Na + ve 2.4 

mEq K + harcanır. Bunun sonucunda da kilogram 

başına 2-3 mEq Na + , 1-2 mEq K + ve 2-4 mEq Cl - 

verilmesiyle bu denge korunabilir. 

Aspirin de çocukluk döneminde bu dengeyi bozan 

ilaçlar arasındadır ve intoksilasyonlara neden 

olabilir. Kusan ve ateşi yüksek olan çocuğa aspirin 

verildiği zaman birkaç hafta sonra çocukta tekrardan 

aspirinden oluşan bir rahatsızlık görülür. Aspirin 

çocuklarda dozundan fazla ve çok ateşlendiği zaman 

kullanılmamalıdır. Hatta 18 yaşına kadar çocuklara 

aspirin verilmemelidir. Fazla kullanımında Reye 

sendromu denen bir hastalığa da neden olduğu 

görülmektedir. Özellikle gribal enfeksiyonlarda 

kullanıldığında da Reye Sendromunun görülme 

olasılığı son derece artmaktadır. 

Reye sendromu: Karaciğerde yağlanma ve karaciğer 

yetmezliği ile beyin hasarının bir arada görüldüğü bir 

hastalıktır. 

Kaynaklar : 

1.Hovens, M. M. C., Snoep, J. D., Groeneveld, 

Y., Tamsma, J. T., Eikenboom, J. C., & Huisman, 

M. V. (2007b). High levels of low-density 

lipoprotein cholesterol and triglycerides and 

suboptimal glycemic control predict ex vivo aspirin 

responsiveness in patients with type 2 diabetes. J. 

Thromb. Haemost. 5(7), 1562−4. 

2.Committee on psychosocial Aspects of child and 

family health. Task force pain in infants, children and 

adolescents. Pediatrics. 2001; 108:793-797. 2. Golianu 

B, Krane EJ, Galloway KS, et al. Pediatric acute pain 

management. Pediatr Clin North Am 2000;47: 559- 

587. 

3.Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası Cilt 

57, Sayı 3, 2004 

4.https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87Çocuk 

13

Haber 

Yabancı 

MADDENİN GENETİĞİNİ 

DEĞİŞTİREN TÜRK’E OBAMA’DAN 

ANLAMLI ÖDÜL 

Bilgisayar ortamında yaptığı biyolojik maddeleri 

yeniden tasarlama çalışmalarıyla dikkatleri 

çeken ve ABD Başkanı Barack Obama tarafından 

ödüllendirilen Türk bilim insanı Doç. Dr. Sinan 

Keten, kağıt hamurunda bulunan “nano selüloz”dan 

kurşun geçirmez cam elde etmek için çalışmalar 

yürüttüklerini, insanların gelecekte kompozit 

malzemeden üretilen otomobil ve uçaklarla yolculuk 

yapıp, cama dönüştürülmüş ahşap binalarda 

yaşayabileceklerini söyledi. 

Beyaz Saray tarafından oluşturulan Malzemelerin 

Genetiği Girişimi (The Materials Genome Initiative) 

kapsamında ABD Savunma Bakanlığı ve Ulusal 

Bilim Vakfı için birçok projede görev alan, başarılı 

çalışmalarla ABD’nin en prestijli ödüllerinden 

“Başkanlık Genç Bilim İnsanları ve Mühendisleri 

Ödülü”ne (The Presidential Early Career Award for 

Scientists and Engineers – PECASE) layık görülen 

Northwestern Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. 

Sinan Keten, AA muhabirinin sorularını yanıtladı. 

Türkiye’de annesi ve ablasının da mezun olduğu 

Robert Koleji ve Boğaziçi Üniversitesinde eğitim 

aldıktan sonra Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde 

(Massachusetts Institute of Technology – MIT) 

yüksek lisans ve doktorasını tamamladığını belirten 

Keten, depreme dayanıklı binalar konusunda 

başlayan kariyerinin, doktora eğitimi sırasında 

tanıştığı malzeme mühendisliği sayesinde farklı bir 

boyuta taşındığını söyledi. 

ABD Savunma Bakanlığı aday gösterdi 

Doktora eğitimi sırasında başladığı, nano boyutlu 

malzemeleri bilgisayar ortamında yeniden 

tasarlama çalışmaları, ABD Savunma Bakanlığı 

Deniz Kuvvetleri Araştırma Ofisinin de aralarında 

bulunduğu birçok kuruluşun dikkatini çeken Keten, 

genç yaşına rağmen ABD’de bilim dünyasının en çok 

konuşulan isimleri arasına girmeyi başardı. Doç. Dr. 

Keten, ABD Savunma Bakanlığının tavsiyesiyle aday 

gösterildiği PECASE ile Obama’nın onayını alarak 

onurlandırıldı. 

Türkiye’nin deprem ülkesi olması nedeniyle 

üniversiteden sonra depreme dayanıklı binalar 

üzerine çalışmalar yapmaya karar verdiğini belirten 

Keten, “MIT’de doktora yaptığım sırada malzeme 

mühendisliğiyle tanıştım. Aslında depreme 

dayanıklı binalar konusunda yapmış olduğum 

hesaplama yöntemlerinin, malzemeler için de 

geçerli olduğunu fark ettim. Böylece bilgisayar 

yöntemleriyle yeni malzemeler tasarlamaya, 

özellikle doğadan elde edilen bio-malzemelerden 

nasıl daha farklı maddeler geliştirebiliriz, bunları 

araştırmaya başladım.” dedi. 

Kağıt hamurundan kurşun geçirmez cam elde 

edilebilecek 

Yapmış olduğu çalışmaların çok ilginç sonuçlar 

verdiğini kaydeden Keten, “Örneğin kağıt 

hamurunda bulunan ‘nano selüloz’ dediğimiz 

kristallerden nasıl kurşun geçirmez cam elde 

edebileceğimizi araştırıyoruz. Ahşap bir 

14

malzemeden kurşun geçirmeyen, şeffaf bir madde 

elde edilmesi uçuk bir fikir gibi geliyor insana 

ama yapmış olduğumuz temel araştırmalar, uzun 

vadede bu noktaya gelebileceğimizi gösteriyor.” 

diye konuştu. 

Geliştirdikleri malzemelerin başta ilaç sanayi olmak 

üzere birçok alanda kullanıldığını vurgulayan 

Keten, “Çalışmalarımız ‘nano-selüloz’ gibi 

doğada bulunan ancak bizim tamamıyla 

değerlendirmeyi bilmediğimiz, kendi kendimize 

sentezleyemediğimiz malzemelerin uygulama 

alanlarını genişletmeyi kapsıyor. Deneyler yerine 

bilgisayar ortamında teorik çalışmalar yaptığımız 

için çok geniş bir uygulama alanına sahibiz.” 

değerlendirmesinde bulundu. 

ABD Savunma Bakanlığı için birçok proje üzerinde 

çalıştığını kaydeden Keten, “nano selüloz”den 

kurşun geçirmez cam elde etmenin yanı sıra gemi 

yüzeylerine yapışan bakterilerle ilgili araştırma 

yaptığını bildirdi. Keten, “Bakteriler yüzeylere 

biyofilm denen bir madde oluşturarak çok sağlam 

şekilde yapışabiliyor. Biyofilm oluşumu daha 

başka canlıların da gemilere yapışmasını tetikleyip 

yakıt tüketimini artırıyor. Biyofilm, insan 

vücudunda da çok ciddi enfeksiyonlara sebebiyet 

verebiliyor. Bu yapışma özelliğinden yola çıkarak 

su altında yapışan yeni malzeme üretebileceğimizi 

ve aynı zamanda bazı ölümcül hastalıkları 

önleyebileceğimizi düşünüyoruz.” diye konuştu. 

Beton ve çelik binaların yerini cam veya kompozit 

yapılar alacak 

Üzerinde çalıştıkları bir diğer malzemenin de karbon 

fiber olduğunu açıklayan Keten, “Karbon fiber 

kompozitler, şu aralar çok kullanılıyor. Gelecekte 

otomobil, uçak ve pek çok sistemin metaller 

yerine polimer kompozit dediğimiz malzemelerle 

tasarlanacağını düşünüyorum. Bu şekilde çok daha 

hafif ve dayanıklı malzemeler elde edilecek.” dedi. 

Çalışmalarının, gelecekteki günlük hayata etkisinin 

nasıl olacağı sorulduğunda ise Keten, şunları söyledi: 

“Aklımıza bir fikir geldiğinde bunu 

gerçekleştirmek onlarca sene sürebiliyor. Bu 

konu oldukça meşakkatli çalışmalar gerektiriyor. 

Bence gelecekte bilgisayarda birkaç tuşa basıp 

aklımızdaki fikirleri doğrudan malzemelere 

dönüştürebileceğiz. Gelişmekte olan metotlarla 

bunu çok daha hızlı şekilde yapabileceğimize 

inanıyorum. Kullandığımız malzemelerin 

15 

şekillerinin de değişeceğini düşünüyorum. 

Örneğin beton ve çelikle yapılan binaların bir süre 

sonra kompozit ya da cam gibi farklı malzemeden 

yapılabileceğini hayal ediyorum. Bu şekilde daha 

tasarruflu ve çok daha uzun ömürlü binaların 

tasarlanabileceğini düşünüyorum. Söylediğim gibi 

bu çok uzun bir süreç, bunları görmeye ömrümüz 

yeter mi bilmiyorum ama bunların olacağını 

tahmin ediyorum. 

Ben daha çok malzemenin direnciyle 

ilgileniyorum. Onları daha dayanıklı hale 

nasıl getirebileceğimiz konusu beni daha çok 

meraklandırıyor. Tasarladığımız malzemeler, şu an 

beton ve çelik ile kıyaslanabilecek fiyatta olmasalar 

da uzun vadede daha avantajlı ve çevreye daha 

az zararlı olabilirler. Bu noktada fiyat farkının 

dengelenebileceğini düşünüyorum.” 

Bugün için plastik ve karbon fiber gibi malzemelerin 

nano boyutta bir araya geldiklerinde nasıl 

davranacaklarını tam olarak kestiremediklerinin 

altını çizen Keten, kompozitlerin, gelecekte bugün 

kullanılan malzemelerin yerini alma noktasında çok 

avantajlı göründüğünü söyledi. 

Bateri çalıp, basketbol oynuyor 

Genç yaşta elde ettiği başarısını neye borçlu olduğu 

sorulduğunda Keten, “Eğitim hayatım boyunca 

derslerimin yanı sıra müzik ve spor gibi konularla 

da ilgilendim. Basketbol oynamayı ve bateri 

çalmayı çok seviyorum. MIT’deki eğitimim 

sırasında caz orkestrasıyla sahne alıyordum. 

Northwestern Üniversitesinde göreve başladıktan 

sonra da müzik aktivitelerim devam ediyor. Son 

olarak cadılar bayramında öğrencilerim için sahne 

aldım.” yanıtını verdi. 

Yaratıcı zekanın insanın öğrenme sürecini olumlu 

etkilediğine inandığını ifade eden Keten, “İnsanlar 

genelde başarılı öğrencilerin, kendilerini araştırma 

ve ders çalışmaya verdikleri için sosyal aktivitelere 

fazla zaman ayıramadıklarını düşünebilirler. 

Bu doğru, başarılı olmak için çok çalışmak 

gerekiyor ama ben yaratıcı zekanın da aktif 

şekilde kullanılması gerektiğine inanıyorum. 

Bireysel olarak kendimizi geliştirebilmemiz 

için beynimizin sağ ve sol loblarını aynı anda 

kullanmamız gerektiğine inanıyorum. Bir müzik 

enstrümanıyla ilgilenmenin, insanın yaratıcı 

düşünme ve öğrenme yeteneğini geliştirdiğini 

düşünüyorum.” ifadesini kullandı.

Yerli 

Haber 

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ’NDEN 

MÜTHİŞ BULUŞ: ALTINDAN 5 KAT 

DEĞERLİ BOR KİMYASALI 

Sakarya Üniversitesi’nden Müthiş Buluş: Altından 

5 Kat Değerli Bor Kimyasalı 

Sakarya Üniversitesi’nden iki akademisyen, bor 

elementini kullanarak ileri teknolojili subftalosiyanin 

türevi boya üretti. 

Yaklaşık 7 yıl süren araştırmalarının sonucunda 

dünyada olmayan ve altından tam beş kat daha 

değerli bir ileri teknoloji ürünü bor boyası 

geliştirdiklerini belirten SAÜ Fen-Edebiyat Fakültesi 

Kimya Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Salih Zeki 

Yıldız ve Doç. Dr. Uğursoy Olgun, geliştirdikleri 

ürünü patent koruması altına aldı. 

Son 3 yılda patent sayısını 15 katına çıkardık 

Ülkece zenginleşmenin yolunun yükte hafif 

pahada ağır işler yapmaktan ve bunları tüm 

dünyaya satmaktan geçtiğini belirten Sakarya 

Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Muzaffer Elmas, 

SAÜ’lü akademisyenlerin artık sadece ders verip 

öğrenci yetiştirmediğini, aynı zamanda Teknokent 

bünyesinde şirketleşerek girişimci olduklarını 

söyledi. Sakarya Teknokent’in Türkiye’nin Ar-Ge ve 

yenilik ekosisteminin önemli paydaşlarından biri 

olduğunu dile getiren Prof. Dr. Elmas, son 2 yılda 

Teknokent’te şirket kurarak buluşlarını ticarileştirme 

yönünde önemli aşamalar kat eden akademisyen 

sayısının 3 katına çıktığını kaydetti. 

Özellikle Sakarya Teknokent’in ve bünyesinde 

faaliyet gösteren ADAPTTO Teknoloji Transfer 

Ofisi’nin etkin bir arayüz rolü üstlenmesiyle 

son 3 yılda üniversitenin kuruluşundan bu yana 

alınan patent sayısını 15 katına çıkardıklarını 

ifade eden Rektör Elmas, hedeflerinin artık sadece 

patent almak değil aynı zamanda bu patentleri 

ticarileştirerek ülkenin kalkınmasını desteklemek 

olduğunu vurguladı. Prof. Dr. Elmas, sözlerini 

şöyle sürdürdü: “Çok değerli bir kimyasal madde 

geliştiren akademisyenlerimiz Prof. Dr. Salih Zeki 

Yıldız ve Doç. Dr. Uğursoy Olgun, buluşlarını 

ADAPTTO Teknoloji Transfer Ofisimiz aracılığı 

ile uluslararası patent korumasına aldılar ve ilk 

ihracatlarını yaptılar. Gram fiyatı yaklaşık olarak 

800 TL değer biçilen bu kimyasalı üreten bu iki 

akademisyenimizi tebrik ediyor, başarılarının 

devamını diliyorum.” 

Nasıl bir kimyasal boya ve nerelerde kullanılacak? 

Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan buluş sahibi 

akademisyenler Prof. Dr. Salih Zeki Yıldız ve Doç. 

Dr. Uğursoy Olgun ise şunları söyledi: “Buluşumuz 

önemli iki aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada, 

bor elementi işlenerek kimyasal reaksiyona girme 

potansiyeli ve yüzey alanı çok daha fazla olan nano 

bor esaslı bir katalizör formuna dönüştürülmektedir. 

Daha sonraki ikinci aşamada ise hazırlanan 

nano bor tozunun dinitril türevleri ile kimyasal 

reaksiyonundan yeni tip bor subftalosiyanin 

türevi boyalar üretilebilmektedir. Bu aşamalarda, 

tarafımızca geliştirilen yeni nanoteknolojik bor 

katalizörü üretim teknikleri ve yine ileri teknoloji 

kimyasal boya sentez yöntemleri kullanılmıştır. 

16

Yeni bir yöntemle üretimi yapılan subftalosiyanin 

türü boyaların kimyasal analiz sonuçları, bilinen 

bor türevi subftalosiyaninlerin yanında daha 

önce bilinmeyen yeni bileşik formüllerinin var 

olduğunu da teyit etmektedir. Üniversitemiz 

laboratuvarlarında, 7 yıl boyunca yapılan çalışmalar 

neticesinde üretilen teknolojik boyalar daha önce 

bilimsel literatürde bilinmeyen tamamen yeni 

fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir. Yüksek 

flüoresans özelliğe sahip ileri teknoloji bor 

subftalosiyanin boyalarının üretiminde bilinen ve 

zor şartlarda sentezi yapılan boyaların üretimi için 

yeni bir alternatif yöntem geliştirilmiştir. Bu yöntem 

sayesinde çok daha kolay reaksiyon şartlarında 

yüksek verimlerle üretim yapılabilmektedir. Böylece, 

bu tür boyaların dünya çapında ticarileşmesi ve 

yaygın teknolojik kullanımları mümkün olacaktır. 

Son zamanlarda yapılan bilimsel çalışmalarda, Bor 

subftalosiyan tipi boyaların organik foto-voltaik 

güneş pil verimini önemli ölçüde artırdığı ve yine 

organik ışık saçan diyotların emisyon verimini 

yükselttiği bilinmektedir. Buluş konusu metot ışık 

emilimi, çözünürlüğü ve dispersiyon özellikleri 

yüksek metal kompleksi boyaların üretimine imkân 

sağlamaktadır. 

Bu süreçte, bizlere verdikleri katkı ve desteklerden 

dolayı Rektörümüz Prof. Dr. Muzaffer Elmas 

hocamıza ve Sakarya Teknokent A.Ş. Genel 

Müdürümüz Prof. Dr. Tahsin Engin hocamıza çok 

teşekkür ederiz.” 

Buluş konusu metot ile üretilecek olan boyaların 

güneş pili olan foto-voltaik (PV) panellerinde; 

organik yapılı ışık saçan diyotlar olan OLED`lerde; 

fotodinamik terapi (PDT) gerektiren tedavilerde; 

kuvvetli floresans boya olarak ağartıcı, renklendirici 

ve moleküler işaretleyici uygulamalarında; 

antibakteriyel formülasyonlarda; dokunmatik 

ekranlarda ve DVD’lerin üretiminde; optik filtre, 

ışık absorblayıcı, yarı iletken boya, elektron verici ve 

elektron alıcı tabakalarda; anti-simetrik ftalosiyanin 

türü boyaların sentezlerinde; tekstil, polimer ve 

deterjan sektörlerinde olmak üzere geniş endüstriyel 

kullanımları mümkündür. 

Yurt dışına da ihraç edilebilir 

Geliştirilen yöntem ve ürünlere ilişkin iki adet 

patent başvurusu yapılmış olup, yurt dışı firmalarla 

lisanslama görüşmeleri halen devam etmektedir. 

Ayrıca, yeni bor subftalosiyanin türevi ürünlerin bor 

rezervi oldukça yüksek olan ülkemizde üretilerek 

yurt dışı firmalara ihraç edilme potansiyeli oldukça 

yüksektir. Yurt dışı firmalardan gelen talepler 

üzerine, Sakarya Üniversitesi bünyesinde geliştirilen 

ürünlerin büyük ölçekli olarak endüstriyel üretimine 

yönelik çalışmalarımız başlamış bulunmaktadır. 

17

DAMLA ÖZTÜRK 

KİMYAGER 

ANKARA ÜNİVERSİTESİ 

MEZUN 

oztrkdamla@gmail.com 

PİGMENTLER 

Pigmentler, küçük partikül büyüklüğüne sahip, 

organik veya inorganik olan kimyasallardır. 

Boyaya; renk, örtme, koruyuculuk 

(antikorozif) ve dayanıklılık (örneğin; korozyona, 

alkalilere vb.) gibi özellikler verirler. Pigmentler, 

kimyasal tertip, fiziksel şekil ve optik özellikler 

bakımından büyük değişiklikler gösterirler. 

Pigmentler herhangi bir çözeltide çözünmeyen 

maddeler olup tane boyutları genel olarak 1 

mikronun altındadır. Özellikle renklerinden dolayı 

önem kazanan ve bu yüzden daha çok yüzey örtme 

işlemlerinde kullanılan, suda çözünmeyen inorganik 

ve organik maddelerdir. 

Pigmentlerin Tarihçesi 

Pigmentlerin tarihçesi, tarih öncesi mağara 

boyalarının uygulanması sırasında kullanılan 

hematit, kahverengi demir cevheri ve diğer 

mineraller ile 30 000 yıldan öncelere dayanır. 

M.Ö. 2000’e doğru, doğal demir (III) oksit bazen 

manganez filizleriyle karışık halde yakılarak 

çömlekçilikte kullanılmak üzere, kırmızı, menekşe, 

siyah pigmentler üretildi. Arsenik sülfür ve naples 

sarısı (bir çeşit kurşun antimonat) ilk temiz sarı 

pigmentlerdi. Ultramarin (Lapis Lazuli) Mısır 

mavisi ve kobalt alüminyum oksit spineli (oksitlerin 

karışımı) ilk mavi pigmentlerdi. Malachite ve 

yapay olarak hazırlanan bakır hidroklorür ilk yeşil 

pigmentlerdir. Seramik pigmentler yaygın olarak 

Resim 1.1: Çeşitli renkte pigmentler 

18 

kullanıldı. Kalsit ve kaolinit bu zamanda kullanılan 

beyaz pigmentlerdi. 

Mısır ve Babil’de boyama, camcılık ve tekstil 

boyamacılığı teknikleri gelişmiş bir düzeye ulaştı. 

Yapay lapis lazuli (kalsiyum ve bakır silikat) hala 

Mısır mavisi olarak bilinir. Antimonsülfür ve 

Galenan (kurşun sülfür) siyah pigment olarak, 

cinnebar kırmızı pigment olarak ve kobalt camı 

ve kobalt alüminyum oksit mavi pigment olarak 

kullanılırdı. PLUTARCH’a göre Yunan ve Romalılar 

boyama sanatıyla pek az ilgilendiler ve yeni 

pigmentler geliştirilmesi katkıları pek olmadı. PLINY 

pigmentleri yukarıda bahsedilen pigmentler ve 

massicot, kırmızı kurşun, beyaz kurşun ve alumler 

olarak sıralar. Tebeşir ve kil tozları beyaz pigment

olarak kullanılmıştır. 

Kavimler göçü (4. ve 6. yy arası) ile orta çağın 

sonlarına kadar renk verici maddeler teknolojisinde 

kayda değer bir gelişme görülmemiştir. Doğadaki 

naples sarısı ve bazı tekstil boyaları üzerine olan 

gelişmeler dışında pek yenilik olamadı. 

Bu alandaki ilk yeni gelişmeler Rönesansın 

başlangıcında görüldü. Karmen (derin kırmızı) 

İspanyollar tarafından Meksika’dan getirildi. 

Avrupa’ds a ise kobalt içeren mavi camlar, saflor ve 

smalt keşfedildi. 

Pigment endüstrisi, 18.yy’da Berlin mavisi (1704), 

kobalt mavisi (1777), Şili yeşili ve krom sarısı 

(1778) ile 18.yy’da başladı. 19.yy’da ultramarin, 

Guignet’s yeşili, kobalt pigmentleri demir oksitler ve 

kadmiyum pigmentleri çabuk bir şekilde geliştirildi. 

20.yy’da pigmentler genişleyen, bilimsel bir buluş 

konusu haline geldi. Son 50 yıldır, yapay renkli 

pigmentler, kadmiyum kırmızısı,manganez 

mavisi, molibden kırmızısı,bizmutla karışık 

oksitler pazardaki yerini aldı. Anatas ve rutil 

yapılarıyla titanyum dioksit, çinko oksit yapay 

beyaz pigmentlerden olup dolgu maddeleri olarak 

kullanılmaya başlandı. Luster pigmentleri artan bir 

öneme sahiptir. 

dayanır. Binlerce yıl önce çok parlak renk tonu 

vermelerinden ve çözünürlük sebeplerden 

dolayı boyar maddeler gibi sınıflandırılan bitki 

ve hayvandan elde edilen organik pigmentler 

kullanılıyordu. 

Tarihte organik pigmentler tekstil boyamacılığında 

kullanılıyordu. Daha sonra Çin kili ve tebeşir gibi 

mineral tabanlı substrat üzerinde adsorblanarak 

çözücülere karşı dirençli tabakalar oluşturan 

pigmentler, bu yetenekleri sayesinde süslemecilikte 

de kullanılmışlardır. Sonraları bu maddeler lake 

ve tonerler olarak tanındı. Flavan ve antrakuinon 

( difenil diketon) serileri binlerce yıl uygulama 

için doğal renklerin başlıca kaynağı olarak aynı 

uygulamalarda kullanıldı. 

Bilimsel kimya çağının başlamasıyla tekstil 

boyamacılığı için çok fazla boyar madde sentezlendi. 

Bunlardan birkaçı pigment tonerleri olarak 

kullanımı için anorganik substratlar ile adsorbsiyonu 

uygulandı. Ticari piyasada bulunan asit boyalarının 

çözünebilir sodyum tuzları lakeler oluşturmak üzere 

suda çözünebilir baryum, kalsiyum veya kurşun 

tuzları ile tepkimeye girerek pigmentlerin zorunlu 

bir özelliği olan çözünmezlikten saptılar. Bazik 

boyalarda tanin veya antimonlu potasyum tartaratlar 

çözünmeyen renkler veren pigmentlerdir 

Organik pigmentlerin uygulaması antik çağlara 

Pigment Çeşitleri 

Beyaz Pigmentler 

• Titandioksit 

• Çinkolu pigmenler 

• Kurşunlu pigmentler 

• Antimonoksit 

• Zirkonyumoksit 

• Potasyum titanat 

Ekstenderler (Dolgu 

Maddeleri/Pigmentler) 

• Karbonatlar 

• Silisyumdioksit 

• Silikatlar 

• Sülfatlar 

• Alimünyumoksit 

19

Renkli Pigmentler 

İnorganik Pigmentler 

• Demir Oksitler (tabi ve sentetik demir oksit) 

• Kromatlar o Kadmiyum bileşikleri 

• Feri, ferro siyanür pigmentler (Prusya mavisi) 

Siyah pigmentler 

• Karbon siyahı pigmentler 

• Bakır-krom kompleks siyahı 

• Anilin siyahı 

Metalik Pigmentler 

• Alimünyum fleyk 

• Çinko tozu 

• Paslanmaz çelik fleyk 

• Bakır ve bakır alaşımı fleyk 

Korozyon Önleyici Pigmentler 

• Kırmızı kurşun oksit 

• Kırmızı siliko kromat 

• Çinko ve stransiyum kromat 

• Molibdat pigmentler 

• Kalsiyum plumbat 

Lüminesans Pigmentler 

• Fluoresan Pigmentler 

• Fosforesan Pigmentler 

• Kalsiyum Sülfürlü Pigmentler 

• Çinko Sülfürlü Pigmentler 

• Çinko Silikatlı Pigmentler 

Organik Pigmentler 

• Azo pigmentler 

• Monoazo sarı ve turuncu pigmentler 

• Disazo pigmentler 

• Beta-Naftol pigmentler 

• Naftol AS pigmentler ( naftol kırmızılar) 

• Azo pigment lakeler 

• Benzimidazolon pigmentler 

• Disazo kondenzasyon pigmentler 

• Metal kompleks pigmentler 

• İsoindolinone ve isoindoline pigmentler 

• Polisiklik pigmentler 

• Ftalosiyanin pigmentler 

• Quinakridon pigmentler 

• Perilen ve perinon pigmentler 

• Thioindigo pigmentler 

• Antrapirimidin pigmentler 

• Ftlavanthrone pigmentler 

• Pyranthrone pigmentler 

• Anthanthrone pigmentler 

• Dioksazin pigmentler 

• Triaril karbonyum pigmentler 

• Quinoftalon pigmentler 

• Diketopirrolo pirrole pigmentler 

PİGMENTLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ 

Pigmentler; 

• Tanecik büyüklüğü 1 mikrondan daha küçük 

• Doğal veya yapay olabilen 

• Anorganik veya organik 

• Suda çözünmeyen 

• Yağlarda çözünmeyen veya az çözünen 

• Işıktan veya atmosferik etkilerden (özellikle 

02) etkilenmeyen 

• Sürüldüğü yere iyice kenetlenip kaplama yani 

örtme imkânı sağlayan maddelerdir. 

Anorganik pigmentlerin çoğu bu özelliklere 

uyarken organik pigmentler suda ve yağlarda 

çözündüklerinden yağlı boya yapımında 

kullanabildikleri için lake hâline getirilir; bu 

şekilde çözünmeleri önlenir. Lakeler, oksidasyona 

dayanıklı boyar maddelerin bazı metaller, tuzlar 

veya tanen ile birleşmesinden doğar. 0,5-0,05 

mikron büyüklüğünde pigmentlerin bulunduğu 

formülasyonla optimum renk gücü, parlaklık ve 

havalandırmaya dayanıma ulaştığı tespit edilmiştir. 

Zaten çoğu pigment üreticisi de bu boyutlarda 

20

üretim yapmaktadır. 

Pigmentler şekil olarak beş kısımda incelenir: 

• Küresel 

• Kübik 

• Düğümlü 

• İğne şeklinde 

• Fleyk 

Organik pigmentlerinin çoğunun şekli küre 

şeklindedir. 

Kuru hâldeki bir pigment, primer partiküller, 

aggregate, agglomerate içerir. Primer partiküller tek 

olan kristallerdir. 

Primer parçacık, uygun bir prosesle, örneğin 

elektronik veya ışık mikroskobuyla görülen 

tanınabilen parçacıklardır. 

Primer partiküllerin bir grup içinde yüz yüze 

temasta olmalarına aggregate adı verilir. Bu grubun 

yüzeyi, kendini meydana getiren parçacıkların 

toplam yüzeyinden küçüktür 

En iri pigment tanesiyle aggregatenin zayıf 

kuvvetlerle birbirine bağlanmasına agglomerate 

denir. Bunun toplam yüzeyi, tek tek yüzeyleri 

toplamından pek farklı değildir. 

Primer parçacıklar çok daha kolay disperze edilir. 

Yukarıdaki bu üç yapı bağlayıcı veya dispersiyon 

ajanıyla çevrelenmez, birbirleriyle etkileşirlerse 

topaklanma oluşur. 

Pigmentlerin topaklanması sonucu 

Düşük parlaklık 

Az dayanıklı kaplama gücü 

Düşük viskozite 

Pigmentlerin topaklanmaması sonucu 

Yüksek parlaklık 

Dayanıklı kaplama gücü 

Yüksek viskozite 

Agglomerasyon tüm pigment tozlarında oluşur, fakat formüle edilen boyada istenilmez. Üretim sırasında var 

olan agglomerateler dispersiyon sırasında kırılır. 

Kütle tonu: Pigmentlerin tek başına bir vernik içinde pigment, beyazla karıştırıldığında birisi sarımsı, birisi 

dispers edilmesi neticesinde meydana gelen renktir. pembe, diğeri mavimsi pembe verebilirler. 

Kütle tonu, standart bir pastaya göre mukayese edilir. 

Kullanılan verniğin, standart pastada kullanılan 

vernikle aynı özellikleri göstermesi gerekir. Standart 

ve numune cam plaka üzerine zemini kaplayacak 

şekilde sürülür , karşılaştırma yapılır. 

Alt ton: Pigmentlerin diğer pigmentlerle 

karıştırıldıklarında meydana getirdikleri renk 

tonlarıdır. 

Renk verme kuvveti: Renkli pigmentlerde renk 

verme kuvveti tayini, belirli oranlarda beyaz bir 

pigmentle karıştırılarak, beyaz pigmentlerde ise 

renk verme kuvveti tayini belirli oranlarda siyah 

pigmentlerle karıştırılarak yapılır. Renk verme 

kuvveti standart pasta miktarı oranın 100 ile 

çarpılmasıyla % olarak bulunur. Aynı kütle tonuna 

sahip pigmentlerin renk verme tonları farklı olabilir. 

Örneğin, aynı kütle tonunda olan iki kırmızı 

Örtme gücü: Boya içindeki her kg pigmentin 

örtebileceği m 2 olarak tanımlanır. Örtme gücü; 

pigmentin boya içindeki konsantrasyonuna , 

dispersiyon derecesine, tane iriliğine, rengine ve 

pigmentin özelliğine, pigmentle verniğin kırılma 

indisleri arasındaki farka bağlıdır. 

Yağ absorbsiyonu: Belirli deney şartlarında 100 g 

pigmenti bağlamak için kullanılan minimum yağ 

miktarının ml ya da g olarak ifadesidir. Bu yağ 

genellikle asiti giderilmiş keten tohum yağıdır. 

Kusma: Bazı pigmentler bağlayıcı ve solventlerin 

bazılarında az miktarda çözünür. Bu pigmentlere, 

kusan pigmentler denir. 

Dayanıklılık: İyi bir pigmentin ısıya, ışığa, kimyasal 

maddelere karşı dayanıklı olması beklenir. 

21

PİGMENTLERİN İŞLEVLERİ 

Pigmentlerin en önemli işlevi boyaya örtücülük kazandırmalarıdır. Örtücülük pigmentin ışığı kırma indisi ile 

verniğin kırma indisi arasındaki farka doğrudan bağlıdır. Yani pigmentin kırma indisi büyüdükçe örtücülüğü 

de güçlenir. Örneğin rutil TiO 2 

' in kırma indisi 2,76 ve anatas TiO2'in ise 2,55 olduğu için beyaz pigment 

olarak en çok tercih edilen pigment rutil TiO 2 

'dir. 

Şekil 1.2 : Elektromanyetik spektrum (Görünür ışıkta renklerin dalga boyları) 

Pigmentler boyaya kimyasal ve fıziksel etkilere karşı 

direnç de kazandırır. 

Şöyle ki, boyanın asidik veya bazik ortamlara uygun 

olması ve parlaklığı gibi özellikler pigmentlerin 

cinslerine ve kullanım şekillerine bağlıdır. 

Pigmentlerin parlaklığa katkısı ıslatıcı kalitesine, 

ıslatma derecesine ve pigmentin dispersiyon oranına 

bağlı olarak değişir. İyi bir ıslatma pigmentin 

PVC (Pigment Volume Consantration), pigmentlerin 

boya içerisindeki hacimce derişimini veren önemli 

bir bağlantıdır. PVC doğru formülasyonunda 

hesaplanması en gerekli değerlerden birisidir. Boya 

formülasyonu için yapılan AR-GE çalışmaları 

daha çok deneme yanılma yoluyla yapılır. Yine de 

bazı temel bilgiler gereklidir. Yani rastgele reçete 

oluşturup olmayınca sil baştan edemeyiz. 

Bu nedenle boyayı oluşturan bileşenlerin her 

yönden özelliklerini bilmek iyi bir başlangıç olur. 

Özellikle pigmentler boyanın önemli bir bölümünü 

oluşturduğu ve dıştan görülen özellikleri de çok 

etkiledikleri için baştan "hangi pigment ne kadar 

PVC KAVRAMI 

22 

parlaklığını arttırır. 

Ancak bazı durumlarda parlaklık değil, matlık 

tercih edilebilir. Pigmentlerin renk verme gücü ise 

hem pigmentin cinsine hem de kullanım oranı ve 

dispersiyon derecesine bağlıdır. İyi bir dispersiyon 

sağlanmadan kaliteli ve örtücü bir boya ve düzgün 

bir renk elde edilemez. 

kullanılacak" sorusu yanıtlanmalıdır. PVC bu 

anlamda çok önemli bir kavram olarak karşımıza 

çıkar. 

Payne , PVC kavramından bahsederken, PVC 

değiştikçe boyanın örtücülük ve diğer özelliklerinin 

de yavaş yavaş değiştiğini ancak belli bir PVC 

değerinden sonra bu özellik değişmesinin birden 

bire önemli oranlara fırladığını bildirmiştir. Bu PVC 

değerine CPVC (Critical PVC) kritik konsantrasyon 

denir.

Bazı boya cinsleri için uygun görülen PVC aralıkları şöyledir: 

BOYA CİNSİ 

PVC ARALIĞI 

Düz-mat boyalar 50-75 

Yarı-parlak boyalar 35-45 

Parlak boyalar 25-35 

Yapı dış boyaları 28-36 

Metal astarları 25-40 

Tahta astarları 35 

Tablo 1.3 : Boya cinslerine göre PVC aralığı 

ÇEŞİTLERİNE GÖRE PİGMENTLER ÖZELLİKLERİ 

VE 

KULLANIM ALANLARI 

1. Beyaz Pigmentler 

Temel olarak beyaz pigmentler titan, kurşun ve 

çinkonun inorganik bileşikleridir. Boya sanayiinde 

kullanılan en önemli beyaz pigment titandioksitttir. 

1.1. Titan Dioksit 

Birim örtme gücünün fiyatındaki düşüklük 

nedeniyle, en çok satılan beyaz pigmenttir. Rutil 

ve anatas kristal şekilleri ile pazarlanır ve dış 

cephe boyalarında yaygın şekilde kullanılır. Ayrıca 

emaye ve lakelerde de yer alır. Tipik bir dış cephe 

boyasında % 40 kadar pigment yer alır. Bunun 

yaklaşık % 60'ı TiO 2 

dir. Geriye kalan madde % 5 

ZnO, % 25 mika, silika, silikatlar ve CaCO 3 

gibi 

dolgu maddeleridir. Böyle bir formülasyonla elde 

edilen boya kontrollü bir tebeşirlenme ile uzun 

ömre sahip olur ve bir dahaki boya uygulaması 

için de iyi bir yüzey oluşturur. Titanyum dioksit'in 

en önemli işlevi pigment olmak şartıyla hem boya 

ve kaplama hem de plastik, kağıt, mürekkep, fiber, 

gıda ve kozmetik ürünlerinde; parlaklık, beyazlık ve 

donukluk sağlamasıdır. Titanyum dioksit dünyada 

en geniş çapta kullanılan beyaz pigmenttir. Ancak, 

ona bu eşi benzeri olmayan hüneri, bu beyaz toz 

özellikleri veren nedir? Öncelikle, sadece elmaslar 

titanyum dioksitten daha fazla kırılma göstergesine 

sahiptir. Kırılma göstergesi, ışığın eğilebilme 

kabiliyetinin ölçümüne denir. Bu sayede donukluk 

ve örtme kabiliyeti sağlanır. Sadece Magnezyum 

oksit, titanyum dioksitten daha beyazdır. Ancak bu 

maddenin kırılma göstergesi titanyum dioksitten çok 

daha düşüktür. Bu da istenilen donukluğa ulaşmak 

için çok daha fazla Magnezyum oksit gerektiği 

anlamına gelir. Bu nedenle pratikte, titanyum dioksit 

tercih edilir. 

Kullanılan TiO 2 

'nin %50'si yağlı boyalar, vernikler ve 

lakelere sarfedilir. İkinci önemli kullanım alanı kâğıt 

endüstrisidir ve % 15'lik bir yer tutar. Plastiklerin 

renklendirilmesinde de en çok kullanılan beyaz 

pigment yine TiO 2 

' dir. Her alanda TiO2 kullanımı 

giderek artmaktadır. Bunun sebebi ekonomik olması 

ve örtme gücünün fazla olmasıdır. TiO 2 

'nin örtme 

gücü film oluşturan bileşenlerle ilişkili olarak yüksek 

kırılma indisinden kaynaklanmaktadır. Daha dengeli 

olan rutil şekli daha az tebeşirlenme eğilimi gösterir. 

Daha yüksek örtme gücüne sahiptir ve sararma 

eğilimi daha azdır. 

2.Titandioksit Yapımı 

Pek çok yöntem olmakla beraber burada en çok 

tutulan ve ekonomik görülen klorür prosesi 

incelenecektir. 

2.1. Titandioksit Yapım Yöntemi 

Titan tetra klorürün oksidasyonu, bir gaz yakıt ve 

oksijen alevinde özel bir yakıcıda kontrol altında 

yakılması suretiyle titan di okside dönüştürülmesi 

işlemidir. Bu işlem sonunda üstün kalitede rutil TiO 2 

elde edilir. 

23

TiCl 4 

+ O 2 

→ TiO 2 

+ 2Cl 2 

TiCl 4 

ise mineral rutilden C varlığında klorlandırma 

vasıtasıyla elde edilir. 

Bu yöntemle TiO 2 

elde edilmesi şu an için cazip 

sayılabilirse de rutil cevherinin kısıtlı oluşu 

ve zamanla tükeneceği düşünülünce geleceği 

pek aydınlık görülmemektedir. Ancak yine de 

günümüzde açılan tesislerin tümü bu prosesi 

kullanmaktadırlar. Kurşunlu pigmentlerin en çok 

tanınanları bazik kurşun, kurşun sülfat,ve kurşun 

karbonattır. Çinkolu pigmentlerin ise en çok tanınanı 

çinko oksittir. Litopon adıyla tanınan pigment ise 

çinko sülfür ve baryum sülfat karışımıdır. 

2.2.Litopon (Lithopone) 

Bu beyaz pigment TiO 2 

'nin gelişmesiyle önem 

kaybetse de ucuz oluşu ve özellikle bina içi örtü 

boyalarında iyi sonuç vermesi nedeniyle hâla 

kullanılmaktadır. Parlak beyaz, çok ince öğütülmüş, 

ucuz bir beyaz pigmenttir. 

2.3. Kimyasal Bileşimi 

Yaklaşık olarak eşit mol miktarında baryum sülfat ve 

çinko sülfir içeren bir karışık pigment bileşimindedir. 

18. yy. sonlarında litopon çeşitli isimler altında 

pazarlandı ise de bu adlandırmalardan çabuk 

vazgeçildi ve standart isim olarak litopon yerleşti. 

Ticari litopon pigmentinin ZnS içeriği % 28’ dir. 

3.Renkli Pigmentler 

Kullanılan renkli pigmentlerin bir çoğu çeşitli 

metallerin oksitleri, kromatları ve bazı karışık 

filizleridir. Örneğin; demir (III) oksit kırmızı renk 

veren bir pigmenttir. 

Mavi Pigmentler Kırmızı 

Pigmentler 

Yeşil Pigmentler Sarı Pigmentler Kahverengi 

Pigmentler 

Ultramarin Sülyen Krom oksit Litarj (PbO) Sienna toprağı 

(Burntsienna) 

Bakır ftalosiyanin Demir oksit Hidrate krom oksit Kurşun veya çinko Kara toprak 

kromat 

(Burnt umber) 

Demir mavisi Kadmiyum 

kırmızısı 

Ftalosiyanin yeşili Hansa sarısı Vandyke 

kahverengisi 

Ftalosiyanin 

mavisi+ çinko 

kromat 

Ferrit Sarısı 

Tablo 3.1 : Bazı pigment renkleri ve isimleri 

4.Siyah Pigmentler (Karbon Siyahı) 

Karbon siyahı gerçekte çok ince toz halindeki 

gözeneksiz, karbonlu bir maddedir. Son derece 

dikkatle kontrol edilen pirolitik (ısı etkisi ile 

parçalanma) petrokimyasal prosesler ie üretilir. 

En üstün kalitedeki lastik karbon siyahı yaklaşık 

10-75 nm çapında küresel karbon taneciklerinden 

oluşur. Sıcaklık etkisiyle üzüm salkımı gibi bir araya 

gelmişlerdir. Kullanım alanı yalnız boya ile sınırlı 

olmayıp tüketimin büyük bir bölümü de lastik 

endüstrisinde gerçekleşir. Lastiği sağlamlaştırdığı 

1904 yılında İngiltere’de S.C. Mote tarafından 

belirtilmiştir. 

Boya da karbon siyahı kullanılması sadece siyah boya 

üretimi için değildir. Aynı zamanda başka renklerde 

de koyulaştırmak ve örtücülüğü arttırmak ve aşınma 

direnci kazandırmak gibi amaçlarla kullanılmaktadır. 

5.Dolgu Maddeleri 

Bu maddeler boyanın hacim ve kütle kazanması ve 

zımparalanabilir hale gelmesi için kullanılırlar. Aynı 

zamanda örtücülüğünü de arttırırlar. Bu maddelerin 

kullanılmasındaki temel amaç boyada bulunan 

katı madde oranını ekonomik biçimde arttırmaktır 

denebilir. 

24

Çoğunlukla dolgu maddesi olarak doğal 

kaynaklardan elde edilen ve fazla bir işleme gerek 

duyulmadan kullanılan Ca, Mg, Ba elementlerinin 

karbonat, silikat ve oksitleri kullanılır. Doğal 

kaynaklardan elde edilen bu malzeme istenen 

ölçüde ince öğütülerek boyada doğrudan 

kullanılabilir. Ancak bu da genel harcamayı fazlaca 

arttırmadığından boyanın en ucuz bileşenleri 

dolgu maddeleridir. Özetle dolgu maddeleri iki ana 

kaynaktan elde edilir: 

8.1.Fluoresan Pigmentler 

Anorganik fluoresan tuzlarından ibarettir. Uranyum 

tuzları özellikle uranyum ve potasyum sülfat yeşil bir 

fluoresana sahiptir. Mor bir ışıldama yapan kalsiyum 

florür ve mavi bir fluoresan yapan kalsiyum tungstat 

bu pigmentler arasındadır. 

8.2.Fosforesan Pigmentler 

* Uygun kayaların pulvarizasyonu 

* Kimyasal çöktürme 

Boya sanayinde en çok kullanılan bazı dolgu 

maddeleri ve kimyasal bileşimleri şunlardır: 

Talk (3MgO.4SiO2.H2O) 

Barit (BaSO4) 

Kalsit(CaCO3) 

Kaolen(SiO2.Al2O3) 

Dolamit(CaCO3.MgCO3) 

Kuars(SiO2) 

Diatome(SiO2) 

Mika(K2O.3Al2O3.6SiO2.2H2O) 

6.Metalik Pigmentler 

Bakır yada bakır alaşımından yapılırlar. Ayrıca 

paslanmaz çelik bu amaçla kullanılmaktadır. Metalik 

pigmentlerin birkaç önemli fonksiyonu vardır. Brom 

tozları dekoratif boyalarda geniş ölçüde kullanılır. 

Metalik pigmentler içinde en çok alüminyum tozu 

kullanılır. Alüminyum pigmentlerde hem dekoratif 

maksatla hem de ısı yalıtıma dayanıklı tercih edilir. 

Yapraklanan ve yapraklanmayan tiplerde White 

sprite içinde toz ve pasta halinde satılır. Alüminyum 

yassı yaprak şeklindeki parçacıklardan oluşur. Boya 

sürüldüğünde bunlar yüzeye çıkar, kurudukça 

parçacıklar birbirlerinin üstüne gelecek şekilde 

alüminyum tabakası oluşturur. Bu tabaka dekoratif 

olarak parlaklık verir. Koruyucu olarak da zararlı 

canlıları ve nemi önler. Yapraklanan alüminyum tozu 

alüminyum yaprağının sürekli dövülmesi ve ezilmesi 

ile elde edilir. Çinko tozları ise korozyon önleyici 

özelliği sayesinde astar boyalarında kullanılmaktadır. 

7. Korozyon Önleyici Pigmentler 

Korozyon önleyici pigmentler korozyona sebep 

olacak hava şartlarına, su ve organik ortamlara 

dayanıklıdır. Ayrıca alkalilere karşı da duyarlıdır. 

8.Lüminesans Pigmentler 

25 

8.2.1.Kalsiyum Sülfürlü Pigmentler 

Karışım kireç, kükürt ve pirinç nişastasından 

ibarettir. Aktifleştiriciler ise nitrat asidi ile hafif 

asitlendirilmiş bizmut nitrat ve toryum nitrat 

çözeltileridir. Mavi bir lüminesans verir. Bu karışıma 

benzeyen bir karışım da sarı bir lüminesans verir. 

Kükürt oranı iki katına çıkarsa yeşil bir lüminesans 

verir. Sarı ve kırmızı fosforesans veren pigmentlerin 

beyaz ve mor olanlardan daha iyi korunabilme 

özelliği vardır. 

8.2.2.Çinko Sülfürlü Pigmentler 

Bir miktar lakali tuzu ile magnezyum klorür veya 

aktifletirici içeren amonyaklı bir çinko tuzu çözeltisi 

kükürtlü hidrojen yardımı ile çökertilir. Süzülüp 

kurutulur ve 1200 °C’ ye ısıtılır. İçinde eser miktarda 

demir bulunması fosforesans için engel olabilir. 

8.2.3.Çinko Silikatlı Pigmentler 

Monoçinko silikattır ZnO.SiO 2 

Diçinkosilikat 2ZnO. 

SiO 2 

yüksek yüksek fosforesans vermemekle beraber 

fluoresan yönünden aralarında fark yoktur. Sarı bir 

lüminesans verir. 

Kaynaklar : 

• BUXBAUM Gunter, İndustrial İnorganik Pigment 

• DYO, Boya El Kitabı 

• Introduction to paint chemistry and turner G.P.A 

Principles 

• SHREVE R.Norris &Joseph A.Brink Jr, Kimyasal Proses 

Endüstrileri, 1985 

• YÜREKLİ Şeref, Reçine ve boya teknolojisi, 

İstanbul,1995 

• www.elpacocoatings.com 

• www.neon.chem.vidaho.edu 

• www.alibaba.com 

• www.specialcham4polymers.com 

• www.cci-icc.gc.ca 

• www.chelix.com 

• www.realcolorwheel.com 

• www.ecologie-pratique.org

Haber 

Yabancı 

3 BOYUTLU GRAFEN, ÇELİKTEN 

10 KAT DAHA GÜÇLÜ 

Massachusetts Institute of Technology’in üstünde 

çalışmalar yürüttüğü 3 boyutlu Grafen, çelikten 

yüzde 95 daha az yoğun olmasına rağmen on kat 

güçlü yapısıyla merak uyandırıyor. 

Öncelikle akıllarınıza şu soru gelebilir: Nedir bu 

grafen? Grafen, bal peteğine benzer kristalimsi 

bir yapıda biçimlenen bir karbon atomu. Elektriği 

verimli şekilde ileten yapısı ile elektronik 

sektöründeki pek çok alanda faydanılan bir yapıdır. 

Teorik olarak, grafen doğru işlenirse elmas uçlu 

matkaplara bile dayanabilir. 

MIT, söz konusu materyalin kimyasal işlemlerde, su 

arıtma tesislerinde ve beton köprülerde bile rahatça 

kullanılabileceğini vurguluyor. Polimer ve metal 

parçacıkları almak, grafenle bunları kaplamak ve 

doğru basıncı uygulamak yeterli. Elbette tüm bu 

işlemleri, işinin ehli bir bilim adamı yapmalı. 

MIT (Massachusetts Institute of Technology), 

teorik olanı pratiğe taşımayı başardı. MIT’teki 

bilim insanları, malzemenin süngerimsi yapısını 

öne çıkarmak için diatomik küpleri kullanıyor. Söz 

konusu yapı daha sonra sıkıştırma testlerine tabi 

tutuluyor. Şekillendirme işlemi mutlak önemde zira 

nesnenin gözenekli yapısı, daha fazla yüzey anlamına 

geliyor. Böylece grafen düşük ağırlıkta olsa bile, 

dayanıklılık üst seviyede oluyor. Ne de olsa çelikten 

on kat güçlü bir materyal karşı karşıyayız. 

En beklenmedik gelişme, farklı küplerin 

öngörülemez davranışları. Daha kalın duvarlar 

ve kıvrımlara sahip olanlar, daha fazla basınç 

uygulandığında daha az kararlı bir yapıya bürünüyor. 

Daha ince küp ise kontrollü bir şekilde parçalanarak, 

şeklini neredeyse son aşamaya kadar koruyabiliyor. 

MIT’e göre geometri, buradaki dominant faktör. 

26

Yerli 

Haber 

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ FENOLSÜZ 

MİKRO BESİN GÜBRESİ ÜRETTİ 

Bitkilerin mineral ihtiyacını karşılamak için 

kullanılan, fenol maddesi içermeyen, daha verimli 

ve güvenilir yerli “şelatlı mikro besin gübresi” imal 

edildi. 

Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi 

Kimya Bölümü Anorganik Kimya Ana Bilim Dalı 

Başkanı Prof. Dr. Salih Zeki Yıldız, tarım kimyasalları 

üzerine AR-GE araştırmaları yapmak için Sakarya 

TEKNOKENT içinde KOSGEB destekli kurdukları 

şirkette, ithal edilen ve içinde fenol bulunan gübre 

üzerinde çalışma yaptı. 

Bitkilerin mineral ihtiyacını karşılamak için toprağa 

verilen demir, mangan, bakır, bor ve çinkodan oluşan 

mikro besin elementlerinin içinde zehirli madde 

içeren fenol olması üzerine Prof. Dr. Yıldız, yeni 

gübre üretmek için çalışmalara başladı. 

Yıldız, yeni nesil şelatlı mikro besin gübrelerinde 

kullanılan fenol yerine alternatif molekül arayışı 

içerisine girerek, yaklaşık 6 ay süren çalışmalar 

neticesinde, etkinliği düşük bir molekül olan 

etilendiamin tetra asetik asitini, kompleksleşme 

çalışmalarında etkinliklerini çıkartarak, amino asit 

yapısında daha verimli, güvenilir, yüksek çevreci ve 

yerli “oksi-şelatlı” mikro besin gübresi üretti. 

Alternatif bir yapı ortaya koymuş olduk 

KOSGEB’ten aldıkları destekle Sakarya 

TEKNOKENT bünyesinde kurdukları şirkette AR- 

GE çalışmaları yaptıklarını vurgulayan Yıldız, “Bu 

çalışmalar sırasında özellikle dünyadaki üretilmiş 

olan molekülleri inceliyoruz. Bu yaptığımız 

çalışmalarda bahsettiğimiz unsur karşımıza çıktı 

ve bunu bu haliyle üretmek istemedik.” ifadelerini 

kullandı. 

Prof. Dr. Yıldız, fenol yerine alternatif molekül arayışı 

içerisine girdiklerini belirterek, etkinliği düşük bir 

molekül olan ve daha önce kullanılan etilendiamin 

tetra asetik asidin (EDTA) güvenilir bir kimyasal 

olması üzerine bunun üzerinde çalışmaya karar 

verdiklerini dile getirdi. 

Bu durumda bu molekülün kompleksleşme 

kararlılıklarını istenilen seviyeye getirmek için 

27

çalışma başlattıklarını dile getiren Yıldız, şu ifadeleri 

kullandı: 

“Özellikle etkinliğinin düşük olması sebebiyle 

etilendiamin tetra asetik asiti kullanılmıyor. 

Yapmış olduğumuz çalışmalarda mikro 

besin elementlerinden özellikle demir iyonu 

ile kompleksleşme etkinliğini düşük olan 

etilendiamin tetra asetik asidinin kompleks 

kararlılığını iyileştirerek, şu anda bilinen ve 

dünyada uygulanan yeni nesil moleküllerin 

durumuna getirdik. Dolayısıyla bizim için bir 

kazanım oldu. Bu molekülü kullanarak dünyada 

bilinen ve etkinliği yüksek şelatlı ajanlara 

alternatif bir yapı ortaya koymuş olduk.” 

28

ZEHRA ORUÇ 


MERSİN ÜNİVERSİTESİ 

ÖĞRENCİ 

z.oruc3363@gmail.com 

UV - UV VİS 

GÖRÜNÜR BÖLGE & MOR ÖTESİ 

SPEKTROSKOPİSİ 

Elimizde bir madde olduğunu varsayalım. Ne 

olduğunu bilmiyoruz, belkide saf değil birden 

fazla bileşimi var, hangi fonksiyonel grupları 

içerdiğini bilmiyoruz, dolayısıyla tehlikeli olup 

olmadığı hakkında bir fikrimiz yok, eğer öyleyse de 

derişimlerini bilmiyoruz. 

Tüm bu soruları en hızlı ve en kolay şekide 

yanıtlamak için çeşitli kromotografiler ve 

spektroskopik cihazlar tasarlandı. İşte bu yazıda bu 

cihazların en önemlilerinden biri olan ultraviyole 

spektroskopisini tanımaya çalışalım. 

Cihazın kullanım amacı olarak fonksiyonel 

grupların tanınması, fonksiyonel grupları taşıyan 

bileşiklerin nicel analizi gösterilebilir. Ancak 

diğer cihazlardan farklı olarak moleküllerin 

stereokimyasını araştırabilir, geometrik izomerleri 

ve konformasyonları bulabilir, reaksiyon kinetiği, 

reaksiyon ara ürünleri ve denge sabitlerini 

bulabilirsiniz. 

Görünür bölge ve mor ötesi (UV-VIS) spektroskopisi moleküllerdeki elektronik geçişlerin verdiği 

spektrumlarla madde hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar. Elektronik spektrum 100-700 nm aralığını 

kapsar; 

100-200 nm aralığı Vakum UV, 

200-400 nm aralığı UV (veya yakın UV) ve 

400-700 nm aralığı görünür bölgedir. 

29

Bir bileşik görünür bölgede absorbsiyon yaparsa renklidir ve absorbladığı rengin tamamlayıcı renginde 

görünür. Örneğin, viyolede absorpsiyon yapan bir bileşik yeşildir. 

Cihaz sistemi 4 kısımdan oluşur ; 

1. Işın Kaynağı 

2. Monokromatör 

3. Numune Hücresi 

4. Dedektör 

Bu cihazda ışın kaynağı olarak döteryum( D2), 

tungsten(W), ksenon(Xe), hidrojen(H2) ve civa 

buhar lambası gibi sürekli ışın kaynakları kullanılır. 

Bunlardan en çok kullanılanı ultraviyole bölgede 

kullanılan döteryum ve hidrojen lambasıdır. 

Döteryumun ışın şiddeti hidrojene göre çok daha 

fazladır ve daha uzun ömürlüdür ancak hidrojenden 

çok daha pahalıdır. Ksenon ve civa buhar lambası her 

iki bölgedede ışıma yapabilir. 

Monokromatör birden fazla dalga boyuna 

sahip bir ışın demetinden tek dalga boylu ışın 

elde etmek için kullanılan düzenektir. Işın 

kaynağından gelen ışından istediğimiz dalga 

boyunu seçip numuneye göndermeyi sağlar. Filtreli 

fotometrelerdeki monokromatörler ışık filtresi iken 

spektrofotometrelerde ışık prizması kullanılır. 

Numune hücresi numunenin bulunduğu yerdir ve 

bu cihaz için iki farklı numune hücresi kullanılabilir, 

cam olanlar ve kuvartz olanlar. Cam olanlar 

daha düşük maliyetlidir ve görünür bölge için 

daha uygundur. Kuvartz olanlar UV ışınları, IR 

yakın bölgeleri ve görünür bölge için elverişlidir. 

Ultraviyole ve görünür bölgelerde silindirik hücreler 

kullanılması daha ekonomiktir. Bu durumda, çalışma 

süresince hücrenin yerleşme konumu ışın demetine 

göre aynı olmalıdır; aksi halde yol uzunluğunun 

değişmesi ve eğri yüzeylerdeki yansıma kayıpları 

önemli hatalara yol açar. 

Son olarak dedektör, maddenin ışını absorblayıp 

absorblamadığını anlamamızı sağlayan, ışın şiddetini 

ölçmemizi sağlayan alettir. Bu cihazda dedektör 

çeşidi olarak ; 

1. Fotovoltaik dedektör 

2. Fotoçoğaltıcı tüp 

3. Fototüp 

kullanılabilir. Dedektör seçerken dikkat edilmesi 

gereken nokta ışın kaynağıdır. Çünkü hangi ışın 

kaynağını kullanıyorsak o ışınları ölçmeye uygun 

dedektör seçimi yapmamız gerekir. 

İki farklı UV spektrometresi vardır ; 

1. Tek Işık Yollu Spektrofotometreler 

2. Çift Işık Yollu Spektrofotometreler 

Tek bir çalışma prensibinden bahsedemesekte temel 

mantık ikisindede aynıdır. 

Tek yollu spektrofotometrelerde cihaz bileşenlerinin 

tümü aynı ışık yoluna yerleştirilmiştir. Işın 

kaynağından çıkan ışınlar monokromatörde dalga 

boylarına ayrılır ve bizim istediğimiz dalga boyu 

seçilerek numune tutucudaki örneğe gönderilir. 

Işına maruz kalan örnekteki bağ elektronları ışını 

absorblarken enerjisi artacak ve daha yüksek enerji 

seviyesine geçeceklerdir. Elektronlar tekrar temel hal 

seviyesine geçmek istedikleri zaman üzerindeki fazla 

enerjiyi atmak isteyeceklerdir. İşte tam bu sırada 

dedektör yayılan ışının şiddetini ölçerek elektrik 

sinyaline çevirecek ve analizi tamamlayacaktır. 

30

Çift yollu spektrofotometrede tek yolludan farklı 

olarak referans madde kullanılır. Monokromatörden 

çıkan ışık, eşit şiddette iki demete bölünerek biri 

örneğe diğeri referans maddenin bulunduğu kaba 

gönderilir. İkiye ayrılan ışık, iki ayrı dedektörle 

algılanır ve dedektörlerde oluşan sinyallerin oranı 

ölçülür. Böylece örnekteki geçirgenlik değeri 

sürekli olarak çözücününki ile karşılaştırılmış olur. 

Burada iki dedektörün tam uyumlu olması, yani eşit 

şiddetteki ışık ile aynı sinyali oluşturması gerekir. 

Numune tutucudaki örneğe ışınlar geldiği zaman, 

örnek içerisindeki moleküller enerji absorblar. 

Dolayısıyla elektronik,titreşme ve dönme 

uyarmalarına neden olur. Organik moleküllerde dört 

tür elektronik geçiş görmek mümkündür. 

31

32

Monokromatik (tek dalgaboylu ışıma) ve I0 

şiddetindeki bir ışık demeti çözeltideki herhangi bir 

molekül tarafından absorplandığında şiddeti azalır 

ve tüpü I şiddetinde terkeder. Moleküllerin seçilen 

dalga boyundaki ışımayı absorplaması sonucu ortaya 

çıkan azalma Lambert-Beer eşitliği ile verilir. 

I0 : Örnek kabına giren ışık şiddeti 

I : Örnek kabını terk eden ışık şiddeti 

ε : Molar absorpsiyon katsayısı (L / mol.cm) 

b: Örnek kabının kalınlığı ışığın çözelti içinde kat ettiği yol (cm) 

Ancak bu yasayla bazı hatalardan dolayı her zaman doğru sonuç elde edemeyiz. Şekilde görüldüğü gibi 

Lambert-Beer yasasında sapmalar görülebilir. 

Bu sapmalarını analiz edecek olursak ; 

1.Gerçek sapmalar 

- Bu yasa monokromatik ışın için geçerlidir. 

- Örnek homojen olmalıdır. 

-Aynı λ’da absorpsiyon yapan birden fazla türün birbirinin 

absorpsiyonunu etkilememesi gerekir. 

2. Aletlerden ileri gelen sapmalar 

- Lambert-Beer eşitliği monokromatik ışın için geçerli olduğundan 

dedektöre kaçak ışık gelmesi veya ışığın saçılması sonucu şiddetinde 

azalma olması sapmalara neden olur. 

3. Çözelti etkileşmelerinden gelen sapmalar 

- Eğer örnek homojen değilse, bazı yerlerinde koagüle olmuş 

parçalar varsa, doğru bir absorbans ölçülemez. Bu parçalar ayrıca ışığın 

saçılmasına da neden olurlar. 

Bu cihazla analiz yapılırken izlenen basamaklar şöyledir ; 

1. Maksimum soğurma dalga boyunun bulunması 

2. Kalibrasyon grafiğinin oluşturulması ve bilinmeyen çözeltinin derişiminin bulunması 

33

c1 ve c2 derişimlerinde 

örneğin absorbansı λ1 ve λ2 dalga boylarında absorbans değeri, Aλ1 ve Aλ2 bulunur. Absorbans değerleri ve 

hesaplanan ε değerlerinden yararlanarak, 

Aλ1 = 1ελ1bc1 + 2ελ1bc2 

Aλ2 = 1ελ2bc1 + 2ελ2bc2 

Eşitlikleri yardımıyla c1 ve c2 hesaplanır. Formül biraz daha düzenlenirse ; 

A = εbc = εm/Ma.V 

M= εm/A.V 

m : bileşiğin kütlesi 

Ma : bileşiğin mol kütlesi 

V : çözeltinin hacmi 

ε : molar absorbsiyon katsayısı 

Kaynaklar : 

1. http://biyokure.org 

2. www.balıkesir.edu.tr 

3. https://www2.chemistry.msu.edu 

4. https://en.wikipedia.org 

34

Haber 

Yabancı 

YENİ NANOTEKNOLOJİ SAYESİNDE 

İNSAN HAREKETLERİNDEN ENERJİ 

ELDE EDİLEBİLECEK 

Nanoteknoloji alanında çığır açma potansiyeline 

sahip biyo-uyumlu ferroelektrik nanojenenarötler 

(FENG) sayesinde insan hareketlerinden enerji elde 

edilebilecek. 

Michigan Eyalet Üniversitesi’nde görevli 

araştırmacılar nanoteknoloji alanında çığır açacak 

yeni bir cihaz geliştirdi. Son derece ince ve esnek 

olan bu nanoteknoloji cihazı sayesinde insan 

hareketlerinden enerji elde edilebilecek. Akıllı 

telefonlardan dizüstü bilgisayarlara çeşitli cihazlarda 

kullanılabilecek bu yeni teknoloji, birçok alanda fark 

yaratma potansiyeline sahip. 

Biyo-uyumlu ferroelektrik nanojeneratör ya 

da FENG olarak anılan bu yenilikçi teknoloji 

sayesinde insanların klavyede yazı yazmasından 

veya telefonunu kullanmasından elde edilecek 

enerji ile bu cihazlar şarj edilebilecek. Cihazı 

geliştiren ekibin başında yer alan Michigan Eyalet 

Üniversitesi elektronik mühendisi Nelson Sepulveda; 

yakın gelecekte bu teknoloji sayesinde insanların 

telefonlarını bir hafta boyunca şarj etmeden 

kullanabileceklerini belirtti. 

cihazı çok sayıda LED lambayı yakmaya yeterken, bir 

dokunmatik ekrana enerji sağlamak için çok daha 

küçük bir cihazın yeterli olacağı sunum sırasında 

katılımcılara gösterildi. 

Biyo-uyumlu ferroelektrik nanojenaratörün silikon 

taban üzerine kurulu yapısındaki katmanları; 

polipropilen ferroelektrik, gümüş ve poliimidden 

oluşan ince duvarlar ayırıyor. İyonize katmanların 

sıkıştırılması ile alttaki maddeden elektrik enerjisinin 

elde edilmesi sağlanıyor. 

Bu yenilikçi teknolojiyi geliştiren araştırmacılara 

göre FENG; cep telefonları, kablosuz kulaklıklar ve 

dokunmatik ekranlar gibi birçok cihaz için alternatif 

enerji kaynağı olabilir. Cihazın farklı boyutlara 

uyarlanabilmesi, hafifliği ve basit kullanımı göz 

önüne alındığında FENG cihazların önümüzdeki 

yıllarda yaygın şekilde kullanılmaya başlanması pek 

de uzak bir ihtimal değil. 

Araştırmacılar; esnek, ince ve birçok kullanım 

alanına uygun ilk prototipleri geçtiğimiz günlerde 

tanıttılar. Avuca sığacak kadar küçük bir FENG 

35

Yerli 

Haber 

BİTKİ ÇAYININ 

“AZI KARAR ÇOĞU ZARAR” 

Adıyaman Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 

Kimya ve Biyokimya Bölümü Yardımcı Doç. Dr. 

Ahmet Özkaya, “İnsan metabolizmasına destek 

mahiyetinde günlük olarak 1-2 çay bardağı bitki 

çayı içilmesi kafidir." 

Özkaya, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kış 

aylarının gelmesiyle soğuk algınlıklarının arttığını 

söylerken insanların kendilerini hastalıktan korumak 

adına kullandıkları bitki çaylarını doğru bir şekilde 

tüketmeleri konusunda uyarılarda bulundu. 

Tüketilen bitki çaylarının bilinçli şekilde kullanılması 

gerektiğini belirten Özkaya, salgın hastalıkların 

yaygın bir şekilde görüldüğü bu aylarda, hastalığa 

yakalandıktan sonra tedavi amaçlı kullanılan bitkiler 

konusunda dikkatli olun çağrısı yaptı. 

Özkaya, gribal hastalığa yakalanan vatandaşların 

uzman bir doktora görünmeleri gerektiğini kaydetti. 

Yeşil çay gibi bitkilerin aşırı kullanımının enzim 

aktivitelerini arttırdığı için karaciğer dokusunda 

tahribatlar meydana getirdiğini dile getiren Özkaya, 

sağlık açısından düşünüldüğünde az kullanılmasının 

fayda sağlayacağını belirti. 

Bitki çaylarının kullanımında yanlış yargı olduğunu 

aktaran Özkaya, şöyle konuştu: 

“Ne kadar çok bitki çayı içersem, o kadar çok 

faydası olur. Bu durum çok yanlış bir düşüncedir. 

Bitki çayı içerisinde bulunan bazı biyokimyasal 

maddeler karaciğer dokusunu yorar ve işlevini 

ters yönde etkiler. Bu maddeler özellikle 

antioksidan etki gösterirken fazla kullanımında 

antioksidan etkinin tersi olan prooksidan etki 

yani zararlı etkiyi ortaya çıkarıyor. Bu nedenle 

insan metabolizmasına destek mahiyetinde günlük 

olarak 1-2 çay bardağı bitki çayı içilmesi kafidir.” 

Bitki çayı satışı yapan Attar Fatih Uçarer ise havaların 

36

soğuk olması nedeniyle bitki çaylarının satışında 

artış olduğunu ifade etti. 

Uçarer, özellikle son günlerde gribal enfeksiyonlarda 

ıhlamur, zencefil, tarçın, karanfil, ada çayı ve 

kuşburnu gibi çayları alan müşterilerin çoğunlukta 

olduğunu kaydetti. 

37

YAZARIMIZ 

OLUN 

KOŞULLAR 

1-) KİMYA VEYA KİMYA SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ BİR KONUDA KAYNAKLARINIZI BELİRTEREK 

YAZIN 

2-) HER AYIN 20. GÜNÜNE KADAR info@inovatifkimyadergisi.com adresine 

AD-SOYAD 

SIK KULLANDIĞINIZ MAİL ADRESİ 

BİTİRDİĞİNİZ/OKUDUĞUNUZ OKUL İSMİ 

PROFİL FOTOĞRAFI 

YAZINIZIN WORD FORMATI 

İLE GÖNDERİN. 

BİR SONRAKİ AY BİLGİLERİNİZ İLE YAZINIZI YAYIMLAYALIM

İnovatif Kimya Dergisi Sayı 43

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?